Najaarsbericht
2007
Coöperatieve Vereniging opgericht Feestelijke opening jubileumexpositie Kunstenaars Jacquelien GosschalkDe Leeuw en Frank Bijl Wat doet DOA Support? Nieuwe samenwerkingen
2
INHOUD
3
4
Coöperatieve Vereniging DOA opgericht
De menselijke maat
F eestelijke opening jubileumexpositie
Opgericht op 31 mei 1927 zet De Open Ankh zich al 80 jaar in voor kwetsbare mensen. In haar beginjaren ging het vooral om verpleging en verzorging binnen de destijds gebruikelijke ongedifferentieerde psychiatrie. Tegenwoordig kennen we een breed scala van activiteiten, verdeeld over verschillende sectoren en vormen van verblijf. De kwaliteit van de zorgverlening is in de loop der tijd geëvolueerd van een strikt verplegingsregime voor grote groepen naar op maat gesneden dienstverlening voor het individu. Maar we zijn er nog niet. Er is nog veel te doen op het gebied van maatschappelijke integratie en participatie voor mensen met een beperking. Met de kunstexpositie “Ik en de Ander, de Ander en Ik” hebben we in het kader van ons 80-jarig jubileum hier een bijdrage aan willen leveren. De tentoonstelling laat zien dat mensen die op bepaalde gebieden ondersteuning nodig hebben, op andere terreinen heel talentvol zijn.
5
Kunstenaars Jacquelien Gosschalk De Leeuw en Frank Bijl
In verband met het 80-jarig jubileum organiseerde De Open Ankh op 20 november 2007 ook een dag voor iedereen die betrokken is bij de zorg voor kwetsbare ouderen, met als doel iedereen te stimuleren grensverleggend actief te blijven. In ons 80e jaar zien we opnieuw, ook op de schaal van De Open Ankh als werkverband, een aanpassing aan de omgeving: het werkverband verdwijnt en een coöperatieve vereniging komt ervoor in de plaats. Geen grote moloch met een concernstructuur, maar een vereniging van zelfstandige regionaal ingebedde organisaties die samenwerken. Van een andere orde, maar nog steeds met het adagium dat de menselijke maat leidend is in de verandering van onze organisaties, vindt beheerste groei plaats bij de Compaan (met Steinmetz) in Den Haag en bij Duyn en Rhyn (met Vlietlanden) in Katwijk/Leiden: de kleinschalige zorgverlening gaat gepaard met schaalvoordelen op het gebied van aansturing en beleidsontwikkeling.
6
Fusies Duyn & Rhyn en Vlietlander Compaan met Steinmetz
7
Wat doet DOA Support?
Nieuwe publicatie levensverhalen
8
Inkoopsuccessen
De bovenstaande bewegingen zijn allemaal gericht op nog betere zorg- en dienstverlening op menselijke maat, of dat nu via een immateriële overtuiging tot stand komt of via de omweg van een materieel voordeel dat vervolgens leidt tot meer middelen voor de zorg.
Arthur J. Modderkolk
3 Coöperatieve Vereniging DOA u.a. formeel opgericht
Muzikale omlijsting symbool voor harmonieus samenspel De oprichting van Coöperatieve Vereniging DOA was muzikaal geïnspireerd. Het Nederlands Theaterorkest o.l.v. Jules van Hessen en pianist Jean-Yves Thibaudet begeleidden de formele oprichting die plaatsvond op 1 oktober jl. in de nieuwe Openbare Bibliotheek van Amsterdam.
De oprichters van de Coöperatieve Vereniging DOA
Op het moment dat de twaalf gezamenlijke oprichters van de Coöperatieve Vereniging DOA plaatsnamen in de zaal, kwamen er tot hun verbazing musici tussen hen in zitten. Nadat notaris Manon Cremers van notariskantoor Stibbe de akte van oprichting had voorgelezen en de oprichters een voor een naar voren riep om te tekenen, liep er een spelende musicus mee naar voren. Het was een symbolisch ritueel, waarbij het samen opgaan in de coöperatieve vereniging door muziek werd begeleid. Op het moment dat alle handtekeningen waren gezet, speelde het voltallige ensemble uit Hayden’s 85e symfonie het deel van La Reine dat Vivace (levendig) wordt gespeeld. “Deze nieuwe coöperatie is door, voor en van de leden. Dát is de kern en dat is wat we hebben bereikt,” zei Hans Blankert, voorzitter van de Raad van Commissarissen van de coöperatie, na de formaliteiten. “De muziek heeft een
mooie symbolische waarde, want wij gaan in onze nieuwe coöperatie harmonieus samenspelen. We zijn twee jaar geleden gestart met het zoeken naar de nieuwe structuur, inspelend op nieuwe ontwikkelingen die op ons afkwamen. We willen slagvaardig zijn en in een coöperatie kan dat. Onze leden blijven lokaal actief, dichtbij hun klanten, vanuit hun eigen kracht en zelfstandigheid.” Blankert schetste de toekomstige activiteiten, waarin de ‘oude’ Open Ankh wordt afgebouwd en de nieuwe coöperatie pakketten ontwikkelt voor de leden. “We gaan aan de slag. De leden bedenken het zelf, voeren het uit en delen samen mee in het resultaat.” Jan van Hoek (raad van bestuur Talant) sprak ook. Hij ziet grote kansen met een nieuw organisatorisch elan. “De Open Ankh is in 80 jaar gegroeid van uitvoerder, naar beheerder en nu naar ondersteuner. Vanuit dat historisch besef kan de nieuwe Coöperatieve Vereniging DOA zich krachtig ontwikkelen, met nieuwe
ambities, nieuwe vorm en inhoud. Zo worden we een degelijke partij die zijn zaakjes op orde heeft en oog houdt voor haar klanten. De Open Ankh is niet langer ‘zij in Soesterberg’. Wij zijn zelf die vereniging. Als bestuurders zijn we vrijer, maar we hebben nieuwe verantwoordelijkheden.”
“Deze nieuwe coöperatie is door, voor en van de leden. Dát is de kern en dat is wat we hebben bereikt,” De middag werd virtuoos afgesloten door de Franse pianist Jean-Yves Thibaudet. Hij speelde enkele werken van Frederic Chopin, Eric Satie en Claude Debussy. Symbolisch gekozen voor de toekomst van de nieuwe coöperatieve vereniging.
4
Prinses Máxima onder de indruk van outsiderkunst
Feestelijke opening jubileumexpositie Veel kunstenaars hebben in het afgelopen jaar met overgave gewerkt aan prachtige kunst. Uit maar liefst 180 inzendingen rond het thema “Ik en de Ander, de Ander en Ik” stelde een vakkundige jury de jubileumexpositie samen, die door prinses Máxima werd geopend.
“Ik en de Ander, de Ander en Ik” is een uniek kunstenaarsproject en de opening op 5 september jl. was het feestelijke hoogtepunt na een jaar van voorbereiding. De Open Ankh organiseerde deze bijzondere expositie om haar 80-jarige inzet voor de kwetsbare mens te vieren. De kunst toont het onbegrensde talent van mensen met een beperking en de kwaliteit laat zien dat beperkingen niet beperkend hoeven te zijn. De ontwikkeling van dit talent levert niet alleen kunstwerken op, maar stimuleert ook het zelfvertrouwen en de zelfredzaamheid van de kunstenaar. De expositie biedt de kunstenaars een landelijk podium en genereert brede landelijke aandacht voor hun talenten. Op deze wijze draagt De Open Ankh bij aan de emancipatie van outsiderkunst en daarmee aan de maatschappelijke integratie van mensen met een beperking. Prinses Máxima was nieuwsgierig naar het werk van de kunstenaars, die ook wel “outsiderkunst” wordt genoemd, omdat deze kunst nog veelal buiten het reguliere kunstcircuit te vinden is. De prinses sprak onder andere met Sieberen de Vries die een portret had gemaakt van de toekomstige koningin. Zij sprak ook met Jacquelien Gosschalk de Leeuw over haar bijzondere kunstwerk “Call girl” en met Frank Bijl over zijn schilderijen. Dorothé IJszenga maakte een fraai schilderij dat ter gelegenheid van de expositie is afgedrukt op een vaas die De Open Ankh als relatiegeschenk liet maken. Dorothé mocht de prinses een exemplaar als cadeau overhandigen.
Catalogus
De kunstwerken zijn te koop. Een overzicht van alle werken is te vinden op www.openankh.nl/kunstpagina en in de catalogus. Deze kunstcatalogus is te bestellen via
[email protected] of telefonisch via 0346 - 352244. De prijs is € 7,50 + € 2,50 verzendkosten.
Openingstijden De expositie is te bezichtigen in theater- en congrescentrum Spant!, Dr. A. Kuyperlaan 3, 1402 SB, Bussum. De toegang is vrij, maar bepaalde ruimtes zijn soms niet beschikbaar. Neem daarom van tevoren contact op met Spant! (035-69 33 254).
Digitale Kunstuitleen Met de opening van de jubileumexpositie door prinses Máxima trad eveneens de “Digitale Kunstuitleen” in werking. Het is een project dat op termijn zoveel mogelijk locaties in Nederland met elkaar verbindt, waar kunst van mensen met een beperking wordt uitgeleend of verkocht. Een voorzichtige schatting is dat op termijn ongeveer 50 locaties in Nederland aan dit netwerk zullen deelnemen. De Digitale Kunstuitleen verkeert in een projectfase. Een werkend prototype is in gebruik bij Aqu’art Galarie in Meppel, een vestiging van stichting Vanboeijen te Assen. Het systeem is voldoende ontwikkeld en getest om landelijk in gebruik te worden genomen. Een en ander is afhankelijk van aanvullende financiering. In gesprek met Sieberen de Vries
5
Twee kunstenaars van de expositie “Ik en de ander, de ander en ik” Frank Bijl vertelt over zijn schilderijen
Jacquelien in gesprek met Máxima
Frank Bijl is passievol kunstenaar
Jacquelien Gosschalk de Leeuw met “Call girl”
Frank Bijl (54) was de eerste kunstenaar met wie prinses Máxima sprak. Drie van zijn vele schilderijen zijn op de jubileumexpositie te zien en zij nam ruim de tijd voor zijn kunst. Frank is werkzaam bij kunstwerkplaats Kijkoor te Hilversum (Sherpa).
“De Call girl is een grote roze pop. Zij belt en maakt contact. Maar echt contact maken, dat doe je met je hart,” zegt Jacquelien Gosschalk de Leeuw. Zij is een van de exposerende kunstenaars en maakte een ruimtelijk werk.
“Tijdens de eerste tentoonstelling van Kijkoor in het Singermuseum in Laren in 1977 was Frank erbij,” vertelt Jo Vossen van Kijkoor. “Die expositie was heel bijzonder en kreeg veel aandacht van Avro’s Televizier.” Daarna volgden vele andere tentoonstellingen, waaraan Frank meedeed. Sonja Barend besteedde in 1992 in haar televisieprogramma “Sonja” aandacht aan de tentoonstelling “Zonder omweg” en interviewde Frank uitgebreid over zijn kunst. “Ik vind schilderen heel erg leuk, leuker dan tekenen met een potlood,” zegt Frank die zijn inspiratie vooral uit kunstboeken haalt. Hij bestudeert voorstellingen en beelden zorgvuldig en rangschikt ze opnieuw. Zo ontstaat een nieuw werk van Frank Bijl. Op een van de schilderijen op de expositie staat een theatergezelschap: mensen met hoeden op een podium voor het voetlicht. Een ontmoeting tussen spelers en publiek en als zodanig sloot dit werk goed aan op het thema. In dertig jaar maakte Frank vele honderden schilderijen; daarnaast is hij ook nog lid van toneelclub “Lapagala” van de stichting Sherpa. “Op de foto kijkt Frank door zijn lengte letterlijk tegen Máxima op,” vertelt Jo. “Maar tijdens de spanning, vlak voor de ontmoeting met Máxima, liet Frank fijntjes weten wat voor hem werkelijk belangrijk was en zei: ‘Over twee dagen ben ik wel jarig, hè!’”
“Bij het maken van de pop dacht ik voortdurend aan het thema ‘Ik en de Ander, de Ander en ik’. Wat heeft de ander met mij? Wat heb ik met de ander?” Haar kunstwerk “Call girl” is een grote zuurstokroze pop en verbeeldt een bellende vrouw. In de open diepe buik zit een hart dat met een draad is verbonden aan een knalroze telefoonhoorn. “Als je belt, doe dat dan met je hart,” vindt Jacquelien, “Al die mensen op straat met mobiele telefoons, die begrijp ik niet. Waar gaan al die gesprekken over? Hebben zij echt contact?” Jacquelien begon ooit met poppen maken om hen te gebruiken in de dramatherapie. Door middel van poppen kon zij haar verhaal vertellen. “Eigenlijk alles wat ik maak, heeft een verhaal. Ik zit vol ideeën, vol verhalen en haal mijn inspiratie uit de wereld om mij heen,” zegt Jacquelien. Zij maakt ook kunstjassen, vol kleur en allerlei illustraties. Een kerstjas bijvoorbeeld, met achterop de slapende ezel die uitrust van het dragen van Maria. Bij de ontmoeting met prinses Máxima droeg Jacquelien een zelfgemaakte kunstjas met fraaie kikkers erop. “Het was eng om Máxima te ontmoeten. Iedereen was zenuwachtig, maar het was ook erg leuk. Prinses Máxima is erg aardig en had veel aandacht voor de kikkerjas en de pop. De prinses vroeg of ik die pop was. ‘Ja, een beetje wel,’ heb ik gezegd. We hadden echt contact met elkaar.”
6
Nieuwe samenwerkingen
Duyn & Rhyn en Vlietlanden gefuseerd
Stichting verpleeg- en zorgcentra Duyn & Rhyn en stichting zorgcentra Vlietlanden zijn per 28 juni 2007 gefuseerd.
Vanaf 1 januari 2008 gaan beide organisaties verder onder een nieuwe naam die eind december bekend wordt gemaakt. “Door deze fusie kunnen we beter inspelen op de veranderende (toekomstige) wensen en behoeften van onze cliënten,” zeggen Diny de Bresser en Hendrik Beelen, die samen de raad van bestuur vormen van de nieuwe organisatie. Het is volgens hen belangrijk in de toekomst nog meer keuze te bieden en nog klantgerichter en professioneler te werken. Dat betekent investeren in nieuwe diensten en in innovatie. Samen denken de organisaties flink te kunnen besparen op kosten. “We verwachten bijvoorbeeld een besparing op inkoop van € 350.000,en we denken -lettend op de moeilijke arbeidsmarkt- dat we gezamenlijk aantrekkelijker worden voor medewerkers. Tenslotte is het belangrijk dat we een sterke positie in de regio krijgen en dat we gezien worden als een partij die serieus meedoet.” Nu verandert er nog niet veel. De locaties houden hun eigen naam en gezicht. Op de lange termijn zullen cliënten juist heel veel veranderingen merken in de dienstverlening die veel beter zal zijn toegesneden op de vraag. “Wij zullen onze cliëntenraden in de komende periode actief betrekken bij al de ontwikkelingen. Een nieuwe centrale cliëntenraad wordt gesprekspartner voor de raad van bestuur voor algemene onderwerpen die de gehele organisatie aangaan.”
Hendrik Beelen en Diny de Bresser
De nieuwe organisatie biedt diensten aan ongeveer 1800 cliënten. Er werken 1700 medewerkers en 650 vrijwilligers. Het jaarbudget bedraagt ongeveer 57 miljoen euro. Het werkgebied beslaat de regio Leiden en omstreken en de Duin- en Bollenstreek.
De Compaan en Steinmetz samen verder Op 1 januari 2008 fuseren De Compaan en Steinmetz.
Zij werkten al samen in hun werkgebied Haaglanden. De eerste activiteit na de fusie is het integreren van het Servicebureau (De Compaan) en het Centraal Bureau (Steinmetz) tot één Servicebedrijf. “Onze organisaties kenmerken zich door veel kleinschalige voorzieningen op het gebied van wonen, werk en dagbesteding. De Compaan richt zich op ondersteuning van mensen met een verstandelijke beperking, Steinmetz op zorg en ondersteuning van kinderen en volwassenen met een lichamelijke beperking of Niet-Aangeboren Hersenletsel (NAH),” zeggen de leden van de nieuwe raad van bestuur Willem de Gooyer en Hans Waardenburg. Samen hebben de organisaties al projecten opgezet op het gebied van wonen in Den Haag en Zoetermeer, waar zij nu bijvoorbeeld vanuit één steunpunt cliënten van beide organisaties ondersteunen. “Wij kijken op dezelfde manier naar zorg,” zegt De Gooyer. “Wij werken allebei vanuit een sterk individuele en persoonlijk gerichte benadering, om zoveel mogelijk de positie en participatie van onze cliënten in de samenleving te versterken en te behouden. In de toekomst blijven we ons profileren naar onze ‘eigen’ doelgroepen, want De Compaan en Steinmetz zijn allebei ‘merken’ die goed bekend staan.” “Door de samenwerking staan wij sterker in het krachtenspel van wetgeving en financiers. Ons nieuwe Servicebedrijf richt zich vooral
Willem de Gooyer
Hans Waardenburg
op het faciliteren van het zorgproces, zodat we nog meer mensen die individueel wonen, kunnen ondersteunen en een bijdrage kunnen leveren aan de kwaliteit van hun bestaan. Op het gebied van werk en dagbesteding moeten we meer keuzemogelijkheden bieden. We willen ervoor zorgen dat meer mensen in reguliere bedrijven aan het werk kunnen.” De nieuwe organisatie is van plan toe te treden tot de Coöperatieve Vereniging DOA u.a., waar zij veel voordelen ziet in de pakketten die nu ontwikkeld worden. De Compaan en Steinmetz zijn samen goed voor 2500 cliënten, 2300 medewerkers en een omzet van 85 miljoen euro.
GGZ Drenthe en Evean Groep bestuurlijk gefuseerd GGZ Drenthe is op 25 juni 2007 een bestuurlijke fusie aangegaan met Evean Groep. Sinds die datum is er voor beide organisaties één Raad van Bestuur en één Raad van Commissarissen.
7
DOA support helpt zorgondernemers met eigen bedrijf
Sinds mei 2007 zijn er al meer dan veertig projecten van de grond
gekomen. Via DOA Support werken (binnenkort) tientallen mensen met een beperking in de horeca, in buurtsupers en in andere sectoren. DOA Support ondersteunt de bedrijven met raad en daad. DOA Support werkt op twee manieren, via franchising en via begeleide plaatsingen. Zorgmedewerkers worden door DOA Support geholpen bij het opzetten van een eigen bedrijf. De ondernemer gaat aan de slag op franchisebasis. Zo wordt de zorgmedewerker zorgondernemer en creëert hij relatieve zelfstandigheid. Ondernemers die hun bedrijf willen combineren met zorg, kunnen ook bij DOA Support terecht. DOA Support zorgt voor plaatsing van mensen met beperkingen en begeleidt de ondernemer. Soms neemt DOA Support de exploitatie van het bedrijf over, investeert en legt contacten met potentiële werknemers: mensen met een beperking. Een goed voorbeeld is de buurtsuper. Deze lokale supermarkt, zoals er vroeger vele waren, bleek door de komst van het grootwinkelbedrijf de laatste jaren moeilijk rendabel te exploiteren. Door de inzet van mensen met verstandelijke beperkingen als volwaardig personeel, kan de levensvatbaarheid hersteld worden van een kleine supermarkt om de hoek. Zo heeft Holwierde per oktober 2007 een buurtsuper waarin 4 à 5 mensen met een beperking werken. Het initiatief is goed voor de werkgelegenheid en voor de leefbaarheid in de kleine dorpskern. DOA Support bemiddelt tussen het bedrijf en mensen met een beperking. In een kippenvermeerderingsbedrijf in Kamperveen bijvoorbeeld, werkt nu een aantal cliënten die eieren rapen, sorteren en schoonmaken. Zij vinden het werk erg leuk en het bedrijf is met deze mensen erg geholpen. DOA Support werkt landelijk en is een initiatief van De Compaan (Den Haag), De Noorderbrug (Groningen), De Zijlen (Tolbert), Sherpa (Baarn), Talant (Heerenveen), Vanboeijen (Assen) en Zuidwester (Numansdorp). Meer informatie: www.doasupport.nl. E-mail:
[email protected]
Congres Leefbare Toekomst?
Korte, inspirerende inleidingen, een
ideeënmarkt en contacten met fondsen stonden centraal tijdens het jubileumcongres Leefbare Toekomst? op 20 november. In Spant! te Bussum kwamen werkers in de zorg bij elkaar om ideeën en inspiratie op te doen voor de toekomstige zorg voor de ouder wordende mens. Doelstelling van het congres was mensen die betrokken zijn bij de zorg voor ouder wordende, kwetsbare mensen te inspireren om grensverleggend actief te blijven. Centraal stond dat steeds meer ouderen langdurige zorg nodig hebben als gevolg van een al langer bestaande beperking, of omdat zij op latere leeftijd kwetsbaar of afhankelijk worden. Deze zorg levert essentiële vragen op: ‘Waarin verschillen de zorgbehoeften van deze groepen en waar komen ze overeen?’, ‘Hoe kunnen we goed en tijdig inspelen op deze behoeften?’ en ‘Wat kunnen we op dit terrein van elkaar leren?’ Verschillende sprekers kwamen aan het woord en tijdens de ideeënmarkt konden de deelnemers kennismaken met een veelheid aan innovatieve projecten op het gebied van levensverhalen, zingeving, ICT en zorg en nieuwe vormen van wonen en zorg.
Sterke besparing door strategische inkoop Strategische inkoop begint
binnen De Open Ankh steeds meer vorm te krijgen. In 2004 is een start gemaakt met de communicatie tussen de inkopers van de aangesloten stichtingen en inkoopadviseurs. Tegelijk werd toen het eerste inkooppakket ontwikkeld. De communicatie was eveneens de aftrap voor het ontwikkelen van het eerste strategische inkooppakket op het gebied van kantoorartikelen. Door de bundeling van volume en het optimaliseren van leverancierrelaties ontstond een schaalgrootte van belang. Door een digitale veiling (e-auction) met duidelijke spelregels heeft De Open Ankh enorme besparingen gerealiseerd. Dit heeft ertoe geleid dat ook producten als collectieve zorgverzekeringen werden aanbesteed en er collectieve contracten zijn ontstaan voor vaste telefonie, papier, medische hulpmiddelen en incontinentiemateriaal. Deze inkooppakketten leiden samen tot ruim € 500.000,-- directe besparingen voor de deelnemende stichtingen voor de looptijd van het contract (gemiddeld 2 jaar). Momenteel is ook een start gemaakt met de aanbesteding van de inkooppakketten mobiele telefonie en uitzendkrachten. Ook het pakket vaste telefonie zal nog in 2007 scherper worden ingekocht.
Op 26 maart 2008 vindt een congres plaats in ‘t Spant voor genodigden. Dit congres zal staan in het teken van de presentatie van de cooperatieve vereniging.
Uitgave: De Open Ankh Redactie: Pieter Reintjes Robert Mouton Fotografie: Gerard van Rossum Ingeborg van Wezel, Ron Offermans Grafische vormgeving: CommDesign, Amersfoort De Open Ankh is een landelijke netwerkorganisatie van zelfstandige ondernemers in de zorg. De naam ‘De Open Ankh’ en het beeldmerk zijn wettig gedeponeerd.®
