Naast dit jaarverslag van SURFfoundation verschijnt over 2009 het SURF-jaaroverzicht. Hierin staan de belangrijkste opbrengsten van de verschillende

Naast dit jaarverslag van SURFfoundation verschijnt over 2009 het SURF-jaaroverzicht. Hierin staan de belangrijkste opbrengsten van de verschillende SURF-onderdelen tezamen (SURFfoundation, SURFnet en SURFdiensten). U kunt dit verslag inzien en opvragen via www.surf.nl/jaarverslagen. Op dit adres vindt u tevens de jaarverslagen van SURFnet en SURFdiensten.

inhoud Voorwoord

5

Platform ICT en Onderzoek

7

Platform ICT en Onderwijs

29

Platform ICT en Organisatie

41

Bedrijfsbureau

59

Kwaliteit

65

Samenstelling bestuurlijke organen

67

In 2009 kreeg SURF veel waardering voor de geleverde prestaties en vooral ook voor haar unieke manier van werken.

4

VOORWOORD In 2009 kreeg SURF veel waardering voor de geleverde prestaties en vooral ook voor haar unieke manier van werken. De zogenoemde ‘methode SURF’ wierp wederom haar vruchten af. Deze methode houdt in dat SURF ondersteunt door het zoeken naar financiële middelen en het uitschrijven van tenders, de kwaliteit en de voortgang van vernieuwingen waarborgt en ervoor zorgt dat instellingen voor hoger onderwijs en onderzoek optimaal gebruik kunnen maken van de geboekte resultaten.

Minder uitval, betere doorstroming Het afgelopen jaar participeerden veel instellingen in het Nationaal Actieplan e-Learning. Daarnaast was er in het veld speciale aandacht voor het hoge percentage studenten dat een studie niet afmaakt. Vanwege de succesvolle werkwijze en samenwerkingsverbanden werd SURF gevraagd een bijdrage te leveren aan het ontwikkelen van pilots op het gebied van studiekeuzegesprekken. Instellingen ontwikkelden daarnaast een projectvoorstel waarin een digitale competentietoets centraal staat. In het verlengde daarvan werd in 2009 de samenwerking tussen SURF en Kennisnet intensiever. Kennis delen en de doorstroom verbeteren zijn hierbij belangrijke thema’s. SURF en Kennisnet organiseerden dit jaar voor het eerst samen de Onderwijsdagen, die van alle betrokken partijen een goede beoordeling kregen.

Open Access jaar In het Open Access jaar 2009 kreeg de samenwerking met de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO) een positieve impuls. NWO nam een duidelijk standpunt in en financierde voor het eerst initiatieven op het gebied van Open Access. Daarnaast toonden uitgevers zich bereid om te overleggen over modellen voor online publiceren.

Introductie SURFaudit Om de kwaliteit van de informatiebeveiliging bij instellingen te meten en gemeenschappelijk te verbeteren, introduceerde SURF in 2009 de SURFaudit. De resultaten vragen om een stevig vervolg. Positieve ontwikkeling is dat steeds meer bestuurders actief om tijdige feedback vragen, waaruit blijkt dat beveiliging en privacy hoog op de prioriteitenlijst staan.

Internationale uitstraling Projecten die in Nederland begonnen, blijken internationale uitstraling te hebben. Zo groeide DAREnet van nationale portal voor wetenschapsinformatie uit tot een Europees project. Ook de door SURF ontwikkelde Unique Identifiers die de toegankelijkheid, vindbaarheid en kwaliteit van wetenschappelijke publicaties verhogen, zijn over de grenzen algemeen geaccepteerd. Op het gebied van standaarden wist SURF de afspraken rond de uitwisseling van elektronische toetsmaterialen op Europees niveau op een hoger plan te brengen. We kunnen constateren dat door SURF ontwikkelde innovaties steeds vaker als standaard gaan gelden in Europa. Ook in Amerika blijft de aanpak van SURF niet onopgemerkt en werd deze als goed voorbeeld genoemd door adviseur en netwerker Gordon Cook en tijdens de Coalition for Networked Information (CNI) en Educause conferenties.

Gezamenlijke infrastructuur Als het gaat om een gezamenlijke infrastructuur voor onderzoek staan de neuzen dezelfde kant op. Eind 2008 stelde ICTRegie dat alle researchinfrastructuur binnen één organisatie zou moeten worden ondergebracht, waarbij SURF de meest logische keuze zou zijn. In 2009 omarmden zowel het kabinet als alle andere betrokkenen deze stelling. De genoemde projecten en resultaten zijn slechts enkele voorbeelden van hetgeen waarmee we ons dit jaar bezighielden. In dit jaarverslag geven wij u graag een overzicht van de belangrijkste resultaten die SURFfoundation boekte op nationaal en internationaal niveau. Namens bestuur en directie, Drs. Willem te Beest, voorzitter Dr. Wim Liebrand, directeur

5

Wim Liebrand, directeur Stichting SURF, overhandigt het Houghton rapport aan Babs van den Bergh, directeur Onderzoek en Wetenschapsbeleid, ministerie van OCW.

6

PLATFORM ICT EN ONDERZOEK

Het vierjarig SURFshare-programma vormt de basis voor de activiteiten van het Platform ICT en Onderzoek. Na het oriëntatiejaar 2008 werden in het definitiejaar 2009 aspecten van verrijkte publicaties en collaboratories nader onderzocht. In beide jaren werden tenderprojecten uitgezet en de opgedane ervaringen nauwlettend gevolgd. Fase 1 van SURFshare werd afgesloten met een enerverende studiedag over de mogelijkheden van het semantisch web. Hoogleraren, kunstenaars en (spin-off) bedrijven op het gebied van datamining, textmining en semantiek toonden de onderzoekswereld van de nabije toekomst, met onafzienbare hoeveelheden onderzoeksgegevens en daarop gebaseerde nieuwe vormen van onderzoek. Het idee van nano-publicaties op de mobiele telefoon, gebaseerd op nieuwe combinaties van uit publicaties gedestilleerde concepten - liefst interdisciplinair - ontlokte veel enthousiaste reacties. Ook het vinden van publicaties en experts door de zoekmachine als invoer een voorbeeldartikel te geven, in plaats van moeilijke combinaties van trefwoorden en thesauri, oogstte veel lof. Dergelijke ontwikkelingen zijn nog niet voldragen genoeg om te worden ingebouwd in de door het SURFshare-programma af te leveren infrastructuur. Wel wordt in de keuze van standaarden en oplossingen rekening gehouden met deze toekomstige innovatieve manier van wetenschappelijke communicatie. In 2008 bleek de eerste inschatting van haalbare doelen op het terrein van kwaliteit en impact te optimistisch. De aandacht is daarom verlegd naar een randvoorwaarde voor veranderingen in wetenschappelijke communicatie, namelijk open toegankelijkheid van onderzoeksresultaten. Het jaar 2009 werd uitgeroepen tot Jaar van Open Access en haalde daarmee wereldwijd de pers. Er ligt nu een goede basis om in fase 2 van het SURFshare-programma gericht te bouwen aan een nieuwe generatie infrastructuur, waarbij we 2010 vooral zien als bouwjaar en 2011 als disseminatiejaar met gelijktijdige opstap naar een nieuw programma dat aansluit bij het SURF Meerjarenplan voor de jaren 2011-2014. Het Platform ICT en Onderzoek heeft de activiteiten voor 2009 als volgt ingedeeld: • SURFshare Werkpakket 1 Verrijkte publicaties • SURFshare Werkpakket 2 Collaboraties en digitale werkbank • SURFshare Werkpakket 3 Kwaliteit en impact bij open toegang • SURFshare Werkpakket 4 Architectuur en Infrastructuur • SURFshare Werkpakket 4a Nationaal Onderzoeks Informatie Systeem • SURFshare Werkpakket 5 HBO-kennisdisseminatie • SURFshare Werkpakket 6 Datacuratie en digitale duurzaamheid • SURFshare Werkpakket 7 SHAREcommunity, kennisdisseminatie en communicatie. • Programmamanagement • Europese projecten • Platform Overstijgende Activiteiten (POA)

7

surfshare

doelstelling Onderzoekers en docenten met behulp van SURFshare een gemakkelijk en breed platform bieden voor publicaties, inclusief onderliggende dataverzamelingen, modellen en algoritmen in al hun verschijningsvormen. Relatie met: SURFacademy en SURFdirect.

1. W  erkpakket 1 (WP 1) Verrijkte publicaties

activiteiten

2.  Follow-up van het Verrijkte Proefschriftenproject in Knowledge Exchange verband.

1. De ervaringen van de tenders en een workshop over mogelijke vervolgstappen zijn gebundeld in het rapport ‘Verrijkte publicaties: hoe verder’. Ook zijn in de tenders hulpmiddelen opgeleverd waarmee instellingen verrijkte publicaties kunnen creëren, zoals de EP-editor uit het project DatapluS en de Resource Map editor bij ESCAPE. De eindrapportages zijn na de eindbeoordeling door de Commissie Projectbewaking (eind februari 2010) beschikbaar op de SURFshare wiki.

3. Stimuleren van het aanleveren en (her)gebruik van onderzoeksdata; identificeren good practices, ontwikkelen van beleid.

2. De stuurgroep van Knowledge Exchange heeft besloten om geen ontwikkelprojecten te financieren. De Universiteit Utrecht heeft daarom het Verrijkte Proefschriftenproject in bovenstaande SURF-tender met succes ingediend en uitgevoerd.

4. S  timuleren van kennisontwikkeling en –overdracht rond data stewardship; opzetten van een Community of Practice (in samenwerking met WP4, WP6, WP8 en SURFacademy).

3.  Door in de tenders praktische toepassingen te tonen van hoe publicaties gekoppeld kunnen worden aan datasets om zo meerwaarde te creëren voor onderzoekers, is getracht hergebruik van data te stimuleren. De use cases worden in 2010 verder ingezet voor dit doeleinde. Richtlijnen voor het collectioneren van data zijn opgesteld in WP6.

1.  In de tenderronde die in 2009 is uitgevoerd, richtten vijf projecten zich op verrijkte publicaties.

5.  Ontwikkelen van infrastructurele voorzieningen / demonstrators (repository voor verrijkte publicaties); doorontwikkelen contentmodel; persistent identifiers; standaarden; metadata) en voorbereiden van een nationaal gecoördineerd infrastructureel project voor 2010 (zie ook WP4). 6. Identificeren en analyseren van beschikbare tools en hun toepasbaarheid voor verrijkte publicaties (zie ook WP4). 7.  Analyseren rechtenproblematiek rondom onderzoeksdata en ontwikkelen van tools en beleid (in samenwerking met SURFdirect).

8

resultaten

4. Het opgerichte Onderzoeksdataforum (zie WP6) en de werkgroep Data stewardship daarbinnen hebben veel relevantie voor verrijkte publicaties. WP1 participeert dan ook in dit forum en draagt zorg voor de benodigde kennisoverdracht rondom data. 5.  Het rapport geeft de stand van zaken weer op het terrein van verrijkte publicaties en geeft aanbevelingen voor (infrastructurele) vervolgstappen in 2010-2011. In samenhang met WP4 zijn de randvoorwaarden voor een nationale infrastructuur in kaart gebracht (persistent identifiers, standaarden, afspraken rondom uitwisseling). DANS maakte een demonstrator voor visualisatie van een verrijkte publicatie. Verdere uitbouw in een voor onderzoekers aantrekkelijke vormgeving wordt met de in tenderprojecten opgedane kennis in 2010 uitgevoerd. 6.  Zowel binnen als buiten de tenders is gekeken naar welke tools beschikbaar zijn. In het kader van SURFacademy is een Herfstschool ‘Tools voor onderzoekers’ georganiseerd, waarbij uiteenlopende tools zijn besproken. 7.  In samenwerking met WP6 is een rapport over de juridische status van ruwe data uitgebracht.

doelstelling Onderzoek in een (inter)nationale omgeving verrijken en versnellen via webgebaseerde samenwerkingsomgevingen. Onderzoekers voorzien van een toegesneden digitale werkbank. Digitale werkbank: een werkomgeving met een geïntegreerde set van hulpmiddelen binnen een collaboratory, die de onderzoeker ondersteunt bij het creëren, registreren en verspreiden van onderzoeksresultaten. Relatie met: innovatieprojecten van SURFnet (in het bijzonder SURFgroepen).

2. W  erkpakket 2 (WP 2) Collaboratories en digitale werkbank activiteiten

1.  Tender (januari tot eind december): verbreden van de ervaring binnen uiteenlopende disciplines en instellingen; verdiepen van ervaringen van eerdere projecten, in het bijzonder gebruik(ers)ervaring. 2.  Studie naar generieke en discipline specifieke wensen (zowel WO als HBO Kenniskringen). Studie naar organisatorische en culturele veranderingsaspecten en opties om mogelijk belemmerende factoren weg te nemen. 3. Uitzetten van projecten of tender om deze wensen / diensten te ontwikkelen. Identificeren van standaarden en randvoorwaarden voor een digitale werkbank conform de architectuur die binnen WP4 ontwikkeld wordt (in samenwerking met WP4 en SURFnet). 4. Kennisoverdracht door middel van bijeenkomsten en wiki’s over standaarden, workflows en ontwikkelde tools. 5.  Vergroten van het draagvlak en de participatiegraad bij onderzoekers via good practices en identificeren en presenteren meerwaarde voor onderzoek(ers).

resultaten

1. Twee tenders hebben een bestaande collaboratory verder uitgebreid qua functionaliteit en participerende onderzoekers. In het derde project is een nieuwe collaboratory ingericht, die positief is ontvangen door de gebruikers. De eindrapportages zijn na de eindbeoordeling door de Commissie Projectbewaking (eind februari 2010) beschikbaar op de SURFshare wiki. In de tenders is een verdiepingsslag gemaakt in juridische aspecten van het delen van data in collaboratories, in het definiëren van functionaliteiten zoals koppelingen tussen collaboratories en andere systemen (CMS, repositories etc.) en in de sociale aspecten van het online samenwerken in een collaboratory. 2. In samenwerking met SURFnet is het Engelstalige rapport ‘Collaboratory Study’ opgeleverd. Naast discipline specifieke wensen is gekeken naar functionele aspecten van bestaande online omgevingen, interoperabiliteit en gebruikerservaringen. Ook culturele en organisatorische aspecten van collaboratories zijn beschreven. Op basis van het rapport is een eerste aanzet gemaakt voor een ‘Starterskit voor Collaboratories’ die nu nog als bijlage aan het rapport is toegevoegd, maar in 2010 wordt uitgewerkt op de SURFshare wiki. 3. SURFnet werkt momenteel aan het COIN (Collaboration Infrastructure) dat het mogelijk moet maken tools te integreren in een open platform. Hierdoor kunnen onderzoekers zelf de tools kiezen die ze in een online omgeving willen terugzien. Samen met SURFnet is gekeken naar de standaarden en randvoorwaarden van collaboratories. Om de samenhang op dit terrein binnen beide organisaties te optimaliseren, is besloten nauwer samen te werken. Dit komt zowel terug in de ‘Collaboratory Study’ van SURFfoundation als in het rapport ‘Collaboration Infrastructure (COIN)’ van SURFnet en de afspraken voor een intensieve workshop om de plannen voor 2010 en 2011 af te stemmen. 4. Mede door workshops over de resultaten van de tenders en de ‘Collaboratory Study’ is de interesse in collaboratories zowel in het WO als in het HBO sterk toegenomen. 5. Zoals eerder beschreven, zijn de tenders in de kennisdisseminatie als good practices gepresenteerd. Dit wordt in 2010 doorgezet, onder meer met een roadshow en een internationale bijeenkomst rondom collaboratories (juni 2010).

9

doelstelling Open Access tot resultaten van met publieke middelen gefinancierd onderzoek staat centraal in 2009. De rOAdmap 2009 genereert op dit terrein een nieuwe en krachtige impuls om een substantiële groei te bewerkstelligen in de vrij beschikbare onderzoeksoutput. Een bijdrage leveren aan de maatschappelijke en politieke discussie over het belang van Open Access via een vervolg op de ‘Economic Impact Study’.

3. W  erkpakket 3 (WP 3) Open toegang: kwaliteit en impact

activiteiten

Relatie met: SURFdirect.

resultaten

1. rOAdmap 2009: onder andere implementeren van de ontwikkelde licenties (tot publiceren, deponeren en gebruik) en ontwikkelen en implementeren van beleid rondom mandates (in samenwerking met WP8).

1. Het Open Access Jaar 2009 is uitermate succesvol verlopen. Effecten waren te zien in beleidsontwikkeling (NWO, OCW, WO en HBO) en de groei van het aantal Open Access publicaties in repositories. Op juridisch terrein is in internationaal verband uitgebreid overleg gevoerd met uitgevers. Vooralsnog kon geen overeenstemming bereikt worden over een nieuwe versie van de Licence to Publish. Een implementatieplan is in voorbereiding om de licenties tot deponeren en gebruik breed in te voeren.

2. Diverse activiteiten op het terrein van het auteursrecht voor tekst en onderzoeksdata om (her)gebruik te optimaliseren (in samenwerking met SURFdirect).

2. Er is een rapport en verkorte wegwijzer gemaakt over de juridische bescherming van onderzoeksdata. In samenwerking met Creative Commons Nederland is een rapport uitgebracht waarin licenties voor het delen van onderzoeksmateriaal binnen het Nederlandse hoger onderwijs zijn vergeleken. Zie verder WP6 en SURFdirect.

3. Vervolg op studie naar ‘Economic Impact Study’ over toegang tot wetenschappelijke publicaties (Nederland en Europa via Knowledge Exchange).

3. De Houghton studie naar kosten en baten van Open Access is aangeboden aan het ministerie van OCW. De resultaten van dit onderzoek in Nederland, Denemarken en Groot Brittannië zijn onderling vergeleken in een rapport dat aan de Europese Commissie is aangeboden. Er is een online beschikbaar model vervaardigd, waarin de parameters aangepast kunnen worden.

4. Studie en workshop nieuwe en verbeterde prototypes van kwaliteitsbeoordeling in de context van Open Access (inclusief kwaliteitsbeoordeling primaire onderzoeksdata). Uitzetten van een tender om deze prototypes te ontwikkelen en testen.

4. V  ertegenwoordigers uit het WO en HBO verkenden het onderwerp tijdens een bijeenkomst. Dit leidde tot een workshop tijdens het seminar ‘Open Access in het HBO’ en het wiki-plusrapport ‘Kwaliteit van het Onderzoek in het HBO’. Een bredere vervolgworkshop volgt in 2010. Er zijn plannen om een Special Interest Group op te zetten. Het uitzetten van een tender is naar 2010 verschoven.

5. Studie en workshop (inter-) nationale ontwikkelingen op het terrein van impact- en citatiemetingen in relatie tot Open Access. Identificeren van mogelijke (inter)nationale partners en projecten om gezamenlijk nieuwe systemen te ontwikkelen en testen. Voorbereiden tender / project impact en citaties. 10

Het ontwikkelen van nieuwe systemen voor kwaliteitscontroles (vergelijkbaar met peer review van de klassieke publicatie) en het meten van de impact zijn essentieel om Open Access te bereiken. Daarnaast dienen juridische barrières te worden weggenomen die open toegang en hergebruik belemmeren of moeten er juridische mogelijkheden worden ontwikkeld die open toegang en hergebruik bewerkstelligen.

5. D  e stand van zaken rond impact metrics is beschreven in het interne rapport ‘Quality and impact of scholarly communication in an Open Access environment’ (Leo Waaijers). Samen met WP4 is het project SUREstatistics gestart, gericht op de ontwikkeling van een nationale infrastructuur voor het inzamelen van gebruiksstatistieken van Nederlandse repositories. Ervaringen zijn uitgewisseld met internationale projecten in Duitsland en de UK. Er is een internationale conferentie gehouden met onderwerpen als Citation Services en de oprichting van een internationale stichting voor het onderbrengen van richtlijnen.

doelstelling In 2009 focussen op een breder gebruik van de infrastructuur voor de onderzoekers (Seduce to use). Lange termijn doel is een (inter)nationaal netwerk van onderzoekersplatforms (repositories, collaboratories, digitale werkbanken en aanverwante diensten), waarin nieuwe toepassingen zoals verrijkte publicaties kunnen worden geïntegreerd conform afgesproken open standaarden, protocollen en formaten. In werkpakket 4 zijn de activiteiten sterk gerelateerd aan de andere SURFShare werkpakketten. Bovendien is er participatie in internationale projecten DRIVER II en PEER.

4. W  erkpakket 4 (WP 4) Architectuur en Infrastructuur

activiteiten

1. R  ode draad in WP4 vormt het pilotproject MyResearch, waarin huidige en nieuwe technieken aan de onderzoeker ter beschikking worden gesteld. MyResearch creëert dé portal voor onderzoekend Nederland waar allerlei nuttige diensten voor ontwikkeld worden die ten goede komen aan de onderzoeker zelf. Hiervoor wordt de bestaande NARCIS-infrastructuur gebruikt. In het pilotproject MyResearch zit de onderzoeker zoveel mogelijk zelf aan het stuur bij het invoeren en beheren van onderzoeksdata. Het project is een samenwerkingsverband van SURF, SURFnet, KNAW, OCLC, UCI én onderzoekers. 2. Verrijkte publicaties: • studies naar verrijkte publicaties en tools • prototypes en infrastructurele voorzieningen om te werken met verrijkte publicaties

resultaten

1. H  et idee MyResearch bleek te interfereren met ambities van NARCIS. Het project is daarom omgebogen tot de ontwikkeling van widgets die toegepast kunnen worden op meerdere webpagina’s. Zo voorkomen we dat er een nieuwe portal wordt gebouwd, maar kunnen de diensten wel gebruikt worden. Een van deze widgets is de NARCIS-publicatielijst widget. Een Metis widget gebaseerd op de Open Social standaard voor embedding in sociale netwerken is nog in ontwikkeling. 2. D  e studie naar verrijkte publicaties is uitgevoerd in WP1. De prototypes zijn in de tenders van WP1 bewerkstelligd. 3. E  r zijn verschillende discipline specifieke platformen ingericht in de tenders van WP1. De studie naar collaboratory tools is opgenomen in het rapport ‘Collaboration Infrastructure (COIN)’ van SURFnet. Hierin worden standaarden beschreven die nodig zijn om verschillende bestaande diensten met elkaar te kunnen laten communiceren. 4. M  et Kennisnet is een review standaard besproken voor het leveren van feedback van commentaren en annotaties. Na een (te) lange aanloop is het SURE project gestart waarbij statistieken worden verzameld van repositories (aantal downloads op artikel niveau). Dit project onderhoudt contacten met soortgelijke projecten als PIRUS (UK), OA Statistiek (DE) en NEEO, een Europees discipline specifiek project.

3. Collaboratories: • verrijkte publicaties ‘authoring’ prototype • studie naar collaboratory tools 4. Kwaliteit en impact: • bijdrage aan studie naar reviewprocessen • pilotproject statistieken over repositories

11

5. Interoperabiliteit, architectuur en standaarden: •  documentatie van begrippen en standaarden (online) •  aanzet overzicht architectuurlandschap & informatiearchitectuur (WP1 en WP2), eFramework en POA-standaarden) 6. Digitale duurzaamheid: •  verdere invoering van digitale auteur identifiers (DAI) en objecten •  prototype: enhanced repository (voor opslag van verrijkte publicaties, experimenteren met het OAI-ORE model, experimenten als Federated Nationale proxy, OpenURL connector) •  Open Access bronnen aansluiten op bestaande bibliotheekinformatiesystemen 7.  Kennisdisseminatie en toolkit: • werkgroepactiviteiten •  browser plugins en widgets ontwikkelen •  zoekstrategieën voor betere vindbaarheid data • awarenessprogramma voor onderzoekers

12

5. E  r is een standaarden wiki opgezet voor repository management. De wiki biedt een overzicht van werkafspraken over specifieke standaarden. Voor de informatiearchitectuur zijn architectuurprincipes opgesteld voor SURFshare en software-ontwikkeling. WP4 en de POA-standaarden hebben samen met Kennisnet de OAI-PMH-standaard als Nationale Onderwijs-standaard aangeboden aan Forum Standaardisatie. 6. D  e opgerichte DAI-werkgroep ondersteunt de instellingen bij de invoering van de DAI. De WP1-tenderprojecten leverden een aantal prototypen van verrijkte publicatie repositories op. Deze eisen voor een repository worden als kennisproduct opgeleverd. 7. R  epositorybeheerders gingen akkoord met een nieuwe versie van het metadata toepassingsprofiel, ‘Use of MODS 1.2’. Voor persistent identifiers zijn afspraken gemaakt over een gezamenlijke communicatie naar onderzoekers. Met de ontwikkelde NARCIS-publicatielijst widget kunnen wetenschappers zonder enige moeite hun publicaties embedden op hun homepage, blog of waar van toepassing. Zie demo: surfwidget.demo.infi.nl Een expertfinder is ontwikkeld waarmee wetenschappers gevonden kunnen worden op basis van het uploaden van een tekstdocument dat gematcht wordt met Open Access publicaties. De DAI speelt hierin een grote rol. Advanced Services for Researchers: in december toonden onderzoekers en start-up bedrijven elkaar de state-of-art op het gebied van Semantic web en Intelligence zoektechnieken. Zij bespraken de mogelijkheden binnen de huidige repository-infrastructuur. Deze bijeenkomst leverde veel input op waaronder de vraag om hulp bij zelf-profilering van wetenschappers. Resultaten, verslagen en video’s zijn te vinden op: www.surffoundation.nl/wiki/display/SURFASR Internationaal. Er is een Object model voor verrijkte publicaties opgesteld op basis van de DRIVER-II studies. Daarnaast zijn in DRIVER-II context state of art technieken / standaarden geïdentificeerd die veelbelovend zijn voor de ontwikkeling van verrijkte publicaties in de publicatie: ‘Emerging Standards for Enhanced Publications and Repository Technology’. Het PEER-project leverde een standaard op voor het deponeren van publicaties in repositories in ‘D2.2 Final report on the provision of usage data and manuscript deposit procedures for publishers and repository managers’. Daarnaast zou in PEER een standaard worden ontwikkeld voor transport van onderling vergelijkbare download-statistieken van verschillende repositories. Dit is nu ondervangen in projecten in Duitsland, Engeland en Nederland (SURE), waar onderlinge internationale afstemming plaatsvindt. De huidige richtlijnen zijn te vinden onder ‘SURFshare use of Usage Statistics Exchange’ op de website van SURFfoundation. Een nieuw EU-project OpenAIRE is in december gestart, OVERDRIVE heeft het niet gehaald. In OpenAIRE worden onder SURF-coördinatie repository richtlijnen verder uitgewerkt. Hiermee kan voor de gebruiksstatistiek richtlijnen een breed internationaal implementatiepodium worden aangeboord.

doelstelling Interoperabel systeem voor administratie en uitwisseling van onderzoeksinformatie. Interoperabiliteit met NWO-projectadministratie, NARCIS, MyResearch Portal (WP6), DRIVER en Europese ERA.

5. W  erkpakket 4a (WP 4a) Nationaal Onderzoeks Informatie Systeem

activiteiten en resultaat

In een onderzoek naar koppelvlakken bleek dat er niet één Metis bestaat, maar veertien variaties op het thema. De lijst van tien hoofdcriteria met subcriteria uit het CRIS-testlab werd voorgelegd aan alle gebruikers met het verzoek de criteria te prioriteren. Het verheugende resultaat was dat er grote eensgezindheid blijkt te bestaan over de functionaliteit van een kernsysteem. Ook sprak men zich uit voor gezamenlijk bouwen aan een centraal systeem met referentiedatabases. Een door de Beleidsgroep Innovatie Kennisinfrastructuur (BIK) en het Platformbestuur ICT en Onderzoek geaccordeerd stappenplan voor de vervanging van de huidige Metis-versie zal worden voorgelegd aan de VSNU, NFU en de HBO-raad. Op basis van een notitie over aanbestedingsvormen wordt begin 2010 een besluit genomen over het vervolgtraject.

13

doelstelling Versterken van de kennisinfrastructuur van hogescholen door het bieden van ondersteuning bij het inrichten en uitbreiden van een stelsel van interoperabele repositories en daarop gebaseerde diensten voor ontsluiting van de inhoud. 2009 staat in het teken van Open Access. Voor hogescholen betekent dit dat de aandacht gericht zal zijn op het verstevigen van de collectievorming en van het gebruik van de diensten HBO Kennisbank en SHAREkit.

6. W  erkpakket 5 (WP 5) HBO kennisdisseminatie activiteiten

1. Stimuleren gebruik: •  uitzetten van pilots / projecten waarin de nieuwe diensten (social bookmarking, waarderingen, recensies) ingezet worden om het gebruik van de HBO Kennisbank te bevorderen •  ontwikkelen van goede voorbeelden en aanbevelingen rondom ‘Seduce to use’ 2. Stimuleren collectievorming en implementatie in instellingen: • stimuleren van collectievorming voor wat betreft studentenproducten en producten van docenten en lectoren door voorlichting en nader uit te werken initiatieven • ondersteunen van implementatieproces binnen de instellingen • uitbreiden en verankering van community • ondersteunen van de werkgroepen (metadata, auteursrecht) en gebruikersgroepen (HBO Kennisbank, SHAREkit)

14

resultaten

1. In januari startte de werkgroep Communicatie HBO Kennisbank, gericht op het verzamelen en beschikbaar maken van promotiemateriaal rondom de HBO Kennisbank. Het project Open Onderzoek (penvoerder INHolland) heeft een verbinding gelegd tussen de HBO Kennisbank en de website van het Forum voor Prakijkgericht Onderzoek. Hierdoor worden publicaties van lectoren die opgeslagen zijn in de repositories van hogescholen zowel getoond op de HBO Kennisbank als op de site www.lectoren.nl. 2. Doekle Terpstra, voorzitter HBO-raad, heeft namens alle hogescholen de ‘Berlin Declaration on Open Access’ ondertekend. In maart is een werkconferentie georganiseerd rondom Open Access. Er zijn vier belangrijke thema’s benoemd: kwaliteit, auteursrechten, kennisdeling en infrastructuur. Voor het onderwerp kwaliteit leidde dit tot het uitvoeren van een Scoping Study naar kwaliteit van onderzoek in het HBO en Open Access met gebruikmaking van een wiki. In 2009 werden twee nieuwe instellingen aangesloten op de repositoryinfrastructuur. In april heeft de HBO Kennisbank de grens van 10.000 publicaties gepasseerd. Aan het einde van het jaar waren dit er 13.400. Een groot deel van deze groei kwam voor rekening van publicaties van lectoren. In de SURFshare grassroots voor collectievorming HBO zijn 10 projecten vanuit 6 hogescholen van start gegaan. Deze zijn gericht op het vergroten van de collectie in repositories van hogescholen (afronding in april 2010). De werkgroepen Repositories HBO en HBO Auteursrechten zijn een aantal keren bij elkaar geweest. Binnen de werkgroep Metadata wordt gewerkt aan een nieuw, toekomstbestendig metadataprofiel dat harvesting door de Koninklijke Bibliotheek en aansluiting op internationale ontwikkelingen mogelijk maakt. Verder is het gebruikersoverleg Sharekit opgezet.

3. Professionaliseren diensten en ontwikkelen nieuwe diensten: • beleggen van de HBO Kennisbank en de repositorydienst SHAREkit bij derden • ondersteunen van de inrichting van een professionele beheer- en onderhoudsomgeving voor de HBO Kennisbank en SHAREkit • ontwikkelen van nieuwe diensten die aansluiten bij ontwikkelingen in hogescholen rondom praktijkgericht onderzoek • aansluiten op ontwikkelingen in de universitaire wereld (zoals DAI, verrijkte publicaties, collaboratories) 4. Begeleiden tenders: • begeleiden / afronden van project Expertise en Experts. Vinden en Verbinden (E2V2) uit tender 2007 • begeleiden van tenderprojecten 2008

3. B  egin 2009 is de repositoryservice Sharekit als open source applicatie opgeleverd. Er zijn gesprekken gevoerd met de Samenwerkende Hogeschool Bibliotheken (SHB) en met de HBO-raad om te onderzoeken welke mogelijkheden er zijn om de HBO Kennisbank op termijn buiten SURF te beleggen. Voor SHB is het financieel niet haalbaar om het zonder sponsoring of samenwerking met grote partijen op te pakken. De HBO-raad vroeg SURF om advies gericht op de toekomst van de HBO Kennisbank. SURF zal samen met deze partijen verder onderzoek doen naar de mogelijkheden voor de HBO Kennisbank in de toekomst. Vanuit het project Open Onderzoek zijn verkennende gesprekken gevoerd gericht op het aansluiten van HBO-instellingen op de DAI. Daarnaast is er gestart met voorlichting over CRIS-systemen. Om het publiceren voor studenten gemakkelijker te maken is een pilot digitale brievenbus gestart. 4. H  et project E2V2 is in april succesvol opgeleverd: kennisproducten kunnen in de HBO Kennisbank gewaardeerd en gerecenseerd worden en er is een module gericht op het vinden van experts ingericht binnen de HBO Kennisbank. Daarnaast werden 4 tenderprojecten uitgevoerd die zich richtten op kennisdisseminatie en met name op de relatie tussen onderzoek, onderwijs en praktijk. HAN leverde een kennisbank rondom autotechniek op. INHolland ontwikkelde binnen het project Toekomst een werkwijze waarbij kennisproducten gekoppeld werden aan vertegenwoordigers uit de praktijk. Het project Landelijk Kennisplein Verslavingszorg leverde een website op voor alle spelers uit de verslavingszorg. Het project Digipub maakte een kennisportaal gemaakt voor een faculteit van Hogeschool Utrecht.

15

doelstelling De preservering en blijvende toegankelijkheid van de primaire en secundaire data in verrijkte publicaties en collaboraties. Dit werkpakket is ondersteunend aan de innovaties in andere werkpakketten. Afstemming met activiteiten van NCDD, DANS en 3TU.

7. W  erkpakket 6 (WP 6) Datacuratie en digitale duurzaamheid activiteiten

1. O  rganisatie van een Onderzoeksdata Forum. 2. Project rond het collectioneren van controleerbare data; welke gegevens worden bewaard en welke niet en welke worden toegankelijk gehouden? 3. Project rond definities van data. 4. P  roject rond certificering kwaliteit, validiteit, authenticiteit, integriteit data-collectie; ontwikkelen van mechanismen om dit te verzekeren. 5. P  roject rond permanente toegang, ontsluiting en hergebruik data. Wie bij de instellingen is waarvoor verantwoordelijk bij preservering van data; taakverdeling binnen de organisatie; het bepalen van een strategie voor duurzame toegankelijkheid van de eigen digitale data en voortdurend bewaken van technische, financiële en beleidsmatige keuzen.

16

resultaten

1. H  et opgerichte Onderzoeksdata Forum kwam tweemaal bij elkaar. Er is een Coördinatiegroep ingesteld die de activiteiten van dit Forum voorbereidt en begeleidt. Onder het Forum ressorteren drie werkgroepen die elk projecten rondom een bepaald aspect van onderzoeksdata voor hun rekening nemen. Voor het Onderzoeksdata Forum, de Coördinatiegroep en de werkgroepen zijn Terms of Reference opgesteld waarin missie, doel en omvang van de activiteiten zijn beschreven. 2. Instellingen zijn opgeroepen een onderzoeksvoorstel voor het collectioneren van data in te dienen. Het Internationaal Instituut voor Sociale Geschiedenis (IISG) heeft inmiddels richtlijnen uitgewerkt voor het collectioneren van ‘collaborative data’. Daarnaast is een voorstel ingediend door DANS/3TU. 3. In de studie van Centrum voor Eigendomsrecht (CIER) over de juridische status van ruwe data zijn definities van data opgenomen. Onderzocht wordt of er behoefte bestaat aan verdere uitbouw hiervan. 4. In samenwerking met DANS is een onderzoeksvoorstel over de kwaliteit van data geschreven. Dit wordt in 2010 opgepakt. 5. D  e werkgroep Juridische en organisatorische aspecten van onderzoeksdata heeft een voorstel geformuleerd voor de organisatorische aspecten van opslag bij universiteiten. Dit zal in 2010 nader worden uitgewerkt.

6. P  roject rond opslag digitale data; per instelling, clustering van data of data curation centra? 7. Project rond kosten van digitale duurzaamheid; opslag en het toegankelijk houden van data vergt behoorlijke investeringen wat problematisch kan zijn voor kleinere instellingen; businessmodellen. 8. P  roject rond eigendom van data en datasets. 9. P  roject rond het gebruik metadata en preservering hiervan.

6. 3  TU deed aanbevelingen over de inrichting van een datacentrum. Hierbij is geprobeerd wetenschappers te enthousiasmeren hun onderzoeksgegevens te archiveren in het datacentrum, de onderzoeksgegevens beschikbaar te stellen en geschikt te maken voor hergebruik door derden. 7. O  nderzoek naar de kosten van digitale duurzaamheid is nog niet ter hand genomen. 8. H  et CIER schreef in opdracht van SURFfoundation een studie over de juridische status van ruwe data. De resultaten zijn onder andere gepresenteerd tijdens een bijeenkomst van het Onderzoeksdata Forum. Aan wetenschappers is een overzichtelijke verkorte wegwijzer aangeboden om te bepalen welke toestemming nodig is om onderzoeksgegevens van anderen te kunnen hergebruiken. 9. Dit onderwerp wordt in 2010 verder behandeld.

17

doelstelling Groei van bewustwording onder onderzoekers, lectoren, beleidsmakers, uitgevers en anderen van het nut van vrije toegang tot wetenschappelijk onderzoek (rOAdmap). Kennisuitwisseling tussen alle bij SURFshare betrokken instellingen en de maatschappij. Synergie behalen door bewaken van samenhang tussen activiteiten en promotie van ontwikkelde infrastructuur en tools. Zichtbaarheid van expertise, resultaten en ontwikkelingen van SURFshare. Mede om draagvlak te vergroten. Aansluiting bij speerpunten ‘Open’ en ‘Seduce to use’ van SURF. Relatie met SURFdirect en SURFacademy.

8. W  erkpakket 7 (WP 7) SHAREcommunity, kennisdisseminatie en communicatie

activiteiten en resultaten

Succesvol Open Access jaar 2009, waarin is samengewerkt aan het formuleren van beleid (WP3), het ontwikkelen en verbeteren van de kennisinfrastructuur (zie WP4), het zorg dragen voor een duidelijk juridisch kader (zie SURFdirect) en het geven van voorlichting (WP7) aan alle betrokkenen. Hiervoor is een ‘Open Access rOAdmap’ opgesteld. Met de speciaal voor dit jaar ingerichte werkgroep ‘Open Access communicatie’ is gewerkt aan: • Kort filmpje ‘Open Access: toegang tot de toekomst’ met bestuurders over Open Access • Resultaten van 14 grassroots projecten • Nationale Open Access website www.openaccess.nl • Disciplinespecifieke interviews met vooraanstaande wetenschappers / bestuurders (zie ook www.openaccess.nl: Experts Speak) • Open Access Comité van Aanbeveling met vooraanstaande wetenschappers en bestuurders (zie ook www.openaccess.nl: Advisory Board) • Pilotgroep onderzoekers voor Open Access bewustzijnstraject • Succesvolle bijdrage aan internationale Open Access week (19-23 oktober) met veel lokale activiteiten om onderzoekers, lectoren en beleidsmakers te informeren over Open Access en te motiveren om beschikbare (ICT-) toepassingen te gebruiken, ondersteund met divers PR-materiaal. • Organisatie van afsluitend Open Access seminar op 2 februari 2010.

18

Bijeenkomsten exclusief reguliere vergaderingen: • Startbijeenkomst Open Access 2009 (10 februari). • Werkconferentie Open Access (9 oktober) met medische sector met belangengroepen zoals: NWO en ZonMW, patiëntenorganisaties, OCW, RIVM, de UMC’s, en RGO. • SURFseminar ‘HBO en Open Access’ (26 november) waar de HBOraad namens alle hogescholen de ‘Berlin Declaration on Open Access’ ondertekende. Faciliteren van het delen van kennis en ervaringen, ook tussen HBO en WO. Binnen de community is gebruik gemaakt van de SURFshare community website, reguliere vergaderingen, workshops en voortgangsrapportages. Voor externe contacten is gebruik gemaakt van de website van SURF, SURFshare nieuwsbrief, pers- en nieuwsberichten, factsheets (Open Access, verrijkte publicaties, HBO Kennisbank, repositoryservice Sharekit, EU Open Access pilot), publicaties, themabijeenkomsten, presentaties en lezingen op conferenties.

19

doelstelling Expliciet maken van de visie van SURFshare en het definiëren van een blauwdruk van de nieuwe kennisinfrastructuur. Identificeren van de toegevoegde waarde van de veranderingen voor het hoger onderzoek en onderwijs. Programmamanagement levert de organisatie en de processen om de veranderingen door te voeren en de toegevoegde waarde te realiseren.

9. Programmamanagement

activiteiten en resultaten

Binnen het programmamanagement werden de noodzakelijke werkpakketten en projecten geïdentificeerd en opgestart, werd de onderlinge samenhang van de projecten gecoördineerd en werden de op te leveren resultaten van de projecten op elkaar afgestemd. De toegevoegde waarden worden expliciet gemaakt en gemanaged gedurende de gehele levenscyclus van het programma. Financiën: indienen van plannen bij ministeries, nationale en internationale sponsoren en gezamenlijk met internationale partners bij de Europese Commissie. Bedrijfsvoering en personeelsbeleid binnen het Platform ICT en Onderzoek. Binnen het pakket projectmanagement vindt afstemming plaats: • SURFfoundation: directie en MT SURFfoundation. • Open: SURFnet en SURFdiensten • SURFshare: BIK en Platformbestuur • Diverse adviesraden, stuurgroepen en besturen als NARCIS, EuroCRIS, NCDD, Knowledge Exchange, DRIVER en eIFL. De rapportages van SURFshare fase 1 van 2008 tot en met de eerste helft van 2009 zijn goedgekeurd door Senter Novem. De rapportage voor de tweede helft van 2009 is ingediend. Voor SURFshare fase 2 is € 2,5 miljoen verkregen voor de jaren 2010 en 2011. Resultaten en producten zijn beschreven in voorgaande werkpakketten.

20

europese projecten

doelstelling In de internationale projecten wordt vooral aandacht besteed aan het gebruik van de infrastructuur (guidelines, workflows, kennisfora, helpdesk ondersteuning) door de onderzoeker (‘Seduce to use’). Lange termijn doel is (aansluiting op) een internationaal netwerk van onderzoekerplatforms waarin nieuwe toepassingen kunnen worden geïntegreerd conform afgesproken open standaarden, protocollen en formaten. Proposals voor nieuwe EC-projecten: afhankelijk van zich voordoende gelegenheden en de belangstelling van instellingen om gezamenlijk op te trekken.

Europese projecten

activiteiten en resultaten

1. DRIVER-II is inmiddels afgerond. De JRU heeft grote prestaties geleverd. De studies zijn opgenomen in drie boeken: Enhanced Publications, Repository landschap en een Technology Watch voor kansrijke ontwikkelingen voor verrijkte publicaties, grid systemen en research informatiesystemen. Naast studies zijn er ook prototypen ontwikkeld. Deze prototypen hebben model gestaan voor de ontwikkelaars van de infrastructuur. 2. In PEER zijn richtlijnen voor de minimale metadata en PDF opgeleverd voor het deponeren van de ‘second stage, peer reviewed, author version paper’ naar een centraal dark archive, het PEER Depot. Daarnaast zijn er richtlijnen voor het deponeren vanuit het PEER Depot naar de verschillende repositories. Als extra inzet werden richtlijnen opgesteld voor het aanleveren van artikelen voor duurzame opslag in het eDepot van de KB. Naast de richtlijnen is de deponeer-pipeline geïmplementeerd waarbij op dit moment de artikelen van uitgever richting de repositories stromen. Om de vragen van geïnteresseerden op te vangen, is een helpdesk ontworpen en ingericht. 3. Het voorstel voor OVERDRIVE is door de EC niet gehonoreerd. 4. In 2009 ingediende voorstellen voor Zevende kader projecten eInfraNet (Nationale afstemming Europees e-infrastructuur beleid) en OpenAIRE (repository infrastructuur ter ondersteuning van de Open Access-pilot van de EU) zijn toegekend en inmiddels gestart.

21

platform overstijgende activiteiten

doelstelling SURFdirect, de digitale rechten en expertise community van SURF, ondersteunt het hoger onderwijs en onderzoek bij rechtenkwesties rond het (her)gebruik van tekst, beeld en geluid. SURFdirect richt zich zowel op het HBO als op het WO en zowel op onderwijs als op onderzoek. Concrete doelen: aandragen van juridische handvatten en tools om onderwijs- en onderzoekscontent publiekelijk beschikbaar te maken via het internet. Samenwerken met en relevante informatie bieden aan: • eindgebruikers (docenten, studenten, onderzoekers) • intermediairs (mediathecarissen, Auteursrechten Informatiepunten, bibliothecarissen, ICT&O, Special Interest Groups (SIG’s), afdelingen juridische zaken) • beleidsmakers (advies, beleidsontwikkeling, onderzoek) SURFdirect profileren als expertgroep op het gebied van digitale rechten.

1. SURFdirect

activiteiten en resultaten

Rapporten ‘De juridische status van ruwe data; een wegwijzer voor de onderzoekspraktijk’ In samenwerking met CIER is een rapport geschreven om duidelijkheid te verschaffen in de juridische bescherming van onderzoeksdata. Hierin staat wat een onderzoeker mag doen met de data van anderen. Er is een overzichtelijke, verkorte wegwijzer gemaakt om te bepalen welke toestemming nodig is om onderzoeksgegevens van anderen te kunnen hergebruiken. ‘Hergebruik van materiaal in onderwijs- en onderzoekomgevingen’ In samenwerking met Creative Commons Nederland zijn licenties voor het delen van onderwijs- en onderzoeksmateriaal binnen het Nederlandse hoger onderwijs vergeleken. In het rapport wordt de aanbeveling gedaan om de Creative Commons Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie te gebruiken. In samenwerking met de Universiteit Utrecht is een studie gedaan naar privacy. De studie kijkt vooral naar de verantwoordelijkheden van makers van materiaal en de mogelijkheden en misverstanden bij gebruikers. Het eindrapport wordt begin 2010 opgeleverd. Praktische tools De website ‘Auteursrechten in het hoger onderwijs’ (www.surf.nl/auteursrecht) is uitgebreid met informatie over beeld en geluid en meer specifieke informatie voor het HBO. Ook worden de veelgestelde vragen en praktische tools nu aangeboden voor studenten, docenten, onderzoekers en instellingen apart. Er is een PR-kaart gemaakt die op de instellingen wordt uitgedeeld.

22

Om de door SURFdirect herziene modelcontracten voor AV-centra gebruiksvriendelijk aan te bieden, is de AV-contractentool gebouwd. Deze tool wordt per januari 2010 aangeboden als hulp bij productie en verspreiding van audiovisuele programma’s voor het hoger onderwijs. Verder is samengewerkt aan: • De informatie en producten goed te communiceren en onder de aandacht (blijven) brengen van de doelgroepen, via berichten, flyers, websites en multimediapublicaties. Ook is een effectmeting uitgevoerd. • Actief inzetten van SURFspace voor de interactie met het veld en voor voorlichting en bewustwording. • Versterken en stimuleren van het netwerk Auteursrechten Informatiepunten en werkgroep auteursrechten en HBO. • Tweedelijnshulp voor vragen over digitale rechten. • Workshops en themagerichte bijeenkomsten over digitale rechten.

23

FOBID De FOBID Juridische doelstelling Commissie (FJC) is een van de vaste commissies van FOBID, Netherlands Library Forum, déDe koepelorganisatie van bibliotheken in Nederland. Devaste FJC houdt zich bezig FOBID Juridische Commissie (FJC) is een van de commissies van met de juridische aspecten die van belang Library zijn voor bibliotheken, informatie- envan documentatiecentra FOBID, Netherlands Forum, dé koepelorganisatie bibliotheken in en heeft twee belangrijke opdrachten: Nederland. De FJC houdt zich bezig met de juridische aspecten die van belang zijn voor bibliotheken, informatie- en documentatiecentra en heeft twee belangrijke • informatie uitwisselen over opdrachten: ontwikkelingen met betrekking tot het auteursrecht met de aangesloten leden, dat wil zeggen: de koepelorganisaties die samen FOBID vormen, stichting SURF en OCLC-PICA • informatie uitwisselen over ontwikkelingen met betrekking tot het auteurs• de belangen van de leden door de ontwikkelingen te volgen en daarop op gepaste recht metbehartigen de aangesloten leden, dat wil zeggen: de koepelorganisaties die wijze te reageren samen FOBID vormen, Stichting SURF en OCLC-PICA • de belangen van de leden behartigen door de ontwikkelingen te volgen en daarop op gepaste in wijze te ondersteuning reageren Platform ICT en Onderzoek verleende 2009 aan Fobid (de ambtelijk secretaris en de juridisch adviseur) en ontving daar een (niet helemaal dekkende) vergoeding voor.

2. FOBID Juridische Commissie activiteiten en resultaten

Platform ICT en Onderzoek verleende in 2009 ondersteuning aan FOBID (de ambtelijk secretaris en de juridisch adviseur) en ontving daar een (niet helemaal dekkende) vergoeding voor.

doelstelling Professionalisering van leden van de community, in samenwerking met de andere SURF-onderdelen.

3. SURFacademy activiteiten en resultaten

De Autumn School ‘Tools voor Onderzoekers’ bood ondersteuners en onderzoekers uit het veld de kans kennis te maken met diverse tools die in SURFprojecten zijn ontwikkeld (zoals collaboratories, dataopslag) of die in de toekomst waarschijnlijk relevant zullen zijn (Semantic web, web2.0 tools). De School werd verzorgd in samenwerking met SURFnet.

24

doelstelling Samenwerking in Europees verband. Onderlinge afstemming over internationale initiatieven van SURFfoundation, SURFnet en SURFdiensten.

4. SURF internationaal

activiteiten en resultaten

Partnership management (inclusief lidmaatschappen) • SURF zal het lidmaatschap van Neth-ER niet vernieuwen. Nieuw lidmaatschap Ariadne Foundation voor LOREnet-activiteiten. Verder treden geen veranderingen op in samenwerkingsverbanden. • Beide CNI-conferenties (april en december) werden bijgewoond door SURF-vertegenwoordigers. Zij deden kennis op over relevante ontwikkelingen in de VS. • Het ECAR seminar leverde inspiratie voor het denken over mogelijkheden en de beleidseisen van Cloud Computing. Knowledge Exchange (KE) management en werkgroepen • Het Strategie Forum was tevreden over de prestaties van afgelopen jaar, vooral op het gebied van Open Access. In de toekomst zal de nadruk liggen op Open Access en onderzoeksdata. • De Stuurgroep kreeg een sterkere positie bij de evaluatie van de jaarplannen en het beoordelen en prioriteren van nieuwe voorstellen. • De activiteiten in vele KE-Group-bijeenkomsten en een verscheidenheid van Knowledge Exchange werkgroepen hebben bijgedragen aan een succesvol 2009. (zie jaarverslag op www.knowledge-exchange.info). • Een speciale vermelding voor de voorbereiding en start van persistent identifier activiteiten zowel in KE (studies en roadmap) en in SURFshare (ontwikkeling). • Vergelijkbare resultaten rondom Usage Statistics met succesvolle kruisbestuivende activiteiten tussen Webstatistieken KE-projecten van partners (SURFshare SUREstatistics) als zekerheid voor 2010. JISC partnership management • In een gemeenschappelijke senior-management vergadering werd wederzijds interesse uitgesproken voor intensiveren van uitwisseling van personeel en een gezamenlijke aanpak in KE en eInfraNET. • Bestuursvergaderingen van CETIS waren behulpzaam bij het kiezen van een standpunt over ontwikkelingen rond de standaard Question & Test Interoperability voor digitale toetsafname van IMS (versie QTI 2.1). Buitenlandse delegaties, conferentiebezoek en manifestatie Door strategische en bestuurlijke betrokkenheid in KE- en EC-projecten werd er minder tijd besteed aan andere internationale uitwisselingen.

25

doelstelling Stimuleren van het hergebruik van leermiddelen. Valorisatie door uitwisseling van leermiddelen tussen het hoger en wetenschappelijk onderwijs en het openstellen van leermiddelen voor de maatschappij en het bedrijfsleven.

5L  OREnet voor leermiddelen van universiteiten en hogescholen

activiteiten

1. Katalysatie van toepassing en gebruik: • een consulterende en monitorende rol naar startende en lopende projecten uit het veld • loket voor expertise • het samenbrengen en informeren van belanghebbenden 2. LOREnet als dienst: • het implementeren van in andere projecten bewezen functionaliteiten, deels voortvloeiend uit de katalyserende werking (relatie met HBO Kennisbank) • ter beschikking stellen van LOREnet infrastructuur, bijvoorbeeld als metadataengine voor andere portals • het faciliteren van projecten in het gebruiken van de LOREnet portal. 3. T  er ondersteuning van de realisatie zullen op technisch gebied de volgende activiteiten worden ontplooid: • aansluiten bij SURFfederatie (secure); • aansluiten bij HBO Kennisbank; • implementeren van metadatamodellen, nodig voor portals van projecten van derden.

26

resultaten

1. O  pzet en start van een project met Kennisnet voor ontwikkeling van één landelijke metadata afspraak voor leermaterialen voor PO/VO/BVE/HO. Afronding staat gepland voor zomer 2010. De implementatie van dit project komt terug onder activiteitcluster 3, implementeren metadatamodellen. Deelname aan Ariadne Foundation, een internationaal consortium met als kern een repositorynetwerk voor leermaterialen. 2. D  e zoekfunctionaliteit en performance zijn verbeterd. De harvesting functionaliteit is technisch gerealiseerd en middlewarefunctie in de infrastructuur voor ZoEp en Ariadne is doorontwikkeld. Met de technische realisatie van de koppeling met ZoEp kan deze portal die gebaseerd op gebruikersprofielen relevante zoekresultaten aanbiedt, gebruikmaken van de LOREnet-infrastructuur en de hierin aanwezig content. Technische realisatie koppeling Ariadne / GLOBE. Hiermee kan LOREnet gebruikmaken van de Ariadne-infrastructuur en beschikken over de hierin aanwezige content. Uitbouw en een omgekeerde koppeling staat voor 2010 op het programma. 3. Aansluiting  bij de SURFfederatie is vooralsnog uitgesteld. Er is een visie neergezet waarin de functionaliteit voor leermiddelen in de HBO Kennisbank primair door LOREnet wordt gefaciliteerd. Vanwege de relaties met de harmonisatie van metadata-afspraken leermiddelen (zie activiteitcluster 1), ontwikkelingen rondom andere metadata afspraken in de HBO Kennisbank en uitwerking goverance vraagstukken rond leermiddelen en infrastructuur zal de realisatie van deze ontwikkeling in samenhang plaatsvinden. Hierdoor strekt het tijdspad zich verder uit over 2010. Er was in 2009 geen noodzaak voor implementatie van nieuwe metadatamodellen.

financiële rapportage platform ict en onderzoek

In de begroting is uitgegaan van € 2 miljoen PRIMA-subsidie plus de OCW-bijdrage en € 800.000 vaste bijdrage, die wordt ingezet als matching voor PRIMA subsidie en interne bijdrage aan platformoverstijgende activiteiten (POA) en matching Europese projecten. Afwijkend: er is minder dan begroot onttrokken aan het onderhanden werk budget (OHW).

ICT en Onderzoek 2009 Exploitatierekening per activiteit

budget 2009

Bedragen (X ¤ 1,-)

realisatie

realisatie

totale kosten

inkomsten

saldo

t/m 31 dec 09

t/m 31 dec 09

t/m 31 dec 09

1.810.000

1.810.000

20-03-0000

SHARE 2008-2011

20-03-0100

Share Verrijkte publicaties (WP1)

272.820

146.516

20-03-0200

Share Collaboraties en digitale werkbank (WP2)

284.600

122.529

20-03-0300

Share Kwaliteit, Disseminatie en Impact (WP3)

347.520

192.326

-192.326

20-03-0500

Share HBO-kennisinfrastructuur (WP5)

-355.806

20-03-0600

Share Infrastructuur (WP4)

20-03-0700

355.806 437.119

-437.119

Share Datacuratie en digitale duurzaamheid (WP6)

227.700

148.232

-148.232

20-03-0800

Share CRIS (WP4a)

147.700

54.051

-54.051

20-03-0900

Share Communicatie en rOAdmap (WP7)

321.514

338.774

-38.774

20-03-1000

Share Programmamanagement (WP9)

20-03-0000

SHARE 2008-2011

20-02-0000

Europa

20-02-1000

375.387 2.170.740

Driver II, totaal

135.000

159.555

20-02-2000

EU - PEER

40.000

20-02-1000

Europa

20-04-0300

FOBID Juridische Commissie

20-09-0000

POA’s

20-09-0100

-360.000

-112.529

353.585

417.340

plus = dotatie

-146.516 10.000

450.640

2.823.419

OHW minus = onttrekking

-375.387 1.820.000

-350.740

100.000

100.000

83.127

-76.429

32.308

19.565

-12.743

175.000

191.864

202.692

10.828

0

78.652

55.988

43.988

-12.000

0

390.000

390.000

DiRECt (POA)

167.600

126.885

70.000

-56.885

20-09-0200

Internationalisering (POA)

524.100

512.715

255.289

-257.426

20-09-0300

LOREnet (POA)

191.272

58.364

100.000

20-09-0400

POA bijdragen

80.000

80.000

20-09-0000

POA’s

962.972

777.964

815.289

37.325

40.000

4.040.043

3.196.556

2.881.969

-314.587

-320.000

Begroot uitgaven 2009

40.000

-80.000

Subtotaal per 31 dec 2009 Begroot exploitatieresultaat 2009

41.636

-360.000

OHW onttrekking Saldo per 31 dec 2009

-314.587 -320.000 5.413

27

28

platform ict en onderwijs Het Platform ICT en Onderwijs richtte zich ook in 2009 op het stimuleren van vernieuwingen met ICT in het onderwijs. Dit deed het Platform door innovatie en kennisontwikkeling op gang te brengen en de resultaten daarvan te verspreiden. Samenwerking stond centraal in het uitvoeren van deze activiteiten. Universiteiten en hogescholen voerden innovatieprojecten uit en namen deel aan activiteiten binnen het Kennis- en expertisenetwerk en SURF-brede initiatieven. Het onderwijsvernieuwingsprogramma is in 2009 grotendeels afgerond. In 2009 startten acht nieuwe projecten binnen het Nationaal Actieplan e-Learning en is een nieuw programma rond digitaal toetsen ontwikkeld. De netwerkfunctie die het Platform vervult, kreeg in 2009 een nieuwe impuls. De elfde editie van de Onderwijsdagen werd samen met Kennisnet georganiseerd. SURFspace, de portal voor en door onderwijs- en onderzoekprofessionals, veroverde een eigen plaats binnen het veld met hoge bezoekersaantallen. SURFacademy, het professionaliseringsprogramma rondom ICT in het hoger onderwijs, bood een divers programma met masterclasses en workshops. Het Platform ICT en Onderwijs participeert in de SURF-brede initiatieven Internationalisering, LOREnet, Standaarden en SURFdirect.

Onder het motto ‘Samen Slim Leren’ boden de Onderwijsdagen 2009 een overzicht van de laatste trends en ontwikkelingen op het gebied van ICT-innovaties in het onderwijs.

29

onderwijsvernieuwing

1. Nationaal Actieplan e-Learning

doelstelling

1. In 2009 worden de negen projectvoorstellen die zijn gehonoreerd (tender 2007 Nationaal Actieplan e-Learning) begeleid in de uitvoering. De tender 2008 leidt tot toewijzing van projecten die in de loop van 2009 starten. Het management ondersteunt, adviseert en werkt vanuit haar programmaverantwoordelijkheid aan impact en duurzaamheid. De Commissie Projectbewaking bewaakt de voortgang van de projecten. Gewenst resultaat • begeleiden van de uitvoering van negen projecten uit de 2007 tender • organiseren van tender 2008, selectie van projecten, begeleiden van de start van deze derde ronde 2. Het programmamanagement van het Nationaal Actieplan e-Learning faciliteert verschillende professionaliseringsactiviteiten Gewenst resultaat • een speciaal voor SURFfoundation ontwikkelde training projectmanagement • workshops over het aannemelijk maken van de impact van projectresultaten, disseminatie en duurzaamheid • studiereis naar ELI Deze activiteiten hangen direct samen met de professionaliseringsactiviteiten van het Kennis- en expertisenetwerk. 3. Het Nationaal Actieplan e-Learning biedt ruimte aan initiatieven die de doelstelling van het programma versterken. Gewenst resultaat • workshops rond thema’s die relevant zijn voor projecten in het Nationaal Actieplan Nationaal Actieplan e-Learning

activiteiten en resultaten

1. Begeleiden tender 2007 In samenspraak met de Commissie Projectbewaking zijn de projecten uit de tender 2007 begeleid. De voortgang van vrijwel alle projecten verloopt goed. Eén project heeft door het wegvallen van een partner een aangepast projectplan geschreven. Dit project maakt op 1 september 2009 een herstart. Organiseren tender 2008, begeleiden selectie en start van projecten Van de veertien ingediende voorstellen zijn acht projecten gehonoreerd. De projecten zijn in het najaar van 2009 gestart. 2. Training projectmanagement In 2009 is voor alle projectleiders van het Nationaal Actieplan e-Learning een training projectmanagement georganiseerd. Omdat er veel behoefte bestaat aan intervisie tussen de projectleiders is de training in intensiteit toegenomen. Workshops In november 2009 volgden projectleiders van het Nationaal Actieplan e-Learning een workshop over effectmeting. Deze werd samen met de afdeling Onderzoek van Kennisnet en het Lectoraat Intellectual Capital van INHOLLAND georganiseerd. Over de workshop en de ervaringen wordt in 2010 een artikel geschreven. Disseminatie wordt in de trainingen projectmanagement behandeld. Zodra er behoefte aan is, wordt er een aparte workshop rond dit thema georganiseerd. Studiereis naar ELI Van 17 tot 24 januari 2009 bezochten projectleiders van de tender 2007 de conferentie van Educause Learning Initiative in Orlando. Van 7 tot 10 september 2009 namen projectleiders van de tender 2008 deel aan een studiereis naar ALT-C in Manchester, UK. Mede dankzij de studiereizen weten projectleiders elkaar te vinden en vindt er onderlinge uitwisseling van kennis en ervaring plaats. 3. W  orkshops Verschillende projecten uit het Nationaal Actieplan e-Learning leverden een bijdrage aan de Masterclass Digitaal Toetsen in september 2009.

30

2. Onderwijsvernieuwingsprojecten

doelstelling

1. De laatste nog lopende Onderwijsvernieuwingsprojecten worden begeleid in het afrondende traject. Op basis van adviezen van de Commissie Projectbewaking stuurt het programmamanagement de projecten waar nodig bij. Met elke projectleider vindt een afrondingsgesprek plaats, waarin onder andere het duurzaam gebruik van de projectresultaten aan de orde komt. 2. De lopende projecten krijgen een centrale plaats in het programma van de Onderwijsdagen. Ook wordt er een showcase gemaakt en zijn de projecten, de resultaten en de ervaringen in diverse communicatie-uitingen van SURFfoundation terug te vinden. 3. De afgeronde tenders worden geëvalueerd, zodat er waardevol advies beschikbaar komt voor de uitvoering van eventuele toekomstige tenders.

activiteiten en resultaten

1. In 2009 zijn elf Onderwijsvernieuwingsprojecten inhoudelijk afgerond. Met drie projecten zijn extra disseminatieactiviteiten na afloop van het project afgesproken (eindpublicaties, presentaties op congressen). In totaal zijn er tussen 1999 en 2010 69 innovatieprojecten uitgevoerd. 2. Tien projecten uit het onderwijsvernieuwingsprogramma, het Nationaal Actieplan e-Learning en de Special Interest Groups (SIG’s) verzorgden tijdens de Onderwijsdagen een sessie. Voor de evaluatie van het programma wordt in 2010 een brochure met beschrijvingen van alle Onderwijsvernieuwingsprojecten uitgegeven. 3. Alle Onderwijsvernieuwingstenders zijn geëvalueerd en in het Platformbestuur besproken. In 2009 is de evaluatie van het onderwijsvernieuwingsprogramma als geheel voorbereid. In 2010 wordt de evaluatie afgerond en wordt een internationale review uitgevoerd.

3. Studiekeuzegesprekken: wat werkt?

doelstelling

 URFfoundation organiseert in 2009 een tender waarin S instellingen hun proces om intakegesprekken af te nemen kunnen uitvoeren, evalueren en documenteren. Het Platform begeleidt projectleiders bij de uitvoering van de projecten. Daarnaast faciliteert het Platform de intensieve kennisuitwisseling tussen de projectuitvoerders. Ook biedt SURFfoundation de bij het beschrijven van good practices opgedane expertise centraal aan, bijvoorbeeld via SURFspace. Gewenst resultaat • succesvol uitgevoerde projectentender • overzicht van good practices centraal beschikbaar stellen • ondersteunen van de opdrachtgever (OCW) bij het formuleren van beleidsaanbevelingen voor intakegesprekken

activiteiten en resultaten

Tender In 2009 is de tweede tender in het kader van het programma ‘Studiekeuzegesprekken, wat werkt?’ uitgeschreven. Van de 15 ingediende voorstellen zijn er 7 gehonoreerd. De niet besteedde middelen worden in 2010 in de disseminatieronde ‘Studiekeuzegesprekken: het werkt’ uitgezet. Overzicht van good practices centraal beschikbaar Het lectoraat Intellectual Capital van INHolland begeleidt de projecten in de oplevering van vergelijkbare praktijkbeschrijvingen. Ondersteunen van OCW In 2009 kreeg het S.C. Kohnstamm Instituut opdracht om op basis van de uitgevoerde experimenten een crosscase analyse uit te voeren. In 2009 vond intensief overleg plaats tussen het programmamanagement en het ministerie van OCW.

31

4. TENCompetence

doelstelling

De activiteiten die SURFfoundation uitvoert binnen het Zesde kader Project TENCompetence sluiten nauw aan bij het Kennis- en expertisenetwerk. In 2009 richten de activiteiten die SURFfoundation verricht zich op kennisdeling en training van de eindgebruikers van de TENCompetence tools en diensten. Verder is er aandacht voor de afronding van het project (financieel, administratief en verantwoording naar de EU). Gewenst resultaat • TENCompetence workshops / presentaties tijdens SURF bijeenkomsten • organisatie van een TENCompetence projectvergadering • organisatie van een TENCompetence slotconferentie • eind 2009 een afgerond TENCompetence project

32

activiteiten en resultaten

Afronding en oplevering Op 30 november 2009 is het TENCompetence project afgerond. Het project heeft de Personal Competence Manager opgeleverd en de TENCompetence Foundation is gelanceerd (zie ook www.tencompetence.org). Workshops In 2009 werden workshops verzorgd tijdens de TENCompetence Winterschool te Innsbruck, een bijeenkomst in Sestri Levante tijdens de TENCompetence projectvergaderingen en tijdens de conferentiedag voor het hoger onderwijs ‘Competentieontwikkeling: Juist nu!’. Slotconferentie SURFfoundation organiseerde de slotconferentie van TENCompetence in Manchester met als thema ‘Rethinking Learning and Employment at a time of economic uncertainty’.

kennis- en expertisenetwerk

1. Netwerken

doelstelling

Het Platform ICT en Onderwijs laat netwerken ontstaan en onderhoudt bestaande netwerken. Hierdoor kan kennisdeling sneller en gemakkelijker plaatsvinden. Door de intensieve betrokkenheid bij netwerken signaleert SURFfoundation, en in het bijzonder het Platform ICT en Onderwijs, nieuwe relevante ontwikkelingen in het hoger onderwijsveld en speelt daar tijdig op in. Het Platform ICT en Onderwijs organiseert in 2009 de jaarlijkse Onderwijsdagen, met als inhoudelijke focus de nieuwste trends in ICT en hoger onderwijs. Naast het faciliteren van netwerken met bijeenkomsten en evenementen, faciliteert en stimuleert SURFfoundation ook: - de Platformcontactpersonen (PCP’s) waardoor de contacten met de instellingen gewaarborgd worden - de Special Interest Groups (SIG’s) die zijn opgericht om de verbintenis tussen activiteiten en experts te bewerkstellingen. Gewenst resultaat • SURF Onderwijsdagen 2009 nieuwe stijl • intensivering contact PCP’s: de PCP als brug tussen SURF en de instelling • faciliteren van SIG’s

activiteiten en resultaten

Onderwijsdagen De Onderwijsdagen 2009 (10 en 11 november 2009, Jaarbeurs Utrecht) zijn in samenwerking met Kennisnet georganiseerd. Ook de inbreng van de Platforms ICT en Onderzoek, ICT en Organisatie, SURFnet en SURFdiensten was steviger dan voorheen. Onder het motto ‘Samen Slim Leren’ bood dit congres bestuurders, managers, adviseurs en docenten uit de hele onderwijskolom de laatste trends en ontwikkelingen op het gebied van (ICT-)innovaties in het onderwijs. In totaal namen 955 mensen deel aan het congres. Platformcontactpersonen (PCP’s) Begin 2009 werd een telefonische enquête gehouden onder alle PCP’s van het Platform ICT en Onderwijs. De belangrijkste conclusies van de enquête waren: PCP’s waarderen de manier waarop SURF de relatie met hen onderhoudt en de netwerkfunctie, waardoor zij met andere instellingen in contact komen; er is onduidelijkheid over de precieze rol van de PCP’s, wat wil SURF en wat willen de instellingen?; er is een kerngroep die vaak de PCPdagen bezoekt; voor de PCP’s die weinig of nooit komen zijn tijdsinvestering en reistijden vaak de oorzaak van afwezigheid. Op verzoek van het Platformbestuur wordt de vraag hoe deskundigheid uit het veld op een goede manier bij SURF betrokken kan worden in het Dagelijks Bestuur geagendeerd. De opkomst tijdens de PCP-bijeenkomsten is na de enquête merkbaar hoger. In 2009 zijn vier PCPbijeenkomsten georganiseerd. Faciliteren van Special Interest Groups (SIG’s) In 2009 zijn drie nieuwe SIG’s opgestart: Serious Gaming en Virtuele Werelden, XS=Use (Digitale Toegankelijkheid) en Duurzaam Hoger Onderwijs. De SIG’s hebben een eigen jaarplan opgesteld en een goede start gemaakt. In totaal zijn er nu acht SIG’s: Direct (digitale rechten), NLPortfolio, Sharepoint, Webstroom (Video), SIGMA (wiskundeaansluiting). Samen met de SIG-coördinatoren is op 19 mei 2009 de SURFsamendag georganiseerd rond het Horizonrapport van Educause. Ruim 70 deelnemers discussieerden over de gesignaleerde trends. Alle SIG’s presenteerden hun toekomstplannen aan elkaar.

33

2. Disseminatie

doelstelling

activiteiten en resultaten

Het Platform ondersteunt de disseminatieactiviteiten van de projecten. Daarnaast wil het Platform in 2009 projectresultaten beter ontsluiten en zoveel mogelijk structureel inbedden. In elk geval binnen de instellingen die participeerden in het project en bij voorkeur ook binnen andere instellingen.

Factsheets Van alle Onderwijsvernieuwingsprojecten en van alle projecten van het Nationaal Actieplan e-Learning (tender 2007) zijn factsheets gemaakt. De factsheets zijn in gedrukte vorm beschikbaar voor de projectleiders en als pdf-bestand te downloaden via de website.

‘SURF komt naar u toe’ wordt samen met de instellingen ontwikkeld. Het streven is om in 2009 vier pilots uit te voeren. Samen met een instelling worden relevante thema’s benoemd. Het Platform ICT en Onderwijs biedt rond die thema’s informatie over projectresultaten of andere initiatieven van SURF.

Repository In 2009 zijn de functionele eisen gespecificeerd voor een repository waarin resultaten en relevante projectdocumenten van subsidieprojecten beschikbaar komen. Beschreven is welke documenten ten minste via de repository ontsloten moeten worden. De repository wordt in de eerste helft van 2010 opgeleverd en gevuld. Voor de projecten die in de toekomst met subsidie van Stichting SURF worden uitgevoerd stellen we een richtlijn op voor het ontsluiten van resultaten.

Gewenst resultaat • factsheets van alle Onderwijsvernieuwingsprojecten • resultaten van projecten en informatie toegankelijk via een repository en ontsluiting via LOREnet • eenduidige ontsluiting van projectresultaten via SURFspace (good practice) • portfolio van projectenresultaten • vier pilots ‘SURF komt naar u toe’

Projectresultaten op SURFspace Er is een format ontwikkeld voor het maken van praktijkvoorbeelden van projecten die gepubliceerd kunnen worden op SURFspace. Via een formulier op SURFspace kunnen projectleiders praktijkvoorbeelden uploaden. Deze staan op een herkenbare plek op de portal. In 2009 werden 10 praktijkvoorbeelden van afgeronde projecten gepubliceerd. Portfolio van projectresultaten Er is een publicatie voorbereid over de resultaten van alle projecten die werden uitgevoerd binnen het programma Onderwijsvernieuwingsprojecten. ‘SURF komt naar u toe’ De pilot ‘SURF komt naar u toe’ komt voort uit de wens van instellingen dat SURF (project)resultaten die met behulp van SURF-subsidies zijn verkregen, binnen de eigen instelling presenteert. Met belangstellende instellingen is geprobeerd pilots uit te voeren. Hieruit blijkt dat het voor een succesvolle bijeenkomst belangrijk is dat er een duidelijke vraag van de instelling ligt. Instellingen kunnen een verzoek indienen voor een bezoek op maat.

34

3. Professionalisering

doelstelling

1. De projectleiders van Onderwijsvernieuwingsprojecten kunnen hun projectmanagement-vaardigheden verbeteren. Projectleiders van Onderwijsvernieuwingsprojecten krijgen een speciaal voor hen ontwikkelde training projectmanagement aangeboden om hen op dit vlak te ondersteunen en om kennisuitwisseling tussen de projectleiders te stimuleren. Ook worden op verzoek workshops georganiseerd rond voor hen relevante thema’s.  Gewenst resultaat • start voor SURF ontwikkelde training projectmanagement • workshops over impact van projectresultaten, disseminatie en duurzaamheid

activiteiten en resultaten

1. Training projectmanagement Zie Nationaal Actieplan e-Learning. Workshops Zie Nationaal Actieplan e-Learning. 2. Belangrijke thema’s en aandachtspunten kwamen tijdens de SURFsamendag aan de orde. In samenwerking met het Platform ICT en Organisatie wordt onderzocht op welke manier succesvolle implementatiestrategieën kunnen worden beschreven en verspreid. Aandacht voor duurzaamheid is zoveel mogelijk verankerd in de voorwaarden van de tenders, en er is aandacht voor in de bewaking van de projecten door de Commissie Projectbewaking.

2. In 2009 wordt het onderwerp implementatie in het Kennis- en Expertisenetwerk op verschillende manieren geagendeerd. Samen met de SIG’s, de PCP’s, projectleiders en andere stakeholders wordt dit onderwerp opgepakt. Gewenst resultaat • checklist succesfactoren implementatie • beschrijving van succesvolle implementatiestrategieën

35

4. Signalering / Oriëntatie

doelstelling

1. In 2009 is er speciale aandacht voor het optimaliseren van onderwijs- en leerprocessen door zowel studenten als docenten op maat te faciliteren. De individuele student- en docentbehoefte staan daarin voorop. SURFfoundation faciliteert dit via SURFspace. Ook andere trends en ontwikkelingen kunnen onderwerp van oriëntatie worden in 2009. Gewenst resultaat • inspelen op nieuwe trends en ontwikkelingen • mogelijke acquisitie van nieuwe projecten 2. Het Platform ICT en Onderwijs realiseert internationale kennisuitwisseling op strategische onderwerpen die voor hoger onderwijsinstellingen actueel zijn, door het organiseren van studiereizen en reizen naar buitenlandse conferenties. Gewenst resultaat • conferentiereis naar Educause • conferentiereis naar Online Educa Berlin 3. In 2009 wordt samen met het Platform ICT en Organisatie een beleidsagenda gemaakt op basis van de resultaten van het in 2008 uitgevoerde scenarioproject ‘de nieuwe leer- en werkomgeving 2020’. Gewenst resultaat • geëvalueerde toekomstscenario’s • beleidsagenda over de digitale leer- en werkomgeving (DWLO) in samenwerking met hoger onderwijsinstellingen

activiteiten en resultaten

1. Mogelijke  acquisitie van nieuwe projecten In de eerste helft van 2009 is op verzoek van het ministerie van OCW ingezet op de acquisitie van extra middelen voor het programma ‘Studiekeuzegesprekken: wat werkt?’. Naar aanleiding van het voorstel van het Platform ICT en Onderwijs is een extra bedrag van € 850.000 toegekend. In het najaar van 2009 is een projectvoorstel ingediend in het kader van de investeringsimpuls ICT en maatschappelijke domeinen. Het projectvoorstel richt zich op de inzet van digitale toetsen en bijspijkermateriaal, om de uitval van studenten en de werkdruk van docenten in het hoger onderwijs te verlagen. In het voorjaar van 2010 wordt duidelijk of het voorstel, met een budget van € 11,5 miljoen, wordt gehonoreerd. 2. Conferentiereis naar Educause Van 1 tot 7 november 2009 namen 35 deelnemers deel aan de jaarlijkse studiereis naar Educause, Denver. Het congres was inhoudelijk interessant met thema’s als Cloud Computing, Groen en duurzaam. Conferentiereis Online Educa Berlin Van 2 tot 4 december 2009 vond in Berlijn de vijftiende editie van Online Educa Berlijn plaats. SURFfoundation organiseerde een studiereis naar deze conferentie, waaraan ruim 70 mensen deelnamen. 3. Geëvalueerde toekomstscenario’s Om de toekomstscenario’s over de digitale leer- en werkomgeving (DLWO) te evalueren, zijn in april 2009 twee evaluatiebijeenkomsten georganiseerd. Deelnemers discussieerden over de waarschijnlijkheid van de scenario’s en de consequenties daarvan. Een rapport over de scenario’s staat op de SURFfoundationwebsite. Het project rond de toekomstscenario’s vormt een opmaat voor een te ontwikkelen programma rond DLWO. Beleidsagenda DLWO Naar aanleiding van de toekomstscenario’s is in het najaar van 2009 een activiteitenplan opgesteld. Dit wordt in 2010 uitgevoerd, als opmaat voor een meerjarig programma. Vier instellingen (INHolland, Hogeschool Utrecht, Fontys Hogescholen en Hogeschool van Amsterdam) onderzochten in 2009 de mogelijkheden van samenwerking in een consortium op het gebied van SharePoint.

36

surf-brede initiatieven

1. SURFspace

doelstelling

activiteiten en resultaten

SURFspace ging in 2008 van start en veroverde snel een eigen plaats. SURFspace is nog in ontwikkeling in de richting van een gepersonaliseerde portal voor het hoger onderwijs. Omdat de doelgroep breder is dan die van het Platform ICT en Onderwijs, wordt SURFspace verder ontwikkeld tot een SURF-brede dienst van, voor en door het hoger onderwijs.

Operationele portal SURFspace met personalisatie SURFspace heeft in relatief korte tijd een eigen plaats binnen het veld veroverd, en wordt breed gedragen binnen SURFfoundation. SURFspace is operationeel en verder doorontwikkeld in technische en inhoudelijke zin. Het zogenaamde web2.0-karakter maakt het werken met correspondenten en het toevoegen van reacties mogelijk.

Gewenst resultaat • operationele portal SURFspace met personalisatie • uitbreiding SURFspace met nieuwe thema’s zoals auteursrechten en gaming • ontsluiting van projectinformatie (good practices / SURF-projecten)

In 2009 werden technische problemen opgelost waardoor SURFspace gebruiksvriendelijker is. Daarnaast zijn voorbereidingen getroffen voor het realiseren van een videowebpart en een geautomatiseerde nieuwsbrief op maat. Om de lezers van SURFspace meer verbindingsmogelijkheden te geven werd een SURFspace LinkedIn groep opgericht. Het contract met de centrale redactie bij de Universiteit Leiden is met een jaar verlengd. De personalisatie wordt wegens gebrek aan budget niet verder uitgevoerd. Eind 2009 trok SURFspace maandelijks zo’n 12.000 bezoekers. De nieuwsbrief van SURFspace heeft 1.400 abonnees, de SURFspace LinkedIn groep telt 550 leden. Uitbreiding SURFspace met nieuwe thema’s De uitbreiding met de nieuwe thema’s auteursrechten en gaming is gerealiseerd. Ontsluiting van projectinformatie De voormalige Good Practice website is succesvol gemigreerd naar SURFspace. In totaal zijn inmiddels circa 100 Good Practices beschreven en beoordeeld. Via een online formulier kunnen bezoekers van SURFSpace zelfstandig een voorbeeld indienen in de rubriek Praktijkvoorbeelden. In 2009 zijn 10 nieuwe praktijkvoorbeelden toegevoegd.

37

2. SURFacademy

doelstelling

Binnen het Kennis- en Expertisenetwerk is in 2008 in samenspraak met de hoger onderwijsinstellingen, de Platforms van SURFfoundation, SURFnet en SURFdiensten, de SURFacademy als pilot vormgegeven. In 2009 wordt de Academy verder (SURF-breed) uitgebouwd, worden de uitgangspunten geconsolideerd en wordt een structureel programma van bijeenkomsten aangeboden. In de thema’s wordt sterkere aansluiting gezocht met de projectresultaten van de Onderwijsvernieuwingsprojecten. Het Platform ICT en Onderwijs is penvoerder van SURFacademy. Gewenst resultaat • In 2009 wordt een toegespitst trainings- en opleidingsprogramma aangeboden dat aansluit bij vragen uit het veld.

38

activiteiten en resultaten

Training- en opleidingsprogramma Op basis van de resultaten van een enquête uit 2008 zijn thema’s bepaald voor SURFacademy bijeenkomsten in 2009. Er is een flyer uitgegeven, een logo ontwikkeld en er staat (basale) informatie op de SURF-portal. In 2009 werden drie Schools en een Masterclass georganiseerd: de Springschool Mobile Learning in samenwerking met de Open Universiteit Nederland (13-15 mei, 23 deelnemers), de Summerschool Serious Gaming met De Waag Society (25-28 augustus, 28 deelnemers), de Autumnschool Tools voor onderzoekers in samenwerking met de Universiteit Leiden (2-4 november, 17 deelnemers) en een driedaagse masterclass over digitaal toetsen met Saxion (15 september en 15-16 oktober, 25 deelnemers). De Schools en Masterclass zijn positief geëvalueerd door de deelnemers. De Masterclass wordt in 2010 nogmaals aangeboden.

financiële rapportage platform ict en onderwijs

ICT en Onderwijs 2009 Exploitatierekening per activiteit

budget 2009

Bedragen (X ¤ 1,-)

realisatie

realisatie

totale kosten

inkomsten

t/m 31 dec 09

t/m31dec09

saldo

OHW minus = onttrekking

31 dec 09

plus = dotatie

30-01-0000

Kennis en Expertisenetwerk (KEN)

64.000

21.117

64.000

42.883

30-01-0110

KEN SURF komt naar u toe (disseminatie)

30.000

-

30.000

30.000

0

30-01-0300

KEN Onderwijsdag

583.000

480.105

593.064

112.959

100.000

30-01-0600

KEN SIG’s

113.000

28.350

88.500

60.150

0

30-01-0700

KEN conferenties internationaal

30.000

95.009

110.228

15.218

0

30-01-0000

Kennis Expertise Netwerk (KEN)

820.000

624.581

885.792

261.211

100.000

30-04-0000

Monitoring OVP

102.000

72.378

102.000

29.622

0

30-05-0000

TEN competence

93.000

109.943

50.000

-59.943

-20.736

30-08-0000

NAP e-Learning

30-08-0200

NAP II kosten algemeen

350.000

13.741

-

-13.741

0

30-08-0252

NAP II Duurzaamheid en impact

30-08-0256

NAP II Professiona-lisering

30-08-0300

NAP II projectmanagement

30-08-0400

NAP II tender 2008

0

75.000

-

-

0

0

125.000

-

-

0

0

480.000

403.545

-

-403.545

0

3.979.831

-

-3.979.831

-4.397.117

5.030.000

4.397.117

-

-4.397.117

-4.397.117

270.000

243.576

270.000

26.424

0

4.000.000 30-08-0000

NAP II

30-12-0000

Platform algemeen

30-09-0000

POA’s

30-09-0300

Bijdrage aan Infrastruct/Standaardisatie (POA)

15.000

15.000

15.000

-

0

30-09-0305

Bijdrage aan Identity Managm.Informatie-beveiliging

15.000

15.000

15.000

-

0

30-09-0310

Bijdrage aan DiRECt (POA)

25.000

25.000

25.000

-

0

30-09-0320

Bijdrage aan Inter-nationalisering (POA)

60.000

60.000

60.000

-

0

30-09-0330

Bijdrage aan LOREnet (POA)

25.000

25.000

25.000

-

0

30-09-0340

SURF academy (POA)

160.000

95.248

133.490

38.242

38.242

30-09-0350

SURFspace

100.000

84.460

75.000

-9.460

0

30-09-0360

POA DLWO

95.000

38.749

38.749

-

0

30-09-0300

POA’s

495.000

358.457

387.239

28.782

38.242

6.810.000

5.806.051

1.695.031

-4.111.021

-4.279.611

Begroot uitgaven 2009

Subtotaal per 31 dec 2009 Begroot exploitatieresultaat 2009

OHW onttrekking

-4.111.021 -4.279.611

Saldo per 31 dec 2009

168.590

Studiekeuzegesprekken 2009 Exploitatierekening per activiteit

budget 2009

Bedragen (X ¤ 1,-)

realisatie

realisatie

totale kosten

inkomsten

t/m 31 dec 09

t/m31dec09

10-10-1000

Studiekeuzegesprekken OCW 1e tranche

700.000

657.697

539.697

10-10-00

Studiekeuzegesprekken OCW 2e tranche

1.450.000

559.298

1.160.000

2.150.000

1.216.995

1.699.697

Totaal exploitatiekosten

saldo

OHW minus = onttrekking

31 dec 09 -118.000 600.702 482.702

plus = dotatie -118.000 600.702 482.702

39

Het financiële resultaat van het Platform ICT en Onderwijs was in 2009 positief. Zoals in 2008 was gepland, is het tekort van € 90.994 ingelopen. Het positieve saldo van € 168.590 wordt toegevoegd aan de reserve van het Platform. Binnen het Kennis- en Expertisenetwerk is minder uitgegeven dan begroot. •D  e pilot ‘SURF komt naar u toe’ is gestaakt, wegens gebrek aan belangstelling vanuit de instellingen. •D  ankzij goede projectbewaking heeft de Onderwijsdagen 2009 een positief saldo. Dit saldo, dat bestaat uit de bijdrage van SURFfoundation, Kennisnet en het SURFnet/Kennisnet Innovatieprogramma, wordt als innovatiebudget toegevoegd aan de begroting voor de Onderwijsdagen 2010. •V  oor de Special Interest Groups is in 2009 minder uitgegeven dan begroot: in 2009 is besloten om de SIG’s niet meer structureel te financieren, om het tekort van het Platform in te lopen. •D  e inkomsten van de conferenties internationaal zijn hoger dan begroot. Dit betreft de bijdragen van deelnemers aan de studiereizen naar Educause en Online Educa Berlijn. Deze studiereizen worden kostendekkend georganiseerd. Het resterende budget is besteed aan overige (studie) reizen naar internationale conferenties. De kosten voor TENCompetence zijn hoger dan begroot. Wegens beëindiging van het contract van de projectmanager moest voor de afronding van het programma deskundigheid worden ingehuurd. Bij andere partners in het project was sprake van onderbesteding. Op verzoek van de penvoerder van TENCompetence heeft SURF daarom meer kosten gemaakt dan voor 2009 waren begroot. De penvoerder voorziet kans op extra inkomsten in 2010 om deze kosten te dekken. Voor de afsluiting van het Onderwijsvernieuwingsprogramma zijn nog niet alle kosten die waren begroot gemaakt. Het resterende budget wordt toegevoegd aan de begroting van deze activiteit in 2010. In mei 2010 wordt dit project afgerond. De inkomsten voor de uitvoering van het Nationaal Actieplan e-Learning zijn in 2007 ontvangen. De activiteiten worden daarom volledig uit onder handen werk gedekt. Voor de periode tot en met 2012 is nog een bedrag van naar schatting € 2.500.000 beschikbaar.

40

platform ict en organisatie Het zwaartepunt van de activiteiten van het Platform ICT en Organisatie lag in 2009 op drie thema’s: de ontwikkeling van een gemeenschappelijke informatie-infrastructuur, governance en de activiteiten rond informatiebeveiliging en identity, security en incident management. Rond het laatste thema vond een groot aantal concrete activiteiten plaats met duidelijke resultaten. Rond de eerste twee thema’s vonden ook diverse activiteiten met zichtbare resultaten plaats. Toch kenmerkt 2009 zich daar ook als een overgangsjaar waarin is gezocht naar een zinvolle vertaling van abstracte ambities rondom infrastructuur, standaarden, architectuur en governance naar concrete activiteiten met duidelijke meerwaarde voor de instellingen. Kenmerkend daarvoor is dat SURF in 2009 de participatie in het internationale e-Frameworkproject na een evaluatie van de WTR staakte en dat thema’s als standaarden en architectuur bij voorkeur worden ingezet bij concrete vraagstukken rondom onderwijslogistiek (verder uitgewerkt in jaarplan 2010).

Met een hoge opkomst en een goed gewaardeerd programma kan gesproken worden van een geslaagde SISlink conferentie.

41

ontwikkeling informatie infrastructuur

doelstelling Ontwikkeling van een gemeenschappelijke ICT-infrastructuur in/voor het hoger onderwijs door de ontwikkeling van: • architectuur • standaarden • (shared) services Speerpunten: • kwaliteit: de klant en/of de samenleving verlangt gemeenschappelijk optreden binnen het hoger onderwijs of zelfs over de grenzen van de onderwijssectoren heen • doelmatigheid: gemeenschappelijke infrastructuur bespaart de instellingen veel ontwikkel- en/of exploitatie-inspanning.

1. P  rogramma Ontwikkeling Informatie Infrastructuur activiteiten en resultaten

In 2009 is het programma ‘Ontwikkeling Informatie Infrastructuur’ beschreven en definitief door het Platformbestuur vastgesteld. Het programma vormt de paraplu voor diverse activiteiten op het gebied van architectuur, standaarden en (shared) services. Dit programma heeft als oogmerk samen met het hoger onderwijs een passende lange termijn strategie te ontwikkelen die inspeelt op de huidige trends van individualisering, toename van sociale en geografische mobiliteit en een steeds verdere digitalisering van de wereld. Doel is te komen tot een robuuste en veelzijdige informatie-infrastructuur in het hoger onderwijs en onderzoek. Deze infrastructuur maakt het voor instellingen mogelijk om eenvoudiger aan te sluiten op informatiestromen, de dienstverlening naar studenten, medewerkers en onderzoekers verder te verbeteren en bij ontwikkeling schaalvoordeel te halen. De idee van modulaire informatie services staat centraal bij de ontwikkeling van deze infrastructuur. Het Platform ICT en Organisatie draagt aan deze doelstelling bij door samen met de instellingen vast te stellen welke onderdelen binnen de informatiehuishouding gemeenschappelijk verzorgd kunnen worden en zodoende dienen als bouwstenen voor een gemeenschappelijke informatieinfrastructuur. Binnen dit programmakader zijn activiteiten ontplooit. Een rapportage hierover staat bij de onderstaande onderdelen in dit jaarverslag. Om tot een balans te komen tussen de ambities van het programma en de personele bezetting van het Platform is begin 2009 een Programmamanager aangetrokken om het Platform te versterken.

42

doelstelling • invloed uitoefenen op de ontwikkeling en het beheer van standaarden en de specifieke toepassing (toepassingsprofielen) van deze standaarden • inventariseren van bestaande standaarden en toepassingsprofielen • ontwikkelen van procedures voor ingebruikneming en beheer van gehanteerde standaarden en de toepassingen daarvan

2. Standaarden

activiteiten en resultaten

Deelname Standaardisatie organisaties / commissies Veel van de standaarden voor het hoger onderwijs zijn ontwikkeld door organisaties, zoals het IMS Global Learning Consortium (IMS GLC), het Nederlandse Normerings-instituut (NEN) of diens Europese tegenhanger het Comité Européen de Normalisation (CEN). Het beheer van de specifieke toepassingen (toepassingsprofielen) van standaarden die bij deze organisaties zijn ontwikkeld, heeft veelal plaats bij andere organisaties of samenwerkingsverbanden. Door deelname aan deze verschillende organisaties houdt het Platform zicht op en oefent invloed uit op de vorm (en daarmee toepasbaarheid binnen het hoger onderwijs) van standaarden en de toepassingen daarvan. Hiermee vult het Platform een belangrijke voorwaarde in voor het stimuleren van het gebruik van standaarden binnen het hoger onderwijs. Commissie FS&S van de 3TU De commissie Functionele Services & Standaarden (FS&S) is binnen de 3TU in het leven geroepen om standaarden waarmee informatie tussen de deelnemende instellingen kan worden uitgewisseld te beheren. Door participatie in de commissie FS&S werkte het Platform mee aan de selectie van een standaard voor het uitwisselen van vakinformatie. Daarnaast zijn procedures voor het beheer van deze standaard uitgewerkt en vastgelegd. Het resultaat hiervan is direct toepasbaar binnen de 3TU en naar verwachting in latere instantie ook binnen andere instellingen. IMS Global Learning Consortium IMS GLC is een non-profit internationaal samenwerkingsverband van bedrijven en instellingen actief op het gebied van leertechnologie. Binnen het IMS GLC werkt het Platform samen met Kennisnet aan de vorming van een internationaal draagvlak voor de introductie van een nieuwe versie van de standaard voor toetsinformatie QTI (zie hierna bij QTI).

43

NEN commissie Digitale Leertechnologie Het Platform heeft de bijdrage aan de NEN commissie Digitale Leertechnologie (commissie 381036) gecontinueerd. Het Platform levert een actieve bijdrage aan de werkzaamheden van de commissie door de financiering van drie zetels, waarvan een medewerker van het Platform er één inneemt. De commissie houdt zich bezig met: - reguliere beheerwerkzaamheden - het bewaken van de samenhang tussen de binnen het Nederlandse hoger onderwijs gebruikte standaarden voor informatie uitwisseling en standaarden die door internationale organisaties ontwikkeld worden. Actieve bemoeienis met standaarden QTI Het voornemen was om in 2009 met CITO en Kennisnet een Nederlands toepassingsprofiel voor de uitwisseling van toetsinformatie te ontwikkelen op basis van de nieuwe IMS-standaard QTI (Question and Test Interoperability) 2.1. Door onverwachte internationale ontwikkelingen stond dit even op de tocht (zie hierboven ‘Deelname standaardisatie organisaties / commissies’). Om het internationale krachtenveld te beïnvloeden hebben Kennisnet en het Platform een inventaris gemaakt van gebruik van QTI 2.1 in Nederland. Hierbij is voortdurend contact gehouden met JISC dat een soortgelijke inventarisatie in Engeland uitvoerde. Er bleek voldoende interesse te zijn voor de continuering van de activiteiten op dit vlak. Na overleg met de directie van het IMS is daarom besloten om in 2010 stappen te ondernemen om alsnog tot een toepassingsprofiel op basis van QTI 2.1 te komen. Hierbij wordt niet alleen naar het Nederlandse veld, maar ook naar Engeland gekeken. Dit leidt uiteindelijk tot ondersteuning van deze specificatie door leveranciers van toetsingssoftware, wat uitwisseling van rijker toetsingsmateriaal mogelijk maakt. Content Zoekprofiel en LoreLom In opdracht van de directeuren van Kennisnet en SURFfoundation (Platform ICT en Organisatie) is een projectopdracht voor de harmonisatie van het Content Zoekprofiel CZP en LoreLom geformuleerd. Het CZP wordt vooral binnen het PO, VO en MBO gebruikt, LoreLom vooral in het hoger onderwijs. Beide toepassingsprofielen dienen voor de uitwisseling van informatie (metadata) over leermiddelen, onderzoeksdata en publicaties opgeslagen in verschillende repositories. De toepassingsprofielen verschillen op een paar punten. Harmonisatie maakt het mogelijk om over de sectoren heen uit te wisselen en maakt het voor beheerspartijen eenvoudiger en goedkoper om de specificatie te beheren. HODEX Op verzoek van de VSNU ontfermt het Platform zich over HODEX (Hoger Onderwijs Data Exchange), een standaard voor het uitwisselen van opleidingsinformatie, op dit moment vooral voor communicatie- en marketingdoeleinden. In samenwerking met een representant van de VSNU is een eerste voorstel voor een project opgesteld met als doelstelling de HODEXstandaard zodanig verder te ontwikkelen dat deze aansluit bij relevante internationale standaarden én om een structurele oplossing voor het beheer van HODEX te vinden. Dit voorstel is ter goedkeuring aan een gemandateerd gremium van de VSNU, namelijk het overleg van de directeuren communicatie (DCM, voorheen VONU) voorgelegd, dat op hoofdlijnen heeft ingestemd en heeft verzocht de eerste stappen tot verdere uitwerking te zetten. Met HODEX

44

krijgen de instellingen een instrument in handen om met aanzienlijk minder inspanningen alle afnemers te voorzien van eenduidige en actuele informatie over het opleidingsaanbod. Kerngegevens deelnemers MBO Het Platform heeft ingestemd met het verzoek van Kennisnet om deel te nemen aan een door Kennisnet opgezette expertgroep in het kader van het project ‘Standaard Uitwisseling Kerngegevens Deelnemers MBO’. Met deze deelname beoogt het Platform te leren van ontwikkelingen op het gebied van de standaardisatie van studentgegevens binnen andere relevante onderwijskolommen.

45

doelstelling Stimuleren en ondersteunen van kennisuitwisseling en –verrijking tussen specialisten van de instellingen op het terrein van SOA, informatiearchitectuur, informatie-infrastructuur, SIS, etc.

3. K  ennis bundelen, ontwikkelen en uitwisselen activiteiten en resultaten

Architectuur Rondom het thema architectuur werkte het Platform aan het verstevigen van de architectuur community in het hoger onderwijs. In dit kader is een architectuur kerngroep geformeerd om aan te sluiten bij de wensen en behoeftes van de instellingen. Hieronder volgt een opsomming van de activiteiten die in dit kader ontplooid zijn. Architectuur kerngroep Op initiatief van het Platform ICT en Organisatie is een architectuur kerngroep gevormd met architecten van zes instellingen. Deze kerngroep nam deel aan de TOGAF-conferentie en legde daar contact met collega’s uit de UK. De kerngroep verzorgde op de TOGAF een presentatie over de toepassing van architectuur binnen de 3TU. De kerngroep heeft een architectuursessie georganiseerd met als thema ‘De Netwerkdag’ waarbij 28 deelnemers aanwezig waren. De thema’s van deze dag dienen als materiaal voor een SURF Masterclass in 2010. Archimate Vanuit het Platform bleef de ondersteuning voor Archimate een aandachtspunt. Deze standaard voor modellen maakt eenduidig beschrijven van architectuurelementen eenvoudiger. Het doel is het stimuleren van uitwisseling en hergebruik van architectuurelementen in het hoger onderwijs. Doordat Archimate verder ontwikkeld wordt binnen the Open Group, is SURF lid van dit platform. Werkgroep Architectuur de 3TU De werkgroep Architectuur zorgt ervoor dat de samenwerking tussen de drie Technische Universiteiten op elkaar wordt afgestemd. Binnen deze werkgroep gaat de aandacht uit naar het vertalen van de wensen en behoeften van de 3TU naar een gezamenlijk uitvoerbaar en onderhoudbaar plan. In dit jaar is een roadmap ontwikkeld voor het uitwisselen van informatie. De ervaring die wordt opgedaan in deze werkgroep werkgroep is naar verwachting in de nabije toekomst relevant voor de andere instellingen. SISLink conferentie Door combinatie met het Studielinkcongres heeft de jaarlijkse SIS-conferentie in 2009 een verandering ondergaan ten opzichte van de vorige jaren. Dit heeft geresulteerd in een nieuwe conferentie; de SISLink conferentie. Deze conferentie vond op 18 en 19 juni plaats in Noorwijkerhout. Met een hoge opkomst en een goed gewaardeerd programma kan gesproken worden van een geslaagde conferentie. De voorzitter van het Platformbestuur verzorgde een zeer gewaardeerde inleiding.

46

SURFacademy Het Platform ICT en Organisatie heeft besloten een bijdrage te leveren aan de SURF Masterclass. Samen met de architectuur kerngroep worden voorbereidingen getroffen voor een Masterclass. Onderwijsdagen 2009 De Onderwijsdagen 2009 is een gezamenlijke conferentie van SURFfoundation en Kennisnet. Het Platform ICT en Organisatie leverde met de organisatie van de track ‘afstemmen vraag en aanbod’ een bijdrage aan deze conferentie. In deze track zijn presentaties gegeven over: governance; de visie van OCW op informatiearchitectuur voor het onderwijs; de mogelijke integratie van de datasets van de Nuffic en Studiekeuze123, en de mogelijkheden op het gebied van uitwisseling van vakinformatie.

47

doelstelling Internationale samenwerking in de ontwikkeling en uitwisseling van kennis met betrekking tot ontwikkeling van een gemeenschappelijke-informatieinfrastructuur.

4. Internationale samenwerking inzake e-Framework activiteiten en resultaten

Het Platform ICT en Organisatie heeft in de eerste helft van 2009 de activiteiten in het kader van het e-Framework afgebouwd. Het leverde een bijdrage aan de afronding van het technische model van het e-Framework. De participatie in het e-Framework heeft geleid tot een goede band met het programma van JISC waarbinnen architectuur wordt toegepast. Modellen uit dit programma zijn voor Nederlandse architecten een bron van inspiratie. Doordat de focus vanuit SURF meer op architectuur is gaan liggen, leek het e-Framework samenwerkingsverband minder van belang. De WTR (Wetenschappelijk Technische Raad) is gevraagd de producten van het e-Framework en de aard van dit samenwerkingsverband te evalueren om op basis daarvan een advies te geven over wenselijkheid van continuering van het lidmaatschap. Hierbij zijn de relevantie en toepasbaarheid van het e-Framework binnen het Nederlandse hoger onderwijs meegewogen, en is ook de eigen aard van SURF in de evaluatie betrokken. De WTR concludeert dat het e-Framework te weinig aandacht heeft voor afstemming van IT-ontwikkelingen op gebruikersbehoeftes. Binnen het Platform wordt architectuur gezien als een mogelijk alternatief om deze afstemming te bereiken. Daarnaast oordeelt de WTR dat lokale initiatieven, zoals Europese ontwikkelingen rondom studentmobiliteit, meer aandacht verdienen dan het e-Framework. Na een negatief advies van de WTR is in overleg met JISC besloten om per ingang van Q4 de deelname aan het e-Framework stop te zetten. Wegens eerdere toezeggingen van SURF om de kosten voor de international director van het e-Framework mede te dragen, zal het Platform ICT en Organisatie tot juli 2010 meebetalen aan dit samenwerkingsverband. Met de international director voor e-Framework is afgesproken dat hij een aantal van zijn activiteiten zo inricht dat SURF ervan kan meeprofiteren. Hij zal trendwatching doen op het gebied van het gebruik van open source en repositories. Daarnaast houdt hij zicht op voor ons strategische ontwikkelingen bij de internationale partners uit Engeland, Nieuw-Zeeland en Australië.

48

ontwikkeling informatie infrastructuur

/ overige activiteiten

doelstelling

1. P  roeftuinen en good practices voor infrastructuur

Stimuleren van de ontwikkeling van informatie-infrastructuur, dan wel van de ontwikkeling van kennis en ervaring op dat gebied. Op een manier die de kloof overbrugt tussen de korte termijn agenda’s van de instellingen en het gemeenschappelijke langetermijn belang van een robuuste gemeenschappelijke informatie-infrastructuur in het hoger onderwijs en onderzoek.

activiteiten en resultaten

3TU Het Platform ICT en Organisatie participeerde in de ontwikkeling van een ondersteunende infrastructuur voor de 3TU graduate school. Zo heeft het als vierde partij deel genomen in de Architectuurcommissie en de commissie Functionele Services en Standaarden (FS&S). Binnen de Architectuurcommissie zijn de kaders en het tijdplan opgesteld voor de ontwikkeling van een digitale leer- en werkomgeving bestemd voor studenten van de 3TU graduate school. Door deelname aan FS&S wordt verder gewerkt aan een best practice voor het inbedden van standaarden in het hoger onderwijs. FS&S heeft standaarden vastgesteld waarmee informatie over de vakken binnen het federatieve curriculum kan worden uitgewisseld. Daarnaast stelde FS&S procedures op voor het beheer van deze standaarden. Om de benodigde samenwerking op het gebied van beveiliging te faciliteren, is samenwerking met SURFibo geïnitieerd. DLWO-studies In het jaarverslag van Platform ICT en Onderwijs wordt over deze platformoverstijgende activiteit inzake de digitale leer- en werkomgeving (DLWO) gerapporteerd. SaNS SaNS is een samenwerkingsverband van hoger onderwijsinstellingen voor de ontwikkeling van een nieuw studentinformatiesysteem (‘Samenwerking Nieuw Studenteninformatiesysteem’). De eerste twee deelnemende instellingen (HvA en UvT) hebben de inschrijfmodule van Peoplesoft geïmplementeerd. De andere volgen spoedig. Daarmee is SaNS als ontwikkelproject aan zijn einde gekomen en is de exploitatiefase aangebroken. De samenwerking tussen de instellingen wordt voortgezet binnen het SaNS Expertisecentrum (EC). De exploitatie van het SaNS-EC wordt vooralsnog gefaciliteerd door SURFfoundation. Een onderzoek is gestart naar de mogelijke toekomstige bedding van het EC. De Radboud Universiteit Nijmegen besloot eind 2009 de deelname aan SaNS te beëindigen. Onderwijsaanbod Het Platform ICT en Organisatie ondersteunt sinds april 2009 de Landelijke Gebruikersgroep Syllabus+ (S+), een roosterpakket dat op 24 instellingen wordt gebruikt. Oogmerk van deze ondersteuning is om de activiteiten van de gebruikersgroep beter te structureren, een platform te creëren voor kennisuitwisseling en de belangenbehartiging van het Nederlandse hoger onderwijs ten opzichte van de Engelse leverancier. Het Platform heeft een onderzoek gestart naar de criteria waaraan voldaan dient te worden om een standaard beschrijving van onderwijsaanbod te kunnen maken. Bij het onderzoek is gebruik gemaakt van de input van de Nuffic, Kies Op Maat en Studiekeuze123. Het Platform zelf leverde informatie over HODEX. Het onderzoek is feitelijk in 2009 uitgevoerd. De rapportage wordt begin 2010 verwacht. 49

doelstelling Stimuleren van de ontwikkeling van shared services als onderdeel van de gemeenschappelijke infrastructuur.

2. O  ntwikkelen van shared services (Studielink en internationale mobiliteit) activiteiten en resultaten

Internationale studentenmobiliteit Onder de vlag van Studielink is gewerkt aan de verkenning van mogelijkheden om de werving, toelating en inschrijving van bijzondere doelgroepen zoals buitenlandse studenten, intensiever vanuit Studielink te ondersteunen en te komen tot meer samenwerking tussen de instellingen. Studielink en het Platform ICT en Organisatie nemen gezamenlijk deel aan het Mobility Project van de RS3G (Rome Student Systems and Standards Group), dat als doelstelling heeft om een standaard te ontwikkelen voor de uitwisseling van studentinformatie bij Europese mobiliteit. Een eerste pilot is ontwikkeld in dit project. De Nuffic gaf opdracht voor een studie naar een verbeterde samenwerking tussen de Nuffic, Studiekeuze123, Studielink, SURF en IND bij het werven en ontvangen van buitenlandse studenten. Dit resulteerde in een aantal aanbevelingen. Zo is gesuggereerd de activiteiten van Studiekeuze123 en de Nuffic te bundelen op het vlak van informatieverzameling, opslag en presentatie. OCW heeft middelen beschikbaar gesteld om dit zogenaamde Orange Carpet Project nader uit te werken en uit te voeren. Penvoerderschap ligt bij de Nuffic. Studielink en Studiekeuze123 doen actief mee. Het Platform kijkt over hun schouder mee.

ict-governance

doelstelling Ontwikkelen van (bouwstenen voor) gemeenschappelijk informatiebeleid voor het hoger onderwijs uit het oogpunt van: -k  waliteit: de klant en de samenleving verlangen gemeenschappelijk optreden binnen het hoger onderwijs of zelfs over de grenzen van onderwijssectoren -d  oelmatigheid: gemeenschappelijke infrastructuur bespaart de instellingen veel ontwikkel- en/of exploitatie-inspanning

1. O  ntwikkelen van (bouwstenen voor) een strategisch informatiebeleidsplan voor de sector

activiteiten en resultaten

Op deze doelstelling zijn nog geen concrete resultaten geboekt. Wel zijn in het CIO-beraad discussies geëntameerd die mogelijk later kunnen uitmonden in een proeve van een gemeenschappelijk informatiebeleid.

50

doelstelling Overheidsbeleid rondom Onderwijsnummer, Burger Servicenummer en DigiD volgen en beïnvloeden, zodat het hoger onderwijs maximaal profijt en minimale bureaucratische belasting ondervindt van deze regelgeving.

2. O  verheidsbeleid volgen en beïnvloeden

activiteiten en resultaten

Forum Standaardisatie De overheid (ICTU) stimuleert het gebruik van Open Standaarden en Open Source. Dit is onder meer zichtbaar in de activiteit van het Forum Standaardisatie dat uitwissel-standaarden en -profielen registreert op een openbare lijst ‘Open Standaarden’. Het oogmerk van het Forum is dat de standaarden en profielen op deze lijst worden gebruikt door (lagere) overheden en agentschappen. Zij hanteert hierbij het principe van ‘pas toe, of leg uit’. Gebruikmakend van de publieke consultatieronde van het Forum Standaardisatie, heeft het Platform ICT en Organisatie bepleit te komen tot harmonisatie van het Content Zoekprofiel (CZP) dat wordt gebruikt in het VO en MBO en het LoreLom profiel dat wordt gebruikt in het hoger onderwijs. Het Forum heeft dat pleidooi gevolgd. Ons Platform heeft samen met Platform ICT en Onderzoek en Kennisnet die harmonisatie ter hand genomen (realisatie in 2010). OCW-architectuurraad Op verzoek van OCW wordt SURF vertegenwoordigd door het Platform Organisatie in de OCW-architectuurraad. In deze raad wordt nagedacht over (bouwstenen voor) onderwijssectorbrede ICT-architectuur. In deze raad is input geleverd op de door OCW opgestelde architectuurvisie. Hiermee wordt bereikt dat de ontwikkelingen bij OCW en in het hoger onderwijs zoveel mogelijk op elkaar afgestemd blijven. Samenwerkingsplatform Informatie Vertegenwoordigers van alle sectorraden, Kennisnet en SURFfoundation (Platform ICT en Organisatie) zijn met elkaar in gesprek geraakt over de vraag of er noodzaak is en of er kansen zijn voor meer samenwerking tussen de verschillende onderwijssectoren met betrekking tot informatiebeleid en informatievoorzieningen. Het gaat daarbij in eerste instantie om goede doorlopende leerwegen, optimale kwaliteitsinformatie en administratieve lastenverlichting. OCW steunt deze ontwikkeling, maar de sectorraden nemen de regie op zich en werken aan een verkennend onderzoek en aan het opstellen van een eerste ‘quick win’ rondom deze samenwerking. Het Platform ICT en Organisatie en Kennisnet ondersteunen dit samenwerkingsverband (procesbegeleiding, secretarisrol, etc). De gesprekken hebben geleid tot een voorstel voor verkennend inventariserend onderzoek naar waar (intensivering van de) samenwerking nuttig en nodig is en aansluit bij de beleidsagenda’s van de afzonderlijke deelsectoren. Eind 2009 is dit voorstel uitgezet bij een aantal bureaus met verzoek om offerte en ter instemming voorgelegd aan de sectorraden. Begin 2010 heeft de VSNU vooralsnog instemming aan dit plan onthouden.

51

doelstelling Afstemming en gemeenschappelijke kennis- en visieontwikkeling met de eerstverantwoordelijken voor informatiebeleid binnen de hoger onderwijsinstellingen. Afstemmen met andere ICT-gremia in het hoger onderwijs.

3. O  ntwikkelen CIO-platform en afstemming met andere ICT-gremia

activiteiten en resultaten

CIO-beraad Met zoveel mogelijk inachtneming van de diverse opmerkingen en kanttekeningen vanuit de instellingen is het CIO-overleg in 2009 opgericht en van start gegaan. Het overleg heeft een aantal thema’s geselecteerd waaraan in eerste instantie aandacht zal worden besteed. Het beraad is op verzoek van het Platform ICT en Organisatie opgetreden als klankbord voor het Programma Ontwikkeling Informatie-infrastructuur (waaronder de thema’s architectuur en standaarden) en het BIS! programma (zie hieronder bij ‘Informatiebeveiliging’). Daarnaast is het CIO-beraad geconsulteerd over en heeft het inhoudelijke commentaren geleverd op het nieuwe SURF Meerjarenplan 2011-2014 en het jaarplan 2010 van het Platform. Ten slotte heeft het Platform in samenwerking met CIO-beraad de voorbereidingen voor een studiedag over Governance ter hand genomen. Deze dag zal begin 2010 plaatsvinden. KAAIWO en COMIT Het Platform leverde een bijdrage aan de KAAIWO en COMIT door het secretariaat te financieren en door een actieve bijdrage aan de overleggen te leveren. Vanuit beide gremia heeft het Platform signalen ter harte genomen ten aanzien van het e-Framework, de gewenste ondersteuning van de gebruikersgroep Syllabus+ en CRM, de focus met betrekking tot internationale studentenmobiliteit (zie e-Framework, Syllabus+ en SURFacademy). Daarnaast leverden de gremia inhoudelijke commentaren op het nieuwe Meerjarenplan van SURF en het jaarplan 2010 van het Platform en hebben zij het Platform gesterkt in de focus op architectuur en standaarden. De COMIT bood het Platform het onderzoeksrapport ‘Knelpunten in de plannings- en roosteringsprocessen van de hogescholen’ aan. Dit onderzoek is uitgevoerd door het lectoraat ICT en Onderwijsinnovatie van Windesheim. Het Platformbestuur heeft het CIO-beraad gevraagd zich te buigen over het rapport en zo nodig met aanbevelingen te komen.

52

doelstelling Deskundigheidsbevordering en kennisuitwisseling inzake ICT-Governance.

4. D  eskundigheidsbevordering en kennisuitwisseling

activiteiten en resultaten

SURFacademy Op verzoek van KAAIWO en COMIT heeft het Platform besloten om onder de vleugels van de SURFacademy een seminar rondom CRM op te zetten. Er is een programmacommissie samengesteld voor de bepaling van de inhoud van het seminar, dat plaats heeft op 15 april 2010. In dit seminar worden de best practices gepresenteerd van een gefaseerde implementatie (zowel organisatorisch als technisch) van een CRM, waarbij een bottom-up benadering voorop staat.

53

informatiebeveiliging, identity, security- en incident management

doelstelling Vergroten van bewustzijn van belang van informatie beveiligingsbeleid, alsmede deskundigheidsbevordering, kennisbundeling en -uitwisseling, samenwerking en kwaliteitsbevordering inzake informatiebeveiliging. Het doel van de federatie is dat studenten en medewerkers op gemakkelijke, betrouwbare en veilige wijze toegang krijgen tot een veelheid aan elektronische diensten

Informatiebeveiliging, identitymanagement en Trustfederatie

activiteiten en resultaten

In 2009 is het BIS! programma voortgezet. In dit programma wordt nauw samengewerkt tussen SURFnet en SURFfoundation. Om de samenhang tussen de activiteiten binnen dit programma te bevorderen is een programmacommissie van SURF (Platform ICT en Organisatie) en SURFnet samengesteld. De uitvoering van de activiteiten wordt nu ter hand genomen conform het programmaplan, deels in opdracht van SURFnet, deels in opdracht van het Platform ICT en Organisatie. Het BIS! programma heeft een aantal oogmerken op het vlak van informatiebeveiliging, identity en security management. De inspanningen van het Platform ICT en Organisatie binnen het programma richten zich met name op a) de ondersteuning van het overleg van informatiebeveiligers van het hoger onderwijs, het zogenaamde SURFibo, b) ontwikkeling van een model voor informatiebeveiligingsbeleid, c) standaardisatie van gebruikerstoegang (role based access) en d) het programmamanagement. a) T  er ondersteuning van SURFibo zijn richtlijnen (starterskits) opgesteld waarmee informatiebeveiligers structurele verbeteringen aan de informatiebeveiliging en bedrijfscontinuïteit van hun instelling kunnen bewerkstelligen. b) Voor de ontwikkeling van een model voor informatiebeveiligingsbeleid is in samenwerking met SURFibo en in opdracht van het CIO-beraad een projectplan geformuleerd om tot een dergelijk model te komen en om handreikingen te doen voor de implementatie van een dergelijk beleid. c) O  p het vlak van Role Based Access is op basis van de ervaringen van een enkele instelling (UM) een begin gemaakt om tot een generiek rollenmodel te komen.

54

d) N  aast de reguliere programmamanagementtaken heeft het Platform zich uitgebreid bezig met de ontwikkeling van de SURF-audit. Het betreft hier een geïntegreerd audit-instrument waarmee instellingen binnen het hoger onderwijs kunnen vaststellen waar zij staan op het vlak van beveiliging. Zowel ten opzichte van de eigen doelstellingen als ten opzichte van andere instellingen die van het auditinstrument gebruikmaken. Met dit instrument is een succesvolle pilot onder vijf instellingen uitgevoerd. Voorbereidingen voor een opschaling van de audit hebben plaatsgevonden. SURFfederatie De rol van het Platform met betrekking tot de SURFfederatie is vooral die van liaison tussen de federatie en verantwoordelijken voor het beheer van de verschillende informatiesystemen die zijn vertegenwoordigd in de KAAIWO en COMIT. De verschillende systemen (zoals studentinformatiesystemen en systemen waarin onderzoekers gegevens over hun onderzoeksdata en publicaties opslaan) kunnen waardevolle informatie bevatten voor federatieve dienstverlening, bijvoorbeeld de mogelijkheid om rechtenstudenten gericht toegang te kunnen bieden tot dienstverleners die jurisprudentie ontsluiten.

55

financiële rapportage platform ict en organisatie

ICT en Organisatie 2009 Exploitatierekening per activiteit

budget 2009

Bedragen (X ¤ 1,-)

realisatie

realisatie

OHW

totale kosten

inkomsten

t/m 31 dec 09

t/m 31 dec 09

t/m 31 dec 09

minus = onttrekking

464.747

230.000

-234.747

40-10-0000

Ontwikkeling Informatie Infrastructuur

40-10-0100

Informatie Infrastructuur/Standaarden (POA)

40-10-0200

Activiteit Student en Onderwijs

50.000

-

-

-

40-10-0300

Internationale mobiliteit

50.000

450

-

-450

40-10-0400

SISlink conferentie

109.000

148.290

109.086

-39.204

40-10-0500

Bijdrage aan LOREnet (POA)

75.000

75.000

-

-75.000

40-10-0000

Ontwikkeling Informatie Infrastructuur

838.000

688.488

339.086

-349.402

40-20-0000

ICT Governance

40-20-0100

Identity management (POA)/informatiebeveiliging

100.000

106.166

30.000

-76.166

40-20-0300

Ondersteuning ICT gremia

50.000

41.020

-

-41.020

40-20-0400

ICT Governance conferentie

40-20-0000

ICT Governance

40-01-0000

Platform algemeen

40-01-0000

Platform algemeen

40-01-0500

Studiereis en congressen

40-01-0600

Bijdrage aan SURFdirect (POA)

40-01-0610

Bijdrage aan Internationalisering (POA)

40-01-0640

Bijdrage aan SURFspace (POA)

40-01-0000

Platform algemeen

554.000

50.000

-

-

-

200.000

147.186

30.000

-117.186

307.000

229.105

800.000

570.895

50.000

2.886

-

-2.886

25.000

25.000

-

-25.000

120.000

120.000

-

-120.000

25.000

25.000

-

-25.000

527.000

401.991

800.000

398.009

-

68.578

68.578

1.237.664

1.169.086

-68.578

Onttrekking aan reserve 2009 Begroot uitgaven 2009

1.565.000

Subtotaal per 31 dec 2009 Begroot exploitatieresultaat 2009

-425.000

OHW ontrekking/dotatie Saldo per 31 dec 2009

56

saldo

-68.578 -68.578

plus = dotatie

-

-

-

-

•H  et programma Ontwikkeling Informatie infrastructuur en Standaarden laat een onderschrijding zien van bijna € 90.000 (circa 15%). Dat wordt veroorzaakt door lagere personeelslasten, het stopzetten van het e-Frameworkproject en het trager dan gepland op gang komen van activiteiten in het programma. •O  nder ‘Student en Onderwijs’ was een budget van € 50.000 gereserveerd voor ondersteuning van (kennisuitwisseling inzake) SIS-vernieuwing bij de instellingen. In het verleden was er veel behoefte aan deze activiteiten. In 2009 is die behoefte er niet geweest. •O  ok € 50.000 was gereserveerd voor activiteiten ter ondersteuning van internationale mobiliteit. In dit kader is wel een aantal activiteiten ontplooid, deels bij Studielink, deels bij het Platform, maar deze hebben nog geen groot beslag gelegd op financiële middelen. •D  e SISLink conferentie heeft per saldo € 39.000 beter gedraaid dan begroot door hoge opkomst en substantiële restitutie vanuit het conferentieoord ter compensatie van fouten. •E  r was € 50.000 gereserveerd voor een ICT-Governance conferentie. Er zijn diverse ICTGovernance activiteiten tot stand gekomen en het thema heeft op de Onderwijsdagen aandacht gekregen, maar van een aparte conferentie is het niet gekomen. •D  e plannen voor een studiereis van het Platformbestuur en voor de CIO’s zijn verschoven naar 2010. Derhalve is het budget voor de studiereizen en congressen niet substantieel gebruikt. In totaal laat de afrekening 2009 zien dat circa € 330.000 minder is besteed dan begroot. Toch teert het Platform € 70.000 in op de reserve. Nu het Platform (bestuur en organisatie) weer beter op stoom is gekomen, wordt verwacht dat in 2010 een groter aantal activiteiten daadwerkelijk van de grond zal komen en in 2010 de realisatie meer in overeenstemming zal zijn met de begroting (hetgeen betekent dat een groter deel van de reserve zal worden aangewend voor activiteiten).

57

In het medewerkerstevredenheidsonderzoek kreeg SURFfoundation een zeer positieve waardering.

58

bedrijfsbureau Het bedrijfsbureau van SURF houdt zich bezig met communicatie, financiële zaken, personeelszaken, facilitaire ondersteuning en geeft juridische ondersteuning en advies.

Inbesteding In samenwerking met SURFnet en SURFdiensten is een oplossing geïmplementeerd voor het vraagstuk rond de aanbesteding van de levering van diensten van SURFnet en SURFdiensten aan de instellingen. Op juridisch zorgvuldige wijze is het samenwerkingskarakter van de SURF- organisatie gebruikt om van de onderlinge dienstverlening een vorm van interne leveringen, ofwel inbesteding, te maken.

Onderzoek medewerkerstevredenheid Halverwege 2009 werd een medewerkerstevredenheidsonderzoek uitgevoerd. SURFfoundation kreeg een zeer positieve waardering. Wel ervaren medewerkers een hoge werkdruk. Hoewel zij ook aangeven dat zij zelf een grote invloed uitoefenen op de planning, is dit een aandachtspunt voor de organisatie.

Operational audit Dit jaar vond er op verzoek van het Dagelijks Bestuur een externe operational audit van de bedrijfsvoering plaats. Conclusie van de audit is dat de financiële en personele bedrijfsvoering van SURFfoundation op orde zijn. Verbeterpunten die uit de audit naar voren kwamen, zijn opgenomen in het jaarplan 2010.

Organisatie Vanaf september 2009 is Studiekeuze123 een zelfstandige organisatie. Het bedrijfsbureau stelde hiervoor een overdrachts- en een supportovereenkomst op. Voor de inzet van de medewerkers van Studiekeuze123 is een detacheringsovereenkomst opgesteld tussen Studiekeuze123 en SURF. De interne organisatie is in 2009 sterk verbeterd door de invoering van een Planning & Control cyclus door het directiesecretariaat.

Meerjarenplan Dit jaar heeft het nieuwe Meerjarenplan voor SURF in de periode 2011 – 2014 vorm gekregen. Op basis van consultatierondes in het veld en input van veel verschillende partijen is een basistekst gemaakt. Deze is in regiobijeenkomsten voorgelegd aan bestuurders van de instellingen en een aantal adviesorganen. De basistekst heeft veel ondersteuning en bijval gekregen. Met medeneming van de laatste suggesties en adviezen wordt het concept Meerjarenplan in 2010 gepresenteerd aan het Algemeen Bestuur.

Communicatie Om helderheid te scheppen over wat SURFfoundation is en doet is een notitie ‘SURFfoundation in het kort’ opgesteld. Hierin zijn de uitgangspunten, organisatie en werkwijze beknopt geformuleerd. In de voorjaarsbijeenkomst van 2010 zal de notitie worden gepresenteerd aan de medewerkers. Daarnaast bleek er behoefte te zijn aan een visie op het werken met projecten. Hoe werkt dit binnen SURF, wat wordt er verwacht van medewerkers en hoe kunnen we kennis en ervaringen op dit vlak uitwisselen? Hierover verscheen de notitie ‘Visie op werken met projecten’.

Voornemens en resultaten In de volgende tabellen vindt u een overzicht van de voornemens en resultaten in 2009. De reguliere dienstverlening van het bedrijfsbureau blijft hierin grotendeels buiten beschouwing. In het onderstaande verslag ligt het accent op de belangrijkste veranderingen en vernieuwingen die in 2009 zijn bewerkstelligd.

59

Communicatie

doelstellingen

1. Het ontwikkelen van een communicatiestrategie om de naamsbekendheid en zichtbaarheid van SURF te vergroten. 2. Het adviseren van programma- en projectmanagers bij het invulling geven aan het speerpunt ‘Seduce to use’. 3. Vernieuwen van de website van SURFfoundation en zo de toegankelijkheid tot en bekendheid van producten en diensten van SURFfoundation vergroten. 4. Versterken van de interne communicatie van SURFfoundation. 5. Versterken van het persbeleid voor Stichting SURF en SURFfoundation. 6. Het (communicatief) ondersteunen van de ontwikkeling van het Meerjarenplan 2011-2014. 7. Mede uitvoeren van SURF-brede activiteiten (SURFmagazine, portal, flyers, corporate presentatie)

activiteiten en resultaten

1. Het grondig oppakken van de strategie is uitgesteld tot 2010. Redenen: afwachten oprichting nieuwe dochters en voltooiing Meerjarenplan. Wel is werk gemaakt van actieve persbenadering en is eerste stap gezet in de update van www.surf.nl. 2. Advisering rondom Open Access-jaar 2009. Advisering communicatie rondom afronding Onderwijsvernieuwingsprojecten en Nationaal Actieplan e-Learning. Sterke betrokkenheid bij communicatie rondom Onderwijsdagen. 3. De website van SURFfoundation is overgegaan op een nieuw CMS en de inhoud is voor een belangrijk deel vernieuwd. 4. Inzet nieuwe elektronische nieuwsbrief: Graadtmeter. Iedere maand SURFbreak en kwartaalbijeenkomsten voor het personeel. 5. Per voorjaar 2009 opgepakt, via inhuur bureau WhizPR. Dit leidt langzaamaan tot betere bekendheid bij journalisten.

8. Versterken van het internationale imago van SURF. 6. Concepttekst Meerjarenplan eind 2009 gereed. Resultaat: goed leesbaar plan; herkenbaar voor ‘het veld’. 7. Vier SURFmagazines uitgebracht. www.surf.nl overgedragen naar SURFfoundation. Gezamenlijke omslag rondom jaarverslagen. 8. Dit punt is beperkt opgepakt: via SURFmagazine (interviews Diana Oblinger, Richard Baraniuk).

60

Juridische ondersteuning en advisering

doelstellingen

activiteiten en resultaten

1. Geven van eerste- en tweedelijns juridische ondersteuning aan de SURFdirect, Webstroom en SURFshare communities.

1. In het verslagjaar zijn twee presentaties gegeven op de Onderwijsdagen namens SURFdirect, er zijn diverse vragen vanuit het veld beantwoord over digitale rechten.

2. Collectief regelen van afspraken tussen bibliotheken collectieve beheersorganisaties (uitgevers en andere rechthebbenden) waardoor digitalisering en hergebruik van auteursrechtelijk beschermde werken in bibliotheken mogelijk wordt.

2. Er zijn gesprekken gestart met Stichting Pro die werkt aan een verbeterde opname van materiaal in een elektronische leeromgeving.

3. Deelnemen aan Knowledge Exchange Licensing Workgroup die over licenties met uitgevers onderhandelt waardoor toegang tot wetenschappelijke informatie onder betere condities verkregen wordt. 4. Participatie in Expert Groups over Informatierecht van Europese en internationale bibliotheekorganisaties. 5. Lidmaatschap van internationale gezamenlijke werkgroep van uitgevers en bibliotheken die de ONIX standaard voor licenties propageert, wat moet leiden tot acceptatie en gebruik van deze standaard bij de Nederlandse bibliotheken. 6. Ondersteunen van activiteiten die Stichting Pica onderneemt om de wetenschappelijke en openbare informatievoorziening in Nederland te bevorderen.

3. De Knowledge Exchange Licensing Workgroup kwam in 2009 driemaal bijeen. Zij heeft tweemaal een themabijeenkomst georganiseerd: één over businessmodellen waarbij Elsevier is uitgenodigd toelichting te geven over hoe deze uitgever de toekomst van scholary communicatie ziet. Een tweede bredere bijeenkomst ging over ‘long term preservation’. Over de multinationale tender is een evaluatie geschreven. 4. Als Nederlandse vertegenwoordiger is deelgenomen aan de bijeenkomsten van de expert group van IFLA en aan drie bijeenkomsten van de Europese expert group. 5. Naast deelname aan de vergaderingen is een webinar gegeven. 6. Er is ondersteuning verleend aan de bestuursvergadering van Stichting Pica. Hetzelfde geldt voor de bijeenkomsten van de Stuurgroep Gemeenschappelijke Informatie-infrastructuur.

61

Facilitair Bureau en Office

doelstellingen

1. Uitbreiden van de service voor de zalenverhuur. 2. Vastleggen van de facilitaire processen. 3. Evaluatie leveranciers.

activiteiten en resultaten

1. Het Facilitair Bureau heeft het toegenomen gebruik van het zalencentrum kunnen opvangen. Hierbij is ten opzichte van 2008 een groei van 16% gerealiseerd. 2. Het handboek facilitaire dienstverlening is gecompleteerd en geactualiseerd. 3. In 2009 zijn diverse leveranciers geëvalueerd, dit heeft onder andere geresulteerd in een nieuw schoonmaakbedrijf, een andere leverancier voor de bloemen en het onderhoud van de planten alsmede een nieuwe leverancier van levensmiddelen.

Finance en Control

doelstellingen

1. Bieden van tijdige en begrijpelijke financiële managementinformatie. 2. Meer directe ondersteuning van de programmamanagers bij de vertaling van beleid en nieuwe initiatieven binnen de Platforms naar budgetten en financieel beheer. 3. Ondersteuning van de Platforms ten aanzien van de inrichting en uitvoering van administraties die horen bij (Europese) subsidieprojecten. 4. Een verdere implementatie van de inkoop- en verplichtingenadministratie zodat een betrouwbaarder inzicht verstrekt kan worden met betrekking tot de verwachte realisatie ultimo rapportageperiode.

62

activiteiten en resultaten

1. In 2009 zijn 9 van de 11 maandelijkse budgetrapportages binnen 4 weken na afloop van de rapportageperiode opgeleverd. Er zijn kwartaalrapportages ontworpen en ingevoerd. 2. De afdeling Finance is in toenemende mate in een vroeg stadium betrokken bij plannen met financiële consequenties. 3. De afdeling heeft in 2009 slechts in beperkte mate ondersteuning kunnen verlenen bij de rapportages voor Europese projecten. Voor uitgebreide ondersteuning is een langere inwerktijd nodig. 4. Het doornemen van de openstaande verplichtingen is een vast onderdeel geworden van de voorbereiding van de kwartaalrapportage.

Directiesecretariaat en Personeelszaken

doelstellingen

1. Opvolging van het opleidingsbeleid, het beoordelingsen beloningsbeleid. 2. Het genereren van managementinformatie uit de beschikbare personeelsgegevens. 3. De ondersteuningsuren van de HR-adviseur worden verminderd. Een deel van de onderzoeks- en advieswerkzaamheden van de HR-adviseur komen daarmee bij het directiesecretariaat te liggen. 4. Completeren van het arbo-beleid, ondermeer door het afronden van de risicoinventarisatie en -evaluatie, inclusief de uitvoering van een medewerkerstevredenheidsonderzoek.

activiteiten en resultaten

1. Aan genoemd beleid is in 2009 uitvoering gegeven. 2. Voor het digitaal registreren van personeelsinformatie is het informatiesysteem Perman ingevoerd. In 2010 zal dit gebruikt worden voor registratie en managementinformatie. 3. De ondersteuningsuren van de HR-adviseur zijn opgevangen door extra werkzaamheden van het directiesecretariaat. 4. De risicoinventarisatie en -evaluatie is in 2009 voor een belangrijk deel uitgevoerd, waaronder de uitvoering van een medewerkerstevredenheidsonderzoek.

63

financiële rapportage bedrijfsbureau

Bureau SURF Exploitatierekening per activiteit

budget 2009

Bedragen (X ¤ 1,-)

realisatie

saldo

OHW

totale kosten

per

minus = onttrekking

t/m 31 dec 09

31 dec 09

plus = dotatie

401

Salarissen (totaal personeel)

2.820.000

2.496.629

323.371

-

402

Sociale lasten (totaal personeel)

870.000

923.041

-53.041

-

403

Inleen personeel (alleen bureau)

100.000

97.910

2.090

-

404

Overige personeelskosten

250.000

246.544

3.456

-

409

Doorberekende personeelskosten aan derden

--400

Totaal personeelskosten

-40.000

-62.348

22.348

-

4.000.000

3.701.777

298.223

-

411

Huisvestingskosten

400.000

388.080

11.920

-

412

Bestuurskosten

30.000

2.462

27.538

-

413

Kantoorkosten

210.000

208.583

1.417

-

414

Advies en diensten

55.000

168.386

-113.386

-

415

Automatiseringskosten

547.000

691.798

-144.798

-

416

Congres en symposia

5.000

4.551

449

-

417

Reiskosten

5.000

4.348

652

-

419

Algemene en overige kosten

5.000

-

5.000

-

--410

Huisvesting en bureaukosten

1.257.000

1.468.208

-211.208

-

--421

Communicatie en PR

73.000

71.566

1.434

-

--423

Vergaderservice

-85.000

-94.463

9.463

-

424

WTR

30.000

30.000

-

-

425

Meerjarenplan 2011-2014

145.000

30.525

114.475

-

Overige bureauactiviteiten

175.000

60.525

114.475

-

470

Afschrijving IVA

100.000

54.467

45.533

-

471

Afschrijving MVA

170.000

160.740

9.260

-

--425

--470

Afschrijvingskosten

270.000

215.207

54.793

-

--913

Financiële baten en lasten

-85.000

-18.691

-66.309

-

Projecten 10-09-0700

Kwartiermakerskosten SURF SPS

150.000

101.698

48.302

48.302

10-20-1000

ICTRegie advies

465.000

34.428

430.572

430.572

10-20-3000

ICT Investerings impuls maatsch. sectoren

-

34.580

-34.580

-

5.574.834

645.166

478.874

Totaal exploitatiekosten

6.220.000

Inkomsten

budget

Doorber. Kosten programma/SURF (490)

saldo

4.760.000

4.879.821

-119.821

-

Inkomsten derden

145.000

33.809

111.192

-

Samenwerkingsbijdrage

700.000

700.000

-

-

Extra innovatiesubsidie/ICTRegie advies

465.000

465.000

-

-

Kwartiermakerskosten SURF SPS

150.000

150.000

-

-

6.228.629

-8.629

-

Totaal inkomsten

6.220.000

Subtotaal per 31 dec 2009 Begroot exploitatieresultaat 2009

-

OHW dotatie Saldo per 31 dec 2009

64

653.796 -478.874 174.922

kwaliteit Voor SURF coördineert SURFfoundation de subsidiëring van de Onderwijsvernieuwingsprojecten bij de universiteiten en hogescholen en de subsidiestromen voor SURFnet, SURFdiensten, Studielink en Studiekeuze123. Bij de selectie en voorbereiding van projecten zet SURF regelmatig de Wetenschappelijk Technische Raad in en tijdens de uitvoering van projecten bewaakt de Commissie Projectbewaking de voortgang.

Wetenschappelijk Technische Raad De Wetenschappelijk Technische Raad (WTR) van SURF geeft gevraagd en ongevraagd advies aan het Bestuur van SURF, aan de SURF-Platforms en aan de bij SURF betrokken instellingen en organisaties. In 2009 bracht de WTR onder andere adviezen uit over het Meerjarenplan 2011-2014, het e-Framework, Studiekeuzegesprekken II, de tendervoorstellen voor het Nationaal Actieplan e-Learning 2009 en over Toetsing en Toetsgestuurd leren. Externe adviezen bracht de Raad uit aan onder andere Rijksuniversiteit Groningen, Digitaal Erfgoed Nederland, Universiteit Leiden en Universiteit Maastricht. Daarnaast verzorgde de raad een review van het Houghton rapport. Verder verkenden WTR-leden de mogelijkheden van een draadloos netwerk voor het hoger onderwijs en werd de pilot voor Services Based Benchmark afgerond. Tijdens de Educause Australasia 2009 in Perth Australië gaf de secretaris van de WTR een keynote voordracht over het WTR trendrapport onder de gelijknamige titel ‘ICT - as the basis for innovation’. Ook gaf de WTR ruime ondersteuning aan Studiekeuze123 bij diverse aanbestedingen.

Commissie Projectbewaking De onafhankelijke Commissie Projectbewaking (CP) speelt een belangrijke rol bij de kwaliteitsbewaking van de activiteiten van SURF. De Commissie bestaat uit elf personen uit het hoger onderwijs en onderzoek. Zij worden geselecteerd op deskundigheid en ervaring. In 2009 bewaakte de CP 49 SURF-projecten. Het betrof de grootschalige innovatieprojecten van SURFnet en SURFdiensten, Onderwijsvernieuwingsprojecten, projecten uit de Tender Nationaal Actieplan e-Learning, projecten uit het SHARE-programma 2008 alsmede projecten in het kader van de Tender Studiekeuzegesprekken. Mede door de CP bereikt SURF met projecten goede resultaten, die vervolgens beschikbaar komen voor het gehele hoger onderwijs. Uit evaluaties (onder meer door het ministerie van OCW) blijkt dat de transparante wijze waarop SURF haar projecten bewaakt positief wordt gewaardeerd door instellingen en financiers.

De projectleiders van de projecten uit de Tender Studiekeuzegesprekken I bij de startbijeenkomst op 12 maart 2009. De WTR bracht advies uit over deze tender en de CP bewaakt de voortgang van de projecten.

65

samenstelling bestuurlijke organen per 31 december 2009 Algemeen Bestuur Stichting SURF Drs. T.H. van den Akker (Hogeschool De Kempel) Prof.dr. H.M. Amman (Universiteit Utrecht) Ir. K.J. van Ast (Universiteit Twente) Dr. M.P. Bossenbroek (Koninklijke Bibliotheek) Drs. W.J. Breebaart (Haagse Hogeschool) Dr. I.J.J.H. Breukink (Wageningen Universiteit) Drs.ing. C.J. Brouwer (Open Universiteit Nederland) Ir. A.P. de Buck (Hogeschool Zeeland) Prof.dr. M.C.E. van Dam–Mieras (Universiteit Leiden) Drs. P.W. Doop (Universiteit van Amsterdam) Drs. M.H. Dunnewijk (Hogeschool Zuyd) Prof.dr. K. Duppen (Rijksuniversiteit Groningen) Drs.ing. R. van Elderen (Fontys Hogescholen) Dr.ir. A.A.J.M. Franken (Radboud Universiteit Nijmegen) Drs. C.J. van der Gaast (TNO) Mr. J.P. van Ham (Technische Universiteit Eindhoven) Drs. M.A.M. Heijne (Technische Universiteit Delft en UKB) Dr. R.T. Jongerius (KNAW) Drs. F.J.M. van Kalmthout (Avans Hogeschool) L.N. Labruyère (Hogeschool INHolland) Drs. E.P. van Maanen (Hogeschool Leiden) Drs. A.J.M.M. Maes, waarnemer (Kennisnet) Mr. H.M.C.M. van Oorschot (Universiteit van Tilburg) Drs. A. Postema (Universiteit Maastricht) Drs. C.W. van Rooijen (Erasmus Universiteit Rotterdam) Drs. P.M.M. Rullmann (Technische Universiteit Delft) Mr. H.J. Rutten (Vrije Universiteit Amsterdam) Drs. J.S.M. Savenije (Koninklijke Bibliotheek) R. Veenstra MBA (Stenden Hogeschool) Dr. C. de Visser (NWO) Drs. M. de Vries (KNAW) Voorzitter / Chairman Drs. H.W. te Beest

Dagelijks Bestuur Stichting SURF Drs. H.W. te Beest, voorzitter Drs.ing. C.J. Brouwer, lid Drs. R.J.P. Dekker, lid Drs. P.W. Doop, lid Drs. E.P. van Maanen, penningmeester Mr. H.G.M. van Oldeniel, vice-voorzitter Mr. H.J. Rutten, lid Drs. W.M.E. Teune-Kasbergen, vice-voorzitter

66

Bestuur SURF-Platform ICT en Onderzoek Prof.dr. W.J. van den Akker (Universiteit Utrecht) Dr. M.P. Bossenbroek (Koninklijke Bibliotheek) Prof.dr. A.W.C.A, Cornelissen (Christelijke Hogeschool Windesheim) Drs. P.W. Doop, voorzitter Dr.ir. A.A.J.M. Franken ((Radboud Universiteit Nijmegen) Prof.dr. P. Hooimeijer (Universiteit Utrecht) Prof.mr.dr. H.M. de Jong (Hogeschool Utrecht) Drs. J.S.M. Savenije (Koninklijke Bibliotheek) Prof.dr. W.J.M. Voermans (Universiteit Leiden) Adviseurs Dr. R.T. Jongerius (KNAW) Mr. J.P.J. Geleijnse (UvT, namens de UKB) Prof.dr. B. Oudega (Vrije Universiteit Amsterdam)

Bestuur SURF-Platform ICT en Onderwijs Prof.dr. H. Brinksma (Universiteit Twente) Drs. J.F.M. van Kalmthout (AVANS Hogeschool) Prof.mr. G.P.M.F. Mols (Universiteit Maastricht) Prof.dr.ir. F. Mulder (Open Universiteit Nederland) Mr. H.G.M. van Oldeniel, voorzitter Drs. P.M.M. Rullmann (Technische Universiteit Delft) Drs. W.M.E. Teune-Kasbergen, voorzitter E.R.M. Verhoef (Haagse Hogeschool) Dr. J.M.H.M. Willems (Hogeschool Zuyd) Adviseur Drs. A. Smit (Universiteit Maastricht)

Bestuur SURF-Platform ICT en Organisatie Prof.dr. H.M. Amman (Universiteit Utrecht) Ir. K.J. van Ast (Universiteit Twente) Drs. M.J.G. Bormans (Hogeschool van Arnhem en Nijmegen) Drs.ing. C.J. Brouwer, voorzitter Prof.dr. K. Duppen (Rijksuniversiteit Groningen) Mr. J.P. van Ham (Technische Universiteit Eindhoven) Drs. M.M.J. Kamsma MBA/MBI (AVANS Hogeschool) Drs. A.C. Keizer–Mastenbroek (Noordelijke Hogeschool Leeuwarden) Mr. H.G.M. van Oldeniel (Saxion Hogeschool) Drs. A. Postema (Universiteit Maastricht) Drs. C.W. van Rooijen (Erasmus Universiteit Rotterdam) Drs. C. de Ruiter (Hanzehogeschool Groningen) Mr. H.J. Rutten, voorzitter Adviseur Dr. S.P. van ’t Riet (Windesheim)

67

Wetenschappelijk Technische Raad Ir. J.E.J. van Bergen Dr. E. van den Berg (Hogeschool Edith Stein) Dr.ir. S.M. Heemstra de Groot (Technische Universiteit Delft) Prof.dr. J. van Hillegersberg (Universiteit Twente) Prof.dr. P.A. Kirschner (Open Universiteit Nederland) Dr. F. Klok (ITEA2 Office) Prof.dr. F. Leijnse, voorzitter Prof.drs. J.S. Mackenzie Owen (Universiteit van Amsterdam) Dr. I. Mulder Prof.dr.mr. J.M. Smits (Technische Universiteit Eindhoven) Prof.ir. J.W.J. van Till (Hogeschool van Arnhem en Nijmegen) Prof.dr. M. Valcke (Universiteit Gent) Drs. Y. van der Veen (Atos Origin)

Commissie Projectbewaking Drs. W.E. ter Borg-Spitholt (Hanzehogeschool Groningen) Dr. R. van Charldorp (OCLCPica) Drs. W.J. van Dijk (SURFnet) Dr. J.T. Goldschmeding (Vrije Universiteit Amsterdam) Ir. C.C.M. Hendriks D.J. Houwen, voorzitter Drs. D.C.H. Molenaars (Universiteit Utrecht) Drs. M. Nieboer (Rijksuniversiteit Groningen) Drs. A.A.F. Paulissen (Fontys Hogescholen) Dr. S.P. van ’t Riet (Windesheim) Ir. A.J. Sanders (Hogeschool van Arnhem en Nijmegen) Drs. W.M. Veenstra (Radboud Universiteit Nijmegen) H.J.H. van der Wal (Saxion Hogeschool) Drs. G.A.A. Zwarthoed (SURFfoundation)

Raad van Commissarissen SURFnet en SURFdiensten Drs. H.W. te Beest (voorzitter SURF) Dr. W.B.G. Liebrand (directeur SURF) Ing. A.H. Lundqvist, voorzitter

Deze personen zijn in 2009 afgetreden.

68

69

Colofon Tekst Manintveld Tekst & Ontwerp Fotografie Annemiek van der Kuil | PhotoA, Daphne Riksen, Ivar Pel Voor auteursrechten per foto: [email protected] Coördinatie Ellen van Hattem | hoge ogen communicatie Vormgeving Tookyo Design, Bilthoven

© Stichting SURF 2010 Deze publicatie verschijnt onder de Creative Commons licentie Naamsvermelding-NietCommercieelGeenAfgeleideWerken 3.0 Nederland.