MINISTERIE
VAN B U I T E N L A N I I S E Z A K E N 'S-G R A V E N i-i A G E
V E R Z O E K E
Kenmerk :
Onderwerp:
U I J
B E A N T W O O R D I N Q ,
K E N M E R K ,
O N D E R W E R P .
D i r e c t i e BeLe i dszakeii ïndoaes Ië/PL De rt3ls van President1 Sukarno naar het Westen
D A T U M
E N
N U M M E I I
T E
Vl?RHF.I.l>EN
33 augustus i956 Nuinnier :I 20787-6 119 GS Datum.
Aotonummer :
142047
I k heb d e e e r U hiernevens afschrift a a n t e d i t Departement o p g e s t e l d
6 , no. 95, g e t i t e l d "De r e i s van P r e s i d e n t Sukarno n a a r h e t Westen".
DE MINISTER ZONDER PORTEFEUILLE, voor deze,
pc3
Regeringscomqissaris voor Indonesische Aangelegenheden,
AZ-
GEHEIbl
FOTO-BtZ, 142047 a
VERTROUWELIJK RESüME
NO.
,95
De r e , i s van P r e s i d e n t Sukarno n a a r h e t Westen. De r e i s naar h e t Westen b e t e k e n t voor P r e s i d e n t Sukarno o n g e t w i j f e l d een hoogtepunt in z i j n l e v e n . Het i s geen g e r i n g e s p r o n g , welke h i j t u s s e n begin 1949 (gevangene van Nederland op Banka) en 1956 ( a l s 66n d e r A z i a t i s c h e "groten" ontvangen d o o r de P r e s i d e n t d e r Verenigde S t a t e n ) h e e f t gemaakt , De wensdroom van Ir. Sukarno om met Nehru t e worden: apostel van de A z i a t i s c h e v r i j h e i d s s t r i 3 . d en wocrdvoerder van het nieuws Azië s c h i j n t met deze r e i s i n v e r v u l l i n g t e z i j n gegaan , H i j h e e f t n i e t a l l e e n z i j n u i t e e n z e t t i n g van h e t A z i a t i s c h n a t i o n a l i s m e gegeven, maar h i j formuleerde ook een u i t daging 'aan h e t Westen. en i n h e t ijzonder t o t Amerika ftRarely US Washington News, "a B t a t e yisitor,to t h i s country Congress i n such b l u n t s e n s i b i e terms" gen Nederland. Aan h e t Zijn r e i s i s ook geric
.
geworden. Amerika wilde op ondubwzinnige w i j z e bekend maken, d a t h e t e r n s t is met de nieuwe p o l i t i e k j e g e n s de n e u t r a l e n , H e t h e e f t bovendien een k r a c h t i g e poging ondernomen om hem u i t z i j n b e p e r k t e wereld t e h a l e n en een a n d e r e v i s i e t e geven op Amerikaans denken en handelen, . H e t Amerikaanse p u b l i e k en Sukarno hebben, beiden n e t u i t g e s p r o k e n z i n v o o r h e t toneelmatige, van d i t verblijf een " b i g show" gemaakt, Blijkbaar goed v o o r g e l i c h t d o o r Cumming over de i j d e l h e i d van de P r e s i d e n t gaf d e Amerikaanse Regering de I n d o n e s i s c h e P r e s i d e n t een "red c a r p e t t r e a t m e n t " . Sukarno, g o e d gecoached d o o r Amerikaanse adviseurs, b l e e k t e r s t o n d Amerikaan m e t d e Amerikanen t e kunnen z i j n , hetgeen tevens Inp l i c e e r d e , d a t h i j meende a l s gezaghebbende over de Amerikaanse *
i
-2-
-2-
.
buitenlandse politiek t e kunnen spreken en aelfs met kritiek. Zoals hem reeds door Nixon bij diens bezoek aan Indonesië was gedemonstreerd verbreekt Ir. Sukarno handschuddend en "grandma kissing" voortdurend het protocol en vestigt hij met deze beproefde methode zijn populariteit bij het Amerikaanse publiek, De Indonesische President kreeg tijdens z i j n VerblijF de beschikking over alle publbiteitsmiddelen, zodat de gemiddelde Amerikaanse burger weet, dat Indonesië bestaat, dat zijn President Sukarno heet,,terwijl het politiek denkende d e e l van Amerika onder de indruk is gekomen van d e kracht van het Aziatisch nationalisme (a&-kolonialime) en van het gevaar, d a t e r dreigt wanneer dit nationalisme op onvoldoende wijze tegemoetgetreden wordt ("the danger of misery and want in Asia") en d e politici in Amerika zijn op de hoogte gebracht van d e Indonesische visie op het Nieuw-Guinea-geschil.
over by his frankness, his eloquence, his dignified and earnest'
exposition of his country's hopes and aspirationsft. De Amerikaanse correspondenten, kennelijk ruim d o o r het Indonesische voorlichtingsapparaat van materiaal voorzien, herhalen op velerlei wijzen Sukarno's verhalen over'de 350iarige kolcniale periode van Indonesië, zijn martelaarschap voor ie vrijheid, "thirteen o f his 55 rears have been spent In jailstl,de armoede en het analfabetendom waarvoor het vrije Indonesië kwam te staan als gevolg van de jarenlange k o l o n i a l e onderdrukking. Verhalen, die worden versierd met ltheadlinesrl als: "The ngreeable vis:itortt, the Indonesian Charmer" , Scene stealer Sukarnorc,"Sukarno has reputation a s Patriot Statesrnanrt, "Mr. Sukarno u a e d the United States as a model for Indonesian -clitica1 foundationsr1,ItPresidentSukarno packed up his trunk f u l l of charrns", Kritische persreacties zijn o.n. het artikel van Reston in New York Timeu, waarin h e t succes van de President als o.pervlakkig wordt gekwalificeerd, omdat Siij op het eigenlijke punt, nl, Nieuw-Guinea, geen succes heeft geboekt,en een hoofdartikel in de Washington Post getiteld <'Man in a hurryrc van Z s t a b r o o k . Reston achrijft onder d e titel lcOnesidedfrankness in the capitalft: -3-
- 3 "He d i d not g e t , and i s not l i k e l y t o g e t , however, what he wanted, a public statement by the United S t a t e s Government supporting h i s claims t o the a t r a t e g i c region o f West, New-Guinea now held by the Netherlande and f o r t h i a and other reasons the v i s i t was not q u i t e as auccesful &a he had hoped it would b e " o o . * * . . . . o "Hore than t h a t he wasted very l i t t l e time on the merits of t h e Dutch Indonesian dispute ovei. West Rew-Guinecz but merely argued that we should support h i s claims on t h e grounda o f anti-colonialism. Washington was t o l d i n no uncertain terms t h a t i t was now i n competition w i t h t h e Soviet-Union f o r 'Ithe h e a r t s of the people o f Aaiat', t h a t the Soviet-Union was backing Indonesia's claims t o West Mew-Guinea and that America was the victim of " g u i l t by association with the B r i t i a h , the French, the Dutch and t h e other colonial powers, Everybody i n o f f i c i a l Washington w a s extremely p o l i t e about al1 t h i s but i f frankness i s t o work b o t h ways i t pushed t h e West Bew-Guinea question t o o f a r and d i d not apply t o t h e United Statera the understanding and patience he requested f o r Indonesia", E s t a b r o o k s c h r i j : f t o.m. : "The United S t a t e s haa not o f f i c i a l l y supported the Indoneaian case i n New-Guinea fo:r t h e reason t h a t a u t h o r i t i e s here (and i n some p a r t s o f A s i a as well) have not been convinced that t h i s would not be merely a u b s t i t u t i n g one imperialism f o r another, Whatever t h e p a s t negleets and d e f e c t s o f Dutch Adminiatration, t h e Netherlanda i s responsible to the United Riations f o r ittJ r o l e in Hew-Guinea: but Indonesia, i f New-Guinea were t o be incorporated i n t o the republic, would be responsible t o no onenp President.Sukarno h e e f t zich i n d e V.S. een naam gevestigd van sympathiek s t a a t s h o o f d , a l moet n i e t over h e t hoofd worden gezien, dat vele vermtwoopdelijks p o l i t i c i en j o u r n a l i s t e n wel degelijk heenzagen d o o r z i j n scherm van t8public r e l a t i o n s stuntaHo Zo herinnert b . v , de Saturday Evening P o s t van 30 juni 1956 onder h e t h o o f d "Let's Hope We Aren't Going Overboard f o r M r . Sukarno!" aSukarno's anti-geallieerde uitspraken gedurende de Japanse b e z e t t i n g van Nederlands Indië, en aan Indonesië's houding i n h e t Korea-conflict, Het blaà vervolgt dan: "The conclusion from these events i s t h a t we a r e dealing w i t h a s l i c k opportunist and would do welï t o think twice before opening the United S t a t e s Treasury t o o widely for h i e beriefit. Words l i k e ndemocracyt', t*self-determintztion'' Eind "freedomn a r e current coin i n p o l i t i c d parlance, arui Doctor Sukarno empïoyed t h e s e -4-
-
4
-
terme f u l l y during h i s v i s i t t o t h i s country, Nevertheless according t o t h e h'ianchester Guaronan, Doctor Sukarno's obsession f o r the conquest o f Dutch Nev, Guinea is as strong as ever, despite t h e unpopularfty o f eucb a m i l i t a r y adventure among Ma i n t e l l e c t u d i backers and among the native populationa macked f o r absorption", Het a r t i k e l eindigt met de volgende opmerking: "It i s not remarkable t h a t resentment f o r the wrongs would seem t o US o f d o u b t f u l of the past; remaina, b u t i% wisdom t o sink t o o much money i n t o a regime which agpears l e s 8 than l i k e l y t o do US any goed" x ) Niettemin h e e f t Sukarno zoveel invloed weten u i t t e oefenen op de toch reeds onstabiele publieke en o f f i c i ë l e opinie t.a.v. de AmeriIraarise p o l i t i e k tegenover Azie, d a t RederlandBe e i e v e n tegen Indonesië b i j Amerika i n de toekomst w e l l i c h t nog minder d m voorheen toegang z u l l e n vinden. Op h e t p u t van Nieuw-Guinea heeft Sukarno geen succes geboekt, Dulles z e i i n z i j n persconferentie over z i j n gesprek met Ruslan Abdulgani: nI indicated t h e reasons why we d i d not f e e 1 i n a poaition t o s u p p o r t a f f i r m a t i v e l y t h e i r position, and t h e s i t u a t i o n , 1 would say, w a s l e f t much as i t w a s before %he v i s i e i n that r e s p e c t H e De verklaring gaf reden t o t optimisme i n de Mederlandse pers en t o t t e l e u r s t e l l i n g i n de Indonesische ?errir, De Indonesische Minister van Buitenlandse 2ak:en probeerde de Indonesische pers moed i n t e spreken d o o r i n z i j n persconferenties t e %eggen: "Sk kan heel goed begrijpen, d a t h e t de Amerikaanse Regering n i e t mogelijk i s onze 8a.nspraken t e steunen, doch i k ben e r zeker van, d a t
x ) Evenzeer i l l u s t r a t i e f i s het hoofdartikel i n de "Rew York Timeet' van 19 augustus j o l . , waarin Sukarno's
syeteem om leuzen en slagzinnen voor p o l i t i e k e doeleinden t e vormen w o r d t aangevallen, z i j het dan d a t d i t a r t i k e l Sukarn0'8 optreden i n de Suez-kanaal-zaak betreft,
-5-
i n d i t o p z i c h t h i e r h e t b e g r i p v o o r die aanspraken groeiende i s . Dat v e r h e u g t m i j z e e r f 9 . Aan h e t s l o t v a n een b e s l o t e n b i j e e n k o r s t o p de I n d o n e s i s c h e Ambassade t e Washington, waarvan de b e d o e l i - _ g was, d a t P r e s i d e n t Sukarno vragen zo-;L s t e l l e n , maar : y = u hij i n f e i t e een v o l uur h e t woord h e e l t g e v o e r d , h e e f t ; de v o o r malige S e c r e t a r y o f S t a t e Dean Acheson i n o n d u b b e l z i n n i g e termen aan de h e e r Sukarno gezegd, d a t deze n i e t verwachten moest, d a t de V.S. z i c h i n z a k e Kieuw-Guinea a c n t e r h e t s t a n d p u n t van I n d i ) n e s i ë zou s t a l l e n , omdat, de v e r w e z e n l i j k i n g vgn z o d a n i g s t a n d p u n t zou neerkomen op " s u b s t i t u t i n g one colon i a l i s m f o r a n o t h e r " . H i j v e s t i g d e e r bcivendien d e a a n d a c h t o p , d a t Nederland t o t op z e k e r e hoogte voor zijn b e h e e r vera n t w o o r d e l i j k i s t e g e n o v e r de Verenigde N a t i e s , t e r w i j l Indon e s i ë d a t n i e t zcu z i j n . Sukarno v e r t r o k met n e t tfAssalamu A i a i l i u m , selana-t djalan" van Eisenhower naar Canada. Zij h e e f t met z i j n seis d o o r Amerika z i j n positie i n I n d o n e s i ë aanmerkelijk verstevigd. C o n c r e t e r e s u l t a t e n v o o r I n d c n e s i ë h e e f t e c h t e r h e t bezoek van h e t I n d o n e s i s c h s t a a t s h o o f d a a n Amerika v o o r z o v e r bekend ( n o g ) n i e t o ? g e l e v e r d . Canada
Er is e e n d u i d e l i j k verschil i n r e a c t i e op Sukczrno's bezoek i n Amerika e n e r z i j d s en Canada en de Europese l a r i l e n a n d e r z i j d s . RTen kan s p r e k e n van een Axerikaanse en een Zuro,]es e benadering. De Amerikznen hebben hun u i t b u n d i g h e i d o v e r d r e v e n ( e n v e r l r o e d e l i j k d a a r d o o r hun d o e l e i n d e n e n i g s z i n s g e s c l i a a d ) , hun r e a c t i e s z i j n s e n t i m e n t e e l geweest, t e r w i j l de Turopese react i e r u s t i g e r en g e m a t i g d e r i s . Xen b e h a n d e l t h e t I n d o n e s i s c h St&shoofd als 6en der v e l e s t a a t s h o o f d e n , d i e op b e z o e k kozen, t e r w i j l men z i c h d a a r b i j b o v e n d i e n meer rekenschap G e e f t van d e verbondenheid met Nederland, NATO-verband, e t c . De h e e r Sulrarno h e e f t z i c h van deze v e r w a c h t b a r e r e a c t i e blijkbasr goed r e k e n s c h a p gegeven. Men t r a d cpva1lei;d v r i e n d e l i j k op t e g e n o v e r Nederlendse d i p l c m a t e n . D i t kwam ook t o t u i t d r u k k i n g i n h e t g e s p r e k vzn Ruslan Abdulgani met z i j n Canadese c o l l e g a Peorson. R u s l a n Abdulgaiii maaide i n h e t gesprek h e t gras v o o r FRElrsons voeten weg d o o r z e l f te1kema:Le weer t e v e r z e k e r e n , d a t I n d o r e s i ë p r i j k stelt c p goede verhoudingen me% Xederland en goede h o o s koest e r t , d a t al1,es t e r e c h t z o u komen, Rangezien volkomen b e 6 r i p Z O U b e s t a a n d a t ook I n d o n e s i ë ~r b e l a n g b i j h e e f t dree s i t u t t t i e t e scheppen, z u l k s i n verband ret I n d o n e s i s c h e algemene i n t e r n a t i o n a l e ver,wudingen. P r e s i d e n t Sulrarno's t o e s p r a 6 e n i n Canda vormen een herhaling van d i e , welke i n Amerika wlerden geri,:uden V i a z i j n a a n v a l l e n op liet k o l o n i a l i s m e t r e f t hij Nederland, dcch evena18 i n Amerika i s ook h i e r e n i n de o v e r i g e l a n d e n van g e e n s p e c i f i e k a n t i - N e d e r l a n d s e a g i t a t i e s,prake. B i j z i j n t o e s p r a a k
.
-6-
t o t de gezamenlijke v e r g a d e r i n g varn de b e i d e Hamers van h e t Parlement noemt h i j o.m. opnieuw d e gevolgen van h e t kolonial i s m e voor I n d o n e s i ë ( a n a l f a b e t i s m e , hoog s t e r f t e c i j f e r , armoede, v e r n e d e r i n g ) . De Canadese parlementsleden b r a c h t e n , a l d u s A s s . P r e s s , driemaal s t a a n d e een o v a t i e , v o o r d a t h i j z i j n r e d e v o e r i n g begon, nadat h i j deze beëindigd had en t o e n h i j d e z a a l v e r l i e t . Ook d e b i j n a g e h e e l v o l l e p u b l i e k e tribune s l o o t z i c h h i e r b i j aan. Het e r e d o c t o r a a t van de Canadese Kc G i l 1 U n i v e r s i t e i t aanvaardde Sukarno u i t naam van z i j n v o l k , " d a t m i j ge-maakt h e e f t t o t a l datgene w a t i k t h a n s ben". I n Canada gaf de P r e s i d e n t een nadere p r e c i s e r i n g , van de I n d c n e s i s c h e b u i t e n l a n d s e p o l i t i e k . ''1 t h i n k t h a t t h e - word "neutraln is not c c r r e c t we a r e n o t n e u t r a l , we c a l 1 o u r f o r e i g n policy independent a n d a c t i v e " . I n Heidelberg gaf h i j hieraan verdere u i t l e g .
-
Italië.
De uitbundige ontvangst i n Amerika h e e f t om prest i g e r e d e n e n de Europese landen aangespoor&bm Sukarno een even indrukwekkende o n t v a n g s t t e b e r e i d e n , hoewel a a n v a n k e l i j k map een zekere lauwheid 'tegenover d i t biezoek s p r a k e i s geweest. Het v e r b l i , j f i n AmePika iie hem en z i j n g e z e l s c h a p wel e n i g s z i n s n a a r h e t h o o f d g e s t e g e n . . G e P r r i t e e r d vernamen de a u t o r i t e i t e n van de Europese landen de vaak b u i t e n s p o r i g e e i s e n , d i e van Indonesische z i j d e werden g e s t e l d . Sukarno w i l d e g r o t e zalen voor x i j n toespraken, h i j w i l d e volksmenigt e n toespreken. Sukarno wilde h e t e r e d o c t o r a a t van Heidelberg, Sukarno was boos, d a t Heuss n a a r d e Rielerwoche g i n g i n d e p e r i o d e van z i g n bezoek aan West-Duitsland. Voor p e r s en p u b l i e k i n X-taliY i s h e t bezoek van d e I n d o n e s i s c h e P r e s i d e n t n i e t meer geweest dan één u i t een e i n d e l c z e reeks van bezoeken van bevriende s t a a t s h o o f d e n . Voor h e t I t a l i a a n s e p u b l i e k is Indonesië één van d e v e l e nieuw o n t s t a n e A z i a t i s c h e landen, waarvan men weinig weet en waarvoor men z i c h nog minder i n t e r e s s e e i ? t . E r z i j n i r i I t a l i 6 verscheidene I n d o n e s i s c h - I t a l i aaiise gesprekken gevoerd, zowel van commerciële als van p o l i t i e k e a a r d . Ook h e e f t M$.niste'r M a r t i n o i n h e t belang van Nederlands-Indonesische betrekkingen enige v e r t o g e n gehouden. Hoewel h e t e f f e c t van d e r g e l i j k e betogen b i j Ir. Sukarno per-. s o o n l i j k n i e t hoog beihoeft t e worden aangeslagen, geobsedeer& a l s h i j bleek t e z i j n d o o r h e t veranderde k a r a k t e r van d e wereld tengevolge var1 d e opkomst van Azië en h e t dynamisme van het Aziatisch n a t i o n a l i s m e , mag toch wel worden aangenomen, d a t de door I t a l i a z n s e a u t o r i t e i t e n d u i d e l i j k getoonde v r i e & s c h a p p e l i j k e houding t e n o p z i c h t e ven Nederland, n i e t zcnder i n v l o e d z a l z i j n geweest o p h è t Indonesische p r e s i d e n t i ë l e g e z e l s c h a p . Omtrent c o n c r e t e r e s u l t a t e n van h e t I n d o n e s i s c h e bezoek a a n I t a l i ë i s n i e t s bekend. De u i t l a t i n g e n van Tvlinister I
-7-
Ruslan Abdulgani over i n t e n s i v e r i n g van de scheepvaartverbindingen t u s s e n Indonesië en I t a l i ë dienen gezien de met zodanige i n t e n s i v e r i n g samenhangende problemen c m grano s a l i s t e worden genomen. Het Algemeen Handelsblad s c h r i j f t u i t Rome, d a t de indruk i n I t a l i a a n s e o f f i c i ë l e kringen over Ir. Sukarno e e r s t z e e r g u n s t i g was; h i j werd daarna mbnder, omdat Sukarnol s t e e d s wilde spreken voor g r o t e volksmenigten, w a t een bezoekend s t a r a t s h o o f d minder p a s t en w a t vermeden werd, H i j was volgens d i t blad t e v e e l een man van een bepaalde i d e e , d i e eindeloos w o r d t herhaald.
- -
Bezoek aan Z.K. de Paus, T i j d e n s Ir. Sukarno's bezoek aan de Paus, h e e f t Z.H. gesproken over de onmisbaarheid v o o r een l a n d - a l s Indonesië van m i s s i o n a r i s s e n van niet-fndonesisohe n a t i o n a l i t e i t . Z.H. h e e f t e n e r z i j d s u i t i n g gegeven aan z i j n bezorgdheid over de huidige gang van zaken b i j de t o e l a t i n g van b u i t e n l a n d s e m i s s i o n a r i s s e n zolang deze onmisbaar z i j n .
[email protected] h e e f t h i j . d e nadruk Belegd op de wenselijkheid van indonesianisatie. West-Duitsland. De F r a n k f u r t e r Allgemeine Zeitung (6/6) waarschuwt h e t M i n i s t e r i e van WitenlandSe Zaken om h e t bezoek van Sukarno n i e t en b a g a t e l l e t e behandelen, De n e u t r a l i t e i t van Indonesië noch onze nabuurschap met Nederland, een land waarmee Indonesië vanwege de West-Iriankwestie op s l e c h t e v o e t s t a a t , mag volgens h e t blad. reden z i j n om h e t v r i e n d s c h a p p e l i j k c o n t a c t met Indonesië t e vermijden. De Bondsregering h e e f t P r e s i d e n t Sukarno's komst n i e t zonder zorgen tegemoetgezien, welke zorgen worden samengevat i n de woorden van Heuss " w i r d nun auch d e r Sukarno, genau wie d i e Griechen, s e i n e w'iedervereinigung p l a d l e r e n ?It Men was v e r d e r bevreesd vaor exorbit a n t e economische verlangens. Hiertoe had h e t verzoek om a a n s l u i t i n g b i j de E.B,U. v i a Duitsland i n plaats van Nederland kunnen behoren. I n d i e n de Indonesische P r e s i d e n t zichzelf n i e t had uitgenodigd, zou h e t de vraag z i j n geweest, o f van de z i j d e van de Bondsregering h e t i n i t i a t i e f d a a r t o e zou z i j n genomen- Lamphg meldt d a t de p e r s a l s r i c h t l i j n v o o r de b e r i c h t g e v i n g over het bezoek kreegr " f r e u n d l i c h a b e r n5cht b e t o n t herzlichl' Merkxaardig i s , d a t enige kranten deze r i c h t l i j n hebben gepubliceerd. Zo s c h r i j f % Die Beue Rheinzeitung: "Man Bolle s i c h den Indonesiern egeniiber f r e u n d l i c h dennoch a b e r l n i c h t e t o n t h e r z l i c h v e r h a l t e a . ( licksichten auf Holland, auf d i e N a t 0 und , ui d i e allgemeine w e l t p o l i t i s c h e S i t u a t i o n . ) So ' l a u t e t d i e "Empfehlung' des Auswärtigen Amtes an a l l e , d i e r n i t S t a a t s p r ä s i d e n t e n Sukarno und s e i n e r Begleitung i n d i e s e n Tagen zu t u n haben." B i j h e t bezoek van Ir. Sukarno aan Vest=l)uitsland l a g h e t a c c e n t v o o r a l op d e economische aspecten d e r r e l a t i e s , hoewel van conc r e t e r e s u l t a t e n , voorzover bekend, geen s p r a k e i s geweest, ook a l omdat z i c h i n h e t gezelschap geen economische e x p e r t s bevonden. De Duitse p e r s noemt Sukarno's :reis een apeurtocht n a a r i n d u s t r i ë l e hulp en a d v i e s , De indruk w o r d t verkregen, d a t e r van i n d u s t r i ë l e z i j d e (Krupp) g r o t e b e l a w s t e l l i n g b e s t a a t voor Indonesië, w a a r b i j men h e t f e i t , d a t Duitsland geen k o l o n i a l e mogendheid i s a l s een voordeel z i e t bij de benadering van Indonesië o -8-
.
bL
$!
P r e s i d e n t Cukarno bezocht Westduitse f a b r i e k r n van zwaar m a t e r i a a l : de g r o t e i j z e r - en s t a a l f a b r i e k e n van GuteHoffnung =te Oberhausen, de Demag-fabrieken van zware machiner i e ë n t e Duisburg en l a t e r de Siernen.;-fabrieken te WestBerlijn. De llSirenengrussll i n d e haven van Hamburg moet, e v e n a l s h e t s t i l l e g g e r i van de beurs i n W a l l s t r e e t , aan Sukarno d u i d e l i j k hebben gemaakt, d a t h i j een s t a a t s m a n van wereldformaat i s . De a a n v a n k e l i j k van o f f i c i e l e D u i t s e z i j d e i n a c h t genomen r e s e r v e jegens h e t Indonesisch S t a e t s h o o f d h e e f t z i c h v o o r a l na Sukarno's bezoek aan West-Berlijn en na z i j n r e d e voor de H e i d e l b e r g u n i v e r s i t e i t gewijzigd, z o d a t de t a f e l r e d e van d e Bondspresident, d i e aan h e t e i n d e van h e t I n d o n e s i s c h bezoek (24 j u n i ) zou worden gehouden, moest worden h e r s c h r e ven en met g r o t e r e warmte worden g e s t e l d . Ir. Sukarno h e e f t i n West-Duitsland v o o r a l een goede i n d r u k gemaakt d o o r z i j n r e d e voor de! s t u d e n t e n van de i i e i d e l b e r g U n i v e r s i t e i t ( 2 2 j u n i ) , "worin u n t e r anderen b e t o n t w i r d dass k ü n s t l i c h g e t e i l t e S t a a t f e n e i n e d e r w e s e n t l i c h s t e n Ursachen d i e s e r Spannungen s i n d . " "Die Weltf1 ( 2 5 juni) s c h r i j f t h i e r o v e r a l s volgt : "Die H e i d e l b e r g e r Studenten verstanden i n diesem zündenden Augenblick welche Bedeutimg e s f ü r Deutschland haben kann, dass diese Worte von einem d e r Baumeister des neuen Asien a u f deutschem Boden gesprochen wurden.fl I n Heidelberg h e e f t de P r e s i d e n t opnieuw een d e f i n i t i e gegeven van de Indonesische b u i t e n l a n d s e p o l i t i e k . llSi.e i s t n i c h t n e u t r a 1 und s i e w i r d n i c h t n e u t r a l s e i n s o l a n g e noch irgenäwo a u f d e r Welt 'Eyrannei h e r r s c h t . l l Zowel i n WestB e r l i j n a l s i n Heidelberg h e e f t h i j een r e l a t i e gesuggereerd t u s s e n h e t Nieuw-Guineageschil en de D u i t s e k w e s t i e , zonder nochtans i n z i j n o f f i c i ë l e u i t l a t i n g e n Nederland en N i & w Guinea t e noemen. Enige moeilijkheden z i j n e r t e n s l o t t e nog g e r e z e n b i j h e t o p s t e l l e n van h e t communiqud, w a a r b i j de cok v m Nederlands-Indonesische besprekingen bekende í?Jr,Zain van Indon e s i s c h e z i j d e z o h a l s s t a r r i g ' a n de wens om d w i r i n een v e r k l a r i n g tegen h e t k o l o n i a l i s m e of$w% j,pen h a d vastgehouden, d a t d e D u i t s e S t a a t s s e c r e t a r i s van B u i t e n l a n d s e Zaken t e n s l o t t e zou hebben uitgeroepen: 'IMensch, r e d e n S i e doch keinen Unsinn !It De Indonesische M i n i s t e r van B u i t e n l a n d s e Zaken zou. b i j deze episode een r e d e l i j k e houding hepben aangenomen e n n i e t hebben ingegrepen. De dag daarop werd met de Ambassadeur i n b i j z o n d e r e M i s s i e Palar h e t communiqué a f g e w e r k t , zonder d a t d a a r i n een v e r k l a r i n g tegen h e t k o l o n i a l i s m e werd opgenomen ( z i e b i j l a g e ) . Zwitserland. De ontvangst van P r e s i d e n t Sukarno d o o r de Z w i t s e r s e Regering i s s t i j f j e s geweest. Sukarno's o p t r e d e n en h e t d o o r hem meegebrachte g r o t e gevolg hebben volgens een t o t oordelen bevoegd waarnemer, geen b i j z o n d e r e g o o d w i l l gescliapen. De I n d o -
- 9-
-9nesiers hebben nadrukkelijk verhinderd, dat de conversatie ook maar in de richting van Nederland ging, zodat de Zwitserse Regeringsautoriteiten niet hebben kunnen voldoen aan het Nederlands verzoek om de Nederlzndse grieven bij het Indonesische gezelschap ter sprake te brengen,
De Indonesische persSeactiea. Uit de Indonesische persreacties blijkt, dat men zeer onder de indruk is geraakt van het presidentiële succes in het buitenland. De bladen, die vroeger de President regelmatig plachten te critiseren, blijken zich thans achter hem te scharen. Zij borduren voort op de door Sukarno aangesneden thema's. De Indonesian Observer (18 mei) schrijft: "As a result of President Sukarno's trip to the U.S., 18 million Indonesians liave entered the limelight in the world and it is in our own interest to keep that place for ever .I' Abadi stak aanvankelijk in de hoekrubriek de draak met Sukarno's verheerlijking van George Washington, Jefferson en Linccln in de U.S., aan welke figuren de inspiratie v o o r d e Indonesische 'vrijheidsstrijd zijn ontleend en Abadi veronderstelt, dat het in Zwitserland wel Wilhelm Telï zal zijn en in Italië Casanova. Ih latere, redactionele artikelen wordt ecnter met waardering over Sukarno's succesvolle cptreden gesproken. De verklaring van, Dulles over Amerika's standpunt inzake het Nieuw-Guineageschil wekt algemeen diepe teleurstelling. . Nadat Sukarno zijn terugreis naar Indonesië had aamaard, reageren de bladen weer critischer.De hocp wordt uitgesprcken, d a t na alle mooie verhalen in het buitenland, Sukarno bij terugkeer nu ook werkelijk zijn krachten zal wijden aan de opbouw van het land. De Times of Indonesia acht de diplomatieke overwinningen van blijvende waarde, indien z i j worden opgevangen d o o r "equal achievements cn the home frontT1en Suluh Indonesia vrzcigt zich af, Isof wij ons presti!;e voor het oog der wereld zullen kunnen handhaven en of wij in staat zijn om onze eenheid te be:varenv1.
...
Tenslotte wcrden nog enkele punten verneld uiit het verslag van de verklaring van de Indonesische Tfinister Van Buitenlandse Zaken inzake de reis van President; Sukarno, welke verklaring op 9 juli j . 1 . in het Parlement werd afgelegd. Minister Ruslan Abdulgani' verklawde, dat reeds s i n d s de erkenning van de souvereinileit Sukarno het plan koesterde vcor een bezoek aan het buitenlznd, in het bijzonder aan de V.S. en de Sovjet Unie als centra van de koude o o r l o g . Het doel van de reis was vocral de lznden te doen kennis naken met d e idealen en d e strijd van het Indonesische volk, voorts om materiaal te verzamelen v o o r verdere overweging bij het vaststellen van een concept inzake nationale en internationale kwesties en om de weg te gfqnen v o o r bebere betrek4ingen met de wc stelijke landen, mear v o o r a l om een vreedzame co-existentie tot stand te brengen tussen de oude macht van de westerse wereld, de nieuwe macht van het communisme en de jonge macht van het nationalisme van d e AziatischAfrikaanse landen. -10-
Amerika. P o l i t i e k b e z i e n wzren de r e d e van d e ' p r e s i d e n t v o o r h e t Comg r e s en d e o n t m o e t i n g me% 600 vertegenwoordigers van de binnen- en b u i t e n l a n d s e p e r s i n de V,S. hoogtepunten van h e t bezoek aan de V.S. D e M i n i s t e r v e r k l a a r d e , d a t n a a r z i j n mening, h e t b e g r i p v o o r de Indonesischq gedachtengang i n h e t b u i t e n l a n d v e l d b e g i n t t e winnen, Canada.
Naar ' s M i n i s t e r s p e r s o o n l i j k e mening v e r t o o n t ook Canada een goed b e g r i p v o o r de gewijzigde toestanden i n Azi'e en A f r i k a . I t a l i g,
De betrekkingen t u s s e n I n d o n e s i ë - e n I t a l i ë openen i n h e t b i j t zonder de weg v o o r o m v a n g r i j k e mogelijkheden o p h e t g e b i e d van de handel d e i n d u s t r i e , d e c u l t u u r en d e p o l i t i e k , Cnderhandelingen z u l l e n worden gehouden o v e r een nieuw handelsverdrag, De w e n s e l i j k h e i d werd naar voren g e b r a c h t om i n d e toekomst aan I t a l i a z n s e schepen meer gelegenheid t e geven de haven van D j a k a r t a a a n t e doen o p hun r e i s n a a r h e t Verre Oosten, w a a r d o o r een goede zeev e r b i n d i n g z a l o n t s t a a n t u s s e n I n d c n e s i ë en h e t Europese c o n t i n e n t via de I t a l i a a n s e havens, zodat de l a n g e r e r o u t e s , d i e o v e r i g e n s ook n i e t e € f i c i ë n t z i j n , mogelijk i n de toekomst kunnen worden opgeheven. Z.H.
d e Paus.
De M i n i s t e r i s ervan o v e r t u i g d , d a t d e ontmceting met de Paus van g r o t e b e t e k e n i s is v o o r de verhouding van I n d c n e s i ë met\ d e kathol i e k e wereld. ,J West-Duitsland. D i t bezoek h e e f t volgens de M i n i e t e r z e e r gunsti'ge r e a c t i e s teweeg g e b r a c h t . H i j r e l e v e e r d e i n d i t verband de komst van d e P r e s i d e n t i n West-Berlijn, waar Sukarno behalve d o o r de West-Berlijn' e a u t o r i ' t e i t e n ook d o o r d r i e f u n c t i o h a r i s s e n van de S o v j e t Ambassad die i n Oost-Berlijn z e t e l t , werd verwelkomd. Ir, Sukarnb h e e f t t i j d e n s z i j n toespraken i n West-Du.*tsland n een z i j n i d e e e n naar voren g e b r a c h t inzake h e t b e l a n g van/eenheid n a t i e v o o r z i j n vooruitgang. De P r e s i d e n t kon deze i d e e ë n met gemak n a a r voren brengen d o o r de g e l i j k s o o r t i g e e r v a r i n g e n i n I n d o n e s i ë , waar ook een e e n h e i d s s t a a t werd o p g e r i c h t u i t de puinhopen van de d o o r Nederland g e c r e ë e r d e federale s t a t e n , t e r w i j l t h a n s nog g e s t r e d e n w o r d t -voor d e t e r u g k e e r van h e t gebied van West-Irian i n h e t gezagsgebied d e r repuo b l i e k Indonesië, T i j d e n s z i j n r e d e i n Heidelberg h e e f t Ir. Sukarno gezegd: " W i r haben d i e P f l i c h t , a l l e s zu tun urn d i e Q u e l l e n d e r K o n f l i k t e a u s d e r 'Welt zu s c h a f f e n , Der Kolonmalismus i s t e i q c solche Q u e l l e d e s Ronf l i k t e s . U n e r f ü l l t e r Nationalismus i s t e f n e apdere und k ü n s t l i c b g e t e i l t e Nationen s i n d wieder e i n i g e andere." D e M i n i s t e r verk.laarde, d a t t i j d e n s de p r e s i d e n t i ë l e - r e i s gebleken was, d a t e r i n h e t b u i t e n l a n d geen e n k e l e b e l a n g s t e l l i n g bestond v o o r de k w e s t i e van de u n i l a t e r a l e o p h e f f i n g van de RTC-overeenkomsten d o o r I n d o n e s i ë , Ook d e zaak-Jungschlaeger, waarover Nederland eer3 a n t i Indonesische campagne h e e f t gevoerd, i n h e t b i j z o n d e r i n de V.S., gaf n o o i t a a n l e i d i n g t o t e n i g e vragen, I
\
-u-.
'-
11
-
I n de landen, d i e d o o r President Sukarno z i j n bezocht, i s de Indonesische e i s inzake West-Irian, volgena Minister Ruslan Abdulgani geen academisch vraagstuk meer, maar h e t w o r d t beschouwd als een ebs, d i e op s t e r k e nationale en h i s t o r i s c h e gronden berust, Op grond van de t i j d e n a de r e i s gehouden besprekingen, h e e f t de Minister h e t vertrouwen, d a t de s t r i j d om West-Irian i n de t o e k o m s t voor Indonesie gunstiger aspecten z a l geveno E e r s t na a f l o o p van h o t bezoek aan Oost-Europa en i n h e t bijzonder aan de Sovjet-Unie en de Chinese Volksrepubliek z a l een v o l l e d i g overzicht kunnen worden gekregen van de r e s u l t a t e n en het succes van de buitenlandse p o l i t i e k van Indoneslti, aldus Minister Ruslan Abdulgani. '
De r e i s van President Sukarno heeft Indonesië g r o t e r zelfvertrouwen gegeven en naar het voorkomt met name inzake z i j n pol i t i e k tegenover Rederland. Het p r e s i d e n t i ë l e gezelschap h e e f t kunnen waarnemen d a t voor do Nederlands-Indonesische geschilpunten geen bijzondere belangatelling i n de i n t e r n a t i o n a l e wereld bestaat,
FOTO-BtZ,
142047 b
Bi3 lam. Comuique van de Regering van de Duitse Bondsrepubliek d,d. BOIXI 26 j
d 1956,
Der Indonesische Staateprasideat Dr, Sukarno, stattete der Bundesrepublik vom i8 bis 26 Juni i956 einen Staatsbesuch ab, In seiner Begleitung befmilen s i c h der Minister des Auswärtigen, Hem Roeslan Abdulgani, und weitere hohe Regieruagsvertreter der Republik Indonesien sowie de8 indoneeischen Parlaments, Der Indonesische Staatspräsident wurde Von Bundespräsident Heuss empfangen und unternahm eine einwochige Reise, die ihm nach Berlin, Hamburg, in8 Ruhrgebiet, nach Stuttgart, Heiâelberg und Frankfurt fiihrte, Nach seiner Ruckkehr fanden in herzlicher und freundschaftlicher Atmosphäre Besprechungen ewischen dem Bundesk a m l e r , Bern Minister des Auswärtigen, dem Bundesminister fur Wirtschaft unâ dem indonesisohen Aussenminister wad seinen Beratern a%att, die erneut bestatigen, daae, das poìitische Ziel beider &der die E r h a l t u n g des Weltfriedens und die Verminderung der zur Zeit beatehsndek Spannungen ia&,Ebenso bestand Einveratänänis fiber d i e Reäe dea indonesischen Staatsprbidenten vor den Studenten . der Univeraitat Heidelberg am 22, Juni, worin unter anderen betont wlrd, das8 klinistlioh getsilte Staaten eine der wesenlichsten Uraachsn àleser Spannungen s i n d , Bie Wiedervereinigmg Deutschlande einen entacheidenden Beitrag zu ihrer Beseitigwig daratellen wurde wid dass d i e Zuaammenführung aer beiden getrennten Teile DeutscNande ein mOrslische8 und ein Problem der Humanitat sei, asssen Lösung nicht von der Entwiuklung der swiachen den beiden grossen Machtblöcken herrachenden Spannugen abhhgig gemscht werden durfe, In wirtschaftlicher Hinsicht wurde vereinbart, daas die zwischen der Bundearepublik und Indonesien bereits vorhändene gute ZuLsammeriarbeit weiter auagebaut werden SOU, in eingehender Aussprache fiber äfe sich dafir ergebenden MBglichkeiten wurden eine Reihe von Vorschlagen erörtert, die von der indonesischen Regierung geprtift uhd alsdann auf diplomatiechen Wege abschliessend verhandeld werden , aoAlern,
1
Ebenso sol1 der kulturelle Auatausch beider L k d e r k Ü n f t i g Gegenatand beaonderer Aufmerkaamkeit ihrer Regierungen sein, Durch
den -
-
2
-
.f
deta Besuoh de8 Indonesischen Staatsprasldenten m d seiner Begleitung hat d i e t r a d i t i o n e l i e Breundeohaft d e s deutschen uaâ dea inäonesiechen V o l k e s eine erneute Festigung erfahren, d i e der Wohlfqhrt der beiden Völker und dem Frieden der Welt
mgute kommen wird,
