Naam:____________________
DE GOUDEN EEUW en Rembrandt De Gouden Eeuw duurde niet precies honderd jaar. Hij begon aan het eind van de 16de eeuw, beleefde zijn hoogtepunt rond 1675 en was in de 18de eeuw voorbij. De Gouden eeuw speelde zich dus af in de zeventiende eeuw, van 1600 tot 1700. De naam voor deze periode ontstond pas in de 19de eeuw toen men terugdacht aan de gouden tijden van rijkdom waarin alles beter leek. Hoe welvarend ons land in de 17de eeuw was, is tegenwoordig te zien op straat en in musea. Amsterdam, toen een grote wereldhandelsstad, is nu beroemd om de binnenstad met oude grachten en huizen uit die gouden tijd. In het centrum van oude steden staan huizen, kantoren en kerken die in de Gouden Eeuw zijn gebouwd. Kijk maar eens naar gevelstenen van deze oude gebouwen, waarop het bouwjaar staat vermeld. In musea vind je mooie schilderijen die ook hun oorsprong in de gouden eeuw vonden. De rijkdom en macht in de Nederlanden moesten keer op keer worden verdedigd in bloedige oorlogen. De Tachtigjarige Oorlog (Opstand) met Spanje eindigde pas in 1648. Daarna woedden in dezelfde eeuw oorlogen met Engeland en Frankrijk. Hoe komt men aan de naam “Gouden Eeuw?” Al in de zestiende eeuw haalden de Nederlanders graan uit landen rond de Oostzee. Dit graan werd naar Amsterdam gebracht en vandaar ging het naar Noord, West en Zuid Europa. In de zeventiende eeuw werd die handel verder uitgebreid. Hout, ijzer, huiden, teer en pek werden naar Amsterdam verscheept en daar opgeslagen in pakhuizen. Zo werd Amsterdam de stapelmarkt van Europa.
pagina 1 van 7
Vraag 1a. Van wanneer tot wanneer duurde de Gouden Eeuw? Van…………….…..tot…………………… Het is dus de ………….eeuw. Vraag 1b. Waarom noemen we deze eeuw de Gouden Eeuw? ……………………………………………… ……………………………………………… ……………………………………………… Vraag 2. Voor de Gouden Eeuw was Nederland nog in opstand. Tegen wie werd er gevochten? o o o o o
Willem van Oranje, de Franse koning, de Spaanse koning Filips II de monniken tegen de rijke kooplieden
De 17de eeuw noemen we in Nederland dus de Gouden Eeuw, omdat ons land in deze periode een van de rijkste en machtigste landen was. Dit kwam met name door de snel groeiende handel. De VOC, opgericht in 1602, was de grootste handels- en transportonderneming ter wereld. Door de groeiende welvaart kwam ook de cultuur tot grote bloei. Veel schilders die werkzaam waren in de Gouden Eeuw zijn tegenwoordig wereldberoemd, onder wie Rembrandt van Rijn, Johannes Vermeer en Jan Steen.
pagina 2 van 7
Vraag 3a. Welke handelsonderneming werd opgericht in de Gouden Eeuw? V……………………………………….. O……………………………………….. C……………………………………….. Vraag 3b. Waarom werd de VOC opgericht? …………………………………………… …………………………………………… …………………………………………… Vraag 3c. Welke schilders horen bij de Gouden Eeuw? Zet een cirkel om de goede namen. Karel Appel - Johannes Vermeer – Jan Steen – Picasso – Rembrandt van Rijn - Mondriaan
pagina 3 van 7
Rembrandt. Rembrandt van Rijn wordt geboren in 1606 in Leiden. Hij leert er tekenen en schilderen. Op zijn 21ste verhuist hij naar Amsterdam. Zijn eerste grote opdracht is de Anatomische les.
Dan ontmoet hij Saskia Uylenburg, Ze worden verliefd en trouwen met elkaar. Voor Rembrandt en Saskia breekt een gelukkige tijd aan. Rembrandt is een veelgevraagd schilder en verdient veel geld met zijn portretten. Saskia is niet sterk, toch krijgt ze vier kinderen. Maar alleen de jongste, Titus blijft leven. Ook met Saskia gaat het niet goed. Rembrandt heeft haar niet eens zijn Nachtwacht kunnen laten zien. Hij heeft het bijna klaar als Saskia sterft. Ze is dan pas dertig jaar. Voor Titus, nog geen jaar oud, vindt Rembrandt een verzorgster, Geertje Dircks. Zij komt bij Rembrandt en Titus wonen. Geertje zorgt zo'n 6 jaar voor Titus. Dan komt Hendrikje Stoffels er als hulpje bij. Rembrandt wordt verliefd op Hendrikje, en Geertje verlaat het huis. Van Hendrikje maakt hij de mooiste portretten. Hendrikje en Rembrandt krijgen samen een kind, en dat terwijl ze niet getrouwd zijn.
Er wordt veel over geroddeld in die tijd. Dit kan eigenlijk niet, vinden de mensen. Het geluk van Rembrandt en Hendrikje duurt niet lang. Rembrandt krijgt steeds minder opdrachten, zijn manier van schilderen raakt uit de mode. Maar hij blijft wel veel geld uitgeven. Dan gaat het mis. Rembrandt gaat failliet. Hij moet zijn huis verkopen. Zijn schilderijen, zijn meubels, alles wordt in beslag genomen. Wat overblijft: een paar stoelen, z'n schildersezel, kwasten en verf. Hij verhuist naar een klein huisje. Dan worden Hendrikje en Titus ziek en gaan dood aan de pest. In 1669 sterft Rembrandt, de beroemdste schilder van Nederland, als arm man..
pagina 4 van 7
Vraag 4a. Schrijf hieronder waarom jij vindt dat Rembrandt een standbeeld verdiend heeft. …………………………………………………………………………………………………………
Vraag 4b. Sommige schilderijen van Rembrandt zijn miljoenen Euro’s waard. Hoe kan het dan dat Rembrandt aan het eind van zijn leven toch arm was? …………………………………………… …………………………………………… …………………………………………… Vraag 4c. Hoe heet het bekendste schilderij van Rembrandt dat je op de foto hiernaast ziet? …………………………………………… Vraag 4d. Dit schilderij geeft ons ook inzicht in de tijd van Rembrandt; De Gouden Eeuw. Kijk eens goed naar het schilderij. Wat valt je allemaal op en wie zouden dat allemaal zijn? Je mag ook op internet zoeken om de vraag goed te beantwoorden. ………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………. ………………………………………………………………………………………………………….
pagina 5 van 7
Naast de vele beroemdheden uit de gouden eeuw, was er natuurlijk ook het gewone volk. Het begon met de allerrijksten, de regenten en de geestelijken. De geestelijken omdat ze veel invloed hadden vanwege hun rang in de stad en omdat ze “overal raad op wisten.” De regenten stonden zo hoog omdat ze de beslissingen namen en dus ook heel belangrijk waren. Regenten waren tevens vaak van adel en waren grootgrondbezitters.
Daarna kwam de gegoede burgerij, daartoe behoorden ook schilders en wetenschappers. In die tijd was er veel vraag naar schilderijen en wetenschap omdat er genoeg geld was, en veel rijken in de Republiek het zich dus konden veroorloven. In die tijd bloeiden dus ook de wetenschap en de schilderkunst en met hen ontstonden naast de grote namen zoals Rembrandt en Jan Steen ook Anthony van Leeuwenhoek. De gegoede burgerij had niet zoals de regenten veel politieke macht, ze konden alleen maar macht verkrijgen als ze titels kochten. Na de gegoede burgerij kwam de middengroep. Hiertoe behoorden de ambachtslieden en de kleine handelaars. Daarna kwamen de armen, hiertoe behoorden o.a. sjouwers, soldaten en matrozen, ondanks dat ze arm waren hadden ze wel werk. Wat niet of nauwelijks gezegd kon worden van de 5e en laatste groep. Tot deze allerlaatste behoorden de prostituees en de bedelaars. Zij waren eigenlijk zo laag in rang dat iedereen op ze neer keek. Zo zie je ook dat niet iedereen het goed had. Aan de gouden eeuw zat ook een slechte kant en voor veel mensen was ze helemaal niet zo welvarend.
pagina 6 van 7
Vraag 5. Wie was Anthonie van Leeuwenhoek? …………………………………………….
Vraag 6. Kun je drie verschillende rangen en standen in de volgorde zetten van de machtigste tot de minst belangrijke?
……………………………………………
1……………………………………………..
……………………………………………
2……………………………………………..
……………………………………………
3……………………………………………...
De Gouden eeuw speelde zich natuurlijk in de eerste plaats af in de Republiek der zeven verenigde Nederlanden. Daarnaast speelden ook de koloniën een grote rol. Dit waren vooral de koloniën: Spitsbergen, Nieuw Amsterdam, Curaçao, Suriname, Zuid Afrika, Ceylon en omgeving, Java(Batavia) en omgeving, Ambon, een kolonie aan de oostkust van Brazilië, en verscheidene koloniën aan de westkust van Afrika. Vraag 7. Hoe werd Nederland genoemd in de tijd van de Gouden Eeuw? …………………………………………… …………………………………………… Vraag 8. Noem drie koloniën waarmee veel handel werd gedreven. 1……………………………
2……………………………
3…………………..……….
pagina 7 van 7
