n 12 the newsletter Armoede bestrijden met cultuur? Inhoud Edito

n°12

Flower - Kenia © Julius Mwelu

the newsletter

Inhoud

Edito

Armoede bestrijden met cultuur ? ...1

Armoede bestrijden met cultuur ?

Dreamland, dromen kàn in Zimbabwe

...2

Settlement, hedendaagse dans in de chaos van Zimbabwe ...5 One Day meets South-Africa tijdens de Gentse Feesten en Africalia doet mee

...6

Agenda

...8

Africalia the newsletter Leopold II laan 170 1080 Brussel, België T : +32 (0)2 412 58 80 F : +32 (0)2 412 58 90 [email protected] www.africalia.be Er bestaat zowel een gedrukte als een e-mail (pdf) versie van deze nieuwsbrief. Contacteer ons per mail, fax of telefoon indien u verkiest om THE NEWSLETTER op een andere wijze te ontvangen. De informatie in deze nieuwsbrief is opgesteld met als doel informatie te verschaffen over Africalia, haar werking en de projecten die zij ondersteunt. Hoewel de nieuwsbrief met de uiterste zorg is samengesteld, kan geen garantie worden gegeven voor wat betreft de volledigheid en correctheid van de informatie hierin beschreven. met steun van

Culturele acties onderneemt de vzw Africalia al van sinds haar ontstaan. Dat is heel bijzonder want in de sector waarin de vereniging werkzaam is, culturele samenwerking en duurzame menselijke ontwikkeling, zie je maar weinig dergelijke initiatieven. Zeker in Afrika behoort dat tot het informele domein. Het cultuurbeleid, als het al bestaat, heeft maar weinig middelen ter beschikking om cultuur in te zetten ten behoeve van de democratie, een creatieve identiteitsbeleving tot stand te brengen of fundamentele menselijke waarden tot hun recht te laten komen. Als elk maatschappelijk houvast weg dreigt te vallen en mensen niet meer met elkaar spreken. Als samenleven met anderen uit schrik of onwetendheid zwaarder en zwaarder valt. Als de confrontatie met de moderniteit moeilijk verloopt, het gewicht van de traditie tot last is, godsdiensten en ideologieën de vanzelfsprekende vrijheid van denken beperken en de zin van het leven ter discussie staat. In geval van uitsluiting van minderheden en als alleen de gegoede klassen toegang tot de verscheidenheid van de cultuur hebben. Als…, als… Die voorwaardelijke zinnen die met als beginnen, maken duidelijk dat je door in Afrika de bestaande dynamiek ten voordele van cultuur te ondersteunen, je meer nog dan ergens anders, de strijd voor democratie, gerechtigheid en vrijheid ruggensteunt. Door zo’n aanpak maak je onrechtstreeks dat artistieke expressie zich op de millenniumdoelstellingen afstemt. Africalia en haar Afrikaanse partners krijgen moeilijke vragen voorgeschoteld. Hoe moeten we de relatie tussen cultuur en armoede opvatten, hoe het effect meten van het ene op het andere en over welke armoede gaat het ? Hebben we het over voedseltekort, dorst en ongezonde levensomstandigheden, gebrek aan veiligheid en onderwijs, toegang tot gezondheidszorg en gerechtigheid, over eerbied voor ideeën en democratie ?

Cultuur heeft daarop geen onmiddellijk antwoord. Muziek, theater, film en kunst in het algemeen kunnen niet rechtstreeks inwerken op armoede. We kunnen hooguit hopen dat cultuur het geweten van mensen beïnvloedt, tot veranderingen in gedrag en mentaliteit leidt, meer openheid tegenover de anderen teweegbrengt en de creativiteit bevordert. In het beste geval kan een deel van de bevolking zich met culturele activiteiten wat beter uit de slag trekken, in afwachting van een meer geformaliseerd cultuurbeleid, dat zich door wetten en regels beschermd weet en na verloop van tijd over toereikende middelen beschikt. In de ogen van Africalia moeten culturele acties ook bijdragen tot de strijd tegen culturele armoede. Die ontstaat als een bevolkingsgroep geen toegang heeft tot artistieke creaties, allerhande kunstvormen en de intellectuele confrontaties die de hedendaagse wereld kenmerken, met als gevolg dat ze zich terugplooit op haar eigen waarden. Culturele actie gaat hand in hand met onderwijs. Daaraan breit ze op emotioneel, creatief, relationeel en sociaal vlak een verlengstuk. Als dat ontbreekt, is er sprake van een dubbel gebrek. Dan hebben de meeste kansarmen niet alleen met maatschappelijke tekortkomingen af te rekenen maar blijven ze ook opgesloten in hun intellectuele armoede. Om al die redenen engageert Africalia zich om maximaal aandacht te blijven schenken aan culturele actieprogramma’s die een beter leven beogen van de bevolkingsgroepen waarop de ondersteunde projecten betrekking hebben. De tekst die we met toestemming van de grote Zuid-Afrikaanse theatermaker, Brett Bailey, mogen publiceren, is een schitterend pleidooi voor de rol van cultuur als motor van duurzame menselijke verandering. We nodigen u vriendelijk uit om hem te lezen en ons uw opmerkingen en uw kritiek te bezorgen.

1

P

Mirko Popovitch, Directeur

Africalia. the newsletter 12. Juli 2008

Dreamland: Dudu Manhenga & Tumbuka Dance Company © Macpherson Photographers

Dreamland, dromen kàn in Zimbabwe Ik droomde dat het oorlog was. Ik nam mijn zoon in mijn armen om hem tegen de kakkerlakken te beschermen. Mensen worden uiteengereten of beschoten of zijn aan het doodgaan. - Twister, 30, dichter Dinsdag 29 april. Vier weken geleden had de uitslag van de verkiezingen in Zimbabwe bekend moeten zijn. Op een openluchtpodium in Harare Gardens zijn achtduizend mensen bijeengekomen om Dreamland bij te wonen, het openingsevenement van HIFA, het Harare International Festival of the Arts met muziek, theater, dans, woord en beeldende kunst. HIFA is jaarlijks, gaat vandaag van start en loopt tot 4 mei.

2

P

80 musici, zangers en dansers liggen languit te slapen, een reuzengrote koning sleept een cello het podium op. Zijn witte legerpak is precies hetzelfde als dat van Idi Amin in mijn toneelstuk Big Dada. Een verteller verhaalt hoe de koning lang geleden de liederen van zijn volk stal en het in een diepe slaap liet verzinken, “de liederen die het volk het nauwst aan het hart lagen, die ze in hun dromen zongen”. We kijken toe hoe twee mannen, uitgedost in militair uniform, een koor het zwijgen opleggen door het met de stembussen van de recente verkiezingen uit elkaar te knuppelen en een ander door het een kartonnen tractor cadeau te doen.


Het publiek is er stil van. Velen hebben tranen in de ogen. “Minder dan drie minuten geleden is de voorstelling begonnen, zeg ik tegen mijn vriend, nu komen ze ons in elkaar slaan. We vroegen ons af langs waar we konden ontsnappen”, vertrouwde een toeschouwer me achteraf toe. Dan heft de koning een dronkemansversie van What a Wonderful World aan. De artiesten worden wakker, zingen hymnen en eindigen met Zimbabwe, de song over bevrijding die Bob Marley in 1980 geschreven heeft, het jaar dat de Zimbabwanen voor het eerst naar de stembus trokken, “Soon we’ll find out who are the real revolutionaries, we gonna fight, fighting for our rights”. Ik droomde dat een meisje verdronk tijdens een zwemwedstrijd. De trainer zei vergeet haar en het zwembad liep vol met bloed. - Priska, 13, wees De afgelopen weken heb ik aan Dreamland gewerkt. Ik dacht het einde te kennen tegen dat ik in Zimbabwe aankwam. Ofwel zou de slapende cast ontwaken en de koning wegblazen met de kracht van hun stem, ofwel zou de koning zijn monotone klaagzang af blijven dreunen.

Maar ik zit met een verhaal zonder slot. Het feestgejuich dat weerklonk toen het leek alsof de oppositiepartij MDC de verkiezingen gewonnen had, is verstomd. Op korte tijd is de sfeer omgeslagen in woede en neerslachtigheid. Bij de gewone frustraties, als lange wachtrijen voor brood, prijsstijgingen, het uitvallen van de water- en stroomtoevoer, voegt zich het gevoel dat de mensen alle hoop afgenomen is. Ik heb hier de laatste twee jaar telkens de openingsvoorstelling voor HIFA opgezet maar nooit was het zo moeilijk leven. Soms is het onmogelijk transport te vinden om naar de repetities te gaan. Mensen spenderen zoveel energie om hun leven leefbaar te maken dat het lastig is om ze, net als hun verwachtingen voor diepgaande veranderingen de grond ingeboord zijn, enthousiast te maken voor muziektheater. De voorsteden van Harare zijn als het stille oog van een allesvernietigende wervelwind. Ik ga lunchen in een restaurant in de schaduw van oude jacaranda’s. Journalisten zitten rustig op hun laptop te surfen naar Zimbabwe Online. Er sijpelen verhalen binnen van martelingen en afranselingen, over vracht-

Dreamland: Zimbabwaanse kinderen zingen “Somewhere over the Rainbow” © Macpherson Photographers

wagens vol opgenaaide milities, die kriskras over zandwegen rijden om boeren murw te slaan. Een Chinese tanker volgestouwd met wapens cirkelt tweeduizend kilometer zuidelijker rustig rond. Op BBC World zijn foto’s te zien van een man, zijn rug vol roze vlekken, gefolterd met gesmolten plastic omdat hij naar de Voice of America geluisterd heeft. Volgens een dokter, een vriend van me, slaan ze mensen zo hard met metalen staven dat het weefsel van hun achterste onherstelbaar vernietigd is. Je moet het wegsnijden en vervangen door een transplantatie afkomstig van hun eigen ledematen. Ik had een dier, een prachtig beest. Het was in een rivierbedding terechtgekomen en daar doodgegaan. Af en toe ging ik er stiekem naartoe en sneed er repen biltong af. Het karkas rotte niet weg, maar werd geleidelijk aan kleiner. Tot er alleen nog beenderen overschoten. - Ben, 55, verdreven boer Vier weken na de verkiezingen hangen de muren in Harare nog altijd vol verkiezingsaffiches. Morgan Tsvangirai, de kandidaat die de oppositie tegen president Robert Mugabe vooruitgeschoven heeft, kijkt de voorbijgangers met een stralend gezicht aan. Uncle Bob kijkt zuur en met gebalde vuist in de verte, Our land, Our sovereignty. Telkens als ze me als Zuid-Afrikaan voorstellen, grijnzen de mensen “No Crisis Mbeki”. “Luister, als jullie me verantwoordelijk willen maken voor de idiotieën van mijn president, dat stel ik jullie aansprakelijk voor die van jullie”, antwoord ik dan. Maar ik ben beschaamd telkens als ik zijn grijze kop elke avond weer zelfvoldaan zie lullen op een van de televi-

siekanalen, die de tegelijk hoopvolle en vertwijfelde inwoners van Harare massaal bekijken. “Al weken hebben de Zimbabwanen niets om zich vast te klampen”, vertel ik de performers van Dreamland, “wij beschikken over een podium, misschien kunnen we wel verwoorden wat de mensen voelen.” Twee Zuid-Afrikanen helpen met Dreamland. Dramatherapeute, Paula Kingwell, tekent dromen van Zimbabwanen op. Ze heeft droomworkshops geleid, waaraan aidswezen, verdreven boeren, homo’s en lesbiennes, slachtoffers van folteringen en marktkramers deelgenomen hebben. Nagenoeg elke droom is doordrenkt van angst en gruwel met maar hier en daar een sprankeltje hoop. Tijdens de voorstelling projecteren we flarden van die dromen. HIFA, negen jaar oud nu, is een schitterend kunstenfestival, net een woestijnbloem die kort open bloeit na de regen, o.l.v. artistiek directeur, Manuel Bagorro, en gerund door een geestdriftig team van Zimbabwanen, die de moed nooit laten zakken. Het is een van de opwindendste festivals in Afrika, met een stijl en een verscheidenheid waarbij alle andere verbleken. Keer op keer slaagt HIFA erin om een keur van artiesten van overal ter wereld samen te brengen : operazangers uit Groot-Brittannië, Mexicaanse fratsenmakers, dansers uit Indonesië, de Verenigde Staten en België, theatergezelschappen uit Zuid-Afrika, Canada en Duitsland, popsterren uit Ivoorkust, Oeganda en Spanje.

Ik was een kruiwagen aan het voortduwen, waarin een lijk lag. Soldaten volgden me. Ik begon een kuil te graven. Ze was zo diep dat ik de bodem ervan niet kon zien. De aarde er rond begon af te brokkelen en viel in de kuil. Plots kwam er een tak te voorschijn. Die greep ik vast. - Rutendo, 24, verzekeringsmakelaar Vijf dagen voor de show krijg ik een sms van mijn verteller, “Ik trek me terug uit Dreamland, mijn familie is bang voor mijn veiligheid ; als ambtenaar ben ik een makkelijk doelwit en mijn vrouw met haar onafhankelijke krant ook, ze is vroeger al eens opgepakt”. “In de droge valleien van Dreamland”, dreunt de als vervanger opgetrommelde verteller “zongen de zwijgende koren hun liederen, de ineengeslagen mannen in vergeten cellen, de gebroken vrouwen in vreemde streken, de gezinnen in anonieme graven, de hongerigen en de landlozen ; hun liederen hebben zich als donderwolken over het land verspreid”. Op de scène knuppelen ze de zanger van Lucky Dube’s hit One People, Different Colours dood. Op de begintonen van Michael Jackson’s Thriller huppelt de koning van Dreamland vrolijk rond en geeft hij een discoversie van Never can say goodbye ten beste. Een popart video laat bulldozers zien, die door huizen in de townships ploegen, met felle, fluorescerende kleuren op de achtergrond. Tien kinderen tussen vijf en tien houden hun teddybeer krampachtig vast en zingen Somewhere over the Rainbow. Moordenaars duiken achter ze op en verstikken ze. Eén meisje blijft over en zingt, “If happy little bluebirds fly beyond the rainbow why, oh why can’t I ?”

3

P


Dan slaat de stemming om. De Zimbabwaanse ster, Chiwonisa Maraire, komt op met een mbira, een duimpiano : “My spirit cries out against the injustices committed upon my people, in this world we continue to seek answers from the lying leaders”. Daarop volgt, terwijl de vlammen over het scherm laaien, Mhondoro van Thomas Mapfumo, een oproep tot de geesten van de voorouders om het volk kracht te schenken. De protestdichters Outspoken en Comrade Fatso slepen het publiek mee met hun teksten, rise Zimbabwe rise ! Zimbabwanen verschillen erg van ZuidAfrikanen. Hoewel ze huilen en hun vuist in de lucht steken, reageren en dànsen ze zelfs traag. “Onze eigenwaarde is te groot om te vechten”, zegt een verteller. Volgens de initiatiefnemer van therapeutische praatgroepen voor slachtoffers van folteringen zijn ze zo geïntimideerd dat ze zich koest houden. “Honderdduizenden zijn er gefolterd”, zegt ze, “sla in een dorp een gezin of twee, drie in

elkaar, verkracht de vrouwen, ontvoer de mannen en het hele dorp is verstijfd van angst”. Het afsluitende nummer van Dreamland is John Lennon’s Imagine. Chiwonisa zingt het, omringd door kinderen. De kaarsjes en oplichtende gsm-toestellen, die het publiek omhoog houdt, lijken wel een sterrenhemel. Daarna verzinken de musici, het koor en de dansers weer in een diepe slaap, alsof hun tirannieke koning ze nog altijd betovert. Ik droomde dat een sprekende slang van onder mijn bed gekropen kwam. Ze nam me mee naar de onderwereld van de slangen en liet me de gruwelijke dingen zien, die mensen aan het doen zijn. Ze zei dat de koning van de slangen aan het sterven was. - Lisa, 13, wees Het festivalpubliek heeft met grote ogen naar de show gekeken. “Je moést het vertellen”, is de reactie, die ik het vaakst te horen krijg. Directeur Manuel en ik hebben de telefoonnummers van mensenrechtenadvocaten op onze gsm staan voor het geval dat. De bullebakken van de veiligheidsdienst hangen altijd wel ergens rond op zoek naar een verzetje.

Het Harare International Festival of the Arts (Internationaal Kunstenfestival van Harare) is een van de topfestivals in Afrika en een jaarlijks terugkerend hoogtepunt voor de kunstenaarsgemeenschap in Zimbabwe. Voor het derde opeenvolgende jaar werd de Zuid-Afrikaanse theaterdirecteur Brett Bailey op het festival uitgenodigd om de openingsshow van het HIFA te regisseren. Hij creëerde Dreamland, waarvoor hij met een grote groep lokale artiesten werkte en een sterk, zeer subtiel en tegelijk expliciet statement inhield over de huidige toestand in het land.

4

P

Brett Bailey heeft internationale bekendheid verworven met zijn gezelschap Third World Bunfight, en in België in het bijzonder door zijn deelname aan het KunstenFestivaldesArts 2005 met House of Holy Afro en Big Dada. Heel onlangs gaf de familie van Nelson Mandela hem de opdracht om naar aanleiding van diens 90ste verjaardag in juli van dit jaar een toneelstuk te maken over het leven van die charismatische figuur, dat in zijn geboortedorp in Transkei zal worden opgevoerd. AFRICALIA is op dit ogenblik coproducent van een Zuid-Afrikaanse documentaire over deze uitzonderlijke theatermaker. In dit artikel vertelt hij ons over zijn ervaringen. Daarnaast was op HIFA ook Settlement door het Belgische danstheatergezelschap SOIT uitgenodigd, dat daarvoor een beroep heeft gedaan op de steun van AFRICALIA. Het betrof een workshop van twee weken met 15 lokale dansers en acteurs, die uiteindelijk tot 3 voorstellingen op het festival heeft geleid. Hans Van den Broeck vertelt in het kort hoe leuk en interessant die samenwerking is verlopen.


Tegen het weekend is Harare net een andere stad. Duizenden Zimbabwanen zijn door schoonheid, muziek en theater ontroerd en dansen. Het is ze te binnen geschoten dat er achter de vaalheid en uitzichtloosheid van hun bestaan een andere, kleurrijke realiteit te beleven is. Het alomtegenwoordige gespreksthema, de situatie, verstomt, ook al is het maar voor enkele ogenblikken. Een brand had mijn huis verwoest en dan was er niets meer. Ik weende “O ! We zijn begraven ! We hebben niets meer ! Waar vinden we een onderkomen ?” Later was ik een vogel en zag ik overal blauw water rondom mij. - Deborah, 42, overlevende van folteringen Brett Bailey, Third World Bunfight, Artistic Director

King Bob singing © Matthew Mitchell

Het projectiescherm toont bloederige handen, naast gruwelijke beelden van Rwanda en Congo, die ik voor mijn Afrikaanse versie van Verdi’s Macbeth gemaakt heb.

Opwarming © Hans Van den Broeck

Intercom © Hans Van den Broeck

Settlement, hedendaagse dans in de chaos van Zimbabwe Samen met vijftien artiesten van ter plaatse - dansers, acteurs en vertellers - hebben we met ons dansgezelschap SOIT (Stay Only If Temporary) in Harare twee weken aan Settlement gewerkt. We wilden op het Harare International Festival of the Arts met financiering van Africalia op drie opeenvolgende avonden een voorstelling op de planken brengen die af was. HIFA is een jaarlijks festival rond muziek, theater, dans, woord en beeldende kunst. Het liep van 29 april tot 4 mei. We vertrokken naar Zimbabwe met immense twijfel over hoe ons creatief uit te leven op een plaats waar ellende, armoede en politieke spanningen almaar toenemen. Wie zou ons publiek zijn ? Hoe veilig zou het zijn ? We hadden de website van BBC World Service geraadpleegd en als gekken gegoogled maar het internet was niet echt een hulp, integendeel. Het maakte ons nog verwarder en angstiger. Een e-mail van HIFA-directeur Manuel Bagorro overtuigde ons dat onze veiligheid verzekerd was. Eenmaal ter plekke stelden we vast dat met de keuze voor The Art of Determination als thema HIFA een duidelijk en gewaagd politiek statement maakte. Precies dat schiep de geschikte context. Om aan de verzengende hitte te ontsnappen repeteerden we in Harare Gardens, in de schaduw van de bomen. Al gauw bestond ons publiek uit de talrijke, jonge mensen, die tijdelijk als veiligheidsagent ingehuurd waren.

Ze bootsten onze bewegingen na en vroegen of ze mee mochten doen. De artiesten waren vlug van begrip en reageerden gevat. We waren positief verrast dat onze voorstellen niet vreemd overkwamen ; ze konden niet wachten met improviseren. Ontelbare keren hebben we hartelijk gelachen met de geestige en spitsvondige invallen, waarmee ze op de proppen kwamen. We hebben ook veel opgestoken van hun improvisatietalent en de alerte manier waarmee ze binnen een groep op anderen inspelen. Dat heeft te maken, denken we, met de grote betekenis, die hun cultuur hecht aan het met elkaar delen, een waarde die in het westen verloren is gegaan. Zo konden ze lang aan een stuk improviseren. We keken geamuseerd toe, want speelsheid is daarbij van groot belang. De dansers lieten de realiteit van het dagelijkse leven binnensijpelen : om de haverklap wegversperringen en identiteitscontroles, bussen die in brand zijn gestoken, mensen op bezoek bij verwanten die aan aids lijden, inflatie waardoor de prijzen op enkele dagen verdrievoudigen. Op een ochtend komt een van de acteurs, een naam in Zimbabwe, niet opdagen. Wegens zijn deelneming aan een controversieel politiek stuk moet hij voor de censuurcommissie verschijnen. Na de middag is hij terug, overstuur, maar over wat er gebeurd is, kan hij met

geen woord reppen. Dat herinnert ons eraan dat het dagelijkse leven grote gevaren inhoudt. Gesprekken over politiek voeren we doorgaans onder vier ogen. Iedereen is bang dat iemand meeluistert, bang van de Oude Man. Onze voorstellingen verliepen erg goed. We hielden ze ruw, bewust maar ook omdat we weinig tijd hadden. Er was gedeelde vreugde over het nieuwe settlement, een nederzetting, die in hartje Harare enkele dagen lang een gemengd publiek aantrok. We droegen ons steentje bij om het publiek zo gevarieerd mogelijk te maken door jonge tieners plaats te laten nemen op de weinige nog vrije stoelen. Ze waren heel nieuwsgierig maar hadden geen geld om te betalen en probeerden door de achterdeur binnen te glippen. Interessant is het verschil met de creatie van Settlement in Sydney, in Australië. Hoewel de twee sterk verschillen, is de humor gemeenschappelijk en wat is er heilzamer dan goed te lachen ? Al was het een ervaring van korte duur, toch bracht ze ons dichter bijeen. We konden de gevoelens van machteloosheid verdrijven en kwamen in aanraking met het verlangen om te overleven, je mond niet te houden en op te komen voor je rechten. Videofragmenten van Settlement kunt u op www.soit.info bekijken.

5

P

Hans Van den Broeck, Regisseur


Sioen meets Soweto

One Day meets South-Africa tijdens de Gentse Feesten en Africalia doet mee Nelson Mandela wordt dit jaar 90 en dat mag niet onopgemerkt voorbijgaan. Hij heeft een bikkelharde strijd tegen de apartheid gevoerd, is voor gelijkheid van kansen opgekomen en heeft mee aan een betere wereld getimmerd. Dat is ook het doel van One Day : mensen stimuleren tot inzet en actie. Mandela is daarvan een perfect voorbeeld en daarom stemt One Day zich op Zuid-Afrika af. Op dinsdag de 22e juli staan alle optredens op het groot podium bij St.Jacobs in het teken van One Day meets South-Africa. De bands komen stuk voor stuk uit dat land, om 20u. Banta Uhuru, om 21u.30 Sonti & band, om 23u. Sioen meets Soweto en om 1u. Freshlyground. Oxfam-Wereldwinkels stelt die dinsdag zijn faire en solidaire producten voor aan een breed publiek. Maak tijd om te komen luisteren, kijken en proeven.

6

P

Frederik Sioen is speciaal voor dat project in Zuid-Afrika op ontdekkingstocht gegaan naar hedendaagse muziek. In Soweto is hij met zangeres Stella Khumalo en twee gerenommeerde muzikanten, percussionist Pops Mohamed en saxofonist Khaya Mahlangu, in contact gekomen. Gebeten door hun aanstekelijke enthousiasme is Sioen zelf aan de slag gegaan. “Ik stond echt versteld van de townships. Jonge mensen zijn er vastbesloten om geen enkele kans te laten liggen. Dat heeft me geïnspireerd om nieuwe teksten te schrijven”. Sioen


heeft voor een bezetting van tien muzikanten een nieuw repertoire gecomponeerd. Dat brengt hij die 22e juli met zijn eigen begeleiders en zijn nieuwe Afrikaanse vrienden. Aan die Zuid-Afrikadag gaat er een reeks activiteiten vooraf. Zo vindt op vrijdag de 18e juli de Europese première van de fototentoonstelling Then and Now plaats, samengesteld door de Zuid-Afrikaanse fotograaf, Paul Weinberg. Hij laat zijn land tijdens en na de apartheid zien door de ogen van acht gerenommeerde Zuid-Afrikaanse fotografen. Allemaal waren ze geëngageerd in de strijd tegen de apartheid maar na de eerste democratische verkiezingen in 1994 hebben ze uiteenlopende keuzes gemaakt. Sommigen zijn hun lens op Zuid-Afrika blijven richten, anderen zijn op zoek gegaan naar een nieuw strijdtoneel. Then and Now loopt van de 19e tot de 28e juli in Ons Huis van het ABVV, aan de Vrijdagmarkt, elke dag van 14 tot 20u. De opening is op vrijdag de 18e om 20u.

Then and Now is ook in de Gentse binnenstad te bekijken. De foto’s zijn n.l. in het groot op 25 bussen te zien. De organisator van de Gentse Feesten, de vzw Trefpunt heeft daarover een overeenkomst gesloten met De Lijn. Ook Africalia heeft zich daarvoor ingezet. Het past in de belangstelling die ze aan de dag legt voor Afrikaanse fotografie. Eind dit jaar plant Africalia de uitgave van het derde boek in de reeks over hedendaagse Afrikaanse fotografen, deze keer met werk van jonge Zuid-Afrikanen. Africalia laat het niet bij dat ene initiatief. Zo krijgt binnenkort in Gent ergens in openlucht een Zuid-Afrikaans kunstwerk een vaste plek. Africalia wil haar inzet voor duurzame ontwikkeling in het Zuiden én het Noorden beklemtonen door in de openbare ruimte eigentijdse kunstwerken te installeren. Dat is al het geval met de olifanten van Andries Botha, die eerst in De Panne te bekijken waren, daarna naar Antwerpen verhuisden en per slot van rekening in Tervuren terecht gekomen zijn. Recenter nog is

Then and Now © Eric Miller

de inwijding van Freddy Tsimba’s beeldhouwwerk in de Matongewijk in Elsene Binnenkort is dus ook Gent aan de beurt. Cultuur en vooral kunst roepen op tot dialoog, lokken vragen en gevoelens uit, bieden houvast in een wereld van globalisering. Vermits Gent een stedenband heeft met de stad Mangaung, het vroegere Bloemfontein, lijkt het een sterk staaltje van symboliek te zijn dat Gent, cultuurstad, permanent een kunstwerk uit Zuid-Afrika herbergt. Dat kan symbool staan voor de creatieve rijkdom van kunstenaars uit het Zuiden, een hommage vormen aan de creativiteit en moderniteit van Afrikaanse artiesten van vandaag, getuigen van openheid voor andere culturen en de clichés over Afrika counteren. In samenwerking met de dienst NoordZuidsamenwerking en de dienst Kunsten van de Stad Gent en de vzw Trefpunt stelt Africalia tijdens de Gentse Feesten het publiek een selectie van Zuid-Afrikaanse kunstenaars voor. De geselecteerde artiesten brengen niet zomaar decor maar zijn diep geworteld en geëngageerd in hun samenleving. In de kelderzaal van De Griffioen aan de Koningstraat kunt u van de 19e tot de 28e juli van hun werk genieten. De zaal is elke dag tussen 16 en 21 u. open. Nog meer Africalia tijdens de Gentse feesten. Op zondag de 20e juli nemen niet minder dan vijf huidige of gewezen leden deel aan een debat met als thema Welke toekomst voor Afrika. Zowel voorzitter Gie Goris, hoofdredacteur van MO*, als zijn voorganger, gewezen VRTjournalist Walter Zinzen, zitten in het pa-

Joburg 3x3

nel, naast stichtend lid Suzanne Monkasa, voorzitter van het Overlegcentrum van Congolese verenigingen in België, Luc Huyse, rechtsfilosoof met bijzonder aandacht voor verzoeningsprocessen in door conflict getroffen landen als Burundi, Ethiopië, Rwanda en Zuid-Afrika, en bestuurder Guy Poppe, ook een voormalig VRT-journalist. De Nederlandse auteur en Afrikareiziger, Adriaan van Dis, maakt het panel volledig. Erik Goeman modereert het debat in het François Laurentinstituut om 14u.

de straatbeelden uit Johannesburg te zien zijn. Het is tot een boeiend concept uitgegroeid, dat je de plaatselijke sfeer meegeeft en tegelijkertijd subtiel kritiek uit op de wantoestanden daar.

Gentse Vleugels goes South Africa, nog meer Zuid-Afrika die zondag. Dan speelt om 16u. in de KANTL aan de Koningstraat Daan Vandewalle een compositie van Michael Blake. Blake is een over de hele wereld bekende, Zuid-Afrikaanse, klassieke componist. Hij heeft o.m. in Australië, Europa, Japan, de Verenigde Staten en Zuid-Afrika gespeeld. De moeite waard dus.

Debat: Welke toekomst voor Afrika ? 20:07 om 14:00 François Laurent-Instituut Onderstraat 10 , 9000 Gent

Ook in de KANTL staat op dinsdag de 22e juli Melvin Peters geprogrammeerd. Peters is niet de eerste de beste. Dat bewijst de titel die hij in 2001 won, South African Jazz Artist of the Year. Hij is afkomstig uit Durban en komt speciaal voor Gentse Vleugels even naar België. Zijn optreden gaat om 16u. van start. In de Griffioen komen van de 19e tot de 28e juli Afrikaanse taferelen tot leven op dvd, elke dag van 16 tot 21u. 3x3 Joburg is een dansproject van Benjamin Vandewalle. Hij is enkele maanden geleden naar Zuid-Afrika getrokken. Daar heeft hij op straat een dansvoorstelling gemaakt en ze op dvd vastgelegd. De video-installatie bestaat uit negen televisietoestellen, waarop negen verschillen-

3x3 Joburg Afrikaans kunstwerk in Gent 19.07-28.07 - 16:00 - 21:00 De Griffioen, Zaal Merlot Koningstraat 1, 9000 Gent

Overzicht: Tentoonstelling Then and Now Opening : 18.07 - 20:00 19.07-28.07 van 14:00 - 20:00 Ons Huis (ABVV) Vrijdagmarkt 9, 9000 Gent

Gentse Vleugels Daan Vandewalle 20.07 - 16:00 Melvin Peters 22.07 - 16:00 KANTL, Koningstraat 8, 9000 Gent

Sioen meets Soweto 22.07 - 20:00 Bantu Uhuru 21:30 Sonti & Band 23:00 Sioen meets Soweto 01:00 Freshlyground

7

P

Meer info is te vinden op www.1day.be en www.trefpuntvzw.be.


WIJ HEBBEN ONDERSTEUND In Afrika, hebben we in 2008 een dertigtal projecten ondersteund, gaande van evenementen, vormingen, structuren tot beurzen. In West-Afrika: • Festival au Désert 2008 (Mali) • La Geste des étalons : nationale tournée van een voorstelling met paarden (Burkina Faso) • FITD 2008 “Ouaga en scène” Internationaal theater festival voor de ontwikkeling (Burkina Faso) • FESTIMA - Festival international des Masques et des Arts de Dédougou (Burkina Faso) • Jazz à Ouaga : Internationaal muziek festival (Burkina Faso) • ISIS 2008 (Institut Supérieur de l’Image et du Son) : ondersteuning van de Master Classes en schoolkosten (Burkina Faso) • PLANSTRA 2 : vorming strategische planificatie voor onze partners uit West- Afrika (Burkina Faso) • Festival Banlieue Rythme (Senegal) • FOTTI : vorming en professionalisering in podiumkunsten (Senegal) • Ecole des Sables: 8ième stage van professionele vorming in traditionele en hedendaagse Afrikaanse dans (Senegal) In Oost-Afrika: • Sauti za Busara Music Festival (Zanzibar-Tanzanië) • Amakula Kampala International Film Festival 08 (Oeganda) In Centraal Afrika: • Abakondane : theater met therapeutische doeleinden voor kwetsbare bevolkingsgroepen (Burundi) • Festival Cœur d’Afrique (Democratische Republiek Congo) • Africare : tournée in de DRC, stage regie en audiovisueel materiaal (DRC) • RCG : Rencontre des conteurs et griots (DRC) Zuidelijk Afrika : • Urbanart Project : …a series of encounters - in conversation with artists… (Zuid-Afrika) • Africa on Screen : filmfestival (Zuid-Afrika) • SADC Ngo’s theater for Development Capacity Strenghtening (Zimbabwe) • HIFA: Harare International Festival of the Arts (Zimbabwe) • Thulani Promotions: empowering Zimbabwe’s Musicians (Zimbabwe) • The Theory X Initiative: theatrale vorming (Zimbabwe) • Tumbuka Dance Company: ondersteuning van het outreach programme (Zimbabwe) • “Settlement” : dance workshop van SOIT (Hans Van den Broeck) at HIFA 2008

8

P

Daarnaast zijn er de coproducties van Africalia (lopend of beëindigd). • ISIS : 3 schoolfilmen van de 2de jaarsstudenten (Burkina Faso) • Documentaire : Y.Codou la griotte de Senghor cineast Angèle Diabang (Senegal) • DVD : Sur les traces du Bembeya Jazz - cineast Abdoulaye Diallo (Burkina Faso) • Documentaire : Plays of miracle and wonder : Brett Bailey - cineast Nicky Newman (Zuid-Afrika)

UITWISSELINGEN • Komst van Kgafela Oa Mgogodi, slam poet uit ZuidAfrika voor een muzikale creatie van STROKE met Mâäk’s Spirit (België) • Uitnodiging van 3 fotografen en 2 auteurs voor de voorstelling van het fotoboek Congo Eza (België) • Reisbeurs voor 2 leden van de gezelschap Jawabi (Niger) voor de creatie van een regionaal netwerk “rond het woord” (Burkina Faso)


• Uitnodiging op Afrique taille XL van 3 studenten die gewerkt hebben aan de 3 eindejaarsfilms 2007 van de ISIS. • Reisbeurs voor Abdoulaye Diallo (Burkina Faso) om deel te nemen aan Africa on Screen film festival (Zuid-Afrika)

WIJ WAREN ER In België was Africalia aanwezig op of heeft Africalia samengewerkt met de volgende evenementen: • Beursschouwburg : lancering van de documentaire Sur les traces du Bembeya Jazz • Foire du Livre de Bruxelles : voorstelling van het fotoboek Congo Eza • BOZAR : avant-première van de film EZRA van Newton Aduaka • Afrique taille XL, festival van de Afrikaanse Film te Elsene en AFRICALIA prijsuitreiking van het beste opkomende talent en van de beste documentaire • Rondetafelgesprek : Audiovisuele distributie in de regio van de Grote Meren en Oost-Afrika in samenwerking met Afrika Filmfestival • Tentoonstelling Black Paris - Black Brussels te Elsene : creatie van Aimé Mpane • KVS : Tentoonstelling The world according to Bylex (Congolees plastisch kunstenaar), co-productie met KVS van de DVD die wordt uitgebracht rond de tentoonstelling • Fototentoonstelling Congo Eza : Afrika FilmfestivalBibliotheek KUL, GC Nekkersdal, Restaurant AFT’Heure, Openbare bibliotheek Etterbeek

EDITIES Africalia heeft uitgegeven : • Voorzien voor december 08 : 2de DVD : Afrika kort en krachtig - Oost-Afrika. In samenwerking met Afrique taille XL en Studio l’Equipe. Hulp met verspreiding : • Rwanda “Habitation traditionnelle” van Kanimba Misago Célestin en Lode Van Pee • Danse d’Afrique van Salia Sanou en Antoine Tempé • Images & Paix : Les Rwandais et les Burundais face au cinéma et à l’audiovisuel van Guido Convents

AGENDA Tentoonstelling Congo Eza

De tentoonstelling bestaat uit een selectie van foto’s en teksten uit het boek Congo Eza / fotografen van de DRC en zal in 2008 door België reizen. Van 16 juni tot 18 juli 2008 Universiteit Hasselt, Campus Diepenbeek Agoralaan Gebouw D, 3590 Diepenbeek Van 1 tot 30 september 2008 Maison de la photographie, Haute Ecole de la Province Avenue Montesquieu, Luik

Gentse Feesten

van 18 t/m 28 juli 08 - Focus Zuid-Afrika : voor de programmatie zie artikel op pagina 6 en 7.

DVD RELEASE ‘Sur les traces du Bembeya Jazz’ voor het FIFF (festival international du film francophone), te Namen van 26 september tot 3 oktober 08

De Africalia producties zullen deze zomer te verkrijgen zijn op de stand Panafrica die aanwezig zal zijn op verschillende festivals zoals Esperanzah, Polé Polé Beach.

Colofon Werkten aan dit nummer mee Brett Bailey Françoise De Moor Anne Lemens Bjorn Maes Charlotte Morantin Natalia Padovan Mirko Popovitch Dorine Rurashitse Hans Van den Broeck Foto Jon Macpherson Eric Miller Hans Van den Broeck Vertaling Alfabet bvba Lay-out Kristel Van Ael Druk Drukkerij Emile De Boeck bvba Verantwoordelijke uitgever Mirko Popovitch Africalia Leopold II-laan 170 B-1080 Brussel

n 12 the newsletter Armoede bestrijden met cultuur? Inhoud Edito

Recommend Documents