MSG Zuid-Oost Drenthe. Plezier hebben in onze hobby staat bij ons bovenaan! Juli Clubkrant

MSG Zuid-Oost Drenthe Plezier hebben in onze hobby staat bij ons bovenaan!

Juli 2015

Clubkrant

Bestuur Voorzitter....................................H. Meester Penningmeester...........................R. de Blok Secretaris....................................J. Tiggelman Lid...................................................J. Van Welbergen Lid...................................................B. Heller

Clubkrant van Modelspoorgroep Zuid-Oost Drenthe. Deze clubkrant komt vier maal per jaar uit en wordt gratis ter beschikking gesteld. Alle inhoud is eigendom van Modelspoorgroep Zuid Oost Drenthe tenzij anders vermeld. Het overnemen van artikelen of delen van artikelen en of ander inhoud is niet toegestaan!

Clubinformatie Naam:........................................Modelspoorgroep Zuid-Oost Drenthe Adres:.......................................Compagniestraat 10 7826 TB Emmen Openingstijden:......................Maandagavond van 19:30 t/m 22:30 ...................................................Zaterdagmiddag van 13:30 t/m 16:00 Met uitzondering van feestdagen. Raadpleeg voor deze dagen onze agenda op de website!

Website:..................................http://www.modelspoor-emmen.nl Redactie:..................................J.Tiggelman E-mail [email protected]

Als voorzitter schrijf je natuurlijk een voorwoord voor het clubblad van je vereniging, dus is dat ook een klusje voor ondergetekende. Kijk “Van de voorzitter” vind ik oubollig en ben dus op zoek gegaan naar een ander naam. Passend bij onze hobby en belangstelling vind ik “Van de voetplaat”. De voetplaat is de ruimte in het machinistenhuis van een stoomlocomotief waar machinist en stoker samenwerken om de trein veilig in beweging te zetten en te houden. Daar gebeurt het dus! Een stoomlocomotief wekt zijn eigen energie op om voort te bewegen. De machinist is het bestuur en de stoker dat bent U als lid van deze vereniging.De machinist zorgt ervoor dat de trein (vereniging) op een goede en veilige wijze haar weg vervolgt, de stoker (u dus) zorgt ervoor dat de loc voldoende brandstof en water krijgt en waarschuwt voor zaken die de voortgang kunnen belemmeren. Kortom de machinist kan niet zonder stoker! Er is een nieuwe machinist (bestuur) op de trein gekomen, maar de stoker is dezelfde gebleven! Als u zich in deze situatie weet te verplaatsen, dan vormen wij een team dat de vereniging verder helpt. Een feit is dat wisselwerking tussen u en uw bestuur zeer belangrijk is! In ieder geval beproeven wij een positieve grondhouding van onze leden, waarvoor we zeer erkentelijk zijn. Namens uw bestuur Habbo Meester

Column Vakantiepret Het is een stilzwijgende gewoonte dat we op vakantie iets doen met stoomtreinen, smalspoor of met modelspoor. Dit jaar waren we in Beieren en daar is een overvloed aan trein gerelateerd vermaak. De ervaring heeft me geleerd een en ander te doseren en van te voren keuzes te maken in wat ik per se wil zien en waar ik ook wel zonder kan. Favoriet was dit jaar Lokwelt te Freilassing en het Hans Peter Porsche Traumwerk te Anger. Lokwelt is gelukt. Traumwerk is mislukt. Traumwerk is begin dit jaar geopend in een daarvoor speciaal gebouwd gloednieuw gebouw. Kosten nog moeite zijn gespaard. Maar hoewel er een gigantisch portaal is met ruimte voor wel tien loketten moest je buiten, in de regen, bij slechts een schamel luikje in de rij staan voor een kaartje. Bij het luikje aangekomen kon je er niet pinnen. Ik begrijp dat Hans Peter liever contant geld heeft, maar een beetje stom vond ik het wel. Achteraf was ik blij dat het niet lukte want we zouden voor ons beiden 28 euro kwijt zijn geweest. Gelukkig ben ik makkelijk te troosten met een biertje. Later in de vakantie wilden we nog naar een openluchtmuseum in Oostenrijk, vlak bij Salzburg. Ik had op internet al gezien dat daar een smalspoorbaantje doorheen liep maar had dat voor mijn echtgenote verzwegen. Op weg naar de ingang hoorde ik het kenmerkende geluid van een signaalhoorn van een vertrekkende trein. Echtgenote deed net of ze het niet hoorde. Eenmaal voorbij de kassa kwam de reactie. “Ga eerst maar naar je treintje, dan hebben we dat vast gehad.”

Albert.

1

Index Beurs agenda...............................1 Wat is spanning , stroom,weerstand en vermogen. De wet van ohm...........................2 Waarom Oost Duits (2).............4 DCC kortsluitbeveiliging...........9

Beursagenda Deze beursagenda komt tot stand met informatie verspreid door derden. Derhalve kunnen er aan deze agenda geen rechten worden ontleend. Informeer altijd bij de organiserende partij naar de juistheid van de hier verstrekte informatie. Datum: ................................Evenement: 4 juli 2015 .........................Modelspoorbeurs Houten 29 augustus 2015 ............Modelspoorbeurs Houten 19 september 2015 .........Modelspoorbeurs Joure 3 oktober 2015 ................Modelspoorbeurs Houten 17 oktober 2015 ..............Modelspoorbeurs Groningen 23/24/25 oktober ..........Eurospoor Utrecht 31 oktober 2015 ..............Modelspoorbeurs Joure

Wat is spanning ,stroom,weerstand en vermogen. De wet van ohm.

2

Ik merk vaak dat er als het op de stroomvoorziening aankomt nog erg veel onduidelijkheid en gebrek aan kennis is. Ik zal een kleine poging wagen om dit een klein beetje te verduidelijken . Allereerst de begrippen spanning, stroom en weerstand. Het is ook moeilijk te bevatten. Je kan het niet ruiken en niet zien en toch is het er. Stel je eens voor, je waterleiding daar staat een bepaalde druk op, het zit in een koperen leiding en er zit een kraan aan. In de elektrotechniek is de druk de spanning, als je de kraan open draait dan gaat er water stromen. Dit is in de elektrotechniek niets anders. De druk in de waterleiding kun je vergelijken met de spanning van de elektriciteit , zolang je de schakelaar niet aan zet, zal er geen stroom gaan lopen. Denk aan de waterleiding, kraan dicht er stroomt geen water. Als nu je de schakelaar aan zet dan zal de lamp gaan branden en er loopt een stroom. We spreken in de elektrotechniek dan over een gesloten circuit, dus alleen in gesloten circuits kan een stroom lopen. Nu ligt het aan de hoogte van de spanning en de grote van de weerstand hoeveel stroom er loopt, dit kun je berekenen maar daar kom ik op terug. Dan hebben we nog het vermogen, wat is dat nou weer? Het vermogen is de spanning X stroom of volts X ampères en daar hebben we de volgende formule voor: U=I X R en P=U X I De letters staan voor het volgende : U = spanning in volts a I = stroom in ampères R = weerstand in ohm P = vermogen in watts Als we dus een lampje hebben van 50 mA en stroom van 15 volts dan heeft dat lampje dus een vermogen van p =u x i = 15 x 0,050 = 0,75 watt,let op dat je altijd terug gaat naar de goede eenheid. Dus volts, ampères en ohms en vergeet dan niet dat een millie 1/1000 is en dat schrijf je zo 0.001. Nu weet je ook gelijk wat het betekent als er op een trafo 60 VA staat, dat

zegt dan dat je een transformator hebt van 60 watt. Dus als je dan een uitgangsspanning hebt van 15 volt dan levert die transformator maximaal 4 Ampère, je kan altijd uit rekenen wat je maximaal kunt aansluiten op je transformator. Een locomotief gebruikt al gauw 5 tot 750mA, een lampje 40 mA en een ledje ongeveer 10 mA. Ik wil een volgende keer terug komen op symbolen en zal dan ook ingaan op vragen van jullie kant. En als er speciale vragen over iets zijn dan wil ik bekijken of we daar verder op in kunnen gaan, als het maar modelspoor gerelateerd is.

Gerrit

Waarom Oost Duits (2)

4

In dit deel aandacht voor mijn modellen, maar ook een stukje geschiedenis. Een stukje geschiedenis Er is een groot verschil tussen de opbouw van de beide Duitslanden na de 2e Wereldoorlog, de westerse mogendheden hebben meer ingezet op de wederopbouw van het verslagen Duitsland dan de Russen. Waar de westerse mogendheden met het Marshallplan kwamen om o.a. een sterk en bondgenootschappelijk West Europa (waaronder West-Duitsland) te krijgen tegen de Russen (Koude Oorlog politiek), werd de Ostzone door de Russen Reparationsleistungen opgelegd. Dat hield in dat fabrieken van hun machines werden beroofd en dat van de spoorwegen dubbelsporige trajecten naar enkelspoor werden teruggebracht, bovenleidingen werden gesloopt en rollend materieel werd gevorderd. Dat alles werd afgevoerd naar de Sovjet Unie, wat in het begin op een grote hoop werd gegooid! Voeg daarbij in dit geval een slecht werkend systeem van een centraal geleide economie en het verklaart de achterstand die de DR t.o.v. de DB opliep. Maar ook het Amerikaanse Morgenthauplan wilde Duitsland van zijn (zware) industrie beroven, dat is dus niet doorgegaan! Ten tijde van de Wende in 1989 was de DR t.o.v. de DB een verouderd en inefficiënt spoorbedrijf, waar in 1986 de laatste normaalspoor stoomtrein (met BR 86) nog in bedrijf was. Vele smalspoortrajecten werden toen en ook tot op heden (nu toeristisch belangrijk) met stoom bedreven. Toch zijn in de DDR wel vele andere smalspoorlijnen opgeheven!

Zo kwamen wij op vakantie naar Tjechië in 1990 een smalspoorstoomtrein op de Fichtelbergbahn van de Deutsche Reichsbahn tegen dat de reguliere spoorverbinding naar het wintersportoord Ober Wiesenthal onderhield. De Fichtelbergbahn bestaat nog en rijdt nog steeds met stoom, maar is nu

5 geprivatiseerd. Overigens in die hoek van Sachsen zijn nog meer van die smalspoorbaantjes te vinden. Een reis tip? De bekendste is wel de HSB, het voormalige Reichsbahn smalspoornet in de Harz, nu een belangrijke toeristische attractie. De eerst hermetisch afgesloten tak naar de Brocken, waarop een Russische luisterpost, is nu een toeristische topper! Voor de HSB is onlangs nog een nieuwe stoomloc naar oude tekeningen gebouwd en het lijnennet is uitgebreid naar Quedlinburg, dit onderstreept het succes als toeristische attractie. Op het eiland Rügen in het noorden heb je de z.g. Mollie oftewel de Rügense Bader Bahn met een beroemde Ortsdurchfahrt.. U ziet er valt echt veel hierover te vertellen, zal ik verder gaan....? Nou nee nu naar mijn modellen ! BR 232 (V300/BR132) Roco Model Dit is mijn eerst aangeschafte model van de BR 232 in de Railion Nederland uitvoering, vandaar het grote witte vlak op de koppen.. Een twaalftal hebben een vrij korte periode in Nederland rond gereden. Toen ik in 2004 in Hilversum op mijn trein stond te wachten, stond daar een exemplaar luidruchtig stationair te draaien. Deze loc van Sovjet-Russiche origine in Lugansk (Oekraïne) gebouwde diesel-elektrische locomotief kreeg de bijnaam Ludmilla en is grote getale en uitvoeringen aan o.a. de DR geleverd. Drie maal raden....juist een 132 in DR uitvoering staat op mijn verlanglijstje BR 114 (V100) Roco model

6 Ook in het kader van beter goed gejat als zelf slecht verzonnen werd bij de DR de DB V100 gekopieerd. Deze uitvoering BR 114 heeft zwaardere motoren van 1100 KW (1460 PK) gekregen, maar bleek na de samenvoeging van DR en DB toch geen succes. Terwijl van de West V100 nog maar enkele exemplaren over zijn, zijn door het voormalige RAW Stendal op eigen risico vele Ost V100'en gemoderniseerd en bij vele spoorbedrijven (ook in Nederland) in actie. Verbouw/modernisering bleek hierbij goedkoper als nieuwbouw. BR 118 (V180) Piko model Deze DR locomotief is een loc die veel lijkt op de V200 van de DB, daar zal heus wel veel van afgekeken zijn, en is gebouwd door VEB (Volks Eigener Betrieb) Lokomotifbau Babelsberg in Berlijn. Vandaar de bijnaam “Dicke Babelsbergerin” waarbij je Dicke moet vertalen in “stevige/forse/zware”. Hoewel succesvol mochten ze na de BR 118 serie geleverd te hebben niet verder gaan met het maken van diesel locomotieven en moesten overgaan tot het produceren van koelkasten! Dat is ook een manier van geleide economie! Ik heb de vier-assige uitvoering, later is er een zes-assige versie (uiteraard op mijn verlanglijstje) gekomen voor spoortrajecten waar een lagere maximale as-belasting gold. Het was een geslaagd locomotief ontwerp, wat van de volgende BR 119 niet gezegd kan worden. Er waren twee BR 118's alléén bestemd voor de Regierungszug (!) die uit 12 4-assige rijtuigen bestond, waarin Honnecker en Ulbricht met hun hofhouding vervoerd werden. In een van die rijtuigen werd de dienstauto van het staatshoofd vervoerd. Koningin Beatrix moest het eerst met maar 2 rijtuigen doen, later met één waarbij voor de hofhouding één 1e klas rijtuig werd bij geplaatst!

BR 119 (V190) Piko model Een serie waar heel wat over te vertellen valt. In het Oostblok werd veel op hoog politiek niveau beslist, ook dat de DDR geen diesel locomotieven met een vermogen boven de 2000 PK mocht bouwen, maar deze elders in het Oostblok (in dit geval in Roemenië) moest bestellen. Dat hebben ze geweten, afgeleverd met defecte onderdelen, motoren die het snel begaven, kortom ons Fyra debacle is kinderspel daarbij. Al snel werden de motoren vervangen door Oost Duitse exemplaren! Je had hier 2 uitvoeringen van, een met het 3e frontsein boven in een uitbouw boven de ramen de z.g. Kramermütze, genoemd naar Emile Kramer de minister van Transport, de andere met het 3e frontsein onder de ramen.. Vanwege de patrijspoortachtige ramen aan de zijkant was een vriendelijke bijnaam “U-boot”, een verwijzing naar de Yellow Submarine van de Beatles? Maar ook minder vriendelijke als: Karpatenschreck of Ceauchescu's Rache. Ceauchescu was de megalomane communistische dictator van Roemenië, die overigens tijdens de revolutie eenvoudig tegen de muur gezet werd. Deze loc's werden al snel na de samenvoeging van DB en DR afgevoerd, er zijn nog enkele exemplaren in dienst, o.a. één bij DB Netz/Gleisbau en een aantal bij de MEG (Mitteldeutsche Eisenbahn Geschellschaft) een dochter onderneming van de DB. In de volgende clubkrant gaan we verder.

8

Uw advertentie hier? [email protected]

DCC kortsluitbeveiliging Introductie Met het analoog rijden was kortsluitbeveiliging niet zo’n probleem, maar bij het digitaal rijden ligt dit wel even anders omdat er vaak voedingen gebruikt worden die veel hogere stromen kunnen leveren. Capaciteiten tot wel 8 ampère kunnen behoorlijke warmte ontwikkelen en ons spoormaterieel laten smelten.. Achtergrond Gelijkstroomstransfomators zijn bedoelt om één trein tegelijk te laten rijden waardoor een kortsluiting alleen de trein die rijdt beïnvloed. De stromen van deze transformatoren zijn meestal begrenst tot veilige waarden. Bij het digitaal rijden zijn de transformatoren bedoelt om meerdere treinen van voeding te voorzien en derhalve zullen ook de stromen die er lopen veel hoger zijn dan bij het analoog rijden. Een oplossing om ons materieel te beveiligen tegen deze hoge stromen is het investeren in best wel prijzige kortsluitbeveligingssystemen. Een andere populaire mogelijkheid is het gebruik de gloeilampschakeling beschreven door Allan Gartner (http://www.wiringfordcc.com/track.htm#5-4%20Bulb). Een stroomdraad naar de een rail sectie loopt via deze lamp. Bij een kortsluiting wordt de hoge stroom die schade kan veroorzaken door deze lamp verbruikt. Dit werkt maar heeft ook zijn tekortkomingen zoals hieronder beschreven. Hoe het werkt Als een gloeilamp uit is en daardoor koud dan is de weerstand erg laag. Als de lamp aan is en erg heet dan is de weerstand veel hoger en zal hierdoor de stroom naar de baan beperken. De lamp die in dit artikel wordt bedoelt is een achterlicht lamp voor de auto , deze kan zo’n 2,5 ampère gebruiken wanneer deze heet is.

9

Problemen De belangrijkste problemen met deze oplossing zijn: Veel stroomvoorzieningen voor het digitaal rijden met een lage stroomvoorziening (tot 5 ampère) zullen snel reageren op een kortsluiting waardoor de lamp niet de tijd krijgt om te gaan branden, en als de lamp niet brand dient hij niet het doel waarvoor hij is geïnstalleerd. Bij stroomvoorzieningen met een hoog amperage zal het systeem wel werken. Als de lamp aan is gebruikt deze tot zo’n 2,5 ampere wat een behoorlijke stroom is. Als deze stroom voor langere tijd door de wielen in plastic draaistellen loopt kan deze het plastic doen smelten. Brandgevaar. Als de lamp aan is produceert deze veel hitte en zal in staat zijn brandbare materialen te laten ontvlammen. Voordelen Het grote voordeel van het gebruik van lampen zijn de lage kosten tegenover een elektronische kortsluitbeveliging. Buiten de sectie met de kortsluiting kunnen de andere treinen gewoon blijven rijden. Dit zal op een klein baantje geen voordeel zijn maar op een grote baan zoals onze clubbaan zeker wel. Verder zie je aan de oplichtende lamp in welke sectie op de baan de kortsluiting zich bevind. Aanpassingen Om het idee te kunnen gebruiken zonder genoemde problemen gebruiken wij nog een klein onderdeel, een z.g. Ptc weerstand met een waarde van 0,9 ampère. Dit onderdeel zorgt ervoor dat er voor korte tijd 30 a 45 seconden de stroom van de centrale plus die van de lamp laten stromen hierna zal alleen de lamp nog oplichten en wordt de hoge stroom geblokkeerd. Dit zal de volledige stroom toelaten, plus de 0,4 ampère van het achterlicht, deze stromen voor ongeveer 30-45 seconden voor het openen van het circuit. Zodra de PTC-eenheid het stop circuit opent, dan zal alleen de 0,4 amp achterlicht lamp branden. Dit verschaft een indicatie van de kortsluiting

11 locatie, maar verlaagd de stroom tot een veilige waarde totdat de kortsluiting volledig wordt verwijderd. De bedrading Soldeer de Ptc weerstand tussen de twee contacten van de lamp. En soldeer de stroomdraad van de sectie (dus niet de massa) aan een contact van de lamp en vervolgens van de lamp naar de rail van de sectie, zie schema hier onder.

Bron:http://www.rr-cirkits.com/Notebook/short.html JohnT

© 2015 Modelspoorgroep Zuid Oost Drenthe