MRA-behandeling bij snurken en obstructief slaapapneusyndroom (OSAS)
Inleiding Deze folder gaat over het gebruik van een individueel op maat gemaakte beugel om snurken of apneu (=ademstop) te behandelen. Dit noemen we een MRA (Mandibulair Repositie Apparaat). Bij deze behandeling zijn zowel de longarts als de kaakchirurg betrokken. Eerst leest u meer over beide aandoeningen en de klachten die deze geven, daarna over de MRA, het vooronderzoek en aanvullende behandelingen, het gebruik van de MRA, eventuele bijwerkingen, vervolgcontroles, tandheelkundige behandelingen en de vergoeding van de MRA. Tot slot gaat het over het permanent chirurgisch corrigeren van de kaakstand.
Snurken Snurken komt veel voor en zorgt voor geluidsoverlast waar een partner, maar ook de rest van de familie veel hinder van kan ondervinden. Door het ontspannen van het zachte gehemelte en de tong tijdens het slapen, blokkeert de luchtweg. Lucht moet dan met meer kracht naar binnen worden gezogen. Zo ontstaat bij het ademen een trilling van het zachte gedeelte van de keelholte, wat het typische snurkgeluid veroorzaakt.
Obstructief slaapapneu syndroom (OSAS) Soms gaat snurken gepaard met ademstops, het obstructief slaapapneu syndroom (=OSAS). Hierbij stopt uw ademhaling tijdens uw slaap langer dan tien seconden, doordat de tong en kaakspieren zich ontspannen. De luchtwegen worden dan gedeeltelijk of volledig geblokkeerd. Afhankelijk van het aantal keren per uur en de duur van een dergelijke ademstop, spreken we van een mild, matig of ernstig slaapapneusyndroom. Uw partner kan dit merken doordat u plots stopt met ademhalen, om vervolgens met een diepe zucht weer in te ademen. Als u tijdens een apneu een zuurstofdaling ontwikkelt, kunt u ongemerkt even wakker
2
worden. Dit gaat ten koste van de kwaliteit van uw slaap.
Klachten Als u slechter slaapt, dan kunt u overdag klachten krijgen, zoals vermoeidheid, hoofdpijn, spontaan in slaap vallen en een slechte concentratie waardoor bijvoorbeeld deelnemen aan het verkeer onverantwoord is. Op langere termijn is een onbehandeld slaapapneu syndroom een risicofactor voor andere aandoeningen. Het kan leiden tot verhoogde bloeddruk en hart- en vaatziekten. Bovendien verergeren overgewicht, een onregelmatig slaapritme, alcohol, tabak en slaapmiddelen het slaapapneu syndroom.
Behandelmethodes Er zijn diverse behandelmethodes: • CPAP(= Continuous Positive Airway Pressure). Met behulp van overdruk, die tijdens het ademen door het CPAP- apparaat wordt aangeboden, wordt voorkomen dat de keelwand tijdens de ademhaling samenvalt. Hierdoor treden geen ademstilstanden meer op en verdwijnt het snurken. • chirurgische mogelijkheden, zoals het verwijderen van de huig/ amandelen; • conservatieve maatregelen, zoals afvallen en betere slaaphygiëne. In deze folder concentreren we ons echter op het gebruik van de MRA. Dit is een succesvolle behandelmethode bij mensen die mild tot matig OSAS hebben. Voorwaarde is wel dat uw gebit in goede conditie is met gezond tandvlees en voldoende tanden en kiezen. Als u die niet meer heeft, is de MRA een optie als u implantaten in de onder- en bovenkaak laat plaatsen. Zo krijgt de MRA houvast.
3
Beugel Een MRA is een individueel op maat gemaakte beugel, die u tijdens uw slaap ’s nachts draagt en over de tanden heen geplaatst wordt. Zo wordt de onderkaak naar voren geschoven ten opzichte van de bovenkaak. Hierdoor ontstaat er weer een goede luchtpassage en kan een apneu niet of nauwelijks meer plaatsvinden. De MRA wordt alleen tijdens de slaap gedragen.
Vooronderzoek en aanvullende behandelingen Voor het maken van een MRA zijn gebitsafdrukken nodig. Voordat deze worden gemaakt, beoordeelt de kaakchirurg de conditie van uw gebit en meet hij hoe ver de onderkaak naar voren kan schuiven. Als uw gebit nog niet aan de eisen voor een MRA voldoet, moeten eerst aanvullende behandelingen gedaan worden. Denk daarbij aan het vullen van gaatjes, het wegnemen van ontstekingen, het eventueel bijplaatsen van implantaten en een mondhygiënische behandeling. Dit zal in overleg met de tandarts gebeuren. De gebitsafdrukken en metingen van de onderkaak worden naar het tandtechnisch laboratorium gestuurd waar de MRA wordt vervaardigd. Na ongeveer drie weken kunt u de MRA ophalen op de polikliniek kaakchirurgie in het St. Anna Ziekenhuis.
4
Gebruiksaanwijzing MRA Als u de MRA op gaat halen, kijken we of die goed en stevig op de onderen boventanden past. Is dit het geval, dan probeert u er ‘s nachts mee te slapen. Hierbij staat de MRA in de stand waarin u de MRA krijgt. Slaapt u er een paar nachten goed mee, dan mag u beginnen met het instellen. Wij laten u precies zien hoe dat gaat. Als u dan nog steeds snurkt of apneu heeft, mag u de MRA aandraaien, totdat u niet meer snurkt en de apneus stoppen. U mag niet meer aandraaien dan is voorgeschreven, omdat uw kaakgewricht en kauwspieren aan deze toch onnatuurlijke stand moeten wennen. Als u niet met de MRA kunt slapen, neemt u contact op met uw behandelaar. Goed reinigen Voordat u ‘s avonds de MRA indoet, moet u uw tanden en kiezen goed reinigen. Plakresten onder de MRA kunnen uw gebit ’s nachts extra beschadigen. Als u de MRA niet draagt, bewaart u hem in een bakje met watervochtig. Één keer per week moet u de MRA in 100% azijn bewaren. Voordat u `s morgens de MRA in een bakje water zet, moet u hem goed reinigen met afwasmiddel. Gewenningsperiode De eerste dagen met de MRA kunt u last krijgen van meer speekselproductie of juist een droge mond. Ook een stijf gevoel in de kaken, gevoelige tanden en kiezen, het gevoel dat de tanden en kiezen losstaan en niet meer precies op elkaar passen, zijn mogelijk. Het is aan te raden om 's ochtends, direct na het wakker worden, de beugel uit te doen en de kiezen enige keren stevig in de goede stand op elkaar te klemmen. In de loop van de ochtend gaat het gebit weer beter ‘passen’. U zult merken dat deze klachten geleidelijk minder worden. Na twee weken zijn bij de meeste mensen deze klachten nagenoeg verdwenen.
5
Vervolgcontroles Acht weken na het plaatsen van de MRA gaat u naar de mondhygiëniste voor controle. Zij zal in het bijzonder letten op de mondhygiëne en samen met de kaakchirurg controleren of de ingestelde stand de juiste is. In geval van OSAS belt een OSAS-verpleegkundige u na drie tot vier maanden, om te bespreken hoe deze periode is verlopen. Ook zal de longarts bij OSAS indien nodig na vier maanden MRA-gebruik een nieuwe slaapstudie inplannen. De longarts samen met de kaakchirurg zullen daarna de effectiviteit van de MRA beoordelen. Ook kunt u dan eventuele wensen voor een permanente chirurgische correctie van de kaakstand bespreken. Hierover leest u nog meer verderop in de folder. Regelmatige controles zijn belangrijk. Na de controles in het eerste jaar raden wij u aan om jaarlijks een controle te laten uitvoeren van de MRA en de mogelijke effecten die uw MRA heeft op uw gebit en kaakstand.
Bijwerkingen MRA MRA is een hulpmiddel dat relatief weinig nadelen en bijwerkingen heeft. Het is echter vooraf niet te voorspellen hoeveel last u krijgt van de beugel en of deze voldoende gaat werken. Mede door overgewicht, roken, het bestaan van (tijdelijke) neusobstructies, het gebruik van alcohol en slaapmiddelen kan de werking wisselend zijn. De behandeling van snurken en OSAS met een MRA is relatief nieuw. Er is dan ook nog vrij weinig bekend over de resultaten en bijwerkingen ervan op de lange termijn. Voorlopige onderzoeksgegevens geven aan dat u er rekening mee moet houden, dat de stand van het gebit na enkele jaren iets kan veranderen. Ook kunnen gebitselementen tijdens het dragen van een MRA op den duur afslijten of kunnen er kaakgewrichtsproblemen
6
ontstaan. De rol van een MRA bij het optreden van dit soort problemen is niet helemaal duidelijk. Deze problemen kunnen namelijk ook zonder het gebruik van een MRA ontstaan.
Tandheelkundige behandelingen en MRA De vorm van het gebit kan na uitgebreide tandheelkundige ingrepen, bijvoorbeeld het plaatsen van kronen en bruggen, erg veranderen. Dit heeft tot gevolg dat de MRA niet meer goed past en aangepast moet worden. Bij erg grote veranderingen zal een nieuwe MRA worden gemaakt. Daarom is het aan te raden om eventuele uitgebreide tandheelkundige behandelingen voorafgaande aan het maken van een MRA uit te voeren.
Vergoeding MRA In principe komt u in aanmerking voor een vergoeding van de MRA, wanneer u vijf of meer apneus per uur heeft, gecombineerd met klachten die bij OSAS behoren. Een aanvraag voor de vergoeding van uw zorgverzekeraar wordt gedaan via de polikliniek kaakchirurgie van ons ziekenhuis. Let op: niet iedere zorgverzekeraar vergoedt de MRA volledig. Het kan zijn dat een eigen bijdrage in rekening wordt gebracht door uw zorgverzekeraar. Als u snurkt, maar geen OSAS heeft, wordt de behandeling zeer waarschijnlijk niet vergoed door uw zorgverzekeraar.
7
Permanente chirurgische correctie kaakstand Bij een MRA wordt de onderkaak niet-permanent voorwaarts verplaatst. Om echter een permanente verruiming van de bovenste luchtwegen te krijgen is een chirurgische correctie van de kaakstand nodig. Vooral als u een ernstige vorm van OSAS heeft en andere behandelingen niet goed werken, kunt u veel baat hebben bij een kaakstandcorrectie. Maar ook als uw onderkaak (te) ver naar achteren ligt of als u niet de rest van uw leven met een CPAP of een MRA wilt of kunt slapen, is dit een mogelijkheid. Bij de chirurgische kaakstandcorrectie wordt de boven- en/of onderkaak tijdelijk losgemaakt en naar voren verplaatst. Hierdoor ontstaat er meer ruimte in de keel. Patiënten die in aanmerking komen voor een dergelijke operatie moeten ook tijdelijk een blokjesbeugel (plaatjes op de tanden) dragen. Ze worden dus door zowel de kaakchirurg als door een orthodontist behandeld. De behandeling met de beugel kan anderhalf tot twee jaar duren.
8
Heeft u nog vragen? Deze folder is niet bedoeld als vervanging van mondelinge informatie, maar als aanvulling hierop. Zo kunt u alles nog eens rustig nalezen. Heeft u nog vragen, belt u dan tijdens werkdagen, van 08.15 tot 16.15 uur: • de polikliniek kaakchirurgie: telefoon: 040 - 2864868; • de polikliniek longgeneeskunde, telefoonnummer 040 - 286 4871. Websites: • www.kaakchirurgie-anna.nl • www.mijnlongen.nl • www.mka-chirurgie.nl
9
Notities Heeft u na het lezen van deze folder vragen? Wij raden u aan ze hier op te schrijven. Zo weet u zeker dat u ze niet vergeet. ————————————————————————————————— ————————————————————————————————— ————————————————————————————————— ————————————————————————————————— ————————————————————————————————— ————————————————————————————————— ————————————————————————————————— ————————————————————————————————— ————————————————————————————————— ————————————————————————————————— ————————————————————————————————— ————————————————————————————————— ————————————————————————————————— ————————————————————————————————— ————————————————————————————————— ————————————————————————————————— ————————————————————————————————— ————————————————————————————————— ————————————————————————————————— ————————————————————————————————— ————————————————————————————————— ————————————————————————————————— ————————————————————————————————— ————————————————————————————————— ————————————————————————————————— ————————————————————————————————— —————————————————————————————————
10
————————————————————————————————— ————————————————————————————————— ————————————————————————————————— ————————————————————————————————— ————————————————————————————————— ————————————————————————————————— ————————————————————————————————— ————————————————————————————————— ————————————————————————————————— ————————————————————————————————— ————————————————————————————————— ————————————————————————————————— ————————————————————————————————— ————————————————————————————————— ————————————————————————————————— ————————————————————————————————— ————————————————————————————————— ————————————————————————————————— ————————————————————————————————— ————————————————————————————————— ————————————————————————————————— ————————————————————————————————— ————————————————————————————————— ————————————————————————————————— ————————————————————————————————— ————————————————————————————————— ————————————————————————————————— ————————————————————————————————— ————————————————————————————————— ————————————————————————————————— ————————————————————————————————— —————————————————————————————————
11
