F I E T S V A K A N T I E
Mozartradweg Fietsgenieten in Salzburgerland FOTOGRAFIE & TEKST: MARCO MEIJERINK
De Mozartradweg. De naam alleen al geeft een gevoel van romantiek, van orkesten die operamuziek spelen, van Mozartkugeln en van lange avonden met een goed glas wijn op een terras. Wie de route beter bekijkt, ziet dat deze dwars door de groenste delen van het Duitse Beieren en Tirol en Salzburgerland in Oostenrijk voert. BIKE & trekking fietste afgelopen zomer het traject dat door het Salzburgerland voert, startpunt Salzburg, de geboortestad van Mozart.
XX BIKE & TREKKING
Het fietsen van (een deel) van de Mozartradweg is één van de mooiste manieren om het Oostenrijks-Duitse grensgebied te leren kennen. Hier het landschap rondom Kirchberg, Salzburgerland. De route voert ook door Tirol en Beieren. BIKE & TREKKING XX
Linkerpagina, boven: Karakteristieker wordt het niet: aankomst in St. Gilgen aan de Wolfgangsee. Linksonder: Schloss Frönburg aan de rand van Salzburg is wereldberoemd geworden als set in de musical “The Sound of Music”. XX BIKE & TREKKING
Rechtsboven: Old school bikerfood. De Mozart Reisetorte blijft wel zes maanden goed en was in Mozarts tijd vanwege de houdbaarheid de snelle snack voor onderweg. Rechtsonder: Een bezoek aan het geboortehuis van
Mozart is een goed excuus om even een terrasje te pakken. Rechterpagina: Op de Mozartplatz in Salzburg eren de bewoners hun geniale stadgenoot met een meer dan levensgroot standbeeld.
We fietsen niet de hele 420 kilometer lange Mozartradweg, maar kiezen voor het deel dat in Oostenrijk ligt. De start is in Salzburg, de geboorteplaats van de componist Mozart waar we zijn geboortehuis en zijn latere woonhuis bezoeken. We worden vergezeld door Sander, die al jaren de officiële lokale Nederlandse gids voor Salzburg is. Hij laat ons op de fiets de mooie plekken van de stad zien. En dat zijn er veel. Salzburg is groot geworden door de zoutwinning en de handel daarin. Dat heeft de stad geen windeieren gelegd en het ene mooie gebouw na het andere is verrezen. Boven de stad torent de burcht Hohensalzburg uit. Ooit woonde en regeerde daar de aartsbisschop die op voet van oorlog stond met de bewoners van de stad en zich regelmatig moest terugtrekken in de burcht. Geen straf overigens, want hij maakte van deze vesting een gerieflijk onderkomen. In de Getreidegasse bevinden zich van oudsher de ambachtslieden. Het is het historische verkeers- en handelsknooppunt van de stad. Gietijzeren uithangborden, pittoreske winkeltjes en romantische hofjes. Hier komt men niet alleen om te winkelen, maar vooral om te flaneren. De Salzburger houdt van het leven. ’s Avonds lopen stelletjes arm in arm over straat om naar het theater of de opera te gaan. Chic gekleed, waarbij het gebruik van de Lederhose nog steeds in trek blijkt te zijn. Op het Mozartplein ploffen we neer op een terrasje en bestellen het lokale bier. ‘Mozart hield eigenlijk helemaal niet van Salzburg’, vertelt Sander. ‘Wat?’, reageer ik verbaasd. ‘Dit is toch dé Mozartstad? Elk souvenirstalletje staat vol met Mozartproducten. Vanavond gaan we naar een Mozartdinerconcert, iedereen lijkt hier alleen van de muziek van Mozart te houden en nu zeg jij dat Mozart hier helemaal niet graag was?’ ‘Sterker nog’, antwoordt Sander, ‘Mozart is voor een groot gedeelte van zijn leven hier helemaal niet geweest. Hij zat veel liever in München, Wenen, Praag of Parijs. Daar kon hij zijn opera’s laten horen. Hier in Salzburg moest hij van de aartsbisschop religieuze muziek componeren en daar had hij helemaal geen zin in. Hij was een beetje de rebel van zijn tijd.’ Dat klinkt toch niet zo gek; Mozart, de rocker van zijn tijd! Hoewel Salzburg een hele mooie stad is, gaat er toch niets boven de eerste kilometers die je rijdt om een stad uit te gaan. De Mozartradweg start aan de oevers van de rivier de Salzach en de eerste paar kilometers zijn dan ook vlak. We maken even een klein rondje naar het zuiden om nog wat laatste cultuur op te snuiven. De film “The Sound of Music” is grotendeels in deze streek opgenomen en wanneer je toch in een romantische stad als Salzburg bent, moet het maar gelijk echt zoet zijn. Dus fietsen we langs het landhuis van de familie Von Trapp, dat zo bekend is geworden door de film en het beroemde tuinhuisje in de tuin van het slot Hellbrunn. Maar dan is de koek echt op. Het is tijd om kilometers te maken, tijd om te fietsen. Voorbij het plaatsje Anthering klimmen we naar boven. Dat voelt goed. Het zware eten en de heerlijke wijn verdwijnen langzaam maar zeker uit ons lichaam en met elke trap voelen we dat we meer energie krijgen. De lucht is fris ondanks dat het toch zo rond de 25 graden is. Onder onze wielen glijdt een wegdek van asfalt en gravel door. Op onze trekkingfietsen kan je overal goed fietsen. Hoe verder we van Salzburg raken, hoe minder fietsers we tegenkomen. Rond de stad zagen we nog veel “trimfietsers”, daarna de “sportfietsers” en nu blijft het beperkt tot een enkele wielrenner. Ook de geur verandert. We ruiken weer het groene gras van de velden, de zoete geur van het bos en natuurlijk de mest van de vele koeien. Wanneer ik koeienmest ruik, weet ik dat ik goed zit. Koeien stralen rust, sereniteit uit. En bij het beklimmen van weer een heuvel kijken de koeien mij bemoedigend aan. Tenminste, zo voelt het. En als fietser heb je vaak je fantasie nodig om de volgende heuvel te beklimmen, dus in mijn gedachten zijn alle koeien van Oostenrijk bevordert tot mental coaches die niet onderdoen voor duurbetaalde krachten in de professionele sport. En met die gedachte fietsen we het merengebied van het Salzburgerland in.
letten is wel het andere uiterste. Kilometer na kilometer dalen we heerlijk af, terwijl we een kleine klim hadden verwacht. ‘Gaat dit goed?’, roept Lisette achter me. ‘Wind en zon in de rug, een mooie afdaling en in de verte zie ik het meer al’, roep ik, ‘dat gaat toch prima!’ Even is het stil en dan klinkt het: ‘welk meer? Er moet hier helemaal geen meer in de buurt zijn.’
“Het zware eten en de heerlijke wijn verdwijnen met iedere trap langzaam maar zeker uit ons lichaam.” Piepende remmen, snelle stop, vertwijfeling. Geen idee meer waar we zitten. En dan begin ik te lachen. ‘Gelukkig! We zijn verdwaald.’ Lisette denkt dat we te veel naar het noorden zijn gereden, ik denk dat we te veel richting het oosten zijn gegaan. ‘Polderoplossing?’, stelt Lisette voor. Noordoost lijkt een mooie oplossing. Kompas erbij, beetje naar de zon kijken, de windrichting inschatten en een flinke dosis goed geluk. Tenslotte is Amerika daar ook mee ontdekt, dus moet het voor het plaatsje Thalgau ook gaan lukken. Van het ene paadje rijden we naar het andere, over een verlaten erf, langs een oude boerderij waar de waakhond aanslaat als we voorbij suizen. Door een stuk weiland op weg naar de volgende bomenrij waarvan we hopen dat die langs een weg is geplant. Door het bos waar verlaten kapelletjes de sfeer van vervlogen tijd symboliseren toen hier nog handelsroutes langs liepen. Overal staan fietsroutebordjes. We komen erachter dat dit niet alleen het gebied is van de Mozartradweg, maar ook van de Tauernradweg, de Innradweg en vele andere. Soms komen we uit op een doodlopende weg en staan we bij een boer op een erf die ons vriendelijk de juiste richting wijst. Soms hebben we het idee dat we volledig op de goede weg zitten, waarna de weg weer afbuigt naar het noorden. Per ongeluk fietsen we de Thalgauberg op. ‘Volgens mij zitten we goed’,
Obertrumersee, Wallersee, Fuschlsee, Mondsee en natuurlijk ook een Wolfgangsee. Het gebied ten oosten van Salzburg wordt gekenmerkt door de aanwezigheid van tientallen grote en kleine meren. De Mozartradweg kronkelt zich daar tussendoor. Op sommige meren wordt veel aan watersport gedaan, terwijl andere verscholen liggen tussen de bomen. Langs de meren zijn tientallen andere fietsroutes terug te vinden. Maar ook veel wandelpaden en routes voor nordic walking. Even verderop zien we mogelijkheden om te klettersteigen en zelfs te paragliden. Toch is het gebied allesbehalve toeristisch. Geen grote hotels, geen grote vakantiedorpen, geen pretparken. Op een heuveltop rusten we uit bij een kapelletje. ‘Heb jij enig idee waarom het hier niet stikt van de toeristen?’, vraag ik Lisette. ‘Ik weet het niet’, antwoordt ze, ‘het is hier heerlijk rustig. De natuur is prachtig. Je kunt hier perfect rondtrekken en elke dag iets anders doen.’ We plukken een paar appels van een boom en terwijl we die opeten kijken we - in gedachten verzonken - uit over het heuvellandschap met op de achtergrond besneeuwde alpentoppen. ‘Weet je’, zegt Lisette, ‘het klopt niet wat we zeggen. Er komen hier wel toeristen, maar die zitten net als wij ergens op een bankje een appel te eten, eten een stuk lokale kaas of wandelen door de bossen.’ ‘Je hebt gelijk’, antwoord ik, ‘kom, we trekken verder. Ik zie op de kaart een leuke klim in de buurt van Kirchberg staan. Daar wil ik even kijken.’ Rond Thalgau gaat het mis. Het probleem met de Mozartradweg is dat alles zo goed gedocumenteerd is en de bewegwijzering zo tot in de puntjes verzorgd is, dat je lui wordt en niet meer oplet. Maar om nu helemaal niet meer op de weg te
BIKE & TREKKING XX
roept Lisette hijgend. ‘Even klimmen en dan afdalen naar Thalgau. Heb nu wel trek in een grote kop koffie en een flink stuk Kuchen.’ We suizen het plaatsje in en ploffen neer op het eerste terras dat we tegenkomen. ‘Mooi hè, verdwalen’, zucht ik. ‘Dat was wel niet echt nodig geweest, maar het is ook wel leuk om te zien hoe het Salzburgerland buiten de route eruit ziet.’ St. Gilgen am Wolgangsee noemt zichzelf het Mozartdorf. Na de rit door de natuur zijn we wel weer toe aan wat cultuur, dus rijden we het plaatsje in. We fietsen de Mozartplatz op, waar de Mozartbron staat. Even verderop staat het Mozart gedenkteken. Het is duidelijk. St.Gilgen heeft iets met Mozart. En terwijl we op een terrasje koffie met Kuchen bestellen en we een stuk Mozart Reisetorte krijgen en in de vitrine Mozartkugeln zien liggen, is de maat vol. We willen de connectie tussen St. Gilgen en Mozart weten. Op naar het toeristenbureau. ‘Weten jullie dat dan niet?’, vraagt de toeristendame verbaasd. ‘De moeder van Mozart en zijn zus Nannerl hebben hier gewoond. Het is voor muziekliefhebbers een must-see. Hier in St. Gilgen kan je de echte Mozartcultuur opsnuiven. Kom, ik neem jullie mee naar het voormalig woonhuis van de moeder van Mozart. Dan wordt alles duidelijk. In het museum zien we muziekstukken van de componist. Maar wat we vooral ontdekken is dat de moeder van Mozart en zijn zus Nannerl Mozart veel meer invloed hebben gehad dan we gedacht hadden. In de geschiedenisboeken staat dat Mozart met zijn vader stad en land afreisde om zijn muziekkunsten te laten
I
N
F
Links: De Mozartradweg is zó goed bewegwijzerd, dat verdwalen zo goed als uitgesloten is. Tenzij je een fietsjournalist uit Nederland bent natuurlijk... Rechts: De stad Salzburg, start- en eindpunt van de Mozartradweg, was en is vanwege z’n strategische ligging de poort naar het Salzburgerland.
O
Algemeen De Mozartradweg is 420 kilometer lang en beschrijft een lus door het Duitse Beieren en het Oostenrijkse Tirol en Salzburgerland. De route loopt over verkeersarme kleine wegen of fietspaden. Af en toe wordt een stukje grote weg mee gepakt. Om de volledige route te fietsen heb je een goede week nodig. Eventueel kan de route worden ingekort door de doorsteek door de bergen te nemen tussen Kössen en Teisendorf. Verwacht wel dat je hier meer moet klimmen dan tijdens de rest van de route. Met een goede vakantiefiets is de route voor veel mensen goed te fietsen. Beste tijd De route is een groot deel van het jaar te fietsen. In mei kun je er al goed terecht tot ongeveer half oktober. Komen en gaan Tussen Utrecht en Salzburg bestaat een directe treinverbinding. De reis duurt ongeveer twaalf uur. Wanneer je laat in de middag vertrekt stap je de volgende ochtend uit op het station van Salzburg. Iets duurder maar ook sneller is met het vliegtuig. Vanaf Schiphol zijn er directe vluchten naar Salzburg. Veel Nederlanders pakken ook de auto. Afhankelijk waar je woont is het ongeveer duizend kilometer rijden. En natuurlijk kan je ook gewoon de fiets nemen. Met twee weken peddelen zit je in het Salzburgerland. Accommodatie De keuze is groot. Van luxe hotels tot knusse gasthoven. Echt hele luxe hotels vind je alleen terug in Salzburg. In het hoogseizoen kan het verstandig zijn om te reserveren, al hadden wij geen problemen met het vinden van een slaapplek. Met de fiets fiets je makkelijk naar een ander hotel. De laatste jaren verschijnen er steeds meer fietsvriendelijke overnachtingplaatsen. Dan weet je in ieder geval zeker dat je fiets een veilig plekje krijgt. Kamperen kan natuurlijk ook. Vrij kamperen is helaas niet toegestaan, dus je zult het met de campings moeten doen. De campings vind je in Oostenrijk vooral terug langs de rand van de vele meren. XX BIKE & TREKKING
zien, maar het waren vooral zijn moeder en zijn zus die ervoor hebben gezorgd dat Mozart zich ook als persoon goed kon ontwikkelen. ‘Hoe zit het nou met die Mozart Reisetorte?’, vraag ik bij het verlaten van het museum. ‘Is dat alleen gemaakt voor de toeristen?’ ‘Nee’, krijgen we als antwoord. De Reisetorte werd vroeger, in de tijd dat Mozart ook vaak met de postkoets onderweg was, gemaakt om mee op reis te nemen. De taart zit vol met suiker, waardoor hij wekenlang goed blijft. Net zoals de Mozartkugeln. Die zijn in 1890 ontwikkeld door een bakker in Salzburg. Een kern van amandelnoten en marsepein met daaromheen een laag van nougat, chocolade en amandelen. ‘Prima fietsvoer’, roept Lisette verrukt uit. Ik kan niet anders dan het met haar eens zijn. Reisetorte in de rechtertas, Kugeln in de linker- en op naar de volgende bestemming. De Mozartradweg is nog vele kilometers lang.
Fietsreparatie Oostenrijkers fietsen zelf ook graag. Hoewel niet zoveel als in Nederland is in elke plaats wel iemand te vinden die je fiets kan repareren. De kwaliteit van de onderdelen is vergelijkbaar met die van Nederland. Bagagetransport/georganiseerde reizen Austria Radreisen verzorgt bagagevervoer en kan hotels voor je boeken. Fietsvakantiewinkel.nl kan tevens een fietstocht over de Mozartradweg voor je organiseren. Fietskaarten Naast de reguliere fietskaarten van Oostenrijk bestaan er twee routeboekjes, te weten: Mozartradweg und Mürztalradweg van Schubert & Franzke en Mozartradweg van de uitgeverij Esterbauer die de serie Bikeline uitgeeft.
Nuttige websites www.mozartradweg.com Hier is veel informatie terug te vinden over de route zelf, accommodatie, routeboekjes en bezienswaardigheden. Ook vind je hier informatie terug van fietsroutes die ook in dit gebied te vinden zijn. www.fietsvakantiewinkel.nl www.austria-radreisen.at bieden een georganiseerde fietsreis over de Mozartradweg aan. www.schubert-franzke.com routeboekje www.esterbauer.com routeboekje Op internet vind je veel websites van mensen die de Mozartradweg zelf hebben gefietst. Zo krijg je al snel een indruk van de route.
