PANORAMA eindverslag
Een community in de vorm van een beeldende kunstproject in Retort Art Space van Baukje Spaltro © Amsterdam 2011
INDEX INLEIDING PANORAMA / MOTIVATIE PROJECT BESCHRIJVING EXPOSITIE CITYMAP Work in progress (school/buur t/ontwikkeling) PANORAMA CHECK EXTRA PROGRAMMERING (tekendialoog/lezing) BEELDVERSLAG / UITVOERING PER ONDERDEEL RESULTATEN BEZOEKERS KOSTEN VERVOLG PERS MET DANK AAN COLOFON
p.2
INLEIDING PANORAMA PANORAMA is mijn beeldende kunstproject, over de waarneming en beleving van de eigen omgeving als een panorama. N.a.v. mijn werk ga ik een dialoog aan met het publiek, over de beeldende kunst en de eigen ervaren omgeving. Door het tekenen nodig ik het publiek uit tot deelname en bewustwording (en beweging). Als schilder wil ik mijn omgeving schilderen, autonoom werk maken in mijn atelier. Maar als beeldend kunstenaar wil ik ook een bruggenbouwer zijn. Beeldende Kunst is naast het schilderen en tekenen zelf ook het bewust maken van de eigen omgeving en positie, en het aanzetten tot een eigen visie en proactieve houding. De expositie met mijn eigen vrije werk is de basis van het project. De schilderijen werken als springplank om het publiek te verleiden en inspireren in eigen beelden te denken. PANORAMA project bestaat uit drie delen: Expositie Overzicht van mijn schilderijen (panorama’s) uit afgelopen 5 jaar. Deze zetten het publiek aan in eigen beelden te denken, maken en bewustwording van de eigen omgeving. Work in progress CITYMAP De buurt uitnodigingen de buurtpanorama te tekenen: de CITYMAP AALSMEERWEG. CITYMAP SCHOOL: Kunsteducatie workshop voor scholen. CITYMAP BUURT: Community Art, met buurtgebruikers in RETORT de buurtpanorama tekenen. CITYMAP ONTWIKKELING: ontwikkelen nieuwe CITYMAP toepassingen. Extra programmering: lezing ‘het Sociaal Panorama’ en Tekendialoog
MIJN MOTIVATIE VOOR DIT PROJECT “ Een kunstenaar maakt beelden, maar is ook een bruggenbouwer. Vertaalt ontwikkelingen in een nieuw schilderij, product, werkwijze, platform, project of een nieuwe community.” Met PANORAMA creëer ik een platform waarin mensen elkaar ontmoeten. Met als aanleiding de omgeving, de reden het tekenen en het resultaat een buurtpanorama. Het samen tekenen in mijn tentoonstelling aan een gezamelijk buurtplattegrond zet aan tot actieve deelname (van een community). Ik geloof dat tekeningen en beelden een situatie duidelijker weergeven dan teksten;. Ook geloof ik in de sprekende kracht van een simpele schets. en dat deze uitnodigend werkt. Door te tekenen, te krabbelen, te schetsen ontwikkel je snel nieuwe gedachten die aanzetten tot inspiratie, handelen en positieve energie. Het tekenen verrijkt je blik. Iedereen kan tekenen, echter kan niet iedereen zelf de beginnersdrempel aan. Met de CITYMAP methodiek en de Panorama Check heb ik een instrument ontwikkeld waarmee ik de schuwe toeschouwer aanzet tot deelname en tekenen. Hiernaast zet ik het tekenen als ondersteunend middel / tool in bij gesprekken en taallessen. Tekenen is goedkoop, onder begeleiding laagdrempelig, inspirerend en leuk! Tekenen met onbekenden rondom een tafelkleed is als een ontmoeting, het leidt snel tot een gesprek en nieuwsgierigheid en soms ook tot activiteiten (picknick, theemiddag, dialoog etc.). Mijn materiaalkeuze voor viltstiften is omdat je hiermee los moet schetsen, eenmaal een streep gezet is die definitief en niet meer uit te vegen. Dit bevordert het schetsmatige en ongedwongen aspect van het tekenen. Tekenen ontblokt het brein.
Belang voor Amsterdam PANORAMA is voor Amsterdam op meerdere vlakken belangrijk. Als kunstproject dat autonoom werk in breder perspectief toont. Als Kunsteducatie workshop is het een aanvulling op het bestaand aanbod. Als Community Art project is het een aanvulling op het geringe cultureel aanbod in de Hoofddorppleinbuurt. Het project als tijdelijk nieuw platform, verbindt verschillende Amsterdamse sectoren (beleidsmakers, nieuwkomers, jongeren, gedetineerden, senioren, bewoners en woningbouwcorporatie). PANORAMA is een pilotproject. Waarin ik aan relevante organisaties laat zien hoe je als kunstenaar het tekenen en beeldende kunst proactief in kan zetten. PANORAMA is innovatief en ondernemend, en als kunstproject een aanvulling voor de stad Amsterdam.
p.3
TO E L I C H T I N G P RO J E C T O N D E R D E L E N PANORAMA bestaat uit de onderdelen:
Expositie van panorama schilderijen Work in progress CITYMAP: BUURT / SCHOOL / ONTWIKKELING (pilot, spel e.a.) EXTRA PROGRAMMERING: Tekendialogen / Lezing Sociaal Panorama
EXPOSITIE PANORAMA Geïnspireerd door de actuele (fysieke/mentale) ruimte maak ik gekleurde beelden vol representaties van mijn waargenomen omgeving: harde en zachte panorama’s. Het ‘harde’ panorama als vertegenwoordiging van de fysieke ruimte en die refereert naar de direct waarneembare stad van gebouwen en asfalt. Het ‘zachte’ panorama slaat op de beleving, de subjectieve ervaringen en verwachtingen van gebruikers van een plek. Een PANORAMA is ook een overzicht, in de zin van: evaluatie, een samenvatting van een feit, een periode. In de tentoonstelling PANORAMA toon ik in RETORT Project Space een overzicht van mijn werk uit afgelopen vijf jaar. Stadspanorama’s uit de serie BAUC (Breitner Amsterdam under Construction); een ode aan de ‘harde’ stad vol bouwputten. Maar ook mijn meer recente ‘zachte’ panorama’s van Toscaanse landschappen (serie INCANTO). In de expositie is mijn vrije werk de aanleiding het publiek te prikkelen in eigen beelden te denken en deze ook te tekenen. Om zo bewuster te worden van de eigen omgeving. Ik geloof erg in de kracht van het tekenen en mijn werk. Beelden prikkelen het bewustzijn en zetten aan tot zelf beelden te tekenen. Het leren een beeld te analyseren stimuleert tot zelf beelden maken en tot nieuwe inzichten. Zo verduidelijken tekeningen vaak zaken en situaties.
INCANTO, over 43 jaar (uit de serie INCANTO) 65x175 cm
2008
Rokin, jan06 (uit de serie BAUC) 90 x 135 cm 2007
OPENING: 31 oktober 2010 door Wayne Modest (Hoofd Museale Zaken Tropenmuseum) en Simone Kukenheim (wethouder Kunst&Cultuur stadsdeel ZUID Amsterdam). FINISSAGE: 28 november 2010 High Tea en eindpresentatie buurtpanorama CITYMAP AALSMEERWEG. p.4
INDELING projectruimte tijdens project PANORAMA
Citymap tafelkleed deel op tafel deels op de grond ca. 1,5 x 6 meter
panorama check tafel kijkrichting naar buiten
schild. BAUC: constructor
Citymap teken tafels
DEUR
= panorama punt
------2 m ----
schilderijen INCANTO / 3x panorama
evt. kleine schilderijtjes
<<---Aalsmeerweg 103--->
2 a 3x schilderijen: Rokin,jan08+driewieler (tuinkruidenwens?)
------2 m -----
-------------------------------------------- 10 m ------------------------------------------------ (40cm) -------------- 3,2 m -------- (40cm) -----------3 m ----- (65cm) -------3 m-------
schilderijen / KANTIJ la vita va + kantensluier + publiek stoel/kruk
----------- 2,8 m ------------ (40cm) -------------- 3,2 m -------- (40cm) -----------3 m ----- (40cm)--------3 m --------
CITYMAP: Work in progress het onderdeel CITYMAP: work in progress is gericht op buurtparticipatie en gaat over bewustwording, het opnieuw beleven van de eigen omgeving door beter te leren kijken, analyseren en deze te tekenen. centraal staan vragen als: Wat ziet en hoe ervaar je de eigen omgeving? Wat is leuk, en wat kan beter? En hoe vertaal je dit in een tekening? Wat voor ideeën ontstaan er door het tekenen? en wat doe je hiermee? Ik nodig de buurt uit samen een CITYMAP te maken. Een CITYMAP is een getekend panorama van de buurt op een groot tafelkleed (1,5 x 7 meter). De CITYMAP is de getekende evaluatie van de eigen buurt (een buurtpanorama). CITYMAP is een tekenworkshop dat bestaat uit: introductie - onderzoek – creatief - evaluatie De workshop is gebaseerd op mijn CITYMAP methodiek: door een tekenvraag (Panorama Check) onderzoek je je omgeving, leer je kijken, tekenen en ondernemen. Per groep wordt de workshop aangepast. Deze methodiek is geïnspireerd door de Reggio Emilia pedagogiek en richt zich op de creativiteit van de deelnemer en het proces van beelden maken (tekenen). Introductie: Eerst bekijken en bespreken we de expositie PANORAMA, en geef ik een toelichting over mijn harde en zachte panorama’s, en hoe ik als kunstenaar werk (creatief proces). Hoe ontstaan beelden en wat zijn panorama’s. En wat zien de deelnemers (gesprek over het bewust kijken). Onderzoek: Dan nodig ik deelnemers uit de Panorama Check te doen. Hierin wordt onderzocht wat je ziet en hoe je je eigen omgeving beleeft? Wat is je plek hierin? En hoe vertaal je dit in een tekening? Creatief: De getekende antwoorden worden verwerkt in CITYMAP, in de vorm van een getekende deelname. Evaluatie: De groep bespreekt het eindresultaat (eigen en resultaat van de ander). Beeldanalyse en ideeën worden besproken. Eventuele vervolgacties worden in een Ideeënlogboek geschreven. Het proces wordt als beeldverslag ook op citymap.web-log.nl gepubliceerd. De tekenworkshops bied ik aan in drie varianten: CITYMAP SCHOOL als een tekenworkshop voor het onderwijs (kunsteducatie). CITYMAP BUURT als inloop tekensessies en Community Art voor de buurt. CITYMAP ONTWIKKELING: kringgesprekken, onderzoek voor nieuwe toepassingen methodiek Alle groepen werken mee aan hetzelfde eindproduct: het getekend buurtpanorama CITYMAP AALSMEERWEG. De workshops worden in RETORT of op locatie gehouden (Senioren). CITYMAP is een werk in uitvoering. Aan het begin staan de contouren (doel, visie, aanpak e.d.) vast, echter is er genoeg marge om het project als creatief proces te laten verlopen. De inbreng van de buurt beïnvloedt het creatieve proces en bepaalt het eindresultaat CITYMAP.
p.5
CITYMAP SCHOOL kunsteducatie In samenwerking met stichting Norbau heb ik mijn CITYMAP methodiek uitgewerkt voor een korter tekenworkshop voor het onderwijs en de naschoolse opvang (9-14 jaar). Een tekenworkshop van de eigen buurt (zichtbaar vanuit de etalage van RETORT). Leerlingen onderzoeken de eigen waarneming en beleving va de directe omgeving met tekeningen. De leerlingen tekenen individueel en groepsgewijs aan het buurtpanorama (CITYMAP). De workshop bestaat uit : • Introductie op beeldende kunst: PANORAMA schilderijen en begrippen harde en zachte panorama’s • Tekenvraag: wat is je panorama? onderzoek door aangepast panorama check • Creatief: getekende deelname aan school-/ buurtpanorama CITYMAP • Groep reflectie: Evaluatie en bespreking eigen werk en gezamenlijk werk • Ideeënlogboek en Beeldverslag op CITYMAP weblog. Doelgroep: bovenbouw PO (groep 5,6,7 of 8) / onderbouw VO: VMBO (klas 1 of 2) Vakgebieden: creatieve vakken (schilderen, tekenen, kunstbeschouwing, kleurenleer, schematisch tekenen, leren kritisch kijken), sociaal-emotionele ontwikkeling, samenwerken, communicatie (spreken/luisteren/kijken). Leerdoel: kennismaking discipline tekenen en beeldende kunst, leren kijken, panorama maken, de eigen wijk Hoofddorpplein, bewustwording (receptief/reflecterend), ik en eigen omgeving, aanzetten tot initiatief. Resultaat: We hebben de tekenworkshop CITYMAP SCHOOL uitgetest op 2 groepen. 40 bezoekers, 40 panorama check’s, actieve deelname aan CITYMAP. De tekenworkshop slaat goed aan bij de bovenbouw PO. Methodiek werkt goed als workshop. Zie onder het onderdeel beeldverslag voor foto’s.
CITYMAP BUURT Een community art project over de eigen buurt als panorama en tekenen. Toegankelijk voor iedereen. De bezoeker bekijkt de tentoonstelling, tast via de Panorama Check de eigen omgeving af; en tekent een detail op het buurtpanorama CITYMAP. Doelgroep woont of werkt in de Hoofddorpplein-buurt (tussen Ringweg Zuid, Einsteinweg, de Schinkel en Th. Bockstraat). Het zijn bewoners, bedrijven, winkeliers, bejaardentehuis, begraafplaatsbeheerder, scholieren, studenten, kantoor personeel, welzijnswerkers, vrijwilligers, toeristen, senioren, zorgpatiënten etc. Zie onder beeldverslag voor foto’s. Resultaat: 283 bezoekers, 150 panorama check’s, actieve deelname CITYMAP. De deelnemer wordt door mijn panorama doeken aangemoedigd en beïnvloed. Het schematisch tekenen als creatieve proces stimuleert nieuwe invalshoeken. Veel nieuwe ideeën voor en reacties op de buurt .
CITYMAP ONTWIKKELING Ik onderzoek en ontwikkel nieuwe toepassingen van CITYMAP methodiek: Tekendialoog tool / kringgesprekken / pilotworkshop / conversatieles tool / communityspel Ik heb benaderd o.a.: Adviesbureau Nieuwe Maan, Vrijwilligers Centrale Amsterdam, Combiwel, SOOZ, Puurzuid en Sanquin, Jeugdzorg (Spirit), Verzorgingstehuis Schinkelhaven, PI Havenstraat, Amstelbaken, van Eesteren museum, koers Nieuw West, Cultuurverkenners ZUID / Nieuw west (AFK), Dialogue House, Cultuur-Ondernemen, MeeZorg, Presenz, Academie voor Psychotherapie, Jellinek, Stichting Dock, Stichting Combiwel, BOOT, ROCvA, Woningbouwcoorporaties (Ymere, Stadgenoot e.a.), Hotels (Design hotel, Hotel HEM en B&B), ambtenaren (stadsdeel ZUID) en Stichting Beeldend Gesproken. Tekendialoog Tool / DAG van de DIALOOG In samenwerking met adviesburo de Nieuwe Maan en Amsterdam Dialoog heb ik onderzocht hoe mijn CITYMAP methodiek te combineren binnen een Dialoog. We hebben eerst de TEST tekendialoog (september in de Nieuwe Maan) uitgevoerd. Hier hebben we een combinatie van twee dialoog methodieken getest. nl. de Dialoog methodiek van de Dag van de Dialoog (4 stappen: kennismaken, ervaringen delen, dromen en doen) en mijn CITYMAP methodiek (d.m.v. een tekenvraag een onderwerp al tekekend bespreken). Later heb ik de TEKENDIALOOG (november in Retort) uitgevoerd. Hier heb ik het tekenen de voorhand gegeven. Resultaat: Ontwikkeling en uitvoering van een nieuw dialoog tool, het TEKENdialoog. Twee tekendialoog evenementen , w.o. de TESTtekendialoog met 15 bezoekers. (zie verder). p.6
CITYMAP ONTWIKKELING Kringgesprekken t.b.v. nieuwe samenwerking met Ik heb onderzocht of en hoe mijn CITYMAP methodiek als tool ingezet kan worden bij zorg-/buurtprojecten. Ik wil het Tekenen als ondersteuning van het gesproken dialoog of als brainstorm tool inzetten. Ik denk aan CITYMAP als onderdeel van een begeleidingstraject, als getekend gastenboek of een tekendialoog. Resultaat: Ik heb verschillende instellingen/partijen benaderd en gesproken. Er is veel behoefte voor een kringgesprek; echter wegens tijdgebrek heb ik deze nu niet georganiseerd. Ik neem dit mee bij het vervolg. In 2011 praat ik verder met o.a. OBA, Spirit Jeugdzorg (interesse om een tool te ontwikkelen), OBA (interesse in workshops/project), Stichting Dynamo (interesse voor toepassing binnen huiskamer traject),Spirit, de Witte Tulp, een psycholoog met eigen praktijk. Pilotworkshop Ik heb mij CITYMAP methodiek uitgewerkt tot twee verschillende tekenworkshop (elk voor een specifieke doelgroep). hiermee heb ik twee pilot workshops gegeven. Voor Senioren (Puurzuid/Combiwel Crea Club) en ex-verslaafden (Jellinek) heb ik in overleg met activiteitenbegeleider zowel de tekenvraag als de Panorama Check aangepast. Bij de Senioren: teken een detail van je huidige omgeving/uitzicht (harde panorama) en teken erna een detail/beeld uit je verleden (zachte panorama). Bijvoorbeeld een detail een detail uit de herinnering, of oude buurt/straat. Zo heb ik de beleving van de eigen omgeving gekoppeld aan een herinnering van de omgeving uit het verleden. Resultaat: geslaagde pilots! 38 deelnemers (zie verder). Nederlandse Conversatieles Tool In overleg met Taalmentor Elmo heb ik het tweede blok van zijn NL conversatieles verzorgd. Tekenworkshop op locatie. Ik heb het tekenen (op de CITYMAP en over de eigen buurt) als leiddraad en excuus gebruikt om een informele NL conversatie op gang te brengen. Ik nodigde de deelnemers uit een tekening op de CITYMAP te tekenen. Naar aanleidng hiervan ging ik de deelnemers vragen stellen. er ontstond een erg ontspannen conversatie. De deelnemers spraken vrijer en namen de eerder besproken stof gemakkelijker op. Mede doordat beeld de taal ondersteunde. Resultaat: 10 deelnemers. CITYMAP werkt als tool ter ondersteuning van een NL conversatie les. In 2011 voer ik twee andere pilots uit om deze tool verder te ontwikkelen. Dit doe ik i.s.m. Amsterdam Dutch Courses.
Community spel Ik heb gezelschapsspel ‘MY FIRST CITYMAP’ ontwikkeld en uitgevoerd. Inclusief spelregels en vragen. Een activiteit om een community te starten en binden. Hierin tekenen max. 6 personen hun CITYMAP op een tafelkleed, Het spel kan meerdere keren gespeeld wordt, totdat het kleed vol getekend is. In een eerste oplage van 8 stuks. In 2011 verder ontwikkelen voor verkoop.
EXTRA PROGRAMMERING TEKENDIALOOG Op 4 november 2010 was de landelijke manifestatie Dag van de Dialoog, met dit jaar als thema “Hoe kleur je je stad?”. Ik heb TEKEN DIALOGEN in RETORT georganiseerd, met tekenen als leidraad van de dialoog. Duur 2 uur. Organisatie i.s.m. Amsterdam Dialoog, Saar Francken www.amsterdamdialoog.nl. Mer onder het onderdeel beeldverslag. Resultaat: 36 bezoekers (30 deelnemers en 2 onderzoekers en 4 assistenten), drie TEKENdialogen, goed en inspirerend dialogen (aanzet tot nieuwe initiatieven/ideeën), meerdere verzoeken tot herhaling.
BELEEFLEZING Op zondag 14 november tussen 15-17 uur heb ik de lezing ‘het sociaal panorama’ van Drs. Lucas Derks (sociaal psycholoog) in RETORT georganiseerd. www.sociaalpanorama.nl Resultaat: 40 bezoekers en 10 getekende deelnames in CITYMAP. Zie verder onder beeldverslag. p.7
PANORAMA CHECK Voor dit project heb ik mijn CITYMAP methodiek verder ontwikkeld. Zo heb ik de Panorama Check uitgewerkt. Het is een eigen ontwikkeld instrument in de vorm van een enquête. dat bestaat uit tien vragen, en gaat over: -
het goed leren kijken naar de omgeving (om iets te tekenen moet je weten hoe het in elkaar zit) bewustwording eigen omgeving, eigen rol/plek hierin (reflectie) aanzet tot creatief denken, tot associatief denken en aanzetten tot eigen initiatief. het verschil ontdekken tussen harde en zachte panorama. een kennismaking met discipline tekenen (eigen) resultaat leren toepassen
Uitvoering PANORAMA CHECK: Retort Art Space heeft een etalage naar de Aalsmeerweg. Voor de etalage staan zes losse tekenzuilen. hierachter krijgt de toeschouwer de PANORAMA CHECK. Dit punt noem ik het Panorama Punt. De toeschouwer rust hier eerst even uit en kijkt door het raam naar buiten. Na een paar minuten krijgt hij/zij de enquête. De vragen moeten door schetsen, tekeningen worden beantwoord. De vragen gaan over zachte en harde panorama’s. Sommige vragen slaan op wat je daadwerkelijk buiten ziet en ervaart. Andere nodigen je uit in je eigen verbeelding je dagelijkse route te bewandelen om zo je beleefde panorama te tekenen. Het tekenen roept ideeën op, deze worden in het Ideeënlogboek opgeschreven.
een paar PANORAMA CHECKS
p.8
BEELDVERSLAG UITVOERING PER ONDERDEEL
EXPOSITIE PANORAMA OPENING Op zondag 31 oktober 2010 was de opening van PANORAMA. het project werd geopend door twee sprekers. Als eerste opende Wayne Modest met een prachtige speech (zie verder voor een samenvatting). Wayne Modest is het nieuwe Hoofd Museale Zaken Tropenmuseum. Hierna sprak de wethouder van Kunst&Cultuur Simone Kukenheim. Beide hielden een prachtig referaat en waren erg enthousiast over dit project en mijn panorama’s. Na de sprekers heb ik de bezoekers uitgenodigd mee te doen aan de Panorama Check. Het publiek was enthousiast en verschillende bezoekers gingen meteen aan de slag door de Panorama Check te maken en mee te tekenen aan het buurtpanorama. Het witte kleed was niet meer wit, gelukkig! Dit was het begin van de nieuwe community. Het was erg geslaagd en gezellig, Mijn werk hing prachtig, mede dankzij de hulp van Marina en door de vrijwilligers was alles op tijd klaar. Er waren 44 bezoekers. Meer foto’s en een korte film van de opening is te zien op citymap.web-log.nl of op VIMEO (onder baukje spaltro).
p.9
Samenvatting openingsspeech van Wayne Modest - Imagining the City:
“ I want to start my brief introduction to this project by quoting from urban theorist Jonathan Raban’s book Soft City: “For better or worse, [the city] invites you to remake it, to consolidate it into a shape you can live in. You, too. Decide who you are, and the city will again assume a fixed form around you. Decide what it is, and your own identity will be revealed, like a map fixed by triangulation. Cities, unlike villages and small towns, are plastic by nature. We mould them in our images: they, in their turn, shape us by the resistance they offer when we try to impose our own personal form on them. In this sense, it seems to me that living in a city is an art, and we need the vocabulary of art, of style, to describe the peculiar relation between man and material that exists in the continual creative play of urban living. The city as we imagine it, the soft city of illusion, myth, aspiration, nightmare, is as real, maybe more real, than the hard city one can locate in maps and statistics, in monographs on urban sociology and demography and architecture.” I would like to propose that the work of Baukje Spaltro is a visualisation of Raban’s proposition. Baukje’s work is an invitation to remake, to re-imagine the city –our city – into what would like it to be..... I realized that perhaps there were several overlaps between Baukje’s relationship with the city and my own interests as a curator and museologist. We were both interested in the social and the material complexity of city life, as a space where people negotiate their belonging – Baukje addressed this interest through her art works and art projects and I through exhibition making. ....... While acknowledging the city as a place of excitement, anonymity, constant change and stimulation, we should however also see the city as a place of anxieties and fears. In the midst of strangers, we can feel alone and become anxious that our own identities might be under threat. As exciting as it can be to meet people who are different from us, we are also often looking for people who we feel are like us. We are often looking for communities to belong to. These communities could be our immediate neighbourhoods, or other communities based on other factors such as ethnicity or gender etc. What I want to suggest this afternoon, and I think that Baukje’s work invites us to think about is that communities are things we construct; we imagine into being. They are not fixed entities that we cannot change. Indeed, in my view, Baukje’s CITYMAP project is exactly about the anxieties about strangers. She invites our participation to confront some of these anxieties and re-imagine the city as what she describes as an ‘Utopia’. This utopian city space is not necessarily free from fears and tensions but rather a space that we are willing to imagine and strive for together. Following Raban, I want to suggest that Baukje through her Hard and Soft Panorama and her CITYMAP is offering the vocabulary of art, of style, to describe the peculiar relation between man and material that exists in the continual creative play of urban living. The city as we imagine it, the soft city of illusion, myth, aspiration is a city that can become as real as the city we see through the window.
p.10
“
CITYMAP WORK IN PROGRESS In Work in progress CITYMAP nodig ik verschillende bevolkingsgroepen uit de buurt om samen een buurtplattegrond CITYMAP te tekenen. Scholen via kunsteducatie workshops, de buurt (bewoners, winkeliers e.d.) via het buurt onderdeel. In ontwikkeling onderzoek ik door kringgesprekken en PILOTworkshops nieuwe doelgroepen en CITYMAP toepassingen (senioren, gedetineerden, tekendialoog).
CITYMAP SCHOOL - ONTDEK & DOE groep naschoolse opvang Op vrijdag middag (26 november) heb ik de pilot tekenworkshop CITYMAP SCHOOL voor de naschoolse groep ONTDEK & DOE van Lennaart Allan gegeven. Deze groep bestaat uit 10 zeer nieuwsgierige kids, die willen ontdekken en veel doen! er waren ook drie assistenten die ook mee deden: in totaal 13 deelnemers. Het begin van de Panorama Check vergde veel aandacht. Vooral het goed kijken naar de eigen omgeving was lastig. Onder mijn begeleiding heb ik ze aangespoord goed te leren kijken en het selecteren van een detail uit de omgeving. De groep bestond uit meerendeels jongens, dit leverde opvallend veel getekende auto’s (als details) op. Eenmaal aan het tekenen was er geen houden aan. In de Citymap was het zoeken naar een leeg stuk kleed. Heel leuk aan deze groep was dat ze verbindgsstukken tussen de verschillende tekeningen van andere deelnemers getekend hebben. Zo ontstonden er wegen tussen eilandjes. Ook hebben de kids interessante fenomen en stellingen getekend en bedacht w.o. de parkeerplaats voor paarden, met speciaal zondagtarief. Dit was een bijzonder creatieve groep. Ook hier erg inspirerend en leuk om te doen! De ouders kwamen de kinderen ophalen en waren ook erg enthousiast.
p.11
CITYMAP SCHOOL - Meidengroep Bockensprong Op 25 november, donderdagmiddag, heb ik de workshop aan de meidengroep de Bockensprong (o.l.v. Vanessa Hogendorp) gegeven. Een groep van ca.18 meiden tussen de 10 en 13 jaar was van de partij. Ook hier heb ik de workshop aangepast. Ik heb de vragen versimpeld met hipper taalgebruik, bood meer persoonlijke begeleiding en werkte met kortere workshopblokken. Ook hier een belangrijke toevoeging: pauze met ranja! Eerst welkom en inleiding over panorama en uitzichten in het algemeen (10 minuten), toelichting harde en zachte panorama’s en over mijn schilderijen (5 minuten), dan de Panorama Check (20 minuten). Mijn begeleiding ging over wat zie je, wat teken je en waarom. Ik gaf de meiden de keuze of alle vragen op een blaadje te tekenen of een vraag te tekenen. Na een korte pauze, individuele bespreking van de Panorama Check (10 minuten). Hierna toewijzen plek voor getekende eigen bjdrage op CITYMAP. De bijdrage is meteen het antwoord op de tekenvraag “Hoe ziet je Panorama eruit?” (20 minuten). Het was langzamerhand zoeken geblazen, want het kleed was behoorlijk vol. Aan het begin tekenden de meiden vooral veel hartjes, lippenstiften en aardbeien. Na enige tips en uitleg (over panorama’s en tekentechnieken) kwamen de meiden er in. Ze tekenden vooral details uit de eigen woonstraat. Zo zijn er verschillende snackbars getekend. De laatste vijf minuten hebben we rondom de CITYMAP elkaars bijdragen bekeken en besproken. Aan het einde heeft Vanessa nog een mooie groepsfoto genomen. Het was erg inspirerend. Vanuit de etalage zagen passante de tekensessie. Dit werkte aanstekelijk, verschillende passanten en buurtkinderen kwamen naar binnen om mee te tekenen. Resultaat: 22 bezoekers (18 meiden + begeleiders)
p.12
CITYMAP BUURT Dit onderdeel is een community art project over tekenen en het begrip panorama. Het is toegankelijk voor iedereen. De bezoeker bekijkt de tentoonstelling Panorama, om erna via de Panorama Check de eigen omgeving af te tasten; en tekent een detail op het buurtpanorama CITYMAP. De deelnemer wordt tijdens het tekenen door de omgeving (mijn panorama doeken) aangemoedigd en beïnvloed. Het schematisch tekenen als creatieve proces stimuleert nieuwe invalshoeken. Zo ontstaan nieuwe ideeën over de buurt en buurtinitiatieven. Deze worden in het Ideeënlogboek opgeschreven. Doelgroep woont of werkt in de Hoofddorpplein-buurt.
Verschillende buurtbewoners en geïnteresseerden kwamen langs. Jong en oud tekenden samen aan een dezelfde tafel, en maakten kennis. De ene gast ging meteen op het kleed tekenen, terwijl de andere eerst rustig de schilderijen bekeek om erna de Panorama Check te doen. Omdat het kleed al aardig vol was, werd het steeds makkelijker om mee te tekeken. Goed voorbeeld deed volgen. De sfeer werd steeds informeler en gezelliger en de CITYMAP steeds mooier! Sommige onderwerpen kwamen vaker terug. Met name: de zon, de dieren en de bomen waren in deze buurt een geliefd onderwerp! Men wilde meer bomen in deze buurt, speelplaatsen, buurtactiviteiten (casino in het weiland voor meer levendigheid in de buurt) en ontmoetingsplekken. Maar men mistte ook het uitzicht, men wilde de horizon weer zien, de natuur..... Er was veel interesse en animo voor herhaling. Men vroeg vaak naar de reden van dit project, en naar de eindbestemming van het kleed. Ik legde het project en reden/doel hiervan uit. Ook vermeldde ik dat na de finissage het project doorgaat: omdat dit kleed de buurt in gaat. Helaas heb ik weinig ondernemers gezien, ondanks mijn persoonlijk uitnodiging. Resultaat: Geslaagd mede door enthousiast en actieve buurt deelname! 223 bezoekers (197 actieve deelname).
p.13
CITYMAP BUURT - Buur tontbijt met wethouder Marco Kruger (Stadsdeel ZUID) Op donderdag 25 november was er een buurtontbijt op de Bockensprong. Buurtbewoners, SOOZ en Combiwel en wethouder Marco Kruger (wijkcentra & buurthuizen) waren aanwezig. Een buurtontbijt voor betrokkenen om zo met de wethouder van gedachtens over de buurt te wisselen. Ik was er op uitnodiging van Combiwel. Ik heb hier het tekenen gebruikt om te achterhalen wat de buurtbewoners van de buurt denkt. Wat is de beleving van de eigen woonomgeving? Tijdens het ontbijt heb ik de gasten uitgenodigd een eigen bijdrage op het buurtpanorama CITYMAP te tekenen. Het bijzondere aan deze locatie zijn de glazen wanden van de ruimte waar het kleed was opgesteld. Hier konden de gasten goed naar de omgeving kijken. Hier heb ik de Panorama Check (tekenvragen) toegepast, w.o.: Teken een detail uit de omgeving wat je wel of niet bevalt? Opvallend was dat iedereen positieve details getekend heeft;. Na een korte aarzeling (wat is dit voor iets?/ ik kan niet tekenen..) ging men geïnspireerd door het prachtige uitzicht gemakkelijk en snel tekenen. Ook de wethouder (tweede foto links) heeft mee getekend. Er ontstonden tijdens het tekenen meteen gezellige gesprekken (over de buurt) rondom de tafel. Het voorstel voor een ‘huiskamerbushalte’ heeft me erg geraakt. Een bushalte opleuken en met groen dak, om zo een kaal bushokje om te toveren tot duurzaame ontmoetingsplek. De maker ervan vertelde ook hoe ze oude kleren schenkt. Ze laat ze daar in een plastic tas achter, met toelichtend briefje dat de vinder ze mee mag nemen. Ze worden altijd meegenomen. Resultaat: Tekenen tool voor buurtonderzoek (wat vinden bewoners van eigen buurt). 35 bezoekers.
CITYMAP BUURT - Schildersgroep Bouch Iedere vrijdag ochtend verzorgt kunstenaar Bouch schilderslessen in de Bockesprong. Op donderdag 2 december is er een delegatie van dit creatief schildersgroepje komen tekenen. Het duurde even voordat de cursisten gewend waren aan het nieuwe materiaal: stiften. Het leuke van dit materiaal is dat elke streep een statement is. Je kan niet verbeteren, weggummen, eenmaal begonnen moet je verder. Ik vind het hierdoor het beste materiaal om te schetsen. Ook nu was het erg gezellig, na een trage start ontstonden prachtige schetsen op het kleed met bijbehorende verhalen langs! Resultaat: 8 deelnemers
p.14
CITYMAP ONTWIKKELING Ik heb drie nieuwe toepassingen van CITYMAP ontwikkeld en uitgevoerd: TEKENdialoog (zie onder extra programmering), twee PILOT workshops (senioren en Jellinek) en de TOOL bij de Nederlandse conversatieles.
PILOT CITYMAP senior bij de CreaClub (Combiwel) Op 17 november 2010 heb ik een CITYMAP senior workshop gegeven aan een groep van 12 vrouwelijke senioren van de Crea Club. Deze komen iedere woensdagochtend bijeen in het nieuwe buurthuis de Bockensprong. Voor CITYMAP senior heb ik minder vragen gebruikt en deze aangepast op de oudere deelnemer. In deze prachtige locatie zijn twee wanden geheel van glas. Hier kun je goed naar de directe omgeving kijken. Zo heb ik de Panorama Check aangepast met vragen als: wat zie je buiten/wat valt op? wat mis je? en wat is je dagelijkse omgeving? hoe beleef je dit? De antwoorden zijn eerst op een los A4 getekend. Hierna kon iedereen die wilde een detail van de A4 op het kleed tekenen, haar eigen getekende bijdrage aan buurtpanorama. Niet iedereen durfde dit meteen te doen, uiteindelijk hebben 8 van de 12 deelneemsters op het kleed getekend. Ook hier ontstonden verschillende verhalen over de eigen buurt en over vroeger. CITYMAP vordert en wordt met de dag mooier! Uiteindelijk was iedereen erg enthousiast. Ik vond het een geslaagde workshop en erg leuk om te zien dat er per doelgroep andere buurverhalen verteld worden. Resultaat: Senioren tekenen graag. 12 deelnemers.
PILOT CITYMAP senior in verzorgingstehuis de Schinkelhaven (Puur Zuid) Op 19 november heb ik weer de CITYMAP senior gegeven in het verzorgingstehuis de Schinkelhaven. Ik had het enorme kleed mee genomen. Speciaal voor deze seniorengroep heb mijn pilot-tekenworkshop verder aangepast: Eerst wat vragen over de direct waarneembare omgeving (kijk uit het raam wat zie je?) en dan vragen over de omgeving van de herinnering (een oude wijk, straat of detail). Iedereen begon een beetje vertwijfeld met wat moet ik tekenen? en ik kan niet tekenen! Maar door de Panorama Check tekenvragen kwam iedereen er snel in. Zelfs de pastoor kwam mee doen en tekende een prachtige Tjoklatvrouwtje. Hij vertelde dat vroeger op deze plek de Chocolade fabriek Tjoklat zat. Ik leer door de verhalen van de deelnemers steeds meer de buurt kennen. Men begon te babbelen en de sfeer werd steeds beter. Ik vond het inspirerend te zien dat iedereen een ander detail uit de directe omgeving selecteerde en met een eigen handschrift tekende. Er ontstonden prachtige tekeningen. Ik werd geholpen door Elena, Valentina, vrijwilliger Jan en activiteiten begeleider Eric. (Helaas mocht ik geen foto’s van de deelnemers maken.). Het samen tekenen leidde tot gresprekstof en iedereen werd er zichtbaar vrolijk van. Het werkt bij elke groep! Resultaat: 14+4 deelnemers.
p.15
PILOT Activiteiten groep Jellinek (Roy Balcomb) Op 27 november heb ik een pilot voor de dagactiviteiten groep van het Jellinek gegeven. In de Gen.Vetterstraat is er een activiteitencentrum van de Jellinek kliniek. hier worden allerlei dagactiviteiten aangeboden. Ik kreeg bezoek van de schildersgroep van Roy Balcomb. We hebben samen de gewone Panorama Check gedaan. Voor deze doelgroep heb ik de opzet van de werkshop aangepast: meer tijd per vraag. Ook heb ik hier de nadruk gelegd op de eigen waarneming (goed leren kijken) en de eigen inbreng op het grote kleed. We hebben veel gepraat rondom het kleed. Deze groep praat niet gemakkelijk, maar zodra we rond de tafel allen zaten te tekenen ontstonden lossere gesprekken. Dit waren leuke gesprekken en allen hebben erg enthousiast mooie dingen getekend! Resultaat: Tekenen maakte conversatie losser en leerde je goed te kijken. 8 actieve deelnemers.
PILOT - Nederlandse Conversatieles (deel een) Een ander onderdeel het CITYMAP tekenen als ondersteuning van Nederlandse Conversatie lessen. Resultaat: De eerste sessie was met 6 deelnemers in RETORT op zaterdag 27 november in RETORT. De tweede sessie was op dinsdag 30 november in de Bockensprong tijdens de Conversatie les van Elmo. De Conversatie les ging over het weer. Die nacht had het voor het eerst flink gesneeuwd. Onderwerpen waren werkwoorden & het weer: sneeuw, ijzel, glad, mist, ijs, koud weer. Ik heb het thema tijdens het tekenen aangepast door te verwijzen naar het land van herkomst en het over het oude huis en (warm) weer te hebben. Iedere deelnemer moest eerst het eigen huis tekenen en dan een plaatst opschuiven. Vervolgens een vragenrondje waarbij iedereen aan de buurvrouw vragen stelde naar aanleiding van de getekende schets. Het werkte erg goed! Ook hier was het tekenen een zeer succesvolle aanvulling, het zorgde voor een losse en speelse conversatie les. Men was minder gefocust op de taal en durfde eerder iets te zeggen/vragen. Als men een woord niet wist werd deze even getekend. Er waren tien vrouwelijke cursisten (12 deelnemers). Helaas wilden de Marokaanse / Turkse cursisten niet op de foto.
Deel twee: In maart 2011 ga ik deze pilot nog twee keer uitproberen (een keer bij Elmo en een keer bij Dutch Course Amsterdam). Ik zal deze formule toepassing van CITYMAP verder uitwerken.
p.16
EXTRA PROGRAMMERING TEKENDIALOGEN & LEZING
TEST TEKEN DIALOOG - 8 september 2010 (Nieuwe Maan) Naar aanleiding van de nationale manifestatie de Dag van de Dialoog heb ik in samenwerking gezocht met Amsterdam Dialoog (www.amsterdamdialoog.nl). Saar Francken is de coördinator Amsterdam Dialoog vanuit adviesburo Nieuwe Maan. Amsterdam Dialoog verzorgt tijdens de Dag van de Dialoog ca. honderd dialoog tafels en gesprekleiderstrainingen in Amsterdam. Per tafel is er een gespreksleider en maximaal 8 deelnemers, die een centraal thema te bespreken. De deelnemers kennen elkaar niet. In 2010 is het thema ‘hoe kleur je je stad?’ dat aan de dialoog tafels wordt besproken. Op 8 september hebben Saar en ik een TEST Tekendialoog uitgeprobeerd. Een combinatie tussen mijn CITYMAP en de Dialoogmethodiek. Om te kijken tot hoe ver het tekenen de dialoog ondersteunt en vergemakkelijkt. Dialoogmethodiek: een gespreksmethode in kleine kring waarin een thema wordt onderzocht en ervaringen worden uitgewisseld. Ik vier stappen: kennismaken, ervaringen delen, dromen en doen. Mijn CITYMAP methodiek bestaat uit een tekenvraag die met mijn begeleiding met tekeningen wordt beantwoord. Binnen mijn CITYMAP methodiek staat het tekenen op de voorgrond, Bij de TEST tekendialoog kijken we eerst een keer hoe de dialoog gaat als er ook bij getekend wordt. En hoe het tekenen nieuwe inzichten, invalshoeken aan de dialoog toevoegt. Saar was de gespreksleider en ik de tekengespreksleider. De dialooggasten waren: Olga Plokhooij (Nieuwe Maan, Nederland in Dialoog), Loes de Jong (filosoof, dialoogdeskundige), Piet Breebaart (interim manager wijkaanpak Ymere), Thomas Verhagen (Dialogues House), Anna Alberdingk Thijm (Fashion & Branding, vormgeving), Maud Sauer (componist, Cultuur-Ondernemen), Norbert Wille beeldend (kunstenaar, Stichting Norbau) en Nanette Kraaijkamp (beeldend kunstenaar, curator Retort). Resultaat: 8 dialooggasten + 2 gespreksleiders + 5 assistenten (15 deelnemers). Saar en ik vonden deze test erg geslaagd! Onze conclusie na het experiment en het lezen van de evaluaties was dat het tekenen tot andere invalshoeken en dialogen leidde; het ijs werd gebroken en zorgde voor een ontspannen luisterhouding. Door tekenen en taal werd het gesprek op meerdere niveaus gevoerd. Op citymap.web-log.nl is een film van deze TEST te zien. Hierna heb ik een presentatie over het TEKENdialoog tijdens gespreksleidingstraining in het Dialogue House gegeven. Deze TEST tekendialoog heb ik verder uitgewerkt voor de tekendialoog op 4 november. Hier ga ik nog een stap verder en test ik wat er met het dialoog gebeurt als het tekenen, en niet het praten leidend is. Ik wil zien hoe en of het werkt. Verder maken Saar en ik een beknopte teken handreiking voor de gespreksleiderstraining. De gespreksleiders bepalen zelf of ze deze toevoeging op 4 november toepassen.
p.17
TEKENDIALOOG - 4 november 2010 In het kader van de Dag van de Dialoog 2010 en mijn kunstproject PANORAMA heb ik op 4 november 2010 drie TEKENDIALOGEN in RETORT ART SPACE georganiseerd. De Dag van de Dialoog is een jaarlijkse en landelijke manifestatie, met dit jaar als thema: ‘Hoe kleur je je stad?. Een TEKENDIALOOG is een dialoog waarbij het tekenen de conversatie helpt en stuurt. Met tekenen doel ik op onbewuste krabbels die tijdens het gesprek opkomen. Dit TEKENDIALOOG bestaat uit het voeren van een dialoog over ‘Hoe kleur je je stad? Door het tekenen komen de deelnemers op andere invalshoeken, hierdoor ontstaat er een ander dialoog. Door het tekenen (non verbale communicatie) is de sfeer informeler en meer ontspannen. De TEKENDIALOOG is een dialoog tussen max. 8 genodigden (die elkaar niet kennen) over de waarneming en beleving van de eigen stad en buurt. En vindt plaats rondom een tafel en in vier stappen: kennismaken, ervaring delen, dromen en doen. Het gaat om het luisteren naar elkaar en zo inzichten en ideeën op te doen over het onderwerp. Tijdens het TEKENDIALOOG tekenen we om de verhalen een beeld te geven, en gebruiken ook het getekende om verhalen te ontlokken. Tekeningen kleuren zo de dialoog. We tekenen op een tafelkleed. Resultaat: Er waren drie tafels en in totaal 36 gasten. Drie gespreksleiders, twee assistenten, twee filmploegen (w.o. AT5) en 24 buurtdeelnemers (waaronder een wijkagent, 3 senioren, iemand van PuurZuid, van Combiwel, de buren, twee ondernemers, een taalcoach, een muzikant, twee kunstenaars, een toerist (Franse), een ingeburgerde Letse, studenten, een psychiatrisch patiënt en een buurmeisje van 11). Twee studenten van de Hogeschool van Amsterdam, minor Ethiek voor de beroepspraktijk (E. Waardenburg en M. Mechielsen) interviewden mij over mijn CITYMAP techniek voor hun onderzoek over Dialoog methodieken. De reacties van de deelnemers waren positief. Aan één tafel was de voertaal Engels. Dit ging goed, dus het tekendialoog kan ook multilinguistisch worden ingezet. Al vrij snel werden er contacten gelegd en er onstonden samenwerkingsverbanden. Bij één tafel was het tekenen meer ondersteunend, bij de overige twee tafels was tekenen de leidraad en bepalend. Vooral de mensen die willen samenwerken waren actief met tekenen. Niet iedereen kon tekenen maar deed wel mee. Iedereen vroeg wanneer de volgende tekendialoog komt. Er is veel animo voor een terugkerend buurtdialoog. Veel brainstormen, enthousiasme en hele mooie tekeningen! In 2011 werk ik tekendialoog verder uit voor meerdere toepassingen (tekendialoog bij bedrijven, als overlegtechniek of als brainstormsessie). Op 4 november is er op 10 verschillende locaties ook getekend. Aan meer dan 100 dialoogtafels werden onder leiding van getrainde gespreksleiders verhalen en dromen over Amsterdam als kleurrijke stad verteld. Deze dialogen vonden plaats in buurthuizen, Albert Heijns, scholen, kunstgaleries, moskeeën, kerken en zelfs ondergronds in de metroputten van de Noord-Zuidlijn in aanbouw. Een paar reacties van gespreksleiders op de TEKENdialoog: Daphne R. - ROC: De tekendialoog werkte bij die jonge mensen (14 personen) goed. Het gesprek ging uiteindelijk over plaats innemen en omgangsvormen in de stad. Ze vonden het verrassend leuk, leuker was dan verwacht! Annemiek W.: Wij hebben een tekendialoog gedaan, dat was een leuke vorm van kennismaking. Iedereen werd uitgenodigd om een bepaalde kleur viltstift uit te kiezen, haar naam op te schrijven en te vertellen waarom je voor die kleur gekozen hebt. Het werkte heel stimulerend. Gaandeweg gingen sommigen mooi tekeningetjes maken, letter-/woordcollages of steekwoorden van het gesprek opschrijven. Dialoogtafel Buurvrouwennetwerk Amsterdam Oost: De tekendialoog had als voordeel een ongedwongen sfeer en tijd voor reflectie van de deelnemers. Dit werkte heel goed. Na het kiezen van de persoonlijke kleur en de uitleg ontstond er een levendig dialoog over de diepere achtergronden ervan. Onder andere groen als kleur van de vrede, blauw als kleur van verdraagzaamheid en rood als kleur van de passie. Verder kwamen persoonlijke ervaringen aan bod en ervaringen uit de actualiteit zoals onverdraagzaamheid in de stad en ruwe omgangsmanieren op de straat en in openbare plaatsen. Dit gespreksonderdeel nam behoorlijk veel tijd in beslag en zo liep de dialoog flink uit.
p.18
GESCHREVEN ACTIES (DOE FASE) De laatste fase van de TEKENDIALOOG is het bespreken/tekenen van doelen/activiteiten. Na de eerste drie fasen (kennismaken, ervaringen delen en dromen) bespreken deelnemers concrete zaken. Deze fase heet de DOE FASE en refereert naar activiteiten als antwoord op de dialoog (Hoe kleur je je stad?). Wat kan je doen om je droom/wens te bereiken. Elke gespreksleider vraagt aan de deelnemers een activiteit/streven op te schrijven aan de rand van het kleed. Hieronder een paar citaten van CITYMAP AMW.
SNERT AVOND: Uitvoering door kunstenaars: avond met snert in saaie straat. Kunstenaars versieren saaie straat met veel lichtjes op beeld, of muur. Muziek uit eigen buurt, jong&oud, professioneel&amateur. Een markt op het Hoofddorpplein of Westlandgracht. Dag van de Dialoog: volgend jaar wil ik graag het thema van de interculturele samenleving op de kaart zetten. Schinkelhaven bus Open staan voor iedereen Als je onthaast, ga je meer kleuren zien Community art + dialoog Open staan voor andere culturen Interculturele stages Meer (figuurlijke) bruggen bouwen Panorama’s organiseren Mooie zebrapaden, meer kleur! Hangspelen, Hangkijken, hanglezen, ontmoeten en hangen Denkruimte, speelruimte voor volwassenen Open arms, free hugs Park, baskeballveld,fontijn Communicatie, ontmoetingsruimte Little streets it starts by yourself Meet Niet teveel willen doen Meer feestjes Tango dansen Yoga, circulatie Loslaten Ruimte en overvloed Dromen&doen PRAVO: oude positieve energie in een nieuwe outfit steken Instantplekken: rommelige speelplek en creatieve plek in de stad Activiteiten voor Yeppen, young ethnic person Enthousiasme, eigen initiatief, openheid, nieuwsgierigheid, meer buurtfeestjes met nieuwe thema’s op nieuwe plekken. p.19
BELEEFLEZING HET SOCIAAL PANORAMA van drs. Lucas Derks Op zondag 14 november in RETORT ART SPACE was er een beleeflezing over ‘het Sociaal Panorama’. Sociaal psycholoog Lucas Derks (ooit kunstenaar en nu sociaal psycholoog die wereldwijd werkzaam is) vertelde eerst over het Sociaal Panorama, wat het inhoudt en hoe het werkt. Deze beleeflezing is eenmalig en speciaal voor PANORAMA verzorgd. D.m.v. een spel werd de positionering m.b.t. het eigen sociale panorama aangekaard. Het publiek werd uitgenodigd mee te werken aan het Sociaal Panorama over de positie van de eigen Partner. Beetje bij beetje werd de grote ruimte van RETORT gevuld met papiertjes beschreven met naam en kijkrichting. Het was een inspirerende en geweldige middag! Iedereen deed mee. Het sociaal panorama model is een psychologisch instrument, waarmee we iemands onbewuste kaart van de sociale werkelijkheid kunnen helpen wijzigen. Jouw plek in de samenleving heb je onbewust vastgelegd. Daardoor blijf je wie je bent en waar je bent, ook al wil je het misschien anders. Intermenselijke relaties worden in het Sociaal Panorama model opgevat als cognitieve constructies in de mentale ruimte; we projecteren mensen op een plek, en die plek bepaalt de kwaliteit van onze relaties. Lucas Derks heeft verschillende publicaties op zijn naam over het Sociaal Panorama, w.o. Sociale Denkpatronen (www.sociaalpanorama.nl). Resultaat: 40 bezoekers. Ik raakte geïnsprireerd door het Sociale Panorama en wil meer hierover en over NLP lezen. NLP (Neurolinguïstisch programmeren) is een methodiek voor training, coaching en communicatieverbetering. Mijn interesse is gerezen om de link tussen CITYMAP en NLP te onderzoeken.
p.20
FINISSAGE 28 NOVEMBER 2010 Op 28 november 2010 was de finissage, Het was een hele mooie en feestelijke afsluiting van PANORAMA. Verschillende deelnemers waren speciaal terug gekomen om te kijken hoe het kleed is geworden. Maar ook passanten uit de buurt waren langs gekomen, omdat ze het via via van PANORAMA hadden gehoord. De buurt was ook tijdens de finissage goed vertegenwoordigd. Vele gasten waren enthousiast en tekenden ook tijdens de finissage. Er is een echt buurtpanorama getekend! Ik heb het eindresultaat niet opgehangen omdat dan de helft van het getekende op zijn kop stond. Zo hebben we een nieuwe stellage gemaakt, een soort lage tafel alias buurtsalon tafel. Combiwel sponserde de hapjes.Speciaal voor de finissage zijn er honderd kleurige cupcakes gemaakt. Dit heerlijke detail deed menig (kinder)hart harder kloppen! Veel dank aan Sarah (www.sarah-s-taart.nl) en haar man voor de heerlijke cakjes. Resultaat: 40 bezoekers. Het grote buurtpanorama/tafelkleed is gedoopt en heet vanaf heden: CITYMAP AMW (Aalsmeerweg). Het is een tijdsbeeld over deze buurt en geeft een beeldverslag over de beleving van deze buurt. Nog leuker: CITYMAP AMW gaat op Tour! De Citymap is al voor 5 verschillende data in 2011 geboekt! Te beginnen met december 2010, als eerste gig: in buurthuis Olympus (zie verder). dan voor het 25 jarig bestaan van de Schinkelhaven, tijdens de buurtdag in de Bockensprong. Ook de buurtbewonersvereniging Hoofddorpplein is geïnteresseerd. Er is een community rondom de CITYMAP ontstaan.
p.21
DETAILS CITYMAP AMW Hier details van de grote CITYMAP AALSMEERWEG. Deze CITYMAP AMW is in november 2010 tot stand gekomen tijdens mijn kunstproject PANORAMA in RETORT ART SPACE, Aalsmeerweg 103, Amsterdam. Er hebben meer dan 350 mensen uit de Schinkel- en Hoofddorppleinbuurt aan mee getekend. Van kleine kinderen tot hoogbejaard, van kunstenaar tot politieagent. Hieronder wat details: eerst drie fasen van het kleed, dan veel dieren, dan details van de directe omgeving (Valeriuskliniek, World Fashion Centre, begraafplaats etc.) en opvallend is het gemis van bomen.
p.22
Buurtdag in de Olympus Op uitnodiging van Combiwel (Irith Zichem) ben ik met CITYMAP AMW naar de buurtdag in buurthuis de Olympus gegaan. Op zaterdag 18 december 2010 was de hele stad onder gesneeuwd! Maar er kwamen veel buurtbewoners mee tekenen. Een tiental bezoekers hebben de Panorama Check gedaan. Door vragen al tekenend te beantwoorden tastten de bezoekers de eigen omgeving af. Zo komen ze tot een getekende bijdrage op de CITYMAP AMW. Er is haast geen leeg plekje meer op de CITYMAP te vinden. Resultaat: 40 deelnemers.
p.23
RESULTATEN BEZOEKERS, KOSTEN, VERVOLG, PERS RESULTATEN 1. Ik heb een introductie gegeven op (het werken met) de discipline beeldende kunst, schilderen en tekenen. 2. Ik heb mijn vrije werk gepromoot bij breed publiek. Mijn netwerk vergroot. 3. Ik heb het thema panorama, en de kracht van een tekening toegelicht tijdens tekenworkshops en rondleidingen. 4. Ik heb mijn CITYMAP methodiek gepromoot in een nieuwe buurt en bij nieuwe doelgroepen toegepast: buurtbewoners (Community Art), scholen (kunsteducatie) en bedrijven/welzijnsorganisaties (ontwikkeling). 5. Ik heb toepassingen van CITYMAP ontwikkeld en uitgevoerd (als tool, tekendialoog, CKV workshops en spel). 6. Per doelgroep heb ik mijn CITYMAP methodiek onderzocht en aangepast en meerdere pilots uitgevoerd. 7. I.s.m. Stichting NORBAU heb ik twee kunsteducatie workshops ontwikkeld en uitgevoerd rondom het thema PANORAMA. een pilot voor het PO en een voor het VMBO. 8. Ik heb mijn Panorama Check tool ontwikkeld en uitgevoerd. Hier heb ik het medium tekenen toegankelijk gemaakt voor de bezoeker door inleidende vragen en begeleiding. Ik heb laten zien dat iedereen kan tekenen. 9. Ik heb gewerkt met de buurt (de eigen omgeving) als artistiek gegeven. Ik heb aangezet tot goed leren kijken en bewustwording van buurtbewoners over de eigen positie binnen de eigen omgeving . 10. Ik heb een nieuw tijdelijk podium in RETORT geschept, waar verschillende partijen elkaar aan de tekentafel ontmoeten. Zo heb ik het culturele aanbod van stadsdeel ZUID in de Hoofddorppleinbuurt vergroot. 11. Ik heb bezoekers aangezet tot actieve deelname (nieuwe contacten en het opzetten van buurtactiviteiten (Ideeënlogboek). Deze ideeën gebruik ik en geef ik door aan relevante instellingen. 12. Ik heb bruggen gebouwd tussen verschillende bewoners en partijen uit dezelfde buurt, en een buurtdialoog gestart; door community art te koppelen aan mijn autonome werk. 13. Tevens was ik de projectleider en curator van PANORAMA. Zo heb ik geleerd een sterk artistiek kader rondom een beeldende kunst manifestatie te ontwikkelen en uit te voeren. 14. Aanvraag voor ontwikkeling/uitvoering van een pilot CITYMAP workshop in de psychiatrie (Arkin groep). 15. Stichting Norbau is benaderd voor 3 kunst/educatie trajecten (zie onder vervolg 2011-2012). TEGENVALLERS: Eigenlijk te weinig voorbereidingstijd. (in juni uitgenodigd voor project in november).Volgende keer 1 jaar voorbereidignstijd. Wegens procedurele fout (te laat uitgenodigd en late subsidieaanr vaag geen subsidie vanhet stadsdeel, wel heel veel credits en aanbevelingen. Medewerking scholen. Geen doeken verkocht. Ondanks deze tegenvallers was deze pilot een geweldig succes met veel lovenden kritieken, uitnodigngen en boekingen en meer mogelijkheden om de CITYMAP methodiek verder te ontwikkelen, promoten en uit te voeren!
BEZOEKERS Totaal aantal bezoekers - 591 Expositie 124 (opening 40 / bezoekers 50 / finissage 40) Citymap 376 (school 45 / buurt 283 / pilots 48) Extra Programmering 91 (tekendialogen 51 / lezing 40)
KOSTEN De totale projectkosten waren €5839,49 PANORAMA was mogelijk door: Baukje Spaltro (mede financierder), Stichting Norbau, AFK, Stichting Gerrit van der Veen en Stichting Combiwel en veel enthousiaste vrijwilligers! p.24
VERVOLG 2011-2012 •
CITYMAP AMW gaat op tour in de buurt. Het kleed is al voor 5 data in 2011 gereserveerd.
•
Toepassingen van CITYMAP (workshops, tekentool e.d. ) meerder keren uitvoeren (kunsteducatie en conversatielessen). Eventuele nieuwe toepassingen (jeugdzorg / psychiatrie / bedrijfsleven) ontwikkelen. In maart 2011 voer ik twee nieuwe pilots uit (een pilot NL conversatie les en een pilot Arkin groep). In de maak zijn nu twee VMBO pilots. In 2011 benader ik ook het bedrijfsleven communicatiebureaus en trainingsinstellingen (de Baak, SN e.d.).
•
Vervolg PANORAMA PLUS opstarten (plan van aanpak) en samenwerking met grotere parijen als OBA ZUID en het Tropenmuseum onderzoeken.
•
Stadsdeel inlichten over bevindingen en ideeën van de Hoofddorppleinbuurt.
•
MY FIRST CITYMAP spel verder ontwikkelen voor de verkoop via internet of designshops ( zoals Frozen Fountain)
•
In gesprek over evt. nieuwe opdrachten. Drie keer uitgenodigd door: Kunst&Cultuur Noord Holland uitnodiging voor ONEINDIG NOORD-HOLLAND; deelname Verhalenkaravaan (evt. met educatietak). Aanvraag voor kunsteducatietraject voor kunstproject Leven aan de Schinkel. Uitnodiging voor samenwerking met ART START in festival Beehives.
RESULTATEN PERS Er zijn 5 films gemaakt van dit project: openingspeeches Wayne Modest en wethouder S .Kukenheim / tekendialogen (nieuwe maan en RETORT) / promo film RETORT (interview+Finissage) en door AT5 Buurt. Allen te zien op spaltro.nl en citymap-web-log.nl (en deels in de dvd ‘PANORAMA a community’).
TEKEN DIALOOG AT5 BUURT 4 november 2010 In samenwerking met Amsterdam Dialoog heb ik in RETORT ART SPACE het TEKEN DIALOOG uitgevoerd. In het TEKENDIALOOG test ik met onbekenden hoe het tekenen een dialoog leidt en vergemakkelijkt. Buurtbewoners praten met elkaar en tekenen ondertussen het tafelkleed vol. De bewoners van de Hoofddorpplein en Schinkelbuurt kwamen in groten getale opdraven. Onder het genot van een hapje en drankje werd en flink getekend en gepraat over de buurt. Buurtbewoners gingen met elkaar in dialoog over de eigen buurt. Met het tekenen als leiddraad de vraag ‘Hoe kleur je je stad?’ als onderwerp. Dit onderwerp is het thema van de Dag van de Dialoog 2010. Het was er super gezellig en een geslaagde avond. Er zijn twee film gemaakt, w.o. door AT5 buurt. Beide zijn te zien op citymap.web-log.nl en op www.at5.nl/artikelen/51953/tekendialoog-brengt-bewoners-bij-elkaar.
p.25
ARTIKEL PAROOL 10 november 2010
Pers Overig Mijn kunstproject PANORAMA is aangekondigd in verschillende stadsbladen (w.o. Art Tweets van Staddeelkrant Zuid, Wijkkrant Zuid-west), in Parool Cs expositieagenda en andere artistieke publicaties als PRESENTeert en Unfold. Ook vermelding en verslagen op de verschillende buurtblog (w.o. buurtportal, buurtlink). p.26
Pleidooi voor Community Art Stadsdeelraad ZUID 4 november 2010 I.h.k.v. de kunstnota 2011 van stadsdeel ZUID heb ik tijdens de inspreekavond een pleidooi voor Communtiy Art gehouden. Ik heb gesproken over mijn kunstproject PANORAMA en het belang hiervan voor de buurt Hoofddorppleinbuurt/Stadsdeel ZUID. Ook heb ik het over de positie van de beeldende kunstenaar als schilder, maker van beelden en bruggenbouwer gehad. Hoe PANORAMA verschillende partijen uit de buurt samen brengt en verbindt, door samen aan de CITYMAP te werken. De raadsvergadering is online te zien via de site van het stadsdeel.
PROJECT ORGANISATIE Projectleiding / organisatie : Baukje Spaltro: projectleiding, conceptontwikkeling, coördinatie en uitvoering. Kunstenaar en curator. Elena Domela Nieuwenhuizen, kunsthistorica, projectmedewerker Ondersteuning: vrijwilligers (Jana, Marloes, Hannah, Carlos, Maria) Medeorganisatoren: Stichting Retort (Anje Roosjen): PR en ondersteuning, www.retortproject.nl Stichting Norbau: uitvoering en ontwikkeling, www.norbau.nl Stichting Combiwel (Irith Zichem): Team Partecipatie & Activering Amsterdam Zuid, www.combiwel.nl Stichting PuurZuid (Marja de Wit): activiteitenbegeleidster, www.puurzuid.nl Adviesbureau de Nieuwe Maan, Saar Francken mede organisator Teken Dialoog, www.amsterdamdialoog.nl Advies: Combiwel (Mariska van der Werf, Bemiddeling Talentcoach Zuid en Oud-West) Stichting Norbau (Norbert Wille uitvoering) www.norbau.nl Vrijwilligers Centrale Amsterdam (Nettie Sterrenburg, PL organisatie advies) www.vca.nl Ondernemersvereniging Hoofddorpplein (Joke ten Have), www.toffoptiek.nl AFK Cultuurverkenners; Eva Schieveld (zuid) en Fatima Essahsah (nieuw-west) Stichting Beeldend Gesproken (Niels Breukers en Monique Cornelissen), www.beeldendgesproken.nl Inge Filmt, www.ingefilmt.nl
MET DANK AAN PANORAMA was mogelijk door de enthousiaste medewerking van verschillende mensen Hierbij wil ik danken: Cor Jabaaij, Marina Metaal, Wayne Modest (Tropenmuseum), Simone Kukenheim (wethouder K&C), Drs. Lucas Derks, Saar Francken (Nieuwe Maan), Maud Sauer (Cultuur-Ondernemen), Jellinek (Roy Balcomb), Marja de Wit (activiteitenbegeleidster Puurzuid), Vanessa Hogendorp en Pauline van der Lee (Combiwel), Lenaart Allan, Elmo J., alle deelnemers van beide tekendialogen, de tekenworkshops, ondernemersvereniging Hoofddorppleinbuurt, Jeanet Klement, Chris Baaten en alle overige deelnemers. Speciale dank aan Elena Domela Nieuwenhuizen, Inge Willems (voor de films), Sophie, Carlos&Maria, Irith Zichem (Combiwel) en de staff van RETORT ART SPACE natuurlijk, allen hebben zij mij erg geholpen! Ik kan met trots concluderen dat dit project erg loont omdat ik iets (in de buurt) op gang heb gezet wat verder gaat dan aanvankelijk bedacht. De buurt is opener, verschillende mensen uit deze buurt hebben kennisgemaakt. Er ontstaan nieuwe contacten en initiatieven. Opgedane contacten worden nu al gebruikt in twee volgende kunstprojectenin deze buurt.
p.27
colofon: concept, vormgeving, redactie Baukje Spaltro © Amsterdam 2010 Niks uit deze uitgave mag zonder toestemming worden gebruikt.
