More than
Honey Een Film van Markus Imhoof
“Als de bijen uitsterven, zal vier jaar later ook de mens uitsterven.” (Albert Einstein)
pedagogisch onderwijsmateriaal
2
Crew, Cast, Filmpedagogiek Originele titel: MORE THAN HONEY Zwitserland, Oostenrijk 2012, 94 min
Regie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Markus Imhoof Script . . . . . . . . . . . . . . . . . . Markus Imhoof, Kerstin Hoppenhaus Camera . . . . . . . . . . . . . . . . . Jörg Jeshel, Attila Boa Montage . . . . . . . . . . . . . . . . . Anne Fabini Muziek . . . . . . . . . . . . . . . . . . Peter Scherer Producenten . . . . . . . . . . . . . . Thomas Kufus, Helmut Grasserm Pierre-Alain Meier Cast . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Fred Jaggi, John Miller, Liane Singer, Heidrum Singer, Fred Terry, Boris Baer, Barbara Baer-Imhoof, Randolf Menze, Zhang Zhao Su e.a.
Kijkwijzer . . . . . . . . . . . . . . . . Alle leeftijden Pedagogisch leeftijdsadvies . . . . 13 jaar, 1ste jaar middelbaar onderwijs Thema’s . . . . . . . . . . . . . . . . . Bijen, de Mens en het Milieu, Milieu – educatie, verantwoordelijkheid, consumptie, globalisering, globale samenhangen
Koppeling naar Schoolvakken . . . . . . . . . . . . . Biologie, Ethiek/Religie, Economie, Kunst, vakoverschrijdend onderwijs
3
Opbouw van het onderwijsmateriaal Dit lesmateriaal geeft tips en suggesties over hoe MORE THAN HONEY kan verwerkt worden in het onderwijs. We beginnen met een inleidend overzicht, dat een aantal thematieken uit de film aanhaalt,. Vervolgens gaan we verder met een uitleg over een paar filmische technieken die eigen zijn aan deze documentaire. Hierna vindt u een paar opdrachten en vragenlijsten voor de studenten, die zowel dienen voor, als na de film. De opdrachten zijn vakoverschrijdend opgesteld en stellen een aantal praktische vragen die als basis kunnen dienen voor discussies.
Over Bijen en Mensen Ik zoek naar een oorzaak voor het sterven van bijen. Daarbij denk ik ongewild aan de goddelijke belofte van de groei die we leerden in de zondagsschool: “Zijt vruchtbaar en vermeerdert u en vervult de aarde en maak haar tot uw onderdaan.” Maar de bijensterfte is geen mysterie. Ze sterven niet gewoon aan pesticiden, mijten, antibiotica, inteelt of stress. Het is de som van dat alles. De bijen sterven door het succes van onze ontwikkeling. Ze sterven door de mens, die van de wilde bijen tamme huisdieren heeft gemaakt. Markus Imhoof Al jaren stapelen zich wereldwijd berichten op over massale sterfte onder de bijen. Een rampzalige evolutie, omdat bijen meer zijn dan enkel honingleveranciers voor de mensen. Door het bestuiven van bloemen en bomen dragen zij veel meer bij tot ons overleven dan we bewust zijn. Een derde van alles wat we eten is afhankelijk van het werk van bijen. Dat is precies waarom Markus Imhoof in zijn documentaire de bijensterfte onderzoekt. Hij brengt onder andere een bezoek aan een traditionele imker in de Zwitserse Alpen die blijft werken met zijn regionale bijensoort. Maar hij bezoekt ook een industriële imker in de VS die jaarlijks doorheen het hele land trekt met trucks vol bijen. Hij zet de bijen in op de seizoensgebonden bestuiving van fruitbomen, of voor massale honingproductie. De Zwitser kan afstand doen van pesticiden, de Amerikaan is er afhankelijk van. Zonder antibiotica zouden de bijen van de Amerikaanse imker immers niet overleven. Door middel van deze twee tegenpolen, probeert Imhoof meer te weten te komen over de rol en de positie van de bij. Hij demonstreert hoe de mens het dier manipuleert en voor zijn eigen doeleinden gebruikt. Hij toont ons ook hoe er in Oostenrijk heel nauwkeurig bijenkoninginnen worden
4 gekweekt, die uiteindelijk wereldwijd verkocht worden en hoe in China wordt gereageerd op het feit dat er in talrijke regio’s helemaal geen bijen meer zijn. Imhoofs documentaire is des te interessanter, omdat het om veel meer gaat dan alleen een “uitleggerige” film over een bedreigde diersoort. Deskundig legt hij het verband tussen verschillende aspecten van het leven van deze insecten, en zo laat hij zijn bewondering voor bijen zien, op een manier die kritisch is voor consumptie en globalisering. En het is net dit perspectief dat ervoor zorgt dat de film zijn titelbelofte inlost: het gaat hier inderdaad over more than honey, over meer dan enkel honing. Maar het gaat ook over de mens en zijn relatie met zijn omgeving, over de drang naar eeuwige groei –en uiteindelijk ook over de wondere kracht van de natuur, die zich misschien toch een klein beetje tegen deze tendens probeert te verdedigen. Ook al gebeurt dit hier alleen door de het intreden van een nieuw soort bij, die wordt beschreven als de zogenaamde killer bee. MORE THAN HONEY is geschikte voor studenten vanaf het eerste middelbaar. We adviseren in het specifiek om dit onderwerp aan te kaarten tijdens vakken als biologie, ethiek/religie, economie, en kunst. Het gaat dus een duidelijk om vakoverschrijdend thema dat op vele manieren kan worden geïntegreerd. In de onderstaande tabel wordt ter illustratie een kort overzicht gegeven van de verschillende lesonderwerpen waaraan deze film zou kunnen worden gelinkt. Schoolvak
Thema
Biologie
De bijenstaat Bijentaal (Karl von Frisch) Bloemenbouw en bestuiving Bijenkweken en het vak van de imker Samenleving van dieren en mensen Biodiversiteit Ecologische samenhangen Gevolgen van het gebruik van pesticiden voor de dieren en plantenwereld Duurzame ontwikkeling
Ethiek/Religie
Ethische gevolgen van de groeidoctrine Consumptie en verantwoordelijkheid Duurzame ontwikkeling
Economie
Kapitalisme en Duurzaamheid
Kunst
Beeldvorming en beeldwerking Vormgevende elementen in de film: contrastmontage
Vakoverschrijdende thema’s
Milieuvorming Globalisering Argumentatie, analyse en evaluatie Informatie verwerken en structureren Documentaire en enscenering Vormgevende elementen in de film
5
Thema’s in MORE THAN HONEY Waarom sterven bijen? En wat betekent dit voor de mens? Het zijn deze vragen die Markus Imhoof ertoe aanzetten om d.m.v. zijn documentaire naar een antwoord te zoeken. Imhoof heeft zelf ook een een levenslange band met bijen; zijn grootvader was destijds immers een imker met 150 bijenzwermen. Op die manier ondervond Imhoof van kind af aan wat de bijdrage van bijen was tot de voeding van de mens. Niet alleen omwille van hun honing, maar ook doordat bijen bloemen bestuiven tijdens hun zoektocht naar nectar.
Bijen Imhoof is gefascineerd door deze dieren – en tijdens zijn zelf ingesproken voice-over tijdens MORE THAN HONEY brengt hij dit ook duidelijk tot uiting. Om te begrijpen hoe belangrijk bijen zijn voor het overleven van de mens, moet het publiek ze eerst leren kennen. Beknopt en duidelijk licht de film toe, hoe de bestuiving van de bloemen door de bijen in zijn werk gaat en hoe communicatie in een bijenstaat functioneert. Zo zien we hoe de werksters andere bijen d.m.v. de zogenaamde “bijendans” naar voedselbronnen gidsen. MORE THAN HONEY voert ons mee tot midden in een bijenkorf, waar de koningin huist. Zij legt dagelijks 2000 bevruchte of onbevruchte, waaruit later de larven voor een nieuwe bijengeneratie – óf werksters óf darren – groeien. Alles wordt in beeld gebracht; de koningin die uit haar ei kruipt, haar allereerste vlucht, en jawel, zelfs de vliegende paring van de koningin met de darren.
Massaproductie en Industrialisatie Het natuurlijk evenwicht is al lang niet meer genoeg voor de mens. Steeds meer bijen zijn nodig om fruitbomen te bestuiven of om honing te winnen. Dit betekent dat de bijenzwermen gemanipuleerd moeten worden om steeds meer koninginnen – en dus hele nieuwe generaties – te produceren. Imhoof observeert hoe de bijen nauwkeurig worden gecontroleerd. In een Oostenrijkse familiebedrijf kunnen zelfs tot 51 koninginnen gekweekt worden, om ze vervolgens wereldwijd te verkopen. In de VS trekt de industriële imker John Miller jaarlijks met zijn trucks vol bijen doorheen het hele land. Op die manier helpt hij met de bestuiving in verschillende gebieden. Maar de 15.000 bijenzwermen hebben geen kans tot overleven zonder antibiotica. Al lange tijd worden de bijen met behulp van antibiotica kunstmatig voorbereid op ziektes en bedreigingen van ongedierte. Dit zijn namelijk de twee voornaamste risico’s voor bijen die op een kleine oppervlakte samen moeten leven. Veel van Millers zwermen overleven de rondreis dan ook niet. Maar Miller lijkt al resistent te zijn voor het nieuws over de schade die zijn massaproductie veroorzaakt. Hij onderstreept telkens onmiddellijk hoe belangrijk het rendement en de winstmaximalisatie voor hem zijn. Dat hij daarmee zelf bijdraagt tot de dood van zijn bijen waar hij geveinsd om treurt, lijkt hij niet te beseffen. Blind volgt hij zijn kapitalistische doctrine van de eeuwige groei.
6
Milieuschade Intussen is de bijensterfte in China in sommige regio’s zelfs geen potentieel gevaar meer. Er bestaan simpelweg geen bijen meer. Mao’s bevel om alle mussen te doden, omdat ze de oogst van de boeren opaten, had fatale gevolgen; zonder de mussen volgde een ware plaag van ongedierte. Deze plaag werd met pesticiden bestrijd, waardoor de bijen stierven. Daarom worden bloemen nu in het Noorden met de hand geplukt, zodat met hun pollen later bloemen uit het Zuiden kunnen worden bestoven, ook met de hand. Imhoofs beelden zijn even indrukwekkend als beangstigend, en geven weer hoe mensen door hun handelingen hun omgeving veranderen.
Verzet van de natuur? Het voorkomen van de zogenoemde killerbijen in Zuid-Amerika en de VS in de jaren negentig van de vorige eeuw lijkt een fysisch antwoord van de natuur op het gedrag van de mens. De killerbijen ontstonden in een laboratorium in Sao Paulo en konden zich sindsdien ongehinderd verspreiden. Maar Imhoof laat het niet bij schreeuwende koppen op de voorpagina. Hij zoekt een imker op in de VS die zwermen van deze bijen houdt. Hij legt uit hoe de bijen eigenlijk ‘geafrikaniseerde honingbijen’ heten. Bij de ontmoeting komt Imhoof iets verrassends tegen. De killerbijen zijn weliswaar agressiever dan andere bijensoorten, maar dat gaat gepaard met het feit dat ze meer resistent zijn en dus niet afhankelijk van antibiotica. Hierdoor is de honing die deze bijen produceren, helemaal vrij van schadelijke stoffen. Op het einde van zijn zoektocht trekt Imhoof naar Australië. Daar zet een onderzoeksteam, waaronder zijn dochter en schoonzoon, een nieuwe bijenkruising uit op een onbewoond eiland. De bedoeling van de onderzoekers is niet om één ultieme soort te verkrijgen, maar net om de genetische diversiteit onder bijen te versterken en te behouden.
Globalisering MORE THAN HONEY volgt het patroon van vele jongere documentaires zoals WE FEED THE WORLD, LET’S MAKE MONEY, PLASTIC PLANET of BULB FICTION, die zich bij hun observaties niet enkel op één land concentreren, maar veeleer grenzen overschrijden om op die manier grotere samen-
7
hangen op te sporen. Vooral de milieuthema’s hebben hun bijdrage geleverd aan de populariteit van dit patroon. Bovendien reageert MORE THAN HONEY daarmee ook op het huidige maatschappelijke debat over de globalisering en zijn gevolgen. Dit internationale perspectief laat ook toe om attitudes en ontwikkelingen te vergelijken. Het spreekt voor zich dat er een groot contrast merkbaar is, tussen medelevende imker Fred Jaggi, op zijn idyllische bergweide in Zwitserland, en de kapitalistische, industriële imkerJohn Miller in de VS, voor wie het gezoem van de bijen gelijk staat aan de sound of money. Maar het is net dankzij dit contrast dat de film in staat is om verschillen te laten zijn. Daarenboven laat Imhoof ook de keerzijde zien van de Zwitserse idylle; want vermenging van Jaggi’s bijen met andere zwermen wordt ten allen koste vermeden, waardoor zwakke inteelt hen uiteindelijk fataal wordt. Daarom is noch de kleine noch de grote imker een echt antwoord voor de toekomst. En dat de mens de taken van bijen op zich neemt, zoals in China, is uiteraard ook geen optie. De film biedt geen eenduidige oplossing, maar laat zien hoe alles onderling verbonden is. En omdat het uiteindelijk om de mens draait en hoe die met zijn omgeving omgaat, wijst de film niemand met de vinger, maar zet aan tot nadenken over hoe deze thema’s in verhouding staan tot ons eigen leven.
De filmische vormgeving van MORE THAN HONEY Voice-over en de rol van de regisseur Markus Imhoof houdt zich in zijn documentaire MORE THAN HONEY op de achtergrond en verschijnt nooit in beeld. Maar het is niet zo dat hij louter objectief of onbetrokken wil blijven. Dat blijkt al uit de eerste scènes. Niet alleen spreekt hij zelf de voice-over in, hij licht ook kort zijn eigen biografie toe en zijn persoonlijke interesse voor de problematiek van de bijensterfte. Maar het is precies door deze persoonlijke insteek dat hij ook zorgt voor authenticiteit. Zijn toon is allesbehalve belerend, wat aangenaam overkomt voor het publiek, maar tegelijkertijd laat hij hen genoeg ruimte om een eigen mening te vormen. Vanuit thema’s zoals bijensterfte, zijn eigen observaties, industriële imkers en hun gevolgen, vermeldt Imhoof ook zijn bedenkingen. Dat imhoof geen passieve verteller is, maakt de argumentatie van zijn films des te overtuigender.
Contrastmontage Een erg aanwezige eigenschap van MORE THAN HONEY is de “contrasterende montage”. Zo zet Imhoof herhaaldelijk verschillende levenswerelden of houdingen tegenover elkaar. Op de uitspraak van de Duitse wetenschapper dat bijen intelligente dieren zijn, volgt bijvoorbeeld de opmerking van de Amerikaanse grootimker Miller, die bijen niet bepaald slim vindt. Millers reactie op de verlies van 91 bijenkorven na een lange reis, zet Imhoof dan weer tegenover de Zwitser Jaggi, die
8
oprecht de dood van een enkele zwerm betreurd en zijn bijen zelfs begraaft. Daarmee neemt de regisseur duidelijk een standpunt in. In zijn montagetechnieken schuilt dus zonder enige twijfel ook de opinie van de filmmaker.
Camerawerk MORE THAN HONEY toont Imhoofs fascinatie voor bijen eerst en vooral d.m.v. indrukwekkende beelden. Hij komt ongewoon dicht bij de bijen dankzij macro- en endoscoopopnames, die elk klein detail van hun lichaam zichtbaar maken. Dit was enkel mogelijk, omdat voor deze opnamen een speciale ‘bijenstudio’ werd opgericht, met maar liefst 15 bijenzwermen. Op deze manier konden specifieke gebeurtenissen worden gefilmd, zoals het afgeven van pollen, de geboorte van een koningin, of een bijendans. De opnames werden gemaakt met een snelheid van 70 frames/beelden per seconde. Als deze opames later worden afgespeeld met de traditionele snelheid van 24 beelden per seconde, kunnen we genieten van een erg gedetailleerde slowmotion. Enkel op deze manier was het bijvoorbeeld mogelijk om de vliegensvlugge beweging van de bijen kwalitatief, natuurlijk en waarneembaar te maken. Eén van de meest spectaculaire beelden uit MORE THAN HONEY is ongetwijfeld de vluchtopname die met een minihelikopter gefilmd werd. Ze lieten toe het publiek op ooghoogte te brengen met de bijen in hun snelle vlucht. Bij deze opnames werd de opnamesnelheid zelfs verhoogd tot 300 beelden per seconde. Verder maakt Imhoof ook gebruik van een typisch cinema-trucje: soms imiteert de camera het standpunt van de bij (point-of-view shot), en verlaat zo zijn louter objectief standpunt.
9
opDRACHTEN EN VRAGEN TER VOORBEREIDING 1. In de film MORE THAN HONEY draait alles rond bijen. Zoek in de bibliotheek en het internet informatie over bijen. Verzamel deze per klas, of maak kleine groepjes die korte presentaties houden over verschillende elementen zoals leefwijze, biologie, bestuiving, bijenkwekerij etc. 2. Alle verzamelde informatie kan vervolgens worden samengebracht op een groot prik- of plakbord. Dit kan dan worden opgehangen in de klas of in de school . 3. De film MORE THAN HONEY gaat op zoek naar een antwoord op de vraag waarom steeds meer bijen sterven. Zoek op het internet welke oorzaken worden vernoemd voor de bijensterfte, en overloop de resultaten in de klas. 4. De titel van de film is: MORE THAN HONEY (“Meer dan honing”)
Bespreek: Wat zou deze titel kunnen betekenen en wat zou men met ‘meer’ kunnen bedoelen?
10
VRAGEN VLAK NA HET BIOSCOOPBEZOEK Beantwoord onmiddellijk na het bioscoopbezoek volgende vragen:
1. Wat is de relatie tussen de regisseur en het thema van het bijen kweken? 2. Welke ziektes kunnen bijen hebben? 3. Waarom verspreiden ziektes zich onder de bijen? 4. Hoe probeert de Amerikaanse bijenproducent Miller deze ziektes te bestrijden? 5. Waarom zijn de bijen in sommige regio’s van China uitgestorven en worden de bloemen nu handmatig bestoven? 6. Waar komen de ‘Killerbijen’ oorspronkelijk vandaan? 7. Waarom zetten de bijenonderzoekers in Australië een bijenvolk uit op een onbewoond eiland, ver weg van het vaste land?
11
OPDRACHTEN EN VRAGEN OVER DE THEMA’S VAN DE FILM De Inhoud van de film 1. Wat ben je over bijen te weten gekomen in deze film, dat je hiervoor nog niet wist? Verzamel deze informatie in de klas en maak een onderscheid tussen: • Welke informatie gaat louter over de biologie van de bijen? • Welke informatie heeft betrekking tot het houden van bijen en de omgeving? 2. De film speelt zich af op verschillende locaties. • Welke elementen en problemen van bijenkweken worden op de verschillende locaties besproken? • Maakt een geschreven samenvatting en duid de locaties aan op een wereldkaart. 3. Welke vragen stelt de film over de problematiek van het bijenkweken? En wat klaagt de film precies aan? 4. “Er zijn slechts twee motivaties in het leven: hebzucht en angst. Als ik mijn bedrijf of mijn levensstandaard zou terugdraaien, zou ik niet gelukkig zijn. Dat zit in mijn genen. Wij zijn kapitalisten, wij willen groei. Totale wereldmacht.” Denk na over dit citaat van de Amerikaanse honingproducent en neem een positie in (voor/tegen). • Waarin geef je de grootimker gelijk, waarin niet? • Deel je zijn mening? Lees je antwoorden door met je partner, en bespreek jullie verschillende meningen. 5. Denk na over welke gevolgen commerciële bijenhandel en de grootschalige honingproductie op mens en de omgeving zouden kunnen hebben. Maak een lijst van alle punten en probeer de oorzaken en gevolgen in een schema te zetten. 6. Organiseer een debat, waarbij één partij voor de argumenten van de grootimker Miller uitkomt en de andere partij een tegenpositie inneemt (bijvoorbeeld die van van een milieuactiviste, socialist, van Fred Terry of de bijen). Het debat is een discussiespel, waarbij twee partijen tegen elkaar optreden. De mening die je in de debat verdedigt moet daarom niet je persoonlijke mening zijn, dit gesprek geeft je mogelijkheid om al spelend bewust te worden van oordelen en vooroordelen.
12 Wat is een debat? Een debat (Frans: débattre – (neer-)slaan) is een gedachtewisseling, dat in tegenstelling tot een discussie formele regels volgt en tot opinievorming dient. In een debat worden de voor (pro-) en tegen (contra-) argumenten van een thema als uitdagende stellingen geformuleerd. Het doel van debatteren is om de tegenpartij van de eigen argumenten te overtuigen. Daarom onderscheidt zich een goede spreker niet alleen door zijn goede argumenten, maar ook door zijn overtuigende retorische vaardigheden.
Spelregels Eerst wordt er een moderator gekozen. Dan worden twee even grote groepen gevormd en er wordt in elke groep een spreker gekozen. De sprekers en hun groep moeten vervolgens één van de twee standpunten verdedigen. De ene groep argumenteert voor (pro), de andere tegen (contra). Het kan interessant zijn om als spreker in een debat een rol te vertolken en niet je eigen mening per se te verdedigen. Men kan natuurlijk steeds een lotje trekken, als men de keuze van het standpunt aan het toeval wil overlaten. De moderator zou in staat moeten zijn het debat neutraal te begeleiden en de betrokken sprekers de mogelijkheid bieden hun argumenten duidelijk naar voren te brengen. Na een ca. 15 minuten durende voorbereiding formuleren de beiden partijen hun standpunt in een goed verstaanbare en provocatieve stellingen, en noteren goede argumenten voor de verdediging van hun stelling. De beide stellingen zijn uitgangspunt voor de debat. De start van de debat vormen twee opiniestukken, waarin beiden posities kort toegelicht worden. De debat wordt door de spelvoerder afgebroken, als de argumenten van beide partijen uitgeput zijn of als één van de partijen zijn standpunt vanwege gebrek aan argumentatie moet opgeven. Normaliter duurt een debat zo’n 20 tot 30 minuten. Indien voldoende tijd aanwezig is, kan men de debat op video opnemen. Zo kunnen de sprekers zichzelf opnieuw bekijken en hun optreden en overtuigingskracht analyseren.
7. Bespreek in groep • Hoe wordt de Zwitser imker Fred Jaggi uit de bergregio vergeleken met grootimker John Miller? • Hoe wordt zijn omgang met zijn bijen geschetst? 8. De regisseur stelt de volgende vraag met betrekking tot het fenomeen van de killerbijen: “Slaan de bijen eindelijk terug of zijn zij net de redders in de nood?” • Wat is jullie mening? • Waarom zouden zij redders kunnen zijn? Voor wie? 9. Beantwoord schriftelijk de volgende vragen: • Wat heeft de film bij jou teweeg gebracht? • Is jouw visie op bijen en bijen kweken veranderd? • Welke houding heb je nu tegenover het houden van bijen? • Welke bijdrage zou je kunnen leveren om de bijensterfte tegen gaan?
13
De vormgeving van de film 1. W elke bijzondere beelden en effecten zijn je bij de vormgeving van de film opgevallen? • Denk erover na hoe zulke opnames gemaakt zouden zijn en welke speciale technieken hiervoor nodig waren. • Waarover was je het meest verbaasd? • Waarover wil je meer te weten komen? 2. V oor de opnames van de bijen in de bijenkorf werd een ‘bijenstudio’ opgebouwd in Wenen. Daar werden bijna alle macro-opnames opgenomen. Zo werden bijvoorbeeld ook de vermeende beelden van de bijen in de kisten op de truck, die door de hele VS gereden worden, in het Weense studio nagespeeld. Beantwoord in klas de volgende vragen: • In hoeverre mag een zogenaamd documentaire iets als objectief/beschrijvend aanduiden, als het in feite nagemaakt is? • Wat vinden jullie verantwoord en waar zijn de grenzen?
14
MORE THAN HONEY – Een documentaire Vragen en opdrachten omtrent filmtaal en filmcultuur 1. Verzin antwoorden op de volgende vragen en beantwoord deze dan met je partner: • Wat is eerder typisch en wat is eerder atypisch (en dus opvallend) aan deze documentaire? • Denk hierbij waarom deze film een bioscoopfilm is en hoe hij zich onderscheidt van een TV-documentaire • Wat zijn de voordelen,maar misschien ook de nadelen, van zo een vorm van documentaire? 2. Beschrijf en motiveer je antwoorden op de volgende vragen: • Welke houding neemt de film door zijn commentaar aan? • Wat is de houding van de film als men alleen naar de beelden kijkt? • Welke beelden vond jij bijzonder fascinerend of indrukwekkend? • Hoe speelt de film in op je emoties? • Is de film moraliserend? • Welke muziek valt bij de bijenopnames op? • Welke stemming geeft de muziek weer? • Welke geluiden zijn jou opgevallen? • Hoe eindigt de film? Zijn het eerder pessimistische of hoopgevende beelden? Hebben zij een symbolische kracht? Hoe interpreteer jij de beelden? 3. Onze eigen bijenreportage als korte film, radio bijdrage of krantenbericht • Stel vragen aan een imker uit jullie regio en probeer er achter te komen, wat hem of haar aan zijn werk fascineert. Confronteer hem met informatie, die je uit de film gehaald hebt (ziektes, oorzaken, behandelingsmethoden, killerbijen, bijenkorf als complex organisme, bijensterfte, honingproductie en andere) Wat zijn zijn of haar ervaringen en meningen? • Bedenk hoe jullie je eigen reportage zien; als een kortfilm, een radio bijdrage of een krantenbericht.
Als je een bezoek brengt aan een bijenkwekerij let dan zeker op de volgende aspecten: •
Of iemand allergisch is voor bijensteken
•
Of de imker sluiers kan uitlenen
•
Of voor er een noodnummer is van een arts
•
Dat er een zalf tegen de bijensteken meegenomen wordt
•
Dat niemand de uitgang blokkeert
15
Bijenreportage als kortfilm • Denkt vooraf goed na over wat jullie de imker willen vragen en wat jullie met de camera willen laten zien aan je publiek. • Kies dan uit het beeldmateriaal, dat jullie gemaakt hebben, de spannendste opnames en de meest belangrijke uitspraken. Zorg ervoor dat je reportage maximaal 15 minuten duurt.
Bijenreportage als radiobijdrage • Bereid interessante vragen voor, om de imker te interviewen . • Neemt niet alleen het interview op, maar ook de geluiden in en rondom de bijenkorf. • Bewaar enkel de meest interessante uitspraken en geluiden.
Bijenreportage als krantenbericht • Bezoek de imker, met papier, potlood en een fotocamera op zak. • Stel hem vragen, maak notities en maak foto’s van hem, zijn werk en de omgeving. • Kies de beste antwoorden, en de meest geslaagde foto(‘s) om een mooi krantenartikel te maken . Contacteer jullie lokale media. Misschien wordt jullie reportage gepubliceerd! Veel succes!
16
Tips voor wie een “hotel” wil bouwen voor wilde bijen • Hiervoor moet je verschillende grote takken of dunnere boomstammen zoeken, die een diameter van minst 5-10 cm en een lengte van ca. 20 cm hebben • Met een ca. 1 cm dik boortje maken jullie ca. 10 cm diepe gaten in het hout • Bind het hout samen met een sterke draad, met alle gaten naar dezelfde kant. Je kan ook eerst een simpele houten frame bouwen, die je dan opvult met kleine en grotere houten takken met gaten erin. Dus ruimtes tussen de grote takken kan je opvullen met kleinere takjes. • Zet het bijenhuis op een afgeschermde, droge plek. Bijvoorbeeld een zonnige muur met afdak. • Nog makkelijker wordt het, als je een bijenhuis wil maken men bamboe, diens takken zijn namelijk al hol vanbinnen! Knip ze af op een lengte van zo’n 30 cm, en bindt ze samen. Observeer wat er gebeurt, en hou een bijendagboek bij. Zien jullie het verschil tussen honingbijen en wilde bijen?
17
Eigendom van Uitgever / filmverdeler Imagine Film Distribution Alsembergsesteenweg 980/1 1180 Brussel
[email protected] [email protected] +32 473 568 388
Internationaal Achaos Bildung & Information® – Kinokultur in der Schule (Ruth Köppl, Heinz Urben)
