Monitor Wonen en Zorg Provincie Gelderland Hoofdrapport

Monitor Wonen en Zorg Provincie Gelderland 2013

Hoofdrapport

Provincie Gelderland Markt 11 Postbus 9090 6800 GX Arnhem T (026) 359 91 11 [email protected] www.gelderland.nl

Programma Wonen december 2013

MONITOR WONEN ZORG PROVINCIE

GELDERLAND 2013

EINDRAPPORT

voor Provincie Gelderland auteur Henk Nouws, Claasje Reijers Ruimte voor zorg bv Research en advies in wonen en zorg Postbus 2038, 3800 CA AMERSFOORT tel 033 ( 465 54 51 fax 033 ( 465 34 81 www.ruimtevoorzorg.nl

30 oktober 2013

INHOUD 1

Inleiding ...................................................................................... 1

2

Hoofdpunten ................................................................................ 3

2.1 2.2 2.3 2.4 2.5 2.6 2.7

Trends .......................................................................................... 3 Bevolkingsontwikkeling ................................................................... 3 Dementie ...................................................................................... 4 Behoefte aan verblijf voor mensen met dementie ............................... 4 Woonzorg ...................................................................................... 5 Vrijwilligers .................................................................................... 5 Scheiden wonen en zorg .................................................................. 6

3

Van 2013 naar 2033 .................................................................... 7

3.1 3.2 3.3 3.4

Einde Einde Einde Einde

4

Bevolkingsprognose 2013

4.1 4.2

Waar vindt de vergrijzing plaats?.................................................... 15 Verschillen per gemeente .............................................................. 17

5

Prognose verblijf voor mensen met dementie 2013

5.1 5.2 5.3 5.4

Prognose dementie ....................................................................... Stad en land ................................................................................ Gemeenten .................................................................................. Behoefte aan verblijf .....................................................................

6

Ontwikkeling aanbod verpleeghuiszorg ..................................... 33

6.1 6.2 6.3 6.4 6.5 6.6

Overzicht ..................................................................................... Regionale capaciteit ...................................................................... Lokale capaciteit ........................................................................... Plannen ....................................................................................... Eigendom vastgoed ...................................................................... Bekostiging kleinschalig wonen ......................................................

7

Vraag versus aanbod zorg voor mensen met dementie.............. 45

7.1 7.2 7.3 7.4

Provincie en regio’s ....................................................................... Gemeenten .................................................................................. Witte vlekken ............................................................................... Meerzorg in verzorgingshuizen .......................................................

8

Referentiecijfer woonzorg 2013

8.1 8.2 8.3 8.4 8.5

Inleiding ...................................................................................... Behoefte aan geschikte woningen ................................................... Behoefte aan woonzorg ................................................................. Meerwaarde van woonzorg ............................................................ Woonzorg versus huidig aanbod .....................................................

van de ouderdom ................................................................... 7 verzorgingshuis als fullservice(concept ..................................... 8 van de kengetallen wonen en zorg ........................................... 8 van de AWBZ ...................................................................... 11 2033 .............................................. 13

2033........ 23 23 25 26 29

33 34 35 38 42 43

45 46 48 48

2033 ..................................... 51 51 53 54 57 58

9

Het potentieel aan vrijwilligers.................................................. 63

10

Toekomst verzorgingshuizen ..................................................... 67

10.1 10.2 10.3

Scheiden wonen en zorg? .............................................................. 67 Investeringen in het gebouw .......................................................... 69 Slopen of hergebruiken? ................................................................ 70

11

Verantwoording ......................................................................... 75

11.1 11.2

Respons ...................................................................................... 75 Vragenlijst (digitaal) ..................................................................... 75

1

INLEIDING

Aanleiding en doel De Monitor Wonen(Zorg provincie Gelderland wil zorgaanbieders, woningcorporaties en gemeenten ondersteunen met up(to(date informatie over de ontwikkeling van vraag en aanbod van wonen met zorg voor ouderen. “Wonen met zorg” is een samenhangend aanbod van een woning in combinatie met zorg: verzorgingshuizen, verpleeghuizen, kleinschalige woongroepen, zorgvilla’s. Als bijproduct is in dit onderzoek ook het aangrenzende aanbod seniorenwoningen geïnventariseerd. De provincie Gelderland voert een stimulerend beleid voor zelfstandig wonen van oude( ren. Ouderen willen zo lang mogelijk in hun eigen omgeving blijven wonen en zelf de regie houden over hun leven. Zorgaanbieders, woningcorporaties en gemeenten hebben gezamenlijk de sleutel in handen om te voorzien in die vraag van ouderen. Informatie De informatie in de monitor, bestaat uit twee delen: een bevolkingsprognose en daaraan gekoppelde vraagprognose, en een inventarisatie van het huidige en toekomstige aanbod van wonen met zorg. De inventarisatie heeft plaatsgevonden door alle zorgaanbieders te vragen naar hun huidige capaciteit en de plannen die zij hebben voor de komende jaren. Omdat de onderwerpen scheiden wonen en zorg en transformatie van verzorgingshuizen actueel zijn, zijn ook vragen gesteld over hoe men aankijkt tegen de toekomst van de eigen verzorgingshuizen. De monitor maakt een inschatting van de behoefte aan verpleeghuisplaatsen / kleinscha( lig wonen voor de periode 2013 – 2033. Met het verdwijnen van de verzorgingshuizen oude stijl, ontstaat er ruimte voor een nieuw soort woonzorgvoorziening, een waarbij de bewoners zelf betalen voor hun huur en de service. De monitor maakt ook een inschatting van deze behoefte aan deze nieuwe woonzorgvoorzieningen – “woonzorg” ( die overigens hun plek kunnen hebben binnen de muren van het verzorgingshuis. Deze rapportage wil organisaties en beleidsmakers ondersteunen met cijfers over vraag en aanbod, en bevat daarom veel tabellen. De vraag( en aanbodcijfers zijn ook beschikbaar op het niveau van de individuele woon( kern, dus fijnmaziger dan het gemeenteniveau. Hierdoor kan iedereen die zich bezig( houdt met wonen en zorg in een bepaalde woonkern over cijfers beschikken. Waarschuwing De cijfers zijn met zorg samengeteld. De enquête onder zorgaanbieders heeft een res( pons van 90% op locatieniveau. De ontbrekende locaties zijn zo goed mogelijk met be( hulp van openbare informatie aangevuld. De enquête is een momentopname. Plannen worden gemaakt en weer geschrapt. Cijfers zijn handig, maar vervangen niet de dialoog.

Ruimte voor zorg

1

Ruimte voor zorg

2

2

HOOFDPUNTEN

2.1

TRENDS

Het einde van de ouderdom Er is geen scheidslijn meer tussen jong en oud. Mensen die stoppen met werken, vinden zichzelf niet oud. Zij gaan door met hun leven een zinvolle inhoud te geven. Hun woonwensen kunnen begrepen worden vanuit gewone woningmarktmotieven. Het verzorgingshuis oude stijl houdt op te bestaan Zorgaanbieders zijn van plan hun verzorgingshuis op een nieuwe manier aan te bie( den, om aan de vraag naar wonen met zorg te kunnen voldoen. Deze nieuwe manier houdt in dat de nieuwe bewoners zelf de huisvesting en de diensten betalen die voorheen door de AWBZ werden vergoed. Er zal meer maatwerk zijn. Eenvoudig begrippenkader: wonen, woonzorg, verblijf De planologische kengetallen wonen en zorg die berekenden hoeveel woon( en zorg( voorzieningen er nodig zijn, voorspellen de toekomst niet goed doordat de regels en de voorkeuren van ouderen zijn veranderd. Het is tijd om de terminologie te veran( deren. Een eenvoudige driedeling volstaat: gewoon wonen, woonzorg en verblijf. Het overgrote deel van de ouderen zal thuis blijven wonen Veel meer ouderen – ook niet(vitale 85(plussers – zullen langer thuis blijven wonen. Weinigen zullen geconcentreerd wonen in woonservicegebieden of woonzorgvoorzie( ningen. Velen zullen verspreid wonen in alle hoeken van de provincie. Zij zullen thuis proberen om te gaan met hun beperkingen, met hun chronische ziekten, tot het echt niet anders kan. Deze grens zal de een verder oprekken dan de ander. Deze realiteit vraagt van beleidsmakers een nieuwe mindset: minder denken in vast( goed, meer denken in breed beschikbare flexibele arrangementen, maatwerk, in alle hoeken van de provincie. Dit gegeven vraagt samenwerking tussen cure en care, tussen eerste en tweede lijn en ziekenhuis, tussen wonen, welzijn en zorg, tussen zorgverzekeraar en gemeente.

2.2

BEVOLKINGSONTWIKKELING

Bevolking Gelderland groeit de komende 20 jaar met 50(duizend personen De bevolkingsgroei van Gelderland is gering: 50(duizend personen op een totaal van 2(miljoen inwoners in twintig jaar. Het aantal 85(plussers verdubbelt in 20 jaar In dezelfde periode neemt het aantal 85(plussers – de groep senioren die het meeste te maken heeft met gezondheidsproblemen en beperkingen – toe van 39(duizend tot 83(duizend. Hun aandeel in de totale bevolking stijgt van 2% naar 4%. Het aandeel 65(plussers stijgt van 17% naar 27%.

Ruimte voor zorg

3

Vooral het platteland en de dorpen vergrijzen De vergrijzing op het platteland en in de dorpen zal groter zijn dan in de steden en grotere plaatsen. Het aandeel 75(plussers in de kleine kernen (minder dan 6(duizend inwoners) groeit van 7% naar 15%. In de steden (Arnhem, Nijmegen en Apeldoorn) groeit het van 7% naar 10%. Voorzieningen voor ouderen zijn voornamelijk beschikbaar in de steden en grotere woonplaatsen, en niet in de kleine dorpen waar de vergrijzing het grootst is. De Achterhoek is in 2033 de meest vergrijsde regio De bevolkingsontwikkeling verschilt van gemeente tot gemeente, regio tot regio. De Achterhoek zal in 2033 de meest vergrijsde regio zijn als gevolg van een combinatie van ontgroening en vergrijzing.

2.3

DEMENTIE

Groei van dementie is 86% in 20 jaar In 2033 zullen er 86% meer mensen met dementie zijn dan in 2013. De groei ver( schilt van regio tot regio. In Rivierenland neemt het aantal het meest toe in deze twintig jaar. Dementie groeit het sterkst in de kleine kernen De toename van het aantal mensen met dementie is het sterkst in de kleine kernen: 109%, en het minst in de drie grote steden: 63%.

2.4

BEHOEFTE AAN VERBLIJF VOOR MENSEN MET DEMENTIE

In twintig jaar tijd zijn 5(duizend extra plaatsen nodig voor mensen met dementie De behoefte aan verblijfsplaatsen voor mensen met dementie neemt tussen 2013 en 2033 toe van 6.433 tot 11.969. Aanbod houdt groei bij De komende jaren zal het aanbod van plaatsen voor mensen met dementie voldoen( de zijn voor de stijgende vraag. Tegenover de huidige vraag van 6.433 plaatsen, staat een capaciteit in verpleeghuizen en kleinschalige projecten van 7.276 plaatsen. In 2023 is de vraag 8.613 plaatsen, en het aanbod zal zijn gegroeid, als alle plannen kunnen worden gerealiseerd, tot 8.975 plaatsen. Het is onzeker of al deze plannen kunnen worden gerealiseerd. Kijken we nog verder in de toekomst, naar 2033, dan zijn er nog 2.993 plaatsen extra nodig. Kleinschalig wonen voor mensen met dementie in de lift Het huidige aanbod voor mensen met dementie bestaat voor 59% uit plaatsen in kleinschalige projecten en voor 41% uit traditionele verpleeghuisplaatsen. De uitbrei( dingsplannen van de zorgaanbieders zijn overwegend kleinschalig van aard. Als alle plannen zijn gerealiseerd, zal het kleinschalige aanbod 67% zijn van het totaal. 25 witte vlekken

Ruimte voor zorg

4

In 2018 zijn er 25 woonplaatsen in de provincie waar geen aanbod is en waar be( hoefte is aan een kleinschalig project van 12 plaatsen of meer (witte vlekken). Daar( naast zijn er 14 woonplaatsen waar al aanbod is en waar een tekort in het aanbod is van 12 plaatsen of meer (grijze vlekken).

2.5

WOONZORG

Bijna 6(duizend personen hebben behoefte aan wonen met zorg in 2013 De theoretische behoefte aan woonzorg – woonvormen met een onderscheidende hoeveelheid extra zorg en zekerheid ten opzichte van gewoon wonen – is 5.847 per( sonen in 2013. De behoefte groeit tot ruim 11(duizend personen in 2033. Thuis kan goed alternatief zijn voor woonzorg Het is niet zeker of ouderen zullen verhuizen naar een woning met zorg. Als zij goede thuiszorg krijgen, als er een goed sociaal steunsysteem is, en als zij al in geschikte woningen wonen, dan zal de behoefte om te verhuizen naar woonzorg minder zijn. Voldoende vastgoed woonzorg Tegenover de “vraag” naar woonzorg (5.852 plaatsen), staat een aanbod van op dit moment 8.944 verzorgingshuisplaatsen en 9.036 aanleunwoningen. Daarnaast zijn er nog 1.066 meerzorgplaatsen in verzorgingshuizen. Bij elkaar is het aanbod 17.980 plaatsen. Cijfermatig is er voldoende vastgoed voor wonen en zorg. Maar kwalitatief is niet zeker of dit vastgoed past bij de vraag van senioren. De toekomst moet dat uitwijzen. In 2018 is het aanbod veel lager – 15.211 – door sluiting van verzorgings( huizen, en de behoefte woonzorg is gestegen naar 6.803 plaatsen. “Vraag” staat tussen aanhalingstekens omdat het feitelijke gedrag van ouderen sterk zal worden beïnvloed door de kwaliteit van de thuiszorg, de beschikbaarheid van een sociaal steunsysteem, en de geschiktheid van de woning waar men nu woont. Capaciteit verzorgingshuizen daalt van 10(duizend naar 6(duizend Op dit moment zijn er 10.010 verzorgingshuisplaatsen in Gelderland, inclusief meer( zorgplaatsen. Dit intramurale aanbod zal de komende jaren dalen tot 6.201 plaatsen, als alle plannen van de zorgaanbieders worden gerealiseerd. In de jaren daarna kan deze daling zich doorzetten, afhankelijk van de plannen die zorgaanbieders de ko( mende tijd ontwikkelen.

2.6

VRIJWILLIGERS

Potentieel aan vrijwilligers halveert in 20 jaar Veel vrijwilligers zijn jonge ouderen, 55(75(jaar. Op dit moment zijn er voor ieder 85(plusser in de provincie 12 mensen beschikbaar tussen de 55 en 75 jaar. Dit vrij( willigerspotentieel halveert de komende twintig jaar. In 2033 zijn er nog maar 6 55( 75(jarigen voor iedere 85(plusser.

Ruimte voor zorg

5

2.7

SCHEIDEN WONEN EN ZORG

Zorgaanbieders introduceren scheiden wonen en zorg in verzorgingshuizen In meer dan 70% van de huidige verzorgingshuizen willen de zorgaanbieders schei( den wonen en zorg gaan aanbieden. Ouderen kunnen daar komen wonen zonder CIZ indicatie. Zij betalen de huisvesting en de diensten uit eigen portemonnee, en krijgen de zorg vergoedt uit de AWBZ. Sluiting van verzorgingshuizen (nog) niet aan de orde Nog geen 10% van de verzorgingshuizen denkt op dit moment aan sluiting in ant( woord op de kabinetsplannen. Investeringen nodig om verzorgingshuizen klaar te maken voor de toekomst 70% van de verzorgingshuizen denkt dat ingrijpende aanpassingen, sloop en nieuw( bouw nodig zijn om het huis klaar te maken voor de toekomst. Verzorgingshuizen in 2018 voor 84% benut voor PG en woonzorg De verzorgingshuiscapaciteit zal in 2018 voor 84% benut kunnen zijn voor verpleeg( huiszorg voor mensen met dementie en voor wonen met zorg op basis van het prin( cipe scheiden wonen en zorg.

Ruimte voor zorg

6

3

VAN 2013 NAAR 2033

Wie anno 2013 kijkt naar vraag en aanbod op het gebied van wonen en zorg, ziet dat alles in beweging is. De toekomst is onduidelijk, maar zal niet zijn wat het vandaag de dag is.

3.1

EINDE VAN DE OUDERDOM

De ouderen van nu, zijn niet meer zoals de ouderen van vroeger. En die van de toekomst vast niet zoals die van vandaag. Mensen die in onze tijd uit het werkzame leven stappen, vinden zichzelf niet oud. Zij gaan door met hun leven een zinvolle inhoud te geven. Ziekten en beperkingen zijn be( lemmeringen die men oplost, maar zijn geen redenen om zich oud te voelen. Het einde van de ouderdom. Aan ziekte en zorg kleeft het stigma van uitgerangeerd zijn. Dat is niet wat de meeste mensen willen. Toegeven aan zorg, aan hulp, wordt vaak gevoeld als het opgeven van de zelfstandigheid: andere mensen gaan het voor je bepalen; hun verantwoordelijkheid telt zwaarder dan jouw wens. Het aantal mensen boven de 85 zal de komende 20 jaar verdubbelen. Velen zullen te maken hebben met meervoudige chronische ziekten. Deze 85(plussers, met hun ge( schiedenis van specialistische ingrepen en verpleegkundige nabehandelingen, gaan de nieuwe toekomst testen: hoe lang gaat het goed, alleen, thuis? Waar trekt de samenle( ving een grens? Het besluit om te verhuizen naar een omgeving met veel zorg, is vrijwel altijd een nood( oplossing, een stap die vaak wordt gezet op aandringen van kinderen en hulpverleners. Mensen geven zich niet graag over aan hun belemmeringen en gezondheidsproblemen. Als het even kan, zoeken ze liever een oplossing in de eigen vertrouwde omgeving. Natuurlijk wordt er ook door senioren veel verhuisd. In deze jaren van crisis misschien iets minder, omdat het lastig is een woning te verkopen. Als senioren verhuizen, kan dit het beste begrepen worden vanuit gewone woningmarktmechanismen en verhuismotie( ven, zoals die voor iedereen gelden, jong en oud. Senioren hebben bepaalde voorkeuren, natuurlijk: een gelijkvloerse woning bijvoorbeeld, een bepaalde vestigingsplaats, niet te groot maar ook niet te klein. Men sorteert ook voor op de ouderdom: een geschikte wo( ning, dicht bij voorzieningen. De diversiteit in woonwensen is enorm, en de afweging kosten(kwaliteit speelt voor iedereen. Daarin verschillen jongeren en ouderen niet van elkaar. Naarmate de leeftijd stijgt en de problemen toenemen, houden mensen sterker vast aan het bekende, en wordt de drempel om te verhuizen groter. Verhuizen betekent vaak een streep door de continuïteit van het alledaagse leven, het vertrouwde ritme dat helpt de eindjes aan elkaar te knopen. De meerwaarde van de verhuizing dient groot te zijn, wil men dit alles opzij durven zetten.

Ruimte voor zorg

7

3.2

EINDE VERZORGINGSHUIS ALS FULLSERVICE CONCEPT

Met het einde van het verzorgingshuis – op dit moment worden de lagere indicaties voor verzorgingshuiszorg afgeschaft ( eindigt ook een fullservice(concept. Behalve zorg en zekerheid, verschafte het verzorgingshuis immers ook allerlei gemakken zoals maaltij( den, wasservice, activiteiten enzovoorts. In de toekomst kunnen ouderen nog steeds naar het verzorgingshuis, maar vinden daar geen collectief betaald fullservice(arrangement. Men zal wonen en diensten uit eigen zak betalen: scheiden wonen en zorg. Uit dit onderzoek blijkt dat veel organisaties scheiden wonen en zorg serieus onderzoeken en gaan implementeren. Een fullservice( arrangement zal voor de meeste mensen te kostbaar zijn en daarom worden omgezet naar maatwerk. De vraag is nu wat hiervan het effect zal zijn op het verhuisgedrag van senioren. Stond bij een verhuizing naar het verzorgingshuis de zorg en de zekerheid voorop? Of de ser( vice? Stel het eerste, persoonlijke verzorging en zekerheid: dan zullen mensen geen pro( bleem hebben met het wegvallen van de flankerende diensten en nog steeds willen ver( huizen naar het verzorgingshuis. Stel dat het tweede de doorslag gaf, de huishoudelijke hulp, maaltijden, activiteiten en andere diensten: dan biedt scheiden van wonen en zorg, waar dit allemaal nog slechts zeer beperkt mogelijk is gegeven iemands bestedingsruim( te, weinig meerwaarde ten opzichte van thuis blijven wonen. Het is moeilijk in te schatten hoe ouderen en hun mantelzorgers gaan reageren op het verdwijnen van het verzorgingshuis. Dit onderzoek heeft een poging gedaan om de om( vang van de groep ouderen te berekenen die interesse heeft in de combinatie van wonen mét zorg “woonzorg”. Maar of zij inderdaad gaan verhuizen, is niet gezegd. Het nieuwe concept moet voldoende meerwaarde hebben, dus meer kunnen bieden dan wat thuis mogelijk is. Véél meer, want verhuizen is een flinke opgave voor iemand die oud is, de veranderingen niet kan overzien, de eigen omgeving vaarwel zal zeggen, de continuïteit van het dagelijks leven zal opgeven; dat doe je niet lichtzinnig. Er zullen ongetwijfeld ouderen zijn die willen verhuizen naar een omgeving waar wonen en zorg gekoppeld zijn. Maar anderen zullen die stap niet zetten, omdat de thuiszorg goed is, omdat zij veel steun ervaren uit hun omgeving, omdat zij al in een geschikte woning wonen nabij voor( zieningen.

3.3

EINDE VAN DE KENGETALLEN WONEN EN ZORG

Sinds ongeveer tien jaar wordt er gewerkt met toekomstscenario’s en planologische ken( getallen wonen en zorg, die de vraag voorspellen. “De planologische kengetallen zijn bedoeld als hulpmiddel voor woon( en zorgaanbieders, gemeenten en provincies die de toekomstige behoefte aan woon( en zorgvoorzieningen willen inschatten. Dit is van be( lang als onderlegger voor een ruimtelijk plan of voor een meerjaren investeringsplan”1. Deze kengetallen hebben de afgelopen jaren hun waarde bewezen. Ze hebben bijgedra( gen aan een visie op de markt en het bepalen van de bijbehorende woonvormen en wo(

1

Aedes(Actiz Kenniscentrum Wonen(Zorg: Toekomstscenario’s en planologische kengetallen wonen en zorg’. Utrecht, mei 2004

Ruimte voor zorg

8

ningaantallen. Het aanbod werd beschreven in termen van beschermd wonen, verzorgd wonen en levensloopbestendig wonen. Een voorbeeld. Voor de gemeente Doesburg betekenen deze kengetallen (presto scena( rio) het volgende voor het jaar 2015: 27 plaatsen verzorgingshuis 41 plaatsen traditioneel verpleeghuis PG en somatiek 27 plaatsen kleinschalig groepswonen PG 33 plaatsen beschut wonen voor ouderen 175 plaatsen woonzorgcomplex 169 aanpasbare woningen in de wijk

Anno 2013 zijn deze kengetallen, vanwege de veranderde omstandigheden, niet langer bruikbaar. De voorspellingen voor de vraag naar verblijf zwaar (het verpleeghuis en kleinschalig groepswonen) zijn nog steeds valide. De voorspellingen voor het verzorgingshuis niet meer: het verzorgingshuis verdwijnt als fullservice(concept. De voorspellingen voor het woonzorgcomplex zijn evenmin valide. Het woonzorgcomplex is een serviceconcept, net als het verzorgingshuis en de serviceflat. In de praktijk zijn mensen nauwelijks bereid om te betalen voor een collectief aanbod; liever diensten op maat en betalen wat je afneemt. Daardoor zijn collectieve serviceconcepten, opgebracht door bewoners zelf lastig te exploiteren, tenzij er voldoende schaalgrootte is. De voorspellingen voor aanpasbare woningen zijn niet valide. Het bouwen van woningen voor mensen met beperkingen veronderstelt dat deze mensen naar precies díe woningen gaan verhuizen die passen bij hun handicap. Maar áls ouderen al willen verhuizen, dan hebben zij nog wel wat meer noten op hun zang dan alleen de geschiktheid van de wo( ning: prijs, locatie, uitstraling, vestigingsplaats, etc.. De match tussen mensen met be( perkingen en woningen met oplossingen is beperkt en het bouwen van specifieke ge( schikte woningen voor ouderen is als een schot hagel. De kengetallen voldoen dus niet voor de toekomst. Het is beter om de markt te bezien in frisse, eenvoudige termen: Wonen De meeste ouderen willen gewoon wonen, in alle denkbare vormen en variaties. De wensen van ouderen zijn net zo divers als die van jongeren. Er is geen apart ou( derensegment in de woningmarkt. Natuurlijk zijn er woonvormen die beter aanslaan bij ouderen, net als er woonvormen zijn die beter aanslaan bij jonge gezinnen. Toe( gankelijkheid en doorgankelijkheid kunnen het beste worden verbeterd (al dan niet op maat) bínnen de reguliere voorraad. De vraag naar specifieke woonvormen voor ouderen, gelabeld voor ouderen, is niet vanzelfsprekend. Woonzorg Mensen die echt niet meer zelfstandig in de eigen vertrouwde omgeving kunnen wo( nen (“wie bepaalt dat?”), die toezicht nodig hebben, en hulp bij het organiseren van het dageijkse leven, zoeken een oplossing die duidelijk meerwaarde heeft boven de huidige woonsituatie. Woonzorg is een verzamelbegrip voor woonvormen met een

Ruimte voor zorg

9

onderscheidende hoeveelheid extra zorg en zekerheid. Het is onzeker hoe groot deze behoefte is. In dit onderzoek is een eerste inschatting gemaakt van de behoefte aan woonzorg: een bovengrens. Verschillende omgevingsfactoren – thuiszorg, vangnet, kwaliteit huidige woning en woonomgeving ( bepalen mede de vraag. woonzorg is een containerbegrip voor een verder zeer gedifferentieerd aanbod. Verblijf Verblijf kan de oplossing zijn voor mensen die vanwege hun ziekte en beperkingen, vaak in combinatie met een regieprobleem, intensieve zorg nodig hebben. Een goed voorbeeld is de ziekte Alzheimer en andere vormen van dementie die het in een be( paalde fase onmogelijk maken om nog langer zelfstandig thuis te wonen. De indeling in drie segmenten is eenvoudig. Aar het vertalen ervan in concrete bouw( en aanpassingsopgaven is lastig. Een concrete voorspelling voor het verblijfssegment is mo( gelijk. Een modelmatige voorspelling voor het woonzorg segment is al een stuk lastiger. Het modelmatig voorspellen van de behoefte aan woningen voor ouderen is erg ambiti( eus. Het beste is toch om een onderzoek naar de behoefte lokaal in te steken en dan rekening te houden met alle lokale variabelen. De paradox is dat de sterke vergrijzing, de sterke toename van het aantal mensen met meervoudige chronische ziekten, de toename van behandelmogelijkheden, de verschui( vingen van tweede lijn naar eerste lijn, niet zullen leiden tot evenredig meer vraag naar woonzorgoplossingen. Het overgrote deel van de ouderen zal binnen de reguliere wo( ningvoorraad proberen levensvragen en dromen te blijven verwezenlijken, en verhuizen naar woonzorg zal een uitzondering blijven, of misschien tragischerwijze de route voor de laatste maanden van het leven zijn.

Ruimte voor zorg

10

3.4

EINDE VAN DE AWBZ

De transformatie van de AWBZ is de laatste jaren in een stroomversnelling geraakt. In het eerste decennium van de 21e eeuw werd nog verwacht dat marktprikkels en verdere professionalisering de zorguitgaven zouden kunnen indammen. Dat is niet gelukt. Nu is het beeld dat de wet zelf op de schop moet. Op dit moment, anno 2013, is het de bedoeling dat gemeenten een deel van de zorg die nu in de AWBZ geregeld is, gaan overnemen. De huishoudelijke zorg is al onderdeel van de WMO, Wet maatschappelijke ondersteuning en begeleiding en verzorging thuis komen daar waarschijnlijk bij. Het budget wordt begrensd en gemeenten mogen keuzes maken; zij kunnen in de toekomst dus kiezen voor een brede (iedereen een beetje) of een smalle (alleen de zwaarste gevallen) aanpak. Een ander deel van de AWBZ wordt stopgezet, zoals bijvoorbeeld het verzorgingshuis. Nog weer een deel van de huidige AWBZ zorg kan worden overgeheveld naar de zorgver( zekeraars zoals revalidatie en wijkverpleging, en dit proces is gaande. Tot slot blijft een stuk zware intramurale zorg overeind, voor mensen die intensieve zorg en toezicht nodig hebben. Deze intramurale zorg wordt gezien als een fullservice(concept – dus wonen, verblijf en zorg als integraal aanbod – maar mogelijk blijft de zorgcompo( nent ook bereikbaar als PGB, persoonsgebonden budget. Burgers kunnen met een PGB de zorg vergoed krijgen en huisvesting en verblijf uit eigen zak betalen. Het systeem krijgt meer prijsprikkels: mensen met een hoger inkomen en vermogen, betalen een hogere eigen bijdrage. Ook gemeenten mogen hun hulp inkomensafhankelijk maken. Dit zal het beroep op zorg naar verwachting verder indammen. Als de plannen in deze vorm doorgaan, zullen gemeenten veel verantwoordelijkheid gaan dragen voor de zorg. Zij bereiden zich voor op deze nieuwe rol. Belangrijke uitgangspun( ten van dit moment zijn eigen verantwoordelijkheid, burgerparticipatie, wijkaanpak, inte( graliteit van de oplossingen. Gemeenten, zorgaanbieders en woningcorporaties tasten af hoe zij hun rollen de komende jaren, in dit veranderende landschap, kunnen invullen.

Ruimte voor zorg

11

Ruimte voor zorg

12

4

BEVOLKINGSPROGNOSE 2013

2033

Provincie Gelderland heeft medio 2013 nieuwe bevolkingscijfers gepubliceerd, gebaseerd op het Primos model. De cijfers laten zien dat de bevolking van Gelderland de komende twintig jaar licht blijft groeien, 50(duizend inwoners er bij op een totaal van 2(miljoen. Tabel 1

Bevolkingsontwikkeling provincie Gelderland 2013 – 2033 (bron: provincie Gelderland / Primos) 0-4 5-9 10-14 15-19 20-24 25-29 30-34 35-39 40-44 45-49 50-54 55-59 60-64 65-69 70-74 75-79 80-84 85-89 90-94 95+

Figuur 1

Ruimte voor zorg

2013 106.923 116.594 128.881 124.691 122.221 112.066 111.823 117.710 151.355 156.079 151.103 136.927 129.838 116.674 83.159 63.779 46.822 26.831 10.168 2.233 2.015.877

2018 104.436 108.911 117.856 129.085 121.328 118.477 113.397 113.507 118.729 150.387 154.330 148.616 133.167 123.752 108.736 73.724 51.010 30.983 12.593 3.191 2.036.215

2023 106.523 106.537 110.222 118.059 125.459 116.867 119.009 114.605 114.108 118.594 148.828 151.761 144.680 127.380 115.797 97.727 59.846 34.390 15.212 4.072 2.049.676

2028 108.484 108.633 108.283 110.978 115.786 121.022 117.750 120.455 115.478 114.001 117.925 146.676 148.000 138.630 119.863 104.384 80.577 41.079 17.159 5.024 2.060.187

2033 108.787 110.823 110.475 109.509 110.061 112.550 122.262 119.449 121.453 115.540 113.381 116.536 143.302 142.300 130.877 108.594 86.066 56.597 20.778 5.794 2.065.134

Bevolkingsontwikkeling provincie Gelderland 2013 – 2033

13

In de regio’s Achterhoek, Rivierenland en Stedendriehoek gaat de bevolking in absolute aantallen achteruit. Tabel 2

Toename / afname bevolking, 75+plus, 85+plus, tussen 2013 en 2033

Provincie Achterhoek De Vallei Noord-Veluwe Rivierenland Stadsregio Stedendriehoek

totaal abs 49.257

% 2%

75+ abs 127.996

% 85%

85+ abs 43.937

% 112%

-12.482 33.936 13.805 -733 19.193 -4.462

-5% 14% 7% 0% 3% -1%

16.551 16.849 13.233 15.903 44.648 20.812

75% 97% 88% 109% 83% 77%

5.761 5.536 5.280 5.032 14.832 7.496

98% 122% 136% 139% 106% 101%

De bewoners van Gelderland krijgen niet zoveel kinderen, de jonge bevolking krimpt. De naoorlogse geboortegolf zorgt voor een forse toename van het aantal ouderen. Op dit moment is 17% van de Gelderse bevolking ouder dan 65 jaar. Over twintig jaar zal dit aandeel zijn gestegen tot 27%. In diezelfde periode neemt het aandeel 75(plussers toe van 7% tot 13%, van 150.000 naar 280.000 personen. Het aantal 85(plussers verdubbelt ruimt: van 39.000 tot 83.000 personen. Figuur 2

Ruimte voor zorg

Aandeel ouderen in de bevolkingsontwikkeling provincie Gelderland 2013 – 2033

14

Tabel 3

Ontwikkeling aantal 75+plussers, 2013 + 2033

Provincie Achterhoek De Vallei Noord-Veluwe Rivierenland Stadsregio Stedendriehoek Tabel 4

2013 149.833

2018 171.501

2023 211.247

2028 248.223

2033 277.829

22.160 17.410 15.096 14.594 53.715 26.858

25.147 20.466 17.563 17.139 61.060 30.126

30.126 25.601 21.748 22.376 74.410 36.986

34.881 30.200 25.288 27.050 87.684 43.120

38.711 34.259 28.329 30.497 98.363 47.670

Ontwikkeling aantal 85+plussers, 2013 + 2033

Provincie

2013 39.232

2018 46.767

2023 53.674

2028 63.262

2033 83.169

Achterhoek De Vallei Noord-Veluwe Rivierenland Stadsregio Stedendriehoek

5.859 4.536 3.883 3.608 13.946 7.400

6.953 5.406 4.915 4.315 16.544 8.634

7.858 6.243 5.865 5.031 18.961 9.716

9.163 7.598 6.997 6.217 21.965 11.322

11.620 10.072 9.163 8.640 28.778 14.896

Tabel 5

Aandeel 65+plus, 75+plus, 85+plus op totale bevolking, 2013 + 2033

Provincie

2013 65+ 17%

75+ 7%


19% 16% 18% 16% 17% 20%

8% 7% 8% 6% 7% 9%

4.1

85+ 2%

2033 65+ 27%

75+ 13%

85+ 4%

2% 2% 2% 2% 2% 2%

31% 23% 26% 26% 26% 30%

15% 12% 13% 13% 13% 15%

5% 4% 4% 4% 4% 5%

WAAR VINDT DE VERGRIJZING PLAATS?

De vergrijzing vindt voor het belangrijkste deel plaats op het platteland en in de kleine kernen. Deze kernen krimpen in inwonersaantal, maar de ouderen blijven: ontgroening en vergrijzing. In de grote kernen en steden wast de jonge bevolking nog enigszins aan, wat zorgt voor een lichte bevolkingsgroei. Enkele middelgrote kernen hebben de komen( de jaren ruimte voor woningbouw, waardoor ook daar de bevolking kan blijven groeien.

Ruimte voor zorg

15

Quintielen Om het bovenstaande te illustreren, zijn de 270 Gelderse woonkernen / steden in vijf groepen verdeeld die ongeveer gelijk zijn in bevolkingsomvang (2013). Tabel 6

Verdeling van de kernen in Gelderland in vijf even grote groepen

groter of gelijk aan

kleiner dan

76

5.879

Kleine kernen Middelkleine kernen Middelgrote kernen Grote kernen Steden

5.879

13.008

13.008

27.873

27.873

138.523

138.523

166.452

aantal 192 43 22 10 3

Populatie 2013 396.820 397.652 393.430 372.580 455.876

Het resultaat is te zien in onderstaande tabel. Zowel in de kleine kernen als in de grote kernen en steden neemt het aantal 75(plussers toe. De toename is in de kleine kernen groter. Tabel 7

Vergrijzing naar regio, 2013 + 2033

2013 75+ abs aandeel 149.833 7%


22.160 17.410 15.096 14.594 53.715 26.858

8% 7% 8% 6% 7% 9%

85+ abs 39.232

aandeel 2%

5.859 4.536 3.883 3.608 13.946 7.400

2% 2% 2% 2% 2% 2%

2033 75+ abs aandeel 277.829 13% 38.711 34.259 28.329 30.497 98.363 47.670

15% 12% 13% 13% 13% 15%

85+ abs 83.169

aandeel 4%

11.620 10.072 9.163 8.640 28.778 14.896

5% 4% 4% 4% 4% 5%

Doordat het aantal ouderen in de kleinere kernen sneller toeneemt, zal over 20 jaar een groter deel van het aantal 75(plussers in deze kleine kernen wonen. Tabel 8

Bevolkingsgroei en vergrijzing naar type kern, 2013 + 2033


2013 75+ abs aandeel 28.986 7% 32.284 8% 32.074 8% 26.160 7% 30.345 7%

85+ abs 6.985 8.310 8.297 7.140 8.505

aandeel 2% 2% 2% 2% 2%

2033 75+ abs aandeel 59.118 15% 59.217 15% 58.314 15% 50.373 13% 50.853 10%

85+ abs 17.680 18.622 17.594 14.620 14.665

aandeel 4% 5% 4% 4% 3%

Daar waar de komende decennia de vergrijzing het meest toeslaat, is in het verleden de minste capaciteit aan woonzorgvoorzieningen gebouwd.

Ruimte voor zorg

16

4.2

VERSCHILLEN PER GEMEENTE

Hierboven is aangegeven dat de regio’s in Gelderland zich verschillend ontwikkelen. De Achterhoek zal over 20 jaar de meest vergrijsde regio zijn. Hier daalt het aantal inwoners met 12(duizend. Het aantal ouderen in de Achterhoek stijgt niet eens zo snel: minder snel dan in de andere regio’s. Maar juist de bevolkingskrimp zorgt er voor dat er relatief veel ouderen op het totale inwonertal zullen zijn. Een regio als De Vallei ontwikkelt zich omgekeerd. De totale bevolking groeit met 34( duizend personen. De groei van het aantal ouderen is ook fors, maar doordat ook de jongere bevolking groeit, wordt deze vergrijzing als het ware geabsorbeerd. De verschillen per gemeente zijn nog veel uiteenlopender. We zullen dit in de komende tabellen op drie manieren illustreren. Allereerst de ontwikkeling van de totale bevolking per gemeente. Daarna het aandeel van de oudere bevolking in het totaal. En tot slot de absolute en percentuele toename van het aantal ouderen.

Ruimte voor zorg

17

Tabel 9

Ontwikkeling totale bevolking 2013 – 2033, absoluut

Aalten Apeldoorn Arnhem Barneveld Berkelland Beuningen Bronckhorst Brummen Buren Culemborg Doesburg Doetinchem Druten Duiven Ede Elburg Epe Ermelo Geldermalsen Groesbeek Harderwijk Hattem Heerde Heumen Lingewaal Lingewaard Lochem Maasdriel Millingen aan de Rijn Montferland Neder-Betuwe Neerijnen Nijkerk Nijmegen Nunspeet Oldebroek Oost Gelre Oude Ijsselstreek Overbetuwe Putten Renkum Rheden Rijnwaarden Rozendaal Scherpenzeel Tiel Ubbergen Voorst Wageningen West Maas en Waal Westervoort Wijchen Winterswijk Zaltbommel Zevenaar Zutphen

Ruimte voor zorg

2013 27.350 156.995 150.902 53.977 44.758 25.467 37.282 21.258 26.020 27.637 11.560 56.437 18.169 25.533 109.233 22.523 32.427 26.163 26.359 18.798 46.014 11.774 18.269 16.353 10.945 45.903 33.291 24.122 5.879 34.882 22.974 11.955 40.351 166.451 26.715 22.755 30.011 39.761 46.585 23.998 31.626 43.436 10.954 1.497 9.461 41.444 9.359 23.667 36.620 18.321 15.249 40.838 28.904 26.864 32.485 47.316

2018 27.531 157.380 157.569 56.240 43.807 25.196 36.522 20.688 26.297 27.496 11.141 56.793 18.216 25.177 111.861 22.778 32.032 26.146 26.064 18.359 48.697 11.855 18.363 16.238 11.179 46.758 33.149 24.300 5.796 34.235 23.083 12.091 42.091 171.323 26.991 23.181 29.684 39.075 47.299 24.050 31.788 43.342 10.829 1.433 9.651 41.554 9.277 23.569 37.915 18.005 14.756 40.502 28.749 27.725 32.568 47.821

2023 27.860 157.460 162.456 58.531 42.833 24.872 35.802 20.347 26.284 27.065 10.906 56.531 17.920 24.439 115.476 22.562 31.682 26.522 25.777 17.962 50.338 12.053 18.373 16.064 11.424 47.857 33.036 24.257 5.722 33.357 22.945 12.361 43.489 175.300 27.137 23.535 29.097 38.337 47.647 24.164 31.961 43.389 10.808 1.362 9.955 41.393 9.057 23.647 39.618 17.731 14.383 39.922 28.701 27.930 32.725 47.314

2028 28.140 157.342 166.192 60.673 41.732 24.374 35.150 20.065 26.211 26.691 10.724 55.936 17.699 23.976 118.930 22.526 31.378 27.352 25.382 17.729 52.351 12.242 18.207 15.856 11.787 48.781 32.942 24.265 5.603 32.396 22.657 12.678 44.669 178.076 27.197 23.765 28.683 37.627 47.963 24.624 31.901 43.402 10.771 1.321 10.301 41.260 8.760 23.730 41.237 17.509 14.074 39.036 28.725 27.982 32.920 46.687

2033 28.063 156.790 168.084 62.295 40.662 24.076 34.344 19.891 25.997 26.582 10.652 54.940 17.431 23.881 122.110 22.455 31.136 28.387 25.129 17.526 54.102 12.514 18.022 15.695 12.041 48.962 32.894 24.119 5.475 31.466 22.574 12.912 45.903 178.541 27.293 23.915 28.347 37.048 47.997 25.328 31.959 43.671 10.764 1.339 10.729 41.267 8.630 23.691 42.541 17.293 13.827 38.258 28.617 27.994 32.885 46.090

18

Tabel 10

Ontwikkeling 75+ en 85+, absoluut en aandeel op totaal, 2013 – 2033

2013

2023

2033

75+ abs aandeel 85+ abs aandeel 75+ abs aandeel 85+ abs aandeel 75+ abs aandeel 85+ abs aandeel

Aalten 2.228 Apeldoorn 12.649 Arnhem 8.848 Barneveld 3.441 Berkelland 3.686 Beuningen 1.538 Bronckhorst 3.561 Brummen 1.909 Buren 1.468 Culemborg 1.685 Doesburg 886 Doetinchem 4.410 Druten 1.104 Duiven 1.545 Ede 8.063 Elburg 1.571 Epe 3.173 Ermelo 2.524 Geldermalsen 1.639 Groesbeek 1.911 Harderwijk 3.009 Hattem 1.058 Heerde 1.578 Heumen 1.285 Lingewaal 689 Lingewaard 2.896 Lochem 3.619 Maasdriel 1.586 Millingen aan de Rijn 433 Montferland 2.884 Neder-Betuwe 1.300 Neerijnen 716 Nijkerk 2.585 Nijmegen 10.426 Nunspeet 2.099 Oldebroek 1.508 Oost Gelre 2.300 Oude Ijsselstreek 3.378 Overbetuwe 2.707 Putten 1.749 Renkum 3.849 Rheden 5.284 Rijnwaarden 777 Rozendaal 204 Scherpenzeel 670 Tiel 2.488 Ubbergen 987 Voorst 2.143 Wageningen 2.651 West Maas en Waal 1.376 Westervoort 803 Wijchen 2.705 Winterswijk 2.597 Zaltbommel 1.647 Zevenaar 2.643 Zutphen 3.365

Ruimte voor zorg

8% 8% 6% 6% 8% 6% 10% 9% 6% 6% 8% 8% 6% 6% 7% 7% 10% 10% 6% 10% 7% 9% 9% 8% 6% 6% 11% 7% 7% 8% 6% 6% 6% 6% 8% 7% 8% 8% 6% 7% 12% 12% 7% 14% 7% 6% 11% 9% 7% 8% 5% 7% 9% 6% 8% 7%

585 3.500 2.622 863 945 329 1.002 471 304 458 197 1.146 223 314 2.087 372 838 749 366 548 776 258 429 262 182 683 975 401 113 625 319 193 555 2.786 576 317 552 900 573 406 1.288 1.469 186 49 182 661 252 597 849 336 168 670 729 388 589 1.019

2% 2% 2% 2% 2% 1% 3% 2% 1% 2% 2% 2% 1% 1% 2% 2% 3% 3% 1% 3% 2% 2% 2% 2% 2% 1% 3% 2% 2% 2% 1% 2% 1% 2% 2% 1% 2% 2% 1% 2% 4% 3% 2% 3% 2% 2% 3% 3% 2% 2% 1% 2% 3% 1% 2% 2%

3.106 17.158 11.117 5.238 5.094 2.475 4.668 2.794 2.575 2.486 1.509 5.918 1.775 1.898 11.153 2.424 4.271 3.665 2.650 2.546 4.342 1.533 2.511 2.032 1.154 4.698 5.035 2.315 693 4.322 2.018 1.232 4.135 12.937 2.756 2.155 3.211 4.841 4.397 2.362 4.612 6.429 1.219 231 1.117 3.569 1.320 2.973 3.958 1.922 1.383 4.560 3.288 2.455 4.257 4.755

11% 11% 7% 9% 12% 10% 13% 14% 10% 9% 14% 10% 10% 8% 10% 11% 13% 14% 10% 14% 9% 13% 14% 13% 10% 10% 15% 10% 12% 13% 9% 10% 10% 7% 10% 9% 11% 13% 9% 10% 14% 15% 11% 17% 11% 9% 15% 13% 10% 11% 10% 11% 11% 9% 13% 10%

738 4.380 2.812 1.174 1.306 503 1.395 775 404 591 354 1.583 414 549 2.771 595 1.216 1.376 509 802 1.071 365 655 419 302 901 1.280 536 218 1.112 471 270 846 3.463 713 518 879 1.096 804 572 1.719 1.821 342 91 397 897 353 850 1.055 558 225 1.065 861 493 994 1.215

3% 3% 2% 2% 3% 2% 4% 4% 2% 2% 3% 3% 2% 2% 2% 3% 4% 5% 2% 4% 2% 3% 4% 3% 3% 2% 4% 2% 4% 3% 2% 2% 2% 2% 3% 2% 3% 3% 2% 2% 5% 4% 3% 7% 4% 2% 4% 4% 3% 3% 2% 3% 3% 2% 3% 3%

3.930 22.225 14.747 6.927 6.258 3.878 5.757 3.425 3.652 3.377 1.988 7.843 2.565 2.623 15.280 2.961 5.057 4.743 3.521 3.302 6.057 1.899 3.349 2.680 1.612 7.083 6.246 3.362 945 5.403 2.659 1.592 5.380 16.773 3.515 2.943 4.326 6.350 5.801 2.862 5.699 7.215 1.716 222 1.308 4.834 1.663 4.061 5.364 2.658 2.366 6.219 4.247 3.230 5.475 6.656

14% 14% 9% 11% 15% 16% 17% 17% 14% 13% 19% 14% 15% 11% 13% 13% 16% 17% 14% 19% 11% 15% 19% 17% 13% 14% 19% 14% 17% 17% 12% 12% 12% 9% 13% 12% 15% 17% 12% 11% 18% 17% 16% 17% 12% 12% 19% 17% 13% 15% 17% 16% 15% 12% 17% 14%

19

1.162 6.736 4.144 1.973 1.965 890 1.880 1.148 816 982 640 2.317 733 668 4.316 990 1.758 2.046 933 1.136 1.691 601 1.148 719 514 1.668 1.978 904 329 1.741 781 526 1.472 4.734 1.051 787 1.309 1.744 1.426 849 2.396 2.399 499 85 637 1.466 570 1.295 1.674 866 456 1.829 1.243 852 1.716 1.981

4% 4% 2% 3% 5% 4% 5% 6% 3% 4% 6% 4% 4% 3% 4% 4% 6% 7% 4% 6% 3% 5% 6% 5% 4% 3% 6% 4% 6% 6% 3% 4% 3% 3% 4% 3% 5% 5% 3% 3% 7% 5% 5% 6% 6% 4% 7% 5% 4% 5% 3% 5% 4% 3% 5% 4%

Tabel 11

Bevolkingsgroei 2013 – 2033 per leeftijdsgroep, absoluut en %


Ruimte voor zorg

totaal abs 713 -205 17.182 8.318 -4.096 -1.391 -2.938 -1.367 -23 -1.055 -908 -1.497 -738 -1.652 12.877 -68 -1.291 2.224 -1.230 -1.272 8.088 740 -247 -658 1.096 3.059 -397 -3 -404 -3.416 -400 957 5.552 12.090 578 1.160 -1.664 -2.713 1.412 1.330 333 235 -190 -158 1.268 -177 -729 24 5.921 -1.028 -1.422 -2.580 -287 1.130 400 -1.226

% 3% 0% 11% 15% -9% -5% -8% -6% 0% -4% -8% -3% -4% -6% 12% 0% -4% 9% -5% -7% 18% 6% -1% -4% 10% 7% -1% 0% -7% -10% -2% 8% 14% 7% 2% 5% -6% -7% 3% 6% 1% 1% -2% -11% 13% 0% -8% 0% 16% -6% -9% -6% -1% 4% 1% -3%

75+ abs 1.702 9.576 5.899 3.486 2.572 2.340 2.196 1.516 2.184 1.692 1.102 3.433 1.461 1.078 7.217 1.390 1.884 2.219 1.882 1.391 3.048 841 1.771 1.395 923 4.187 2.627 1.776 512 2.519 1.359 876 2.795 6.347 1.416 1.435 2.026 2.972 3.094 1.113 1.850 1.931 939 18 638 2.346 676 1.918 2.713 1.282 1.563 3.514 1.650 1.583 2.832 3.291

% 76% 76% 67% 101% 70% 152% 62% 79% 149% 100% 124% 78% 132% 70% 90% 88% 59% 88% 115% 73% 101% 79% 112% 109% 134% 145% 73% 112% 118% 87% 105% 122% 108% 61% 67% 95% 88% 88% 114% 64% 48% 37% 121% 9% 95% 94% 68% 90% 102% 93% 195% 130% 64% 96% 107% 98%

85+ abs 577 3.236 1.522 1.110 1.020 561 878 677 512 524 443 1.171 510 354 2.229 618 920 1.297 567 588 915 343 719 457 332 985 1.003 503 216 1.116 462 333 917 1.948 475 470 757 844 853 443 1.108 930 313 36 455 805 318 698 825 530 288 1.159 514 464 1.127 962

% 99% 92% 58% 129% 108% 171% 88% 144% 168% 114% 225% 102% 229% 113% 107% 166% 110% 173% 155% 107% 118% 133% 168% 174% 182% 144% 103% 125% 191% 179% 145% 173% 165% 70% 82% 148% 137% 94% 149% 109% 86% 63% 168% 73% 250% 122% 126% 117% 97% 158% 171% 173% 71% 120% 191% 94%

20

De toekomst zal worden gekleurd door heel veel heel oude mensen. Het straatbeeld kleurt grijs. Het is voor een inschatting van de behoefte aan wonen en zorg van belang hoe we deze omvangrijke groep oudere mensen gaan helpen. Wonen zij thuis? Kunnen zij dat zelfstandig? Hoe ziet hun leven er uit? Wie zijn er nog om hen te helpen?

Ruimte voor zorg

21

Figuur 3

Ruimte voor zorg

Aandeel 85+plussers in 2033

22

5

PROGNOSE VERBLIJF VOOR MENSEN MET DEMENTIE 2013

2033

De vergrijzing zal tot gevolg hebben dat de vraag naar zorg toeneemt. In dit hoofdstuk kijken we naar een specifiek deel van deze vraag: mensen met dementie en de behoefte aan opname in een kleinschalig project of verpleeghuis. De hedendaagse opvatting is dat ouderen die zorg nodig hebben in toenemende mate thuis kunnen en zullen blijven wonen. De ene oudere gaat daar verder in dan de ander. Factoren als woning, mantelzorg, omgeving spelen daarbij een rol. Minstens zo belangrijk zijn persoonlijke keuzes, iemands karakter, persoonlijkheid en incasseringsvermogen. Hoe is het anders te verklaren dat de ene oudere al opgeeft wanneer de partner overlijdt, en de andere oudere nog niet opgeeft bij zware lichamelijke afhankelijkheid? De vaak gehoorde opvatting is dat de grens is bereikt als ouderen geen regie meer hebben over hun leven, maar feit is dat de ouderen in kwestie daar zelf meestal anders over denken en zich vaak afschermen tegen de druk van de omgeving om te verhuizen. Er is geen sterk verband tussen gezondheid en de behoefte om te verhuizen. Daarom is de vraag naar woonzorgvoorzieningen op langere termijn moeilijk te voorspellen. Er is echter een type problematiek dat in vrijwel alle gevallen niet opgelost kan worden in de thuissituatie: dementie. Natuurlijk zijn er mensen die met hun dementie thuis overlij( den. Maar als de dementie een bepaalde verstoring van het functioneren veroorzaakt, dan is een verhuizing naar groepswoning of verpleeghuis vrijwel onvermijdelijk. Om een inschatting te kunnen maken van de benodigde opvangcapaciteit, is het nodig om te weten hoeveel mensen met dementie er in de toekomst zullen zijn. Dat valt te bereke( nen, en dat is het onderwerp van dit hoofdstuk. Er zijn allerlei factoren die een hogere of lagere opvangcapaciteit tot gevolg kunnen heb( ben, zoals een langere duur van de periode dat mensen met flinke problemen thuis kun( nen blijven wonen (minder capaciteit nodig) of een betere levensverwachting van men( sen die opgenomen zijn (meer capaciteit nodig). Deze kwalitatieve factoren komen ver( derop in dit hoofdstuk aan de orde.

5.1

PROGNOSE DEMENTIE

Het aantal mensen met dementie is te berekenen op basis van de prevalentie van de( mentie onder verschillende leeftijd(sexe(groepen. De gehanteerde prevalentiecijfers gaan terug op onderzoek in de 90(er jaren. De aanname is dat de mate waarin dementie voor( komt onder de bevolking, niet verandert door de jaren heen. Nieuw onderzoek lijkt aan te geven dat er wel degelijk een verandering plaatsvindt: minder dementie. Ander onder( zoek weerlegt dat. Voor het begrip is het goed om te beseffen dat de prevalentiecijfers een statistische in( schatting is, en niet een optelling van feitelijke diagnoses. Sterker: veel mensen die waarschijnlijk een vorm van dementie onder de leden hebben, weten dat nog niet, omdat de symptomen licht of onduidelijk zijn. Een handige vuistregel is dat één(derde van de mensen die statistisch gezien aan de( mentie lijden, het eenvoudigweg nog niet weten, één(derde is opgenomen in een verzor( gings( of verpleeghuis, en één(derde woont zelfstandig.

Ruimte voor zorg

23

De prevalentie is sterk afhankelijk van leeftijd en geslacht van de persoon: Figuur 4

Prevalentie van dementie, naar leeftijdsgroep en geslacht (bron: ERGO be+ volkingsonderzoek 1990 – 1993)

Dementie in Gelderland De komende twintig jaar zal de groei van het aantal mensen met dementie in de provin( cie Gelderland 86% bedragen. Het aantal neemt toe van ruim 29(duizend naar ruim 54( duizend. Het is mogelijk om de toename van het aantal mensen met dementie uit te drukken in een indexcijfer. In onderstaande tabel is het startpunt – 2013 – gelijk gesteld aan 100: Tabel 12

Toename van het aantal mensen met dementie 2013 + 2033, 2013 = 100


2013 100

2018 115

2023 134

2028 159

2033 186

100 100 100 100 100 100

114 116 119 117 115 113

130 138 140 140 133 129

152 166 166 173 156 152

175 196 195 207 183 178

De dementie in Gelderland stijgt van 100 naar 186. In de regio Achterhoek neemt de dementie index minder toe: 175. In het vorige hoofdstuk is gezien dat het aandeel oude( ren op de totale Achterhoekse bevolking juist sneller toeneemt dan in andere regio’s. Dit lijkt met elkaar in tegenspraak, maar is het niet. Het relatieve aandeel van de ouderen heeft in de Achterhoek vooral te maken met de ontgroening. Vooral in Rivierenland

Ruimte voor zorg

24

neemt het aantal mensen met dementie in absolute cijfers toe. In twintig jaar tijd een verdubbeling. Hieronder volgen de absolute cijfers. Tabel 13

Ontwikkeling aantal mensen met dementie, 2013 + 2033

Provincie

2013 29.243

2018 33.687

2023 39.149

2028 46.393

2033 54.405


4.329 3.380 2.919 2.851 10.449 5.316

4.939 3.937 3.466 3.332 12.005 6.008

5.649 4.661 4.082 4.003 13.868 6.883

6.574 5.623 4.851 4.928 16.315 8.105

7.584 6.641 5.692 5.898 19.136 9.454

Tabel 14

Aandeel aantal mensen met dementie op totale bevolking, 2013 + 2033

Provincie

2013 1,5%

2018 1,7%

2023 1,9%

2028 2,3%

2033 2,6%


1,6% 1,4% 1,5% 1,2% 1,4% 1,7%

1,9% 1,5% 1,7% 1,4% 1,6% 1,9%

2,2% 1,7% 2,0% 1,7% 1,8% 2,2%

2,6% 2,0% 2,3% 2,1% 2,1% 2,6%

3,0% 2,3% 2,7% 2,5% 2,5% 3,0%

5.2

STAD EN LAND

In sommige gemeenten neemt het aantal mensen met dementie sneller toe dan in ande( re gemeenten. Hierboven is aangegeven dat omvangrijke naoorlogse nieuwbouw een verklaring kan zijn (“50 jaar na de babyboom volgt de Alzheimerboom”). Toch blijkt uit de analyse dat juist de plattelandsgebieden het meest te maken zullen krijgen met een groeiend aantal mensen met dementie, en de steden het minst. Tabel 15

Toename van het aantal mensen met dementie 2013 – 2033, 2013 = 100


Ruimte voor zorg

2013 100 100 100 100 100

2018 120 117 116 114 108

2023 145 137 135 133 121

2028 175 162 158 160 140

2033 209 188 184 189 163

25

Tabel 16

Aandeel aantal mensen met dementie op totale bevolking, 2013 + 2033


5.3

2013 1,4% 1,6% 1,6% 1,4% 1,3%

2018 1,7% 1,8% 1,8% 1,6% 1,4%

2023 2,0% 2,2% 2,1% 1,8% 1,5%

2028 2,4% 2,6% 2,5% 2,1% 1,8%

2033 2,9% 3,0% 2,9% 2,5% 2,0%

GEMEENTEN

De variatie tussen gemeenten is groot. In gemeenten die al sterk vergrijsd zijn ( ge( meenten als Rheden, Bronckhorst, Rozendaal – zal het aantal mensen met dementie minder stijgen dan in gemeenten die de grootste vergrijzingsgolf nog gaan doormaken. In steden als Arnhem en Nijmegen neemt het aantal mensen met dementie ook relatief “weinig” toe, omdat deze gemeenten al een veel evenwichtiger leeftijdsopbouw kennen. Er zijn dus meerdere oorzaken te benoemen voor de verschillen tussen de gemeenten. De tabel op de volgende bladzijden laat de ontwikkeling zien van het aandeel mensen met dementie op de totale bevolking tussen 2013 en 2033. De figuur op de bladzijde er na zet de gemeenten in volgorde van groeisnelheid.

Ruimte voor zorg

26

Tabel 17

Aandeel mensen met dementie op totale bevolking, 2013 + 2033


Ruimte voor zorg

2013 1,6% 1,6% 1,2% 1,2% 1,6% 1,1% 1,9% 1,7% 1,1% 1,2% 1,4% 1,5% 1,1% 1,1% 1,4% 1,3% 1,9% 1,9% 1,2% 2,0% 1,3% 1,7% 1,7% 1,4% 1,3% 1,2% 2,1% 1,3% 1,4% 1,5% 1,1% 1,2% 1,2% 1,2% 1,5% 1,2% 1,5% 1,7% 1,1% 1,4% 2,5% 2,4% 1,4% 2,4% 1,4% 1,2% 2,0% 1,8% 1,5% 1,5% 1,0% 1,3% 1,8% 1,2% 1,5% 1,5%

2018 1,8% 1,8% 1,2% 1,4% 1,9% 1,4% 2,2% 2,1% 1,2% 1,4% 1,9% 1,7% 1,4% 1,4% 1,6% 1,6% 2,2% 2,5% 1,4% 2,4% 1,4% 1,9% 2,0% 1,7% 1,5% 1,4% 2,4% 1,5% 1,9% 2,0% 1,3% 1,4% 1,4% 1,3% 1,7% 1,4% 1,8% 1,9% 1,3% 1,6% 2,8% 2,6% 1,8% 3,1% 1,9% 1,4% 2,4% 2,1% 1,6% 1,8% 1,3% 1,6% 2,0% 1,3% 1,9% 1,6%

2023 2,0% 2,0% 1,3% 1,6% 2,2% 1,8% 2,5% 2,6% 1,6% 1,7% 2,5% 2,0% 1,8% 1,6% 1,8% 1,9% 2,5% 2,9% 1,7% 2,8% 1,6% 2,2% 2,5% 2,2% 1,9% 1,7% 2,8% 1,7% 2,4% 2,4% 1,6% 1,7% 1,6% 1,4% 1,9% 1,7% 2,1% 2,3% 1,6% 1,8% 3,1% 2,8% 2,2% 3,5% 2,3% 1,6% 2,7% 2,4% 1,9% 2,1% 1,6% 2,1% 2,2% 1,5% 2,3% 1,9%

2028 2,4% 2,4% 1,5% 1,9% 2,6% 2,3% 2,9% 3,1% 2,1% 2,0% 3,1% 2,3% 2,3% 1,7% 2,1% 2,3% 3,0% 3,3% 2,2% 3,3% 1,9% 2,7% 3,1% 2,6% 2,2% 2,1% 3,3% 2,1% 2,9% 2,9% 1,9% 2,2% 2,0% 1,6% 2,2% 2,0% 2,6% 2,7% 1,9% 2,0% 3,4% 3,1% 2,6% 3,7% 2,6% 1,9% 3,4% 2,9% 2,2% 2,6% 2,2% 2,6% 2,5% 1,9% 2,8% 2,3%

2033 2,7% 2,8% 1,7% 2,1% 3,1% 2,9% 3,4% 3,5% 2,5% 2,5% 3,7% 2,8% 2,8% 2,0% 2,4% 2,7% 3,3% 3,8% 2,7% 3,8% 2,1% 3,0% 3,8% 3,2% 2,7% 2,6% 3,8% 2,6% 3,5% 3,5% 2,3% 2,5% 2,2% 1,8% 2,5% 2,3% 3,0% 3,2% 2,3% 2,2% 4,0% 3,3% 3,1% 3,7% 2,9% 2,3% 4,0% 3,4% 2,5% 3,1% 2,9% 3,2% 2,9% 2,2% 3,3% 2,8%

27

Figuur 5

Ruimte voor zorg

Toename van het aantal mensen met dementie tot 2023 /2033 (2013 = 100)

28

5.4

BEHOEFTE AAN VERBLIJF

De afgelopen jaren is steeds ongeveer 22% van het aantal mensen met dementie opge( nomen geweest in een kleinschalig woonproject of verpleeghuis. Dit is een ervaringsge( geven. Als we dit percentage constant houden, dan neemt de behoefte toe van 6.433 in 2013 tot 11.969 in 2033. Dus in 20 jaar ruim 5.000 plaatsen (kleinschalige) verpleeg( huiszorg er bij. Een belangrijke vraag is in hoeverre mensen met dementie langer thuis blijven wonen. Als dat zo is, is minder capaciteit nodig in de toekomst dan deze 12(duizend plaatsen. Overwegingen die betekenen dat er minder capaciteit nodig is: Mensen met dementie wonen langer thuis dankzij betere informatie, opleiding, etc; Sommige onderzoeken wijzen uit dat dementie minder voorkomt onder ouderen dan vroeger. Andere onderzoeken spreken dit tegen; De eigen bijdrage AWBZ stijgt en het vermogen gaat meetellen. Mensen met hogere inkomens of een eigen woning stellen opname uit of gaan op zoek naar alternatieven.

Overwegingen die betekenen dat er juist meer capaciteit nodig is: Groepsverzorging voor zelfstandig wonende mensen met dementie ( een van de be( langrijkste voorzieningen waardoor mantelzorgers de zorg vol kunnen houden ( staat onder druk. Als mensen met dementie langer blijven leven in kleinschalige voorzieningen, dan is de behoefte aan verblijfscapaciteit navenant groter. Gemiddeld verblijven mensen met dementie anderhalf à twee jaar in een verpleeghuis. Verzorgingshuizen nemen nu mensen met dementie op. Als er geen verzorgingshui( zen meer zijn, zal de druk op verpleeghuizen toenemen. Ouderen hebben minder kinderen die voor hen zorgen. Er komen meer ouderen zon( der vaste levenspartner. Er zal minder mantelzorg beschikbaar zijn. Tabel 18

Behoefte aan verblijfsvoorzieningen in kleinschalige groepswoningen en ver+ pleeghuizen voor mensen met dementie, 2013 + 2033

Provincie

2013 6.433

2018 7.411

2023 8.613

2028 10.206

2033 11.969


952 743 642 627 2.299 1.170

1.085 866 765 732 2.642 1.321

1.244 1.026 898 880 3.051 1.514

1.446 1.237 1.068 1.082 3.589 1.784

1.668 1.461 1.251 1.299 4.209 2.080


2013 1.220 1.377 1.368 1.139 1.331

2018 1.467 1.613 1.591 1.299 1.442

2023 1.767 1.885 1.840 1.516 1.607

2028 2.140 2.229 2.163 1.817 1.860

2033 2551 2593 2511 2147 2170

Ruimte voor zorg

29

Tabel 19

Behoefte aan verblijfsvoorzieningen voor mensen met dementie (kleinschali+ ge wonen en verpleeghuizen), per gemeente, 2013 + 2033


Ruimte voor zorg

2013 95 551 397 146 157 63 156 80 61 74 37 187 44 61 343 65 136 112 68 84 128 44 69 51 30 124 155 68 18 116 57 32 105 450 91 61 97 146 111 72 177 226 33 8 29 108 42 94 120 59 34 115 114 70 108 154

2018 106 610 416 170 181 78 180 97 72 86 48 216 57 76 392 80 158 143 80 99 151 51 83 62 37 147 175 78 24 148 67 37 128 492 101 73 117 162 132 83 197 248 42 10 40 123 48 110 136 72 41 143 123 80 134 171

2023 123 695 459 204 209 97 200 117 92 100 59 247 71 84 454 95 178 171 99 112 177 60 102 77 47 179 203 92 30 177 79 47 156 543 112 87 137 191 163 94 215 269 52 11 50 146 55 126 162 84 51 181 137 94 166 195

2028 146 819 535 248 241 124 226 136 119 120 73 288 88 92 541 115 204 199 124 129 213 72 126 92 58 230 240 114 36 208 95 61 192 614 131 103 161 227 203 109 239 294 62 11 59 177 65 149 197 100 67 224 157 114 203 236

2033 168 961 630 293 275 154 256 154 145 145 87 336 108 107 641 134 229 236 147 148 255 84 150 109 71 283 273 140 43 239 114 72 226 708 149 121 187 264 238 122 279 322 73 11 68 212 75 177 233 119 88 268 182 134 239 286

30

Figuur 6

Ruimte voor zorg

Aantal mensen met dementie in 2033

31

Figuur 7

Ruimte voor zorg

Toename aantal mensen met dementie tot 2033

32

6

ONTWIKKELING AANBOD VERPLEEGHUISZORG

In de periode juni – september zijn alle zorgaanbieders in de provincie Gelderland ge( vraagd mee te doen aan een inventarisatie. Gevraagd is naar de huidige capaciteit op hun Gelderse zorglocaties, zowel het aantal plaatsen verzorgingshuiszorg, als verpleeg( huiszorg. Ook is gevraagd naar het aantal ouderenwoningen op en naast het eigen zorg( terrein. Vervolgens is gevraagd naar de lopende plannen die men heeft rondom deze capaciteit: uitbreiding, inkrimping, stopzetting en nieuwe initiatieven. De verpleeghuiscapaciteit is als volgt ingedeeld: 1. Traditionele verpleeghuizen: Plaatsen PG Plaatsen somatiek Plaatsen revalidatie AWBZ Plaatsen geriatrische revalidatie ZVW

2. Kleinschalige verpleeghuiszorg2: Plaatsen PG Plaatsen somatiek

6.1

OVERZICHT

De monitor wijst uit dat de totale capaciteit verpleeghuiszorg de komende jaren toe( neemt, mits de plannen van de zorgaanbieders allemaal kunnen worden gerealiseerd. Hieronder een overzicht, waaruit blijkt dat de totale capaciteit voor mensen met demen( tie stijgt van 7.276 plaatsen naar 8.975 plaatsen. Deze groei vindt vooral plaats in klein( schalige capaciteit, niet in de traditionele verpleeghuizen. De somatische capaciteit groeit van 3.108 plaatsen naar 3.514 plaatsen. Ook deze groei wordt gerealiseerd binnen klein( schalige capaciteit. Tabel 20

Huidige en toekomstige verpleeghuiscapaciteit (bron: enquête wonen+zorg provincie Gelderland 2013)

Huidig aantal capacitet PG

Verpleeghuis Kleinschalig wonen Totaal

98 163 261

2.992 4.284 7.276


Verpleeghuis Kleinschalig wonen Totaal

2

100% 100% 100%

100% 100% 100%

capaciteit somatiek 2.254 854 3.108

capaciteit somatiek 100% 100% 100%

Toekomstig aantal capacitet PG

99 206 305

2.986 5.989 8.975


101% 126% 117%

100% 140% 123%

capaciteit somatiek 2.160 1.354 3.514

capaciteit somatiek 96% 159% 113%

Kleine particuliere projecten zijn meegeteld bij de kleinschalige verpleeghuiszorg

Ruimte voor zorg

33

Figuur 8

Ontwikkeling capaciteit PG en somatiek

De termijn waarbinnen de plannen worden gerealiseerd, valt niet exact te bepalen. De organisaties geven aan dat 33% van de locaties dit en volgend jaar gereed komen. 67% van de locaties zal in 2015 of later gereed zijn. Zekerheid dat al deze plannen doorgaan, en deze groei dus daadwerkelijk gerealiseerd wordt, is er niet. Een groot deel van de plannen is een idee of is in onderzoek: 41%. Van 7% liggen de plannen klaar. En 48% is in voorbereiding of in uitvoering.

6.2

REGIONALE CAPACITEIT

De huidige en toekomstige capaciteit per regio is terug te vinden in onderstaande tabel( len. Naast de verblijfscapaciteit PG en somatiek, is ook aangegeven hoe groot de capaci( teit voor revalidatie is. Tabel 21

Huidige en toekomstige verpleeghuiscapaciteit PG


Ruimte voor zorg

verpleeghuis pg nu toekomst 2.992 2.986

236 541 365 242 864 744

265 507 316 217 978 703

kleinschalig pg nu toekomst 4.284 5.989

781 518 293 432 1.732 528

968 746 452 803 2.079 941

PG capaciteit nu toekomst 7.276 8.975

1.017 1.059 658 674 2.596 1.272

1.233 1.253 768 1.020 3.057 1.644

groei 23% 21% 18% 17% 51% 18% 29%

34

Tabel 22

Huidige en toekomstige verpleeghuiscapaciteit somatiek en revalidatie


6.3

verpleeghuis som revalidatie zvw revalidatie awbz kleinschalig som nu toekomst nu toekomst nu toekomst nu toekomst 2.254 2.160 500 607 257 221 854 1.354 311 279 224 244 766 430

341 270 180 216 771 382

74 90 51 59 133 93

89 110 44 86 185 93

45 30 10 36 74 62

45 34 6 42 34 60

60 103 99 118 380 94

124 155 137 186 612 140

LOKALE CAPACITEIT

De capaciteit per gemeente is ook bekend. Let wel: de respons van het onderzoek was 90% (van de locaties), en de gegevens van de overige locaties zijn ingevuld aan de hand van openbare databestanden. Ook de opgave van de deelnemende organisaties zelf kan fouten bevatten. De opgave is een momentopname. De cijfers van bepaalde gemeenten kan daardoor afwijken van de realiteit. Op de komende bladzijden volgen cijfers per gemeente: de huidige en toekomstige ver(op basis van 100% doorgang van de plannen) pleeghuiscapaciteit.

Ruimte voor zorg

35

Tabel 23

Huidige en toekomstige verpleeghuiscapaciteit PG


Ruimte voor zorg

verpleeghuis pg nu toekomst 583 583 152 223 87 6 20 32 64 64 18 18 56 77 23 16 16 50 123 140 174 236 62 44 13 13 12 12 30 30 32 32 130 130 16 16 90 35 20 30 90 90 62 58 25 22 24 24 80 203 199 55 55 75 75 20 55 24 18 31 163 135 127 147 44 44 30 30 200 265 -

kleinschalig pg nu toekomst 104 104 278 490 425 465 134 230 115 149 24 24 55 103 8 10 43 93 86 118 24 24 86 117 36 36 72 72 201 233 44 108 54 66 102 84 84 118 118 12 12 12 15 32 42 54 103 130 104 104 24 47 107 16 77 25 6 106 329 395 25 75 54 62 80 104 245 295 57 75 30 75 68 63 213 259 51 51 15 15 55 55 16 80 162 162 72 87 36 52 120 162 96 96 41 110 104 120 123 123

PG capaciteit totaal nu toekomst groei 104 104 0% 861 1.073 25% 577 688 19% 221 236 7% 135 181 34% 88 88 0% 73 121 66% 64 87 36% 66 93 41% 102 134 31% 24 74 208% 209 257 23% 36 36 0% 72 72 0% 375 469 25% 62 88 42% 13 121 831% 66 78 18% 30 132 340% 116 116 0% 248 248 0% 16 16 0% 102 47 -54% 20 42 110% 15 32 113% 132 144 9% 165 130 -21% 104 104 0% 24 105 132 26% 38 77 103% 24 49 104% 86 106 23% 532 594 12% 80 130 63% 54 62 15% 155 179 15% 245 295 20% 77 130 69% 30 99 230% 86 94 9% 376 394 5% 51 51 0% 15 15 0% 182 202 11% 44 44 0% 46 110 139% 362 427 18% 72 87 21% 36 52 44% 120 162 35% 96 96 0% 41 110 168% 104 120 15% 123 123 0%

36

Tabel 24

Huidige en toekomstige verpleeghuiscapaciteit somatiek en revalidatie

verpleeghuis somatiek nu toekomst Aalten 10 10 Apeldoorn 324 324 Arnhem 174 183 Barneveld 34 13 Berkelland 39 Beuningen 64 64 Bronckhorst 12 36 Brummen 20 10 Buren 5 Culemborg 12 34 Doesburg Doetinchem 135 102 Druten Duiven Ede 146 198 Elburg 31 31 Epe Ermelo Geldermalsen 30 30 Groesbeek 39 39 Harderwijk 76 76 Hattem Heerde 87 35 Heumen 20 40 Lingewaal 6 6 Lingewaard 29 29 Lochem 38 Maasdriel 22 Millingen aan de Rijn Montferland 48 78 Neder-Betuwe Neerijnen Nijkerk 40 Nijmegen 165 160 Nunspeet 30 30 Oldebroek Oost Gelre 30 30 Oude Ijsselstreek 74 74 Overbetuwe 30 15 Putten 8 Renkum 35 44 Rheden 78 40 Rijnwaarden 17 15 Rozendaal Scherpenzeel Tiel 74 44 Ubbergen 48 40 Voorst Wageningen 59 59 West Maas en Waal 76 76 Westervoort 24 Wijchen Winterswijk 50 50 Zaltbommel 19 26 Zevenaar 19 Zutphen 48 48

Ruimte voor zorg

revalidatie zvw nu toekomst 73 73 30 30 31 32 44 8 25 40 15 31 24 20 20 24 24 14 14 30 34 8 8 34 34 35 35 20 20 45 45 16 24 29 29 15 15 19 20 20

revalidatie awbz kleinschalig somatiek nu toekomst nu toekomst 12 12 20 20 6 44 50 10 60 145 51 67 10 18 22 22 35 33 14 30 65 65 14 48 38 38 30 34 4 12 76 76 6 6 12 12 12 2 4 14 4 4 10 24 20 20 36 2 2 89 162 30 6 6 24 24 12 6 6 10 17 25 16 15 31 31 32 32 11 11 10 10 25 55 41 41 22 22 30 10 15 15 24 24 6 4 12 82 105 40 40 49 37

37

6.4

PLANNEN

Zorgaanbieders maken volop plannen. In beeld is gebracht welke groei verwacht mag worden als alle plannen worden gerealiseerd. Onderstaande tabel en grafiek brengt de plannen in beeld voor PG en somatiek, zowel traditionele als kleinschalige. Tabel 25

Type plannen, PG en somatiek, verpleeghuis en kleinschalig wonen


capaciteit somatiek


capaciteit somatiek

Verpleeghuis inkrimping capaciteit uitbreiding capaciteit blijft hetzelfde / nvt stopzetting totaal

13 21 56 8 98

655 478 1.745 114 2.992

571 318 1.271 94 2.254

13 30 56

390 854 1.742

279 620 1.261

99

2.986

2.160

Kleinschalig wonen inkrimping capaciteit uitbreiding capaciteit blijft hetzelfde / nvt stopzetting totaal

2 26 130 5 163

187 397 3.550 150 4.284

2 82 756 14 854

2 73 130 1 206

128 2.299 3.538 24 5.989

1 611 742 1.354

Totaal inkrimping capaciteit uitbreiding capaciteit blijft hetzelfde / nvt stopzetting totaal

15 47 186 13 261

842 875 5.295 264 7.276

573 400 2.027 108 3.108

15 103 186 1 305

518 3.153 5.280 24 8.975

280 1.231 2.003 3.514

Uit de twee figuren hieronder valt afzonderlijk de ontwikkeling van de capaciteit in de verpleeghuizen en in de kleinschalige woonprojecten af te lezen. Figuur 9

Ruimte voor zorg

Type plannen, PG en somatiek, verpleeghuis

38

Huizen maken zowel plannen voor krimp als voor groei. De krimp zit hem vooral in de traditionele verpleeghuiscapaciteit. Bijvoorbeeld: 13 huizen maken plannen om te krim( pen, en hun capaciteit neemt af van 655 plaatsen tot 390 plaatsen. Ook zijn er huizen die stoppen, ook enkele kleinschalige locaties. En er komen nieuwe locaties bij, die in het overzicht zijn opgenomen onder “uitbreiding capaciteit”. In het geval van zorgaanbieders die niet hebben meegedaan aan de enquête, is de toe( komstige capaciteit gezet op “blijft hetzelfde / nvt”. Figuur 10

Type plannen, PG en somatiek, kleinschalig wonen

Status van de plannen Een belangrijk deel van de plannen is “zacht”: een idee, of een onderzoek. Afgezet tegen de capaciteit die het gevolg zou zijn van deze plannen, gaat het om ruim 50%. Tabel 26

Status plannen, PG en somatiek, verpleeghuis en kleinschalig wonen


Totaal idee in onderzoek plan uitgewerkt in voorbereiding in uitvoering

3% 45% 11% 24% 16%

4% 53% 5% 18% 19%

capaciteit somatiek

7% 51% 5% 23% 14%


5% 36% 10% 27% 22%

capaciteit somatiek

5% 47% 7% 22% 19%

7% 42% 5% 22% 23%

Een deel van de plannen is redelijk “hard”: de werkzaamheden zijn in voorbereiding of uitvoering. Het gaat om ruim 40% van de toekomstige capaciteit. Er is nog een klein deel van de plannen – zo’n 5% ( dat al is uitgewerkt, maar nog niet tot uitvoering is gebracht.

Ruimte voor zorg

39

De grafieken hieronder geven de situatie aan voor afzonderlijk verpleeghuizen en klein( schalige projecten. De grijze gebieden in de grafieken betreft grotendeels capaciteit waar geen plannen voor bestaan, en voor een klein deel non respons. Figuur 11

Status plannen, PG en somatiek, verpleeghuis

Figuur 12

Status plannen, PG en somatiek, kleinschalig wonen

Jaar gereed Gevraagd is wanneer men verwacht dat de plannen gerealiseerd zullen zijn. Uit de ant( woorden valt op te maken dat een kleine 25% van de betreffende capaciteit dit en vol( gend jaar gerealiseerd wordt. Ongeveer 45% zal in 2015 en 2016 gereed komen. En tot slot is zo’n 35% van de geplande capaciteit gereed in 2017 en later.

Ruimte voor zorg

40

Tabel 27

Jaar gereedkomen plannen, PG en somatiek, verpleeghuis/kleinschalig wonen


Totaal 2013 2014 2015 2016 2017 na 2017

9% 26% 30% 17% 14% 14%

4% 19% 28% 14% 17% 23%

capaciteit somatiek

3% 11% 31% 20% 17% 21%


8% 28% 29% 18% 15% 10%

4% 23% 27% 13% 20% 17%

Figuur 13

Jaar gereedkomen plannen, PG en somatiek, verpleeghuis

Figuur 14

Jaar gereedkomen plannen, PG en somatiek, kleinschalig wonen

Ruimte voor zorg

capaciteit somatiek

3% 19% 29% 19% 14% 18%

41

6.5

EIGENDOM VASTGOED

Het eigendom van het vastgoed ligt in handen van zorgaanbieders, gelieerde vastgoed( stichtingen, woningcorporaties, particuliere investeerders en overigen. De huidige capaci( teit (kleinschalige en traditioneel, PG en somatiek) is voor 63% eigendom van de zorg( aanbieders zelf, en voor 25% van woningcorporaties. De rest is eigendom van anderen, of het is onbekend. In de toekomst gaat deze verhouding iets schuiven. Als de huidige plannen gerealiseerd worden, zullen woningcorporaties iets meer eigendom hebben: 28% en zorgaanbieders iets minder 60%. Figuur 15

Eigendom vastgoed, PG en somatiek, verpleeghuis

Figuur 16

Eigendom vastgoed, PG en somatiek, kleinschalig wonen

Ruimte voor zorg

42

De figuren laten zien dat woningcorporaties vaker kleinschalige capaciteit in bezit hebben dan traditionele verpleeghuiscapaciteit. In onderstaande tabel is het volledige overzicht te vinden van de eigendomssituatie van het vastgoed. Tabel 28

Eigendom van het vastgoed, PG en somatiek, verpleeghuis en kleinschalig wonen Huidig aantal capacitet PG

capaciteit somatiek


capaciteit somatiek

Verpleeghuis de zorgorganisatie zelf gelieerde vastgoedstichting woningcorporatie particuliere investeerder andere eigenaar onbekend totaal

55 4 18 11 0 10 98

2.401 50 303 71 167 2.992

1.678 77 138 164 197 2.254

54 3 20 1 10 11 99

2.284 93 359 24 71 155 2.986

1.603 52 238 8 101 158 2.160

Kleinschalig wonen de zorgorganisatie zelf gelieerde vastgoedstichting woningcorporatie particuliere investeerder andere eigenaar onbekend totaal

49 5 80 3 14 12 163

1.783 179 1.785 7 289 241 4.284

338 15 324 56 121 854

68 5 96 4 13 20 206

2.544 187 2.453 31 326 448 5.989

708 15 459 52 120 1.354

Totaal de zorgorganisatie zelf gelieerde vastgoedstichting woningcorporatie particuliere investeerder andere eigenaar onbekend totaal

104 9 98 14 14 22 261

4.184 229 2.088 78 289 408 7.276

2.016 92 462 220 121 197 3.108

122 8 116 5 23 31 305

4.828 280 2.812 55 397 603 8.975

2.311 67 697 60 221 158 3.514

6.6

BEKOSTIGING KLEINSCHALIG WONEN

Als laatste onderwerp kijken we naar de bekostiging van kleinschalig wonen. Er zijn vier manieren om kleinschalige zorg te bekostigen: 1. Intramuraal: bewoners hebben een zorgzwaartepakket dat zorg, wonen en verblijf (huishouding, eten, linnenverzorging, activiteiten etc.) vergoedt; 2. Volledig pakket thuis (VPT): bewoners krijgen alleen zorg en verblijf vergoedt. Zij betalen zelf huur; 3. Persoonsgebonden budget (PGB): bewoners krijgen alleen de zorg vergoedt. Zij beta( len dus zelf wonen en verblijf; 4. Thuiszorg / extramuraal: hiervoor geldt hetzelfde als bij het PGB: de bewoner betaalt zelf de kosten van wonen en verblijf. De zorg wordt geleverd door de thuiszorg.

Ruimte voor zorg

43

In één project kunnen meerdere vormen van bekostiging samen gaan. Daarom kunnen we de resultaten zoals weergegeven in onderstaande tabel en grafiek niet optellen. Tabel 29

Bekostiging kleinschalig wonen, PG en somatiek


Intramuraal VPT PGB Extramuraal Figuur 17

143 9 25 17

4.042 117 246 177

capaciteit somatiek 763 60 191 183


176 18 35 28

5.539 381 488 597

capaciteit somatiek 1.193 170 293 305

Bekostiging kleinschalig wonen, PG en somatiek

Het overgrote deel van de plaatsen kleinschalig wonen – circa 4.000 plaatsen ( wordt op de traditionele intramurale manier bekostigd. Het aandeel PGB en extramuraal in de tota( le bekostiging, is klein, maar neemt wel toe (mits de plannen van de organisaties natuur( lijk gerealiseerd worden). PGB neemt toe van circa 250 tot circa 500 plaatsen. Extramu( raal neemt toe van circa 200 tot circa 600 plaatsen.

Ruimte voor zorg

44

7

VRAAG VERSUS AANBOD ZORG VOOR MENSEN MET DEMENTIE

Cijfers over de behoefte en het aanbod van intramurale zorg voor mensen met dementie zijn in de vorige hoofdstukken gepresenteerd. We kunnen nu kijken of vraag en aanbod matchen, nu en in de toekomst.

7.1

PROVINCIE EN REGIO’S

Het aanbod overstijgt op dit moment de vraag met 843 plaatsen (13%). De aanname is dat 22% van de prevalentie leidt tot een vraag naar verpleeghuiszorg. Op basis van het feitelijke aanbod is er op dit moment voor 25% van de prevalentie verblijfsaanbod be( schikbaar. We handhaven de aanname van 22% omdat dit ervaringscijfer ook in voor( gaande onderzoeken is gebruikt. Tabel 30

Vraag en aanbod van verpleeghuiscapaciteit PG, zowel traditioneel verblijf als kleinschalig wonen, 2013 – 2033 2013 aanbod

2023 aanbod

vra a g tra di ti on. kl ei ns ch.

s al do

2033 aanbod


Provincie

6.433

2992

4284

843

8.613

2986

5989


952 743 642 627 2.299 1.170

236 541 365 242 864 744

781 518 293 432 1732 528

65 316 16 47 297 102

1.244 1.026 898 880 3.051 1.514

265 507 316 217 978 703

968 746 452 803 2079 941

s a l do


362 11.968 -11 227 -130 140 6 130

1.668 1.461 1.251 1.299 4.209 2.080

5989

-2993

265 507 316 217 978 703

968 746 452 803 2079 941

-435 -208 -483 -279 -1152 -436

Dan de toekomst. Als alle plannen voor uitbreiding van capaciteit gerealiseerd worden, dan overstijgt in 2023 het aanbod nog steeds de vraag met 362 plaatsen (6%). Figuur 18

Ruimte voor zorg

s a l do

2986

Vraag en aanbod van verpleeghuiscapaciteit PG, zowel traditioneel verblijf als kleinschalig wonen, 2013 – 2033

45

Deze groei is niet zeker: ruim de helft van de geplande capaciteit is “zacht” ( ideeën en studies. Het overschot van 362 plaatsen is dus alleen aan de orde als alle plannen, hard en zacht, gerealiseerd worden. De totale uitbreiding van de capaciteit bedraagt 1.699 plaatsen. Gaat de helft niet door, dan is de uitbreiding 850 plaatsen. In dat geval slaat het positieve saldo van 362 plaatsen om tot een negatief saldo van (388 plaatsen. Er is nog veel traditioneel verpleeghuisaanbod voor mensen met dementie. Dit aanbod blijft de komende jaren ongeveer gelijk. Het kleinschalige aanbod zit in de lift. De uit( breiding van het kleinschalige aanbod zorgt voor een totale groei van de verpleeghuisca( paciteit voor mensen met dementie met 23%. Verleggen we onze blik nog verder naar de toekomst, naar het jaar 2033, dan resteert er nog een bouwopgave van 2.993 verblijfsplaatsen voor mensen met dementie. De vergrij( zing en de groei van het aantal dementerenden gaan namelijk onverminderd door.

7.2

GEMEENTEN

Op gemeenteniveau ziet het beeld er zeer gedifferentieerd uit. Er is geen sprake van een evenwichtige spreiding van het aanbod. Dit betekent dat ouderen die worden opgeno( men, dat vaak niet kunnen in of nabij hun eigen woonplaats. De plaatsen met een overschot zijn vaak de grotere woonplaatsen waar van oudsher verpleeghuizen staan. Deze verpleeghuizen hebben een regionale functie. De plaatsen met een tekort zijn de kleinere gemeenten en woonplaatsen, die traditiegetrouw geen verpleeghuiscapaciteit hadden. In eerdere hoofdstukken is aangegeven dat de vergrijzing vooral in de periferie plaats( vindt: dorpen, platteland. Dit zijn niet de plaatsen met capaciteit. Een conclusie zou kunnen zijn dat er meer nodig is om in de kleinere woonplaatsen capa( citeit voor mensen met dementie te realiseren, omdat dit dichter in de buurt van de de( menterende is, met familie en kennissenkring. Als het beleid inderdaad die kant op gaat verpleeghuiscapaciteit realiseren in kleinere plaatsen ( dan zal aanpassing van wet( en regelgeving nodig zijn. Deze bevoordeelt na( melijk grotere locaties. Organisaties die gevraagd worden in kleinere kernen iets te be( ginnen, krijgen hun business case niet rond, en zullen in veel gevallen dan ook niet aan het verzoek kunnen voldoen. Dit betekent niet dat kleinschalig wonen duurder is dan het grootschalige verpleeghuis, maar dat de regelgeving allerlei zaken eist die alleen bij een bepaalde schaalgrootte kunnen worden terugverdiend. Opvallend is dat veel particuliere initiatiefnemers wél met kleinere eenheden werken, en ook in de kleinere woonplaatsen opereren. Dit is verklaarbaar. Particuliere initiatiefne( mers worden minder belemmerd door wet( en regelgeving omdat zij scheiden wonen en zorg toepassen en hun cliënten vragen om uit eigen portemonnee de woonlasten en ver( blijfskosten te betalen. De overheid bemoeit zich in dat geval alleen nog maar met de zorgcomponent waardoor er minder belemmeringen zijn voor een kleinschalige aanpak. Op de komende bladzijden volgen cijfers per gemeente over vraag en aanbod naar ver( blijf voor mensen met dementie in 2013, 2023 en 2033.

Ruimte voor zorg

46

Tabel 31

Vraag en aanbod van verpleeghuiscapaciteit PG, zowel traditioneel verblijf als kleinschalig wonen, 2013 – 2033 2013 aanbod

2023 aanbod



Ruimte voor zorg

95 551 397 146 157 63 156 80 61 74 37 187 44 61 343 65 136 112 68 84 128 44 69 51 30 124 155 68 18 116 57 32 105 450 91 61 97 146 111 72 177 226 33 8 29 108 42 94 120 59 34 115 114 70 108 154

0 583 152 87 20 64 18 56 23 16 0 123 0 0 174 62 13 12 30 32 130 16 90 20 0 90 62 0 0 58 22 24 80 203 55 0 75 0 20 0 18 163 0 0 0 127 44 30 200 0 0 0 0 0 0 0

104 278 425 134 115 24 55 8 43 86 24 86 36 72 201 0 0 54 0 84 118 0 12 0 15 42 103 104 0 47 16 0 6 329 25 54 80 245 57 30 68 213 51 0 15 55 0 16 162 72 36 120 96 41 104 123

s a l do

9 310 180 75 -22 25 -83 -16 5 28 -13 22 -8 11 32 -3 -123 -46 -38 32 120 -28 33 -31 -15 8 10 36 -18 -11 -19 -8 -19 82 -11 -7 58 99 -34 -42 -91 150 18 -8 -14 74 2 -48 242 13 2 5 -18 -29 -4 -31

2033 aanbod


123 695 459 204 209 97 200 117 92 100 59 247 71 84 454 95 178 171 99 112 177 60 102 77 47 179 203 92 30 177 79 47 156 543 112 87 137 191 163 94 215 269 52 11 50 146 55 126 162 84 51 181 137 94 166 195

0 583 223 6 32 64 18 77 0 16 50 140 0 0 236 44 13 12 30 32 130 16 35 30 0 90 0 0 0 25 0 24 0 199 55 0 75 0 55 24 31 135 0 0 0 147 44 30 265 0 0 0 0 0 0 0

104 490 465 230 149 24 103 10 93 118 24 117 36 72 233 44 108 66 102 84 118 0 12 12 32 54 130 104 24 107 77 25 106 395 75 62 104 295 75 75 63 259 51 0 15 55 0 80 162 87 52 162 96 110 120 123

s a l do

-19 378 229 32 -28 -9 -79 -30 1 34 15 10 -35 -12 15 -7 -57 -93 33 4 71 -44 -55 -35 -15 -35 -73 12 -6 -45 -2 2 -50 51 18 -25 42 104 -33 5 -121 125 -1 -11 -35 56 -11 -16 265 3 1 -19 -41 16 -46 -72

vra a g tra di ti on. kle ins ch.

168 961 630 293 275 154 256 154 145 145 87 336 108 107 641 134 229 236 147 148 255 84 150 109 71 283 273 140 43 239 114 72 226 708 149 121 187 264 238 122 279 322 73 11 68 212 75 177 233 119 88 268 182 134 239 286

0 583 223 6 32 64 18 77 0 16 50 140 0 0 236 44 13 12 30 32 130 16 35 30 0 90 0 0 0 25 0 24 0 199 55 0 75 0 55 24 31 135 0 0 0 147 44 30 265 0 0 0 0 0 0 0

104 490 465 230 149 24 103 10 93 118 24 117 36 72 233 44 108 66 102 84 118 0 12 12 32 54 130 104 24 107 77 25 106 395 75 62 104 295 75 75 63 259 51 0 15 55 0 80 162 87 52 162 96 110 120 123

47

s a l do

-64 112 58 -57 -94 -66 -135 -67 -52 -11 -13 -79 -72 -35 -172 -46 -108 -158 -15 -32 -7 -68 -103 -67 -39 -139 -143 -36 -19 -107 -37 -23 -120 -114 -19 -59 -8 31 -108 -23 -185 72 -22 -11 -53 -10 -31 -67 194 -32 -36 -106 -86 -24 -119 -163

7.3

WITTE VLEKKEN

Lang niet alle woonkernen hebben capaciteit voor mensen met dementie. Andere kernen hebben wel capaciteit, maar onvoldoende. Witte vlekken 2018 – 6 of meer personen Geïnventariseerd is hoe het zit met deze spreiding door het aantal “witte” en “grijze” vlekken te tellen. Witte vlek: een woonkern zonder capaciteit en een behoefte van 6 of meer plaatsen Grijze vlek: een woonkern met capaciteit en een tekort van 6 of meer plaatsen Te klein: een woonkern zonder capaciteit en een behoefte van minder dan 6 plaatsen

Tabel 32

Witte en grijze vlekken >= 6 personen, 2018

Provincie: totaal aantal plaatsen Provincie: totaal aantal vlekken

te klein 238 77

witte vlek 974 78

grijze vlek 425 19

Witte vlekken 2018 – 12 of meer personen Er zullen weinig organisaties zijn die het aandurven een kleinschalig project van 6 perso( nen te exploiteren, tenzij het binnen de muren van een bestaand verzorgingshuis kan. Daarom is dezelfde berekening hieronder gedaan voor een behoefte van 12 of meer per( sonen. Er zijn 25 van die witte vlekken in de provincie Tabel 33

Witte en grijze vlekken >= 12 personen, 2018

Provincie: totaal aantal plaatsen Provincie: totaal aantal vlekken

7.4

te klein 665 130

witte vlek 547 25

grijze vlek 378 14

MEERZORG IN VERZORGINGSHUIZEN

Mensen met dementie wonen ook in verzorgingshuizen. Vaak wonen zij daar met een indicatie ZZP4 of ZZP5 temidden van andere bewoners. Een verzorgingshuis kan met de extra financiële middelen van een ZZP5 indicatie extra begeleiding organiseren: deze bewoners krijgen een groepsgericht dagprogramma. Dit wordt soms “meerzorg” ge( noemd. Meerzorg is geen officieel begrip. In sommige gevallen bestaat deze meerzorg uit een extra dagprogramma. In andere gevallen is de meerzorg equivalent aan het verpleeg( huis, hebben de bewoners een indicatie ZZP5 of ZZP7 inclusief behandeling, en vindt de zorg plaats onder de verantwoordelijkheid van een verpleeghuisarts. Vaak wordt er dan gesproken van een “dépendance”. In de enquête wonen(zorg die ten grondslag ligt aan dit onderzoek, hebben veel organisaties dergelijke capaciteit opgegeven als verpleeg( huiscapaciteit of kleinschalige capaciteit. Of dat gebeurd is, hangt af van hoe een zorg( aanbieder er zelf tegenaan kijkt, hoe deze meerzorg historisch gesproken tot stand is

Ruimte voor zorg

48

gekomen, van de beschikbaarheid van een behandeldienst in de eigen organisatie, of het project in een apart gebouw of vleugel is ondergebracht, etc. Er is niet met zekerheid een lijn te trekken tussen “meerzorg in het verzorgingshuis” of “verpleeghuisdependence in het verzorgingshuis”. Het is wel interessant om apart naar deze meerzorg te kijken: wat gebeurt er als de ver( zorgingshuizen hun deuren gaan sluiten? Verdwijnt dan ook deze capaciteit? Waar kun( nen deze mensen dan heen? Komt er dan niet veel meer druk te staan op de huidige verpleeghuizen? Of is het bestaan van meerzorg in een verzorgingshuis juist een reden het verzorgingshuis zo lang mogelijk open te houden? Er is geen antwoord op deze vragen. Kijken we naar de omvang van meerzorg, dan ko( men we volgens opgave van de respondenten uit op 1.066 plaatsen op dit moment, dat is ongeveer 11 % van de totale verzorgingshuiscapaciteit. De capaciteit meerzorg daalt de komende jaren naar 794 plaatsen, ongeveer 13% van de toekomstige totale verzor( gingshuiscapaciteit. Tabel 34

Aanbod van meerzorg in verzorgingshuizen.


Ruimte voor zorg

verzorgingshuis meerzorg nu toekomst nu toekomst 8.944 5.407 1.066 794 1.309 974 862 928 3.228 1.643

736 575 687 477 2.069 863

102 212 67 51 472 162

45 160 81 67 338 103

49

Figuur 19

Ruimte voor zorg

Vraag en aanbod verblijfsplaatsen voor mensen met dementie in 2023

50

8

REFERENTIECIJFER WOONZORG 2013

2033

Het traditionele verzorgingshuis gaat verdwijnen. Een bepaald type ouderen maakt daar op dit moment gebruik van. De vraag is wat dit type oudere gaat doen als het verzor( gingshuis oude stijl niet meer bestaat. Meer algemeen gesteld: aan wat voor soort woon( vormen met zorg zal in de toekomst behoefte zijn?

8.1

INLEIDING

Heeft het “type oudere” dat nu naar een verzorgingshuis gaat, in de toekomst behoefte aan een nieuw type woonzorgvoorziening? Kiezen ouderen er in de toekomst voor om langer thuis te blijven wonen? Blijft het verzorgingshuis bestaan als fullservice(concept maar dan op basis van scheiden wonen en zorg? Dit zijn belangrijke vragen. Gemeenten, woningcorporaties en zorgaanbieders willen we( ten aan welke combinaties op het gebied van wonen met zorg in de toekomst behoefte is. Deze vragen zijn moeilijk te beantwoorden. Er is lange tijd gewerkt met kengetallen die berekenden hoeveel verpleeghuizen, verzorgingshuizen, beschermd wonen, verzorgd wonen en wooncomplexen er nodig zijn. Deze cijfers zijn in de huidige situatie, waar de kosten van deze voorzieningen gaandeweg minder uit de collectieve middelen worden betaald en meer door cliënten zelf, niet meer goed te hanteren. Ze voorspellen een veel hogere behoefte aan allerlei woonvormen dan waarschijnlijk afgenomen gaat worden. Op dit moment speelt komt daar de crisis bij: ouderen die willen verhuizen, kunnen dat niet omdat zij hun huis niet kunnen verkopen. Er is behoefte aan een beter begrip van de behoefte aan wonen met zorg. In dit hoofd( stuk wordt een aanzet gegeven tot die discussie. Scheiden wonen en zorg Velen verwachten dat verzorgingshuizen zullen blijven bestaan in een nieuw jasje: schei( den wonen en zorg. De bewoner betaalt zelf de huur en de kosten voor het verblijf zoals maaltijden, appartement schoonmaken, activiteiten, water en energie, onderhoud, ver( zekeringen, enzovoorts. Het verzorgingshuis oude stijl is een fullservice(arrangement. De rekening van het ver( blijf kan makkelijk 1.500 euro of meer per maand bedragen. De rekening van het wonen ligt tussen de 500 en 1000 euro per maand. Bij elkaar is een rekening van 2.000 – 3.000 per maand, exclusief de zorg dus, normaal. Bij scheiden wonen en zorg komen deze kosten voor rekening van de bewoner. Weinig ouderen kunnen een rekening van 2.000 – 3.000 euro per maand betalen. Zij zullen ook nog geld willen overhouden voor kleding, verzekeringen, vervoer, eigen bijdragen zorg( verzekeringswet en AWBZ. Het verzorgingshuis nieuwe stijl is als fullservice(pakket on( betaalbaar voor het overgrote deel van de huidige bewoners. Als het fullservice(concept niet haalbaar is, hoe kunnen we ons scheiden wonen en zorg dan voorstellen? Het verzorgingshuis nieuwe stijl zal een maatwerkconcept worden,

Ruimte voor zorg

51

waarbij de bewoner alleen betaalt wat hij of zij nodig heeft en kan betalen. Een bewoner met een inkomen van 1500 euro per maand, die 500 euro wil overhouden na betaling van wonen en verblijf, kan 1000 euro per maand betalen aan het verzorgingshuis nieuwe stijl. Een bewoner met alleen AOW 500 euro per maand. De inkomsten van het verzor( gingshuis kelderen. Daardoor zullen voorzieningen als een restaurant ( alleen rendabel bij een bepaalde minimum omzet – verdwijnen tenzij de schaalgrootte voldoende is. Woonzorg Er kunnen andere methoden worden bedacht om voor een bepaalde groep mensen toch de dagelijkse maaltijden, huishoudelijke hulp en gezelligheid te kunnen aanbieden. Er zijn meerdere “producten” denkbaar, bijvoorbeeld: Een goedkoop alternatief voor het verzorgingshuis, waar voor een paar honderd euro per maand een basispakket aan toezicht, zekerheid, oplettendheid en verzorging aanwezig is. Wil de bewoner meer, dan kost dat extra. Dit arrangement is niet full( service; Aanleunen bij een verpleeghuis: bewoners kunnen terugvallen op de zorg, het res( taurant, activiteiten in het verpleeghuis. Wat blijft is dat bewoners uit eigen porte( monnee maaltijden en huisvesting betalen. Dit product is dus niet “fullservice”; Verzorgingshuizen kunnen voor een deel worden omgezet in zwaardere zorgvoorzie( ningen. Momenteel is dat lastig omdat de zorgkantoren dit extra volume zware zorg niet of zeer beperkt inkopen. In de toekomst kan dat toch noodzakelijk blijken, om de sterke vergrijzing bij te houden. De aanleunwoningen bij deze huizen kunnen dan de rol vervullen van woonzorgvoorziening nieuwe stijl. Meerwaarde? Hebben deze vormen van “woonzorg” meerwaarde ten opzichte van gewone woningen? Mensen kunnen thuis immers ook maaltijden laten bezorgen en de thuiszorg komt overal. Fysieke belemmeringen in de woning kunnen vaak worden weggenomen. Ouderen ver( huizen bovendien niet graag. Hoe ouder men wordt, hoe meer men tegen een verhuizing gaat opzien. Al het bekende, het dagelijks ritme, wordt opgegeven voor een onbekende, nieuwe situatie. Dus, waarom zou iemand nog willen verhuizen naar woonzorg? De reden kan zijn dat er een duidelijke meerwaarde is, bijvoorbeeld: De oudere kan echt niet meer voor zichzelf zorgen, iedereen is bezorgd, en in de nieuwe woonsituatie kijkt iemand dagelijks naar de bewoner om; Er is een hoge nood; Een indicatie voor het verpleeghuis is niet mogelijk; Men kan het woonzorgarrangement betalen; De verhouding tussen prijs en kwaliteit is in orde. Als er diensten worden doorbere( kend die men niet gebruikt, hoeft men daar niet voor te betalen. Als er te weinig diensten kunnen worden geleverd voor datgene wat men kan uitgeven, is er onvol( doende meerwaarde. Hogere inkomenssegment Aanbod in het hogere prijssegment geven we een aparte plek en beschouwen we in de komende berekeningen niet als woonzorg. In het hogere prijssegment, de particuliere

Ruimte voor zorg

52

projecten, gaat het vaak wel over een fullservice(arrangement. De kosten van zo’n full( service(arrangement zijn hoog, vergelijkbaar met de kosten van het verzorgingshuis. Als dit wordt doorberekend aan de cliënt, dan betalen zij uit eigen portemonnee een reke( ning die begint bij 1.500 euro per maand, exclusief de zorg. Omdat de eigen bijdrage in een AWBZ voorziening ook erg kostbaar is, bestaat deze markt er al. Deze markt zal waarschijnlijk kunnen groeien, al zal het nooit om grote aan( tallen gaan.

8.2

BEHOEFTE AAN GESCHIKTE WONINGEN

Er zijn vele soorten specifieke woonvormen voor ouderen: woonzorgcomplexen, senio( renwoningen, aanleunwoningen, beschut wonen, beschermd wonen, geschikt wonen, aangepaste woningen, aanpasbare woningen, etc. De terminologie werkt verwarrend. Beleidsmakers zoeken heldere indelingen waar iedereen het over eens is. Die zijn er nu niet. Zijn deze woonvormen een antwoord op een woonzórgvraag van ouderen? En zo nee, wat is dan wel de meerwaarde van deze woonvormen waardoor ouderen er naar verhui( zen? 1. Perspectief zorg: woonzorg Een deel van deze woonvormen is een antwoord op een behoefte aan wonen mét zorg. We noemen dit segment in deze rapportage “woonzorg”. De woning biedt dan meer zorg en veiligheid dan wat in een gewone woning beschikbaar is. Het is een op( lossing voor ouderen die niet meer zelfstandig een huishouden kunnen voeren. Vraag en aanbod kunnen waarschijnlijk het beste bekeken worden vanuit een zorgperspec( tief. 2. Perspectief gewoon wonen: Een ander deel van deze woonvormen is vooral een antwoord op een woonbehoefte. Vraag en aanbod kunnen waarschijnlijk het beste bekeken worden vanuit een wo( ningmarkt perspectief. Ouderen met een verhuiswens zoeken naar comfort passend bij hun inkomen. Zij zoeken naar een bepaalde vestigingsplaats. Zij hebben wensen rondom de uitstraling van de locatie en het complex. Zij kijken naar de voorzieningen in de buurt. Zij zoe( ken mogelijk naar een oplossing voor een fysieke beperking. Al deze wensen zijn te( rug te vinden in de reguliere woningvoorraad. Het is belangrijk om in te zien dat se( nioren hierbij niet automatisch denken aan een seniorenwoning. Integendeel, vaak liever geen seniorenwoning! Het is zoals ouderen het zelf zo plastisch kunnen uit( drukken: “wij zoeken geen geschikte ouderenwoning, maar een gewone woning die geschikt is”. Een seniorenwoning heeft voordelen en nadelen. Voordeel kan zijn de snelle beschik( baarheid, de relatief lage huur. Sommige oudere woningzoekenden vinden het prettig om onder leeftijdsgenoten te wonen. Anderen juist niet.

Ruimte voor zorg

53

De geschiktheid van woningen wordt vaak uitgedrukt in sterren. Meer sterren is beter geschikt. Je hebt rolstoelwoningen, rollatorwoningen, nultredewoningen etc. In onder( zoeken wordt gepoogd uit te vinden hoe veel van een bepaald type woning hoort bij hoe( veel van een bepaald type ouderen. Het nadeel van deze benadering is dat ze ons zicht op wat ouderen daadwerkelijk beweegt om te verhuizen vertroebelt. We lijken te zeggen: oudere x is op zoek naar een woning met twee sterren. In de praktijk werkt het niet zo. Als we 100 woningen met twee sterren hebben, wonen er misschien 10 ouderen van het type x dat we in gedachten hadden bij de bouw. De overige 90 ouderen van het type x zijn niet komen opdagen, omdat hun woonwens niet alleen die twee sterren omvatte, maar ook locatie, voorzieningen, prijs(kwaliteit, de goede vestigingsplaats, enzovoorts waar onze 100 twee(sterren woningen niet aan voldoen. Terug naar de vraag van het begin van deze paragraaf: welke typen woonvormen kun( nen we het beste hanteren voor ouderen? Het antwoord luidt: één. Namelijk gewone woningen die geschikt zijn, en die verder in een keur aan verschijningsvormen, locaties, comfortklassen, prijs(kwaliteitverhoudingen enzovoorts beschikbaar zijn. De woning( markt voor ouderen is in wezen niet anders als de woningmarkt voor niet(ouderen. Het berekenen van de behoefte aan gewone, geschikte woningen voor senioren is geen onderdeel van dit onderzoek.

8.3

BEHOEFTE AAN WOONZORG

Van woningmarkt terug naar woonzorgmarkt. We zullen de combinatie van wonen met zorg, bedoeld voor een doelgroep die niet meer zelfstandig kan wonen en een te laag inkomen heeft om een fullservice(arrangement te betalen, “woonzorg” noemen. woon( zorg is een verzamelbegrip voor woonvormen, waar de bewoner de huisvestingskosten zelf betaalt, mét een onderscheidende hoeveelheid extra zorg en zekerheid. Gemiddelde leeftijd naar indicatie Van de ouderen die opgenomen zijn in een verpleeg( of verzorgingshuis, zijn degenen met een lichte indicatie (ZZP1 – 3) gemiddeld ouder dan degenen met zware indicatie. Onderstaande gegevens zijn afkomstig van zorgkantoor Menzis.

Ruimte voor zorg

54

Figuur 20

Gemiddelde leeftijd van opgenomen cliënten uit de gemeenten Doetinchem, Bronckhorst, Oude IJsselstreek en Montferland. Drie momentopnames: 1+1+ 2011, 1+1+2012, 1+1+2013 (bron: Menzis)

Footprint We leiden de behoefte aan woonzorg af van het huidige gebruik van intramurale voorzie( ningen. We hanteren daarbij de aanname dat woonzorg geldt voor: 100% van de ouderen met een ZZP1(3 indicatie (ondersteuning en regieverlies) 50% van de ouderen met een ZZP4 indicatie (psychogeriatrie, regieverlies) 50% van de ouderen met een ZZP6 indicatie (somatiek, vaak met regieverlies)

In feite gaan we er dus van uit dat de helft van de mensen met een ZZP4 indicatie, men( sen met een lichte vorm van dementie, en een ZZP6 indicatie, mensen met een somati( sche zorgvraag vaak in combinatie met regieverlies, in de toekomst niet meer naar het verzorgings( of verpleeghuis gaan en opteren voor woonzorg. Uit de cijfers van Menzis valt af te leiden welk percentage van een leeftijds(sexe groep een indicatie voor een bepaalde ZZP heeft, de footprint van woonzorg: Tabel 35

Footprint woonzorg op 1+1+2013 op basis van bevolking en indicaties in Bron+ ckhorst, Doetinchem, Montferland, Oude IJsselstreek

Footprint woonzorg

man

vrouw

samen

55-59

0,01%

0,02%

0,01%

60-64

0,07%

0,08%

0,07%

65-69

0,18%

0,09%

0,13%

70-74

0,30%

0,35%

0,32%

75-79

1,02%

1,34%

1,19%

80-84

1,10%

3,63%

2,64%

85-89

5,67%

7,53%

6,92%

90-95

8,58%

12,33%

11,38%

95+

14,10%

13,43%

13,55%

Ruimte voor zorg

55

Figuur 21

Footprint Woonzorg op 1+1+2013 op basis van bevolking en indicaties in Bronckhorst, Doetinchem, Montferland, Oude IJsselstreek (bron: Menzis, be+ werking Ruimte voor zorg)

Van footprint naar prognose De footprint kunnen we toepassen op de bevolkingsontwikkeling. Dat levert een voor( spelling op van het aantal mensen met deze indicaties, bij gelijkblijvend indicatiebeleid en indicatiecriteria. Tabel 36

Prognose omvang segment “verblijf” versus “woonzorg”

Woonzorg

ZZP1-3 ZZP4 ZZP5-7 ZZP6 ZZP8 Totaal

Verblijf zwaar

ZZP1-3 ZZP4 ZZP5-7 ZZP6 ZZP8 Totaal

2013 3.573 1.067 1.207 5.847

2018 4.169 1.224 1.405 6.797

2023 4.876 1.408 1.648 7.931

2028 5.716 1.677 1.917 9.309

2033 6.844 1.994 2.210 11.049

2013 1.067 5.765 1.207 359 8.398

2018 1.224 6.629 1.405 407 9.665

2023 1.408 7.698 1.648 473 11.227

2028 1.677 9.061 1.917 526 13.180

2033 1.994 10.568 2.210 575 15.347

Op basis van deze aannames zal het aantal mensen dat opteert voor woonzorg in de provincie Gelderland 5.847 personen zijn in 2013. De behoefte wordt op dit moment geheel geabsorbeerd door de huidige verzorgings( en verpleeghuizen. De behoefte zal oplopen tot ruim 11.000 in 2033. Als we de behoefte aan woonzorg afzetten tegen de behoefte aan verblijf zwaar, zie bo( venstaande tabel, dan valt op dat de laatste behoefte hoger is dan de behoefte aan woonzorg. Met andere woorden: het segment woonzorg zal relatief bescheiden zijn.

Ruimte voor zorg

56

De cijfers voor de verschillende regio’s in Gelderland zijn als volgt: Tabel 37

Prognose omvang segment woonzorg

Provincie

2013 5.852

2018 6.803

2023 7.937

2028 9.315

2033 11.054


867 676 583 602 2.048 1.076

1.006 790 700 712 2.371 1.225

1.154 937 834 860 2.744 1.408

1.332 1.120 986 1.051 3.191 1.635

1.551 1.343 1.176 1.281 3.771 1.932

8.4

MEERWAARDE VAN WOONZORG

Is de prognose voor woonzorg reëel? De extrapolatie is een theoretische benadering, die niet hoeft te stroken met het werkelijke gedrag van consumenten. Het geeft een indica( tie, een richting. Het cijfer geeft eerder een bovengrens van de behoefte, dan een ge( middelde. De aantrekkelijkheid van het segment woonzorg voor ouderen hangt af van de meer( waarde ten opzichte van zelfstandig thuis wonen. Drie externe variabelen zijn mede bepalend voor de meerwaarde van woonzorg ten op( zichte van zelfstandig wonen: 1. Thuiszorg als de thuiszorg overal beschikbaar is, bereid te werken in alle typen woningen en perifere gebieden, ook bereikbaar is in de nacht en weekenden, dan is de noodzaak voor een aantal ouderen om te verhuizen naar een woonzorgvoorziening minder groot. Men wordt immers thuis nog goed geholpen, dus “het gaat nog wel”;

2. Sociale ondersteuning als er een goed sociaal vangnet kan worden georganiseerd, professioneel of door vrijwilligers of mantelzorgers, dan is de betrokken oudere ook minder geneigd om te verhuizen, want de regie wordt voor een stukje overgenomen en men voelt zich vei( lig en niet al te eenzaam;

3. Geschikte woningen als veel ouderen al in een geschikte woning wonen – goed toegankelijk, dicht bij voorzieningen, gewild woonmilieu – dan zullen zij minder snel problemen ondervin( den als gevolg van verminderde zelfredzaamheid en zullen zij minder snel geneigd zijn te verhuizen naar een woonzorgvoorziening. Vooral jonge senioren houden bij een verhuizing rekening met de geschiktheid van de locatie en de woning voor de oude dag; zij sorteren als het ware voor. Beleid om dit type verhuisgedrag te stimu( leren zal op lange termijn een lagere vraag naar woonzorg tot gevolg hebben.

Ruimte voor zorg

57

Als deze drie voorwaarden in een bepaalde gemeente of woonplaats gunstig zijn, en de meerwaarde van woonzorg beperkt, dan zal de benodigde capaciteit lager zijn dan de prognose: de ouderen blijven dan langer thuiswonen. Omdat de behoefte aan woonzorg niet echt hard kan worden gemaakt, is het beter om het cijfer te zien als een referentiecijfer in plaats van een behoeftecijfer. Hierboven is transparant gemaakt hoe dit referentiecijfer tot stand is gekomen.

8.5

WOONZORG VERSUS HUIDIG AANBOD

Momenteel is de huidige verzorgingshuiscapaciteit plus de capaciteit aan seniorenwonin( gen gelegen bij verzorgingshuizen vele malen groter dan het in de vorige paragraaf be( rekende referentiecijfer woonzorg. Om te beginnen het aanbod. Onderstaande gegevens zijn afkomstig uit de inventarisatie wonen zorg. Momenteel zijn er 8.944 verzorgingshuisplaatsen exclusief meerzorg, en 9.036 aanleunwoningen gelegen op of naast het terrein van het verzorgingshuis. Zie onderstaande tabel. De capaciteit van het verzorgingshuis neemt volgens de lopende plannen fors af van 8.944 naar 5.407 plaatsen. In dit cijfer is het effect van de meest recente beleidsvoor( nemens – geheel of gedeeltelijke afschaffing van ZZP4 – nog niet verwerkt. De zorgaan( bieders maken daar de komende jaren plannen voor. Ten tijde van het onderzoek, kon men nog niet aangeven wat het stoppen van ZZP4 zou betekenen voor de capaciteit. De capaciteit van de seniorenwoningen neemt toe van 9.036 tot 9.804 appartementen. Tabel 38

Inventarisatie van de huidige verzorgingshuiscapaciteit en capaciteit van aan+ leunwoningen op en naast het terrein van het verzorgingshuis, en de lopende plannen (bron: enquête wonen+zorg provincie Gelderland 2013)


verzorgingshuis meerzorg woningen nu toekomst nu toekomst nu toekomst 8.944 5.407 1.066 794 9.036 9.804 1.309 974 862 928 3.228 1.643

736 575 687 477 2.069 863

102 212 67 51 472 162

45 160 81 67 338 103

1.158 834 1.000 860 3.394 1.790

1.197 868 1.003 1.054 3.750 1.932

In onderstaande tabel vergelijken we het referentiegetal woonzorg met de capaciteit van de verzorgingshuizen en aanleunwoningen tezamen. De capaciteit meerzorg is niet mee( geteld. Het aanbod van het verzorgingshuis plus de aanleunwoningen is drie keer zo groot als het referentiegetal woonzorg, 17.980 plaatsen verzorgingshuis/aanleunwoning tegenover 5.858 plaatsen. Er zijn dus ruim voldoende woningen beschikbaar om een

Ruimte voor zorg

58

aanbod woonzorg te creëren. De overige plaatsen hebben een functie binnen de bredere woningmarkt. Tabel 39

Vergelijking tussen behoefte woonzorg en aanbod verzorgingshuisplaatsen (exclusief meerzorg) plus aanleunwoningen.


referentie 5.848

2013 aanbod 17.980

saldo 12.132

referentie 6.803

2018 aanbod 15.211

saldo 8.408

867 676 583 602 2.048 1.076

2.467 1.808 1.862 1.788 6.622 3.433

1.600 1.132 1.280 1.225 4.537 2.358

1.005 791 699 663 2.420 1.225

1.933 1.443 1.690 1.531 5.819 2.795

928 652 991 868 3.399 1.570

In de nabije toekomst neemt de behoefte aan woonzorg toe (vergrijzing). Het aanbod aan verzorgingshuisplaatsen neemt af. Het aanbod aanleunwoningen neemt toe. De op( telsom is dat er dan nog steeds ruim voldoende woningen zijn om een aanbod woonzorg te creëren: 15.211 plaatsen verzorgingshuis/aanleunwoning tegenover 6.803 plaatsen woonzorg. De conclusie luidt dat er over het geheel genomen voldoende vastgoed beschikbaar is voor het segment woonzorg. Zo bezien is nieuwbouw in het algemeen niet nodig. De opgave zit hem vooral in het creëren van het passende aanbod van zorg en dienstverle( ning. Ook op gemeenteniveau, is er vrijwel overal voldoende aanbod beschikbaar: zie de over( zichten op de volgende bladzijden. Zoomen we in op lokale gemeenschappen ( een dorp, misschien een wijk ( dan kan het plaatje er heel anders uit zien. Het is mogelijk dat dit dorp geen woningen in het woon( zorgsegment in de aanbieding heeft. Tot slot nogmaals deze waarschuwing: het cijfer woonzorg is een referentiegetal en er mag niet voetstoots worden aangenomen dat het een afspiegeling is van de werkelijke behoefte aan woonzorg. Ouderen worden wellicht dermate goed bediend door de thuis( zorg, er is wellicht een zeer goed sociaal vangnet, en wellicht wonen veel ouderen al in een geschikte woning nabij voorzieningen. Voor deze ouderen geldt: “de oplossing komt naar mij toe, dus waarom zou ik verhuizen naar de oplossing?”

Ruimte voor zorg

59

Tabel 40

Inventarisatie huidige verzorgingshuiscapaciteit en aanleunwoningen, en de lopende plannen, gemeenteniveau


Ruimte voor zorg

verzorgingshuis nu toekomst 129 129 729 426 787 269 217 168 236 87 122 122 198 76 64 34 72 34 112 53 265 158 40 40 28 20 385 187 121 121 257 135 176 62 107 40 98 98 89 66 117 117 62 62 50 25 166 128 295 104 86 24 54 152 49 105 66 64 56 159 100 613 535 142 142 49 41 126 69 218 80 116 62 70 40 463 421 341 220 63 28 55 27 147 117 47 34 158 94 158 93 70 67 4 79 50 137 137 115 48 42 25 140 70

meerzorg nu toekomst 50 15 201 153 54 54 21 42 20 30 10 26 8 115 57 26 20 40 37 37 18 32 9 1 10 30 12 31 37 112 52 12 12 13 37 54 54 12 7 12 12 10 12 12 17 17 61 18 4 10 57 57

woningen nu toekomst 12 12 1.086 1.086 629 811 134 134 65 65 264 264 109 109 183 183 369 408 30 62 106 440 474 120 120 109 173 182 182 80 112 112 485 435 40 40 88 88 69 69 15 15 105 105 103 151 137 137 34 34 131 131 20 110 24 138 138 903 903 50 50 35 35 14 14 340 340 290 290 53 346 346 31 31 88 88 51 51 423 423 34 164 194 71 71 15 15 49 287 287 94 94 67 67 307 324 219 219

60

Tabel 41

Vergelijking tussen behoefte woonzorg en aanbod verzorgingshuisplaatsen (exclusief meerzorg) plus aanleunwoningen, gemeenteniveau.


Ruimte voor zorg

woonzorg 87 507 368 132 141 55 143 73 53 68 33 169 38 51 309 59 125 105 61 80 116 40 63 44 27 109 141 61 17 103 51 28 91 412 83 52 87 134 96 64 170 208 30 7 27 100 37 86 117 53 28 104 106 61 95 143

2013 aanbod 141 1.815 1.416 351 301 122 462 173 72 295 53 634 40 90 825 241 366 358 107 112 583 129 205 131 65 271 398 223 88 283 125 64 297 1.516 192 84 140 558 406 70 809 372 151 106 570 47 322 229 85 366 231 182 349 359

saldo 54 1.308 1.048 219 160 67 319 100 19 227 20 465 2 39 516 182 241 253 46 32 467 89 142 87 38 162 257 162 71 180 74 36 206 1.104 109 32 53 424 310 6 639 164 121 -7 79 470 10 236 112 32 -28 262 125 121 254 216

woonzorg 97 561 386 152 165 68 174 90 62 80 43 198 49 68 356 72 149 141 70 95 137 45 76 53 35 130 160 70 24 135 61 34 111 454 92 63 109 147 113 73 196 231 39 9 40 112 44 104 132 68 34 129 115 71 120 161

2023 aanbod 141 1.512 1.080 302 152 122 340 143 34 183 566 70 126 661 241 308 244 120 112 533 106 205 131 40 233 255 161 34 180 176 80 238 1.438 192 76 83 420 352 93 767 251 116 78 540 68 288 164 82 53 337 231 115 349 289

saldo 44 951 694 150 -13 54 166 53 -28 103 -43 368 21 58 305 169 159 103 50 17 396 61 129 78 5 103 95 91 10 45 115 46 127 984 100 13 -26 273 239 20 571 20 77 -9 38 428 24 184 32 14 19 208 116 44 229 128

61

Ruimte voor zorg

62

9

HET POTENTIEEL AAN VRIJWILLIGERS

Doordat ouderen veel langer thuis blijven wonen, stijgt ook de hulpvraag thuis. Het mo( derne idee is dat mensen meer voor elkaar zullen gaan zorgen. Het gaat niet direct om heel ingewikkelde zorgtaken, maar vooral om aandacht, een oogje in het zeil houden en zaken regelen, helpen met boodschappen en eten en dergelijke. Een aantal trends zijn uit en te na bekend: De gezinnen zijn kleiner; De kinderen wonen meer verspreid over het land; Dochters hebben vaker een baan; Meer mensen voeren een eenpersoonshuishouden. Dit duidt er op dat hulp van familieleden in de toekomst minder voorhanden zal zijn. Vaak wordt geopperd dat hulp ook uit een andere hoek kan komen, de gemeenschap waar de ouderen wonen. Vrijwilligers, buren, buurtbewoners, vervullen een mantel( zorgrol, zoals het burgers betaamt. In dit hoofdstuk laten we zien hoeveel mantelzorgers er beschikbaar zijn. Om daar enig gevoel voor te krijgen, doen we de volgende aannames: Vooral 85(plussers kunnen in een situatie terecht komen waarbij een beroep op man( telzorg hard nodig is; Vooral mensen tussen de 55 en 75 jaar verrichten vrijwilligerswerk. Mensen onder de 55 zijn druk met werk en kinderen, en mensen tussen 75 en 85 zijn vooral met hun eigen leefsituatie bezig. Om een indicatie te krijgen van het potentieel van vrijwilligers – 55(75(jarigen ( kunnen we berekenen hoeveel 85(plussers er in een gemeenschap zijn, en hoeveel 55(75(jarigen hier tegenover staan. Hoe meer 55(75(jarigen per 85(plusser, hoe ruimer het potentiële aanbod aan vrijwilligers. Tabel 42

Vrijwilligersindex (aantal 55+75+jarigen per 85+plusser), 2013 + 2033


2013 12

2018 11

2023 10

2028 9

2033 6

11 11 12 15 12 11

10 11 10 14 11 10

10 10 9 13 10 9

8 8 8 10 9 8

6 6 6 7 7 6

Een hoge vrijwilligersindex is gunstig, een lage ongunstig. In Gelderland als geheel staan vandaag de dag 12 55(75(jarigen klaar op iedere 85(plusser om te helpen. Dit loopt de komende jaren terug tot 6 mantelzorgers per 85(plusser. Het potentieel vrijwilligers en mantelzorgers halveert de komende jaren.

Ruimte voor zorg

63

Tabel 43

Vrijwilligersindex, het vrijwilligerspotentieel 2013 + 2033. De index is bere+ kend als het aantal 55+75+jarigen per 85+plusser.


Ruimte voor zorg

2013 11 11 11 12 13 18 10 12 22 13 16 12 19 17 11 13 10 9 17 9 12 11 11 17 15 17 10 14 13 15 15 14 16 12 10 16 13 11 18 13 7 8 15 8 11 13 10 11 8 14 23 15 10 15 15 11

2018 11 11 12 12 11 18 9 10 23 12 12 11 15 14 10 11 8 7 16 8 12 10 10 14 13 16 9 14 10 11 13 13 14 11 10 14 11 12 18 11 6 7 12 6 7 13 9 9 8 10 23 14 10 14 12 11

2023 10 10 12 11 10 17 8 8 20 12 10 10 13 13 10 9 7 5 14 7 11 9 8 12 10 15 8 13 8 9 11 11 12 11 10 12 10 11 16 10 5 6 9 5 5 12 8 9 8 9 22 11 10 14 9 11

2028 9 9 11 9 9 13 8 7 15 10 8 9 10 14 9 8 7 5 11 6 10 8 7 10 9 12 7 11 7 8 10 8 11 10 8 10 8 9 13 9 5 6 8 6 4 10 6 7 6 8 18 9 9 11 8 10

2033 6 6 9 7 6 9 6 5 10 7 5 7 7 10 6 6 5 4 8 5 8 5 5 7 6 9 5 8 5 6 7 6 8 7 6 8 6 6 9 7 4 5 6 5 3 7 5 5 5 6 9 6 7 8 5 7

64

Figuur 22

Ruimte voor zorg

Vrijwilligersindex, het vrijwilligerspotentieel in 2013 en in 2033. De index is berekend als het aantal 55+75+jarigen per 85+plusser.

65

Figuur 23

Ruimte voor zorg

Vrijwilligersindex 2013 – 2033

66

10

TOEKOMST VERZORGINGSHUIZEN

Het belangrijkste onderdeel van het onderzoek Wonen en Zorg Provincie Gelderland be( staat uit een enquête onder alle zorgaanbieders. De resultaten van de enquête schetsen een beeld van hoe verzorgingshuizen de toekomst denken in te gaan, nu de lagere ZZP’s lijken te verdwijnen.

10.1

SCHEIDEN WONEN EN ZORG?

De respondenten is gevraagd welke toekomst zij zien voor hun verzorgingshuis. In totaal zijn er 174 locaties met een verzorgingshuisfunctie. De respondenten konden op een schaal van waarschijnlijk(onwaarschijnlijk aangeven welke toekomst zij voorzagen voor dit verzorgingshuis: Scheiden wonen en zorg? Omvormen tot verblijf zwaar? Huisvesten van andere doelgroepen? Combinatie van bovenstaande drie? Sluiting?

De respons op de verschillende vragen varieert van 59% ( 78%. In de presentatie hier laten we de non(respons buiten beschouwing. Meer dan 70% van deze huizen denkt aan het scheiden van wonen met zorg. Ruim 50% acht dit “waarschijnlijk”. Verzorgingshuizen met aanpalende aanleunwoningen zijn het meest positief: Figuur 24

Waarschijnlijkheid dat verzorgingshuizen overgaan op het scheiden van wo+ nen en zorg (bron: Monitor Wonen+Zorg provincie Gelderland)

Een toekomst als verblijf zwaar wordt iets minder waarschijnlijk geacht:

Ruimte voor zorg

67

Figuur 25

Waarschijnlijkheid dat verzorgingshuizen overgaan op verblijf zwaar (bron: Monitor Wonen+Zorg provincie Gelderland)

Het huisvesten van andere doelgroepen acht men minder waarschijnlijk: slechts 20% vindt deze toekomstoptie waarschijnlijk: Figuur 26

Waarschijnlijkheid dat verzorgingshuizen ander doelgroepen huisvesten (bron: Monitor Wonen+Zorg provincie Gelderland)

Locaties die al een combinatie vormen van verzorgings( en verpleeghuis, zien een toe( komst met een combinatie aan functies relatief als het meest waarschijnlijk:

Ruimte voor zorg

68

Figuur 27

Waarschijnlijkheid dat verzorgingshuizen een gemengde oplossing zoeken (bron: Monitor Wonen+Zorg provincie Gelderland)

Opvallend is dat maar weinig huizen op dit moment denken aan sluiten. Nog geen 10% acht dit waarschijnlijk. En 80% vindt deze toekomst zelfs onwaarschijnlijk: Figuur 28

10.2

Waarschijnlijkheid dat verzorgingshuizen sluiten (bron: Monitor Wonen+Zorg provincie Gelderland)

INVESTERINGEN IN HET GEBOUW

Tot slot is de respondenten gevraagd welke aanpassingen zij nodig achten aan het ge( bouw om het verzorgingshuis de nieuwe toekomstfunctie te kunnen geven. Opvallend is

Ruimte voor zorg

69

dat de meeste huizen rekening houden met een behoorlijke aanpassing van het gebouw of zelf sloop/nieuwbouw. Slechts 1/3 van hen denkt dat een lichte aanpassing volstaat. Figuur 29

10.3

Benodigde aanpassing van het verzorgingshuis voor de gewenste toekomsti+ ge functie (bron: Monitor Wonen+Zorg provincie Gelderland)

SLOPEN OF HERGEBRUIKEN?

De verzorgingshuizen vertegenwoordigen waardevol vastgoed op waardevolle locaties. Het stopzetten van de indicaties ZZP1 – ZZP3 en waarschijnlijk ook geheel of gedeeltelijk ZZP4, betekent leegstand. Aan de andere kant is er in de toekomst ruimte nodig voor de opvang van het groeiende aantal mensen met dementie en voor het woonzorg segment. Momenteel beginnen zorg( aanbieders voorzichtig met het aanbieden van “scheiden wonen en zorg”, en dat is in feite een vorm van aanbod voor dit woonzorg(segment. Als er in de toekomst veel nieuwe capaciteit nodig is, is het dan niet verstandiger om de verzorgingshuizen zo veel mogelijk te benutten voor deze nieuwe bestemming? Voorde( len zijn het voorkomen van kapitaalvernietiging en verlies aan waardevolle locaties. Na( deel is dat veel verzorgingshuizen bouwkundige en functionele gebreken hebben, waar je bij hergebruik mee blijft zitten. Een inhoudelijke afweging maken of een bepaald verzorgingshuis bouwkundig of functio( neel nog mee kan, is op deze plek niet mogelijk. Een cijfermatige analyse om te kijken of er vanuit de vraag redenen zijn om het verzorgingshuis te handhaven, kan wel. Deze analyse volgt op de komende bladzijden. De confrontatie van vraag en aanbod is als volgt gemaakt: Vraagkant: de behoefte aan woonzorg

Ruimte voor zorg

70

de behoefte aan opvang PG Aanbodkant: verzorgingshuiscapaciteit inclusief meerzorg verpleeghuiscapaciteit PG, zowel traditioneel als kleinschalig

De confrontatie van vraag en aanbod is gemaakt voor de jaren 2018 en 2023, dus vijf en tien jaar vooruit. Tabel 44

Herbenutting verzorgingshuis voor woonzorg en voor opvang mensen met dementie in 2018.

2018 aanbod

vraag


Resultaat

PG

woonzorg

verzorghs

meerzorg

PG tra d.

PG klei n

s al do

vzh benut

7411

6803

5407

794

2986

5989

962

84%

1.085 866 765 732 2.642 1.321

1.005 791 699 663 2.420 1.225

736 575 687 477 2.069 863

45 160 81 67 338 103

265 507 316 217 978 703

968 746 452 803 2.079 941

-76 331 72 169 402 64

100% 55% 91% 69% 83% 93%

Over de hele provincie bezien zal er in 2018 een vraag zijn van 7.411 plaatsen PG en 6.803 plaatsen woonzorg. Het geplande aanbod bestaat uit 5.407 verzorgingshuisplaat( sen, 794 meerzorgplaatsen, 2.986 verpleeghuisplaatsen voor mensen met dementie en 5.989 plaatsen kleinschalig. Vergelijken we de vraag met het aanbod, dan is er een overschot van 962 plaatsen. Zet( ten we die 962 plaatsen af tegen de capaciteit van de verzorgingshuizen in 2018, dan is 84% van de capaciteit benut. Met andere woorden: 16% is niet benut. In 2023 zou vol( gens deze redenering 100% van de verzorgingshuizen benut kunnen zijn. De conclusie luidt dat de verzorgingshuizen een nuttige taak kunnen hebben voor de opvang van de groeiende behoefte aan verpleeghuiszorg voor mensen met dementie in combinatie met de groeiende behoefte aan woonzorg. Tabel 45

Herbenutting verzorgingshuis voor woonzorg en voor opvang mensen met dementie in 2023.

2023 aanbod

vraag


Ruimte voor zorg

Resultaat

PG

woonzorg

verzorghs

meerzorg

PG tra d.

PG klei n

s al do

vzh benut

8613

7936

5407

794

2986

5989

-1373

100%

1.244 1.026 898 880 3.051 1.514

1.154 937 833 798 2.806 1.408

736 575 687 477 2.069 863

45 160 81 67 338 103

265 507 316 217 978 703

968 746 452 803 2.079 941

-384 25 -195 -114 -393 -312

100% 97% 100% 100% 100% 100%

71

Tabel 46

Herbenutting verzorgingshuis voor woonzorg en voor opvang mensen met dementie in 2018. 2018 aanbod

vraag


Ruimte voor zorg

Resultaat

PG

woonzorg

verzorghs

meerzorg

PG tra d.

PG kl ei n

s a l do

vzh benut

106 610 416 170 181 78 180 97 72 86 48 216 57 76 392 80 158 143 80 99 151 51 83 62 37 147 175 78 24 148 67 37 128 492 101 73 117 162 132 83 197 248 42 10 40 123 48 110 136 72 41 143 123 80 134 171

97 561 386 152 165 68 174 90 62 80 43 198 49 68 356 72 149 141 70 95 137 45 76 53 35 130 160 70 24 135 61 34 111 454 92 63 109 147 113 73 196 231 39 9 40 112 44 104 132 68 34 129 115 71 120 161

129 426 269 168 87 122 76 34 34 0 0 158 40 20 187 121 135 62 40 0 98 66 117 62 25 128 104 24 0 49 66 56 100 535 142 41 69 80 62 40 421 220 28 0 27 117 34 94 93 67 4 50 137 48 25 70

0 15 153 54 0 0 0 30 0 0 0 8 0 0 57 0 0 0 40 0 37 32 0 0 0 0 1 0 30 12 0 0 37 52 12 0 0 37 54 0 7 12 0 0 0 0 0 0 12 17 0 18 0 10 0 57

0 583 223 6 32 64 18 77 0 16 50 140 0 0 236 44 13 12 30 32 130 16 35 30 0 90 0 0 0 25 0 24 0 199 55 0 75 0 55 24 31 135 0 0 0 147 44 30 265 0 0 0 0 0 0 0

104 490 465 230 149 24 103 10 93 118 24 117 36 72 233 44 108 66 102 84 118 0 12 12 32 54 130 104 24 107 77 25 106 395 75 62 104 295 75 75 63 259 51 0 15 55 0 80 162 87 52 162 96 110 120 123

30 343 308 136 -78 64 -157 -36 -7 -32 -17 9 -30 -52 -35 57 -51 -144 62 -78 95 18 5 -11 -15 -5 -100 -20 6 -90 15 34 4 235 91 -33 22 103 1 -17 129 147 -2 -19 -38 84 -14 -10 264 31 -19 -42 -5 17 -109 -82

77% 22% 27% 39% 100% 48% 100% 100% 100% 100% 100% 95% 100% 100% 100% 53% 100% 100% 23% 100% 30% 82% 96% 100% 100% 100% 100% 100% 80% 100% 77% 39% 97% 60% 41% 100% 68% 12% 99% 100% 70% 37% 100% 100% 100% 28% 100% 100% 0% 63% 100% 100% 100% 71% 100% 100%

72

Tabel 47

Herbenutting verzorgingshuis voor woonzorg en voor opvang mensen met dementie in 2023. 2023 aanbod

vraag


Ruimte voor zorg

Resultaat

PG

woonzorg

verzorghs

meerzorg

PG tra d.

PG kl ei n

s a l do

vzh benut

123 695 459 204 209 97 200 117 92 100 59 247 71 84 454 95 178 171 99 112 177 60 102 77 47 179 203 92 30 177 79 47 156 543 112 87 137 191 163 94 215 269 52 11 50 146 55 126 162 84 51 181 137 94 166 195

111 640 421 181 192 84 196 110 79 92 54 228 62 77 411 87 170 175 87 109 160 54 94 67 45 157 186 83 30 164 74 42 136 502 103 77 129 171 140 83 219 252 50 11 51 133 50 120 158 81 43 165 127 82 149 182

129 426 269 168 87 122 76 34 34 0 0 158 40 20 187 121 135 62 40 0 98 66 117 62 25 128 104 24 0 49 66 56 100 535 142 41 69 80 62 40 421 220 28 0 27 117 34 94 93 67 4 50 137 48 25 70

0 15 153 54 0 0 0 30 0 0 0 8 0 0 57 0 0 0 40 0 37 32 0 0 0 0 1 0 30 12 0 0 37 52 12 0 0 37 54 0 7 12 0 0 0 0 0 0 12 17 0 18 0 10 0 57

0 583 223 6 32 64 18 77 0 16 50 140 0 0 236 44 13 12 30 32 130 16 35 30 0 90 0 0 0 25 0 24 0 199 55 0 75 0 55 24 31 135 0 0 0 147 44 30 265 0 0 0 0 0 0 0

104 490 465 230 149 24 103 10 93 118 24 117 36 72 233 44 108 66 102 84 118 0 12 12 32 54 130 104 24 107 77 25 106 395 75 62 104 295 75 75 63 259 51 0 15 55 0 80 162 87 52 162 96 110 120 123

-1 179 230 73 -133 29 -199 -76 -44 -58 -39 -52 -57 -69 -152 27 -92 -206 26 -105 46 0 -32 -40 -35 -64 -154 -47 -6 -148 -10 16 -49 136 69 -61 -18 50 -57 -38 88 105 -23 -22 -59 40 -27 -42 212 6 -38 -116 -31 -8 -170 -127

100% 59% 45% 67% 100% 76% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 78% 100% 100% 68% 100% 66% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 71% 100% 77% 55% 100% 100% 57% 100% 100% 79% 55% 100% 100% 100% 66% 100% 100% 0% 93% 100% 100% 100% 100% 100% 100%

73

Figuur 30

Ruimte voor zorg

Herbenutting verzorgingshuis voor woonzorg en voor opvang mensen met dementie in 2018

74

11

VERANTWOORDING

11.1

RESPONS

Aantal locaties

393

100%

Ingevuld door respondenten

352

90%

Ingevuld door onderzoekers

41

10%

11.2

VRAGENLIJST (DIGITAAL) Capaciteit EXCLUSIEF meerzorg

Algemene gegevens

Capaciteit MEERZORG Capaciteit totaal

Naam organisatie Naam locatie Gemeente

Toekomstige capaciteit verzorgingshuis

Woonplaats of wijk Toekomstige capaciteit EXCLUSIEF meerzorg Toekomstige capaciteit MEERZORG

Functies op deze locatie

Toekomstige capaciteit totaal Huidige functies op deze locatie (

Ja

Nee)

Verzorgingshuis

Wat is de status van deze plannen?

Verpleeghuis traditioneel Kleinschalig groepswonen

Idee

Seniorenwoningen op of naast terrein

In onderzoek Plan uitgewerkt In voorbereiding

Toekomstige wijzigingen (Blijft hetzelfde / n.v.t., Uitbreiding capaciteit, Inkrimping capaciteit, Stop(

In uitvoering Geen antwoord

zetting) Verzorgingshuis Verpleeghuis traditioneel

De uitvoering van deze plannen is waarschijnlijk gereed in ...

Kleinschalig groepswonen Seniorenwoningen op of naast terrein

2013 2014

Verzorgingshuis Eigenaar gebouw verzorgingshuis

2015 2016 2017

De zorgorganisatie zelf

Na 2017

Gelieerde vastgoedstichting

Geen antwoord

Woningcorporatie Particuliere investeerder Andere: Geen antwoord

Visie toekomst verzorgingshuis In onderstaande vragen horen we graag welke richting u op wilt met dit verzorgingshuis gegeven deze beleidsvoornemens van de overheid.

Heeft u plannen (van idee tot uitvoering) voor het aanpassen van het verzorgingshuis?

Welke toekomst is mogelijk voor dit verzorgings( huis, denkt u? (Onwaarschijnlijk,

Enigszins on(

Ja

waarschijnlijk, Even waarschijnlijk als onwaarschijn(

Nee

lijk, Enigszins waarschijnlijk, Waarschijnlijk, Geen antwoord)

Huidige capaciteit verzorgingshuis

Ruimte voor zorg

75

Scheiden wonen en zorg

Idee

Verblijf zwaar

In onderzoek

Andere doelgroepen zorg

Plan uitgewerkt

Combinatie bovenste drie

In voorbereiding

Sluiting

In uitvoering Geen antwoord

Gewenste toekomstige capaciteit in dit verzorgings( huis

De uitvoering van deze plannen is waarschijnlijk Totaal aantal plaatsen

gereed in ...

Scheiden wonen en zorg

2013

Verblijf zwaar

2014

Andere doelgroepen

2015 2016

Welke aanpassing van het gebouw is nodig om de door u gewenste toekomst mogelijk te maken?

2017 Na 2017 Geen antwoord

Lichte aanpassing (gangen afsluiten, nieuwe aankleding)

Kleinschalig wonen

Ingrijpende aanpassing (bouwkundige aanpas(

Onder kleinschalig wonen verstaan wij verblijf in

singen, breken, indeling wijzigen)

een woning waar bewoners een gezamenlijke huis(

Sloop / nieuwbouw

houding voeren.

Combinatie van renoveren en slopen Geen antwoord Verpleeghuis Deze vragen betreffen het traditionele verpleeghuis. Eigenaar gebouw verpleeghuis De zorgorganisatie zelf

Eigenaar gebouw kleinschalig woonproject De zorgorganisatie zelf Gelieerde vastgoedstichting Woningcorporatie Particuliere investeerder Andere: Geen antwoord

Gelieerde vastgoedstichting Woningcorporatie Particuliere investeerder

Bekostiging (Meerdere antwoorden mogelijk)

Andere:

Intramurale indicaties (ZZP)

Geen antwoord

Volledig pakket thuis (VPT) Persoonsgebonden Budget (PGB)

Heeft u plannen (van idee tot uitvoering) voor het

Extramurale indicaties (Thuiszorg)

aanpassen van het verpleeghuis? Ja Nee

Heeft u plannen (van idee tot uitvoering) voor het aanpassen van kleinschalig wonen op deze locatie? Ja

Huidige capaciteit verpleeghuis PG traditioneel Somatiek

Nee

Huidige capaciteit kleinschalig wonen

Geriatrische revalidatie ZVW

Aantal groepen

Revalidatie AWBZ

Totaal aantal plaatsen PG Totaal aantal plaatsen somatiek

Toekomstige capaciteit verpleeghuis PG traditioneel

Toekomstige capaciteit kleinschalig wonen

Somatiek

Aantal groepen

Geriatrische revalidatie ZVW

Totaal aantal plaatsen PG

Revalidatie AWBZ

Totaal aantal plaatsen somatiek


Ruimte voor zorg


76

Idee In onderzoek Plan uitgewerkt

Aantal appartementen / woningen Ligging wooncomplexen

In voorbereiding

Op terrein

In uitvoering

Naast terrein

Geen antwoord

Geen antwoord

De uitvoering van deze plannen is waarschijnlijk

Status wooncomplexen

gereed in ... Bestaand 2013

Toekomstig

2014

Geen antwoord

2015 2016 2017

Eigenaar gebouw

Na 2017

De zorgorganisatie zelf

Onbekend

Gelieerde vastgoedstichting

Geen antwoord

Woningcorporatie Particuliere investeerder

Seniorenwoningen

Eigenaar(bewoners

Wooncomplexen (huidig en in ontwikkeling) op en

Andere

naast het terrein

Geen antwoord

Naam complex 1 Naam complex 2 Naam complex 3 Naam complex 4

Ruimte voor zorg

77

Monitor Wonen en Zorg Provincie Gelderland 2013

Hoofdrapport

Provincie Gelderland Markt 11 Postbus 9090 6800 GX Arnhem T (026) 359 91 11 [email protected] www.gelderland.nl

Programma Wonen december 2013

Monitor Wonen en Zorg Provincie Gelderland Hoofdrapport

Recommend Documents