Module Bevelvoering Operaties Niveau Sergeant
Lt J.Dickens Brandweer Ravels
[email protected] Laatste wijziging: 28 februari 2012
© 2010 APB Campus Vesta – Brandweeropleiding
Bevelvoering operaties Hfdst 1 De bevelvoeringsoperatie Hfdst2 Het besluitvormingsproces Hfdst3 De verantwoordelijkheid vd bevelvoerder Hfdst 4 Scenario van de interventie en de bevelvoering Hfdst 5 Gemeentelijk rampenplan Hfdst 6 Gemeentelijk rampenplan Hfdst 7 De veiligheidsdiensten Hfdst 8 Groepen Hfdst 9 Teamontwikkeling Hfdst 10 Opvang van schokkende ervaringen © 2010 APB Campus Vesta – Brandweeropleiding
2
Bevelvoering operaties Hoofdstuk 8 Groepen 1. Wat is een groep 2. Het individu en de groep 3. De groep als functionerende eenheid
© 2010 APB Campus Vesta – Brandweeropleiding
3
Bevelvoering operaties
Hoofdstuk 9 Teamontwikkeling 1. Hoe vorm je als chef een team 2. De theorie van de beginnende groep 3. Communicatie
© 2010 APB Campus Vesta – Brandweeropleiding
4
Bevelvoering operaties
Hoofdstuk 10 :Opvang van schokkende ervaringen 1. Schokkende ervaringen, ook bij de brandweer? 2. Welke zijn schokkende ervaringen bij de brandweer? 3. Kenmerken van en types schokkende ervaringen 4. Reactie op schokkende ervaringen 5. Opvang en doorwerken schokkende ervaringen 6. Werkwijze organisatie opvang
© 2010 APB Campus Vesta – Brandweeropleiding
5
Hoofdstuk 8 groepen
Inleiding Wat is een groep? …..een verzameling van mensen, die op één of anderen manier is af te bakenen van andere mensen
© 2010 APB Campus Vesta – Brandweeropleiding
6
Hoofdstuk 8 groepen
Indeling volgens mogelijkheden van samenzijn:
Klasse : omvat personen die de klasse definiëert,
ze
hoeven elkaar niet te kennen Vereniging : Gestructureerd met voorzitter enz Menigte: Tegelijkertijd op dezelfde plaats aanwezig Massa: mensen die driftmatig, intensief of affectief met elkaar verbonden zijn
© 2010 APB Campus Vesta – Brandweeropleiding
7
Hoofdstuk 8 groepen Een groep kan in de Sociologie gedefiniëerd worden als een verzameling individuen die onderling afhankelijk zijn voor het succesvol uitvoeren van een taak om zo individuele of groepsdoelstellingen te bereiken. Uit deze definitie kan men volgende kenmerken van een groep afleiden: direct waarneembare verzameling mensen gemeenschappelijke houding gericht op een gemeenschappelijk doel groepsstructuur die rollen en normen aangeeft.
© 2010 APB Campus Vesta – Brandweeropleiding
8
Hoofdstuk 8 groepen Groep : aantal personen met - een gemeenschappelijk doel - zich bewust van een groepsbewustzijn/begrenzing - eens over een aantal waarden en normen Deelnemers onderscheiden zich voor wat betreft : Positie (toegewezen of verworven) Status of prestige (geen eigenschap maar sociale waardering) Rol (verwachtingen ten aanzien van het gedrag, gekoppeld aan een bepaalde positie) © 2010 APB Campus Vesta – Brandweeropleiding
9
Hoofdstuk 8 groepen Soorten groepen : 1. Formele groep /informele groep Formeel :structuur wordt van buiten uit bepaald, iedereen heeft afgelijnde functie Informele groep : regels niet vormelijk ingericht, informele leider, steun op persoonlijke verhoudingen 2. In- en outgroep “wij” of “niet-wij”
© 2010 APB Campus Vesta – Brandweeropleiding
10
Hoofdstuk 8 groepen Het individu en de groep : Door deelnemer te zijn van diverse groepen wordt ons gedrag, houding en opvattingen bepaald. Invloed van anderen op kwaliteit van de prestatie : Beter (goed geoefende handelingen) of slechter (als concentratie vereist is)
© 2010 APB Campus Vesta – Brandweeropleiding
11
Hoofdstuk 8 groepen Het individu en de groep : Invloed van anderen op het gedrag in noodsituaties: In noodsituaties grijpen omstaanders vaak niet in Omwille van : angst voor zichzelf angst voor vervolging noodzakelijke improvisatie Als er andere personen zijn is de kans dat wordt ingegrepen kleiner : Gedeelde verantwoordelijkheid De interpretatie van de situatie © 2010 APB Campus Vesta – Brandweeropleiding
12
Hoofdstuk 8 groepen Conformisme :
slaat op het aanpassen van zichzelf aan het gedrag en de opvattingen die heersen in een bepaalde groep met als doel geaccepteerd te worden binnen deze groep. Binnen de groep heerst er conformiteitsdwang. Dit is de dwang tot aanpassing aan de opvattingen en gedragingen die binnen de groep heersen. Past iemand zich© 2010 niet aan, loopt deze persoon het risico APB Campus Vesta – Brandweeropleiding buiten de groep te worden gezet. 13
Hoofdstuk 8 groepen Conformisme :
Verandering van gedrag onder invloed van de anderen uit de groep in de richting van de door de groep gewenste gedrag: Onderscheid tussen : Echte acceptatie : ander heeft gelijk en het individu © 2010de APB Campus Vesta – Brandweeropleiding past zijn gedrag of overtuiging aan
14
Hoofdstuk 8 groepen Conformisme :
Redenen van om zich Inschikkelijk te gedragen : Afwijkend gedrag kan gevaarlijk zijjn Persoonlijk doel voor ogen dat men wil bereiken Men wil niet oneens zijn met mensen waarmee men goed kan opschieten om populariteit te verliezen © 2010Angst APB Campus Vesta – Brandweeropleiding 15
Hoofdstuk 8 groepen Statusverschillen waardering voor een positie in de maatschappij bepaalt hoeveel macht anderen over hem hebben soms formeel soms informeel Persoonlijke en groepsdoelstellingen Waarom worden mensen lid van een groep? prettige omgang, activiteiten doel… Omdat persoonlijke doelstellingen worden gehaald
Verborgen agenda
© 2010 APB Campus Vesta – Brandweeropleiding
16
Hoofdstuk 8 groepen
Aantrekkingskracht van de groep : Aantrekkelijker naarmate : behoeften bevredigen meer status en erkenning relatie op basis van samenwerking onderling contact vrijer
© 2010 APB Campus Vesta – Brandweeropleiding 17
Hoofdstuk 8 groepen
Aantrekkingskracht van de groep : Minder aantrekkelijk naarmate : niet eens met de manier van werken onprettige ervaringen anderen teveel overheersen negatief oordeel van buitenstaanders
© 2010 APB Campus Vesta – Brandweeropleiding
18
Hoofdstuk 8 groepen
De groep als functionerende eenheid : Groepsnormen : formeel en informeel Groepswaarden Rollen in de groep Rolwisseling Rollen in de groep Functioneel Niet functioneel
© 2010 APB Campus Vesta – Brandweeropleiding
19
Hoofdstuk 8 groepen
De groep als functionerende eenheid : Rolconflicten Intern rolconflict Extern rolconflict Verschil in rolopvatting
© 2010 APB Campus Vesta – Brandweeropleiding
20
Hoofdstuk 8 groepen
8a: Geef de definitie van een groepering en geef enkele voorbeelden.
© 2010 APB Campus Vesta – Brandweeropleiding
Hoofdstuk 8 groepen
8b: Stel dat er zich op een volle tram een incident voordoet. Weinigen zullen tussenbeide komen. Geef drie redenen aan waarom mensen zich in groep minder geroepen voelen om tussen te komen.
© 2010 APB Campus Vesta – Brandweeropleiding
Hoofdstuk 8 groepen
8c: Het korps organiseert jaarlijks een grote kalenderverkoop. Hoewel je dit niet graag doet en er ook het nut niet van inziet, werk je mee aan deze activiteit. Waarom doe je hieraan mee? Geef drie redenen die je inschikkelijkheid kunnen verklaren. Leg uit.
© 2010 APB Campus Vesta – Brandweeropleiding
Hoofdstuk 9 Teamontwikkeling
Wat is een team ?
© 2010 APB Campus Vesta – Brandweeropleiding 24
Hoofdstuk 9 Teamontwikkeling
Wat is een team : Een geheel waarbij mensen samenkomen om te werken Teamleden praten samen over hun doelstellingen, beoordelen ideeën, nemen besluiten, en werken samen aan de verwezenlijking van hun objectieven
© 2010 APB Campus Vesta – Brandweeropleiding 25
Hoofdstuk 9 Teamontwikkeling
Wat maakt een team goed? Succesvolle teams hebben een aantal eigenschappen gemeen: Sterke en efficiënte leiding Concrete doelstellingen Goed overwogen beslissingen Snelle actiebereidheid Open vrije communicatie De nodige kennis Teamleden bereid om het beste van zichzelf te geven © 2010 APB Campus Vesta – Brandweeropleiding 26
Hoofdstuk 9 Teamontwikkeling
Hoe vorm je als chef een team : Of Wat • • •
kan het probleem zijn ? Vertrouwen en respect Probleem van communicatie Combineren van eigen doelstellingen met de doelstellingen van de dienst • Probleem van verdelen verantwoordelijkheid
© 2010 APB Campus Vesta – Brandweeropleiding
27
Hoofdstuk 9 Teamontwikkeling
Teamontwikkeling : - aanvaarding - communicatie - doelformering - controle Centraal staat vertrouwen
© 2010 APB Campus Vesta – Brandweeropleiding
28
Hoofdstuk 9 Teamontwikkeling Theorie van de beginnende groep Vragen van het individu in een groep : - rond het lidmaatschap - rond communicatie - rond individuele en groepsdoelen - rond de controle reacties : - hard en agressief - afhankelijke en hulpbehoevend - passief © 2010 APB Campus Vesta – Brandweeropleiding
29
Hoofdstuk 9 Teamontwikkeling Communicatie - open en formeel, dicht of ver, steunend of aanvallend zijn - conflictbehandeling isoeleren - faseren, actief luisteren -kritiek geven en krijgen Groei van een team = beweging - van angst naar aanvaarding - van afstand naar openheid - van competitie naar realisatie - van afhankelijkheid naar interafhankelijkheid © 2010 APB Campus Vesta – Brandweeropleiding
30
Hoofdstuk 9 Teamontwikkeling Wat maakt een team tot een goed team :
Een goed team is een dynamisch en voortdurend veranderend geheel, waarin mensen samenkomen om te werken . Volgende eigenschappen : Een sterke en efficiênte leiding concrete doelstellingen © 2010 APB Campus Vesta – Brandweeropleiding Goed overwogen beslissingen 31
Hoofdstuk 9 Teamontwikkeling 1. 2. 3. 4.
Denk eraan dat ieder lid iets kan bijdragen tot het team Formuleer zorgvuldig de doelstellingen Teamleden moeten elkaar steeds steunen Werk met meetbare doelstellingen, dit houdt het team gemotiveerd 5. Vriendschappen versterken de teamband 6. Vergeet niet dat elk teamlid anders denkt 7. Nutteloos werk delegeert u niet.. U gooit het weg 8. Geef uw team de vrijheid om zelf beslissingen te nemen. 9. Moedig positieve bijdragen van het team aan. 10.Verwerp nooit een idee zonder uit te leggen waarom © 2010 APB Campus Vesta – Brandweeropleiding
32
Hoofdstuk 9 Teamontwikkeling 11. Als u mensen om advies vraagt, wees dan bereid om het op te volgen. 12. Behandel iedereen in het team gelijk zodat geen wrok ontstaat. 13. Pak de problemen aan, niet de mensen 14. Behandel de teamleden altijd met respect, ook als ze problemen veroorzaken.
© 2010 APB Campus Vesta – Brandweeropleiding
33
Hoofdstuk 9 Teamontwikkeling De teamleider 1. Kies leiders enkel op basis van verdienste 2. Zoek een leider die betrokken is bij het team 3. Beloon goede prestaties altijd maar laat een fouten nooit onbesproken De leidinggever… wat wordt verwacht ?: Het plannen van taken en selecteren van gepaste personen Team leiden tijdens vergaderingen Erover waken dat doelstellingen worden gehaald Fouten snel corrigeren Team loyaal vertegenwoordigen tegenover anderen © 2010 APB Campus Vesta – Brandweeropleiding
34
Hoofdstuk 9 Teamontwikkeling
9a: Welke 4 fundamentele of basiselementen zijn noodzakelijk en voldoende om de wijze waarop mensen met elkaar omgaan te verklaren. Bespreek.
© 2010 APB Campus Vesta – Brandweeropleiding
Hoofdstuk 9 Teamontwikkeling 9b: Als sergeant ben je natuurlijk verantwoordelijk voor de goede orde in je groep. Eén van de brandweerlieden vraagt twee uurtjes vrijaf om naar de uitvaart van een goede buur te kunnen gaan. Deze brandweerman is erg actief en bijzonder loyaal, één van het goede hout. Toeval wil dat ook een andere collega die minder gemotiveerd is met een gelijkaardige vraag komt. Mag hij zijn gehandicapte dochter even depanneren bij het leveren van de wasmachine. Hoe reageer je en waarom?
© 2010 APB Campus Vesta – Brandweeropleiding
Hoofdstuk 10 Schokkende Ervaringen
1. Schokkende ervaringen, ook bij de brandweer? 2. Welke zijn schokkende ervaringen bij de brandweer? 3. Kenmerken van en types schokkende ervaringen 4. Reactie op schokkende ervaringen 5. Opvang en doorwerken schokkende ervaringen 6. Werkwijze organisatie opvang
© 2010 APB Campus Vesta – Brandweeropleiding
37
Hoofdstuk 10 Schokkende Ervaringen Inleiding :
Psychotraumatische calamiteiten krijgen meer aand Ook bij hulpverleners ? FIST Erik De Soir CRASH model : (Calamiteiten en Rampen Slachtoffers en Hulpverleners) © 2010 APB Campus Vesta – Brandweeropleiding
38
Hoofdstuk 10 Schokkende Ervaringen Een traumatische gebeurtenis :
Een emotioneel-schokkende gebeurtenis die ook tra -een traumatiserende gebeurtenis - is een gebeurte aan de volgende vier criteria: (1) de gebeurtenis is zeer plots en onverwacht (2) wekt een gevoel van overweldigende mach ontreddering en/of boosheid op; (3) gaat gepaard met zeer hevige emoties en/o © 2010 APB Campus Vesta – Brandweeropleiding intense angstgevoelens 39 op directe wijze m (4) confronteert de getroffene Hoofdstuk 10 Schokkende Ervaringen Kenmerken van een ingrijpende gebeurtenis : • het plotse en onverwacht opduiken • het feit dat het onmacht, mentale instorting of woede veroorzaakt • gaat gepaard met sterke emoties en angst • het confronteerd de mens met de © 2010 APB Campus Vesta – Brandweeropleiding dood of met een ernstige aantasting van de fysieke integriteit
40
Hoofdstuk 10 Schokkende Ervaringen
Mogelijke klachten : Steeds in gedachten met het ongeval bezig zijn Niet kunnen geloven wat is gebeurd De plaats van het ongeval vermijden Niet aan de gebeurtenissen willen denken Momenten niet meer kunnen herinneren Geïrriteerd zijn Angstig zijn Zichzelf verwijten maken © 2010 APB Campus Vesta – Brandweeropleiding Geen fut meer hebben 41 Eenzaamheid Hoofdstuk 10 Schokkende Ervaringen FIST (Fire(Fighter) Stress Team Organiseert na een ingrijpende gebeurtens één of meerdere gesprekkken met de gehele groep hulpverleners Antennes Debriefers
© 2010 APB Campus Vesta – Brandweeropleiding
42
Hoofdstuk 10 Schokkende Ervaringen
CRASH model : (Calamiteiten en Rampen Slachtoffers en Hulpverleners) 3x3 matrix In de rijen : primaire, secundaire en tertiaire slachtoffers In de kolommen : © 2010 APB Campus Vesta – Brandweeropleiding primaire, secundaire en tertiaire preventie 43
Hoofdstuk 10 Schokkende Ervaringen Opvang van slachtoffers : Big Five Informatie Sociale mantelzorg Secundaire Victimisatie Erkenning Rituelen in de crisopvang © 2010 APB Campus Vesta – Brandweeropleiding
44
Hoofdstuk 10 Schokkende Ervaringen
10a: Geef 4 kenmerken van een zgn ‘schokkende gebeurtenis’.
© 2010 APB Campus Vesta – Brandweeropleiding
Hoofdstuk 10 Schokkende Ervaringen
10b: Welke categorieën van personen zijn belangrijk korte tijd na de schokkende ervaring. Geef ook aan wat hun rol kan zijn.
© 2010 APB Campus Vesta – Brandweeropleiding
Hoofdstuk 10 Schokkende Ervaringen
10c: Hoe komt het toch dat voor een 25 jarige brandweerman, jonge vader, een auto ongeval met adolescenten die terug komen van een fuif, wellicht minder sterke gevoelens oproept dan voor een gehuwde vijftiger met drie kinderen?
© 2010 APB Campus Vesta – Brandweeropleiding