STUDIEMIDDAG: "HOOFD EN HART OP SCHOOL" 20 FEBRUARI 2013 IN ANTWERPEN
Maak kennis met programma’s voor het geestelijk welzijn van jongeren in het secundaire onderwijs: Mindfulness Onverstoorbaar Meesterschap Verbindende Communicatie Gelukszoeker ACT – Acceptatie & Toewijding
13.00 - 14.00 uur
Onthaal
14.00 - 14.15 uur
Woord van Welkom
14.15 - 14.30 uur
Mindfulness voor adolescenten: Een studie naar de effectiviteit van mindfulness trainingen in secundaire scholen in Vlaanderen – Filip Raes & Katleen Van der Gucht (KULeuven)
14.30 - 14.45 uur
De KULeuven verrichtte een gerandomiseerde en gecontroleerde studie, waaraan 400 leerlingen deelnamen om na te gaan wat het effect was van een mindfulness training speciaal ontworpen voor adolescenten in een schoolcontext. Interventie- en controlegroepen werden met elkaar vergeleken voor de volgende parameters: depressie, angst, stress, zelfwaarde, piekeren, cognitieve reactiviteit, en mindfulness vaardigheden. Deelnemers vulden hiertoe relevante instrumenten in direct vóór en ná de training en 6 maanden later. De resultaten zijn bemoedigend en suggereren dat mindfulness een potentieel bruikbare methode is om de emotieregulatie bij jongeren te versterken. Deze studie wordt gesponsord door de Stichting Ga voor Geluk.
Mindfulness voor jongeren: de training – David Dewulf (I AM instituut)
Mindfulness krijgt steeds meer aandacht omwille van studies die positieve effecten hebben gevonden voor stresshantering en preventie van depressie. Omdat psychische problemen zich op steeds jongere leeftijd voordoen, en in het bijzonder depressies, heeft David Dewulf een programma speciaal voor jongeren ontwikkeld. Dit programma combineert MBSR –mindfulness based stress reduction – met MBCT mindfulness based cognitieve therapy voor preventie van depressie. In deze bijdrage maak je beknopt kennis met het mindfulness programma voor jongeren en met enkele specifieke aandachtspunten voor jongeren.
1
14.45 - 15.00 uur
Onverstoorbaar vriendelijk leiderschap op school – Mia Jansen (I AM & Academie voor Levenskunst)
Leraarschap is meesterschap. Hoe blijf je als leraar ook mindful als de omstandigheden erg uitdagend zijn en hevige emoties oproepen die kunnen leiden tot boosheid, stress, agressie en burn-out? “Onverstoorbaar vriendelijk leiderschap” is een houding van aandacht en bewustzijn waarbij we niet de speelbal zijn van onze emoties en de omstandigheden. Leraar zijn is een passie en een missie met veel liefde voor je vak, voor jezelf en voor je leerling. Onverstoorbaar vriendelijk leiderschap is geen kwaliteit waarmee je geboren bent. Het is een bewuste keuze die vrede, vreugde en enthousiasme oplevert omdat het uit je eigen bron ontspruit. 15.00 - 15.15 uur
De Gelukzoekers – Griet Rummens (CM)
De Gelukzoekers is het gloednieuwe educatief pakket van CM, i.s.m. Uitgeverij Van In en Centrum van Informatieve Spelen, voor de 2de graad secundair onderwijs. Het wil jongeren informeren en sensibiliseren om werk te maken van hun eigen geluk en mentale fitheid. Via het informatieve spel en de bijhorende lessenreeks krijgen leerkrachten methodieken aangereikt om jongeren te leren om hun mentale veerkracht en geluk te versterken in hun dagelijkse leven en om te werken aan een geestelijk gezondheidsbeleid in de school. De Gelukzoekers is geïnspireerd op de positieve psychologie. Wetenschappelijk onderzoek toonde aan dat er strategieën zijn die je geluk en mentale fitheid helpen te bevorderen. Deze vormen de basis van de 7 gelukslijnen van het geluksplan in het pakket. Het integrale pakket sluit aan bij de vakoverschrijdende eindtermen voor het secundair onderwijs en bij de Vlaamse Gezondheids-doelstellingen in het kader van suïcidepreventie. 15.15 - 15.45 uur
Pauze
15.45 - 16.00 uur
Verbindende communicatie – Erwin Tielemans & Marianne Belsack (vzw Con+Tact)
Verbindende Communicatie is een concept dat kinderen en jongeren inspireert om op een duidelijke, niet veroordelende manier met elkaar te communiceren. In Verbindende Communicatie willen we terug contact maken met onszelf en elkaar écht ontmoeten op een niveau dat we allemaal herkennen, namelijk in de gevoelens en de behoeften, dat wat écht belangrijk is voor ons. Zorg dragen voor onze behoeften brengt ons terug tot bevredigende contacten en tot onze natuur om te willen bijdragen tot het geluk van anderen. De principes van de Geweldloze Communicatie van Marshall Rosenberg zijn de basis voor Verbindende Communicatie.
2
16.00 - 16.15 uur
Algemene gezondheidspreventie op middelbare scholen aan de hand van het Acceptance & Commitment Therapy/Training (ACT) model – Maarten Bockstaele (CGG Waas en Dender)
Wat is geluk voor jou? Waar heb je wel controle over en waarover niet? Hoe houdt ons eigen verstand ons soms tegen om een gelukkig leven te leiden? Over deze en vele andere vragen staan we met leerlingen uit het vijfde middelbaar stil. De inhoud van deze vier lessen van twee uur is gebaseerd op Acceptance & Commitment Therapy (ACT), een wetenschappelijk onderbouwd model uit de derde generatie gedragstherapie. Meer en meer worden inzichten uit het model ook als algemene gezondheidspreventie ingezet op scholen – met goede resultaten in Zweden, Nederland, Engeland en de VS. CGG Waas & Dender is mee ontwikkelaar en onderzoeker van deze programma’s. Het doel? Een fantastisch leven leren leven. En geef toe: dat is misschien wel de belangrijkste les van allemaal! 16.15 - 16.30 uur
"Pimp your mind" - een online mindfulness programma voor jongeren – Lydia Castiglione & Inge De Leeuw (I AM instituut)
Pimp your Mind is een project in het kader van ‘online mindfulness trainingen voor jongeren’ gesponsord door VZW Ga voor Geluk. In dit project krijgen jongeren de mogelijkheid om een 8-tal trainingen mindfulness gratis online te volgen in hun eigen peergroep. Jongeren kunnen op deze wijze laagdrempelig kennismaken met de vaardigheden van mindfulness vergelijkbaar met de MBCT/MBSR voor volwassenen. Recent onderzoek bij jongeren in het secundair onderwijs duidt erop dat deze vaardigheden jongeren helpen om weerbaarder in het leven te staan. Aan dit initiatief wordt een kleinschalig onderzoek gekoppeld door KULeuven onder leiding van Prof. Filip Raes; doel is de effectiviteit van de online training vast te stellen. De deelnemers worden getoetst op psychische klachten, psychische kwetsbaarheidsfactoren, weerbaarheid en levenstevredenheid. 16.30 - 17.15 uur
Panelgesprek met Mohsen Zagheden (preventiecoach LOGO) en de leerkrachten:
17.15 - 17.30 uur
Roger Rizzo, Griet Landrie, Marianne Vandenberghe, Veronique Pochet. Moderator: Katharina Müllen
17.30 uur
De strategische onderbouwing voor “Mental Capital and Wellbeing“ in de EU beschrijft de kernvoorwaarden voor volledige ontplooiing van het individu tot zelfrealisatie en geluk en hoe de maatschappij zich daarop moet organiseren. Deze studie is de basis voor ontwikkeling van regeringsbeleid daaromtrent in de verschillende lidstaten van Europa. Ga voor Geluk gebruikt de aangereikte handvaten, voor de onderbouwing van haar eigen beleid ter preventie van depressie en suïcide, waarbij vooral gekozen wordt voor primaire preventie.
De weg naar zelfrealisatie en geluk, EU Foresight Mental Capital and Wellbeing – Jan Toye (Stichting Ga voor Geluk)
Afsluiting en gelegenheid tot verdere ontmoetingen.
3
Voor wie?
Locatie Inschrijven
Voor allen werkzaam in het secundair onderwijs, leerkrachten, directie, leerlingenbegeleiders, zorgcoördinatoren, en allen die direct met schoolgaande jeugd te maken hebben of het beleid dienaangaande voorbereiden/maken. Gezondheidsbib CM, Sint-Jacobsmarkt 49-51, Antwerpen (info over route- & parkeer opties volgt) Deelname is gesponsord voor u, indien u werkzaam bent in het onderwijs of een onderwijs-gerelateerde context. U kunt zich inschrijven door een email bericht te sturen naar Katleen Van der Gucht,
[email protected] Toegang uitsluitend na aanmelding.
De Sprekers Prof. dr. Filip Raes
is verbonden aan het Centrum voor Leerpsychologie en Experimentele Psychopathologie, Katholieke Universiteit Leuven. Eén van zijn onderzoeksdomeinen is depressie waarbij hij zich vooral toelegt op onderzoek naar de psychologische kwetsbaarheidsfactoren en naar preventieve interventies. Hij is promotor van diverse onderzoeksprojecten en publiceerde reeds meer dan 45 artikels in internationale peer reviewed tijdschriften. Hij is auteur van meer dan 100 presentaties op nationale en internationale congressen.
Katleen Van der Gucht
is verbonden aan het Centrum voor Leerpsychologie en Experimentele Psychopathologie, Katholieke Universiteit Leuven. Zij is doctor in de biologische wetenschappen en was meer dan 20 jaar werkzaam als onderzoeker aan de Universiteit Gent. De voorbije vijf jaar was zij ook verbonden aan de vzw Mindfulness en coördineerde daar de projecten en studies. Zij is bijzonder geïnteresseerd in de klinische toepassingen en neurofysiologische aspecten van mindfulness meditatie.
David Dewulf
is arts en oprichter van het I AM instituut en is auteur van 11 boeken waaronder Mindfulness voor jongeren, Mindfulness voor jongeren- oefeningen, Mindfulness voor je kids en Kleine momenten van mindfulness. In 2013 verschijnt zijn laatste boek Mindfulness training voor jongeren, een stappenplan voor hulpverleners. (www.aandacht.be)
4
Mia Jansen
is ruim 25 jaar leraar Nederlands en coördinator in een secundaire school te Genk. Ze geeft les aan +16-jarigen in het TSO en BSO. Daarnaast begeleidt ze als mentor beginnende leraren. Ze geeft tweedaagse opleidingen voor leraren om gepassioneerd les te blijven geven ondanks de omstandigheden. Ze heeft de module 'onverstoorbaar vriendelijk leiderschap voor leerkrachten' uitgewerkt aan de Academie voor Levenskunst samen met Dr. Gerbert Bakx. Ze volgde haar mindfulness opleiding bij het I AM instituut en integreert deze lerarentraining nu binnen mindfulness. (www.academievoorlevenskunst.be )
Griet Rummens
is psychologe van opleiding. Zij startte haar loopbaan als leerkracht en ging dan aan de slag binnen Human Resources Management. Sinds vijf jaar is zij als diensthoofd Gezondheidspromotie verantwoordelijk voor de Vlaamse werking Gezondheidspromotie bij de Christelijke Mutualiteiten. Zij initieert er gezondheidsprojecten als Kilootje minder en Pluk je geluk die de Vlaamse bevolking motiveren en ondersteunen om gezonder te leven.
Erwin Tielemans
Marianne Belsack
Maarten Bockstaele
Lydia Castiglione
Inge De Leeuw
werkte meer dan 10 jaar in het onderwijs en enkele jaren in de nascholing, daarna trainde hij leerkrachten in verschillende landen voor een ngo LCIF. Daarnaast gaf hij training en advies aan mensen uit het bedrijfsleven in efficiënte communicatie en leiderschapsvaardigheden. De laatste jaren ontwikkelde hij samen met collega’s trainers het concept Verbindende Communicatie; dit wordt in bedrijven en organisaties gegeven als een middel om de kwaliteit van de communicatie daadwerkelijk te verbeteren. Zijn aanpak is actief en ervaringsgericht en inspireert elke deelnemer bij de eigen leerbehoeften. (www.conplustact.be)
is verantwoordelijk voor het dagelijks bestuur van de vzw Con+tact. Groei en vorming zijn de rode draad in haar leven. Na één jaar wiskunde voor de klas, koos ze voor het bedrijfsleven. Het plezier hebben aan contact met mensen, vond ze in verschillende functies. De laatste jaren is ze actief in de trainingswereld, met een voorliefde voor Verbindende Communicatie en het coachen op verschillende vlakken. Zowel de passie in haar werk als haar 6 schatten van kinderen zijn haar grootste plezier in dit mooie leven. (www.conplustact.be) is psycholoog van opleiding. Naast zijn werk als therapeut in CGG Waas & Dender stond hij hier mee aan de basis van een curatief Acceptance & Commitment Therapy groepsdraaiboek. In de afgelopen jaren gaf hij samen met zijn collega Francis PascalClaes meer dan 20 vormingen in ACT. Hij is hoofdauteur van het preventieve ACTdraaiboek dat na 3 jaar in zijn definitieve plooi werd gelegd en momenteel in samenwerking met de stichting Ga voor Geluk en de KU Leuven wordt onderzocht en geïmplementeerd in scholen te Sint-Niklaas en Leuven.
is klinisch psychologe, met een specialisatieopleiding in Creatieve Interactie. Ze heeft ervaring in de ambulante drughulpverlening, de bijzondere jeugdzorg, het onderwijs en traumabegeleiding. Zij volgde de 8-weken training bij I AM instituut en past deze toe in haar leven en werk. (www.aandacht.be) is klinisch psychologe en heeft jarenlange ervaring in het multidisciplinair en systeemgericht werken met kinderen & jongeren met complexe psychosociale en gedragsproblemen en hun families, evenals in de residentiële hulpverlening. Zij volgde de 8-weken training bij I AM instituut en geeft onder meer mindfulness training aan kinderen en jongeren. Zij maakt deel uit van het vaste team van het I AM instituut (www.aandacht.be).
5
Jan Toye
Katharina Müllen
is voorzitter van de Stichting Ga voor Geluk en medestichter, samen met Marc vande Gucht, beiden nabestaande vaders. Hun doelstelling is de groeipijnen, die aanleiding kunnen geven tot depressie en ultimo tot suïcide, vooral bij de jeugd, in kaart te brengen, bespreekbaar te maken en efficiënt te omkaderen. (www.gavoorgeluk.be)
zet zich in voor vitaliteit en verbondenheid in bedrijven en organisaties. Daartoe werkt zij samen met leidinggevenden en medewerkers om empathisch leiderschap en participatieve verantwoordelijkheid vorm te geven. Zij handelt vanuit een achtergrond in geneeskunde, antropologie en ondernemerschap om te komen tot vitale mensen en ondernemende organisaties die een zingevend doel nastreven. Een doel dat zij kunnen realiseren door een synchronisatie tussen hun eigen ontplooiing en de bloei van de onderneming waarvan zij deel uitmaken. (www.winvitality.com)
Met dank aan
6
