Mindfulness, de stand van zaken
&
Hoe verder?
Mindfulness ! =! Aandachttraining en emotieregulatie-training! !
MBSR & MBCT cursus
• Meditaties: adem, bodyscan, geluiden, keuzeloze aandacht, 3 min ademruimte, bewegen, bezigheden met aandacht
• Oefeningen van 30-45 min.
• Acht wekelijkse sessies van 2,5 uur
• Stiltedag
• 4 follow-up bijeenkomsten
• Dagelijks huiswerk: 45+ minuten.
MBSR:
• Heterogene groep
• Chronisch medische problemen
• Eén trainer
• Tot 30 deelnemers
MBCT
• Integratie van MBSR + CGT
• Homogene groep (depressie)
• Twee trainers
• Veel psycho-educatie: aard van het denken
• Prettige- en Onprettige Gebeurtenissen
• Top Tien van negatieve gedachten
• Waarschuwingssignalen voor dreigende depressie
• Terugvalpreventie-plan bij een nieuwe depressie.
Grote belangstelling voor mindfulness! ! Nieuwe werkzame interventies! ! Nieuwe visies op psychopathologie! ! Leuk, inspirerend, boeiend!! ! Je hebt er zelf ook veel aan! !
Dat is mooi, maar….?! ! • Géén overeenstemming over de definitie van mindfulness! • Pas bij enkele stoornissen voldoende wetenschappelijk aangetoond dat mindfulness effectief is: o.a. stemmings- en angstklachten! • De werkingsmechanismen zijn nog onduidelijk.! ! Kortom…er is nog veel te doen voordat een flink aantal mindfulness-interventies de status ‘evidence based’ krijgen.!
Mindfulness = ! aandachttraining en emotieregulatie-training! ! Aandacht kunnen richten en vasthouden, smal & breed focus, verdeelde aandacht en meta-cognitieve aandacht (helderheid van wat je ervaart en van daaruit handelen, zijn-stand)! ! Emoties sneller en beter herkennen, toelaten en niet automatisch reageren!
! !
Mindfulness-meditaties: One size fits all !
Onduidelijkheid:
• Geen onderscheid concentratie- en inzichtmeditatie • Wat werkt wel/niet bij wie? • Hoe lang & hoe vaak?
Concentratie-meditatie! ! Gefocuste aandacht, uitsluitend op één object gericht, smalle aandacht met uitsluiting van de rest.! ! Stabiliteit, rust in het hoofd + ontspanning in het lichaam. ! ! Helpt om bij de les te blijven! ! Voldoende concentratie is nodig voorafgaand aan inzicht-meditatie.! !
Inzicht-meditatie ! ! Open, brede aandacht. Vaak ademen als ankerpunt, met aandacht voor wat er zich nog meer aandient via de zintuigen en via het denken. ! ! Gevoelsmatig inzicht te krijgen in eigen reactiepatronen.! ! Bewust te reageren in plaats van op de automatische piloot.! ! Confrontatie met gedachten & gevoelens.!
Smal focus
deels smal focus
+
deels brede aandacht
Open, brede aandacht
EXTERN!
INTERN!
LICHAMELIJK
Fysieke lichamelijke gewaarwordingen
Emotionele lichamelijke gewaarwordingen
VISUEEL
Wat je ziet met je ogen
Gedachten in de vorm van beelden
Wat je hoort met je oren
Gedachten in de vorm van woorden. Innerlijke dialoog
AUDITIEF
OBJECTIEF
zintuigelijk
SUBJECTIEF
mentaal
Meer is beter?! ! Géén verband oefentijd en effecten:! ! • Breinonderzoek! • Experimenteel onderzoek bij pijnbeleving! • Meta-analyse van dertig studies! Sterker nog, was een negatieve niet-significante correlatie.!
Verbeterpunten?
Oefeningen op maat maken: • Eerst concentratie- en later open aandacht • Snel ontregeld: concentratie, extern, kort • Erg rationeel: open/breed, intern • • • •
Meer korte aandachtoefeningen Langere oefeningen inkorten: 5 -15 min Meer afwisseling in oefenen Oefenen in verschillende omstandigheden
EXPERIENTAL AVOIDANCE:
Het tegenhouden van bepaalde innerlijke ervaringen (in de vorm van lichamelijke reacties, gedachten, beelden of impulsen)
&
Het nemen van maatregelen (cognitief of in gedrag) om die ongewenste ervaringen te voorkomen of kwijt te raken.
!
Transdiagnostische visie:
Emotieregulatie speelt een belangrijke rol speelt in het ontstaan en voortbestaan van psychische stoornissen.
Cliënten gebruiken regulatiestrategieën als onderdrukking en vermijding.
ANALYSE VAN EEN REACTIEPATROON
1. Aanleiding
2. Negatieve automatische gedachten
3. Gevoel + Lichamelijke gewaarwordingen: 4. Tegenmaatregelen: Doen: Denken:
•
Uitleggen dat je ingesleten patronen wilt doorbreken.
•
Daarvoor moet je je aandacht-vaardigheden trainen.
•
Snel herkennen van je gewoontepatroon, valkuil
•
Helder zicht op gedachten en gevoelens + reactie
•
Inzicht in het grondpatroon van het probleemgedrag
•
Tolerante houding opbouwen tegenover heftige gevoelens
•
Terwijl je niet reageert op de automatische piloot
•
Bij aanleren van nieuw gedrag, tolerantie voor heftige gevoelens
•
Oud zeer verwerken dat een drijfveer is.
Mindfulness en verwerking van nare herinneringen! ! Mindful Exposure! Praktijkervaringen: werkt uitstekend!! ! Onderzoek naar werkgeheugen en verwerking! • Attentional Breathing (AA) en oogbewegingen (EM) ! • EM en AA belasten het werkgeheugen in gelijke mate! • "En, grosso modo, hebben beide technieken effect op de levendigheid en emotionaliteit van nare herinneringen.”! Van den Hout, M. A., et al, (2011). EMDR and mindfulness. Eye movements and attentional breathing tax working memory and reduce vividness and emotionality of aversive ideation. ! Journal of Behavior Therapy and Experimental Psychiatry, 42(4), 423-431, !
!
Mindfulness gebruiken bij:! ! Blootstelling aan fysieke sensaties! ! Imaginaire exposure! ! Exposure-opdrachten in ‘t echt! ! Verwerken van oud zeer! ! Doel is leren verdragen en niet het verminderen! van angst, verdriet, woede etc.!
Verbeterpunten:
• Gebruik maken van verschillen tussen concentratie en open aandacht
• Meer korte aandachtoefeningen
• Langere oefeningen inkorten
• Meer afwisseling in oefeningen
• Oefenen in verschillende omstandigheden
• Mindfulness = aandacht- en emotieregulatie-training.
• Beredeneerd werken vanuit probleemanalyse en onderbouwde interventies.
• Mindfulness toevoegen aan bestaande interventies die werken.
• In opleidingen meer aandacht voor toepassingen bij diverse klachten/doelgroepen.
!
Mindfulness ! =! Aandachttraining en emotieregulatie-training! !
Ger Schurink
gz-psycholoog/psychotherapeut/cognitief-gedragstherapeut
Schurink Psychotherapie
Grotestraat 209-B
7622GH Borne
074-2666090
www.mbcttrainingen.nl
www.mindfulnessblog.nl
[email protected]
