Minderbroeders GVES
Stoutenburg, eind september 2013 Beste zusters en broeders van de clarissen, van de minderbroeders ofm en van de ofs,
Commissie Gerechtigheid, Vrede en Eerbied voor de Schepping Roland Putman ofm, secretaris, Derkinderenstraat 82, 1062 BJ Amsterdam.
[email protected]
Hierbij sturen we jullie de informatie voor de maand oktober, waarin het thema Duurzaamheid centraal staat. Duurzaamheid betekent in de context van de GVES in het algemeen dat we niet meer van de aarde nemen dan ze weer kan bijmaken én dat we rekening houden met mensen in de derde wereld en de bewoners van de aarde in de toekomst. In religieus opzicht gaat duurzaamheid over ons besef van onze verbondenheid met wat ons omgeeft. Deze verbondenheid is door Franciscus ervaren als broeder- en zusterschap. Veel intiemer kan het niet worden. Dit besef toelaten en ernaar handelen zou een grote stap zijn naar een Duurzame Wereld en kan onze eigen religieuze bijdrage daaraan zijn. In deze zending vindt u het volgende: 1. De themakaart. De vorige keer ging het mis met de productie van de kaart bij het thema Vrede. Wij hopen u nu een kaart te sturen die u een plaatsje kunt geven in uw liturgische ruimte, meditatiehoekje e.d. zodat die een maand lang een blikvanger is om uw gedachten en gebeden naar het onderwerp van een Duurzame Arde te sturen. We kozen niet voor een veld met zonnebloemen of een mooi landschap, maar voor het schilderij Aarde van de Amsterdamse Kunstenares Unamore. Zij zegt erbij: Levend op en met de aarde doet mijn hart verlangen haar te schilderen. In de intimiteit van het schilderen spreekt de aarde met mij. De kleuren en de vormen in de schilderijen vertellen haar verhaal”. We denken dat de beschouwing van dit kunstwerk ook een dialoog met de aarde op gang kan brengen. 2. Tekst op de themakaart. Aan de binnenkant staat een tekst van de jezuiet en dichter Gerald Manley Hopkins. Ook om te laten zien dat de intieme religieuze verbondenheid met de aarde ook buiten franciscaanwse kring leeft. 3. Tekstsuggesties in een katern. Als het over de religieuze kwaliteit van onze aarde gaat is natuurlijk het loflied van de schepselen (Zonnelied) favoriet. In het katern geven we een enkele andere teksten, van Celano en die op Celano geinspireerd zijn. Te gebruiken voor persoonlijke overweging en in de liturgische momenten. Voor overige suggesties zie ommezijde
Franciscanen GVES
4
oktober 2013
gen dan ze uit zichzelf op kan leveren. Zoals de mensen vrijwillig hun eten met ons delen, zo zal dat ook met onze moeder zuster aarde het geval moeten zijn.’ ‘Bovendien wil ik dat je niet alleen nuttige gewassen verbouwt, maar dat je ook volop bloemen de kans geeft om te bloeien en ik moedig je aan om ze tussen de gewassen te zaaien. Dan zullen de broeder en de mensen die naar de tuin komen gemakkelijker zien dat de groente een geschenk is van hemel en aarde, precies zoals de bloemen dat zijn. Dan zal jouw tuin een plek worden waar we niet alleen van kunnen eten, maar waar we ons ook genietend kunnen verbinden met de Allerhoogste die ons al dit goede schenkt. En ten derde wil ik je ervoor waarschuwen niet zo op te gaan in dat werk, dat je gedachten steeds naar de tuin afdwalen. Als je merkt dat de tuin beslag op je gaat leggen en dat zulks ten koste gaat van de broederschap en je gebedsleven, dan vraag ik je het werk neer te leggen en je weer in te zetten voor datgene waarvoor je je bij de broeders hebt aangesloten. Beloof je dat?’ Zielsgelukkig beloofde Rufus alles nauwgezet te doen zoals Franciscus hem dat gevraagd had en terwijl de tranen over zijn wangen stroomden, kuste hij de voeten van Franciscus. Vele jaren voorzag hij de broeders en de mensen in de buurt van bloemen, kruiden en groente. En de mensen zeiden tegen elkaar dat je kon proeven met hoeveel liefde de gewassen geteeld waren. Maar als Rufus ervan hoorde, zei hij altijd, dat het niet zijn liefde was die de mensen proefden, maar dat ze de goedheid smaakten van de Heer, waarvan alle zegening komt, in de hemel én op de aarde. Guy Dilweg, 2013
Duurzaamheid
Franciscanen.nl - GVES Teksten bij het thema DUURZAAMHEID
oktober 2013
OP DE LOER ALS EEN JAGER Franciscus had zijn overwegingen in de eenzaamheid hervat. Op de bospaadjes onder de dennen werd het helle licht van de lente mild en buitengewoon zacht. Hij kwam er graag ingetogenheid zoeken en bidden. Hij zei bijna geen woord. Zijn gebed bestond niet uit formules. Hij luisterde vooral. Hij nam er genoegen mee, daar te zijn en aandachtig te zijn. Men zou zeggen, dat hij op de loer lag, als een jager. Zo bracht hij lange uren van wachten door, terwijl hij lette op het minste verroeren van de wezens en de dingen rondom hem, gereed om er het teken van een Aanwezigheid in te ontdekken. De zang van een vogel, het ruisen der bladeren, de halsbrekerij van een eekhoorn, ja, ook de trage, stille groei van het leven, sprak dat alles geen geheime goddelijke taal? Men moest vooral luisteren en begrijpen, zonder iets te verwerpen, zonder iets te verstoren, nederig en vol eerbied, en het stil maken in zichzelf. De wind blies zicht tussen de dennen en neuriede een heerlijk lied. En Franciscus luisterde hoe de wind tot hem sprak. De wind was zijn grote vriend geworden. Was ook hij niet pelgrim en vreemdeling op deze wereld, dakloze, eeuwige zwerver, die zich altijd terugtrekt? Arm onder de armen, droeg de wind in zijn haveloosheid de rijke zaden van de schepping. Hij behield niets voor zich. Hij zaaide en ging voorbij. En terwijl Franciscus luisterde naar de zang van de wind, voelde hij in zich het verlangen groeien, te delen in de Geest van de Heer en Zijn heilige werking. Uit: Eloi Leclerct: Wijsheid van een arme.
Franciscanen GVES
2
oktober 2013
EEN NIEUWE EN ONGEKENDE GENEGENHEID VOOR DE SCHEPSELEN.
Duurzaamheid
De vertelling van Celano inspireerde tot het volgende verhaal FRANCISCUS EN DE MOESTUIN
Veel mensen van zijn tijd zagen de wereld als een tranendal, maar voor Franciscus was hij een bron van diepe vreugde. Doordat hij alles wat hij zag op God betrok, zag hij in alles wat geschapen was de trekken van zijn Geliefde. Als hij getroffen werd door iets lieflijks of iets dat heel mooi was, dan zag hij daarin meteen ook de Bron van dat lieflijke en van dat mooie. Zo voerde heel de natuur om hem heen hem naar zijn Geliefde. Het was tot die tijd ongekend dat schepselen zo belangrijk waren. Het was dan ook een nieuwe genegenheid die Franciscus voor hen koesterde. Hij zag ze als broeders en zusters en hij sprak ze aan alsof je met hen kon praten. Dan riep hij ze op hun Schepper te danken en lief te hebben. In diezelfde geest gaf hij richtlijnen aan de broeders die in de tuin aan het werk waren. Ze mochten een boom nooit helemaal omhakken. Ze moesten altijd een stomp laten staan, zodat de boom opnieuw kon uitlopen. Rondom de moestuin wilde hij altijd een rand gras hebben. Die mochten ze niet omspitten zodat daar allerlei bloemen en planten konden groeien. Deze zouden in hun bloei getuigen van de schoonheid en heerlijkheid van God. Ook wilde hij dat er een apart stuk in de moestuin bestemd werd voor kruiden en bloemen. Wie hun kleuren zou zien en hun geuren zou ruiken, zou zich al een beetje in de heerlijkheid van God kunnen wanen. Ook zijn relatie met dieren was helemaal nieuw. Hij zag in alle dieren zijn broeders en sprak ze ook zo aan. Van hun kant lieten de schepselen zich ook niet onbetuigd. Deze vertrouwde omgang met alles wat hem omringde, vond zijn oorsprong in zijn diepe liefde voor de Liefde, voor de Schepper die zich in heel zijn schepping liet kennen en liefhebben. Naar Thomas van Celano, Tweede Levensbeschrijving, 165166, Gottmer, 1976.
Rufus was pas toegetreden tot de broederschap. Hij was knecht geweest van een landeigenaar waarvan hij de moestuin verzorgde. Hij voelde zich prima op zijn plaats bij de broeders; alleen, dat bedelen Op zich had hij er niets optegen. Hij vond het wel mooi je zo afhankelijk te maken van de goedheid van anderen, maar als je zag waar de broeders mee thuis kwamen Zijn oude baas zou het nauwelijks goed genoeg vinden om het aan de varkens te voeren. En dan liet Rufus zijn blik weer eens gaan over de akker vlakbij het kloostertje. Een vruchtbare akker, maar verwaarloosd. Wat zou daar heerlijke groente kunnen groeien. Hij fantaseerde er s´nachts over en soms ook overdag. Hij besloot het aan Franciscus voor te leggen als die een keer langs kwam. Toen Franciscus een paar dagen bij hen verbleef vertelde Rufus hem omzichtig van zijn droom om groente te gaan verbouwen op de braakliggende akker. Franciscus luisterde aandachtig, maar meer dan naar de woorden leek hij te luisteren naar de ziel van de broeder. En wat hij daar aantrof beviel hem zeer. Rufus,´ zei hij, ´als ik jou hoor praten, zie ik de hemel in je ogen en de zang van de aarde in je stem. Ik zie in jou het water stromen dat in alle nederigheid vruchtbaarheid geeft aan de gewassen. Ik zie in jou de liefde voor de Schepper. Daarom vind ik het goed dat je op dat stuk land gaat tuinieren. Het zal een goede aanvulling zijn op wat de broeders te eten krijgen. En ik dank je voor je bereidheid om die taak op je te nemen.´ En hij ging verder: ´Maar ik wil wel graag dat je daarbij op een daar dingen let. Pas ervoor op de aarde te schaden door er meer van te vra-
3
4. Suggesties m.b.t. het thema duurzaamheid a. Mijn eigen beslag op de (hulpbronnen van de) aarde. Altijd aardig om je eigen zogenaamde voetafdruk te meten. En dan te kijken of je die wat zou kunnen verkleinen: http://www.wnf.nl/voetafdruktest/ Je kunt er zowaar ook nog (duurzame) prijzen winnen. b. Teksten, gebeden, gedichten en verhalen zijn te vinden op: www.scheppingvieren.nl c. Verdieping is ook te vinden in lezingen en conferenties. We noemen: - 6 Oktober Stoutenburg -14.00 u , Stoutenburglezing door Irene Dankelman over Man- vrouw-verhoudingen, milieu en klimaatverandering. In Stoutenburg, gratis: http://www.stoutenburg.nl/activiteiten.htm#stoutenburglezing - 8 Oktober Den Haag 14.00 u- Over de crisis niets dan goeds, Klimaat en biodiversiteit. Discussie en boekpresentatie. De auteur Sjef Staps hield met een hele reeks vooraanstaande Nederlanders een interview over de vraag hoe we aankijken tegen en omgaan met de veranderingen in onze leefomgeving. Met onder meer Ruud Lubbers, Jan Terlouw, Klaas van Egmond en Herman van Veen. Ook de Stoutenburgers ontbreken niet http://www.overdecrisisnietsdangoeds.nl - Wie eens lekker rond wil neuzen om te zien wat er allemaal te doen is op het terrein van duurzaamheid moet beslist eens een kijkje nemen op de Aktie Agenda van het tijdschrift Omslag (tijdschrift voor doen-denkers). Je wordt er blij van. http://www.aktieagenda.nl/compleet.html - Het (te) korte verslag van de studiedag van het Franciscaans Studie Centrum over "Het goede leven is een duurzaam leven" (6 november 2012) geeft ook allerlei leeslinks en leeftips. http://www.franciscaans-studiecentrum.nl/index.php?id=3 En tenslotte is het goed dat u weet dat onze secretaris Roland Putman ook een facebook pagina heeft gemaakt: franciscanen GVES. Daar kunt u ook uw ervaringen en opmerkingen kwijt, net als tips die uw wilt geven m.b.t. leefstijl en activiteiten. https://www.facebook.com/franciscanen.gves?fref=ts Correspondentie kan gericht worden aan onze secretaris (zie briefhoofd). Broeders en zusters, laten we er iets moois van maken. Vrede en Alle Goeds,
Guy Dilweg ofm
Unamore, Aarde, 2001, gemengde techniek op papier, 53 cm x 63 cm. “Levend op en met de aarde doet mijn hart verlangen haar te schilderen. In de intimiteit van het schilderen spreekt de aarde met mij. De kleuren en de vormen in de schilderijen vertellen haar verhaal”. www.unamore.com
Themakaart franciscanen GVES voor de maand oktober 2013
Alle dingen zijn geladen met liefde, met God, en als we weten hoe we ze dienen aan te raken, geven ze vonken af en vatten vlam, gaan druppelen en vloeien luiden en vertellen van God Gerald Manley Hopkins.
Gerard Manley Hopkins was een 19e eeuwse Engelse dichter, rooms-katholieke bekeerling en jezuïet
