VOX MINORUM
INFORMATIEBLAD VAN DE VLAAMSE MINDERBROEDERS KAPUCIJNEN TWEEMAANDELIJKS TIJDSCHRIFT
Jaargang 67
Nr. 1
April
1
2013
Inhoud Inhoud ..................................................................................................................................................... 2 Voorwoord .............................................................................................................................................. 3 UIT HET PROVINCIALAAT ......................................................................................................................... 4 STATISTIEKEN ...................................................................................................................................... 4 Brief van broeder provinciaal naar aanleiding van de veertigdagentijd ............................................. 7 Brief over het Programma van het Generaal Definitorium ................................................................. 9 Brief van broeder provinciaal tezr gelegenheid van Pasen 2013 ..................................................... 12 UIT DE PROVINCIE ................................................................................................................................. 15 De broeders van Antwerpen en Herentals vieren Nieuwjaar. .......................................................... 15 Pax Christ, Ipis en de Kapucijnen beginnen een nieuw jaar .............................................................. 16 Als Franciscus de snaar van je hart raakt… ....................................................................................... 17 UIT VERVLOGEN TIJDEN ........................................................................................................................ 27
2
Voorwoord Beste lezer, Het feest van Pasen is nog maar net voorbij en dus mogen wij vanwege de redactie nog altijd een zalig paasfeest wensen aan onze lezers. Wij hadden de Vox wel iets vroeger willen laten verschijnen, maar het is niet altijd even eenvoudig om dat te realiseren. In het vorige nummer hadden wij geschreven dat wij het artikel van br. Stan Teuns in twee stukken zouden uitgeven. Maar bij nader inzien maakt het dit voor de leesbaarheid ervan moeilijker. Dus een langer artikel. Dat maakt dat onze Vox weer volumineus is zodat er wel wat te lezen valt. Graag wensen wij jullie veel leesgenot. Br. Jan
3
UIT HET PROVINCIALAAT STATISTIEKEN De situatie van de provincie op 1 januari 2013 AANTALLEN Stemrecht Vlaamse prov VPGC Pakistan Andere Totaal Fraterniteiten Antwerpen uitw Brugge uitw Brussel uitw Herentals uitw Hoogstraten uitw Ieper uitw Izegem pandje uitw XX Totaal
GEMIDDELDE LEEFTIJD
in leven overl 53 15 1 0 2 0 0 0 56
totaal 68 1 2 0
15
71
in leven overl 10 1 3 0 13 1 9 2 4 1 13 3 1 0 1 0 2 0 13 9 1 0 14 9 5 1 0 0 5 1 1 0 0 0 1 0 3 0 0 1 2 0 5 1 1 0 1 0 54 15
totaal 11 3 14 11 5 16 1 1 2 22 1 23 6 0 6 1 0 1 3 1 2 6 1 1 69
Stemrecht Vlaamse prov VPGC Pakistan Andere Globaal Fraterniteiten Antwerpen uitw globaal Brugge uitw globaal Brussel uitw globaal Herentals uitw globaal Hoogstraten uitw globaal Ieper uitw globaal Izegem pandje uitw globaal XX globaal globaal
4
in leven overl 74,89 82,33 53,00 nvt 71,00 nvt nvt nvt
globaal 76,53 53,00 71,00 nvt
74,36 82,33
76,04
in leven 59,80 71,67 62,54 77,89 75,25 77,08 61,00 50,00 55,50 83,15 75,00 82,57 78,60 nvt 78,60 76,00 nvt 76,00 75,33 nvt 82,50 78,20 80,00 80,00 74,89
overl 79,00 nvt 79,00 88,50 86,00 87,67 nvt nvt nvt 80,78 nvt 80,78 82,00 nvt 82,00 nvt nvt nvt nvt 84,00 nvt 84,00 nvt nvt 82,33
globaal 61,55 71,67 63,71 79,82 77,40 79,06 61,00 50,00 55,50 82,18 75,00 81,87 79,17 nvt 79,17 76,00 nvt 76,00 75,33 84,00 82,50 79,17 80,00 80,00 77,69
Congo Pakistan Totaal
0 2 2
0 0 0
0 2 2
56
15
71
in leven overl 48 12 8 2 0 1
totaal 60 10 1
Alg Totaal Statuut priesters broeders tertiari Totaal
56
15
Congo nvt Pakistan 71,00 globaal ######### Globaal
74,36 82,33
Statuut priesters broeders tertiari
71
nvt nvt nvt 71,00 nvt ########
in leven 73,90 77,13 nvt
Globaal
76,04
overl 82,00 83,50 84,00
globaal 75,52 78,40 84,00
74,36 82,33
76,04
70
90
Vergelijking van de fraterniteiten Aantal 13 13 2 14 5 1 5 1 54
Antwerpen Brugge Brussel Herentals Hoogstraten Ieper Izegem Zonder kloosterkeuze In Vlaanderen
Gemiddelde leeftijd 62,54 77,08 55,50 82,57 78,60 76,00 78,20 80,00 74,48
Gemiddelde leeftijd 0
10
20
30
40
Antwerpen Brugge Brussel Herentals Hoogstraten Ieper Izegem Zonder kloosterkeuze In Vlaanderen
5
50
60
80
LEEFTIJDSOPBOUW in de fraterniteiten Aantal 1 5 16 10 13 3 6 54
Gemiddelde leeftijd 91,00 86,40 82,19 76,30 72,77 68,67 44,83 74,48
90 en ouder 85-89 80-84 75-79 70-74 65-69 64 en jonger in vlaanderen
Aantal per leeftijdscategorie in vlaanderen 64 en jonger 65-69 70-74 75-79 80-84 85-89 90 en ouder 0
20
40
60
80
100
OVERLEDENEN Naam Dams Dionysius (Jef) Simons Jozef Stael Firmin ======== ================= = == Aantal 3 overledenen
Geb. datum 26-apr-1927 06-mrt-1929
Overl.datum 02-mrt-2012 15-mrt-2012 24-aug09-mei-1924 88 2012 ======= ========= ========== = = Gemiddelde leeftijd 85,00
6
Leeftijd 84 83
Brief van broeder provinciaal naar aanleiding van de veertigdagentijd Provincialaat der Minderbroeders Kapucijnen Ossenmarkt 14 2000 Antwerpen. SP:2013/KG/003
Antwerpen, 13 februari 2013.
Dierbare medebroeders,
Als wij het evangelie mogen geloven dan bevat een christelijk leven steeds drie dingen: vasten, bidden en aalmoezen geven. Deze drie worden weer eens beklemtoond in de dienst van Aswoensdag. Met het teken van een askruisje op het voorhoofd beginnen wij de veertigdagentijd. Het is de tijd die ons moet voorbereiden op het hoogtepunt van ons geloof, op het Paasfeest, het feest van Verrijzenis en van Nieuw Leven.
Veertigdagentijd is dus een tijd van vasten. Officieel zijn er in de Roomse Kerk nog twee vastendagen, namelijk Aswoensdag en Goede Vrijdag. Toch spreken wij van een vastentijd, een tijd van versoberen, van versterving; een tijd van meer loskomen van het materiële en het aardse. Loskomen van het materiële, niet omdat de wereld slecht zou zijn, maar omdat wij ons willen bezinnen: hoe kunnen wij het aardse en het materiële gebruiken tot geluk van onszelf en van de medemens; hoe kunnen wij ons meer toeleggen op het geestelijke en leren inzien dat ons welzijn niet ligt in het louter materiële ? Vasten kan ons meer vrij maken, meer open voor God en de medemens.
Veertigdagentijd is ook een tijd van meer toeleg op het bidden. Wij lezen dat telkens weer in de prefaties die speciaal bedoeld zijn voor deze tijd van het jaar. Meer toeleg… Misschien niet “meer bidden”, maar “meer toeleg”. Met meer aandrang bidden en vragen: “Heer, leer ons bidden”. Bidden is spreken met God, zegt men. Maar het is vaak zo moeilijk te spreken met Iemand die soms ver weg lijkt. Wellicht is bidden niet louter “spreken”. Het kan even goed “stil worden” zijn. Tot rust komen, tijd maken voor God. Misschien zal Hij bij ons aankloppen. Als je bid, trek je dan terug in je binnenkamer. Keer je in jezelf en maak plaats voor de Heer. Zo wordt de vasten een goede oefening tot inniger gebed.
Tenslotte geeft de veertigdagentijd ons een bijzondere gelegenheid tot aalmoezen schenken. Binnen de kerkgemeenschap is dit punt uitgegroeid tot “Broederlijk Delen”. Dit houdt twee zaken in. Wij zeggen dat alle mensen onze broeders zijn. Onze bekommernis dient daarom uit te gaan naar iedereen. Ik weet dat dit een moeilijke opgave is: van iedereen houden. Hoe kan ik nu van die huismoeder houden die in haar keuken staat te koken in Zuid Afrika ? Toch is ook zij een zuster van mij. In zekere
7
zin moet ik met haar lot begaan zijn. Kan ik niet iedereen van de hele wereld omhelzen als mijn broer of zus, ik kan er wel mee begaan zijn dat er in de wereld rechtvaardigheid en vrede heerst; dat mensen mogen samenleven als broers en zusters.
Niet alleen is iedereen mijn broer en mijn zus, ik ben ook geroepen om met hen te delen. Wat het mijne is, is ook het dijne. Delen wil in feite zeggen: aan de anderen dat geven wat wij zelf graag hebben. Het betekent noch min noch meer streven naar een rechtvaardige wereld. Hierbij denk ik aan die zinnen uit de Handelingen: “Ziet eens hoe zij van elkaar houden… Niemand had teveel, niemand had te weinig…” Als die andere mijn broer of zus is, moet ik er voor zorgen dat hij of zij niets tekort heeft. Ik zal van het mijne moeten delen met die andere.
Met dat alles is er bijna een jaar voorbij van het lopende triënnium. Het is wellicht de geschikte tijd om te starten met de officiële bezoeken. “Officieel” het klinkt zo plechtig, plechtiger dan ik het zelf bedoel. Ik zou er graag broederlijke bezoeken van willen maken. Ik neem nog de nodige contacten voor de concrete afspraken. Bij voorbaat dank voor een goede ontvangst of… voor uw geduld met mij.
Beste broeders, Tenslotte wens ik jullie een goede veertigdagentijd toe, een intense tijd die ons voorbereidt op dat grote feest “Pasen”, het feest van de lente en het frisse leven. De Heer moge het jullie geven…
Vrede en alle goeds,
Broeder Gust, Minister provinciaal.
8
Brief over het Programma van het Generaal Definitorium voor 2012-2018 aan alle broeders van de orde en de communiteiten waar zij wonen
Dierbare Broeders, ”De Heer geve u vrede!” Het is nu vier maanden na het einde van het Generaal Kapittel. Nu is het tijd om met u te delen welke plannen het nieuwe Generaal Definitorium heeft voor het bezielen en animeren van de Orde in de nieuwe zesjarige periode van 2012 tot 2018. Het werk aan de Constituties en de Ordinationes was tijdens het Generaal Kapittel een enorme uitdaging voor allen die er aan deelnamen. Het is voorwaar geen geringe zaak ruim vijf weken bij elkaar intensief bezig te zijn vooral met de teksten. Het waren weken die rijk waren aan broederlijkheid. Laten we dankzeggen aan God die ons dit gegeven heeft! Aan het eind van het Generaal Kapittel zijn acht van de negen nieuw gekozen definitoren voor een tijdje naar hun provincies teruggekeerd om hun definitief vertrek naar Rome voor te bereiden. Toen konden wij als Definitorium bijeenkomen. Dit deden we meteen in de twee eerste weken en verder in begin november en de twee weken na het feest van de Openbaring. Deze bijeenkomsten boden ons de mogelijkheid elkaar beter te leren kennen en samen te onderzoeken wat we de Orde de komende zes jaar willen aanbieden.
1
We richten ons vooral op het bijeenroepen van de Plenaire Ordesraad (PCO 8), die tot onderwerp zal hebben de genade van de arbeid (RB 5). De Plenaire Ordesraad wil eerst en vooral hierover een open en constructieve dialoog op gang brengen als een centrale waarde van ons leven. Misschien zullen sommigen dit onderwerp banaal vinden, maar wij zijn ervan overtuigd dat alle broeders ermee te maken hebben en dat het een zeer actueel thema is. Het zal de eerste Plenaire Ordesraad zijn die zich met dit aspect van ons leven bezighoudt. Praktisch gesproken zullen wij ons vragen stellen aangaande handenarbeid, studiewerk, de vele werkzaamheden van de broeders, pastoraal werk en het eenvoudig werk in huis. Wij geloven dat we dit onderwerp moeten benaderen in verband met andere aspecten van ons leven: werk als levensonderhoud, werk en broederlijk leven, werk en gebedsleven, werk en behoren tot de broederschap, werk en de verleiding tot individualisme. Dit zijn enkele gebieden die we moeten onderzoeken als we ons met dit onderwerp bezighouden. Als we dat allemaal hebben onderzocht, kunnen we ontdekken door welke motieven we bewogen kunnen worden om gezamenlijk de armoede te beleven. Na de gebruikelijke voorbereidingstijd zal de Plenaire Ordesraad naar wij verwachten plaatsvinden in 2015 op een plaats die we tijdig zullen vaststellen. We zullen spoedig een brief sturen met meer bijzonderheden over datums en manieren om ons voor te bereiden op het houden van deze achtste Plenaire Vredesraad.
2
Na het einde van ons Generaal Kapittel begon de Bisschopssynode over de Nieuwe evangelisatie en het doorgeven van het geloof. Doordat ik deelnam aan de Synode ontdekte ik hoe je een onderwerp moet aanpakken dat van belang is voor de Kerken van alle werelddelen. Aan de ene kant zijn er landen waar men zich van het geloof afkeert, en aan de andere kant bestaan er landen waar men het geloof pas ontvangen heeft. Daar realiseert men zich welke enorme inspanning ervoor nodig is om de boodschap van het evangelie diep wortel te doen schieten. We beseffen dat je niet kunt evangeliseren zonder ook zelf geëvange9
liseerd te worden. Alleen een kerk in een voortdurende toestand van bekering is in staat een geloofwaardige getuigenis te geven. Dat geldt natuurlijk ook voor ons, broeders kapucijnen! Daarom verzoeken we alle provincies van de orde zich af te vragen op welke manier zij opnieuw kunnen luisteren naar het Goede Nieuws om daardoor te kunnen veranderen. Samen luisteren naar het Woord van God moet een gemeenschappelijke gewoonte worden in al onze fraterniteiten op de weg van voortdurende bekering.
3
We hopen spoedig de tekst van de Constituties, op het Generaal Kapittel bediscussieerd en verrijkt, te kunnen aanbieden. Dezer dagen zullen we ze ter goedkeuring voorleggen aan de Heilige Stoel. Dan willen we haast maken met het vervaardigden van officiële vertalingen in de verschillende talen die goedgekeurd zijn door de Generale Minister. Na goedkeuring door de Heilige Stoel begint het belangrijkste, de nieuwe tekst van de Constituties en van de Ordinationes van het Generale Kapittel aan de broeders bekend maken zodat zij ze kunnen waarderen.
4
De besluiten van het Generaal Kapittel 4.1 Het kapittel heeft zich uitgesproken om in onze bedieningen en verblijfplaatsen garant te staan voor de bescherming van kinderen en kwetsbare volwassenen; deze resolutie moet opnieuw aandachtig worden bestudeerd en uitgewerkt, voordat zij aan alle broeders van de Orde ter kennis wordt gebracht. Speciaal denken wij hierbij aan allen die te maken hebben met de initiële en permanente vorming. 4.2 Het Generaal Kapittel gaf er de voorkeur aan te spreken van Richtlijnen voor broederlijke samenwerking tussen provincies liever dan van 'personele solidariteit'. Het heeft de tekst aanvaard waarin veel praktische richtlijnen staan omtrent dit onderwerp. Het is ons vurig verlangen, dat de bestaande samenwerkingsverbanden tussen provincies worden voortgezet en zelfs worden geïntensiveerd. Dit zal onze aanwezigheid op alle plaatsen waar wij ons bevinden opnieuw een betekenisvolle dimensie geven en het euvel van provincialisme overwinnen. 4.3 De tekst van de aanbevelingen over onze identiteit als broeders benadrukt opnieuw een zaak die al lange tijd een punt van grote zorg is. We blijven dit benadrukken. Van de ene kant zullen wij samen met de Generale Ministers van de Eerste Orden en de TOR dit punt nog eens voorleggen aan het bevoegde gezag. Tegelijk zullen wij van de andere kant niet ophouden onze Orde op te wekken om onverkort vast te houden aan onze identiteit als broeders en deze welgemeend te beleven.
5
Wij zullen aan het Generaal Secretariaat van de Vorming, in samenwerking met de Internationale Vormingsraad, vragen een schets te ontwerpen van een Vormingsprogramma voor de hele Orde. Zodra het Generaal Definitorium dit bestudeerd en goedgekeurd heeft, zullen we het aanbieden aan de Conferenties van de Orde, zodat die hun te opmerkingen kunnen maken en voorstellen kunnen doen voor een gemeenschappelijke opzet die dan een breed draagvlak heeft.
6
Vijftien jaar na het oprichten van het Bureau van Internationale Economische Solidariteit lijkt het ons het geschikte moment nog eens naar het Statuut te kijken. De ontwikkelingen die de Orde in deze jaren heeft meegemaakt, de getalsmatige teruggang van veel provincies in het noordelijk halfrond en de sterke groei in die van het zuidelijke halfrond vormen een uitdaging om erover na te denken welke nieuwe structuur we aan het Bureau kunnen geven. Solidariteit is een vitaal aspect van de Orde, maar dit moet allereerst een teken
10
zijn van delen met elkaar. Op die manier zullen de banden en relaties werkelijk broederlijk zijn.
7
We zijn van plan de nieuwe provinciale ministers in Rome samen te brengen voor een introductieweek waarin zij kennis maken met de vereisten van hun functie en met de Generale Curie, haar diensten en taken. Om verschillende redenen menen wij dat de meest geschikte tijd in de maand juni is. We hebben besloten niet door te gaan met de bijeenkomsten ter plaatse van het voltallige Generaal Definitorium met de afzonderlijke Conferenties. We geloven dat het waardevoller is de ontmoetingen met de voorzitters van de Conferenties te intensiveren. We hebben besloten dat we er drie zullen plannen in het sexennium, waarin de Generale Minister aanwezig zal zijn op de bijeenkomsten van de afzonderlijke Conferenties. Op een moment van economische crisis zoals nu, is het alleen maar juist onze uitgaven te beperken.
8
In het afgelopen sexennium zagen we de nieuwe start van het huis in Jeruzalem. Heel geleidelijk beginnen er, dankzij harde arbeid van de plaatselijke fraterniteit, groepen broeders op bezoek te komen voor momenten van bijbelse vorming. Ons doel is het gebruik van dit huis door de broeders uit te breiden. Daartoe onderzoeken we welke mogelijkheden er zijn voor vorming. De uitdagingen die ons voor ogen staan, zijn in wezen deze twee: gebruik maken van die delen van het pand die nog niet gerenoveerd zijn en een manier om een economisch fonds op te bouwen, waarmee we vormingscursussen kunnen aanbieden, uiteindelijk voor alle broeders van de Orde, maar vooral voor de broeders uit provincies die niet in staat zijn de onkosten op te brengen van een verblijf in Jeruzalem.
9
In het afgelopen sexennium hebben we Economische Visitaties gehouden in alle provincies van Italië en in verscheidene Spaanssprekende provincies van Centraal- en ZuidAmerika. We streven ernaar deze visitaties voort te zetten, in het bijzonder voor de provincies van de Conferenties, die dit nog niet eerder hebben meegemaakt. Dit zal meebrengen, dat daar een bepaald aantal broeders op tijd voorbereid wordt om de verantwoordelijkheid voor zo’n taak op zich te nemen.
10
In veel fraterniteiten die maaltijden verstrekken, is er in deze tijd van economische crisis nogal wat veranderd. Behalve de restaurants voor de armen zijn er veel andere charitatieve activiteiten gestart door de provincies of door individuele broeders. We zijn van deze goede werken niet zo op de hoogte als we zouden behoren te zijn. We verzoeken het Bureau van Gerechtigheid, Vrede en Behoud van de Schepping een complete lijst te maken van deze activiteiten. Dan kunnen we bijhouden wat we al doen en kijken hoe we ons dienstbetoon kunnen verbeteren.
11
Gedurende het Generaal Kapittel nam br. José Angel Echeverria, de coördinator van het Lexicon Cappucinorum Project, persoonlijk contact op met die provinciale ministers die weinig of niets hadden gedaan om de formulieren voor hun provincies uit te delen. Daardoor zal dat belangrijke werk opnieuw uitgegeven kunnen worden, waarvan de eerste editie stamt uit 1951. Het is onze vaste bedoeling om dit werk ten einde te brengen gedurende dit pas begonnen sexennium. Om dit te volbrengen hebben we evenwel een grotere inspanning nodig van de kant van allen. Zoals ik in het begin van deze brief al heb opgemerkt, is het nieuwe Generaal Definitorium zijn dienst aan de Orde begonnen, zich bewust, geroepen te zijn de vlam van ons charisma
11
brandend te houden als kapucijnse franciscanen. Wij willen niets liever dan schouder aan schouder met jullie voort te gaan, geliefde broeders! Gedurende de eerste maanden van het nieuwe sexennium zijn wij ook begonnen de fraterniteit van de Generale Curie te vernieuwen. De broeders die vele jaren hun diensten hebben verleend, mochten naar hun provincies terugkeren. Andere broeders kunnen nu de ervaring opdoen van een internationale fraterniteit in dienst van de Orde. Een nieuw sexennium betekent voor ons allen een unieke gelegenheid ons te vernieuwen en met nieuwe kracht te beginnen. Beminde broeders, laat ons niet verzuimen deze mooie gelegenheid aan te grijpen. Laten we, zeker van de bescherming van de Onbevlekte Maagd, Patrones van de Orde, en van de welwillende blik van de serafijnse heilige Vader Franciscus en van al de Heiligen en Zaligen van onze Orde, voortgaan in vrede en in vertrouwen op onze weg van toewijding. Aan jullie allen zend ik mijn broederlijke groet! Br. Mauro Jöhri Generale Minister OFM Cap. en zijn Definitorium Rome, 2 februari 2013 Feest van de Presentatie van de Heer Vertaling: br. Frans van Lingen Opm.: Overal waar provincies staat, moet gelezen worden 'circumscripties', dat wil zeggen: provincies, vice-provincie en custodieën.
Brief van broeder provinciaal tezr gelegenheid van Pasen 2013 Provincialaat der Minderbroeders Kapucijnen, Ossenmarkt 14 2000 Antwerpen SP/2013/KG/05
Antwerpen, maart 2013.
Dierbare Medebroeders,
Verwachtingen en gemoedsgesteltenissen kunnen vlug een bocht van negentig graden nemen. In februari vernamen wij dat paus Benedictus XVI° van plan was af te treden. Door troebele zaken, door ongelukkige uitspraken had hij bij veel mensen wat krediet verloren. Hij 12
was een academicus gebleven, een professor van theologie, geen pastor. Hij hield zich strak aan de leer en de houdingen van zijn voorgangers.
Na een kort conclaaf van drie stemronden trad een nieuwe paus op de voorgrond: een Jesuiet, die als naam koos “Franciscus” waarbij hij verwees naar Franciscus van Assisi. Zijn optreden van bij het begin en zijn naam vielen in de smaak. Paus Franciscus werd al vlug door velen in de armen gesloten. De hoop is groot: een andere aanpak, een meer pastorale benadering, een kerk van eenvoud en soberheid, veel aandacht voor kinderen, voor uitgesloten en vaak vergeten mensen…de toekomst lijkt wijd open te liggen. Mensen hopen dat hij een bouwer zal zijn aan een nieuwe of vernieuwde kerk.
Ja, verwachtingen kunnen vlug omslaan. Wij zijn in de Goede Week, op weg naar Pasen. Vorige zondag juichten wij met palmtakken en zongen: “Hosanna, Gij Koning, Zoon van David.” Maar in deze dagen roepen wij: “Kruisig Hem… Kruisig Hem…” En wij vragen ons af: Hoe is het zover kunnen komen ? Jezus was toch een man die rondging al goed doende ! Hij had aandacht voor kleine en arme mensen, hij genas de zieken, deed doden opstaan, liet blinden weer zien, kreupelen lopen en doven horen.
Maar in de ogen van zijn eigen volk matigde Hij zichzelf teveel aan: Hij noemde zich Zoon van God, Mensenzoon, Messias. Hij lapte, omwille van de liefde, soms wel eens de Joodse wet aan zijn laarzen: Hij durfde mensen helpen en genezen op een sabbat. Hij was toch maar de zoon van een timmerman, een eenvoudige stielman die zij allen kenden. Hoe kan die nu de Zoon van God zijn. Neen, dat konden zij niet geloven en als volksverrader werd Hij aan een kruis genageld. Van Redder werd Hij tot Verrader !
Zijn volksgenoten geloofden niet. Maar wij ? Geloven wij ? Immers, alleen als wij geloven kunnen wij die fatale afloop van Jezus’ leven weer ombuigen in een hoopvol gejuich: “Hij moest door het lijden gaan en tot het einde toe de wil van de Vader doen. Hij moest zijn lijden doorstaan en zo binnengaan in zijn glorie !” Met Pasen juichen wij: “Jezus is niet echt gestorven. Hij is verrezen ! Hij leeft !” En wat ons nog het meest hoopvol kan stemmen is de zekerheid dat Hij ons is voorgegaan: door zijn dood en verrijzenis zijn wij verlost van al wat kwaad en zonde is. Wij zijn geroepen om eenmaal met Jezus samen te zijn bij de Vader.
13
Dierbare Medebroeders, Ik wens jullie een Zalig Pasen toe. Jezus leeft ! Hij geeft ons nieuw leven. Wij worden geroepen om elkaar nieuw leven te geven. Ons wordt gevraagd door ons enthousiasme elkaar enthousiast te maken… Een Zalig Pasen…
Broeder Gust, Minister provinciaal.
14
UIT DE PROVINCIE De broeders van Antwerpen en Herentals vieren Nieuwjaar. Hoe goed is het, hoe heerlijk als broeders bijeen te omen!
15
Pax Christ, Ipis en de Kapucijnen beginnen een nieuw jaar Even iets meer dan een drankje en hapje, een elkaar leren kennen en elkaars werk leren ontdekken en waarderen. Het was ect heel fijn!
16
Als Franciscus de snaar van je hart raakt… Oprichting nationale fraterniteit YouFra Dit artikel hebben wij mogen overenemen uit Golfslag. YouFra staat voor “Young Franciscans”, “Franciscan Youth” of in het Nederlands “Franciscaanse Jongeren”: jonge mensen die in de voetsporen van Franciscus van Assisi en Clara van Assisi treden en de franciscaanse spiritualiteit zien als de inspiratie voor hun leven. De YouFra-fraterniteit is geëvolueerd tot een wereldwijde beweging van jonge mensen die zich aangesproken voelen door de franciscaanse spirit en deze ook doorgeven in hun omgeving. Het is de jongerenfraterniteit binnen de Franciscaanse lekenorde (FLO), ook Orde van de Franciscaanse Seculieren (OFS) genoemd of met de officiële internationale naam: Ordo Franciscanus Saecularis.1
Men kan gerust stellen dat de franciscaanse spiritualiteit veelkleurig is. Maar het lijkt minder evident dat die spiritualiteit jonge mensen vandaag beweegt. Alhoewel, wie op 29 september 2012 aanwezig was in de oprichtingsviering met professie in de parochiefederatie Heuvelland, is nu wellicht van het tegendeel overtuigd.
1
De franciscaanse lekenorde en de YouFra2
De grote franciscaanse familie omvat verschillende gemeenschappen die geworteld zijn in de spiritualiteit van Franciscus van Assisi en via hem in die van Clara van Assisi. Er is de Eerste Orde: de Franciscanen, de Conventuelen en de Kapucijnen. De Tweede Orde zijn de zusters Clarissen. En tenslotte is er de grote tak van de Reguliere Derde Orde: gemeenschappen die een eigen stichter/stichteres hebben, die weliswaar geen eigen regel hebben, maar de Regel van Franciscus van Assisi overnemen, bv. de zusters Kapucinessen. Concreet zijn Eerste, Tweede en Derde Orde georganiseerd in kloosterlijke gemeenschappen.
Daarnaast is er een gemeenschap, eveneens geïnspireerd door Franciscus van Assisi, maar niet georganiseerd in kloosterlijke gemeenschappen: de franciscaanse lekenorde, FLO. Deze lekenorde telt wereldwijd zeer veel ordeleden. De leden, mannen en vrouwen, gehuwden en ongehuwden, komen maandelijks samen in hun plaatselijke fraterniteit, volgens diverse formules naargelang de eigenheid van elke FLO-gemeenschap. De leden spreken de gelofte uit – ofwel voor een tijd of voor het leven – “het Evangelie te beleven in het alledaagse”. Dit gebeurt publiek in een liturgische viering, in aanwezigheid van de minister van de gemeenschap, t.o.v. de Kerk, vertegenwoordigd door bedienaars van de 1
In dit artikel gebruiken we verder altijd de afkorting FLO Met dank aan de website www.kapucijnen-vlaanderen.be en de website www.zustersclarissen.webklik.nl van de zusters Clarissen van Sint-Truiden 2
17
Kerk, en t.o.v. de gemeenschap. Het gebed krijgt een centrale plaats in hun dagelijks leven: ze nemen zoveel mogelijk deel aan het getijdengebed (brevier) van de Kerk en aan de eucharistieviering. Ze steunen elkaar onderling in het beleven van de franciscaanse spiritualiteit en van het evangelie; dit gebeurt concreet vooral in de maandelijkse gemeenschapssamenkomsten. De gemeenschappelijke spirituele basis van alle FLOgemeenschappen wordt zichtbaar in de regionale en nationale bijeenkomsten (regiodagen en mattenkapittel).
En dan is er ook de YouFra binnen de FLO: de wereldwijde jongerenfraterniteit. YouFra kent verschillende niveaus: plaatselijk, regionaal, nationaal en internationaal. In België bestond tot voor kort geen YouFra-beweging. In de parochiefederatie Heuvelland is in 2012 de nationale fraterniteit YouFra België opgericht.
2
Jongeren op weg naar en met Franciscus
IN HEUVELLAND? Heuvelland, een fusiegemeente bestaande uit acht deelgemeenten, ligt in WestVlaanderen, in de mooie Westhoek, voorbij Ieper en Poperinge, grenzend aan Frankrijk, “op de schreve”, in de nabijheid o.m. van de abdij van de Katsberg (Fr) en ook van de abdij van West-Vleteren. Hoe ontstaat YouFra dààr? In deze excentrisch gelegen streek, een verre uithoek, nog net in Vlaanderen, nog net niet in het buitenland.
Broeder Kenny Brack, O.F.M.-Cap., sinds kort benoemd tot gardiaan van de kapucijnenfraterniteit van Antwerpen (het provinciaal huis van de Vlaamse kapucijnen), is nu iets meer dan zes jaar pastoor in de parochiefederatie Heuvelland. Hij is er op een be’geest’erende manier van overtuigd dat de franciscaanse spiritualiteit een heel eigentijdse impuls geeft om het evangelie concreet te beleven en om het evangelie handen en voeten te geven. Deze visie drong ook door bij de parochieraad Westouter – een van zijn vier parochies binnen de parochiefederatie Heuvelland – en de idee kreeg zelfs gestalte in wat je gerust een “franciscaanse inrichting van de parochiekerk” kan noemen. Er is niet alleen de algemene schikking van de Sint-Eligiuiskerk in arenavorm, wat een actievere wijze van meevieren bevordert. Opvallend is ook de Franciscusicoon van Cimabue (niet de originele); er zijn de schilderijen die het Zonnelied beeldrijk aanbieden, impressies geschilderd door Jenny Heyman, een plaatselijke kunstenares, en er is ook het mensengroot San Daminanokruis achteraan in de kerk. Door dit alles, en ook door de Taukruis-emblemen op de muren ademt de kerk van Westouter een franciscaanse geest. En de parochiekerk van Loker is in dezelfde lijn aan het evolueren. Dat is de mensen niet ontgaan, dat is de kinderen en de jongeren niet ontgaan. De franciscaanse spiritualiteit ontstaan aan de voet van de Monte Subasio in Assisi heeft in het West-Vlaamse heuvelend land een stevige jongerenbeweging op gang gebracht.
18
DE JONGERENPASTORAAL EN
FRANCISCUS
Het is vanuit de plus-werking met de jongeren in de parochiefederatie, die de afgelopen zes jaar gaandeweg sterker en sterker geïnspireerd werd door Franciscus, dat de voorbereiding tot en de oprichting van YouFra mag begrepen worden. Een aantal jongeren namen samen met Br. Kenny Brack geleidelijk mee het voortouw in de pastorale jongerenwerking. Het werd ook voor hen duidelijk dat de franciscaanse spiritualiteit aan de gelovige vriendschapsbanden tussen de jongeren een nieuw impuls gaf. Een van die jongeren is de 21-jarige Pieter Pecceu. Hij is afkomstig van en woont in Ieper; hij is student industrieel ingenieur in Gent en zeer actief in de Heuvellandse jongerenpastoraal; hij is een van de leidinggevenden van de franciscaanse jongerenwerking aldaar. Maar er zijn ook de anderen, leeftijdsgenoten, generatiegenoten die ook met Franciscus op weg gaan.
En er is Rivo Torto: HET ontmoetingspunt van de jongerenwerking in de parochiefedereatie. In de dorpskom van Loker, een andere parochie in Heuvelland waar br. Kenny pastoor is, is er het huis Rivo Torto, genoemd naar de plaats waar Franciscus zijn eerste broederschap, bij wijze van proef uitprobeerde. Het huis is gelegen schuin tegenover de kerk, de jongerenkerk van de parochiefederatie. Het is de plaats waar de jongeren op zaterdagavond, na de avondmis, graag naartoe gaan, het is hun ontmoetingsplek. Het huis is niet zo groot, toch heeft het vele kamers, een terras en een tuin, waar jongeren, ook de kandidaat-vormelingen, samen kunnen ontdekken hoe ‘warm’ en ‘kleurrijk’ het kan zijn gelovig te zijn.
VAN FRANCISCAANSE “IMPUT VOOR JE LEVEN” NAAR “OUTPUT”3 Gedurende de laatst twee jaar vóór de oprichting van YouFra was de actieve interesse voor de franciscaanse spiritualiteit sterk gegroeid bij de jongeren van de jongerenpastoraal. Dat groeiproces werd gevoed door een regelmatig aanbod van bezinningsmomenten en vormingssessies die de parochie aanbood. Br. Kenny merkte een signaal bij sommigen toen ze in 2009 Assisi aandeden: er was duidelijk iets aan het kiemen. Sterker werd het in de verdere fase: vnl. tijdens de diverse meerdaagses en de inleefreizen groeide bij de jongeren het verlangen om op basis van de franciscaanse spiritualiteit een meer structurele vorm te geven aan hun gelovig engagement.
De meerdaagses en de inleefreizen durf ik hedendaagse franciscaanse jongerenretraites noemen. Zo was er de franciscaanse Polenreis van 21 tot 28 juli 2011, met kennismaking met de franciscaanse pater Maximiliaan Kolbe, omgebracht in Auschwitz, toen hij trouw aan zijn franciscaanse waarden zich aanbood als vervanger om een andere jood te sparen. Deze dagen brachten hen ook in Czestochowa – bij de Heuvellandse jongeren bekend omdat het beeld van de zwarte madonna op het dorpsplein van Westouter staat. Ze bezochten het geboortedorp van paus Johannes-Paulus II, ze deden een ‘verdiepingstocht’ in franciscaanse spiritualiteit en er was een indringend beleefde verzoeningsviering
3
Met dank aan verschillende nummers van “Handdruk” , het tijdschrift van de Kapucijnen Vlaanderen
19
in Krakau. Deze reis bood een evenwichtige mix aan van bezoeken aan speciale plaatsen, het opdoen van christelijk gelovige inzichten, boeiende natuurwandelingen, intense stiltemomenten en regelmatige gebedsmomenten.
De vierdaagse naar Warnach (Luxemburg) in 2011 voor de oudste groep van de jongerenwerking, had als thema “Jij bent iemand”. Aandachtspunten waren: de groep vertrouwen, je relatie met God en je eigen geloof en dat van anderen bespreken, en dit alles geprojecteerd op het leven van Franciscus. Ook toen weer veel gebedsmomenten. Deze vierdaagse was ook deels de voorbereiding van de inleefreis naar Assisi.
Deze Assisireis van 33 jongeren vond plaats in juli 2012. Uit de documenten en de getuigenissen blijkt dat deze minutieus voorbereide inleefreis, met een “Tochtboek”, een echte jongerenretraite was. Vanzelfsprekend was de rode draad Franciscus, met bezoek en/of verblijf op de plaatsen die essentieel geacht worden om je in te leven in het leven en het ideeëngoed van Franciscus. Het Tochtboek was veel meer dan een scenario: er werd elke dag mee gewerkt rond spirituele thema’s, bv. “God spreekt tot ons in de stilte”. Dat was het thema van de eerste avond, na het bezoeken van de “Sacro Speco”, de rotsspleet waarin Franciscus zich vaak terugtrok. Op tochten, die mede door de warmte en het bergachtig landschap lastig waren, was de solidariteit en de zorg voor elkaar essentieel. Een “Tochtboekmoment” in een Kluizenarij en het verblijf in het gastenverblijf in Monte Casale, het klooster boven op de berg, bracht de jongeren heel dicht bij Franciscus. Diepgaande geloofsgesprekken, geleid door br. Kenny en Pieter, verzoeningsvieringen, eucharistie, gebed- en stiltemomenten waren ook daar weer de vaste steeds terugkerende ingrediënten van de reis. La Verna, waar Franciscus de stigmata ontving, Rivo Torto, de basiliek van Santa Maria degli Angeli en Monte Subasio konden in deze Assisireis niet ontbreken. Deze inleefreis gaf de doorslag en was de onmiddellijke aanleiding voor wat zou volgen.
OPRICHTING NATIONALE
YOUFRA EN OPRICHTINGSVIERING
In de jaren die aan de oprichting vooraf gingen werd er regelmatig – men mag wel zeggen continu – franciscaanse voeding gegeven aan jongeren, vanuit de parochiefederatie maar ook door de Vlaamse provincie van de Minderboeders Kapucijnen. De vonk sloeg over en het vuur ging branden: “De spiritualiteit van Franciscus was voor mij een totaal nieuwe ontdekking ….Ik maakte een inwendige klik die ervoor zorgde dat ik een eigen nieuw gevormde mening had in het leven, die gelovig ingevuld was en die ik ook durfde uitspreken naar anderen toe. Als student in Gent kies ik ervoor om met andere studenten de wekelijkse jongerenvieringen bij te wonen. Ik probeer sober en bedachtzaam te leven” (Pieter Pecceu). Het was de uitdrukkelijke wens van een aantal jongeren om de franciscaanse werkelijkheid een echte plaats te geven in hun leven, structureel binnen de franciscaanse familie, bezegeld door het ritueel van gelofteaflegging en professie. Voor deze jonge mensen was dit het natuurlijke vervolg op een jarenlange groei in franciscaanse spirit.
20
De structuur van de FLO bood daartoe de mogelijkheid. De YouFra-fraterniteit bestond nog niet in ons land. Het besluit werd dus genomen die op te richten. Br. Jan De Vleeshouwer, de nationale assistent van de FLO, br. Kenny Brack en Pieter Pecceu richtten een officiële aanvraag tot oprichting van een nationale fraterniteit aan Louise DeGreef, nationaal minister van de FLO. Br. Jan De Vleeshouwer en br. Kenny Brack gingen naderhand bij haar op bezoek om haar antwoord te vernemen. Ze ontmoetten een enthousiaste Louise DeGreef die mondeling en schriftelijk haar toestemming gaf. Mevrouw DeGreef vroeg ook schriftelijk aan provinciaal br. Gust Koyen om br. Kenny Brack aan te stellen als geestelijk assistent voor YouFra. Quasi onmiddellijk nadien, op 19 juli 2012, richtte de provinciaal br. Gust Koyen met een officiële oorkonde de YouFra België op en benoemde br. Kenny Brack als geestelijk assistent ervan.
Op 29 september 2012 vond in de Sint-Pieterskerk te Loker de oprichtingsviering plaats. De jarenlange voorbereiding, die voor een stevig fundament had gezorgd, kreeg op die dag haar bekroning. De franciscaanse familie was in de viering goed vertegenwoordigd: OFS (Orde van de franciscaanse seculieren – of FLO) Nederland was vertegenwoordigd door secretaris Mariette. Vanuit het monasterium van de zusters Clarissen te Sint-Truiden waren zr. Carmen en zr. Elisabeth aanwezig. De minderbroeders kapucijnen werden vanuit Antwerpen vertegenwoordigd door br. Marcin Derdziuk, br. Jan De Vleeshouwer en br. Kenny Brack. Br. Kenny Brack en br. Jan De Vleeschouwer
De Belgische kerkprovincie werd vertegenwoordigd door bisschoppelijk adjunct-vicaris voor de jongeren, Carmino Bohez, uit het bisdom Brugge.
21
In een indrukwekkende eucharistieviering, voorgegaan door de aanwezige priesters en bijgestaan door de verantwoordelijke voor de jongerenpastoraal Heuvelland, Pieter Pecceu. Tijdens de viering vond de oprichtingsritus plaats van de nationale fraterniteit van franscicaanse jongeren, door br. Jan De Vleeshouwer.
Zr. Carmen en zr. Elisabeth
Van l. naar r.: br. Marcin, br. Jan, br. Kenny, adj.vic. Carmino Bohez
Vervolgens was er de professie van vijf jonge mensen. Pieter Pecceu legde als eerste zijn geloften af met de hand op de geschriften van Franciscus; hij deed dit in de handen van pater De Vleeshouwer. Door handoplegging en gebed werd hij aanvaard als landelijk minister (= dienaar) voor YouFra.
Professie Pieter Pecceu: gebed en handoplegging
22
Daarop volgde de professie van Matthias Veryser, Cedrick Veryser, Nathan Duhayon en Aurelien Staelens; ook zij legden hun geloften af voor het leven en engageerden zich om de franciscaanse spirit uit te dragen door hun levenswijze en handelen.
De vijf jongeren die geloften voor het leven aflegden
Daarna spraken zestien andere jonge mensen, 16- en 17-jarige aspiranten, hun verlangen uit om ook volgens de franciscaanse spiritualiteit te leven en dit voor één jaar te willen proberen. In deze proefperiode krijgen zij daartoe de nodige vorming en begeleiding. Dit gebeurt in frequente ontmoetingen en vieringen, in de meerdaagse samenkomsten maar ook via gebruik van de hedendaagse technologische communicatiemiddelen, zoals mailings, die hiervoor ook doelbewust aangewend worden. Al deze jongeren komen verder wekelijks bijeen voor de jongerenviering in Loker, samen ook met de jongeren uit de omgeving. Daarnaast zijn er de maandelijkse samenkomsten, waarin continuïteit en vorming geboden wordt om “leven volgens de franciscaanse spiritualiteit” te ondersteunen in hun dagelijks leven als jongere van deze tijd. En zij dragen dit uit, ook waar ze leven en studeren, in Brussel, Gent, Leuven en elders.
De hele viering maar vooral de professie en de aanvraag van de aspiranten maakte diepe indruk op deze jonge mensen zelf maar zeker ook op alle aanwezigen. Het was zonder meer duidelijk dat behoren tot de grote franciscaanse familie voor deze jongeren een ernstige zaak is, van diepe betekenis is en grote waarde heeft.
Het danklied “Jubilate Deo Omnis terra. Servite Domino in laetitia. Alleluia, alleluia in laetitia” klonk dan ook zeer overtuigend maar vooral heel blij. Ook het ondertekenen van het professieboek was een mooi en bijzonder gebeuren. Op de website van de kapucijnen-Vlaanderen is hierover ook verslag uitgebracht, met een fotoreportage die een goed beeld geeft van het gebeuren.
23
Het ondertekenen van het professieboek
Zo ontstond de YouFra-fraterniteit voor België, met voorlopig twee ankerpunten: één in Heuvelland en één in Sint-Truiden, waar de zusters Clarissen zich engageren om jonge mensen die bij de YouFra zouden willen aansluiten regelmatig samen te brengen en vorming te geven.4 De zetel van de Belgische YouFra is in Antwerpen in het provinciaal huis van de Minderbroeders Kapucijnen, Ossenmarkt 14.
Verdere plannen? De hoop wordt verwoord dat ook op andere plaatsen in Vlaanderen, in België, dergelijke kernen van jonge franciscaans geïnspireerden zouden ontstaan.
3
YouFra: franciscaanse spiritualiteit voor jongeren in deze tijd?
Uit de vele reacties, onmiddellijk na de oprichtingsviering, maar ook later, bv. naar aanleiding van de berichtgeving daarover, bleek dat er met belangstelling, maar ook met verwondering en veel vragen gereageerd werd op wat er in Heuvelland gebeurt. Het staat zo haaks op wat in de maatschappij algemeen wordt waargenomen dat men het niet altijd kan duiden, dat men het niet begrijpt. Sommigen putten er veel hoop uit, an-
4
Meer informatie over dit laatste, zie de website www.zustersclarissen.webklik.nl van de zusters Clarissen van Sint-Truiden
24
deren vragen zich af of de klok niet teruggedraaid wordt, of dit nog van deze tijd is… of het wel zal blijven duren… of het geen bevlieging is, enz.
Het is heel plausibel dat men zich afvraagt hoe het mogelijk is dat hedendaagse jongeren zich laten inspireren door Franciscus van Assisi, een middeleeuwer uit de 12 de eeuw, met – geven we het maar toe – een héél bijzondere levensloop, op het bizarre af, als we het even ongenuanceerd mogen verwoorden. Hij werd geboren als zoon van een rijke koopman, hij had niet gestudeerd en geen kloosterschool bezocht en leidde in zijn jonge jaren een leven in rijkdom en plezier. Op een bepaald moment, na een mystieke ervaring, gooide hij dat leven drastisch om, hij brak radicaal met dat alles en liet alles achter zich. “Niemand toonde mij wat ik moest doen, maar de Allerhoogste openbaarde mij dat ik moest leven volgens het evangelie”, schreef hij op het einde van zijn leven. De hele transformatie voltrok zich in een tijdspanne van een drietal jaren. Zijn levensloop is voldoende beschreven, het is niet nodig hier over zijn biografie verder uit te weiden. Maar we kunnen niet om de vraag heen: wat trekt deze jongeren daarin aan en wat is die spiritualiteit die hen beroert?5 Franciscus sluit aan bij de spiritualiteit van de (vooral Griekse) kerkvaders en de vroege middeleeuwen. Hij hield de blik op God gericht, zonder bezit, en levend midden tussen de mensen. Zoals de “Penitentes” de boetelingen uit die tijd die veelal leken waren en zich tot die bezitloze levenswijze aangetrokken voelden omwille van God – a.h.w. aansluitend bij de evangelische armoedebeweging vanaf 1150 (een eerder antikloosterlijke hervormingsbeweging van rondtrekkende boetepredikers). Bij Franciscus bevat die levenswijze een mystieke component waarin “ontleding” en “zelfverlies” centraal staan. Die “ontleding” bevat twee elementen: er is vooreerst de contemplatieve weg naar boven (opgaan in gebed, in God, extase, stigmatisatie, zelfvergetelheid van mystieke aard). Er is evenzeer de weg naar beneden: nederigheid in de betekenis “van iedere mens de mindere zijn”, - de minderbroeder – en het dienstbaar zijn, vooral door dienst aan de uitgestotenen van die tijd. Zijn spiritualiteit beoogt een evenwicht tussen gerichtheid op God en gerichtheid op de medemens, een evenwicht tussen contemplatie en mystiek enerzijds en naastenliefde anderzijds. Naar dat evenwicht moet elke dag actief gestreefd worden, er moet een leven lang aan gewerkt worden. Deze duale wegen, naar God en naar de mensen, hebben deze jonge mensen – gedurende een jarenlang proces van voorbereiding – kunnen hertalen naar de fundamentele waarden van het evangelisch levensplan volgens Franciscus, en dat in een hedendaags format. Dat levensplan willen zij als het hunne zien. Daarin zit bv. wat br. Kenny Brack noemt “de spiritualiteit van het genoeg”: niet van alles het duurste, het nieuwste, het modernste willen, maar het functionele. Die fundamentele waarden worden samengevat in een vijftal grondhoudingen: 6 5
Zie Ilse N. Bulhof, Franciscus van Assisi: evenwicht tussen naastenliefde en mystiek, die verwijst naar de studies over Franciscus door Edith van den Goorbergh en Theo Zweerman: Edith van den Goorbergh en Theo Zweerman, Was getekend: Franciscus van Assisi. Aspecten van zijn schrijverschap en brandpunten van zijn spiritualiteit, Assen, 1998 Edith van den Goorbergh en Theo Zweerman, Franciscus van Assisi, over zijn evangelische bezieling en de betekenis ervan voor onze tijd, Nijmegen, 2003
25
1 2 3
“het evangelie nemen als grondlijn voor je concrete leven; altijd met een zuiver hart tot God bidden; elke mens is een zuster of broeder voor hem die God als Vader heeft; een fraterniteit = als broederschap een levende parabel van het evangelie zijn, in dienstbaarheid, gastvrije openheid, in gehoorzaam aan elkaar (is: luisteren naar elkaar) en delend met elkaar van alle bezit en gaven. Dan ben je vredestichter, verzoener en blije getuige van de boodschap van Jezus Christus; 4 de Heer dienen in armoede en nederigheid; armoede vertaald naar deze tijd betekent: geen gevoel van eigenmachtigheid maar erkenning van eigen kleinheid en afhankelijkheid, sober leven en delen wat je hebt; 5 broeders van de Kerk zijn voor een nieuwe wereld: blijven geloven dat die kerk het voortlevend volk Gods is waarbinnen de Christus zich aan ons schenkt.” In allerlei interviews en geschriften geven de pas geprofeste YouFra-leden aan dat dit vandaag en voor hun leven de essentiële waarden zijn die hen bezielen en die hen de weg wijzen die ze willen gaan, ongeacht waar ook zij zullen terechtkomen. Nu volgen ze o.m. hogere opleidingen chemie, geneeskunde, ingenieur…; sommigen zien een rol weggelegd in de kerk, anderen bouwen aan de weg die verder nog vele kanten uit kan gaan. Ze houden diverse opties open. Deze jongeren rekenen ook op ons gebed, zij vormen nu mee de kerk van vandaag en straks die van morgen. Wij wensen hen “Vrede en alle goeds”.
Jeanne Leniere
Gedenkplaat oprichting YouFra in de Sint-Pieterskerk te Loker
6
Overgenomen, met dank aan br. Klaas Blijleven, www.kapucijnen-vlaanderen.be
26
UIT VERVLOGEN TIJDEN De Kapucijnen na het Concordaat van 1801 Algemeen overzicht Op 15 augustus 1801 werd het concordaat tussen Frankrijk en Rome afgekondigd. De religieuzen waren bitter ontgoocheld: hun kloosters waren ze voorgoed kwijt en recht om te reclameren hadden ze niet, omdat de wereldgeestelijken als vergoeding ontvingen, wat men hoofdzakelijk van kloosters en abdijen had gestolen. Het concordaat bepaalde niets over kloosters. Deze nieuwe toestand scheen dan ook het kloosterleven onmogelijk te maken. Vanuit Rome schreef de generale minister op 17 september 1803 aan de provinciaal, Godfried van Aalst, dat hij zich aan de nieuwe toestand moest aanpassen en zichzelf en zijn gewezen medebroeders beschouwen als eenvoudige wereldgeestelijken, onder het gezag van de plaatselijke bisschop. De kapucijnen die na de opheffing eerst zoveel mogelijk in burgerhuizen samen woonden maar door de vervolging van de onbeëdigde priesters meer verspreid leefden, zochten elkaar weer op na het afkondigen van het concordaat. In vele Vlaamse steden werden kleine residenties ingericht die echter geleidelijk aan uitstierven. Anderen bleven waar ze waren en leefden van hun pensioen, de inkomsten van hun werk zoals het geven van onderwijs of vergoeding voor geestelijke bedieningen, of van de steun van vrienden en familieleden. Anderen verdienden hun kost door handenarbeid, veelal door een vak dat ze in het klooster beoefenden zoals schoenmaker, tuinier of kok. Na het concordaat werden verschillende paters voorlopig of blijvend aan een kerk verbonden als mislezer, biechtvader, kapelaan of pastoor, anderen bewezen dienst in gevangenissen of gasthuizen. Anderen trokken naar andere landen om daar het religieus leven verder te kunnen zetten. Men ontmoet ze zowat overal in Europa. Vanuit Brugge waar men, dank zij vrienden en weldoeners, het klooster omzeggens altijd bleef bewonen zou het kapucijnenleven weer ingericht worden in onze streken. (H X 213325). Het volgend chronologisch overzicht is gemaakt op het tiende deel van Hildebrand,De Kapucijnen in de Nederlanden en het prinsbisdom Luik. Toen de orde op 1 september 1796 werd opgeheven waren er 401 Kapucijnen in de Vlaamse provincie. In de overlijdenstabellen zijn alleen de overledenen van de Vlaamse provincie vermeldt, uitgaande van Hildebrand VI, De Vlaamse religieuzen. 27
Chronologisch overzicht
verstuurd worden, omdat de Fransen ondertussen Rome waren binnengevallen en de paus hadden gevangen gezet. H X 261.
1801 15 augustus 1801 Afkondiging van het concordaat tussen Frankrijk en Rome. Kerk en staat zijn met elkaar verzoend. De Kerk breekt met het oude regime en aanvaardt het goede van de Revolutie. De voorrechten blijven afgeschaft, Kerk en Staat zijn voortaan gescheiden, maar de Staat krijgt controlerecht over de Kerk. De bestaansmiddelen van de geestelijken zijn verzekerd en de eredienst krijgt weer zijn uiterlijk aanzien en oude luister terug. H X 280281.
1802 23 mei 1802 Vanaf 1802 worden per provincie registers van religieuzen aangelegd die recht hebben op een pensioen volgens de wet van 2 maart 1800 en het Arrest van de Consul op 23 mei 1802 . Bijna alle religieuzen aanvaarden deze steun. H X 290.
De religieuzen zijn bitter ontgoocheld omdat al het onrecht hun aangedaan nu officieel door Rome scheen bekrachtigd en goedgekeurd. Hun kloosters zijn ze voorgoed kwijt; recht om te reclameren hebben ze niet omdat de wereldgeestelijken als vergoeding zouden ontvangen, wat men hoofdzakelijk van kloosters en abdijen had gestolen. H X 299.
4 augustus 1802 Op Ré wordt Maximus van Merchtem vrijgelaten H X 280. 17 augustus 1802 Maximus van Merchtem komt in zijn geboortedorp toe onder klokkengelui en het afvuren van kanonnetjes. H X 280.
2 december 1801
1 oktober 1802
De legaat Caprara verbiedt in het vervolg nog vóór of tegen de eed te schrijven. De beëdigden moeten een formulier van onderwerping aan de H. Stoel ondertekenen. De koenheid van de onbeëdigden wordt geprezen, maar zij mogen de beëdigden niet als schismatieken, ketters of geëxcommuniceerden behandelen. H X 261.
Angelicus van Porto S. Giorgio, procurator generaal schrijft speciaal voor de kapucijnen op de linkeroever van de Rijn dat ze volgens een pauselijke beschikking, als wereldgeestelijken mogen leven, onder het gezag van de bisschop. Ze zijn ontslagen van alles wat ze in de toenmalige omstandigheden bezwaarlijk kunnen onderhouden. H X 300.
Heel de kwestie van de eed is een tragisch misverstand. Had Rome maar dadelijk een oplossing gegeven, dan zou er geen schisma zijn gekomen. Rome wilde de eed veroordelen maar het decreet kon niet ondertekend noch
Kapucijnen blijven volgens Angelicus religieuzen en hij schrijft voor om onder de wereldlijke kleding nog één of andere herinnering aan het habijt te dragen. Justus van Leuven die
28
later Trappist wordt droeg steeds een fijne koord om zijn lenden. H X 302.
Pius VII schrijft aan de bisschop van Brünn dat de religieuzen een of andere herinnering aan het kloosterleven onder hun kleding kunnen dragen. Hij voegt er aan toe dat zij zich als wereldgeestelijken moeten voordoen zolang ze daar door omstandigheden toe gedwongen worden. H X 302.
8 december 1802 De Kapucijnen te Brugge heropenen de kerk en celebreren er plechtig de eerste H. Mis. De maire laat de kerk weer sluiten en pas het volgende jaar werd ze voorgoed geopend. H X 374.
15 augustus 1803 Engelmundus van Nispen vertrekt vanuit Antwerpen naar Keulen en verder naar Italië waar hij op 2 december 1803 de pij weer aantrekt. Daar volgt hij een theologische cursus. In 1810 woont hij in het klooster te Jesi. Als ook dit klooster gesloten wordt, keert hij terug naar Antwerpen en komt er aan op 6 juli. In 1813 trekt hij naar Zwitserland, maar kan er als vreemdeling niet aanvaard worden in het klooster te Solothurn. Ontgoocheld keert hij terug en eindigt zijn leven als onderpastoor te Wuustwezel. H X 305.
9 december 1802 Te Malmédy worden de gebouwen, tegen een lijfrente, verkocht aan de maire. De kerk wordt nog voor de eredienst gebruikt. H X 244.
1803 Sinds 1803 doen alle priesters de belofte van trouw aan de grondwet. Om vrede en verzoening te bewerken, worden door de bisschoppen beëdigden en onbeëdigden op gelijke voet gesteld en aldus komt er een einde aan het schisma. H X 281.
17 september 1803 De generale minister schrijft aan Godefridus van Aalst dat hij zich aan de nieuwe toestand moet aanpassen. Zichzelf en zijn gewezen medebroeders moeten zich als wereldgeestelijken beschouwen, onder het gezag van de plaatselijke bisschop. Daarmee heeft Godefridus geen jurisdictie meer. H X 301.
1 januari 1803 Bertinus van Zeeland wordt professor aan het Groot Seminarie te ’s-Heerenberg tot 1805. H X 291.
Zoals de vorige jaren wordt ook in 1803 en de volgende jaren, met wettig verlof, een Directorium voor de Vlaamse Kapucijnen gedrukt en bidden vele uitgedreven medebroeders het Kapucijnenbrevier. In het Directorium worden op de laatste bladzijden de overleden medebroeders vermeld. H X 303.
28 februari 1803 De kardinaal Legaat verleent aan de aartsbisschop van Mechelen de macht om kloosterlingen van hun verplichtingen te ontslaan, de gelofte van zuiverheid uitgezonderd. Ze mogen wereldlijke kleding dragen en zich onder het bisschoppelijk gezag stellen. Kerkelijke bedieningen mogen ze aanvaarden, geld bezitten en er over beschikken. H X 300.
1804
13 april 1803
29
Te Menen is Leonardus van Machelen van 1804 tot 1812 leraar aan het Latijns college. H X 291.
Na het concordaat leven kapucijnen van een pensioen, geven les, nemen de zorg voor kloosterzusters op zich, worden mislezer, biechtvader, kapelaan of pastoor in een of andere parochie. Waar de kloosterkerk voor de eredienst heropend wordt, verricht een kapucijn er gewoonlijk de dienst. Verschillenden aanvaarden pastoraal werk in kleine plaatsen, waar een gewone pastoor niet voldoende bestaansmiddelen vindt. Bijvoorbeeld te Balk, Grauw-Langendam, Hellendoorn en Steggerda, Kerkhoven onder Lommel, Meerdonk, Voortkapel. Anderen bewijzen dienst als mislezer of aalmoezenier in gevangenissen en gasthuizen. H X 289-295.
Te Brugge woont Augustinus van Tielt in een huisje in de Boeveriestraat en geeft er aan jongelingen les in het Latijn. H X 291. 6 januari 1804 Godefridus deelt aan zijn medebroeders te Tienen en te Meersel mee dat hij als provinciaal is ontslagen. Op 20 januari 1804 eveneens aan de definitor Serafinus van Oostende te Brugge. H X 301. 5 februari 1804 Godefridus stuurt aan kardinaal Caprara een afschrift van de ontvangen beslissing en vraagt of dit wel degelijk de mening van de H. Stoel weergeeft en weer moet Godefridus horen, dat hij en zijn medebroeders zich als wereldgeestelijken moeten gedragen. H X 302.
1806 Afkondiging van de keizerlijke catechismus. Daarin wordt geleerd dat de gelovigen liefde, eerbied, gehoorzaamheid, trouw gebed en zelfs legerdienst en belastingen verschuldigd zijn aan de regerende vorsten, vooral keizer Napoleon I. Volgens de catechismus had God zelf de keizerrijken geschapen. De keizer was het beeld van God; hem eren en dienen was dus God zelf eren en dienen. H X 283.
In zijn laatste brieven aan zijn medebroeders wekt Godefridus iedereen op tot gehoorzaamheid jegens de bisschop en tot liefde en dienstvaardigheid jegens elkaar. Het valt hem hard te moeten denken dat de Kerk de religieuzen totaal in de steek laat en slachtoffert. H X 302. Juni 1804
Overlijdens 1796 – 1806
Kardinaal Caprara staat het afleggen van de belofte van trouw aan de grondwet toe. Daarmee komt er een einde aan de verdeeldheid over het al of niet mogen afleggen. H X 279.
Jaar
Overl
1797 1798 1799 1800 1801 1802 1803
18 17 19 14 5 19 7
Een gedeelte van het klooster te Brugge wordt verhuurd om er een lyceum in te vestigen. H X 376.
1804 30
Tot 401 383 366 347 333 328 309 302
1804 1805 1806
16 17 15 147
286 269 254 254
1808 12 juni 1808 Leo van Tienen wordt aangehouden omdat hij in het bezit is van verschillende geschriften tegen de catechismus van Napoleon. Hij komt terecht in de onmenselijke kerker van de Hallepoort te Brussel waarin hij hetzelfde jaar overlijdt. H X 284.
401 - 147 = 254
1807 Tegen de overdrijvingen en theologische valsheden in de catechismus van Napoleon preken Theodulfus van Vorst te Leuven en Urbanus in zijn geboortestad Gembloers. Zij worden aangehouden. Natalis van Tielen neemt ontslag als pastoor te Weerde, om de tekst niet te moeten volgen. H X 283.
1813 Uit 1813 hebben we een betrouwbare lijst van medebroeders die zich in het klooster te Brugge vestigden. Ann IV 108-109.
Uit de Vlaamse provincie
P RN
FN
GP
GJ
1
P Joannes Baptista
Verbruggen
Erembodegem 1740
2
P Seraphinus
Catry
Oostende
1741
3
P Hugo
van Coquelaere
Ardooie
1735
4
P Raphael
Christiaens
Kortrijk
1729
5
P Sulpitius
Eggermont
Deerlijk
1750
6
P Humbertus
de Muynck
Oostwinkel
1751
7
P Matthaeus
v.d. Walle
Hansbeke
1759
8
B Stephanus
Lankpaepe
S.-StevensWoluwe
1749
9
B Cornelius
v.d. Cruyce
Asse
1752
10
B Franciscus
Soetemans
Kersbeke
1757
11
B Candidus
Verstrynghe Maldegem
Uit de Custodie van Duinkerke 31
1769
P RN
FN
GP
GJ
12
B Carolus
Westouter
Hallynck
1765
13
B Antonius
Belle
Verheyde
1757
Antonius was in 1811 naar Slovakije getrokken waar hij in 1825 overlijdt. H X 375
Vóór het opmaken van deze lijst waren sinds 1802 de volgende medebroeders in het klooster overleden:
1
P RN
FN
GP
OJ
2
B Marinus
Vleryck
Kortrijk
1805
3
P Bavo
Biebuyck
Sint-Baafs-Vijve 1805
4
P Wenceslaus de Laney
Lokeren
1806
5
B Gedeon
Bracke
Kalken
1811
6
P Fledericus
Strobbe
Sinaai
1811
7
B Fabianus
Diksmuide
Sonneville
1812
8
P Arsenius
Nolf
Ieper
1812
9
P Felix
Byl
Geraardsbergen 1816
10
P Julianus
Delcambe
Tielt
1824
H X 375 Eind 1815 of begin 1816 krijgt Seraphinus bezoek van de missionaris Karel Nerincx die hulp en steun komt zoeken voor Amerika. Karel was de broer van de novice Robertus die in 1797 te Everberg werd opgepakt en verbannen. Seraphinus moet met Karel Nerincx gesproken hebben over de eventuele mogelijkheid om de Orde te herstellen. De missionaris reist naar Rome en heeft daar waarschijnlijk op verzoek van Seraphinus de toestand aan de vicaris generaal, Marianus van Alatri, uiteengezet. H X 379.
1815 Na de oprichting van het Koninkrijk der Nederlanden hoopt men op de mogelijkheid om het kloosterleven te herstellen. H X 378. Ook Seraphinus van Oostende moet deze hoop hebben gekoesterd. De laatste provinciaal, Godefridus van Aalst en drie definitoren waren overleden: Godefridus in 1812, Illuminatus van Leuven reeds in 1800, Guido van Brussel en Theodulfus van Vorst in 1810. Alleen Seraphinus was nog in leven en hij voerde nog altijd de titel van custos. Nu de kans bestond om de Orde opnieuw in te richten begreep hij dat deze taak op hem rustte. H X 379.
1816 17 april 1816
32
Karel Nerincx keert terug uit Rome met een brief waarbij Seraphinus tot Commissaris generaal voor de Vlaamse provincie wordt benoemd. H X 379.
te mogen herinrichten. Feitelijk kon men niets bekomen. De Regering blijft vijandig tegenover kloosterordes. H X 380
De benoemingsbrief hebben we niet. We mogen veronderstellen dat de gesupprimeerde religieuzen niet konden gedwongen worden om hem als overste te erkennen. Alleen degenen die uit vrije keuze het kloosterleven weer wilden omhelzen konden in hem hun wettige overste vinden. Van de nieuwe commissaris wordt verwacht dat hij novicen zou trachten aan te werven om aldus een nieuw begin te maken. H X 379-380
1818 Een decreet van de regering verdeelt de religieuzen in drie groepen: degenen die zieken verplegen, anderen die onderwijs geven en degenen die een beschouwend leven leiden. De Kapucijnen worden bij de laatste categorie ingedeeld. Zij zijn, zoals de andere contemplatieven van geen nut en worden veroordeeld om uit te sterven. Voorlopig mogen de leden wel samen blijven wonen, maar ze mogen geen novicen aanvaarden. H X 380.
Overlijdens 1807-1816
Jaar
Overl
1807 1808 1809 1810 1811 1812 1813 1814 1815 1816
11 13 8 18 15 10 7 12 12 7 113
1819
Tot 254 243 230 222 204 189 179 172 160 148 141 141
Begin 1819 dienen de kapucijnen te Brugge een aanvraag in om in hun klooster een bejaardenhuis in te richten. H X 381. 3 april 1819 De burgemeester en schepenen vragen, op bevel van hogerhand, nadere inlichtingen, samen met de tekst van de voorschriften die men zou onderhouden. H X 381. 4 november 1820 Schoenmaker Willem Thuyns voldoet voor huishuur en landpacht en levert bij de vereffening nog een paar schoenen. H X 377.
254 – 113 = 141
15 november 1820
1817
Aan Joseph de Meyer, bleker, die achter de kloostertuin grond had gekocht, verpacht men voor 9 jaar een muur. H X 377.
21 maart 1817 Seraphinus deelt aan de Vicaris generaal mee dat men bij de protestantse koning een aanvraag heeft gedaan om de verschillende Ordes
1822 25 april 1822
33
Overlijden van Seraphinus. Uit een brief aan de vicaris generaal blijkt dat hij al geruime tijd leed aan een ongeneeslijke kwaal “circa opus urinandi”. Hij was 81 jaar oud. Tot op zijn sterfbed was hij bekommerd om de herinrichting van de provincie en zocht hij een medebroeder aan wie hij zijn macht als Commissaris kon delegeren. In het klooster woonden samen met hem nog enkele broeders en drie paters. De jongste was Humbertus van Oostwinkel, 71 jaar en die nooit jurisdictie kreeg. De twee anderen, Ignatius van Tielt en Sulpitius van Deerlijk waren zo ellendig gesteld dat ze zelfs hun brevier niet konden bidden. Seraphinus zocht iemand die nog in zijn volle kracht was en iets voelde voor de herinrichting van de orde. Zijn voorkeur gaat naar Benedictus van Testelt, 53 jaar oud die sedert 1817 pastoor is te Aarsele. H X 381.
Overlijdens 1817-1826
Jaar
Overl
1817 1818 1819 1820 1821 1822 1823 1824 1825 1826
12 7 9 6 6 8 9 3 6 9 75
7 mei 1822
141 – 75 = 66
Benedictus schrijft aan de vicaris generaal dat Seraphinus is overleden en hem op zijn sterfbed tot opvolger heeft aangesteld. Meteen vraagt hij bekrachtiging van deze beschikking, vooral, voegt hij erbij, omdat er veel hoop is dat de koning de Orde te Brugge zou laten herinrichten. H X 383.
1828
Tot 141 129 122 113 107 101 93 84 81 75 66 66
Br. Engelbertus van Nederokkerzeel en Natalis van Tielen komen naar het klooster te Brugge. H X 384.
1829
De beschikkingen echter van Seraphinus worden goedgekeurd en bekrachtigd. Benedictus krijgt dezelfde macht die een provinciaal bezit en wordt de wettige overste van de samenwonende Kapucijnen. Hij wordt belast met het inrichten van een noviciaat en het aanwerven van nieuwe leden, zohaast de omstandigheden het toelaten. H X 383.
Gerulfus van Merendree komt naar het klooster te Brugge. H X 384.
1830 Onafhankelijkheid van België. Van nu af kan men vrij novicen aanvaarden. H X 384.
20 mei 1822 Het stadsbestuur deelt mee dat van hogerhand de aanvraag om in het klooster een bejaardenhuis in te richten verworpen is. Het opzet was een beetje te doorzichtig om op die manier nieuwe leden aan te werven. H X 381.
Angelus van Mechelen komt naar het klooster te Brugge. H X 384.
1831 34
Ivo van Ieper komt naar het klooster te Brugge. H X 384.
Joannes Evangelista van Aarschot komt naar Brugge wonen. H X 384.
vraagt nu aan de generale minister om paters te sturen om te preken en biecht te horen, ook een provinciaal, een gardiaan en een lector. Te Brugge zijn er nu 7 novicen en hij vraagt een wettige delegatie om professies te mogen afnemen. H X 385-386.
4 oktober 1831
6 september 1832
Benedictus van Testelt kleedt als eerste novice Justus van Tielt in. Hij is 30 jaar oud en reeds subdiaken. H X 384.
Carolus komt reeds vóór 4 september 1832 te Rome aan. Uit het antwoord van Sigismundus van Ferrara, generale minister, van 6 september 1832 blijkt dat hij onmogelijk paters naar Brugge kan sturen. Joannes Evangelista wordt tot custos benoemd en Natalis tot assistent. De custos mag de professies aanvaarden. Zo vlug mogelijk moet men het ordeskleed weer aannemen. Het wordt toegestaan om geld te aanvaarden dat men aan de syndicus moet afgeven. Tenslotte vraagt de generale minister een lijst van kloosters en religieuzen en de naam van het noviciaatklooster. H X 386.
31 maart 1831
Inkleding in 1831 Justus Coussens van Tielt ° 1801
1832 7 januari 1832 Te Aarsele overlijdt Benedictus van Testelt, commissaris. H X 384.
Begin december 1832
15 januari 1832
Br. Carolus komt terug thuis en wordt met vreugde door zijn medebroeders onthaald. Nu kan men denken aan de heropbloei van de provincie. H X 386-387.
Men schrijft naar Rome om het generalaat op de hoogte te brengen van het overlijden van de commissaris en de benoeming van een plaatsvervanger te vragen. Met groeiend ongeduld verwacht men antwoord vanuit Rome. Later blijkt dat de brief nooit is aangekomen. H X 385.
8 december 1832 Joannes Evangelista, de nieuwe Custos kan eindelijk de professie afnemen van Justus van Tielt, die sinds twee maanden zijn noviciaat heeft voltooid. Op deze dag trekt men ook de ordeskleding weer aan. H X 389.
8 augustus 1832 Br. Carolus van Westouter, die lange jaren in Italië heeft gewoond, is bereid om naar Rome te reizen en een aantal zaken met de hogere oversten te gaan regelen. Te Brugge wordt na gemeenschappelijk overleg, door Aurelius van Voormezele, pastoor te Mannekensvere, een brief opgesteld. Aurelius begint zijn brief met er aan te herinneren dat Joannes Evangelista en Natalis naar Rome hadden geschreven, zonder antwoord te mogen ontvangen. Hij
Bij Felix De Pachtere wordt ten gerieve van de novicen een derde uitgave van de Geestelycke Oeffeninghe gedrukt. Ook een nieuwe uitgave van Regel en Testament met allerlei bijvoegsels. H X 385.
Inkledingen in 1832
35
Arnoldus Hollevoet van Roksem ° 1808
1 mei 1834
Vincentius van Thournout van Brugge ° 1812
Het Belgisch parlement stemt een wet waarbij op staatskosten een spoorlijn zal worden aangelegd naar Gent en Oostende over Brugge. H X 413.
Exit Warlop
Mgr. Corselis heeft bezwaar tegen het samengaan van Brugge en Velp. H X 349.
1833
Inkledingen in 1834
15 januari 1833
Bernardus Vandendaele van Ronse ° 1797 Judocus Courtecuisse van Doornik ° 1804 Petrus van Oorschot van Hoge-Zwaluwe ° 1810 Bernardinus De Stoop van Ledegem ° 1815
Officiële berichten uit Rome komen voortaan geregeld aan. H X 387. 27 januari 1833
Felix Lauwers van Antwerpen ° 1787
Wijding van Mgr. Boussen tot bisschop van Brugge. Mgr. Corselis brengt een bezoek aan het klooster samen met de bisschoppen van Gent en Doornik. Een mannenklooster was iets nieuws, te meer omdat de kapucijnen 7 weken vroeger het ordeskleed weer hadden aangenomen. H X 390.
Exit Louis Ovaert van Heestert ° 1810 Carolus Bauwens van Aalst ° 1812 Jan Baptist Tielemans ° 1812
1835
Inkledingen in 1833
30 januari 1835
Isidorus Declercq van Sleidinge ° 1805 Henricus Jansen van Nijkerk (NL) ° 1801 Cornelius Rotsaert van Dudzele ° 1810 Antonius Van den Berghe van Bekegem ° 1810 Anselmus Clarysse van Tielt ° 1803 Livinus Hollevoet van Oudenburg ° 1811
Corselis denkt er aan om te Maaseik een noviciaat te beginnen en Brugge als studiehuis in te richten. Hij wil Philippus van S.-Truiden die te S.-Truiden woont tot novicemeester benoemen. Het bisdom Luik heeft bezwaar tegen de terugkeer van de Kapucijnen te Maaseik, omdat de geestelijkheid ter plaatse er tegen is. H X 350.
1834 Mgr. Corselis wordt, op voorstel van het Belgisch episcopaat, aangesteld voor het toezicht over alle Zuid-Nederlandse Regulieren. Hij krijgt uitgebreide volmachten zoals een generale minister van de verschillende ordes. Voor de Belgische regulieren vertegenwoordigt hij de paus in persoon, zodat zelfs de Nuntiatuur zich niet met zijn aangelegenheden mag inlaten. H X 349.
9 maart 1835 Mgr. Corselis komt naar het klooster om na te gaan of er geen beletsels zijn voor de professies van Bernardus van Ronse en Judocus van Doornik en onderzoekt, samen met kanunnik Simons, de toestand in het klooster. H X 391. Corselis maakt een uitvoerig verslag: Capita inquisitionis habitae in conventu Ordinis
36
Fratrum Miniorum Capccinorum Brugis. In het klooster wonen 22 religieuzen, 3 paters, 3 geprofeste en 4 ongeprofeste clerici, 5 oudere en 4 jongere geprofeste en 3 ongeprofeste broeders.
- Bij het verlaten van het klooster heeft men altijd wettig verlof nodig en een gezel. - Een broeder wordt het uitgaan verboden, wegens gevaar voor drankmisbruik. - De aanwezigheid in het nachtofficie en de voorgeschreven meditatie kunnen beter.
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22
P. Natalis B. Franciscus P. Augustinus P. Joannes Evangelista B. Ivo B. Carolus B. Joannes B. Angelus P. Joachim B. Engelbertus P. Justus B. Arnoldus B. Vincentius P. Isidorus P. Henricus B. Cornelius B. Antonius P. Anselmus B. Livinus P. Bernardus P. Judocus P. Petrus
- De meditatie ’s avonds duurt tot half zeven. - Sommige oude medebroeders trekken een pensioen; het bewaren of onafhankelijk gebruiken van dit geld kan niet geduld worden. Het moet aan de overste worden afgegeven. - Corselis eist ook méér toezicht bij het behandelen van geld. Iedere maand moet er over ontvangsten en uitgaven verantwoording worden geven. - Corselis wil absoluut niet dat iemand nog met geld naar de markt of de winkel gaat. -Men moet trachten een knecht of een boodschapper te hebben. H X 392-393. 1 mei 1835 Corselis vraagt aan Malou, de toekomstige bisschop van Brugge en sedert enkele maanden teruggekeerd uit Rome, om bij de Kapucijnen les te geven in dogmatiek en H. Schrift. H X 422. 18 mei 1835
1835
Joannes Evangelista, 75 jaar oud en steeds bedlegerig, schrijft een brief aan de generale minister met de vraag om Justus van Tielt dezelfde jurisdictie te geven als aan hem. Uitdrukkelijk vraagt hij niet hem custos te benoemen. Justus is dan 34 jaar oud, twee en een half jaar geprofest, pas priester gewijd maar zonder jurisdictie omdat hij zijn studies nog niet voltooid heeft. H X 394.
April 1835 Als besluit van de visitatie door Mgr. Corselis kondigt hij een reeks voorschriften af. - Dispensaties en verzachtingen, door de tijdsomstandigheden ingevoerd, dienen zo vlug mogelijk weer afgeschaft. - Het silentium kan beter onderhouden worden.
6 juni 1835
37
De generale minister antwoordt dat ouderdom en ziekte een voldoende reden zijn om jongere krachten met de zorg voor de Custodie te belasten. Hij dankt Joannes Evangelista voor bewezen diensten en benoemt Justus als custos. H X 394.
Mgr. Boussen schenkt een schilderij voor het hoogaltaar dat vroeger bij de dominicanen hing. H X 397. Op vrijdag voor Palmzondag herneemt men de oude gewoonte om het beeld van O.L.V. van Smarten uit de kapucijnenkerk naar de S. Salvator te brengen om het dan de zondag daarop in plechtige stoet terug te brengen. H X 397.
Deze oplossing en zijn eigen afzetting had Joannes Evangelista niet verwacht. Zijn bedoeling was de bemoeizieke Natalis onschadelijk te maken en te verkrijgen dat Justus de zorg over alles zou overnemen van zodra hij kwam te sterven. Maar te Rome wist men niet dat Justus nog student was. H X 394.
Malou, hoogleraar benoemd te Leuven, wordt opgevolgd door kanunnik J.J. De Keyser en de onderpastoor op S. Salvator L. de Costere. Zij geven drie jaar les. H X 422.
23 juni 1835
Corselis voert de jaarlijkse retraite in. H X 397.
De brief gericht aan Joannes Evangelista, custos van de Belgische Kapucijnen werd gestuurd naar Velp met het verzoek hem aan het goede adres te bezorgen. Via Ieper en Kortrijk komt hij te Brugge toe op 23 juni 1835. H X 395.
Na de retraite en in de maanden daarop geeft Corselis een aantal nieuw verordeningen. - De lekenbroeders moeten zoveel mogelijk al het werk doen in het klooster en zelden zal men beroep doen op leken.
29 juni 1835
- Het blijft verboden om zonder verlof en zonder gezel uit te gaan.
Corselis belast zijn medevisitator kanunnik Simons de brief uit te voeren en officieel aan de Brugse Kapucijnen mee te delen. Op 30 juni 1835 leest hij aan het ziekbed de brief voor aan Joannes Evangelista, daarna aan alle religieuzen en allen erkennen Justus als Custos. H X 395.
- In de stad mag men niets eten of drinken. - Paters die buiten het klooster mis lezen mogen alleen vertrekken, zonder gezel en meteen na de misviering terugkeren. H X 397 - Leken moeten zoveel mogelijk uit het klooster wegblijven. Ze worden nooit in de refter toegelaten.
26 augustus 1835 Overlijden van Joannes Evangelista van Aarschot. H X 396.
- Om vier uur komen de religieuzen voor een kwartier samen in de refter om er in stilte een kroes bier te drinken.
Tijdens het bestuur van Justus van Tielt zijn er weinig inkledingen. Van Corselis mag men voorlopig geen lekenbroeders meer aanvaarden, men had er genoeg; clerici mogen maar aanvaard worden nadat ze hun humaniora voltooid hebben. In 1835 en 1836 zijn er geen nieuw inkledingen. H X 396.
- Zonder uitdrukkelijk verlof gaan de kloosterlingen nooit op elkaars cel. - De deuren van de cellen worden gesloten maar de gardiaan heeft een sleutel van elke cel.
38
- De kelders zijn op slot, alleen de refterier en de portier hebben er een sleutel van. De gardiaan heeft alleen de sleutel van de wijnkelder.
Namens de bisschop van Brugge, heeft Corselis naar het aartsbisdom Toulouse geschreven. De aartsbisschop heeft daarop, de provinciaal van de Catalaanse kapucijnen aangesproken en hem gevraagd of er onder de medebroeders, onlangs uit Spanje aangekomen, ook mannen zijn die voor de bediening van overste, lector en novicemeester in aanmerking komen. Eén of twee komen in aanmerking en zijn bereid om naar Brugge te komen. H X 423.
- Alle giften moeten ten goede komen aan de gemeenschap. - Er wordt aan herinnerd dat men het nodige mocht bedelen, maar niets overtolligs. - Geldomhalingen, die tot hiertoe regelmatig werden gehouden, worden voortaan verboden en men moet de mensen verzoeken liever “in natura” te geven.
30 mei 1837 Corselis herinnert Justus eraan hoe hij in 1836 het gemeenschappelijk leven weer heeft ingevoerd en wijst er Justus op dat hij een einde moet stellen aan misbruiken en alle verslapping moet tegen gaan nu sommigen weer over eigen geld willen beschikken. H X 399.
- De priesters krijgen één vrije mis per week waarvoor ze geen vergoeding mogen vragen. H X 398
19 augustus 1837 Overlijdens 1827-1836
Jaar
Overl
1827 1828 1829 1830 1831 1832 1833 1834 1835 1836
8 5 8 2 2 4 5 4 3 1 42
Justus schrijft aan de generale minister om dringend twee vreemde paters te vragen; de één als custos en de andere als novicemeester . H X 400.
Tot 66 58 53 45 43 41 37 32 28 25 24 24
23 augustus 1837 In een vlaag van moedeloosheid schrijft Justus een tweede brief. Als men vanuit Rome niemand kan sturen kan men in zijn plaats Bernardus van Ronse benoemen. Het klooster telt op dat moment 22 religieuzen, waarvan 8 priesters, één diaken en één novice. Verschillende onder hen klagen over Justus en over bepaalde toestanden in het klooster. De broeders Bernardinus en Vincentius vinden dat er geen observantie is, vooral inzake armoede; Petrus van Hooge-Zwaluwe is erg scrupuleus, Augustinus van Tielt, van wie Justus zoveel had verwacht en die als een heilige bekend stond valt erg tegen; broeder Livinus had een lastig karakter. H X 401.
66 – 42 = 24
1837
9 september 1837
20 april 1837
39
In zijn antwoord op beide brieven verwijst de generale minister naar Corselis, die ter plaatse is. Corselis kan beter dan hij, oordelen en heeft ook alle nodige macht. Hij kan zoals gevraagd wordt niemand sturen. Men moet dus voortsukkelen, zo goed het gaat. De laatste maanden van zijn drie jaar draagt Justus gelaten zijn last. H X 401.
24 maart 1838 Het koninklijk besluit tot aanleg van de spoorlijn wordt ondertekend. H X 414. 10 april 1838 Bij de onteigening van een deel van het klooster voor de aanleg van de spoorweg, zijn er veel geldzaken te regelen. Aan de Z.E.H. van Zuylen van Nyevelt, pastoor van het hospitaal wordt gevraagd syndicus te worden. Hij is de kapucijnen zeer genegen. Hij was een lid van de familie die vroeger het klooster hielp terugkopen. H X 399.
23 oktober 1837 Men is bezig met de plannen van het station en al spoedig blijkt dat men het op het klooster gemunt heeft. Mgr. Boussen schrijft naar een paar ministers om het te beletten. De minister van Openbare Werken bezoekt het klooster en belooft dat kerk en klooster gespaard zullen blijven, alleen enkele bijgebouwen moeten verdwijnen. Een liberaal kopstuk vindt het een schande, dat de schoonste uitvinding van de eeuw op een stuk Kapucijnenmuur dreigt dood te lopen. H X 414.
16 april 1838 Het plan van de percelen die onteigend moeten worden liggen ter inzage. Het stadsbestuur keurt ze ne varietur goed. H X 415. 29 april 1838 Justus schrijft in verband met de drie Catalaanse kapucijnen dat hij het voorstel besproken heeft met de 9 priesters en 12 geprofeste broeders. Drie medebroeders waren van oordeel dat de Spanjaarden nooit ons koud klimaat zouden gewoon worden. De overigen keuren het plan goed. Ook aan de bisschop en de Visitator wordt de zaak voorgelegd. H X 424.
Inkledingen in 1837 Gregorius Van Gastel van Ginneken ° 1806 Bonaventura Plé van Amiens °1799
1838 Voor de aanleg van de spoorlijn wil het liberaal stadsbestuur van de gelegenheid gebruik maken om het klooster geheel te doen verdwijnen. Het opzet mislukt maar de Kapucijnen moeten wel een derde van hun erf afstaan. H X 414.
Men stond op het punt om geld voor de reiskosten te sturen, toen de kwestie van het station het plan verijdelde. Men vroeg uitstel en later zou men zien wat er kon gedaan worden. Naderhand hoort men van geen Spanjaarden meer spreken. H X 424.
2 maart 1838
29 april 1838
De aartsbisschop van Toulouse antwoordt op een brief van Justus van 12 februari 1838. Drie Catalaanse kapucijnen zouden komen, een overste, een lector en een novicemeester. Ze zouden afreizen van zodra ze het nodige voor hun reiskosten ontvingen. H X 423.
Kort na het ter inzage leggen van de plannen, richten de Kapucijnen een smeekschrift tot koningin Ludovica van Orleans voor het behoud van het klooster. In een brief van Justus van 29 april 1838 wordt uitdrukkelijk beves-
40
tigd, dat ze ten voordele van het klooster is tussen gekomen en de opheffing ervan heeft belet. H X 416.
Juli 1839 Corselis houdt visitatie en spreekt met alle religieuzen. Zo goed als alle klachten komen van Gregorius van Ginneken die nog geen jaar geprofest is. Niets dan kleinigheden worden feitelijk aangeklaagd. Slechts één punt kan tot nadenken stemmen. Corselis verneemt dat er in het klooster twee partijen zijn. Corselis heeft dit misschien gedramatiseerd. H X 413.
9 mei 1838 Voor de onteigening moet een schatting van de schade worden opgemaakt. Op verzoek van baron de Pélichy van Huerne en de heer en mevrouw van Zuylen van Nyevelt, de wettelijke eigenaars, maakt de landmeter Lucq een schatting. H X 416.
29 juli 1839 Na te hebben beraadslaagd met zijn medevisitator Simons, vervangt hij, zonder verkiezing te houden, Bernardus door Justus, die hij voor drie jaar benoemt als Custos en gardiaan. Natalis wordt vicaris en Petrus van HoogeZwaluwe novicemeester. H X 413 en H X 421.
26 mei 1838 Ook de staat laat ook zo’n stuk opmaken. H X 416. 6 juni 1838 Een verkiezing wordt gehouden waarbij Bernardus van Ronse gardiaan wordt. Justus blijft Custos. Te Rome vraagt men geen verlof of bekrachtiging omdat de generale minister zelf naar de Visitator had verwezen. H X 411.
Einde 1839 Anselmus, Isidorus, Bonaventura en Petrus worden naar S.-Truiden gestuurd om onder leiding van de recollect P. Dirix, theologie te volgen. Anselmus houdt het geen dag uit en keert op nieuwjaarsdag naar Brugge terug. H X 424-425.
23 juli 1838 Het eigendomsrecht wordt aan de Staat overgedragen voor 35.000 fr. H X 416. 12 augustus 1838
1840
Plechtige opening van het station in aanwezigheid van de koning en de koningin. H X 417.
Door de aanleg van de spoorlijn moeten duizenden Bruggelingen in het vervolg een lange omweg afleggen om het klooster en de kerk te bereiken. In 1840 wordt beslist onder de sporen een viaduct te maken dat al spoedig de naam van “Kapucijnengat” krijgt. H X 419.
Een groot stuk van het klooster moet herbouwd worden: het spreekhuis, de ziekenzaal, de paardenstal, het houtkot, de bergplaats van br. tuinier enz. H X 417.
1 juli 1840
1839
P. Dirix, recollect, zendt een getuigschrift voor Isidorus en Petrus die negen maanden vlijtig gestudeerd hebben te S.-Truiden. Bonaventura moet vroeger vertrokken zijn. H X 425.
Onder het gardianaat van Bernardus begint men ook buitenshuis dienst bewijzen zoals regelmatig mis lezen bij de Kapucinessen en Coletienen. H X 411.
41
Waarom men er nooit aan dacht om de studenten naar Velp te sturen kan verwondering wekken. Corselis maakte wellicht bezwaar tegen het zoeken van contact met het Noorden. H X 425.
Eugenius van Rumilly schrijft aan Justus over het gerucht dat Corselis, die op dat moment te Rome is , vervangen zal worden. Voor de Kapucijnen was het een geluk dat hij in bediening bleef. H X 428.
Advocaat Isidoor Hye staat een schilderij uit het vroegere klooster van Gent af aan Brugge. H X 427.
29 april 1841 Br. Arnoldus van Roksem vraagt zijn secularisatie aan. De generale minister laat aan Justus weten dat hij de zaak heeft voorgelegd aan de Congregatie. H X 434.
In de kerk bestaat nog altijd de Broederschap van de Onbevlekte Ontvangenis en voor de godsvrucht tot Donatus, Franciscus en Antonius wordt opnieuw geijverd. Men hoort ook opnieuw biecht in de kerk. H X 427.
19 mei 1841 De Spaanse missionaris Willelmus van Ugar komt te Brugge aan en verblijft er een jaar. H X 432.
Augustus 1840 Over Bonaventura van Amiens, die in 18391840 een tijdje te S.-Truiden studeerde, schreef P. Dirix aan Corselis op 1 januari 1840: “Ik hoop dat God deze student op de goede weg mag bewaren”. Deze bedenking voorspelde niet veel goeds en de tijd zou het bewijzen. Terug te Brugge had Bonaventura contact opgenomen met Mgr. Dupuch, bisschop te Algiers om daar te gaan arbeiden. De bisschop wil hem gaarne onder zijn priesters opnemen. Uit een brief van P. Dirix aan Corselis van 10 mei 1841 vernemen we dat Mgr. Dupuch, aan Bonaventura het verblijf in zijn bisdom had ontzegd en alle priesterlijke bediening had verboden. Dirix vermoedt dat er sprake was van drankzucht. Hij was bovendien zonder wettig verlof naar Algiers gereisd. Op 22 mei 1843 werd hij geseculariseerd. Wat er verder van hem geworden is, weten we niet. H X 435-437
10 mei 1841 Rome laat de beslissing aan Corselis die kan toelaten dat Arnoldus buiten het klooster leeft maar gebonden blijft aan de essentialia van de drie geloften. H X 434. 9 juni 1841 Het antwoord van 10 mei door de generale minister aan Justus meegedeeld wordt door Corselis uitgevoerd. Arnoldus keert terug naar zijn geboortedorp en gaat weer bij zijn familie wonen. H X 434.
1841 Op last van de generale minister verblijft br. Bernardinus van Ledegem in een klooster van Beieren. Onvoorziens komt hij omstreeks juni 1842 terug te Brugge waar men hem weigert te aanvaarden omdat hij zich vroeger meer dan eens openlijk weerspannig en opstandig heeft getoond. Voor het einde van het jaar is hij te Velp. In 1847 vergezelt hij Bernardinus van Uden naar het Generaal kapittel. Op 29 juli 1850 geeft de generale minister aan de Custos de raad hem naar een andere provincie
Inkleding in 1840 Serafinus Van Damme van Brugge ° 1820
1841 20 februari 1841
42
te sturen omwille van zijn misdragingen. In januari 1851 trekt hij naar Lyon en wordt te S.Etienne geplaatst. Hij vraagt herhaaldelijk om naar België te mogen terugkeren. Op 16 november 1853 krijgt hij een obediëntie voor Hazebroek. Hij leeft tot in 1875 en sterft te Brugge in de Boeverie. H X 434-435.
zing stemt men zes maal. Bernardus en Petrus krijgen telkens 8 stemmen. Omdat niemand de absolute meerderheid krijgt, maakt Corselis van zijn recht gebruik en benoemt hij Bernardus die in de zesde stembeurt 9 stemmen heeft, tegen Petrus met 8 stemmen. H X 426427.
1 augustus 1841
11 oktober 1842
Petrus van Hooge-Zwaluwe tekent als novicemeester en Gregorius draagt de titel van Rubriekmeester. H X 413.
Corselis kondigt zijn verordeningen af na zijn visitatie van juli 1842. - De gardiaan moet voortaan een raad hebben die hij bij alle belangrijke beslissingen moet raadplegen. Deze raad bestaat uit de 4 oudste paters en de 2 oudste broeders volgens professiedatum.
De kartabel voor 1841-1845 is bestemd zowel voor de Custodie als voor Vlaanderen. H X 441. Officia propria van de orde verschijnen in druk. H X 385.
- Iedere week moet aan de broeders onderricht worden gegeven over de christelijke lering en de observantie.
Inkledingen in 1841 Laurentius Praxmarer van Imsterberg (AU) ° 1822
- Henricus moet als kok vervangen worden door een broeder.
Exit
- Een priester kan als koster worden aangesteld.
Felix Pira van Brugge ° 1823
- Voor het mislezen in de stad moet een beurtrol worden opgesteld.
1842
- Tijdens de meditatie moet een van de knechten portier zijn en hij mag slechts voor dringende zaken iemand uit het koor roepen.
Judocus van Doornik wordt lector te Brugge. Vóór zijn intrede in 1834 had hij les gevolgd in het seminarie te Doornik. Hij overlijdt plots in 1846. H X 425.
- De aanwezigheid in het officie en de meditatie kan beter.
Joachim van Brugge, pastoor te Eernegem, komt in het klooster zijn gouden jubileum vieren. H X 432.
- De schuldbekentenis, eenmaal in de week, wordt verplichtend gesteld.
19 juli 1842
- Na het middagmaal is het voortaan verboden nog in de keuken koffie te drinken.
Voor de verkiezing van een nieuwe overste zijn er 18 stemgerechtigden. Hebben slechts actieve stem:Justus als aftredende overste en Serafinus van Brugge die te jong is. Corselis heeft bij het verhoor van de religieuzen vastgesteld hoe onderling ze verdeeld zijn. Bij de verkie-
- De overste moet toegang hebben tot alle cellen.
43
- Henricus krijgt het verbod om nog ergens binnen te gaan, wanneer hij in de stad mis heeft gelezen.
der scheen hij uit door een wondere eenvoudigheid. Oude en stram geworden, wilde hij eens de trappen afkomen, viel echter en kwetste daarbij zijn hoofd. Nog twee jaar leed hij veel pijn en stierf op 11 maart 1842. H X 433.
- Vanaf begin 1843 is het uitdrukkelijk verboden om nog maaltijden op te dienen voor de leden van de broederschappen of hen nog bier te schenken. - De bovenste helft van de deur in de spreekkamers moet van glas zijn.
1843 3 januari 1843
- Op voorstel van Gregorius, de man van het oude Caeremoniale, worden een aantal oude gebruiken opnieuw ingevoerd. De “grote penitentie” waarbij men geknield eet, op Goede Vrijdag alleen brood en vruchten met bier, dagelijks om 11 uur middagmalen en ’s morgens niet ontbijten.
Aan de generale minister wordt de uitslag van de verkiezing van 19 juli 1843 meegedeeld samen met een historische schets over het klooster. Er waren toen 11 priesters, één clericus en 9 broeders; samen 21 religieuzen. H X 426.
- De schaal en de offerblokken in de kerk worden afgeschaft.
15 mei 1843 Enige tijd voor deze datum is Petrus van Hooge-Zwaluwe op bezoek te Velp. Hij moet daar op de invloed van Corselis hebben gewezen en hebben aangeraden om op hem een beroep te doen, om het huis te Maaseik terug te kunnen krijgen. H X 439.
- Niemand heeft het recht om geld te bezitten. - Ook het verbod om iets voor vrije missen te aanvaarden wordt herhaald. H X 428-432. 11 maart 1842 Overlijden van Br Carolus van Westouter, Petrus Hallynck; geboren op 23 november 1765; zoon van Matthaeus Franciscus en Helena Dauchy; professie te Belle op 23 augustus 1798. woont in het klooster te Kortrijk sedert 1 november 1792; woont te Gent in 1796 en daarna te Bornem; ter deportatie veroordeeld op 14 Brum. VII; vlucht naar Italië; terug te Brugge vóór 1815; sterft te Brugge op 11 maart 1842.
31 augustus 1843
Uit Belle was hij in 1792 naar Kortrijk en later naar Gent overgekomen. Na de opheffing van het klooster te Gent , vluchtte hij naar Italië en verbleef daar in verschillende steden. Later kwam hij te Rimini en bleef er tot dit klooster eveneens werd opgeheven. Hij keerde terug en kwam te Brugge terecht. Als termijnbroe-
Isidorus van Sleidinge vraagt aan de generale minister om naar Velp te mogen verhuizen omdat er daar méér observantie heerst dan te Brugge. Corselis schrijft er bij dat het waar is wat de Isidorus schrijft. Nogmaals wordt gevraagd om een bekwame overste, novicemeester en lector te sturen. H X 440.
Corselis vindt nog altijd dat het klooster geen bekwame paters heeft om de jeugd te leiden. H X 426.
1844 23 januari 1844
44
Bernardus van Ronse schrijft een obediëntiebrief voor Petrus van Hooge-Zwaluwe en Seraphinus van Brugge om de familie van P. Petrus en het klooster te Velp te bezoeken. Ze mogen 20 dagen wegblijven. H X 439.
P. Bernardus heeft een aanvraag voor Rome opgesteld. Hij wijst erop, dat het klooster te Brugge blijft kwijnen en men geen vooruitgang bespeurt; er melden zich geen novicen en niemand is bekwaam om lector of overste te zijn. Corselis voegt zijn bekrachtiging bij de aanvraag. H X 442-443.
Oprichting van de custodie Hollando-Belgica
30 september 1845
30 september 1844
Beide aanvragen worden te Rome gunstig onthaald, Gregorius XVI keurt eerst alles mondeling goed en op 30 september 1845 wordt de nieuwe Custodie officieel opgericht. H X 443.
1845 17 augustus 1845 Corselis schrijft een obediëntiebrief voor Anselmus van Tielt en Seraphinus van Brugge om naar Velp te reizen. Het doel van de reis is Bernardinus van Uden uit te nodigen om naar Brugge te komen en te overleggen over een Hollands-Belgische custodie. H X 442.
Bij de vereniging woonden te Brugge 15 religieuzen, 6 lekenbroeders en 9 priesters. Te Velp waren er 26 religieuzen, 11 priesters, 7 broeders, 5 subdiakens , 2 clerici novicen en 1 tertiaris. H X 447. Oktober 1845
20 augustus 1845
Door Rome wordt Bernardinus van Uden tot Custos benoemd en Bernardus van Ronse als Assistent. Zelf kiest de nieuwe custos Bonaventura van Schulen als tweede assistent. Plaatselijke oversten worden, Petrus van Hooge-Zwaluwe en Lambertus van Reek te Velp, Ambrosius van Uden en Bernardus van Ronse te Brugge. H X 443.
Bernardinus van Uden gaat naar Brugge voor overleg samen met Lambertus van Reek. H X 442. 28 augustus 1845 Bernardinus onderhandelt eerst met Corselis en schrijft dan vanuit Brugge naar Rome om de vereniging aan te vragen. Dit is, schrijft hij, het enige middel om de Orde uit haar vernederde toestand, vooral in België, te redden. H X 442.
1846
31 augustus 1845
Vanuit Velp komen er predikanten en biechtvader naar Brugge. De broeders Livinus en Bernardinus maken twee biechtstoelen bij, het apostolaat buiten de stad krijgt stilaan vorm, de oude devoties van Donatus, Antonius en O.L.Vrouw van Smarten krijgen een nieuwe impuls. H X 445-446.
Onder voorzitterschap van Corselis wordt te Brugge een vergadering gehouden met alle broeders en paters. Allen aanvaarden de vereniging met Velp. Nieuwe kloosters, die eventueel in België worden gesticht moeten tot dezelfde gemeenschap behoren. H X442.
Observanties en gewoonten zijn ten dele verschillend te Velp en te Brugge. Voor Brugge wordt aangedrongen op een strenger onder-
1 september 1845
45
houden van het stilzwijgen aan tafel en moeten ook de sloten van de celdeuren worden verwijderd. H X 448-449.
Ambrosius van Uden, gardiaan te Brugge weigert het gebruik van de kerk aan de Derde Orde afdeling die onder de leiding staat van een diocesane priester. Ambrosius vindt het vanzelfsprekend dat een kapucijn de nieuwe directeur zou worden. De vergadering verhuist naar de kapel van de Jozefienen en later naar Blindekens. H X 446.
Op het einde van 1846 wordt het noviciaat naar Brugge overgeplaatst. Seraphinus van Brugge wordt novicemeester. H X 449. Alle studenten worden te Brugge geplaatst en krijgen les van Judocus van Doornik. Maar Judocus overlijdt plots op 5 mei 1846. Bernardinus neemt dan zelf de bediening over en zal tot einde 1848 jaren les geven te Brugge. H X 451-452.
1848 Te Brugge lijdt br. Livinus van Oudenburg aan vervolgingswaanzin. Aan Corselis schrijft hij twee nog bewaarde apocalyptische brieven om te zeggen dat men hem vervolgt, doch dat hij alleen aan God rekenschap heeft te geven en overigens niemands gezag erkent. H X 449.
Overlijdens 1837-1846
Jaar
Overl
1837 1838 1839 1840 1841 1842 1843 1844 1845 1846
2 5 1 2 1 3 1 1 1 17
Tot 24 22 17 17 16 14 13 10 9 8 7 7
1 mei 1848 Een novice eindigt de vertaling van Miroir de la vie religieuse van LUDOVICUS VAN BOUVIGNES. H X 450. 29 september 1848 Het eerste Custodiaal kapittel wordt te Velp gehouden met negen stemgerechtigden. Elk klooster mag twee discreten afvaardigen. Te Brugge worden Bernardus van Ronse en Seraphinus van Brugge aangeduid en te Velp Nicolaus van Amsterdam en Justus van Tielt. Als kapittelplaats wordt Velp gekozen om de inmenging van Corselis te voorkomen. Bernardinus wordt met 7 stemmen gekozen en als assistenten Seraphinus van Brugge en Bonaventura van Schulen. Als plaatselijke oversten krijgt men Seraphinus en Ambrosius van Uden te Brugge, Isidorus van Sleidinge en Matthaeus van Reek te Velp. Petrus van Hooge-Zwaluwe wordt belast met de nieuwe stichting te Handel. H X 444-445.
24 - 17 = 7
1847 Bernardinus neemt deel aan het Generaal kapittel te Rome. Voor de eerste keer in de 19de eeuw zijn onze gewesten weer vertegenwoordigd. De Custodie telt dan 45 leden. H X 444.
Seraphinus van Brugge, de nieuwe gardiaan te Brugge, betreurt de maatregel van zijn voor-
Einde 1847
46
ganger in verband met de Derde Orde vergadering en tracht om ze weer in de paterskerk te vestigen, maar de Recollecten herinneren eraan dat de sodaliteit van rechtswege vroeger onder hun leiding stond. H X 447.
Seraphinus richt in het klooster, met goedkeuring van het bisdom, een nieuwe fraterniteit op van de Derde Orde, die spoedig een hoge bloei bereikt. Velen komen van de oude vergadering naar de nieuwe over en in 1893 telt ze bijna 400 leden, terwijl Blindekens er nog 79 houdt. H X 447
Alfonsus van Grave volgt Seraphinus op als novicemeester . H X 450. Franciscus van Uden en Gregorius van Millingen, Anselmus van Tielt en verschillende anderen worden, nadat Bernardinus naar Velp is verhuisd in 1848, in de daaropvolgende jaren belast met het geven van theologische cursussen. H X 452.
1852 Te Brugge ontstaat ruzie over de novice Bruno Pierret van Veurne. De Nederlanders vinden hem ongeschikt en de Vlamingen willen hem houden. Rome zelf moet tussenkomen. Nadat Bruno er persoonlijk zijn geval was gaan verdedigen vond men daar dat de stemming tegen hem onrechtvaardig was. Hij wordt niet opnieuw aanvaard en trekt naar het H. Land, wordt lekenbroeder op de Karmelberg en sterft daar op 21 oktober 1867. H X 449.
1849 Seraphinus sticht in 1849 een afdeling van het Koordje van S. Franciscus waarvoor hij een Hand-Boekje laat drukken. H X 447.
Het noviciaat wordt verplaatst van Brugge naar Edingen. H X 450
1850 Januari 1850
Bernardus van Ronse, Zegenwensch en aenmoediging, Brugge, Vandecasteele-Werbrouck, 13 blz.
Na het overlijden van Bonaventura van Schulen laat de generale minister Bernardinus vrij om zelf een plaatsvervanger te kiezen. Hij neemt Petrus van Hooge-Zwaluwe om op die wijze het nieuwe klooster te Handel in het bestuur op te nemen. H X 445.
Een gedicht van Bernardus bij de professie van de novicen in 1852. H X 450
Op verzoek van gelovigen en geestelijkheid komt Brussel tot stand. H X 453. In 1850 komt men naar Edingen, nadat Bernardus van Ronse in 1845 betrekkingen had aangeknoopt met de familie van Arenberg. H X 453.
1853
1851
Na een Vlaamse missie in 1851, met ongehoorde bijval door Seraphinus en Isidorus te Morbecque gepredikt, wordt een klooster
47
gesticht te Hazebroek. (dat men enkele jaren later moet verlaten). H X 453.
Stan Teuns
1854 25 november 1854 Overlijden van Bernardinus van Uden. H X 453.
Overlijdens 1847-1855
Jaar
Overl
1847 1848 1849 1850 1851 1852 1853 1854 1855
1 2 2 1 1 7
Tot 7 6 6 6 4 2 2 1 1 0 0
1856 21 november 1856 Deken Beeckmans wijdt de kerk in te Antwerpen waarbij de syndicus Graaf Gerard le Grelle een groot feestmaal aanbiedt. H X 453.
1857 De Custodie wordt provincie en draagt voortaan de naam: Hollands-Belgische provincie. H X 454.
48
49
