Gemeente van onze Heiland, broeders en zusters, jong en oud,

Wilt u voorlezing van deze preek in uw gemeente even melden via [email protected]? ______________________________

Gemeente van onze Heiland, broeders en zusters, jong en oud, Vanmiddag gaat het over zondag 4. De laatste zondag uit de eerste afdeling, over de kennis van onze zonde en ellende. U hebt de vragen en antwoorden 911 horen voorlezen. En misschien bent u toen wel wat geschrokken. Wanneer je goed oplet, krijg je immers wel wat benauwd bij wat daar gezegd wordt. Misschien drong het niet direct tot ieder door. Ik zal een paar zinnen daarom nog een keer voorlezen: `God vertoornt zich verschrikkelijk, zowel over de zonde die ons aangeboren is als over de zonde die wij doen´. `Hij wil die zonde in tijd en eeuwigheid straffen met de zwaarste, dat is met de eeuwige straf aan lichaam en ziel´. [1] Horen we dat goed? Zijn mijn zonden zo gehaat bij God dat het mij voor eeuwig het leven gaat kosten. Staat zoń straf me te wachten? Wanneer dat zo is, dan is dit wel echt een zondag om het benauwd bij te krijgen! En eigenlijk voel je daarom meteen de neiging om te gaan protesteren: nee, dat kan zo toch niet waar zijn? En hoe zou ik daar ooit mee kunnen omgaan? Maar het kan ook zijn dat ik mij voor niets bezorgd maak om u als luisteraars en dat u dit allemaal niet zo erg ingrijpend vindt. Misschien denkt u wel dat het allemaal meevalt. Dat we het ons niet zo persoonlijk hoeven aan te trekken. Zondag 4 is immers nog lang niet het laatste woord in de rij van 52 zondagen. Volgende week slaan we de bladzijde om en gaan we weer verder met andere vragen en antwoorden. Dan is het weer voorbij, denken we misschien. En het is dus best mogelijk dat u niet zo geschrokken was bij het voorlezen van deze zondag. En dat u mij wat overbezorgd vindt. Maar dan moet ik u toch vanuit de Schrift wel zeggen dat we zondag 4 niet zo gemakkelijk even in het voorbijgaan kunnen lezen om dan snel door te gaan naar volgende zondagen. Mijn eerste punt in deze preek is: (1) Zondag 4: je kunt er niet omheen! [2] Populair is zondag 4 nooit geweest, net zo min als het hele eerste stuk van zondag 2 tot en met 4. Gelukkig is dit gedeelte over onze ellende maar kort: het is zo voorbij. Dat denken we misschien en daarom tillen we er dan niet te

Copyright 2007 ? www.vanbruggenpreken.nl

Pagina

1 of 9

zwaar aan. Het is maar het eerste en kortste stuk van de catechismus! Het lijkt ons trouwens ook vaak een catechismusafdeling die niet helemaal past bij ons beeld van God. Wanneer je mensen vraagt om iets over God te zeggen, dan is het eerste en heel vaak ook het laatste: `God is liefde´. Bij liefde denken we aan zonneschijn en niet aan onweersbuien en bliksem. Zondag 4 lijkt, als slot van het eerste deel in de catechismus, veel te bewolkt bij het zonnige beeld van God dat vandaag overheerst.

In hoeveel kerken of kerkdiensten wordt vandaag immers nog gepreekt over het oordeel of over de eeuwige straf? Op hoeveel huisbezoeken worstelen gelovigen met de straffen die ze verdiend hebben? Laat staan dat daarop nadruk zou worden gelegd bij contacten naar buiten toe. Een kerk die straf en oordeel predikt, lijkt zichzelf in dit vluchtige TV-tijdperk helemaal uit de markt te prijzen. En wie durft er voor zichzelf rekening mee te houden dat sommige gebeurtenissen in ons leven of in de wereldgeschiedenis straffen van God zijn? Mensen zoeken genezing voor ziekten en beleggen conferenties om de oorlog uit te bannen, maar wie verootmoedigt zich hierbij onder de slaande hand van een rechtvaardig toornende God? Zondag 4 staat er vandaag in onze Westerse wereld en christenheid, wat eenzaam en verloren bij.

Maar zondag 4 staat helemaal niet in de kou wanneer je de bijbel gaat lezen. Het Oude Testament vertelt heel veel over de toorn en de woede van God. We zien Hem komen van het hooggebergte met bliksemstralen en donderslagen. In de Richterentijd gaat het volk gebukt onder binnenvallende vijanden die door de HERE worden gezonden. In de latere koningentijd wordt het beloofde land langzaam opgeslokt door vijandige mogendheden die daarvoor geroepen worden door Israëls God. En tenslotte valt de tempel en blijven er in de ballingschap alleen maar Klaagliederen over. Uit de geschiedenis van het Oude Verbond blijkt dat Gods toorn verschrikkelijk is. Daar kun je niet mee spotten. Dat breekt je op. Vanuit het Oude Testament zouden we zondag 4 gemakkelijk moeten kunnen plaatsen. Toch is dat voor veel christenen niet doorslaggevend. Waarom niet? Omdat ze dit oudtestamentisch vinden. Niet nieuwtestamentisch. En dus niet (meer) actueel. In de tweede eeuw van onze jaartelling was er een zekere Marcion. Hij werd Copyright 2007 ? www.vanbruggenpreken.nl

Pagina

2 of 9

de stichter van de eerste scheurkerk. Bijna niemand kent die geschiedenis meer. Maar wat Marcion leerde, is vandaag gemeengoed. Hij zei dat de God van het Oude Testament een straffende God is, maar dat het Nieuwe Testament ons nu een God bekend maakt van louter genade en liefde. Het onweer is voorgoed voorbij! En dit is nu ook precies een overheersende stemming in onze Westerse christenheid. Juist daar. Want als je leeft in gebieden van geweld en oorlog en onrecht en honger, dan denk je vaak wel iets meer na over vergelding en gerechtigheid. Maar wanneer je in een verzorgingsstaat leeft waar al lang geen oorlog meer was en waar je makkelijk je recht kunt krijgen, dan weet je weinig van vergelding. Je wordt een softe welvaartsburger. En het beeld van een God die liefde is en nooit straft, past dan bij je. Daar voel je je gemakkelijk bij. Dat is best te begrijpen. Sommige theologen en predikanten zeggen zelfs openlijk dat alles in de bijbel dat over straf en vergelding gaat, behoort tot de oudtestamentische schil die je er af moet halen. Je mag als kern je beperken tot teksten van liefde en menselijkheid. In de wat meer orthodoxe kerken zal dit niet zo gezegd worden. Maar wat je wel ziet gebeuren, is dat men grote delen van de bijbel in de schaduw laat en daarover het stilzwijgen laat vallen. Je krijgt dan een zeer eenzijdige prediking waarin grote delen van de Schrift nooit meer ter sprake komen. Bij doopdiensten bijvoorbeeld worden we in het formulier ook allemaal herinnerd aan de diepe ònreinheid van onze ziel´. En we horen dat wij niet tot het rijk van God kunnen komen òf wij moeten opnieuw geboren worden´. De doop herinnert ons er allemaal aan `dat wij een afkeer moeten krijgen van onszelf en ons voor God moeten verootmoedigen´. Maar hoeveel praten we daar over wanneer er een doopdienst is? Misschien horen we dat aan zonder er ooit op terug te komen. We zijn het er wel mee eens, maar het is kennis die op non-actief is gezet. Maar nu moeten we vanmiddag Zondag 4 beluisteren. Dat is het voordeel van regelmatige catechismuslezing: je komt nog eens tegen wat je anders misschien dreigde te vergeten. En dan komt opeens die werkelijkheid van Gods toorn en straf in het volle licht te staan, ze wordt uit de schaduw gehaald. En vanmiddag kunnen we niet uitwijken. We hebben nu alleen maar zondag 4. Er is geen ontsnappingsroute. Hoe ernstig is dan opeens de situatie: God wil de zonden die ik tegen zijn hoogste Majesteit bega, straffen met eeuwige straf aan lichaam en ziel. Daar kun je niet omheen. Daar krijg ik het benauwd bij. Of is het toch wel zo dat we zondag 4 koelbloedig kunnen aanhoren zonder het er benauwd van te krijgen? Nogal wat christenen denken dat dit toch wel kan. Copyright 2007 ? www.vanbruggenpreken.nl

Pagina

3 of 9

Zij lezen de zondagen 2-4 als een soort voortraject naar Golgotha. Om te begrijpen waarom het lijden van Christus nodig was, moet je dan eerst even weten dat er zonde en toorn en straf zijn. Maar gelukkig hebben die nu allemaal hun ontlading en vervulling gevonden op Golgotha. Met andere woorden: de zondagen 2-4 zouden niet meer gaan over ons, maar over onze voorgeschiedenis. Ze zijn dan niet meer actueel. Wij leven immers niet meer onder de toorn maar onder de genade. Zondag 4 heeft dan uiteindelijk betrekking op Christus die heeft geleden, maar niet meer op ons. Voor ons is zondag 4 dan een soort pro memorie post. Opdat we niet vergeten. Maar klopt dit wel? Zondag 4 staat niet in de verleden tijd. Er staat dat God zich vertoornt (nu) over de zonden die wij (!) doen. En de zondagen 5-6 gaan straks niet zeggen dat dit allemaal voorbij is dankzij het lijden van Christus. De lijn is heel anders: juist omdat wij zelf als christenen nog de straffen en de toorn over onze zonden te vrezen hebben, moeten we dagelijks de enige Middelaar Jezus Christus zoeken en aanroepen. Waarom zou je godvrezend met Hem leven elke dag, wanneer toorn en straf over de zonden voor jouzelf een gepasseerd station zouden zijn? Het is juist de benauwdheid over onszelf, de ernst van zondag 4, die ons moet bewegen om dagelijks te schuilen bij onze Heiland. Kyrie eleison! Zondag 4: je kunt er niet omheen. Wat tegen de Hebreeën werd gezegd, geldt ook voor ons:

`Want als zij (de Joden bij de Sinai) al niet ontkomen zijn toen ze degene afwezen die hen op aarde onderrichtte, dan kunnen wij wanneer wij ons afkeren van degene die dat vanuit de hemel doet, helemaal niet ontkomen want onze God is een verterend vuur!´ (Hebreeën 12:25.29).

Onze God is een verterend vuur: dat geldt nog steeds. Het staat in datzelfde Nieuwe Testament waar we horen dat God liefde is. Liefde en een verzengend, vernietigend vuur. Maar hoe kan dat beide waar zijn? Hoe kun je bij liefde ooit denken aan toorn en eeuwige straf? Hier zien we nu de ontdekkende kracht van zondag 4. We kunnen er niet aan voorbij, maar we raken erdoor in verwarring. We komen klem te zitten tussen onze gedachten over Gods liefde en deze woorden over Gods toorn. En langzaam gaan we ontdekken dat er blijkbaar iets wringt met onze voorstelling van God. Wie het grondgebied van zondag 4 wil oversteken, moet een gesneden beeld inleveren. Dat is het tweede punt voor deze preek.


Pagina

4 of 9

(2) Zondag 4: daar gaat je gesneden beeld! [3] Zonder dat we het door hebben, kunnen we namelijk leven bij een gesneden beeld van God. We maken ons een voorstelling van Hem en dat is het dan. Het tweede gebod waarschuwt ons daarvoor. Leef niet bij wat jij denkt en voelt over God, maar bij wat Hij over zichzelf heeft bekend gemaakt. Wij moeten Hem leren kennen, maar we mogen Hem niet inlijven. Dit tweede gebod is heel actueel in een tijd waarin mensen graag zelf uitmaken wat zij geloven. Een bekende omroep laat het ons steeds opnieuw horen: Ìk geloof, ik geloof, ik geloof in de mens´. En een ander gelooft weer in iets anders. Ieder zijn eigen godsbeeld. Het lijkt zo verdraagzaam. En dat is het ook op menselijk vlak. Maar het is zeer onverdraagzaam en heel hoogmoedig tegenover God. Eigenlijk zegt de mens dan: `Here God, U schrijft maar in de bijbel wat U wilt, dan kies ik er wel iets uit dat voor mijzelf relevant is´. Niet voor niets neemt de bijbel het maken van je eigen godsbeelden heel hoog op. En wij moeten daar dus steeds goed op bedacht zijn en onszelf altijd weer onderzoeken of wij wel de levende God kennen of dat wij ongemerkt zijn gaan leven bij een gesneden beeld. Juist in het tweede gebod staat immers ook die ernstige strafdreiging:

Ik, de HERE, UW God, duld geen andere goden naast Mij. Voor de schuld van de ouders laat Ik de kinderen boeten, en ook het derde geslacht en het vierde, wanneer ze Mij haten; maar als ze Mij liefhebben en doen wat Ik gebied, bewijs Ik hun mijn liefde tot in het duizendste geslacht´.

De HERE is een jaloers God! Hij duldt het niet dat wij andere goden naast Hem hebben. Hij is daarin onverbiddelijk. Deze uitspraak van onze God over zichzelf hoort bij de tien woorden. Het is een watermerk in de wet. En dit woord geldt voor de gemeente, voor de verloste kerk. Niet voor Egypte, maar voor het uitgeleide en begenadigde volk Israël. Onder de vleugelen van de HERE heeft dat volk nu de Sinai bereikt. Eindelijk vrij. Levend onder de genade van God. Ze geloofden in de HERE en in Mozes, zijn knecht. En juist dit volk krijgt te horen dat hun God een jaloers God is. Hij duldt geen andere goden naast zich. Hij laat generaties in de kerk boeten en Hij beloont tot in het duizendste geslacht. Israël krijgt in het tweede gebod de boodschap van zondag 4 te horen: maak je geen gesneden beeld van God, weet wie Hij werkelijk is! Copyright 2007 ? www.vanbruggenpreken.nl

Pagina

5 of 9

Is dit oudtestamentisch? Maar lees dan thuis eens wat er staat in Romeinen 12 over de toorn van God die onpartijdig gaat over Jood en Griek! En lees het hele Nieuwe Testament eens door. Ananias en Saffira worden bestraft tot in de dood, midden in de gemeente te Jeruzalem. In Korinte sterven niet weinig mensen vanwege de misstanden in die gemeente. In Tyatira zal de Here Jezus de overspelige profetes ziek maken en allen die met haar overspel plegen zal Hij in ellende storten, tenzij ze met haar breken. Gods toorn gebeurt echt: in de geschiedenis van Israël, in de nieuwtestamentische gemeenten. En ook in de wereld. Het boek Openbaring vertelt ons over de plagen en straffen die vandaag de aarde treffen. Broeders en zusters, jong en oud, luister naar de hele bijbel. Leef niet bij je eigen idee over wie God zou moeten zijn. Jij bepaalt niet hoe God is. Je hoeft alleen maar vol ontzag naar Hem te leren opzien. Het is menens bij de Almachtige. Lever je gesneden beeld in en bekeer je tot het diepe ontzag voor de HERE, het buigend respect voor je Schepper. Hij heeft recht op je. Hij mag vragen en Hij kan terecht boos op ons moeten zijn en Hij heeft gelijk wanneer Hij onze zonden wil straffen. Leer het nederig zeggen met antwoord 9:

`God heeft mij zo geschapen dat ik kon doen wat Hij bedoelde met mij. Maar ik heb mezelf en ook mijn kinderen, op ingeving van de duivel en door moedwillige ongehoorzaamheid, van deze gaven beroofd´.

Leer het zeggen met Paulus in Romeinen 7:

`Wie zal mij, ongelukkig mens, redden uit dit bestaan dat beheerst wordt door de dood?´.

Zo komen we niet met een godsbeeld: ìk dacht dat U zo liefdevol was´. We komen met lege handen. Als schuldige hulpelozen. En op onze knieën worden we in nederigheid ontvankelijk voor de verschijning van de HERE God. Je ziet dat een keer in de geschiedenis bij de Sinai. Nadat het volk daar het gouden kalf had gemaakt, een gesneden beeld, mag Mozes horen hoe de HERE zijn naam uitroept voor hem. We lezen in Exodus:


Pagina

6 of 9

`De HERE ging voor hem langs en riep uit: `De HERE! De HERE! Een God die liefdevol is en genadig, geduldig, trouw en waarachtig, die duizenden geslachten zijn liefde bewijst, die schuld, misdaad en zonde vergeeft, maar niet alles ongestraft laat en voor de schuld van de ouders de kinderen en kleinkinderen laat boeten, en ook het derde geslacht en het vierde´.

En dan lezen we over Mozes:

Ònmiddellijk viel Mozes op zijn knieën en boog zich neer. Àls U mij goed gezind bent, HERE´ zei hij, `trekt U dan met ons mee, ook al is dit volk onhandelbaar. Schenk ons vergeving voor onze schuld en zonde en maak ons tot uw eigen bezit´.

Mozes ligt zonder gesneden beelden geknield voor de Hoogheilige. En hij krijgt de tijd voor een dringend gebed om vergeving. Dat zien we als derde punt in deze preek.

(3) Zondag 4: je krijgt er de tijd voor! [4] Er is in de toorn van onze God iets heel bijzonders. Hoewel God almachtig is en onmiddellijk kan doden wie Hem beledigt, doet Hij dat meestal niet op staande voet. Dat is al zo vanaf de zondeval in het paradijs: Adam en Eva moeten sterven, maar ze krijgen eerst nog tijd om de aarde te bebouwen, kinderen te krijgen en offers te gaan brengen. Wanneer de HERE niet met dit uitstel had gewerkt, zou de bijbel niet dikker zijn dan twee bladzijden en er zou nooit iemand geboren zijn om die bladzijden te lezen. Maar de HERE heeft zijn straf niet ogenblikkelijk voltrokken. Hij laat mensen nog in leven op hun weg naar het sterven. Gods toorn is heel iets anders dan onze opvliegendheid. Weet u wat zo opvallend is in de dreiging bij het tweede gebod? Dat er nog sprake is van kinderen en zelfs van een derde en een vierde geslacht. God maakt geen korte metten. Zelfs ongehoorzame en zondigende Israëlieten krijgen nog familie en nageslacht. Dat is Gods geduld. Overal zie je dat terugkomen. Wanneer Hij de Israëlieten straft, roeit Hij het volk niet als geheel uit. Er komt ondanks alles een derde en een vierde generatie! En wanneer sommigen sterven in Korinte, wordt niet de hele gemeente uitgeroeid. Misschien vinden wij bij het lezen van het Oude Testament wel eens dat er erg vaak gesproken wordt over oordeel en straf voor Israël. Maar hoe bijzonder is het eigenlijk dat de HERE daar eeuwen de tijd voor nam. Hij laat niet eeuwig Copyright 2007 ? www.vanbruggenpreken.nl

Pagina

7 of 9

met zich spotten, maar gelukkig laat Hij zich ook niet opjagen door onze ontrouw. Toorn en straf worden vooral gepredikt, opnieuw en opnieuw, en tenslotte na lang geduld worden ze ??? over wie zich niet bekeert - ook uitgevoerd. Dat heeft ook de profeet Jona moeten leren. Hij predikte het gericht over Ninevé, maar hij had niet door dat de HERE het van tevoren predikte om nog tijd voor berouw over te laten. Daarin blijkt Gods bedoeling: Hij wil geen kille executie, maar een opvoedende tuchtiging. In Hebreeën 12 lezen we dat God is als een goede vader: Hij berispt wie Hij liefheeft! Hij straft op tijd om ontsporing te voorkomen. De goede en rechtvaardige God wil slechtheid en onrecht straffen met een eeuwig oordeel: dat krijg je te horen. Je krijgt het op tijd te horen . Opdat je Hem vreest en aanroept. En gaat ervaren dat Hij genadig is voor wie Hem aanroepen als boetelingen. Dit geduld van God wordt gevuld met het offer van de eigen Zoon. God heeft eeuwen de tijd genomen en uiteindelijk aan het einde van de tijd zijn enige, lieve Zoon geofferd. Opdat er een ontsnappingsweg is voor zondaren. Gods barmhartigheid is niet een tweede dat het eerste opslokt. Dan zou het geen barmhartigheid meer zijn maar slapheid en goedigheid waarbij het KWAAD voor altijd zou blijven bestaan. Gelukkig maar voor ons dat God in zijn liefde uiteindelijk de wereld zal bevrijden van alle kwaad en onrecht en geweld en hoogmoed door een beslissend eindgericht. Maar dat is het laatste, niet het eerste. Binnen in de toorn van de barmhartige God is vandaag de stilte van Golgota waarin de Zoon verlaten aan het kruis hangt. Zondag 4 plaatst ons voor het aangezicht van deze levende God. We leren begrijpen dat straf en toorn niet een gepasseerd voorwoord bij het evangelie zijn. God neemt ook u en mij serieus. Hij wil ook u en mij als aanhankelijke kinderen doen leven, vol schuldbesef en vol vertrouwen. Geheiligd in Christus Jezus, geborgen in Hem. Daarom: lees aandachtig je eigen leven en merk het op wanneer God je beproeft of tegenkomt. Roep als kerk de wereld op om de gerichten die over de aarde gaan op te merken en zich te bekeren. En sta er bij stil wat de gevolgen van je eigen nalatigheid kunnen zijn in de levens van de kinderen en kleinkinderen die God je in zijn geduld nog altijd gunt. Leef zorgvuldig! En verwonder je dat Hij tot in het duizendste geslacht met ons verder wil. Er is dus tijd om te bidden: `Vergeef ons onze schulden en leid ons niet in verzoeking´. Zo leer je pas echt begrijpen en zo leer je pas ook echt voelen wat het Copyright 2007 ? www.vanbruggenpreken.nl

Pagina

8 of 9

betekent dat God liefde is. AMEN.


Pagina

9 of 9

Gemeente van onze Heiland, broeders en zusters, jong en oud,

Recommend Documents