Pensioenblad voor het cabinepersoneel van KLM/KLC
Jaargang 11
Minder werken Eenbander Dorain Wetstede gaat na de bevalling deeltijd werken, wat zijn de gevolgen voor haar pensioen
Terugkijken op een roerig jaar Samenvatting jaarverslag 2011
Op zoek naar antwoorden Bastiaan van Staaveren beantwoordt alle UPO-vragen van eenbander Eva van der Sar
Wisseling van de wacht Vicevoorzitter Eugène van Halder neemt afscheid, Rob Koster neemt het stokje over
juli 2012
DEZE KEER IN FOCUS...
Op de cover: Dorain Wetstede werkt als eenbander bij KLM, gaat na haar bevalling minder werken en heeft zich aangemeld voor PIT.
ACTUEEL
04 2011 was een roerig jaar
Financiële positie van uw fonds
een samenvatting van het jaarverslag
De nominale dekkingsgraad van het fonds bedroeg aan het
08 Het uniform pensioenoverzicht (upo) bastiaan van staaveren geeft antwoord op
eind van het eerste kwartaal 107,6%. Dit is een lichte daling van 0,1 procentpunt ten opzichte van vorig kwartaal. De dekkingsgraad daalde omdat de waarde van de verplichtingen, als gevolg van de lage rente, meer steeg dan het vermogen.
alle pensioenvragen van eenbander en
In onderstaande grafiek ziet u het verloop van de dekkingsgraad.
PIT-er eva van der sar
Hierin ziet u de nominale en de reële dekkingsgraad, waar bij de
De marktrente is gedaald, maar De Nederlandsche Bank (DNB) heeft gesteld dat pensioenfondsen ultimo eerste kwartaal 2012 mogen rekenen met de gemiddelde rente van de laatste drie
stand op het BMC
• de communicatie van het pensioenfonds, is alles duidelijk?
12 ontwikkelingen in pensioenland? de actuele onderwerpen op een rijtje
maanden. Hierdoor is de dekkingsgraad ultimo eerste kwartaal 2012 uitgekomen op 107,6% in plaats van 107,0%. De dekkingsgraad eind mei is 108,0%. Deze dekkingsgraad is ook gebaseerd op de gemiddelde rente van de afgelopen drie maanden. Voor de rapportage aan DNB wordt deze dekkingsgraad gebruikt. Het bestuur houdt de ontwikkelingen op basis van de actuele rente nauwlettend in de gaten. Als gerekend was met deze rente dan was de dekkingsgraad 94,6%. Dit verschil komt doordat de actuele rente eind mei fors gedaald is. Deze daling wordt veroorzaakt door de voortdurende onzekerheid over de economische vooruitzichten in Europa. Verloop dekkingsgraden Pensioenfonds Cabinepersoneel 150%
14 PITTIGE STELLINGEN
we leggen drie pit-ers, drie stellingen voor
140%
De dekkingsgraad geeft de
130%
verhouding aan tussen
120%
het vermogen en de
110%
verplichtingen van het
100%
pensioenfonds
90%
jun 12
feb 12
APR 12
okt 11
dec 11
jun 11
aug 11
feb 11
apr 11
okt 10
dec 10
jun 10
aug 10
feb 10
apr 10
okt 09
dekkingsgraad
dec 09
vereiste nominale
50% jun 09
60% aug 09
zijn de gevolgen voor haar pensioen?
nominale dekkingsgraad
70%
feb 09
haar besluit om minder te gaan werken. wat
80%
apr 09
16 deeltijdwerken eenbander Dorain WETSTEDE vertelt over
Het Pensioenfonds KLM-Cabinepersoneel kent meerdere pensioenreglementen. In totaal zijn het er drie; een voorwaardelijke eindloonregeling (2008A), een middelloonregeling (2008B) en de zogenaamde NAP regeling.
laatste rekening is gehouden met toekomstige inflatie.
Marktrente
11 kort • een impressie van de pensioeninformatie-
Een eindloon- of een middelloonregeling?
reële dekkingsgraad
Meer informatie?
Als nieuwe deelnemer aan de pensioenregeling van het Pensioenfonds KLM-cabinepersoneel valt u in de eindloonregeling. Dit betekent dat het laatst verdiende salaris (het salaris voordat u uit dienst gaat of met pensioen) in belangrijke mate bepalend is voor de hoogte van uw pensioen. Dit is gunstig omdat u waarschijnlijk nog carrièrestappen zult maken. In 2009 heeft iedereen éénmalig de mogelijkheid gekregen voor de overstap naar de middelloonregeling. Bij een middelloonregeling bouwt u pensioen op over het gemiddelde salaris dat u tijdens uw carrière verdient, maar heeft u wel een hoger opbouwpercentage. Deze overstap was toen vooral aantrekkelijk voor de mensen die al aan het eind van hun carrière zaten. De NAP regeling is een regeling om nog extra pensioen op te bouwen en geldt voor alle deelnemers aan het pensioenfonds. De premie voor dit Netto Aanvullend Pensioen wordt door KLM op uw netto loon ingehouden. Bij pensionering hoeft u over de NAP-uitkering geen belasting meer te betalen. Wilt u meer weten over de verschillende pensioen regelingen? Bezoekt u dan www.klmcabinefonds.nl
Meld u aan voor de E-nieuwsbrief
Op klmcabinefonds.nl kunt u meer lezen over de financiële positie van het pensioenfonds. Maandelijks wordt de dekkingsgraad van het pensioenfonds weergegeven. Daarnaast is er
20 een nieuwe vicevoorzitter Eugène van halder heeft zijn functie overgedragen aan rob koster Bestuur Pensioenfonds KLM-Cabinepersoneel Leden Paulette van den Berk, Stefan Geerlings, Pieter Vanagt, Eugène van Halder, Paul Jansen, Arend de Jong (vicevoorzitter), Miriam Kartman, Eltjo Kok (voorzitter), Rob Koster (vicevoorzitter). Plaatsvervangende leden Annette Groeneveld, Kees Porskamp, Terence Tilgenkamp. e -mailadres
[email protected]
ieder kwartaal een kwartaalbericht. U vindt deze informatie via de button op de homepage ‘Financiële positie van uw fonds’.
DEELNEMERSVERGADERING 2012 Op 20 september 2012 vindt de jaarlijkse deelnemersvergadering van het pensioenfonds plaats. Alle deelnemers van het Pensioenfonds KLM-Cabinepersoneel worden hiervoor persoonlijk uitgenodigd. Onder andere de financiële positie van het pensioenfonds en de ontwikkelingen rondom nieuwe pensioenvoorstellen staan op het programma. Meer informatie over deelnemersvergadering treft u te zijner tijd op de website van het pensioenfonds www.klmcabinefonds.nl.
2
•
•
ilt u op de hoogte blijven W van de ontwikkelingen bij uw pensioenfonds? Meldt u zich dan aan voor de e-nieuwsbrief van het pensioenfonds via: www.klmcabinefonds.nl of scan de QR-code hiernaast •
•
Toine van der Stee, directeur Pensioenfonds KLM-Cabinepersoneel
Daar doe je het voor Een paar weken geleden arriveerde ik ’s ochtends op Schiphol. Weliswaar met de Thalys vanuit Brussel, maar toch. Ik werd opgehaald door een taxi uit Amstelveen. Ik zat goed en wel op de achterbank of de chauffeur vroeg hoe het ging bij de Blue Sky Group. Ik dacht nog dat de man zijn huiswerk goed had gedaan. Ik vertelde dat het goed ging. Hij bevestigde dat en ging door met de mededeling dat hij ook een klant was. Ja, verduidelijkte hij, hij had ook lang voor KLM gewerkt. Ik begon me langzaam wat te verbazen. Mijn chauffeur had 42 jaar voor KLM gewerkt. Ik zei dat hij dan ongetwijfeld een goed pensioen moest hebben, me ondertussen afvragend waarom hij dan taxichauffeur was. Dat begreep hij natuurlijk en vertelde ook meteen waarom. Hij had een prima pensioen, maar hij was goed gezond en alle dagen thuis zitten was niks. Dus reed hij twee dagen per week met de taxi. Voor zijn plezier. Vorige week gebeurde er nog zoiets. Ik kom bij George, mijn vaste bloemist. Hij zegt, dat hij eens even met mij moet praten. Hij komt tevoorschijn met de Focus. Van zijn schoonvader. Inmiddels ver in de tachtig, maar de Focus las hij goed. George zegt: ‘Die man van die column, die ken ik, dat is een klant’. Er wordt vaak gezegd dat pensioencommunicatie zo moeilijk is. Dat de boodschap niet overkomt. Dat de mensen het toch niet lezen. Enzovoort. Het zijn maar twee kleine gebeurtenissen, maar ik werd er heel erg blij van. Twee toevallige ontmoetingen. En twee deelnemers in het pensioenfonds, die het nauwgezet volgen en prima op de hoogte zijn. Daar doen we het allemaal voor. •
focus juli 2012
3
update
Samenvatting jaarverslag Pensioenfonds KLM-Cabinepersoneel Roerig verslagjaar
Nieuwe financieringsopzet
In 2011 speelden vele pensioenonderwerpen. Het ging onder
Het in 2010 uitgevoerde onderzoek naar de financiering van
andere om de al drie jaar voortdurende economische crisis, de
de pensioenregeling leidde in 2011 tot de invoering van een
houdbaarheid en toekomst van het pensioenstelsel, de lage
nieuwe financieringsopzet van het pensioenfonds. De nieuwe
dekkingsgraden en de mogelijke korting van pensioenen door
financieringsopzet heeft gevolgen voor de hoogte van de
sommige pensioenfondsen.
premies en voor de indexatie van de pensioenen. In december
De genoemde onderwerpen kregen in 2011 veel aandacht van
2011 heeft het bestuur het nieuwe indexatiebeleid voor het
het bestuur dat de ontwikkelingen van de financiële markten
eerst toegepast. Het bestuur stelde vast dat de financiële
nauwlettend volgde.
positie zodanig was dat er per 1 januari 2012 geen indexatie kon plaatsvinden. De deelnemers, pensioengerechtigden en
Het bestuur kijkt met gemengde gevoelens terug op het
gewezen deelnemers zijn in december met een persoonlijke
verslagjaar. Kenmerkend was de tegenstelling tussen enerzijds
brief geïnformeerd.
beleggingen die eind 2011 meer waard waren dan ooit tevoren en anderzijds een lage dekkingsgraad. De dekkingsgraad per
Financiële markten
31 december 2011 was 107,7%. De dekkingsgraad van het
Net als in 2010 stond de bestuursagenda in 2011 voor een
fonds kwam kort onder het wettelijke minimum van 105%.
belangrijk deel in het teken van de ontwikkelingen op de
Omdat uiteindelijk alleen sprake was van opnieuw een reserve-
financiële markten en de toekomst van het pensioenfonds.
tekort, diende het pensioenfonds in december een nieuw
Het bestuur bleef op de hoogte door dagrapportages van de
langetermijnherstelplan in bij De Nederlandsche Bank (DNB).
dekkingsgraad, financiële maandrapportages, financiële kwartaalrapporten en presentaties in vergaderingen. Ook werd in elke bestuursvergadering en indien nodig tussentijds, gesproken over de financiële situatie van het fonds en mogelijke scenario’s. Zo hebben de ontwikkelingen in Griekenland en de sterk dalende rente in het derde kwartaal geleid tot extra bestuursvergaderingen.
‘Ook het pensioenfonds is in 2011 door zwaar weer gegaan. Dat de schade relatief beperkt is gebleven, is mede het gevolg van het prudente financiële beleid’ Arend de Jong, vicevoorzitter van het Pensioenfonds KLM-Cabinepersoneel 4
‘Het bestuur van het fonds heeft veel aandacht voor de kosten van het beheer van het pensioenfonds en de uitvoering van de regeling en streeft naar een goede verhouding tussen kosten en resultaten’ Eugène van Halder, vicevoorzitter van het Pensioenfonds KLM-Cabinepersoneel focus juli 2012
5
INTERACTIE update ‘De ontwikkelingen van de financiële markten zijn nauwlettend gevolgd. Hierbij is het beleid getoetst, is diverse malen onderzocht of aanvullende maatregelen noodzakelijk waren maar is in hoofdlijnen vastgehouden aan het bestaande beleggingsbeleid en aan de risico beperkende maatregelen’
‘Het bestuur streeft naar openheid en helderheid over de financiële positie van het fonds, het door het bestuur gevoerde beleid en over de zekerheden en risico’s (en de beheersing hiervan) van de belanghebbenden’ Eugène van Halder, vicevoorzitter van het Pensioenfonds KLM-Cabinepersoneel
Arend de Jong, vicevoorzitter van het Pensioenfonds KLM-Cabinepersoneel
Kerncijfers Beleggingen en rendement 2011
Communicatie
2011
2010
Aantal actieve deelnemers
9.265
8.643
Aantal gewezen deelnemers
2.658
2.629
821
741
12.744
12.013
Premies
63,1
54,6
10,0
8,9
119,6
256,2
1.547,0
1.241,2
107,7%
120,6%
64,3%
69,9%
Pensioenrechten actieve deelnemers
0,0%
0,0%
Ingegane pensioenen en premievrije pensioenrechten
0,0%
1,4%
(bedragen in miljoenen euro’s)
Het jaar 2011 was een zeer bewogen beleggingsjaar. In het
Deelnemers
voorjaar van 2011 besloot het bestuur na grondig onderzoek
Financiële situatie
en analyse te investeren in private equity (beleggingen in niet
Alle deelnemers, gewezen deelnemers en pensioengerechtigden
aan de beurs genoteerde ondernemingen). Met private equity
ontvingen in 2011 een nieuwsbrief over de financiële positie
zal het pensioenfonds mogelijk kunnen profiteren van extra
van het fonds en de mogelijke gevolgen daarvan voor de
Aantal pensioengerechtigden
rendementen. In 2011 ging het pensioenfonds nog geen
indexatie. Dit gebeurde naast de publicatie van de maande-
Totaal
verplichtingen op het terrein van private equity aan.
lijkse dekkingsgraad en de publicatie per kwartaal van kern
Ook besloot het bestuur een deel van de aandelenportefeuille
getallen en de hoofdpunten van het gevoerde beleid op de
defensief te beleggen. Het doel daarbij is het bereiken van een
website. Ook reageerde het pensioenfonds verschillende keren
gelijk of hoger rendement als bij reguliere aandelenbeleggingen
met nieuwsberichten op externe ontwikkelingen, zoals de
maar dan tegen een lager risico. In 2011 is gestart met de
problemen in Griekenland.
Pensioenuitkeringen
stabiliteit van de dekkingsgraad en de pensioenpremie en een
(Nieuws)brieven
goede indexatie te komen heeft het bestuur het strategische
Deelnemers en pensioengerechtigden ontvingen in september
Vermogen
beleggingsbeleid aangepast. Zo is vastgelegd dat tenminste
2011 een nieuwsbrief over de nieuwe financieringsopzet van
50% van het renterisico en aandelenrisico wordt afgedekt.
het pensioenfonds. In december volgde een brief aan alle
Premies en uitkeringen
herinrichting van de aandelenportefeuille. Om tot meer
Stichtingskapitaal en reserves Voorziening pensioenverplichtingen
deelnemers, pensioengerechtigden en gewezen deelnemers Over 2011 werd een totaalrendement van 7,7% behaald.
Dekkingsgraad
over het indexatiebesluit.
Eind 2011 bedroeg het belegd vermogen van het fonds ruim
Nominale dekkingsgraad
Digitalisering
1,6 miljard euro.
Reële dekkingsgraad
In 2011 is voor deelnemers het portaal ‘Mijn KLM Pensioen’
Samenstelling bestuur
ingevoerd. Hiermee krijgen deelnemers toegang tot de pen-
Het bestuur heeft zich het afgelopen jaar gebogen over de
sioenplanner en is het mogelijk het UPO digitaal te bekijken.
Indexering
vertegenwoordiging van pensioengerechtigden in het pensioenfonds. Het bestuur heeft in april 2012 besloten om met ingang
Op locatie
van 1 januari 2013 vertegenwoordiging van pensioengerech-
Het pensioenfonds verzorgde in 2011 twee Pensioen In Zicht
tigden in het bestuur mogelijk te maken.
dagen. Tijdens deze bijeenkomsten worden alle deelnemers van 55 jaar en ouder geïnformeerd over verschillende aspecten van
Beleggingen
Toetreding Martinair
pensionering. Het pensioenfonds was met een informatiestand
Vastgoed
132,2
131,3
In 2011 zijn 374 collega’s van Martinair overgegaan naar
aanwezig op het bemanningencentrum na het uitkomen van
Aandelen
734,8
714,1
KLM en daardoor deelnemer in het pensioenfonds geworden.
het jaarlijkse UPO. In september 2011 vond de jaarlijkse
Vastrentende waarden
711,7
605,9
Zij bouwen vanaf de datum van overgang pensioenrechten op.
deelnemersvergadering plaats.
Overig
85,9
44,8
Totaal
1.664,6
1.496,1
Totaalrendement
7,7%
10,8%
Vijfjaarsgemiddeld totaalrendement
2,7%
3,5%
Tienjaarsgemiddeld totaalrendement
5,8%
4,6%
Er heeft geen waardeoverdracht plaatsgevonden van de pensioenaanspraken die tijdens het dienstverband met
Magazine
Martinair zijn opgebouwd.
Het magazine Focus verscheen in 2011 drie keer met daarin o.a. aandacht voor de financiële positie en externe ontwikkelingen.
•
Meer Lezen?
Rendementen
Het volledige jaarverslag kunt u als dynamische versie bekijken op de website www.klmcabinefonds.nl. De gedrukte versie kunt u opvragen bij de afdeling pensioenservice van Blue Sky Group. 6
focus juli 2012
7
upo
Wat is er dit jaar anders in het UPO dan voorgaande jaren?
Wat verandert er als ik van werkgever zou wisselen?
Waar staat nu eigenlijk precies wat ik krijg als ik met pensioen ga?
Wat is het bedrag dat bij Netto Aanvullend Pensioen wordt genoemd?
Welk bedrag ontvang ik netto als ik gepensioneerd ben?
Eigenlijk staan alle antwoorden erin!
Bastiaan van Staaveren (29) is Allround Medewerker Pensioenservice bij Blue Sky Group, de uitvoerder van de KLM-pensioenregelingen. Sinds 2009 behandelt hij allerlei pensioenzaken en -vragen van deelnemers. In deze editie van Focus beantwoordt hij de vragen van eenbander én PIT-er bij het fonds Eva van der Sar over het Uniform Pensioenoverzicht (UPO).
Eva: Wat verandert er als ik van werkgever zou wisselen? Bastiaan: ‘Dan stopt je pensioenopbouw bij het Pensioenfonds KLM-Cabinepersoneel. Het bedrag dat je tot nu toe hebt Eva: Wat is er dit jaar anders in het UPO dan
opgebouwd staat onder Opgebouwd pensioen per 1 januari
voorgaande jaren?
2012. Als je van werkgever zou zijn gewisseld op 1 januari 2012
Bastiaan: Wat betreft de informatie die op het UPO staat is
blijft dit bedrag bij het fonds staan totdat je er eventueel voor
niet veel veranderd. Dat is namelijk in de Pensioenwet vast
kiest om je pensioen over te dragen naar de pensioenregeling
gelegd. In de lay-out en de indeling van de tekst is wel het een
van je nieuwe werkgever. Dat noemen we waardeoverdracht.
en ander gewijzigd. Je vindt nu op de eerste pagina direct het
Dit dien je binnen zes maanden na indiensttreding aan te
bedrag dat je opgebouwd hebt en welk pensioen je kunt
vragen bij je nieuwe pensioenfonds.’
bereiken: de kern van het UPO.’ Eva: Wat is het bedrag dat bij Netto Aanvullend Eva: Waar staat nu eigenlijk precies wat ik krijg
Pensioen (NAP) wordt genoemd?
als ik met pensioen ga?
Bastiaan: ‘De pensioenpremie voor het ouderdomspensioen
Bastiaan: ‘Dat is het bedrag dat wordt genoemd bij
wordt ingehouden op je bruto salaris. Daarover betaal je nu
‘Te bereiken pensioen’. Dat bedrag ontvang je als je tot aan je
dus geen belasting. Die belasting betaal je te zijner tijd bij de
pensioendatum bij KLM blijft werken tegen hetzelfde salaris en
uitbetaling van het maandelijkse pensioen. Maar in deze
hetzelfde aantal uren. Ga je minder werken of verander je van
pensioenregeling is ook voorzien in een aanvulling op het
baan of werkgever, dan wordt het bedrag anders. Het bedrag
pensioen: het Netto Aanvullend Pensioen. Ook hiervoor leg je
dat je ziet staan is het bruto bedrag dat je per jaar zult
maandelijks geld in, dat wordt ingehouden van je salaris.
ontvangen. Voor het UPO gaan we er standaard van uit dat je
Maar dat bedrag wordt ingehouden van je netto salaris.
op 60-jarige leeftijd met pensioen gaat.’
Hierover is dus al belasting betaald, die je niet meer hoeft te betalen als dit pensioen wordt uitgekeerd bij pensionering. Het bedrag dat je jaarlijks ontvangt als je tot je 60ste in dienst
Wat is het UPO ook alweer?
8
• •• • •• • •• • •• • •• • • •• • •
Het Uniform Pensioenoverzicht (UPO) geeft een overzicht van uw tot nu toe opgebouwde pen sioen en het te verwachten pensioen. Ook staat hierin hoeveel pensioen uw partner of kinderen krijgen bij uw overlijden en wat u ontvangt bij arbeidsongeschiktheid. U ontvangt jaarlijks een UPO van uw huidige pensioenfonds.
blijft bij KLM staat bij Te bereiken Netto Aanvullend Pensioen.’ Eva: Welk bedrag ontvang ik netto als ik gepensioneerd ben? Bastiaan: ‘Dat is lastig te zeggen, want we weten nu niet hoe de belastingtarieven er uit zien als je met pensioen bent. Daarom spreken we over bruto bedragen, met uitzondering van het Netto Aanvullend Pensioen. Wil je een indicatie krijgen? Kijk dan op de Pensioenplanner, via www.klmcabinefonds.nl.’
focus juli 2012
9
upo
kort Stand op het Bemanningen centrum Van 7 t/m 16 mei was het pensioenfonds aanwezig op het BMC. Bestuursleden, PIT-ers en medewerkers van Blue Sky Group hebben allerlei pensioenvragen beantwoord. Gemiddeld kwamen er per dag meer dan 100 bezoekers langs met vragen over het UPO en hun persoonlijke pensioensituatie. De aanwezigheid van het pensioenfonds werd erg gewaardeerd en de reacties waren positief.
Wat moet ik doen als er iets niet klopt op mijn UPO? Wanneer kan ik met pensioen?
Voor herhaling vatbaar dus!
Wie kan mij helpen als ik nog vragen heb?
Lees de folder Meer grip op je pensioen in 4 stappen! Eva: Wat moet ik doen als er iets niet klopt op mijn UPO? Bastiaan: ‘Bedenk allereerst dat het UPO een momentopname is, in dit geval 1 januari 2012. Alle wijzigingen op of na die datum zijn niet verwerkt in dit overzicht. Constateer je dan nog steeds een fout, bekijk dan bij wie je dit kunt melden. Als het gaat om een wijziging in je contract die niet in het UPO is verwerkt, neem dan contact op met HR bij KLM. De gegevens
•
bestuursbericht Het bestuur heeft besloten dat per 1 januari 2013 het bestuur wordt uitgebreid met een vertegenwoordiger namens de pensioengerechtigden. In het najaar van 2012 zullen daarom verkiezingen plaatsv inden. Na de zomer volgt meer informatie.
Stap 1 Bekijk hoe uw inkomen eruit ziet als u met pensioen gaat. Stap 2 Denk na over wat u later nodig hebt. Stap 3 Bepaal of u genoeg pensioen opbouwt. Stap 4 Bekijk uw situatie regelmatig en vraag om uitleg.
waarop het pensioenfonds het UPO baseert zijn namelijk afkomstig van KLM.’ Eva: Wanneer kan ik met pensioen? Bastiaan: ‘Dit kun je, binnen een bepaalde bandbreedte, zelf bepalen. De normpensioenleeftijd, de leeftijd die we ook hanteren in het UPO, is 60 jaar. Maar je kunt vanaf je 50e al
De folder is te bekijken op www.klmcabinefonds.nl
met pensioen. Langer doorwerken kan ook! In principe kan dat tot je 65e. Als je eerder met pensioen gaat wordt je pensioen bedrag lager, want je bouwt minder pensioen op en je laat het ook langer uitkeren. Als je later stopt met werken geldt het omgekeerde.’ Eva: Wie kan mij helpen als ik nog vragen heb? Bastiaan: ‘Je kunt altijd contact opnemen met de afdeling Pensioenservice van Blue Sky Group. We zijn bereikbaar via telefoon, e-mail en de website. Lees ook de toelichting bij het UPO, hierin wordt alles stap voor stap uitgelegd.’
•
Heeft u ook pensioenvragen voor Bastiaan? Bel dan met 020 - 426 62 30 en stel uw vragen aan hem of één van zijn collega’s.
10
Handige site voor overzicht van al uw pensioenen Op het UPO vindt u uitgebreide informatie over uw KLM-pensioen. Als u meer wilt weten over de eventuele pensioenpotjes die u bij andere werkgevers heeft opgebouwd, kijk dan op www.mijnpensioenoverzicht.nl. Daar staan al uw opgebouwde pensioenen op een rijtje.
Klankbordgroep april 2012 Gebruik van social media en informatie-overload Is de communicatie van het pensioenfonds duidelijk voor deelnemers en pensioengerechtigden? Om dat te onderzoeken, komt twee keer per jaar een klankbordgroep bij elkaar: deel nemers en pensioengerechtigden geven hier hun mening over communicatiemiddelen en laten hun wensen horen. In de laatste klankbordgroep-sessie, waar zeven mensen aan deel namen, kwamen diverse onderwerpen aan bod: algemene pensioenkennis, de website van het pensioenfonds en het gebruik van social media. In dit artikel stippen we kort een paar uitkomsten van deze bijeenkomst aan. Het beeld dat de klankbordgroep heeft van de algemene pensioenkennis is dat deelnemers en pensioengerechtigden wel geïnteresseerd zijn in hun pensioen, maar vaak op iets stuiten wat ze niet begrijpen. De wens naar pensioenkennis is er, maar het mag allemaal makkelijker en duidelijker. Daarnaast blijkt dat deelnemers eigenlijk graag willen bellen naar het pensioenfonds, maar toch een drempel voelen: het is moeilijke kost en ze
weten niet goed wat precies te vragen. Er is ook een kleine enquête gehouden onder de klankbordgroep over het gebruik van social media. Daaruit komt naar voren dat niet alle deelnemers bezig zijn met social media. Social media worden vaak gebruikt voor sociale contacten en het opzoeken van informatie. Facebook is het populairst. Ook is er contact met KLM collega’s via social media. In de aanbevelingen van de klankbordgroep is redesign van de huidige site naar voren gekomen, waaronder het geschikt maken voor mobieltjes en tablets. Zodat deelnemers en pensioen gerechtigden beter kunnen zoeken en gebruik kunnen maken van de functionaliteiten, zoals de pensioenplanner. Heeft u ook interesse om deel te nemen aan de klankbordgroep, of heeft u vragen? Neem dan contact met ons op, mail naar
[email protected]. De volgende sessie vindt 6 november 2012 plaats.
•
focus juli 2012
11
wijziging(en)
Ontwikkelingen in pensioenland Je kunt geen krant openslaan en tv-programma aanzetten of het gaat over pensioenen. Eerder dit jaar is een nieuw pensioenakkoord gesloten en dat betekent dat er verschillende pensioenregels zullen veranderen. Maar na de val van het kabinet Rutte zijn er alweer nieuwe voorstellen gedaan in het Lenteakkoord. De uitwerking loopt dus zeer waarschijnlijk vertraging op. Welke actuele onderwerpen spelen er nu eigenlijk in pensioenland? Focus zet er een paar op een rijtje
1 AOW en pensioenricht leeftijd
Aanpassing pensioenrichtleeftijd
gen zijn meegenomen in de uitwerking
graad. In het huidige pensioencontract
checks & balances bij de besluitvorming.
beleggingsbeleid en het risicobeheer van
De pensioenrichtleeftijd is de leeftijd die
van het nieuwe pensioenakkoord en
leidt een stijgende levensverwachting
De achterliggende reden hiervan is dat
pensioenfondsen. Een van de conclusies
wordt gebruikt om het fiscaal optimale
zullen leiden tot nieuwe pensioen
tot een stilzwijgende verhoging van de
de overheid besturen beter wil uitrusten
van deze commissie was, dat risicovolle
AOW op verjaardag
opbouwpercentage voor het ouderdoms-
contracten en pensioenregels. Bij nieuwe
kosten. Om dit te veranderen is in het
om in te kunnen spelen op onzekerheden
beslissingen niet waren genomen als er
Op 1 april 2012 is de ingangsdatum van
pensioen te bepalen. Een verschuiving
regels hoort een nieuw Financieel
pensioenakkoord afgesproken de
op de financiële markten, de stijgende
scherper en professioneler toezicht op de
de AOW gewijzigd. Vanaf nu gaat de
van de pensioenrichtleeftijd kan van
Toetsingskader (FTK). Het FTK is het
ontwikkeling van de levensverwachting
levensverwachtingen en de grotere
pensioenbesturen was geweest. Voor
AOW in op de dag dat iemand 65 jaar
invloed zijn op het opbouwpercentage
onderdeel van de Pensioenwet waarin de
in het nieuwe pensioencontract te
complexiteit van regelingen en beleggin-
ondernemingspensioenfondsen geldt dat
wordt. Voorheen was dat altijd de eerste
en/of de pensioendatum. Het voornemen
wettelijke financiële eisen aan pensioen-
verwerken. Of en hoe de reeds bestaande
gen. Om dat te realiseren zouden er
een keuze kan worden gemaakt tussen
dag van de maand waarin iemand 65
bestaat om op 1 januari 2014 de
fondsen zijn vastgelegd. Zo weet een
pensioenopbouw in het nieuwe pensi-
verschillende besturingsmodellen
een raad van toezicht en een jaarlijks
werd. Dit is een bezuinigingsmaatregel
pensioenrichtleeftijd in één keer van 65
pensioenfonds welke buffers zij mini-
oencontract gaat meebewegen met een
moeten komen, waaruit een fonds kan
onderzoek door een visitatiecommissie.
van de overheid.
naar 67 jaar te verschuiven.
maal aan moet houden om de pensioe-
stijgende levensverwachting is nog
kiezen. Naast het huidige model waarin
Nu doet de visitatiecommissie eenmaal
nen met een bepaalde mate van
onderwerp van discussie. In mei is
werkgevers en deelnemers het bestuur
per 3 jaar onderzoek.
Minister Kamp gekomen met de hoofd
vormen, zou er de mogelijkheid moeten
AOW leeftijd
Er lag al een wetsvoorstel bij de Eerste
zekerheid te kunnen betalen. Het FTK
Onlangs heeft de Tweede Kamer ook
Kamer om de AOW- leeftijd en de
stelt eisen aan pensioenfondsen met
lijnennota financieel toetsingskader.
komen dat de belanghebbenden een
Om het aantal organen te beperken
ingestemd met het zogenaamde
pensioenrichtleeftijd te verhogen. In het
betrekking tot de rekenrente waarmee zij
Op het moment dat dit artikel wordt
beroepsbestuur benoemen (extern
worden in het voorstel de deelnemers-
Lenteakkoord, waardoor de AOW-leeftijd
licht van de meest recente ontwikkelin-
verplichtingen waarderen, maar vraagt
geschreven is het nog te vroeg hier
bestuur). De werkgever, deelnemers en
raad en het verantwoordingsorgaan
volgend jaar al met één maand omhoog
gen heeft Minister Kamp de Eerste
ook buffers bij de risico’s die zij nemen
dieper op in te gaan.
pensioengerechtigden houden dan
vervangen door één nieuw orgaan:
gaat. In de jaren erna zal de AOW-leeftijd
Kamer verzocht om dit wetsvoorstel nog
in hun beleggingen en stelt eisen aan de
toezicht op dat bestuur. Een ander
de deelnemers- en pensioengerechtig-
in stappen verder worden verhoogd.
even te laten rusten.
communicatie naar de deelnemers.
3 Veranderingen ten aanzien van het pensioenbestuur
uitgangspunt is de adequate representa-
denraad. Bedoeling is dat de wet in 2013
tie van belanghebbenden. In dat kader
in werking treedt, maar de vraag is of
Dit leidt ertoe dat uiterlijk in 2019 de
2 Herziening Financieel Toetsingskader
Belangrijke onderwerpen van discussie
Tot slot ligt er een wetsvoorstel klaar dat
regelt de wet dat pensioengerechtigden
dat gehaald kan worden. Er is namelijk
wordt bereikt en uiterlijk in 2023 een
zijn de rekenrente die pensioenfondsen
betrekking heeft op het pensioenbestuur.
vertegenwoordigd zijn in het bestuur.
veel kritiek op het voorstel en er liggen
leeftijd van 67 jaar. Vervolgens wil men
Als gevolg van de vergrijzing en de
moeten hanteren en het omgaan met
De Wet versterking bestuur pensioen-
Verder wil de wetgever het toezicht op
al wijzigingsvoorstellen van de verschil-
de AOW-leeftijd parallel laten lopen met
stijgende levensverwachting zullen er
een stijgende levensverwachting.
fondsen wil de regels herzien ten aanzien
het bestuur verzwaren. Deze maatregel
lende politieke partijen.
de stijgende levensverwachting.
aanpassingen gedaan moeten worden
Met behulp van de rekenrente worden de
van governance, oftewel een scheiding
is onder andere gebaseerd op de bevin-
om ons pensioenstelsel in de toekomst
verplichtingen van de fondsen bepaald
van taken en verantwoordelijkheden van
dingen van de commissie Frijns die in
betaalbaar te houden. Deze ontwikkelin-
en daarmee de hoogte van de dekkings-
bestuur, uitvoering en toezicht en goede
2009 onderzoek heeft gedaan naar het
pensioengerechtigde leeftijd van 66 jaar
12
•
focus juli 2012
13
pit in stelling
PIT’tig! Ook PIT’er worden? Carola Wilkens ‘Iedereen kan invloed uitoefenen op z’n oudedagsvoorziening’
Rob de Hart ‘In het verleden hebben de beurzen zich altijd weer hersteld’
Bezoek de website voor meer informatie: www.klmcabinefonds.nl/PIT
Nicole Kort ‘Als je je in jouw eigen pensioen verdiept, maak je het juist tastbaar!’
Het pensioenfonds hanteert een aantal voor waarden voor deelname aan PIT: • Enthousiast en enige affiniteit met pensioenen is een pré
Ons pensioenfonds beschikt over PIT: het Pensioen Informatie Team. De teams bestaan uit enthousiaste cabinemedewerkers, die affiniteit met pensioenen hebben. In deze editie van Focus leggen we drie stellingen voor aan drie PIT-ers. Carola Wilkens, Nicole Kort en Rob de Hart geven hun mening.
Stelling 2
• Minimaal 67% in actieve dienst
Bij KLM is alles goed geregeld, dus ik hoef niet om te kijken naar m’n pensioen.
• Geen nevenfunctionaris
De drie PIT-ers vinden dat eenieder juist wél moet
• Binnen een PIT-termijn (18 maanden) twee
nadenken over zijn of haar pensioen en welke gebeurtenissen daar invloed op hebben. Rob: ‘Is het pensioen als
• Maximaal 55 jaar oud • Geen grondfunctie • 100% aanwezigheid op de opleidingsdagen terugkomdagen bijwonen • Bij aanvang van PIT-termijn, minimaal 36
je gepensioneerd bent voldoende om je uitgavenniveau
maanden in actieve dienst (geen pensioen
voort te zetten of maak je een ongewenste terugval?
plannen binnen drie jaar)
Kijk op je pensioenoverzicht (UPO, red.) naar het
Stelling 1 Er is straks toch niks meer over van het pensioen, dus waarom zou ik nu iets doen?
pensioen dat je krijgt als je met pensioen gaat, tel hier je AOW bij op en vergelijk de uitkomst met je huidige inkomen. Indien je vindt dat de uitkomst te laag is en je nu wel een deel van je inkomen kunt missen, dan kun
Stelling 3
Carola, Nicole en Rob zijn het erover eens dat deze stelling geen hout snijdt.
je dat gebruiken om zelf nog aanvullende maatregelen
Nicole Kort: ‘Met het opbouwen van je pensioen investeer je in de toekomst. Je hebt,
te nemen voor je inkomen later. Bijvoorbeeld door meer
zeker als je nog jong bent, invloed op de hoogte van je pensioen. Er gebeurt in een
te gaan sparen of door een verzekering af te sluiten.’
mensenleven namelijk van alles dat samenhangt met de hoogte van je pensioen.
Carola is het hiermee eens: ‘Bij KLM is inderdaad alles
Pensioenbewustzijn krijg je niet omhoog, want pensioen is nu eenmaal een saai onderwerp.
Hoe meer je je daarvan bewust bent, hoe beter. Dan kun je er naar handelen.’
goed geregeld. Juist daarom is het zo interessant om
Eensgezindheid onder de PIT-ers: pensioen is geen saai onderwerp!
Carola Wilkens is het hiermee eens: ‘Als je in deze stelling gelooft, moet je zeker iets
te kijken op welke manier ons pensioenfonds dit doet!’
Carola: ‘De actualiteit heeft deze stelling ingehaald. De kranten
doen! Pensioen verdwijnt niet, elke maand bouw je pensioen op en KLM bouwt heel
Nicole wil benadrukken dat het pensioenfonds er stabiel
staan er vol mee. Als je je in jouw eigen pensioen verdiept, maak je
hard mee.’ Rob de Hart vindt het onwaarschijnlijk dat er straks niks meer over zou
voor staat, maar dat iedereen invloed kan uitoefenen
het juist tastbaar!’ De presentatie van pensioengerelateerde onder-
zijn van het pensioen: ‘Pensioenfondsen beleggen gespreid om de risico’s te
op z’n oudedagsvoorziening: ‘In principe is alles goed
werpen kan wel een stuk minder saai, aldus Nicole: ‘Veel mensen
beperken. Het verleden heeft bewezen dat pensioenfondsen over lange periodes
geregeld. Maar dat betekent niet dat je er niet naar om
slaan de financiële pagina’s in de krant liever over. Ik eerlijk gezegd
gemiddeld goede rendementen behalen. De afgelopen jaren is een aantal factoren
hoeft te kijken. De hoogte van je pensioen hangt samen
ook. Als pensioenen aantrekkelijker gebracht zouden worden,
van negatieve invloed geweest op de rendementen en de dekkingsgraad van
met gebeurtenissen in je leven, zoals parttime werken,
bijvoorbeeld via social media of op een verrassende manier, zou het
pensioenfondsen. Denk hierbij aan de daling van de beurskoersen door de krediet-
wisselen van werkgever of arbeidsongeschiktheid.
meer mensen aanspreken.’ Rob geeft tot slot nog een tip: ‘Denk niet:
crisis, de bankencrisis en de historisch lage rentestand waartegen de pensioenfond-
Je kunt een aantal gevolgen van deze life events heel
‘Ik wacht wel tot ik gepensioneerd ben en dan zie ik wel wat ik krijg.’
sen hun verplichtingen moeten waarderen. Deze unieke situatie heeft geleid tot
eenvoudig zien via de Pensioenplanner op
Het gaat om inkomen voor, als het goed is, een kwart van je leven!
lage rendementen en een lage dekkingsgraad. Ook in het verleden zijn er wel eens
www.klmcabinefonds.nl.’
Je moet juist vooruitzien en aan financiële planning doen. Vroeger
dips op de beurzen geweest, maar ze hebben zich altijd weer hersteld. Ik verwacht
was pensioen een zeker iets. Het is nu van heel veel factoren afhan-
dat dit ook nu weer zal gebeuren, al zal dat door de huidige economische
kelijk. De Pensioenplanner is samen met je UPO een middel om
omstandigheden en de overheidsbezuinigingen wel wat langer duren.’
eenvoudig jouw persoonlijke situatie en mogelijke veranderingen te bekijken. Doe er je voordeel mee!’
14
focus juli 2012
15
deeltijdwerken
als je minder werkt bouw je ook minder pensioen op
Dorain Wetstede, eenbander bij KLM, woont samen in Zaandam en is 32 weken zwanger van haar eerste kindje. Na haar zwangerschap gaat Dorain minder werken. Voor haar een goede reden om zich te verdiepen in haar toekomstvoorziening èn zich aan te melden voor het Pensioen Informatie Team (PIT)!
Dorain en haar vriend tekenden in december 2011 een samenlevingscontract. ‘Ik houd niet van verrassingen en laat me graag goed voorlichten. Vooral als het om financiële zaken gaat. Aangezien mijn vriend nog studeert en ik in verwachting ben, leek het ons goed om het een en ander vast te leggen in een samenlevingscontract.’
Minder werken Dorain gaat na haar zwangerschapsverlof 67% werken in plaats van fulltime. ‘Met de komst van de baby wil ik minder gaan werken, zodat ik straks meer tijd heb om met mijn kindje door te brengen. Als ik 100% op Europa blijf vliegen, is die vrije tijd te beperkt wat mij betreft. Via de site van de belastingdienst heb ik uitgezocht welk percentage voor mij het meest gunstig is. Maar ik heb begrepen dat je door minder te gaan werken ook minder pensioen opbouwt. Wij hebben bij KLM een eindloonregeling, maar wat dat betekent met die 67% werken weet ik nog niet precies. Daar ga ik me in verdiepen als alles na Dorain Wetstede
mijn bevalling weer in rustiger vaarwater komt, bijvoorbeeld
werkt als eenbander bij KLM,
door de pensioenplanner te bezoeken.’
gaat na de bevalling minder werken, heeft zich aangemeld voor het PIT.
‘Ik houd niet zo van verrassingen, zeker niet van financiële’
Te jong voor pensioen
Minder werken en de gevolgen voor uw pensioen In de voorwaardelijke eindloonregeling bouwt u ouderdoms-
Dorain: ‘Ik heb me onlangs aangemeld voor PIT. Ik vertelde een
pensioen op, gebaseerd op de hoogte van uw laatstver-
collega een paar jaar geleden dat ik op mijn 21 ben gestart
diende salaris. Werkt u minder dan 100% dan verdient u
met pensioen opbouwen en dat ik daar tevreden over was.
ook minder en bouwt u ook minder pensioen op. Als u over
De betreffende collega vond mij nog veel te jong om me bezig
een bepaalde periode 100% heeft gewerkt en daarna
te houden met mijn pensioen. Vreemd! Hoe eerder je je bewust
minder gaat werken, dan wordt voor uw pensioenopbouw
bent van je toekomst, hoe beter toch? Toen PIT in beeld kwam
een gemiddeld deeltijdpercentage berekend.
e
zag ik een mogelijkheid om anderen aan te sporen na te denken over pensioen. Ik ga me daarbij vooral richten op jonge col-
Een rekenvoorbeeld op basis van de eindloonregeling:
lega’s, want ik vind dat het besef dat je goed voor je pensioen
U heeft bijvoorbeeld 10 jaar 50% gewerkt en 10 jaar 100%.
moet zorgen er al vroeg moet zijn.’
Dan is het gemiddelde deeltijdpercentage over de totale
•
deelnemerstijd van 20 jaar 75%. Uw ouderdomspensioen bedraagt in dit geval 75% van het ouderdomspensioen dat u met een volledige baan in 20 jaar zou hebben opgebouwd.
16
Dorain is op 7 juni 2012 moeder geworden van
Bezoek voor meer informatie over deeltijdwerken en
zoon Omillio Dennis Miller. Moeder en zoon maken
deeltijdwerken in de middelloonregeling de website:
het goed. Gefeliciteerd!
www.klmcabinefonds.nl.
focus juli 2012
17
Eugène van Halder gepensioneerd senior purser, was vicevoorzitter sinds 1995
Rob Koster senior purser, maakt sinds 1999 deel uit van het bestuur
wisseling van de wacht
Pensioen wordt bijna sexy
Vroeger dacht men: ‘Hij zit in het bestuur van het pensioenfonds, die heeft vast geen vrienden.’
De huidige pensioenwereld mag met recht ‘dynamisch’ genoemd worden. Eugène van Halder en Rob Koster zitten sinds de jaren ‘90 in het bestuur van het Pensioenfonds KLM-Cabinepersoneel. Zij ervaren die dynamiek aan den lijve. Van Halder heeft zijn vicevoorzitterschap van werknemerszijde vanaf juni over gedragen aan Koster. Samen werpen ze hun blik op de veranderingen in pensioenland.
Eugène van Halder
Rob Koster
eigenlijk geen dag voorbij dat ik niet
Ondenkbare scenario’s
bezig ben met pensioen, ook op de
De huidige economische tijden zorgen
maken. Het is een uitdaging om vicevoor-
route.’
ervoor dat pensioen, vroeger een
zitter te worden in een tijd waarin
Beide heren geven aan dat hun betrok-
zekerheid, nu iets wordt om over na te
pensioen als arbeidsvoorwaarde onder
kenheid bij de pensioenen in het
denken. Koster: ‘Wij opereren met
zware druk staat.
systeem is gaan zitten. Van Halder:
risico’s, ook met risico’s waarvan je
‘Pensioen zit bij mij tussen m’n oren.
je vroeger niet kon voorstellen dat ze
Denk maar aan de verhoging van de
Elk nieuwsfeit dat ik lees bekijk ik met
bestonden. Zo hield niemand een
AOW-leeftijd en de indexatieproblematiek.
een pensioenbril. Alles dat te maken
tsunami, gevolgd door een nucleaire
En we willen het goed doen, dat staat
heeft met consumentenvertrouwen,
ramp, voor mogelijk. Maar je hoeft
voorop.’ Van Halder gelooft niet dat
dekkingsgraden en landen als Frankrijk,
Fukushima nu maar te noemen en
professionals het verschil zouden maken
Spanje en Portugal relateer ik aan het
iedereen weet dat het bewaarheid is
in dit pensioenfondsbestuur:
pensioenfonds. Dat is veel intensiever
geworden. Landen die hun schulden niet
‘De deelnemers van het fonds hebben
geworden dan vroeger.’
meer kunnen betalen, ondenkbaar! Ik kan
eenzelfde baan als wij. We kunnen ons
nu zo vijf landen noemen… De conclusie
heel goed verplaatsen in onze doelgroep
Dikke pakken papier
is dat we als pensioenfonds balanceren
Eugène van Halder, gepensioneerd senior
als tussen de werkgevers- en werknemers
onze communicatie naar deelnemers
en aangeven welke vragen zij heeft.
De communicatie met deelnemers is
op een dunne lijn tussen dat wat je waar
purser, is vicevoorzitter sinds 1995.
partijen in het bestuur. We hebben
duidelijk maken dat verwachtingen uit
Daarbij geldt ook: de prestaties van het
een belangrijk aandachtspunt voor het
wilt maken en dat wat de gure buiten
‘In de bestuursvergadering van mei
allemaal dezelfde pet op, om in cabine-
het verleden niet altijd meer waar
pensioenfonds bepalen ook hoe het met
bestuur, juist in deze tijden. Koster:
wereld ons toestaat. Dat gaat ons bezig
bespreken we altijd de resultaten van het
termen te spreken.’
gemaakt kunnen worden. De wereld
ons eigen pensioen gaat. Bij ons zou een
‘We moeten onze doelgroep gericht
houden de komende tijd. Maar we
economie bevindt zich in een periode
professioneel bestuur niet werken, juist
benaderen, want ze krijgen al genoeg
hebben de afgelopen jaren laten zien
omdat we zo dicht bij de deelnemers
dikke pakken papier om door te lezen.
dat we hiermee om kunnen gaan.’
staan, veel contact met hen hebben en
Als daar ook media van het pensioenfonds tussendoor komen, dan kunnen
Saai of sexy?
die maar beter heel aantrekkelijk zijn.
Koster, overdenkend: ‘Eigenlijk zou ik wel
voorgaande jaar. Daarvoor ben ik mede
Verstandig beleggen en goed communiceren
van ongekende turbulentie.’
afronden. Maar daarna heb ik het stokje van vicevoorzitter overgedragen aan
Die goede samenwerking levert een tot op heden relatief gezond pensioenfonds
Betrokkenheid door kleine afstand
daardoor direct betrokken zijn.’
Rob Koster. Ik ben nu bijna een jaar gepensioneerd, dus tijd om afstand te
op. Koster: ‘Het gaat goed met het fonds,
De dynamiek in de pensioenwereld blijft
Regentesk
We hebben er veel voor over om deel
willen dat pensioen weer net als vroeger
doen van mijn vicevoorzitterschap.
voor zover je daarvan kunt spreken in
niet onopgemerkt bij het grote publiek.
Van Halder: ‘Toen ik aantrad in het
nemers bij hun pensioen te betrekken.
supersaai was.’ Van Halder: ‘Precies, dat
Mijn bestuursperiode eindigt overigens
deze tijden. Er heeft namelijk nog nooit
Koster: ‘Waar men vroeger nog dacht:
bestuur hadden we nog een Raad van
Zo geven we Focus uit, hebben we een
iedereen het woord dekkingsgraad weer
op 31 december van dit jaar.’
zo veel geld in kas gezeten. Desondanks
“Hij zit in het bestuur van het pensioen-
Beheer, heel regentesk. We vergaderden
website, schrijven we brieven, versturen
moet opzoeken in het woordenboek.’
Zijn opvolger, senior purser Rob Koster,
ziet het er, door de extreem lage rente-
fonds, die heeft vast geen vrienden”
vier keer per jaar. Dat was in mijn ogen
we een nieuwsbrief per e-mail en maken
Koster: ‘Hoe dan ook, we blijven als
heeft er zin in! ‘Ik maak sinds 1999 deel
stand en de sterk toegenomen levens
denkt men nu: ‘Handig, even vragen
een pure formaliteit. Nu komen we veel
we filmpjes. Bloggen of twitteren doen
bestuur niet stil zitten. We staan
uit van het bestuur, dat een hecht team
verwachting, niet rooskleurig uit.
hoe het zit met de dekkingsgraad’.
vaker bij onze pensioenuitvoerder
we nog niet, maar wie weet wat de
bekend als een vooruitstrevend fonds,
is. Dat merk je zowel aan de samenwer-
We moeten onze beleggingen nu heel
Pensioen wordt onderhand bijna sexy.
Blue Sky Group.’ Koster: ‘Ik tel zo’n vijftig
toekomst brengt! Als daaraan behoefte
en we blijven vernieuwen, ook de
king tussen werknemersleden onderling
nauwgezet in de gaten houden en in
En ja, het is leuk om daar deel van uit te
tot zestig opkomsten per jaar. Er gaat
is, dan spelen we erop in.’
komende jaren.’
verantwoordelijk, dus dat wilde ik graag
18
•
focus juli 2012
19
Lees de folder Meer grip op je pensioen in 4 stappen! Stap 1 Bekijk hoe uw inkomen eruit ziet als u met pensioen gaat. Stap 2 Denk na over wat u later nodig hebt. Stap 3 Bepaal of u genoeg pensioen opbouwt. Stap 4 Bekijk uw situatie regelmatig en vraag om uitleg.
De folder is te bekijken op www.klmcabinefonds.nl
Colofon Focus verschijnt driemaal per jaar en wordt verstuurd aan deelnemers en gepensioneerden van het Pensioenfonds KLM-Cabinepersoneel. Redactie Blue Sky Group B.V., Amstelveen Redactieadres Redactie Focus, Postbus 123, 1180 AC Amstelveen E
[email protected] Tekst Blue Sky Group B.V., Amstelveen, Lamar Communicatie, Amsterdam Art direction, ontwerp en opmaak Frissewind, profs in communicatie en design, Amsterdam Fotografie Don Wijns, Amsterdam e.a. Illustratie Bart Sparnaaij, Berlijn / Frissewind, profs in communicatie en design, Amsterdam Druk Drukkerij Aeroprint, Ouderkerk aan de Amstel
www.klmcabinefonds.nl
contact E
[email protected] T (020) 426 62 30 F (020) 426 63 85
