MILJONAIR MEETS MICRONAIR DE AVONTUREN VAN KLUUN IN AFRIKA

MILJONAIR MEETS MICRONAIR DE AVONTUREN VAN KLUUN IN AFRIKA p10

100

T0P MICRONAIRS OVERLEVEN DOOR TE ONDERNEMEN MET CORDAID MICROKREDIET

Tijd voor een nieuwe vorm. De nieuwe CLS Shooting Brake. Ooit was een shooting brake een rijtuig dat de Britse adel gebruikte tijdens de jacht. Dit inspireerde Mercedes-Benz om een zeldzame carrosserievorm nieuw leven in te blazen. Het resultaat is de onweerstaanbaar stijlvolle CLS Shooting Brake. Een eigenzinnige auto waarmee Mercedes-Benz een compleet nieuw segment creëert: een bijzondere coupé met de comfortabele bagageruimte van een stationwagon. Maak snel kennis met deze unieke verschijning. www.mercedes-benz.nl/cls-shootingbrake

Gem. verbruik: 5,3 - 10,1 l/100 km, 18,9 - 9,9 km/l. CO2-uitstoot: 139 - 235 g/km. U rijdt de nieuwe CLS Shooting Brake vanaf € 71.500,- excl. verwijderingsbijdrage en kosten rijklaar maken.

INHOUD TOP 100 MICRONAIRS

010

‘KLEINE DINGEN KUNNEN TOT GROTE INSPIRATIE LEIDEN’

KLUUN IN AFRIKA

KLUUN

Marketeer meets micronairs in Ethiopië.

006 BIJZAKEN Hoe de kredieten worden verdeeld, de grootste weldoeners van Nederland, de rijksten onder de armsten.

020 TOP 100 MICRONAIRS De lijst der lijsten, maar dan anders.

050 SIR OSCAR IN DE FILIPIJNEN Startupkoning Oscar Kneppers bezoekt gelijkgestemden.

016 GOED DING De beste gadgets voor micronairs.

058 COLUMN KLUUN Nederland kan nog wat leren van Toronto en Addis Abeba.

ROLITO IBANEZ, P.36

GOED DING, P.16

005 editorial

MirjaM van den Broeke c o ö r d in at ie

jasper roMBout M.M.v. Mieke van Londen eindredactie

Ben kuenen, CLeo MeuLMan sandy van osCh chef, noëL uMMeLs VormgeVing

Zoe Bar-pereg, kitty huyZer Maartje versChure artdirector patriCk Wissink beeldredactie redactie/medewerkers

hans van der Beek, jordy huBers joost van kLeef, rayMond van de kLundert osCar kneppers, eveLien reiCh jasper roMBout, nikki sterkenBurg beeld

hüsne afsar, Cordaid, guy offerMan CarLfried verWaayen beeldbewerking

randy van Munster, studio-onLine.nL cordaid microkrediet

CarLijn engeLhart communicatie , tanja jans fondsenwerving, niCoLe resink communicatie peter stoLZe teammanager tHe gardeners

Maira evers managing director, nienke van der jagt concept, daan van kuijeren strategie & concept, Laura snapper projectleider roBreCht stoekenBroek strategie & concept productie

MasCha kaMpstra, arjan ottevanger sales

niek van den BosCh, renée Brands marketing

jessiCa jansen, Mieke van Londen

Klein geld

Quote, dat is toch dat kapitalistische poenblaadje voor en over graaiers, dat wordt gemaakt door een zootje egotrippers? Eh, dat valt wel mee, hoor. Maar we geven toe: het is een vooroordeel waarmee we al jaren kampen en dat vooral klinkt uit de monden van mensen die het blad slechts kennen van horen zeggen. Veelal mensen die zich in hun vrije tijd graag bezighouden met bikramyoga, vogelspotten, naar onze jaarlijkse Top 100 Jonge macrameeën en lezen over Karl Marx. Miljonairs. Een kloeke lijst vol Uiteraard halen wij onze schouders op inspirerende verhalen over kleine over zulke vooroordelen. Wie niet geïnteondernemers in ontwikkelingsresseerd is in de wereld van ondernemerlanden, stuk voor stuk dappere schap, succes en geld, die neemt maar mannen en vrouwen die met lekker een abonnementje op Voetbal behulp van een microlening van International of zo. Wel is het leuk om af Cordaid Microkrediet iets dichter en toe het tegendeel te bewijzen. Te laten bij een leefbaar bestaan wisten te zien dat onze interesse voor ondernemerkomen. Mocht u net zo geïnspireerd schap heus niet gelijk staat aan een voorraken van al hun verhalen als wij, liefde voor hebzucht en egoïsme. En dat dan leest u achter in dit blad hoe er bij Quote wel degelijk mensen werken u zelf kunt investeren in het project die niet alleen de handen uit de maatmou- van de micronair van uw keuze. wen steken als er iets te verdienen valt, maar ook heus weleens onbaatzuchtig iets voor een ander doen. Vandaar dus dat wij volmondig instemden toen Cordaid Microkrediet zich bij monde van pr-bureau The Gardeners bij ons meldde met het idee voor een coproductie met Quote. Al snel was het plan van een Top 100 Micronairs geboren, een knipoog

druk

haBo da Costa, vianen copyrigHt

het overneMen van artikeLen aLs BedoeLd in artikeL 15 van de auteursWet is niet toegestaan © 2013 hearst issn 0920-8275 Quote is een uitgave van hearst MagaZines netherLands postBus 10209, 1001 ee, aMsterdaM

Er werken bij Quote heus mensen die ook weleens onbaatzuchtig iets voor een ander doen

tekst Mirjam van den Broeke, beeld hüsne afsar, styling jeroen kamphorst, haar en make-up Maaike Beijer • angelique hoorn

Hoofdredacteur

006

INHOUD P007 GUL in De POLDeR P008 Wie PROFiTeRen eR (nieT)? P009 LanDkUnDe

Geen cent te VeeL Een micronair betaalt volgens Cordaid Microkrediet een ‘fatsoenlijke rente’ over zijn leningen. Die is volgens de organisatie ‘absoluut noodzakelijk om deze uiterst bewerkelijke manier van kredietverstrekking überhaupt te kunnen uitvoeren’. Verder krijgen ondernemers nooit meer krediet dan ze aankunnen en altijd maar één lening tegelijk. Zo wordt voorkomen dat zij door te grote financiële verplichtingen alsnog onderuitgaan. Daarnaast krijgen de meeste micronairs een training. Ze leren bijvoorbeeld boekhouden en hoe ze spaargeld kunnen opbouwen. knikkertj e s

Voor een retourtje St. Barth’s worden in India 34 microkredieten verstrekt

Nederland 881

KREDIETEN HerkoMst en Verdeling

UUrtJe, FactUUrtJe, PoePeLtJe Hoeveel flessen Bollinger kan iemand kopen van wat hij met een heel jaar hard werken heeft verdiend? (Gemeten naar gemiddeld jaarinkomen per land, waarbij we de prijs van een fles Bollinger op 57 dollar houden) BuBBelMeter

Guatemala 55,8

Ghana 27,7 Rwanda 10,8 Malawi 6,1 Congo 3,8 Colombia 124,8

Microkrediet is niet hetzelfde als microfinanciering. Een microkrediet is (vaak) een kleine lening aan de allerarmsten, meestal zonder onderpand. Microfinanciering is een breder begrip. Daaronder vallen ook andere financiële producten, zoals sparen en verzekeren. Cordaid Microkrediet werkt op het brede terrein van microfinanciering. Het verstrekken van microkredieten is hier een onderdeel van. Cordaid Microkrediet had in 2011 ruim veertig miljoen euro aan financieringen Cijfers

openstaan. Dit bedrag is in de afgelopen 25 jaar voor negentig procent door de Nederlandse overheid gefinancierd. De rest komt van bedrijven en particuliere donateurs. Die overheidsbijdrage neemt echter al geruime tijd structureel af en staat ook de komende jaren onder druk. De eigen fondsenwerving van Cordaid Microkrediet bestaat voor vijftig procent uit particuliere en voor de andere helft uit zakelijke donaties. Dit geld vormt jaarlijks het werkkapitaal voor het verstrekken van nieuwe microkredieten. Cordaid Microkrediet financiert in totaal 65 lokale MFI’s (Micro Finance Institutions) en dertien lokale microfinancieringsfondsen, die op hun beurt weer in MFI’s investeren. Van het geld staat 57 procent uit in Azië, 22 procent in Afrika en 21 procent in Latijns-Amerika.

007

BIJZAKEN HET VERSCHIL TUSSEN GELUK EN ONGELUK

MICROBEHOEFTEN Wilt u lekker met vakantie of hebt u behoefte aan een nieuwe garderobe, maar zit u momenteel een beetje krap bij kas? Dan neemt u toch gewoon een doorlopend kredietje? U leeft immers maar één keer en ook u hebt recht op materieel geluk! Ook voor de micronairs uit deze bijlage kan een krediet het verschil tussen geluk en ongeluk betekenen, maar dan wel op iets fundamenteler niveau. Om uw ontembare consumptie wat perspectief te geven, hebben wij de bedragen van vijf van uw essentiële uitgaven naar ‘derdewereldniveau’ getild. Een overzicht: R E L AT I V EREND

MICROKREDIET aan meubelmaker met vier kinderen in Bolivia € 380 ZEVENGANGENDINER voor twee bij Ron Blaauw € 380 TOTAAL VAN 34 MICROKREDIETEN verstrekt in India € 3283 RETOURTJE ST. BARTH’S rond de feestdagen € 3283 MAANDINKOMSTEN Filipijnse micronair € 170 ZONNEBRIL van Burberry € 170 TELEVISIE KIJKEN bij een micronair in Ethiopië, entree € 0,50 BEZOEK AAN TOILET op Amsterdam Centraal, entree € 0,50 GEZAMENLIJK DAGLOON armbandenverkoper en schoonmaakmiddelenventer in India € 3,60 BIERTJE VAN DE WISSELTAP in een kroeg in Amsterdam € 3,60

v.l.n.r. Rattan Chadha, Pieter Geelen, Alexander Ribbink

GROOTSTE WELDOENERS Soit, Joop van den Ende GUL.NL mag ons dan als cultuurpaus van Nederland theaters en musicals schenken, maar wie zijn de echte weldoeners in de polder? Quote verklapt u de geschatte donaties van de toekomstige redders van de ontwikkelingshulp.

Kees de Waal (Q500 nr.100, € 250 miljoen) Donatie: € 200 miljoen. Ondersteunt vooral projecten voor gehandicapte kinderen en straatjeugd in Zuid-Amerika. Pieter Geelen (Q500 nr.216, € 115 miljoen) Donatie: € 100 miljoen. Projecten gericht op bestrijding van lepra, behoud van natuur en aanbod van onderwijs in Afrika.

Ruud Bakhuizen (Q500 nr.311, € 80 miljoen) Donatie: € 100 miljoen. Bouwt scholen in India en helpt arme kinderen in onder meer Afrika en Azië. Familie De Rijcke (Q500 Familielijst nr.3, € 1,8 miljard) Donatie: € 70 miljoen. Investeert vooral in Afrikaanse

projecten, waaronder een theeplantage en duurzame-energieprojecten. Rattan Chadha (Q500 nr.39, € 510 miljoen) Donatie: € 35 miljoen. Steunt lokale goede doelen in India. Financierde niet alleen een kostschool voor Indiase weesjes, maar ook een dorpje nabij Delhi voor jonge artiesten en hun gezinnen, compleet met scholen en ziekenboeg. Alexander Ribbink (Q500 nr.319, € 80 miljoen) Donatie: € 8 miljoen. Doneert net als Pieter Geelen aan projecten gericht op lepra, natuur en aanbod van onderwijs in Afrika.

008

rijksten onder de arMsten Ook in ontwikkelingslanden bestaat rijkdom. Wie zijn de rijksten in de landen waar Cordaid Microkrediet actief is? De Aziatische landen tellen volgens onze Amerikaanse collega’s van Forbes vele miljardairs. Op het Afrikaanse continent zijn dat er veel minder, terwijl in Bolivia en Honduras iedereen arm lijkt. rijkenl i j s tj e

INDONESIË Budi en Michael Hartono $ 14 miljard (tabak) Susilo Wonowidjojo $ 10,5 miljard (tabak) Eka Tjipta Widjaja $ 8 miljard (palmolie) INDIA Mukesh Ambani $ 21 miljard (petrochemie) Laksmi Mittal $ 16 miljard (staal) Azim Premji $ 12,2 miljard (software) FILIPIJNEN Henry Sy $ 9,1 miljard (investeringen) Lucio Tan $ 4,5 miljard (investeringen) Enrique Razon junior $ 3,6 miljard (haven) KENIA Uhuru Kenyatta $ 500 miljoen (land) Chris Kirubi $ 300 miljoen (vastgoed) BRON: FORBES

MaG Je er riJKer Van WorDen? In de ‘normale wereld’ moet een gezonde organisatie winst maken, maar in de wereld van de ontwikkelingshulp en microfinanciering mág dat. Ook van Cordaid Microkrediet. En ja, ook de lokale partners mogen winst maken, omdat Cordaid Microkrediet van mening is dat dat de enige manier is om een duurzame organisatie op te zetten. Maar ze mogen geen winstoogmerk hebben, en wat er gedaan wordt met de winst, daar stelt de organisatie wel voorwaarden aan. Die mag niet in de zakken van de directie van de lokale partner verdwijnen. Er wordt dan ook alleen samengewerkt met organisaties die de winst (uiteraard na betaling van lonen, huur, overhead en dergelijke) opnieuw investeren, Hoe Zit D at

met de klok mee vanaf linksboven: Laksmi Mittal, Enrique Razon, Chris Kirubi, Mukesh Ambani, Azim Premji, Uhuru Kenyatta

in nieuwe kredieten of bijvoorbeeld in scholing van nieuwe medewerkers. Daarom toetst Cordaid Microkrediet geregeld (ten minste één keer per jaar) of haar partners aan de gestelde criteria voldoen. Mocht dat niet (meer) het geval zijn, zo verklaart de organisatie, ‘dan nemen we afscheid van elkaar’. En dan Cordaid, de organisatie waar Cordaid Microkrediet deel van uitmaakt. Goededoelenorganisaties zijn onderworpen aan strikte regels van de Nederlandse overheid, aangezien het publiek geld betreft. De bekendste is het CBF-keurmerk: wat betreft marketingactiviteiten mag 25 procent van de eigen inkomsten opgaan aan fondsenwervende acties. Bij Cordaid bedroeg dit in 2011 zestien procent. Daarmee werd dus ook een speciale uitgave als deze Quote Top 100 Micronairs gefinancierd. Daarnaast besteedt Cordaid 88 procent van het totale budget aan hulpprogramma’s (bijvoorbeeld voor tyfoonslachtoffers in een bepaalde regio), een paar procentpunt hoger dan het marktgemiddelde. De resterende twaalf procent wordt besteed aan organisatiekosten; ruim binnen de richtlijn, zo benadrukt Cordaid.

009 bijzaken Honduras

VietnaM sierra leone gHana

Filipijnen india indonesië

zuid-soedan etHiopië

oeganda Congo

BoliVia

MalaWi

kenia

zaMBia

tanzania

Waar Werkt Cordaid MiCrokrediet? Cordaid Microkrediet is actief in zestien landen op drie continenten: Afrika, Azië en Latijns-Amerika. In Latijns-Amerika gaat het dan om Bolivia en Honduras. In Azië zijn dat India, Filipijnen, Vietnam en Indonesië. Op het Afrikaanse continent is de organisatie actief in Sierra Leone, Ghana, Zuid-Soedan, Kenia, Ethiopië, Tanzania, Oeganda, de Democratische Republiek Congo, Zambia en Malawi. Het meeste krediet staat uit in India, het minste in Zambia. De keuze voor een land maakt Cordaid Microkrediet op basis van een paar argumenten. Hoeveel stukje

geografie

INVESTEER IN EEN MICRONAIR! Via www.cordaidmicrokrediet.nl kiest u welke ondernemer u wilt steunen. Deze ondernemer maakt altijd deel uit van een project. Met uw donatie steunt u ondernemers uit dit project.

MEER WETEN? Kijk dan achter in deze speciale Quote.

behoefte aan ondersteuning heeft de Micro Finance Institution (MFI)? Voldoet die lokale partner aan de eisen van Cordaid Microkrediet en wat zijn de omstandigheden van hun ‘eindklanten’, de micronairs? Komen zij bijvoorbeeld niet in aanmerking voor een reguliere lening omdat zij geen onderpand hebben, omdat ze niet als kredietwaardig worden gezien, omdat ze niet kunnen lezen en schrijven of gewoon omdat er geen banken bij hen in de buurt zijn? Cordaid Microkrediet is ook weleens gestopt met werkzaamheden in een land. Zoals in Cambodja. Daar waren de MFI’s na een paar jaar zo succesvol dat zij zelf van andere, meer bancaire financiële instellingen, geld konden lenen om aan hun klanten door te lenen. Dat is een moment dat Cordaid Microkrediet zich terugtrekt.

Meet the Micronairs

Micronairs zijn de allerarmsten in ontwikkelingsgebieden. Mensen die niet op reguliere wijze, via een bank, in aanmerking komen voor een lening. Simpelweg omdat ze geen onderpand van enige waarde hebben om daar tegenover te stellen. Vaak kunnen ze alleen terecht bij loan sharks, schimmige bureautjes die woekerrentes rekenen en kapitale winsten maken over de rug van de allerarmsten. Dé micronair bestaat niet, daarvoor is de groep te divers. In leeftijd variëren ze van 18 tot 72 jaar. Maar: 75 à 80 procent is vrouw. Het merendeel van de kredieten wordt verstrekt aan groepen ondernemers uit een en dezelfde gemeenschap. De omvang van zo’n groep (‘project’) varieert van 5 tot 25 personen. De reden is simpel: de groep is verantwoordelijk voor de gehele lening. Als een individu niet in staat is terug te betalen, draagt de rest bij. Doordat ze gezamenlijk verantwoordelijkheid dragen, bedraagt het terugbetalingspercentage van microkredieten doorgaans 97 tot 98 procent. Extreem hoog dus. Het grootste microkrediet dat in de afgelopen jaren werd uitgegeven aan een individu, was 2500 euro voor het kopen van een vissersboot. Het laagste bedroeg tien euro, voor een schoenpoetser. D e g e l u kkigen

010 TEKST

HanS van dEr BEEK

BEELd

Guy OffErman

011 KLUUN IN AFRIKA

‘ZE TILLEN ELKAAR NAAR EEN HOGER PLAN’ Schrijver Kluun reisde naar Ethiopië om enkele micronairs te ontmoeten. Aanvankelijk met de nodige scepsis, maar uiteindelijk zag hij genoeg reden tot hoop op het zwarte continent.

012 Vorige pagina: Kluun laat kinderen op de weekmarkt van Tulu Bolo foto’s van zijn dochters zien. Rechts: Fotomoment bij een lagere school in Dukem. Geheel rechts: Kluun en Tedege Wondimu op weg naar de velden van de boer in Dukem

D

e muilezel is de PC Hoofttractor van Ethiopië. Met een muilezel ben je goed bezig – zakelijk. Een gewone ezel is nergens goed voor. Nou ja, om jerrycans met water te dragen, of bossen hout. Een paard is ook niet veel. Dat loopt verkeerd – te beweeglijk, onrustig – en het zit voor geen meter. Nee, dan de muilezel. Elegant, subtiele loop, ligt stabiel op de weg. Pure status ook: een muilezel kost tienduizend birr, zo’n vijfhonderd euro, een godsvermogen in Ethiopië. Raymond van de Klundert, oftewel bestsellerauteur Kluun, heeft al snel lol in het muilezel spotten op het platteland rond de hoofdstad Addis Abeba. ‘Daar! Een Ferrari.’ Van statussymbolen weet Kluun wel het een en ander. Thuis heeft hij een Cadillac Escalade, een SUV zo groot als een huis met een verbruik van één op zes en te koop vanaf 122 duizend euro, en dan zit er nog geen radio in. ‘Modelletje Tony Soprano’ noemt Kluun zijn auto liefdevol. Sommige buren in Amsterdam Oud-Zuid zijn er minder blij mee. Ooit vond hij een briefje onder zijn ruitenwisser of hij die asobak ergens anders wilde parkeren. Hij vraagt zich af of Ethiopiërs met een muilezel hetzelfde commentaar krijgen. ‘Patser! Weet je wel wat zo’n ding verbruikt?’

DochteRs Kluun maakt een vijfdaagse reis langs micronairs van Cordaid Microkrediet. Een van hen is tedege Wondimu, een boer uit Dukem, zo’n anderhalf uur rijden van Addis Abeba. Wondimu verwelkomt zijn gasten op zijn boerenerf. Dat is een klein pleintje van zand, omringd met hutjes van modder. Het kleinste hutje was ooit zijn woning; nu woont hij in een groot huis dat op een hoger plateau staat. De zaken gaan goed. Wondimu begon met een microkrediet van vijfhonderd birr (21 euro). Nu, de nodige microkredieten verder, heeft hij vee, zeven hectare grond en vier werknemers in dienst. Die slapen in de hutjes op zijn erf, tussen de koeien, kippen en enkele slaperige honden. De kennismaking is allerhartelijkst, maar een echt gesprek voeren gaat moeizaam. Een tolk

Kluun helpt mee in de keuken van een restaurant in Tulu Bolo

moet alle vragen van Kluun en antwoorden van Wondimu vertalen, dus dan blijft een intiem gesprek toch lastig. Wondimu is 43 jaar, maar ziet er veel ouder uit. Kluun wil graag weten tot wanneer hij moet doorwerken als alles goed gaat met zijn boerderij. Op welke leeftijd hoopt hij te kunnen stoppen? Wondimu begint een heel betoog: hij is sterk, hij is nog nooit ziek geweest en kan wel werken tot zijn tachtigste. Hij wil de modderhutten nog vervangen door grotere huizen, water en elektra aanleggen en een huisje aan de grote weg bouwen waar hij melk en eieren kan verkopen. Rentenieren is in Afrika niet wijdverbreid. Dan wil hij graag zijn stenen huis laten zien, zijn trots. De woonkamer is opgesierd met bloemen. Aan de muur hangen portretten van de onlangs overleden ministerpresident van Ethiopië, van Jezus en – vooral – van zijn acht kinderen, allemaal dochters. Daar kan Kluun wel wat mee; ook hij heeft alleen maar dochters. ‘Real men make daughters.’ Hij haalt zijn iPhone tevoorschijn en toont Wondimu foto’s van zijn Eva, Roos en Lola. Wondimu vertelt op zijn beurt dat zijn ene dochter chemie studeert, een ander ICT en weer een ander lerares is – allemaal dankzij de microkredieten. Het hele rijtje dochters gaat hij af en dan volgen de foto’s, in een stoffig album. Kluun, later: ‘Zodra je over kinderen begint, is het ijs gebroken. Zo werkt dat, overal ter wereld. Vroeger begon ik altijd over Roed Goeliet en Marco van Basten, maar sinds ik vader ben, hoeft dat niet meer.’

013 KLuun in afriKa

onKRuiD Wondimu wil zijn gast ook graag zijn land laten zien, en de kudde moet nodig worden weggebracht om te grazen. Of Kluun een handje wil helpen. Tuurlijk, hij is er nu toch. Beesten worden in Ethiopië gestuurd met stenen en stokken en Kluun, de gast, krijgt een luxe zweep: een stok met een touw. Niet dat hij ermee slaat, maar hij draagt de zweep wel heel cool over zijn schouder. Het staat hem goed, de Amsterdamse gaucho. Samen lopen ze over de zandweg, Wondimu en Kluun, met voor hen uit een tiental koeien en geiten. Kluun heeft het duidelijk naar zijn zin. ‘Prima leven dit. Zo krijg je geen stress. Een beetje achter de koeien aan lopen, lekker temperatuurtje en af en toe een dochter maken.’ Ze arriveren bij het graanland en Wondimu wijst aan wat allemaal van hem is: veel. Tussen het graan groeit hier en daar onkruid, dat ze gezamenlijk uit de grond trekken. Zoals overal in Afrika wordt niets weggegooid. Het ene soort onkruid is goed tegen buikpijn, in het andere soort zitten kruiden die worden gebruikt in een gerecht met rauw vlees – waarna dat eerste vast weer goed van pas komt. De zon schijnt, een verkoelend briesje laat het graan deinen en Kluun toont zich diep onder de indruk van Wondimu. ‘Ik word hier blij van. De mensen zijn hier zo vrolijk, zo gelukkig met weinig. Dan schaam je je wel dat wij in Nederland zeiken over alles. Geef de mens welvaart en je leert hem kennen.’ Eigenlijk wil Kluun helemaal niet meer weg, maar er wacht een be-

PRangenDe vRaag

zoek aan een volgende micronair. De wandeling terug voert langs het schooltje, waar het net speelkwartier is. Er is geen houden aan: de hele school stroomt leeg om die witte eens van dichtbij te bekijken. Weer die overweldigende vrolijkheid. Kluun: ‘Ik voel me net Kluuntje in Afrika.’ Als het speelkwartier voorbij is, moeten de kinderen terug naar hun klaslokaal; de treuzelaars worden door de leraren aangestuurd zoals dat hier ook met koeien en geiten gaat – met een stok. Kluun vraagt een leraar of hij even in een klas mag komen kijken. In een lokaal, tussen zo’n dertig jongens en meisjes en afbladderende verf, neemt hij plaats in een schoolbank. De onderwijzer vertaalt zijn vragen: wat hun favoriete vak is, wat ze later willen worden, dat werk. Ter afsluiting vraagt Kluun of de kinderen hem ook iets willen vragen. Dat willen ze inderdaad: geld en boeken. Toch iets anders dan ‘Waar kom je vandaan?’, of ‘Hoe bevalt het hier?’. Hoe in Ethiopië uiteindelijk naar het westen wordt gekeken, blijkt ook als Kluun en Wondimu even later innig afscheid nemen. Wondimu heeft twee wensen: Kluun in dienst nemen en naar Nederland komen.

Toen Kluun in het eerste jaar van de heao zat, midden in het yuppentijdperk van de jaren tachtig, sprak hij met zijn klasgenoten af dat de eerste van hen die miljonair werd, de rest zou meenemen naar Yab Yum. Al moet je die afspraak vooral zien in de branie van die tijd en als jeugdige bluf, zegt hij er nu een beetje gegeneerd bij. Overigens is dat uitstapje er nooit gekomen. Kluun: ‘Een van ons heeft gejokt.’ Omdat hij het kalenderjaar 2012 heeft ingeruimd voor het schrijven van een nieuwe roman, houdt Kluun afleiding zo veel mogelijk buiten de deur. Maar voor deze reis heeft hij een uitzondering gemaakt. Het systeem van microkrediet spreekt hem namelijk aan: hulp aan kleine, ambitieuze ondernemers. En dan niet door geld te geven, maar door het te lenen. Eigen initiatief, zelfredzaamheid – het past bij Kluun, die immers geldt als de marketingman onder de schrijvers en gelooft in commercie. Maar hij

‘prima LEvEn diT. zO KrijG jE GEEn STrESS. EEn BEETjE acHTEr dE KOEiEn aan LOpEn En af En TOE EEn dOcHTEr maKEn’

014

Injera’s bakken in Dukem. De jonge bakster rechts loopt even later lachend weg

neemt de visie en missie van Cordaid Microkrediet niet klakkeloos over, daarvoor heeft hij zich voor de reis te goed ingelezen in microkrediet en zijn excessen. Iedere vertegenwoordiger van de organisatie en haar lokale partner Wasasa die hij tegenkomt, stelt hij die ene prangende vraag: waarom die hoge rentes? Eén argument is dat de micronairs er zelf niet over klagen, maar daar neemt Kluun geen genoegen mee. Dan volgt het betoog over de hoge kosten van vele kleine leningen versus één grote, het gebrek aan onderpand en de tijd en moeite die het kost om al die kleine aflossingen te innen in afgelegen en vaak moeizaam begaanbare gebieden. Kluun: ‘Ik begin het te begrijpen. Stel dat Nederland niet geasfalteerd was en een boer in Zeeland wil vijftig euro lenen. De banken beginnen daar niet aan, een kredietorganisatie in Amsterdam wel. Dat geld moet echter met de brommer worden gebracht en geïnd.’ Hij heeft deze dagen zelf een half uur door de hitte naar een micronair moeten lopen, omdat het laatste stuk niet per auto te bereiken is. De boerin schonk uitstekende koffie, dat wel.

Goed concept Zijn voorliefde voor marketing en horeca heeft Kluun ook meegenomen naar Ethiopië. Hij leeft helemaal op bij de ontmoeting met de 68-jarige Zewde Bante Yirga

in het dorp Dukem, die koeien houdt en groenten verbouwt. Ook bakt ze injera, een gefermenteerde pannenkoek die tevens dienstdoet als bestek. Alle soorten stoofpot, groenten of kaas worden opgepakt met een stukje injera. Helpen met bakken, dat wil family man Kluun wel. ‘Ik bak thuis ook vaak pannenkoeken. Met ham, spek, appels. Voor mijn dochters.’ Komen die foto’s weer. Het wordt de running gag van deze reis: Kluun die bij elk bezoek zijn iPhone tevoorschijn haalt en zijn dochters laat zien. Ook een jonge injera-bakster die voor Yirga werkt moet lachen om Kluun, maar dan vooral vanwege zijn wens om mee te helpen. Injera bakken is geen werk voor mannen, en al helemaal niet voor blanke mannen. Een man die injera bakt, dat is pure humor in Ethiopië. Giechelend doet ze voor hoe het zuurdeeg in rondjes op een hete plaat van aarde wordt gedraaid, tot die helemaal gevuld is. Dan mag Kluun. Het rondjes draaien gaat prima, alleen dat uitvullen is lastig: de injera toont fikse gaten. ‘It’s a

smiley’, probeert Kluun nog, maar het meisje rent lachend naar buiten. Kluun wil ook graag proberen een voltooide injera van de bakplaat te plukken. Dat mag, maar dan wel zijn eigen smiley. Die hoeft ook niet op de grote stapel die straks wordt verkocht aan restaurants in de buurt. Hij mag hem zelf meenemen, met de complimenten. Het meest enthousiast van alle bezoeken wordt Kluun in het restaurant van Alganesh Mogese (zie p.26) in Tulu Bolo. Hij voelt zich meteen thuis en schuift aan bij een groepje jongens die koffie drinken. Of ze hier vaak komen, wat voor werk ze doen en andere koetjes-en-kalfjesgezelligheid. Kluun snapt waarom de jongens hier zo vaak zijn; zelf zit hij ook regelmatig met vrienden in De Hoek, het koffiehuis aan de Amsterdamse Prinsengracht. Het valt hem vooral op dat de zaak van Mogese zo vrolijk is aangekleed met bamboe en rietmatten. Ze heeft duidelijk een stapje extra gezet,

Injera bakken Is geen werk voor mannen, en al helemaal nIet voor blanke mannen

Kluun raakte geïnspireerd door restauranthouder Alganesh Mogese

met een helder plan. De bediening draagt zelfs een uniform, een zeldzaamheid op het platteland van Ethiopië. In dit restaurant herkent oud-marketeer Kluun meteen een goed concept. ‘ Moet je het design en de sfeer eens vergelijken met al die andere plekken waar we zijn geweest’, zegt hij. ‘ De mensen wor den er gewoon blij van, dat zie je. Deze zaak trekt ook meteen een ander publiek vergeleken met de mensen in andere koffietentjes.’ Kluun ziet direct een keten voor zich en vraagt Mogese of ze daar ook voor voelt. ‘ Graag’, antwoordt ze, maar dat zit er niet in – haar aanwezigheid is te belangrijk. Ze is alleen al in deze zaak vanaf vier uur ’s ochtends bezig, en als ze dan gaat investeren in restaurants waar ze zelf het toezicht mist, is ze bang voor een bankroet. En weg is ze, de keuken in. Kluun: ‘ Wat een uitstraling heeft die vrouw. Niet overvriendelijk, maar je ziet: dit is een vrouw die weet wat ze wil. Zij zal altijd haar eigen boterham verdienen. Of injera.’

geen beenruimte tussen de bank en de bijzettafel. Bij die bank heeft Lema in de loop der tijd vier fauteuils gemaakt. Niet een of twee, nee, vier. Het maakt lopen door de woonkamer bijkans onmogelijk. Kluun: ‘ Dit kan zo in Man bijt hond.’ En tegen de tolk: ‘ He needs a bigger house.’ Dat blijkt Lema nog van plan ook; hij heeft al een stuk grond gekocht. Er wordt dus wel degelijk winst gemaakt met al dat krediet. Kluun: ‘ Als hij ook daar zo door blijft timmeren, heeft hij straks geen plek meer voor zijn vrouw en kinderen.’ Bij het afscheid zegt hij tegen Lema: ‘ Very impressive, and good luck with everything.’ Nee, dan het restaurant van Mogese. Daarin ziet Kluun zelfs een goede invloed op de rest van het dorp. ‘ Mooi dit. Zij heeft echt nage dacht over wat je anders, beter en creatiever kunt doen dan de concurrent. Als je iets unieks doet, inspireert dat ook anderen om beter te worden in wat ze doen. Zij komen hier en denken: ja, toch wel leuk dit, laat ik in mijn eigen winkel of school die scheur in de muur ook

Grote inspiratie Hoe anders is dat bij de 43-jarige meubelmaker tsegaye Lema in Teji, een dorp verderop. Alleraardigst en een vakman bovendien, maar Kluun ziet het somber voor hem in. ‘ Wat een tragiek. Zijn be staansrecht is dat hij unieke meubels maakt, maar alles wat hij met de hand maakt, kan ook machinaal. Het wachten is op een fabriek die hem overbodig maakt.’ En Lema laat nog wel zo trots zijn woonkamer zien, tjokvol meubels. Er is zelfs

Met gevaar voor eigen vingers helpt Kluun meubelmaker Tsegaye Lema (rechts)

015 kluun in afrika

eens wegwerken. Dat is een benchmark-ding. Zo ontwikkelt een heel dorp zich; ze tillen elkaar naar een hoger plan. Want een wegenbouwer komt hier een kop koffie drinken en denkt: die weg die we vier jaar geleden hebben aangelegd, daar zitten nu al gaten in, dat had beter gemoeten. Ik geloof daar echt in. Kleine dingen kunnen tot grote inspiratie leiden.’ Zover liggen de visies van Cordaid Microkrediet en de oud-marketeer dus niet uit elkaar. Kluun laat al zijn complimenten door de tolk vertalen. Mogese kan niets anders dan verlegen glimlachen. Een paar dagen later. Kluun heeft net zijn prachtige dochters in bed gelegd en blikt terug: ‘ Mijn beeld van Afrika is enorm positief veranderd. Je kent het cliché: het wordt toch niks meer, stop maar met die ontwikkelingshulp. Maar er gebeurt wél wat. Mensen willen werken en zijn blij dat ze door die kredieten zaken kunnen doen. Dat geeft hun ook eigenwaarde en dat is weer een inspiratie voor anderen. Ze hebben soms bijna niks, en dan toch al die vrolijkheid, dat optimisme. Ik vond dat ontroerend en hoopvol.’

016 TEKST

mirjam van dEn broEKE

bEELd

carLfriEd vErwaayEn

STyLing

EvELiEn rEich

PEnnEnLiKKEn Sommen maken voor een beter leven

In de Ethiopische veldkantoren van Cordaid Microkrediet worden alle leningen en afbetalingen handmatig bijgehouden. Ook van micro-ondernemers wordt verwacht dat zij hun administratie op orde hebben. In een schriftje houden zij alle basics nauwgezet bij, zoals de kosten en baten, inkomsten en afschrijvingen. Voordat de micronair in spe zijn lening ontvangt, krijgt hij een korte cursus financial management. Inclusief een notitieboek of schriftje. Zo kan het bijna niet meer misgaan.

017 goEd ding

EEn LiTEr LichT Zelfgemaakte solarlampen brengen verlichting

Men neme een petfles, water, een scheutje chloor en een flinke dosis zonlicht. Men krijge een solarlamp van 55 watt. Wat? Ja, echt. Door deze met vloeistof gevulde fles in een gat in het (golfplaten) dak van een huisje te bevestigen, ontstaat de verlichting die in ontwikkelingslanden vaak ontbreekt, maar wel onontbeerlijk is voor inhuizige activiteiten als koken of leren. De ‘lampen’ zijn goedkoop, makkelijk zelf te maken en ook nog eens ecologisch verantwoord. In de Filipijnse hoofdstad Manila worden al 28 duizend huizen in sloppenwijken op deze manier verlicht en ook in andere landen is het verlichtingsproject ‘A liter of light’ inmiddels overgenomen. Zelf ook zo’n lamp maken? Zoek op Youtube naar A Liter Of Light *Official Version* en leer hoe het moet.

018

SEin PoST Pingen, maar dan anders

In Malawi koop je een beltegoed van 25 cent. Dat klinkt als een schijntje, maar voor lokale begrippen is dit een enorm bedrag. Om heel lang met het tegoed vooruit te kunnen, gebruikt de Malawiër zijn telefoon dan ook zo min mogelijk voor het voeren van gesprekken. Door op te hangen voordat de ontvanger opneemt, hoopt de beller dat de ander – nieuwsgierig – terugbelt. Zo wordt het mobieltje als het ware ingezet als seinapparaat. Als twee mensen elkaar telefonisch willen spreken, kan het soms een langdurig spelletje worden wie van de twee uiteindelijk opneemt. Overigens is mobiel bankieren ook enorm in opkomst in Afrika. Kenia geldt internationaal als voorloper op dit gebied: al vijf jaar kunnen Kenianen kleine bedragen naar elkaar toe sms’en.

019 goEd ding

STaTuSvEE Het edelste dier? Een muilezel!

Wie in Ethiopië een beetje wil meetellen, moet geen paard maar een muilezel in zijn bezit hebben. Die ‘zit’ niet alleen veel lekkerder dan een paard, omdat hij stabieler is, hij kan ook nog eens veel meer spullen meedragen. Zo’n dier kost dan ook makkelijk vijfhonderd euro. Veel zie je ze dus niet in Ethiopië. Wie zich er een kan veroorloven, voorziet zijn statusdier het liefst van alle opties, gelijk een luxewagen. Een mooi zadel en een doek om eroverheen te draperen zijn toch wel de minste accessoires.

020 tekst

jasper roMbout

beeld

guy offerMan

Cordaid MiCrokrediet

ontwikkelingshulp die niet op kan Met de leningen van Cordaid Microkrediet kunnen kleine ondernemers in ontwikkelingslanden hun leven structureel verbeteren.

C

ordaid Microkrediet ver­ strekt al meer dan vijftien jaar kleine leningen aan ondernemers in ontwikke­ lingslanden. Het idee is simpel: startende ondernemers krijgen financiële steun, waarmee ze uitein­ delijk zelfstandig verder kunnen. Het verstrekken van microkredieten is een vorm van ontwikkelingshulp waarmee we in ons calvinistische landje wel wat kunnen: niet weggeven, maar uitlenen. Ontwikkelingshulp die niet op kan, zullen we maar zeggen. Want een microkrediet dat je uitgeeft, wordt in 98 procent van de gevallen terug­ betaald en komt zo weer vrij voor de volgende. Op die manier kan elke euro dus steeds opnieuw worden ingezet. Elk jaar kan Cordaid Microkrediet acht miljoen euro aan nieuwe leningen verstrekken. In totaal worden daarmee driehonderdduizend micronairs bereikt, wat – familieleden en werknemers erbij

gerekend – een indirecte invloed heeft op zo’n anderhalf miljoen mensen. De klanten van Cordaid Microkrediet zijn in de regel de aller­ armsten. Van hen is 75 à 80 procent vrouw, en zo dragen de kredieten ook bij aan de emancipatie.

ondersteuning De vorm van leningen die Cordaid (Catholic Organisation for Relief & Development Aid) voorstaat, werkt. Er wordt namelijk niet gewoon maar wat geld overgemaakt vanuit een kan­ toortje in Den Haag. Nee, de aanpak is beduidend intensiever: Cordaid Micro­ krediet werkt met lokale partners in de landen waar steun aan ondernemers nodig is. Die lokale partners heten in jargon Micro Finance Institutions (MFI’s). Vanuit Nederland wordt geld geleend aan zo’n MFI, die daarmee leningen verstrekt aan ondernemers met een kapitaalbehoefte. De MFI’s

kennen namelijk het land, de gebruiken en – niet geheel onbelangrijk – de onder­ nemers zelf. Cordaid Microkrediet steunt de lokale MFI’s ook met kennis en bijvoorbeeld opleidingen voor hun medewerkers. En die MFI’s geven de micronairs meer dan alleen geld; ze bieden hun ook diverse cursussen en ondersteuning. Uit allerlei onderzoeken blijkt namelijk dat zo’n lening meer succes heeft wanneer deze gepaard gaat met een dosis kennis en opleiding. Veelal komen micronairs terug wan­ neer zij hun eerste lening hebben afbe­ taald, voor een tweede – en meestal hoger – krediet. Dat gebruiken ze dan bijvoorbeeld voor uitbreiding van hun kwekerij of zaak, hun handelswaar of de keuken waarin ze werken. Kre­ dieten kunnen beginnen bij een paar tientjes en oplopen tot bedragen tussen de duizend en tweeduizend euro.

Werken Met lokale partners

Het verstrekken van microkredieten via MFI’s werkt goed. Toch vormen die lokale partners een zeker risico, want hoe houd je schimmige partijen buiten de deur? Hoe voorkom je dat je een plaatselijke Dirk Scheringa treft? Sta je daar met al je goede bedoelingen, en de media thuis in Nederland weten daar wel raad mee. Cordaid Micro­ krediet selecteert haar partners daarom heel zorgvuldig.

021 inleiding

Bovendien worden MFI’s ook struc­ tureel getoetst op rapportages, rente­ percentages, voorlichting en ga zo maar door. Helaas trekken succesvolle concepten, zoals microkrediet, vaak lieden aan met discutabele intenties, doorgaans zeer commercieel van aard. En dat is precies het verschil: sociaal rendement en het opnieuw uitzetten van je win­ sten versus commercieel rendement en het opstrijken van de winsten. Het behoeft weinig uitleg voor welke van de twee Cordaid Microkrediet kiest. Toch is ook het rentepercentage dat micronairs betalen voor een lening van Cordaid Microkrediet niet onaanzien­ lijk: twee tot vijf procent per maand. Dat kan op jaarbasis dus aardig oplo­ pen, afhankelijk van de aflossing tot wel tientallen procenten. Je hoort de criticasters al: ‘Dat is toch geen hulp? Dat is uitbuiting!’ Nou, dat valt wel mee. Het uitlenen van meerdere kleine bedragen is nu eenmaal kostbaarder dan het uitlenen van een groot bedrag in één keer, micronairs hebben veelal geen onderpand, dus dek je je in voor wanbetaling, en de totale rente is een optelsom van de rentes van Cordaid Microkrediet plus die van de lokale partner, de MFI. Daarnaast is het in afgelegen gebieden vaak een tijd­ rovende en dus kostbare klus om afbetalingen op te halen bij individuele klanten of om mensen bij elkaar te krijgen voor bijvoorbeeld afbetalings­ bijeenkomsten. Zoals over alles, wordt ook over het nut van microkrediet getwist. Maar dat dergelijke leningen heel goed kunnen werken, toont deze lijst van succesvolle micronairs aan die wij opstelden voor deze speciale uitgave van Quote. Dankzij een microkrediet hebben zij de kans gekregen hun leven structureel te verbeteren. Een kans die velen van hen anders nooit zouden hebben gehad.

de lijst Deze allereerste Top 100 Micronairs is een rijkenlijst. Maar wel een heel andere rijkenlijst dan u van Quote gewend bent, en niet alleen vanwege de beduidend lagere bedragen die erin opgenomen zijn. Sterker nog: de mensen op deze lijst hébben helemaal geen zes nullen; velen van hen staan rood. Nog wel. Het zijn allemaal ondernemers die aan het (wat) rijker worden: er zijn scholen begin van hun bedrijf staan en die een herbouwd, er is werkgelegenheid klein beetje financiële hulp hebben gecreëerd en hutjes zijn vervangen gekregen. Die hulp maakt het verschil door huizen van steen bijvoorbeeld. tussen ‘niets’ en ‘iets’, tussen bedelaar En hoe sla je de economische waarde en eigenaar van een winkel (zoals aan van één, twee of drie kinderen Raimundo Cruz Quispe uit Bolivia, die ineens wel naar school kunnen of, p.45), tussen kansarme vluchteling heftiger nog, überhaupt in leven zijn en apotheker (zoals Foday Thoronka gebleven (zoals bij Hawa Lansana uit uit Sierra Leone, p.23). Kortom, tussen Sierra Leone, zie p.23)? leven en overleven. En dat is van een U snapt: daar brandt zelfs het bijtertje heel andere orde dan het verschil tussen zestig of honderd miljoen achter niet graag zijn handen aan. Dus wat hebben we wel gedaan? We hebben je naam in de Quote 500. Cordaid Microkrediet gevraagd om een Die Quote 500 en ook z’n kleine broer, lijst van honderd verifieerbare onder­ de Top 100 Jonge Miljonairs, stellen nemers, mensen van vlees en bloed we elk jaar streng doch rechtvaardig die een kans hebben gekregen door samen. Voor het bepalen van vermo­ een microkrediet en die hebben gegre­ gens en posities trekken wij jaarreke­ pen. Die honderd micronairs hebben ningen en dergelijke na via de Kamers we vervolgens gerangschikt op conti­ van Koophandel, het Kadaster en nent (Afrika, Azië en Latijns­Amerika), andere openbare bronnen. Dat leek dan op land en vervolgens op alfabet. ons bij deze kleine ondernemers om Sommige micronairs zijn overlevers, meerdere redenen geen goed idee. We andere ondernemers pur sang. Maar hadden kunnen kijken naar de initiële van ieder van hen kunnen we iets lening, het microkrediet, en die kun­ leren. Ze zijn een voorbeeld, voor ons, nen afzetten tegen het banksaldo van voor u en hopelijk ook voor een hele de onderneming (en de ondernemer) generatie nieuwe ondernemers in en de waarde van diens bedrijf. Behal­ Nederland. Die aan de hand van deze ve onbegonnen werk was dat ook verhalen misschien zien dat de rotsen oneerlijk geweest. In alle gevallen is op het eigen pad slechts kiezels zijn. er namelijk meer gebeurd dan alleen

022 afrika

Aminata Kamara, Abibatu Kamara (helemaal links), Hawa Jawara (linksonder)

aBIBatu KaMara (37) Marktkoopvrouw Kenema, Sierra Leone

€ 125

Een wereldstad kun je Kenema niet noemen, maar het rurale plaatsje in het oosten van sierra Leone heeft wel een markt en daar staat abibatu Kamara. Vijft ien was ze toen ze er voor het eerst haar kraampje met bonen, rijst en kruiden uitstalde. Ze verdient haar geld nog steeds op de markt, met het verschil dat ze dankzij een microkrediet van € 125 nu haar producten kan inkopen in buurland Guinee, waar de prijzen een stuk lager liggen. Vijft ien zakken bonen voor € 377, daar krijgt ze op de markt in Kenema mooi € 1200 voor. Voordat ze een microkrediet kreeg, verdiende ze te weinig om haar vier kinderen te onderhouden. ‘nu heb ik mensen die voor mij werken. Maar niet mijn kinderen; die kunnen naar school.’

‘mijn Kinderen hoeven niet te werKen; die Kunnen naar SchooL’ aMInata KaMara (37) Maakt En vErkoopt EEn dElicatEssE

weg – floreert, mede door het microkrediet dat ze kreeg. Maar Kamara zal nooit vergeten hoe het was toen ze nog niets had, met haar twee kinderen in een kamertje woonde waar net een eenpersoonsbed in paste en sierra Leone werd geteisterd door burgeroorlogen. Haar toekomst ziet Kamara positief in; daarin heeft ze een winkeltje, volgen haar kinderen een opleiding en heeft ze personeel in dienst om nog meer ogirie te produceren.

BaIMBa KaBIa (52) MarktkoopMan Freetown, Sierra Leone

€ 497

Baimba Kabia wilde een marktkraam beginnen in Freetown, de hoofdstad van sierra Leone, en klopte met zijn plannen aan bij iedereen die hij kende. Maar je kunt nog zoveel vrienden hebben, als die net zo arm zijn als jij, kom je niet ver. Een lokale partner van Cordaid Microkrediet, arD, kon wel helpen, met een krediet van bijna € 500. Kabia, die met zijn vrouw en vijf kinderen de wanhoop nabij was, kon opgelucht ademhalen. Zijn dromen? Gezond eten voor zijn kinderen en de leefomstandigheden van zijn grote gezin verbeteren. Dat moet lukken, meent hij, met de verkoop van frisdrank en brood.

Freetown, Sierra Leone

€ 162

CHErnoH BaH (45)

Baimba Kabia, Chernoh Bah (rechts)

ogirie? u hebt vast nog nooit van deze delicatesse uit het westafrikaanse sierra Leone gehoord, maar aminata Kamara uit de hoofdstad Freetown verdient al jaren haar geld met de gevulde meelballetjes. Haar handel – vanaf een tafel aan een doorgaande

straatvEntEr Freetown, Sierra Leone

€ 334

De meeste straatventers in sierra Leone verkopen frisdrank, snacks of andere etenswaren. Misschien

wel juist om die reden was het ongebruikelijke idee van Chernoh Bah uit Freetown levensvatbaar. Via arD, een lokale partner, vroeg hij een krediet aan. Het geld was bedoeld om zijn straatstalletje te kunnen vullen met kantoorartikelen, boeken en krijtjes. Vooral dat laatste product is volgens Bah een groeimarkt. ‘Ik wil dé krijtjesleverancier worden van de scholen in de buurt.’ Zes leningen heeft Bah ondertussen ontvangen en terugbetaald. Het openstaande krediet is nu € 334, bedoeld voor de volgende lading boeken. Voor de winst heeft Bah al een bestemming. Eerder kocht hij al een stukje grond. ‘Daar willen mijn vrouw en ik ooit een klein huisje op bouwen. ooit.’

Hawa Jawara (40, DEnKt ZE) Marktkoopvrouw Kenema, Sierra Leone

€ 130

Voor de prijs van voorgerecht ‘zoetwaterzooi’ bij De Librije kreeg Hawa Jawara uit sierra Leone haar leven terug. Jawara, moeder van twee, vluchtte in de burgeroorlog voor de rebellen. Jaren zwierf ze door het west-afrikaanse land. om te kunnen eten, al was het maar één schamele maaltijd per dag, bedelde ze op straat. Jawara’s dromen waren basaal: eten voor de kinderen en een huisje. Er was € 50 nodig om het verschil te maken. Jawara kocht kruidenierswaren in bij een groothandel en verkocht ze met winst.

Hawa Lansana, Fatu Amara (rechts)

De rest is geschiedenis, of beter nog: haar nieuwe toekomst. Het droomhuisje in Kenema staat er ondertussen. Haar nieuwe krediet, voor uitbreiding van de zaak, is € 130. Daar heb je bij Jonnie Boer een ‘groentemenu’ voor. Een aan rader overigens.

Hawa Lansana (42) EigEnaar EEthuisjE Kenema, Sierra Leone

€ 125

Hawa Lansana verbleef vijf jaar in een vluchtelingenkamp in sierra Leone. In de burgeroorlog die het land teisterde, verloor ze haar man. Met haar drie kinderen sliep ze in een tent. Gelukkig kregen ze te eten, vertelt ze. ‘Ik was kwetsbaar, moedeloos, niet in staat om voor mezelf en de kinderen te zorgen.’ Vandaag de dag voorziet Lansana juist met dat zorgen en koken in haar levensonderhoud. Ze heeft een eethuisje, waarvoor ze maar € 50 hoefde te lenen. Haar tweede krediet gebruikte ze om meer ingrediënten te kopen en zo meer winst te kunnen maken. Dat lukte, en ze verhuisde naar een veiliger deel van de stad. Het derde krediet, van € 125, is voor het opknappen van het eethuisje, met stenen muren om de hitte buiten te houden.

Fatu aMara (35) Marktkoopvrouw Kenema, Sierra Leone

€ 430

Fatu amara uit Kenema in sierra Leone, het west-afrikaanse land dat tussen 1991 en 2001 door burgeroorlog werd verscheurd, kocht gebruikte kleding op en verkocht die op straat. als ze echter een

kraam op de markt zou hebben, zou dat een groot verschil maken. Meer vastigheid, voor zowel haarzelf als de klanten, en je kunt meer krijgen voor je waar. Ze kreeg een microkrediet en ontpopte zich als goede zakenvrouw. Haar beweegredenen zijn, zoals bij zoveel micronairs, haar kinderen. ‘Mijn man was rijstboer, maar verdiende te weinig. Dag in, dag uit zag ik hoe ik mijn vier kinderen tekortdeed.’ nu haar marktkraam loopt, zijn de rollen omgedraaid. Hij is huisvader en zij is de trotse kostwinner.

tegen uitdroging, ging hij langs de deuren en markten. Met behulp van verschillende microkredieten kwam zijn leven eindelijk in een positieve stroomversnelling. Hij volgde cursussen en workshops en opende een heuse apotheek in de stad Kenema. De handel liep beter dan ooit: ‘Mensen kopen liever

‘menSen Kopen Liever medicijnen in een echte winKeL dan op Straat’ medicijnen in een echte winkel dan op straat.’ thoronka staat daar nu achter zijn toonbank, met de rust en vertrouwenwekkende uitstraling van een echte apotheker.

FoDay tHoronKa (32) Isatu Forna (36) apothEkEr Kenema, Sierra Leone

Marktkoopvrouw

€ 670

Freetown, Sierra Leone

€ 1121

Het verhaal van Foday thoronka uit sierra Leone leent zich eigenlijk meer voor een boek dan voor een kleine beschrijving als deze. thoronka groeide op als boerenzoon in een klein dorp in het noorden van sierra Leone. tijdens de burgeroorlog vielen rebellen het dorp binnen. De jonge thoronka raakte tijdens de vlucht zijn ouders, broers en zussen kwijt. In het oosten van sierra Leone ging hij op zoek naar diamanten en zwierf jarenlang rond. op een dag kreeg hij een ingeving. Hij herinnerde zich zijn schooltijd, die ver achter hem lag, als in een ander leven. In dat leven was scheikunde zijn lievelingsvak. En toen wist thoronka het: hij wilde apotheker worden. De paar bezittingen die hij had, verkocht hij en van het geld kocht hij medicijnen. Met een tas vol paracetamol en o.r.s, een middel

Voor de burgeroorlog sierra Leone teisterde, had Isatu Forna een kledinghandel. na de oorlog was daar weinig van over, maar haar man en kinderen hadden de gruwelen wel overleefd. Met een microkrediet van € 46 zette ze een nieuwe handel op, nu in bonen, pepers en andere producten. Haar laatste krediet, van € 1121, zal ze weldoordacht benutten. De bonenoogst in sierra Leone valt de laatste tijd erg tegen, waardoor de prijzen stijgen. Forna wil op handelsreis naar Mali, waar de oogsten wel goed waren. Met het geld dat ze gaat verdienen wil ze haar krediet aflossen en haar marktkraam uitbreiden. Forna is a woman with a plan. Een ondernemer die haar eigen boontjes kan doppen, met een klein beetje hulp bij de start.

Isatu Forna, Foday Thoronka (onder)

024

handel uit het slop. Die groei wil ik vasthouden.’ En het mooiste: langzaam verbeterde ook de relatie met haar man. Het gezin is nu herenigd.

KaDIatu ContEH (38) winkEliEr maKeni, Sierra Leone

€ 334

Tenneh Koroma, Mariatu Kamara, Lamrana Jalloh, Memuna Kargbo (met de klok mee van onder)

Kadiatu Conteh uit Makeni, sierra Leone, vat haar verhaal zelf prachtig samen: ‘wat eens onmogelijk leek, werd werkelijkheid met microkrediet. Ik kon mijn handel in keukenartikelen opzetten, voor mijn kinderen zorgen en onze financiële problemen oplossen. En na een tijdje kon ik zelfs een winkelruimte huren.’ Voor ze haar microkredieten kreeg, was Contehs leven ‘extremely difficult’. En reken maar dat dat in sierra Leone een understatement is. toch zag Conteh kansen, maar niemand kon of wilde haar geld lenen. Met zes andere vrouwen meldde zij zich aan voor haar eerste krediet. Ze vormden een ‘solidariteitsgroep’, die elkaar helpt en stimuleert om zaken draaiende te houden en kredieten af te betalen. Conteh is nu succesvol als ondernemer. Zij zou zich overal kunnen redden; als je het in sierra Leone redt, heb je dat wel bewezen.

LaMrana JaLLoH (33) handElaar in doEkEn maKeni, Sierra Leone

€ 167 Kadiatu Conteh, Mary Bangura (rechts)

Lamrana Jalloh heeft een handel in gara lappa, traditionele felkleurige doeken uit sierra Leone. De zaken gaan zo goed dat ze te weinig voorraad heeft. Met een nieuw microkrediet van € 167 wil ze extra voorraden inslaan, zodat haar klanten niet overstappen naar een concurrent. Jalloh heeft andere tijden gekend. Haar man verloor zijn baan als chauffeur en er was te weinig

geld voor voedsel, kleding en onderwijs. In 2008 kwam ze in contact met arD, de lokale partner van Cordaid Microkrediet. Met haar eerste microkrediet van € 50 betaalde ze het schoolgeld en investeerde ze in haar handel. Zes maanden later volgde een tweede microkrediet van € 83, waarmee ze een winkelruimte huurde. na nog een microkrediet van € 125 kwam haar handel echt tot bloei. Met de winst kocht ze een stukje land en bouwde ze haar eigen huis. Jalloh: ‘Jarenlang bad ik dat die droom ooit werkelijkheid zou worden.’

MEMuna KarGBo (39) handElaar in pannEn En koMMEn maKeni, Sierra Leone

€ 332

Geld maakt niet gelukkig, zeggen ze. onzin. Geklets van lui met geld zat. Geen geld maakt ongelukkig, dat is het. Memuna Kargbo woont met haar man en vier kinderen in sierra Leone. Haar man had een baan en zij een handel in pannen en kommen. Maar de handel van Kargbo liep steeds slechter. Ze kregen problemen, financieel en relationeel. uiteindelijk verliet haar man het gezin. Kargbo nam twee microkredieten, van € 50 en € 80. Ze merkte meteen het verschil en met een derde en vierde microkrediet kon ze naar Guinee, waar de producten goedkoper zijn. nu wil ze nog een krediet om extra koopwaar in te slaan, ditmaal van € 332. Kargbo: ‘Microkrediet trok mijn

MarIatu KaMara (37) Marktkoopvrouw Freetown, Sierra Leone

€ 777

tot 2007 had Mariatu Kamara het zo slecht nog niet, zegt ze. Haar man abdul had een goede baan als chauffeur, zij zorgde voor hun drie kinderen. toen verloor abdul zijn baan. Van de ene op de andere dag waren ze volledig afhankelijk van vrienden en familie. Bovendien kregen ze problemen met hun huisbaas. om aan geld te komen, begon Kamara een kraam met kinderjurken op een drukke markt in Freetown, opgezet met een microkrediet van € 47. Inmiddels is Kamara toe aan haar derde microkrediet, € 777. Ze wil haar assortiment uitbreiden. Haar klanten vragen naar schoenen, maar die moet ze dan doorverwijzen naar een concurrent. En dat zit niet in de aard van een marktkoopvrouw.

Mary ContEH (45) apothEkEr Kenema, Sierra Leone

€ 125

Mary Conteh heeft een buurtapotheek in het oosten van sierra Leone. nou ja, apotheek. In de ruimte passen net enkele medicijnkasten en een toonbankje. Conteh trouwde op haar 23ste met een handelaar in medicijnen. toen de burgeroorlog uitbrak, vluchtten ze naar Freetown, waar ze hout verkochten. tegen het einde van de oorlog gingen ze terug

025 afrika Mohamed Timbo

naar huis, naar Kenema, waar ze een apotheek begonnen. toen overleed haar man. Met een eerste microkrediet van € 50 kon ze de apotheek aanvullen en hoefde ze geen klanten meer weg te sturen. Een tweede krediet, van € 125, heeft haar verkoop en winst nog meer verbeterd. Conteh en haar twee dochters eten nu sinds lange tijd weer twee maaltijden per dag.

Mary BanGura (43) straathandElaar in kEukEnartikElEn maKeni, Sierra Leone

€ 417

De klanten van Mary Bangura kochten haar keukenartikelen vaak op de pof. Ze zouden elke dag een beetje afbetalen. niet dus. op een gegeven moment was Bangura 70% van haar kapitaal kwijt. Het zag ernaar uit dat ze haar marktkraam moest opdoeken. toen hoorde ze van microkrediet. Daarvoor moest ze wel een groep vormen. Bangura trommelde zes vriendinnen op en samen richtten ze young Generation op en doorliepen ze de verplichte training. Daarna kreeg Bangura een microkrediet van € 417 om haar voorraad aan te

vullen. nu verkoopt ze haar potten, kommen en schalen aan de kant van de weg. En nee, niet op de pof.

MoHaMED tIMBo (27) handElaar in accEssoirEs Kenema, Sierra Leone

€ 130

Door de burgeroorlog kon Mohamed timbo uit Kenema tien jaar lang niet naar school. En na de oorlog overleed zijn vader. Vraag hem niet waarom, maar timbo begon toen, op zijn negentiende, een handel in cosmetica. ’Kun je het je voorstellen, met deze hitte? De make-up smolt waar ik bij stond.’ Dus begon hij een zaakje in gadgets voor mobiele telefoons: accessoires, hoesjes, opladers, koptelefoons. Van zijn eerste microkrediet kocht hij producten, van zijn tweede bouwde hij een winkeltje en van het derde, van € 130, reist hij naar Guinee om goedkoop nieuwe producten in te kopen. op zijn hoofd prijkt een zonnebril, om zijn nek hangt een zilveren ketting. Die verkoopt hij ook. Met een grijns: ‘Gratis reclame.’

sIa aLFrED (38) winkEliEr in bouwMatErialEn Freetown, Sierra Leone

€ 1281

na de burgeroorlog in sierra Leone begon sia alfred uit Freetown met slechts € 8 startkapitaal een handeltje in motorolie. om het salaris van haar man, een timmerman, wat aan te vullen. Gewoon, vanaf een tafeltje langs een weg in Freetown. Maar ze droomde van een eigen winkel. op een dag hoorde ze

iemand praten over arD, de lokale partner van Cordaid Microkrediet. Ze liet haar handel in motorolie voor wat die was en gebruikte haar eerste krediet om bouwmaterialen in te kopen en een winkelruimte te huren. Met een microkrediet van € 1281 wil ze een grote voorraad – schaars – cement inkopen. Maar daarmee houden de dromen van alfred niet op. Haar man werkt in

‘ja, iK zie mezeLF weL een internationaLe handeLSvrouw worden’ Ivoorkust. Daar zijn houtsoorten die in sierra Leone niet te krijgen zijn, zegt hij. En daar wil ze iets mee doen. ‘Ja, ik zie mezelf wel internationale handelsvrouw worden.’

tEnnEH KoroMa (25) Marktkoopvrouw Kenema, Sierra Leone

€ 125

aan de rand van Kenema is een marktje, waar tenneh Koroma Maggi en andere kruidenierswaren verkoopt. Met een microkrediet van € 125 kocht ze palmolie bij de groothandel. De verkoop en winst stegen en ze vroeg een tweede krediet aan, met hetzelfde resultaat. Vroeger at Koroma één keer per dag, of helemaal niet. nu eet het gezin twee keer op een dag en gaan de kinderen naar school. Koroma: ‘Zelf had ik ook graag geleerd, maar er was geen geld. Gelukkig loopt mijn marktkraam steeds beter. Die lijn wil ik doorzetten met een derde krediet.’

Sia Alfred, Mary Conteh (onder)

026 afrika

aLEMayEHu DELEsa (30)

BrEHanu HasEn (29)

winkEliEr

MarktkoopMan

tuLu boLo, ethiopië

becho, ethiopië

€ 339

Brehanu Hasen, Brehanu Asrat, Alemayehu Delesa, Tikishu Edae (met de klok mee van onder)

Met € 30 begon het ondernemerschap van alemayehu Delesa uit tulu Bolo, Ethiopië. Delesa kocht er een fiets en wat onderdelen van. De fiets gebruikte hij om handel te vervoeren, de onderdelen om zijn eigen tweewieler en die van andere fietseigenaren te onderhouden. toen hij aan de slag kon als bewaker in de hoofdstad, addis abeba, stopte Delesa tijdelijk met zijn handel. terug in tulu Bolo begon hij opnieuw als ondernemer, nu als winkelier. Hij verkoopt allerlei plastic spullen, zoals schalen en mandjes, maar ook sexy ondergoed. De fiets waarmee het allemaal begon, is nog steeds in goede staat. Hij verhuurt hem, net als een tweede fiets, aan klanten.

mogeSe verKocht Liever haar huiS dan haar zoon van de univerSiteit te haLen aLGanEsH MoGEsE (40) rEstauranthoudEr tuLu boLo, ethiopië

€ 1066

toen haar man omkwam tijdens zijn werk als wegwerker, stortte de wereld van alganesh Mogese in. niet alleen verloor ze de vader van haar drie kinderen, ook alle financiële zekerheid viel weg. Ze kwam voor een dilemma te staan: of haar huis verkopen, of haar zoon van de universiteit halen. Ze koos voor het eerste. Door te koken voor haar

mans oud-collega’s en passanten op de werkplekken, verdiende ze een beetje geld. Dat werd aanzienlijk meer toen ze met een microkrediet een restaurant begon. nu heeft ze tien man aan het werk. Een van haar specialiteiten is injera, een gefermenteerd plat brood.

BrEHanu asrat (36) boEtiEkhoudEr tuLu boLo, ethiopië

€ 1695

toen hij begon als handelaar in kleding, droomde Brehanu asrat van een plekje op de markt. Dat leek toen het verkoopwalhalla. Maar dromen ontwikkelen zich, ook in een stadje als tulu Bolo in Ethiopië. Het verkopen op de markt bleek namelijk veel nadelen te hebben, merkte asrat. De kleding wordt vies, de transportkosten zijn hoog en bij extreem weer, in het regenseizoen of op de heetste dagen van het jaar, is het geen doen op de open markt. toen de markthandel van Brehanu een beetje liep, droomde hij van een heuse winkel: een boetiek. op een vaste plek, met opslag en een breed assortiment. Dat is hem gelukt. Een hele prestatie.

€ 1271

Brehanu Hasen begon zijn marktkraam met kleding met een microkrediet van € 85. Hij heeft een motto: ‘entrepreneurs must be loyal and ready to change themselves’. Hasen is loyaal en flexibel; al na drie jaar kon hij een huis bouwen voor zichzelf, zijn vrouw en zijn zoontje en dochter. Hij betaalde zijn krediet keurig af en kwam in aanmerking voor een steeds hogere lening. De huidige bedraagt € 1271, bedoeld om zijn marktkraam en koopwaar uit te breiden. samen met de vrienden met wie hij een coöperatie vormt, heeft hij grootse plannen: een winkelcentrumpje bouwen in Becho. Een vaste winkel. En daarna een grote auto kopen. Boys will be boys, overal ter wereld.

tIKIsHu EDaE (53) vEtMEstEr duKem, ethiopië

€ 636

tikishu Edae uit Dukem, een plaatsje met één verharde weg en enkele stoffige zijwegen, is vetmester van ossen. Haar verhaal illustreert de goede werking van een microkrediet. Ze koopt een jonge os voor € 483, geeft hem een maand lang te eten, wat ongeveer € 85 aan voer kost. En na ongeveer dertig dagen kan ze de vette os weer verkopen voor € 720. Een mooie winst in een kort tijdsbestek. Het klimaat in Dukem is ideaal voor het vetmesten van ossen. Het is er niet te warm en niet te koud. (lees verder op p.28)

AregAsh DADi (68) Kamerverhuurder Dukem, ethiopië

€ 725

Aregash Dadi

De 68-jarige Aregash Dadi uit de stad Dukem, ethiopië, heeft veel meegemaakt. Ze verloor haar man en twee van haar vier kinderen. Ze hertrouwde nooit, maar werd multi-ondernemer. Vanuit haar huis, op een industrieterrein nabij Dukem, verkocht ze benzine en olie en verhuurde ze karren aan mensen die naar de stad of de markt gingen. Ook slim: ze had een televisie waarop de mannen uit het dorp voetbal konden komen kijken. De entree: € 0,25.

bij DaDi kunnen De mannen uit het Dorp voor twee kwartjes voetbal komen kijken

Zo hoefden ze niet dat hele eind naar de stad te lopen. Dadi realiseerde zich dat ouderdom met gebreken komt. haar nieuwe business, die ze opzette met een microkrediet, moest met het oog op de toekomst dus weinig arbeidsintensief zijn. Ze bouwde kamers voor de verhuur. Denk hierbij aan kleine ruimtes van modder, die ze aan arbeiders verhuurt voor gemiddeld € 7,50 per maand. er zitten ook luxere kamers tussen. in de loop der jaren bouwde Dadi er met behulp van microkredieten steeds meer huisjes bij en soms kocht ze een koe tussendoor. Nu verhuurt ze dertig

kamers, maar hoopt een laatste slag te kunnen slaan. Ze wil nog vijf kamers toevoegen om zo ook genoeg te blijven verdienen als ze oud is. Zelf woont ze midden in haar hof van hutjes, in een fraai stenen huis. een potje voetbal kijken kan nog steeds, maar kost tegenwoordig € 0,50. Daar staat tegenover dat Dadi nu een heuse schotelantenne en een mooiere televisie heeft. Allemaal betaald met microkrediet. een huisje, een koe, een televisie. het leven bestaat uit keuzes.

028

Het startkapitaal kwam uit nederland, waar dat vetmesten maanden langer zou duren.

MIZBa raya (28) winkEliEr teji, ethiopië

€ 212

Michael Lugawa, Hilda Tambala, Mizba Raya, Ireen Mbawale (met de klok mee van onder)

De jonge Mizba raya woont en winkelt in een vrolijk blauw huisje in teji, Ethiopië. Zijn vrouw en hij werken hard om hun twee kleine kinderen naar school te kunnen laten gaan en een betere toekomst te geven. Zelf gingen ze niet naar school, daar was geen geld voor. Ze hebben hun leven weten te verbeteren door van het platteland naar een iets meer stedelijk gebied te trekken. raya heeft daar nu een winkel met huishoudelijke spullen en een handeltje in graan. Zijn initiële lening bedroeg maar € 127, maar daarvoor kon je in die tijd

deLeSa heeFt een winKeLtje én hij verhuurt zoweL KamerS aLS een FietS best veel kopen in het oostafrikaanse land. Die tijden zijn veranderd – de lening is nu hoger – maar raya gelooft dat als hij zijn assortiment uitbreidt, hij zijn klanten en zaak kan behouden. ‘I am working hard to change my life.’

ELEMayEHu DELEsa (30) winkEliEr tuLu boLo, ethiopië

€ 341

Je kunt nog zo’n goede handelaar zijn, als je in Ethiopië niet de juiste

papieren hebt, kun je je maar beter gedeisd houden. Dat ervoer Elemayehu Delesa aan den lijve. als zoon van een boer trok hij naar de stad om met allerlei handeltjes in zijn levensonderhoud te voorzien. Eerst verkocht hij suikerriet op straat, later werd dat koffie en hout. tot de politie al zijn waar in beslag nam. Hij had geen ventvergunning; regeldrift die je bijna nederlands zou kunnen noemen. Maar de handelaar in Delesa krijg je niet zomaar klein. Met een microkrediet en de juiste papieren begon hij opnieuw. nu heeft hij een winkel met huishoudelijke producten en verhuurt hij zowel kamers als een fiets. Zo verdient hij het geld voor zijn vrouw en drie kinderen.

Malawi. ‘En iedereen die alcohol drinkt, is begonnen met Chibukubier’, vertelt ze. Ze verkoopt de drank in het handelscentrum van de stad, waar het dag en nacht druk is. De jonge vrouw bleek over een goede handelsgeest te beschikken: binnen twee jaar kon ze niet meer aan de groeiende vraag voldoen. ondertussen is ze toe aan haar zesde krediet van steeds weer een ‘klein’ bedrag. Dankzij tambala’s succes kunnen haar broers en zussen gewoon naar school gaan. En voor haar eigen ontwikkeling volgt ze rijlessen.

IrEEn MBawaLE (onBEKEnD) aardappElvErkopEr bLantyre, maLawi

HILDa taMBaLa (22)

€ 42

biErhandElaar

De man van Ireen Mbawale overleed enkele jaren geleden plotsklaps. Hij liet haar achter met twee kinderen. Bekomen van de eerste schok stond Mbawale voor een dilemma: zelf in haar onderhoud voorzien of zich, zoals veel weduwen in Malawi doen, laten steunen door een andere man. Dat laatste wilde ze koste wat kost voorkomen. ‘Er dient veelal onzedelijk gedrag tegenover te staan.’ Mbawale werd ondernemer. Met een microkrediet van slechts € 27 kocht ze aardappelen in, twee zakken per keer. Die verkocht ze door in kleinere porties. Het leverde steeds net genoeg geld op om zichzelf en haar kinderen te onderhouden. nadat ze haar krediet had afbetaald, leende ze een tweede bedrag: € 42. Daarmee kon ze vijf zakken aardappelen inkopen en zo haar winst verhogen. Mbawale hoopt in de toekomst een derde krediet te krijgen en daarmee een kledingwinkel op te zetten.

LiLongwe, maLawi

€ 104

achttien jaar oud was Hilda tambala uit Malawi toen haar vader overleed. naast het verdriet ontstond er ook een praktisch probleem: het gezin had van de ene op de andere dag geen inkomsten meer. De verantwoordelijkheid lag bij de oudste dochter, bij Hilda dus. Ze moest noodgedwongen stoppen met haar middelbare school, vlak voor haar eindexamen. Haar droom om accountant te worden liet ze varen. Ze dacht lang na over de handel die ze zou opzetten. Het werd bier, een populaire drank in

029 azië Araceli Vinluan

Linda KoLondo (41) DetailhanDelaar LiLongwe, MaLawi

€ 319

Linda Kolondo verkoopt kleding, kruidenierswaren en keukengerei in een van de townships van Lilongwe, Malawi. in 1998 begon ze haar winkeltje met een beetje spaargeld, maar dat was te weinig om voorraad te kopen. Banken gaven haar geen lening; ze was te arm. Elf jaar later kreeg ze een microkrediet van € 35, dat maakte al het verschil. Haar inkomen groeide en Kolondo kon voor haar kinderen en ouders zorgen. Met haar laatste krediet van € 319 kan ze producten in Zuidafrika gaan kopen; daar is de keuze groter. Kolondo blijft ambitieus. de droom om een huisje voor haar ouders te bouwen komt steeds dichterbij. Verder zou ze ook nog graag een eigen bouwbedrijf opzetten. Ze spaart, maar de investering is enorm. Ze hoopt op nog een krediet, ditmaal van € 4552. Van € 35 naar € 4552. over ambitie gesproken.

MicHaEL Lugawa (48) Winkelier KawaLa township, MaLawi

€ 135

Een deurwaarder heeft cordaid Microkrediet niet nodig. Zeker niet bij Michael Lugawa uit het Kawalatownship in Malawi. de bank zag niets in de plannen van de winkelier toen hij geld wilde lenen om zijn assortiment kruidenierswaren en kantoorartikelen uit te breiden. Via Fincoop, een lokale partner van cordaid Microkrediet, leende hij toen € 135. Binnen vier maanden had Lugawa alles afbetaald. Met zijn

tweede microkrediet wil hij nog meer schappen vullen. in de koelkast in de hoek van zijn winkel is nu alleen plek voor flesjes frisdrank. Lugawa wil graag verse producten verkopen, maar daarvoor is een tweede koelkast nodig. die hoopt hij te kopen met een nieuw krediet van € 270. Met de extra winst kunnen zijn kinderen naar school en kan hij de rekeningen voor water en elektra betalen. de rest gaat hij sparen.

huid. dagopioso’s winkeltje loopt goed. Ze verdient zo’n € 170 per maand. Elke dag betaalt ze een klein stukje van haar microkrediet af. Haar succes wordt gedeeld: door vier buren die bij haar in dienst zijn, door enkele studenten die zo hun studie bekostigen en door haar twee jonge kinderen. En dat grotendeels door gefrituurde varkensvelletjes.

aracELi VinLuan (47) anaLyn dagopioso (32)

verhuurt feestMaterialen

Maakt kaarsen en verkoopt snacks

MariKina City, FiLipijnen

CoMposteLa VaLLey, Mindanao, FiLipijnen

€ 188

in ontwikkelingslanden trekken arme mensen vaak van het platteland naar de stad. analyn dagopioso uit de Filipijnen maakte een tegengestelde beweging: zij verliet de stad voor haar geboortegrond, het platteland. de stress, het harde leven en de dagelijkse strijd in de stad braken haar op. Ze streek neer in compostela Valley, een provincie op het eiland Mindanao. Met een microkrediet van € 188 hield ze twee bedrijven draaiende: een kleine kaarsenmakerij en een handel in snacks. de meest verkochte snack is de chicharon, gefrituurde varkens-

€ 183

Met een gemiddeld inkomen van € 20 per maand zou je denken dat er op de Filipijnen weinig animo is voor feestjes. niets is minder waar: Filipino’s zijn echte feestgangers. araceli Vinluan, moeder van vier, zag daar wel brood in. Menig feestje in Marikina city, een stad in het noorden van de Manilla-regio, begint bij haar verhuurbedrijfje. Ze levert tafels, stoelen, ballonnen en bijvoorbeeld pabitins, bamboerekken waaraan cadeaus worden gehangen die de gasten er vanaf moeten pakken terwijl het rek beweegt. Een mooie combi van ezeltje-prik en dat zakje snoep op een kinderpartijtje. Vinluan meet haar succes af aan simpele dingen. Ze ging van vijftien naar honderd stoelen in de verhuur en haar kinderen konden terug naar de school waarop ze vroeger zaten, voordat Vinluans beurs begon te knellen. Het gezin zal voorlopig blijven inwonen bij de ouders van Vinluan. dat is nog steeds nodig, want het verdiende geld gaat naar de uitbreiding van de zaak. wie feestviert, krijgt honger. daarom heeft Vinluan plannen voor een cateringtak.

Linda Kolondo (links), Analyn Dagopioso

Ashenafi Abera

asHEnaFI aBEra (40) fotograaf teji, ethiopië

€ 424

De vader van ashenafi abera had veertien kinderen, bij twee vrouwen. na elkaar, welteverstaan. Het maakte dat abera weinig kansen had toen hij opgroeide. school was een luxe, en nog wel een onnodige ook, vond zijn vader. Hijzelf was immers geslaagd zonder, dus ook abera kon beter werken dan leren. Zijn werkende leven begon hij onder aan de ladder, met allerhande kleine baantjes. tot hij met een eerste lening van € 2,75 een fietspomp kocht. Vanaf die dag was hij fietsenmaker. En automonteur. toen de zaak een beetje liep, kocht hij van zijn spaargeld een elektri-

sche pomp. Maar hij kreeg de zaak niet zó op poten dat hij echt tevreden kon zijn. toen hij op een dag in addis abeba was voor het inkopen van materialen, kocht hij in een opwelling een fototoestel, een wens die hij al lang koesterde. Hij besloot op dat moment om een fotowinkel te beginnen. Vrouw boos, haar familie boos. toch bood die familie hem een plek aan om alsnog zijn winkel te beginnen. Hij betaalde de lening af en met een nieuw krediet kocht hij een computer, laminaatmachine,

scanner, printer en lampen. En hij had succes als studiofotograaf. abera kon een stuk land kopen en bouwde zelfs een huis. nu wil hij een andere camera kopen, zodat hij ook bruidsfotografie kan aanbieden. En daarna? ‘Een ontwikkelmachine?’ Dat scheelt weer 55 kilometer reizen om te kunnen zien hoe de foto’s zijn geworden.

abera wiL nog een camera Kopen, zodat hij ooK bruidSFotograFie Kan aanbieden

Arcadio Estrada, Cherie en Bernard Lavega (rechts)

arCaDIo EstraDa (59)

punt in de tropische Filipijnen, waar het eindeloos kan regenen.

winkEliEr mariKina city, FiLipijnen

CLEMEntE LaBaDIa (45)

€ 798 bakkEr

In 2009 troffen kort achter elkaar twee tyfoons het Filipijnse eiland Luzon. De ravage die zij achterlieten was ongelooflijk. niet alleen hadden rukwinden hun verwoestende werk gedaan, ook de rivieren waren buiten hun oevers getreden en ver het dichtbevolkte land ingetrokken. winkelier arcadio Estrada vertelt het laconiek, maar de oud-zeeman is dan ook wat gewend. Zijn gezin stond doodsangsten uit op het dak van hun huis. Het water stond tot halverwege de eerste verdieping. alles was nat, dus ook zijn sari sari-winkel (minisupermarkt) op de begane grond. nou ja, nat, er was zo goed als niets van over. Met een krediet restaureerde Estrada zijn huis en winkel en vulde opnieuw de schappen. Het leven gaat door.

CHErIE LaVEGa (37) fabrikant van kunststofkozijnEn

KoronadaL city, FiLipijnen

€ 240

Clemente Labadia had het goed voor elkaar. De bakker had zijn eigen, goedlopende zaak in Koronadal City, op het grote zuidelijke eiland van de Filipijnen. En dat was hem niet aan komen waaien. als jongen van vijftien ging hij in de leer bij een lokale bakker. op zijn negentiende opende hij zijn eigen zaak, met steun van de bank en zijn oude baas. Maar toen werd zijn vrouw ziek en de ziekenhuiskosten werden zo hoog dat Labadia genoodzaakt was zijn bakkerij te verkopen. Met het geld betaalde hij de bank af en voldeed hij de rekeningen van het ziekenhuis. Het laatste restje vulde hij aan met een microkrediet van € 240. Zo begon hij opnieuw. nu draait zijn bakkerszaak weer als vanouds en heeft hij zelfs personeel in dienst. En mevrouw Labadia is helemaal hersteld. Veel zoeter worden verhalen niet gebakken.

compoSteLa vaLLey, mindanao, FiLipijnen

€ 800

Cherie Lavega uit Compostela Valley is trots op haar man. ‘Dankzij zijn vakmanschap kunnen we goed voor onze kinderen zorgen.’ Lavega is wel erg bescheiden over haar eigen rol. Zij was het die de € 800 krediet wist te krijgen en zij is het die het bedrijf in kunststofkozijnen bestiert. Die worden geleverd aan mensen in de buurt en zelfs aan de gemeente, die opdrachten verstrekt voor publieke gebouwen. onderhoudsvrij; een belangrijk verkoop-

DanILo napoLEs (39) viskwEkEr paLmera viLLage, FiLipijnen

€ 798

politieagenten in nederland mogen dan klagen, hun collega’s in het Filipijnse palmera Village hebben het pas echt zwaar. Velen kunnen niet eens rondkomen van hun schamele salaris. reden voor diender Danilo napoles om ernaast te gaan ondernemen, als viskweker. Hij groef de eerste vijf vijvers zelf,

kocht vissen, en met een microkrediet kon hij ze voeren. De eerste winst bedroeg € 390. Genoeg prikkel voor napoles om zijn ambitie te formuleren: miljonair worden. Hij liet drie extra vijvers graven en ging verder. De tegenslag kwam toen hij vierduizend zieke visjes inkocht. Met de buik omhoog dreven ze naar de oppervlakte van zijn vijverimpe-

na de eerSte winSt waS napoLeS’ ambitie: miLjonair worden rium. napoles heeft ervan geleerd: hij koopt niet meer één soort vis in, en niet bij dezelfde leverancier. om miljonair te worden, wil hij in totaal vijftien kweekvijvers hebben. En dan is het een kwestie van oogsten.

ELVIE saLInDa (50) MaisboErin Landan, FiLipijnen

€ 480

Het boerenleven in Landan, een dorpje op de zuidelijke punt van de Filipijnen, betekent hard werken en weinig verdienen. En elke maand hopen dat je net genoeg hebt om te eten en het schoolgeld te betalen. praat met Elvie salinda dus ook niet over de toekomst; de dag van vandaag is al onzeker genoeg. De kleine maisboerin en haar man wisten toch wat strategische zetten

Clemente Labadia, Elvie Salinda , Danilo Napoles (met de klok mee van boven)

te maken om hun leven iets te verbeteren. Zo begonnen ze als nieuwkomers in de boerengemeenschap als loonwerkers. Een bestaan zonder perspectief. Maar door een deal met een buurman – arbeid in ruil voor bruikleen van grond – hebben ze nu een stukje land om te bewerken. Een eerste stap heet dat. Met hun krediet kochten ze zaaigoed en kunstmest. Maar dan ben je nog niet van succes verzekerd. Eén misoogst of een daling van de maisprijs en je bijt weer op een houtje. Maar het gezin Salinda zwoegt voort. En als Elvie over haar kinderen praat, gloort er toch iets van een toekomst, al is het dan niet de hare. ‘Ik werk hard, zodat mijn kinderen hun school kunnen afmaken. Dat is de enige manier om vooruit te komen in het leven.’ Met de klok mee van onder: Felina Saluntay, Gina Penion, Hilda Torres (rechts)

Maisboerin landan, Filipijnen

€ 640

in de sloppenwijk. ‘Overlast’ heet het als het water in de hut tot borsthoogte staat. Het heet pas ‘overstroming’ als het water beide woonlagen vult. Bij de overstroming in augustus raakte haar naaimachine beschadigd. als haar poetsdoeken weer droog zijn en ze ze verkoopt, kan ze de machine laten repareren. Dan kan haar zaak verder. als god dat wil.

FElIna Saluntay (48) Maisboerin landan, Filipijnen

EvangElInE OlEa (46)

€ 400

Poetsdoekenfabrikant

Felina Saluntay had een microkrediet nodig om uit de klauwen van een lokale kredietverstrekker te blijven. Die rekende namelijk hoge rentes en hanteerde ongunstige voorwaarden voor de maisboerin uit het Filipijnse landan. De € 400 van de boerencoöperatie lPMPC maakte het verschil. Ze kon zaaigoed en mest inkopen om vier hectare grond voor de volgende oogst klaar te maken. Met een eerder microkrediet had ze al een waterbuffel kunnen kopen om het land te bewerken. En dan levert lPMPC in drukke tijden ook nog extra mankracht. Kijk, dat is een betere deal. Inmiddels verdient ze voldoende om de opleiding van haar zoon te kunnen betalen, die criminologie studeert en politieagent wil worden. Saluntay zal hem vast met zachte hand naar de fiscale recherche bewegen om misstanden in kredietverstrekking aan de kaak te stellen.

Manilla, Filipijnen

€ 475

Evangeline Olea, Leonida Micabola (rechts)

gIna PEnIOn (44)

‘Bahala na’ luidt het ondernemersadagium op de diepgelovige Filipijnen. ‘laat het maar over aan god.’ Evangeline Olea woont in een bescheiden hutje in de sloppen van Manilla en ontleent kracht aan die zin. niet dat de moeder van een zoon van tien bij de pakken neerzit, zeker niet. Olea werkt hard. Ze koopt oude of mislukte kleding in bij fabrieken en verwerkt die op haar naaimachine tot fleurige poetsdoeken. Maar meerdere keren per jaar zorgen natuurkrachten voor wateroverlast

één Misoogst oF een daling van de Maisprijs en je Moet weer op een houtje bijten

aan de voet van de Matutumvulkaan op het zuidelijke eiland Mindanao werken gina Penion en haar man Jessie dag in, dag uit als maisboeren. Zij zijn de trotse bezitters van één hectare land, maar dat is te weinig om van rond te komen. Daarom hebben ze nog eens negen hectare in bruikleen. Maar omdat ze daarvoor al hun spaargeld als borg moesten inleggen, was er geen geld meer voor investeringen om de grond te bewerken en zaaigoed en mest te kopen. En dan, dan komen de aasgieren. In het geval van de familie Penion kwamen die in de vorm van geldschieters met wel heel bijzondere voorwaarden. niet alleen moesten de maisboertjes een absurd hoge rente betalen, ze werden ook verplicht hun oogst voor weinig geld aan de geldschieter te verkopen. Een wurggreep waar je als kleine boer nauwelijks uit komt. totdat een microkrediet via boerencoöperatie lPMPC hen bevrijdde. De Penions kregen niet alleen een lening tegen een lage rente, de coöperatie helpt ook met het oogsten en zaaien. tekenend is het t-shirt dat gina toont, gekregen van de vorige geldschieter nadat hij dik aan hen verdiend had. ‘In de coöperatie gaat dat anders’, vertelt ze. ‘Die betaalt aan het eind van het jaar een deel van de winst uit.’

033 azië

HILDa torrEs (50) dirEctEur basisschool mariKina city, FiLipijnen

€ 798

‘Gelukkig was het op een zaterdag’, verzucht Hilda torres, directeur van basisschool Mother of angels in Marikina City. Ze vertelt over de dag dat een tyfoon haar school trof. Het schoolgebouw raakte beschadigd en het meubilair en de boeken gingen verloren. Dat torres toch het woord ‘gelukkig’ gebruikt is logisch: als het op een doordeweekse dag was gebeurd – met honderd leerlingen in het gebouw – was de ramp compleet geweest. nu stond torres vooral voor een materiële kwestie. Hoe kreeg ze de school weer bruikbaar en waar vond ze geld voor boeken, tafels en banken? Ze kreeg een microkrediet van bijna € 800, genoeg om weer open te kunnen. Het krediet wordt nu afbetaald en de kinderen kunnen weer naar de les. Een donkere streep op de muur geeft aan tot waar de modder heeft gestaan en herinnert aan die zaterdag in september. ‘Hopelijk maken we zoiets nooit meer mee.’

IMELDa EstraDa CauDILLE (55) winkEliEr mariKina city, FiLipijnen

€ 789

stop je als roker bij de winkel van Imelda Estrada Caudille, dan wil je meteen een sigaret opsteken: de tabaksfabriek tegenover haar winkel verspreidt continu de geur van

drogende tabaksbladeren en brandende tabak. In 2009 was dat even anders. tot twee keer toe blies een tyfoon de lucht schoon, maar vernielde tegelijkertijd alles op zijn pad. Zo ook de sari sari-winkel van Estrada Caudille, waar ze ook hapjes bereidt voor passerende truckers. ‘Het water stond ineens anderhalve meter hoog’, vertelt ze. Ze had net genoeg tijd om met haar man naar de hoogste plek van hun huis te vluchten. Haar inventaris viel niet meer te redden. Met een microkrediet van € 789 wist de ondernemer haar zaak weer op poten te krijgen. ’Zonder krediet had ik dat niet gered.’ Vandaag de dag heeft ze zelfs een ziektekostenverzekering, wat bijzonder is in de Filipijnen. En haar blik is op de toekomst gericht.

JunaIDa LanGGonG (35) viskwEkEr LaKe Sebu, FiLipijnen

€ 85

Junaida Langgong woont in een vervallen hutje aan de rand van Lake sebu in de Filipijnen. Zoals veel mensen op het platteland van dit aziatische land had ze moeite om rond te komen, zelfs om zichzelf, haar man en drie kinderen voldoende te voeden. op een dag zag ze het licht: het meer kon uitkomst bieden. Mannen worden visser, maar Langgong besloot, als vrouw, vissen te gaan kweken. Een schot in de roos. Ze begon met een viskooi waarin elfhonderd tilapia’s kunnen worden gekweekt. Een microkrediet van € 85 investeerde ze in visvoer. De eerste oogst leverde al € 102 winst op. Gestaag breidt zij nu het aantal kooien uit. De teller staat op drie. Het doel is tien, dan is de winst voldoende om alle dromen uit te

laten komen. Kinderen naar school, haar hutje verbeterd en misschien zelfs wat spaargeld voor later. terwijl de viskwekerij langzaam groeit, verdient Langgong nog wat bij met het verkopen van zelfgemaakte kettinkjes. Het is goed zo, ze heeft een plan.

LEonIDa MICaBoLa (59) varkEnshoudEr paLmera viLLage, FiLipijnen

€ 480

terwijl in nederland de discussie woedt over megastallen en varkensflats, hebben de biggen, zeugen en beren het in de Filipijnen een stuk beter. En het best hebben de dieren het misschien nog wel bij Leonida Micabola. Ze woont in een klein gehucht, palmera Village, op

op de marKt doen haar SpaarvarKenS € 32 per StuK, een godSvermogen het zuidelijke eiland Mindanao. palmera Village – het klinkt als een resort op Gran Canaria. En voor de varkens van Micabola moet het ook zo voelen. Micabola koopt ze als roze biggetjes. De eerste weken geeft ze de dieren de fles, daarna gedroogde en onrijpe bananen en ander ‘restafval’ van nabijgelegen landerijen. De hokken zijn brandschoon, net als de varkens zelf. Ze schrobt ze dan ook allemaal, elke dag. uit liefde voor de dieren, maar ook omdat ze veel geld waard zijn. op de lokale markt doen haar ‘spaarvarkens’ maar liefst € 32 per stuk, een godsvermogen. Haar laatste ‘oogst’ leverde € 866 winst op. Dat geld gaat in de onderneming en de kleinkinderen kunnen naar school.

Imelda Estrada Caudille (boven), Junaida Langgong

Emilio Alegado

EMILIo aLEGaDo (63) EcologischE rijstboEr buenaviSta, FiLipijnen

€ 394

‘Biologisch’, ‘ecologisch’ en ‘groen’. Het zijn de modewoorden van de westerse marketeers. ook in de Filipijnen worden steeds vaker pesticiden vervangen door biologische bestrijdingsmiddelen, maar dan vooral om kosten te besparen en opdat de rijstboer eindelijk ook eens nagels kan laten groeien. Die worden namelijk weggevreten door de chemische troep. Emilio alegado en zijn vrouw Violetta (52) zijn fantastische voorbeelden van ‘groen bewustzijn’. Chemische pesticiden vind je niet meer op hun rice farm in de binnenlanden van Mindanao. wel hoor je de hele dag het gekwaak van 150 eendjes. Eendjes, ja. Itik in het Filipijns.

Die kleine soldaten, zoals ze liefkozend worden genoemd, eten de slakken uit het veld. En met de slakken ook de gevaarlijke bacteriën die in hun huisjes wonen. Gevaarlijk voor plant én boer. Het is een innovatie die juist teruggaat in de tijd, naar de wijsheid van boeren uit Japan en China. Het

vergt wel wat aanpassingen: je moet een hok bouwen voor die kleine strijders en je moet je rijst net wat verder uit elkaar planten. De eenden moeten er namelijk wel tussendoor kunnen zwemmen. Maar dan krijg je wel meer opbrengst per plant, per hectare, en die opbrengst is ook nog eens ‘eco’. Dat mogen Emilio en Violetta alleen niet op de zak rijst zetten; daarvoor moet het proces eerst worden goedgekeurd door het ministerie van agricultuur. Hen maakt het niet uit. Met ‘eco’ hebben ze niet zoveel. Met kostenbesparing, hun nagels en de eendjes des te meer.

de SchadeLijKe SLaKKen in het rijStveLd worden opgegeten door eenden

035 azië

Marietta Palerit, Maylen Balicucos (rechts)

MarIEtta paLErIt (33)

pErLIta arquELLEs (41)

varkEnshoudEr

Maakt En vErkoopt bloEMEnkransEn

nabunturan, FiLipijnen

€ 283

Het ondernemersleven van Marietta palerit liep niet altijd even lekker. Vroeger – ze denkt er liever niet meer aan terug – had ze een sari sari-winkeltje in nabunturan, op het zuidelijke eiland Mindanao in de Filipijnen. Het geld daarvoor had ze geleend bij een lokale partij met een sterk winstoogmerk. Dat betekende dat de belangen van Marietta, haar man en drie kinderen ondergeschikt waren aan de afbetalingen die werden geëist. De sari sari-winkel ging op de fles. Met een microkrediet startte palerit daarop een heel andere handel. Ze kocht biggen en bracht die groot. na de slacht verkocht ze het vlees aan buren en bekenden; een lucratieve handel. palerit voegt nu maandelijks € 133 toe aan het gezinsinkomen. Dat kun je met recht een ‘vetpot’ noemen.

MayLEn BaLICuCos (31) tilapiakwEkEr LaKe Sebu, FiLipijnen

€ 255

Zelf had Maylen Balicucos als kind het voorrecht om naar school te gaan. al moest ze er wel met een lege maag naartoe, want geld voor school én ontbijt was er gewoonweg niet. Dat moest en zou anders gaan bij haar eigen kinderen, beloofde zij zichzelf. Zo kwam het dat Balicucos naast haar baan als docent een tilapiakwekerij begon. Dat kon ook heel goed, want ze woont nu aan de rand van het prachtige Lake sebu. overdag geeft

ze les, ’s avonds houdt ze de viskooien bij en zorgt ze voor haar bejaarde ouders. En in het weekend volgt ze een mastersopleiding aan de universiteit. De winst die ze maakt door de verkoop van de vissen, benut ze voor het afbetalen van haar krediet, het kopen van nieuwe visjes en het uitbreiden van het aantal kooien. Vorig jaar verdubbelde dat aantal van vijf naar tien. Balicucos weet het zeker: het leven van haar nog jonge kinderen zal anders zijn dan dat van haar.

patErno VILLas (51) tricyclE-chauffEur generaL SantoS, FiLipijnen

€ 1804

Het verkeer in de Filipijnen is een gevaarlijke heksenketel. paterno Villas kan erover meepraten. Hij kreeg een zwaar verkeersongeluk en was anderhalf jaar uit de running. Hij had geen spaargeld en dus geen eten en geen verzekering voor ziektekosten. De spalk om zijn been had hij zelf in elkaar geknutseld. De enige bron van inkomsten die hij kon verzinnen, was bananen bakken in zijn hutje. Zijn kinderen verkochten die, maar het leverde weinig op. toen kreeg hij een microkrediet van liefst € 1804. Daarmee kocht hij een tricycle, een motor die zo kan worden omgebouwd dat hij dienst kan doen als taxi. ware kunstwerkjes, die tricycles. En voor Villas dé manier om weer in het onderhoud van zijn gezin te voorzien. Zijn credo op de weg? ‘safety first.’ Hoe kan het ook anders.

maniLLa, FiLipijnen

€ 68

perlita arquelles brengt het grootste deel van haar dag door in kleermakerszit. Ze maakt bloemenkransjes. Ze rijgt jasmijnbloesem aan een sliert bladeren, drapeert ze over een lege colafles en schikt het geheel zodanig dat het een ketting wordt. per tien verkoopt ze deze op de lokale markt. De geurige kettingen dienen als offer aan de heiligen, als eerbetoon aan overledenen, maar ook als luchtverfrisser. Elke zaterdag reist arquelles af naar een plattelandsmarkt buiten de hoofdstad. Daar vult ze een koeldoos met de fragiele bloemen en bladeren. Eenmaal thuis begint de productie, die ze efficiënt in

met zijn Krediet Kocht viLLaS een tricycLe die dienStdoet aLS taxi stappen heeft verdeeld. Even methodisch en gedisciplineerd is arquelles met haar geleende en verdiende geld. Ze betaalt af, ze spaart en ze investeert. Ze breidt haar inkoop uit en stuurt haar kinderen naar school. aan haar hutje in de sloppen is het niet af te zien, maar het gaat financieel best aardig met haar.

Perlita Arquelles, Paterno Villas (onder)

036 Raquel Posa, Rolito Ibanez (links), Rosa Hachac (onder)

Raquel Posa (31) Straatventer Manilla, Filipijnen

€ 843

Raquel Posa is een echte ondernemer: een doorzetter die kansen ziet in plaats van bedreigingen en met een goede neus voor zaken. Voordat Manilla in 2009 werd getroffen door tyfoons, bezat Posa enkele fietskarren. Vanaf die karren verkocht ze speelgoed en huishoudelijke artikelen. een prima handel, die echter voor haar neus ten onder ging. letterlijk: ze werden door het wassende water meegetrokken. Met een microkrediet voor tyfoonslachtoffers begon ze opnieuw. De huidige stand van zaken is indrukwekkend: tien fietskarren, acht man personeel en elke kar levert een bruto dagwinst op van € 14. en van dat ene personeelslid dat voor zichzelf begon, is Posa nu leverancier.

ze heeFt nu tien Fietskarren. elke kar leVert een bruto dagwinst op Van € 14 Renante MeMang (35) tricycle-chauffeur Manilla, Filipijnen

€ 110

Renante Memang, zoon van een straatveger, omschrijft zijn droom heel simpel: h uisje, boompje, beestje. omdat zijn ouders arm waren, stopte hij op zijn vijftiende met school en ging werken. Dat leverde direct geld op, maar al snel werd duidelijk dat het niet voldeed. Hij trof echter een meisje met spaargeld en kreeg een microkrediet.

Daarmee kocht hij een tweedehands tricycle, een brommer met ombouw, die overal in de Filipijnen als taxi fungeert. Memang is nog nooit zo trots en blij geweest. Hij is kostwinner en binnenkort vraagt hij zijn vriendin ten huwelijk.

Rolito ibanez (63) eigenaar naaiatelier CoMpostela Valley, Filipijnen

€ 190

Vanaf zijn 28ste werkte Rolito ibanez in een naaifabriek. Hij verdiende weinig en had geen uitzicht op ander werk. na 22 jaar had hij voldoende geld gespaard om zijn eigen naaiatelier te beginnen. zijn eerste stappen als ondernemer waren niet zo florissant. Hij kon geen naaimachine kopen, dus wilde hij er één huren. Dat kon niet, dus huurde hij er – gedwongen – tien. De hele buurt ging bij hem aan het werk. Het was te veel; binnen een jaar sloot hij zijn zaak. Met een microkrediet kocht hij zijn eerste tweedehands naaimachine en begon opnieuw, in zijn eentje. Vraag was er voldoende en al gauw was duidelijk dat zijn zoon bij hem kon komen werken. Hij kreeg € 190 krediet voor een tweede machine. nu werken vader en zoon samen, tot Rolito, ergens in de zeventig, met pensioen gaat en junior het atelier overneemt.

Rosa HacHac (43) Winkelier Manilla, Filipijnen

€ 143

De sari sari-winkel van Rosa Hachac in Manilla ligt niet bepaald op een a1-locatie. Weliswaar aan

een doorgaande route de sloppenwijk in en met uitzicht op de rivier, maar het is diezelfde rivier die permanent de hele wijk bedreigt. tweemaal per jaar overstroomt deze zo hevig dat er twee meter water in de winkel van Hachac staat. een keer of zes is er ‘slechts wateroverlast’: d an staat het water tot borsthoogte. Hoe dan ook, het betekent dat Rosa geregeld haar hele winkelvoorraad naar de eerste dan wel tweede verdieping van het gebouwtje moet slepen. en dat is sinds de laatste uitbreiding van haar zaak niet gemakkelijker geworden. Van haar krediet heeft ze twee computers gekocht waarop ze internet aanbiedt, een unicum in de sloppenwijk. tot diep in de nacht zit de jeugd op Facebook en speelt computerspellen online. Dat kost vijf peso per uur, omgerekend ongeveer tien cent.

Rosanie aRRoz (49) MeubelMaker CoMpostela, Filipijnen

€ 57

Rosanie arroz en haar man vormen een prima tandem. Hij ontwerpt en maakt meubels van de oude autobanden die ze van het krediet konden kopen, zij verzorgt de inkoop en de financiën van hun kleine zaakje in compostela. Voor de werkplaats staan de autobanden opgestapeld, klaar om tot tafel, stoel of dienblad te worden verwerkt. Rosanies man maakt de meubels volledig met de hand; met

Rosanie Arroz (links), mevrouw Annamma

een vlijmscherp mes snijdt hij de banden in strengen, die hij vervolgens weeft en met klinknagels vastzet. Het enige wat machinaal gebeurt, is het doorsnijden van vrachtwagenbanden, waarin een ijzeren ring zit. Resultaat: h euse designmeubels die gretig aftrek vinden bij winkels en particulieren.

RolanD alisoso (36) tricycle-chauffeur general santos, Filipijnen

€ 1804

Jarenlang was Roland alisoso tricycle-chauffeur in general santos, een middelgrote plaats in het zuiden van de Filipijnen. Hij huurde zijn motortaxi. Dat kostte hem de helft van zijn opbrengst en voor zijn werkuren was hij overgeleverd aan de gratie van de verhuurder. in de tang zat hij. Dat vond ook zijn vrouw, die hem verliet en hun twee kinderen meenam. De kans dat een bank hem zou helpen om zijn eigen tricycle te kopen was nihil, de terugkeer van zijn gezin daarmee ook. tot hij met een fors microkrediet van € 1804 zijn eigen motortaxi kon kopen. Hij werkte snoeihard en stuurde onderwijl geld naar zijn vrouw en kinderen. De lening betaalt hij in 912 dagen af, dan is de motor van hem. Het gaat zo voorspoedig dat zijn vrouw en kinderen inmiddels bij hem terug zijn.

MeVRouW annaMMa (40) booMkWeker taMil nadu, india

€ 255

geld groeit in het zuidelijke deel van india wel degelijk aan een

boom. althans, in overdrachtelijke zin. Mevrouw annamma begon met een microkrediet van € 225 haar eigen boomkwekerij en gaf zo haar eigen leven, dat van haar gezin en zelfs dat van vele mensen in haar omgeving een positieve wending. Het eerste microkrediet heeft ze, net als het tweede, al terugbetaald. Dat kon ook, want het gezinsinkomen steeg van € 105 naar € 165 per maand, het verschil tussen armoede en in staat zijn jezelf goed te redden. in het dorp van annamma is veel veranderd sinds de steun middels microkredieten en met de hulp van bFl, een lokale partner van cordaid Microkrediet. ook zijn allerlei zelfhulpgroepjes actief, waarin al dan niet startende ondernemers elkaar helpen, adviseren en begeleiden. een van de grootste successen is de komst van een zomerschooltje waar nu ongeveer honderd kinderen les krijgen, onder anderen van de dochter van annamma.

MeVRouW HeeRaMani (45) groentehandelaar ashapur, india

€ 202

elke dag aten meneer en mevrouw Heeramani en hun kinderen pap en rijst. Meer konden ze zich niet veroorloven. Het leven kan hard zijn in het centrale deel van india, ook als je, zoals mevrouw Heeramani, een groentehandeltje hebt. zij bestierde de winkel, haar man trok met de groentekar – bekostigd

met een eerder krediet – langs omliggende dorpen. en toch elke dag pap en rijst, meer niet. Met een nieuw krediet van € 202 breidde ze haar handel in de winkel uit met de verkoop van chaat, gefrituurde deegwaar in allerlei varianten. ‘De handel loopt nu goed’, vertelt ze opgelucht. ‘Vroeger verdienden we € 18 per maand. Dat was armoede. tegenwoordig verdienen we € 29 per dag.’ een wereld van verschil.

‘Vroeger Verdienden we € 18 per Maand, dat was arMoede, nu € 29 per dag’ JaHinDun nisHa (32) Winkelier seMaria, india

€ 155

in 2009 kreeg de man van Jahindun nisha een ongeluk en kon nog maar één arm gebruiken. omdat hij kostwinner was, verviel het gezin vrijwel direct in armoede. en arm zijn betekent in semaria wel iets meer dan dat de kinderen van hockey af moeten. Jahindun leende € 155 als microkrediet en begon een kruidenierswinkeltje aan huis. elke dag werkte ze in haar winkeltje en verzorgde haar man en kinderen. toen haar man voldoende hersteld was om in de winkel te kunnen helpen, besteedde Jahindun de tijd die ze ‘overhield’ aan het rollen van beedi’s, dunne kruidensigaretjes. een tweede krediet van € 155 stak ze in de uitbreiding van haar winkel. Met een breder assortiment loopt die beter dan ooit. zo goed zelfs dat er geld overblijft na het eten. Daarvan gaan de kinderen naar school en kon haar man naar een goed ziekenhuis. Hij is nu helemaal hersteld.

Roland Alisoso, Jahindun Nisha (onder)

038 azië Kalu Prajapati, mevrouw Latha (linksonder)

KiRan bHaneWal (38) cateraar bhopal, india

€ 240

studenten zijn vaak te lui om hun eigen brood te smeren, ook in india. in bhopal verkoopt Kiran bhanewal daarom verse ontbijtjes en lunchpakketten aan studenten. ze heeft nu veertien vaste klanten, maar dat aantal wil ze uitbreiden naar vijftig. Daar heeft ze extra werkruimte, keukengereedschap en ingrediënten voor nodig. een microkrediet van € 240 moet dat mogelijk maken. Hiervoor had ze een kruidenierswinkeltje aan huis, tot de gemeente ineens bepaalde dat ze er onrechtmatig woonde. bhanewal moest

oM haar Vier doChters goed uit te huwelijken, is Meer nodig dan het loon Van haar Man toezien hoe een bulldozer haar huis, winkeltje en dromen verpletterde. Het geld dat ze nu verdient, is voor de bruidsschat van haar vier dochters. om die goed uit te huwelijken, is meer nodig dan het arbeidersloon van haar man.

evenmin. Jarenlang liep het bedrijfje van Kalu Prajapati in Murdaha, een dorpje in de noordelijke deelstaat uttar Pradesh, slecht. ze kwam nauwelijks rond. toen twee van haar zoons ziek werden, moest Prajapati alles verkopen – haar huis, haar grond – om de ziekenhuiskosten te kunnen betalen. in dat huis woonden elf familieleden. Van cashpor, de lokale partner van cordaid Microkrediet, kreeg ze een microkrediet van € 205. Daarvan kocht ze grondstoffen om potten te bakken: m odder, zand en mest. zo krabbelde ze overeind en met een nieuw microkrediet van € 263 kocht ze een machine. nu verdient ze elke dag wat ze voorheen in een maand verdiende: € 14,60. ze heeft een klein stukje grond gekocht waarop ze een eenvoudig stenen huis bouwt, een flinke vooruitgang na de modderhut waarin zij eerst woonde. Haar droom: d e pottenbakkerij verder uitbreiden en misschien wel iemand in dienst nemen. en haar uitgehuwelijkte dochter weer in huis nemen.

MeVRouW latHa (27) cateraar, eigenaar bedden- en bankenWinkel ashapur, india

€ 834

Kalu PRaJaPati (48) Pottenbakker Murdaha, india

€ 263 Kiran Bhanewal

een pottenbakkerij in india, klassieker kan het bijna niet. Het drama

Heus niet iedereen in india zit als ghandi in kleermakerszit op een matje. als het aan mevrouw latha ligt, kan het ook prima op een van de banken, kussens en matrassen die ze verkoopt. Die maakt ze zelf in haar winkel/werkplaats indian bed Mart. in 2000 was latha zo arm dat haar kinderen niet naar school konden. Met een microkrediet van € 305 begon ze toen haar indian bed Mart. samen met elf andere vrouwen

kreeg ze training in het opstarten van een eigen bedrijfje. er volgden meer microkredieten, waarvan ze een werkplaats en opslagruimte bouwde. Haar zaak floreert en ze heeft nu tien werknemers in dienst. Met een nieuw microkrediet van € 834 wil ze een machine kopen om schuimrubber te snijden, zodat ze nog meer en betere producten kan afleveren. latha verdient nu € 255 per maand. zo kan ze haar gezin onderhouden en haar kinderen gaan naar school.

MeVRouW lata (35) kledingMaker ashapur, india

€ 146

Mevrouw lata wordt niet graag herinnerd aan de tijd voor haar microkrediet. Haar man verkocht pannen in een piepklein winkeltje. Het gezin had € 18 te besteden. Per maand. er was zelfs geen geld voor de basisbehoeften. Met een microkrediet van € 88 kocht lata een naaimachine en begon ze kleren te maken. een tweede krediet investeerde ze in haar winkel en nu is haar atelier aan de beurt, met een derde krediet. zo hoopt ze haar winst te vergroten om het schoolgeld van haar zoon te betalen en misschien zelfs een eigen huis te kunnen kopen. over de basisbehoeften hoeft ze zich niet meer druk te maken. eindelijk hebben lata en haar gezin genoeg te eten, en nog gezond eten ook. nooit meer hoeft ze zich af te vragen wanneer de volgende maaltijd zal zijn. en of die maaltijd dan wel genoeg en gezond zal zijn voor haar opgroeiende zoon. lata kan zich concentreren op de toekomst. ze heeft zelfs al een beetje spaargeld voor het geval er iemand ziek wordt.

Bernardo Tanael

beRnaRDo tanael (58) eierhandelaar Manilla, Filipijnen

€ 110

Manilla, de Filipijnse hoofdstad, is altijd gegroeid als kool. bouwvakkers als bernardo tanael konden hun brood dan ook redelijk verdienen. Maar toen tanael 55 jaar werd, wilde niemand hem meer hebben in de bouw. tanael

‘ik raak hierbij niet gewond, krijg altijd betaald en kan Mijn eigen uren bepalen’

bleef het proberen, zonder succes, tot zijn neef hem apart nam. ‘stop toch met zoeken naar werk dat je over een paar jaar niet meer kunt doen’, zei hij. Dat deed het kwartje vallen bij tanael en hij koos – vrij letterlijk – eieren voor zijn geld. Hij vroeg een microkrediet aan en begon zijn handeltje in eieren. zijn dag begint om vijf uur, als hij op de fiets langs handelaren gaat om eieren te halen. Hij koopt 1500 stuks; op de weg terug sneuvelen er slechts een paar.

Voor het middaguur is tanael al ‘los’. Dan fietst hij naar huis en rust een paar uurtjes. ’s Middags maakt hij nog een ronde, om geld op te halen bij afnemers die op krediet bij hem kopen. Het is een leven dat tanael nog wel even vol kan houden. ‘ik raak hierbij niet gewond, krijg altijd betaald en kan mijn eigen uren bepalen.’ tanael spaart nu voor een brommer. ‘Het fietsen gaat nu nog, maar ik word een keertje oud.’ Het pensioen voor die tijd spaart hij nu bij elkaar. in een kast in de achterkamer van zijn sloppenwoning heeft hij 10.000 peso (€ 188) verstopt. beveiligd met slotjes waarmee wij in het westen slechts een koffer of een dagboek symbolisch vergrendelen.

040

MaKKi bansal (28)

MeVRouW sanJu (29)

eigenaar afvalinzaMelingSbedrijf

eigenaar Meubelzaakje

Maihar, india

€ 160

deepapur, india

€ 240

india staat niet bekend om zijn schoongeveegde stoepjes. De hoeveelheid afval op straat verbaast eenieder die er voor het eerst komt. Maar elk nadeel hep zijn voordeel, moet Makki bansal uit Maihar hebben gedacht, en

Met een Volgend krediet wil ze een interessante partij worden Voor de grote jongens

Mevrouw Sarithalakshmi, mevrouw Sanju (onder)

ze begon een afvalinzamelingsbedrijf. bansal trouwde jong en kreeg drie kinderen. zij bleef thuis, terwijl haar man als eenvoudige arbeider werkte in de afvalinzameling. samen droomden zij van een betere toekomst. een eigen bedrijf. toen hoorde bansal over samhita, de lokale partner van cordaid Microkrediet. ze werd lid en doorliep een cursus hoe je verantwoordelijk met een krediet omgaat. ze nam een microkrediet van € 65, kocht een weegschaal en bouwde een tentje. Dat werd haar inzamelpunt. al snel vond ze mensen die voor haar het dorp afstruinden naar afval. ze betaalde een vaste kiloprijs voor al het glas, plastic en papier dat werd aangeleverd en verkocht dat weer door aan grotere inzamelpunten. Met een volgend microkrediet van € 240 wil bansal meer afval opkopen om zo een interessante partij te worden voor de grote jongens in de afvalbranche. Haar familie is trots op haar.

uithuwelijking is meestal al geen feest, maar als je ook nog eens terechtkomt in een straatarme familie, zoals mevrouw sanju uit Deepapur in india, heb je het op z’n zachtst gezegd niet getroffen. Het gezamenlijke inkomen van haar nieuwe familie was € 1,90 per dag. en dat voor tien personen. Met een microkrediet van € 160 kon sanju een eigen meubelzaakje beginnen. Het is de bedoeling om met dat krediet meubels in te kopen, die weer door te verkopen en van de winst een stukje land aan te schaffen om eten op te verbouwen. sanju was de eerste vrouw in het gezin die voor extra inkomen zorgde. De ideale schoondochter.

saPna naMDeV (28) Producent PaPieren bekerS en borden bhopal, india

€ 160

Je maakt papieren bekers. en je hebt een droom: j e wilt ook papieren borden maken. De man van sapna namdev uit bhopal, india, verdiende als monteur een laag en instabiel inkomen. in 2010 zag sapna namdev een advertentie in de krant: e en grote fabrikant beloofde papieren bordjes en bekers op te kopen van iedereen die ze kon produceren. Dat vond namdev nog eens een goed idee. inmiddels maakt ze al drieduizend bekers per dag. nu dus de bordjes nog, maar daarvoor heeft ze een microkrediet van € 160 nodig.

Daarvan wil namdev een tweede machine kopen, waarmee haar man dan papieren borden kan produceren. Want met alleen de bekers verdient ze € 75 per maand, net genoeg om schoolgeld voor haar driejarige dochter te sparen. Haar man zal dan wel zijn baan als monteur moeten opgeven. zonde van zijn vaardigheden, vindt ze, maar er is weinig keuze. Hij verdient gewoon te weinig. en het gezin moet nodig sparen, want ze is opnieuw zwanger.

MeVRouW saRitHalaKsHMi PoPPenMaker perangiyur, india

€ 299

een schamele € 30 veranderde niet alleen het leven van één vrouw in india, maar ook dat van haar vijf vriendinnen. Voor 2009 waren mevrouw sarithalakshmi en haar gezin er slecht aan toe. Haar man brak zijn been bij een auto-ongeluk en kon zes maanden niet lopen. Weg inkomen. Dus begon sarithalakshmi een poppenmakerij in Perangiyur, in het zuiden van india, met € 30 microkrediet. Met een aantal vrouwen uit de buurt kreeg ze een cursus omgaan met microkrediet en een training in poppen maken. Met het eerste krediet had ze geld om poppen te beschilderen, met een tweede krediet van € 153 kon ze een machine kopen om zelf poppen te maken. Haar derde krediet, van € 299, is voor de uitbreiding van haar zaak. nu heeft ze vijf vriendinnen in dienst en verdient ze € 107 per maand, genoeg voor het schoolgeld van haar zoon. Met het nieuwe krediet hoopt ze haar zaak verder uit te breiden. goed voor haar gezin, goed voor haar vriendinnen en alle poppenliefhebbers in Perangiyur.

041 azië

Makki Bansal (geheel links), Seeta Lakhere, Sapna Namdev (onder)

saVRiti PRataP (28) eigenaar naaiatelier bhopal, india

€ 150

een eigen naaimachine lijkt niet zo heel veel gevraagd, maar wel voor een dienstmeisje in india. Dat was savriti Pratap uit bhopal namelijk. Haar man werkte als kleermaker in loondienst, maar verdiende lang niet genoeg om het gezin met drie kinderen te onderhouden. in 2010 begon Pratap samen met haar man een eigen naaiatelier. een langgekoesterde droom, die uitkwam met een microkrediet van € 80. binnen zes maanden verdiende ze genoeg om haar baan als dienstmeisje op te zeggen. Pratap krijgt veel opdrachten, maar ze heeft niet genoeg geld om nieuwe stoffen te kopen, dus wil ze graag een nieuw microkrediet, ditmaal van € 150. Pratap: ‘elke dag word ik beter in wat ik doe. Dat levert mij een goede reputatie en klantenkring op. ik wil uitbreiden en meer mensen in dienst nemen. arme vrouwen. ik weet nu: we hoeven geen genoegen te nemen met een armoedig bestaan.’

uitgestald liggen glinsterende armbanden. lakhere zit hier de hele dag, elke dag. De zon schijnt genadeloos op haar hoofd. af en toe is ze bijna onzichtbaar door een zwarte wolk van uitlaatgassen. Het lijkt haar niet te deren: ze verdient geld voor haar kinderen. seeta lakhere was vijftien toen ze haar eerste kind kreeg en van school af moest. Haar man verkocht schoonmaakmiddelen. Met zijn fiets ging hij de dorpen af. Hij deed zijn best, maar er was altijd geldgebrek. Met een microkrediet van € 95 kon lakhere echter haar handel opzetten: armbanden en het ge kleurde poeder waarmee indiase vrouwen een stip op het voorhoofd zetten. samen met haar man verdient ze nu € 3,60 per dag. Meer dan voorheen, maar nog altijd geen vetpot. Met een nieuw microkrediet van € 240 wil lakhere nieuwe armbanden en poeder gaan kopen. ze hoopt dat ook haar man met zijn schoonmaakmiddelen bij haar handel aanschuift. en op de lange termijn wil ze een eigen winkel, op een prominente plek in het dorp.

MeVRouW soRaJa (42) detailliSt

seeta laKHeRe (28)

taMil nadu, india

€ 305 handelaar in arMbanden Maihar, india

€ 240

in het noorden van india zit seeta lakhere op een stoep. Voor haar

ook in india kun je als kleine detaillist geld lenen. alleen terugbetalen is een groot probleem; de lokale geldschieters, de zogeheten loan sharks, zijn meedogenloos. ze laten een winkelier zomaar platzak achter. Dat overkwam mevrouw soraja uit tamil nadu, een deelstaat in het zuiden van india. ze leende geld van de plaatselijke Dirk scheringa. blut werd ze lid van bFl, de lokale partner van cordaid Microkrediet. Daarvoor moest ze

wel eerst € 0,76 bijdragen aan de gezamenlijke spaarkas, iets wat ze nauwelijks kon opbrengen. Met een klein krediet kocht ze haar eerste koopwaar in: s hampoo, zeep, chocolade. twee jaar later, in 2005, kocht ze met een volgend microkrediet een koelkast en kon ze koude frisdrank verkopen. beetje bij beetje breidt soraja sindsdien haar winkeltje uit. inmiddels kan ze zelfs een goede opleiding voor haar kinderen betalen. Haar zoon doet een bedrijfskundige opleiding, haar dochter studeert literatuur. Dat is nog eens vertrouwen hebben in de toekomst.

sunita KusWaHa (34) eigenaar cd-Winkel udaipur, india

€ 238

als kind leerde sunita Kuswaha graag, maar op een gegeven moment hadden haar ouders geen geld meer en moest ze van school. Kuswaha was achttien toen ze trouwde. Haar man had destijds een klein winkeltje met pannen, maar rondkomen konden ze niet. Daarom nam Kuswaha een baantje op een privéschool. Daar verdiende ze € 7,94 per maand mee. ondertussen droomde haar man ervan om cd’tjes te verkopen op de markt. Maar ja, geen geld. een vriend vertelde hun over microkrediet en samen met buren begonnen ze een spaar- en kredietgroep. Met een krediet van € 128 begonnen ze een stalletje met cd’s aan een looppad van de markt. na een paar maanden draaiden ze al winst. Met een tweede microkrediet van € 238 begonnen ze een heus winkeltje. De zaken gaan nu goed. op een goede werkdag maken ze een dikke € 11 euro winst.

Mevrouw Soraja, Sunita Kuswaha (onder)

Vicenta cáceRes cHáVez (56) Winkelier

Vicenta Cáceres Chávez

nueVa esperanza, honduras

€ 783

Het leven van Vicenta cáceres chávez begon in een hutje van hout, steen en modder. Dat laatste diende als cement en isolatie. cáceres chávez groeide op in een gezin met twaalf kinderen. De hele familie sliep in één kamer. geld voor scholing was er niet. Voor de kleine Vicenta was er net genoeg geld om drie jaar naar de basisschool te gaan. op een dorpsfeest ontmoette ze haar huidige man. ze was toen zestien jaar. Drie jaar later trouwden ze en tot op de dag van vandaag hebben ze nog nooit ruzie gemaakt, zeggen ze. Het echtpaar bouwde een eigen huis, startte

een gezin en cáceres chávez begon haar winkeltje aan huis. Dat laatste kon ze doen met de hulp van een microkrediet. elf heeft ze er door de jaren heen gehad. ze kocht er koopwaar van, een vriezer en een koelkast. Dat was een vooruitgang, voor het hele dorp. De drankjes waren ineens lekker koud en vooral: h et vlees was langer houdbaar. Het geld dat ze verdient, omgerekend toch zo’n € 27,40 per dag, investeert ze in haar bedrijf en in

de coöperatie waarvan ze deel uitmaakt. een goede investering, leerde de tijd. cáceres chávez beschouwt zichzelf nog niet als oud. Maar als ze dat wel is, hoopt ze nog steeds haar winkeltje te runnen. Misschien niet meer van zes uur ’s ochtends tot zeven uur ’s avonds, maar toch. Haar tip voor alle ondernemers: ‘Wees goed voor je klanten, ook voor kinderen. laat mensen dingen ruilen als hun kinderen iets verkeerds hebben gehaald. Daar moet je niet moeilijk over doen.’

‘je Moet niet Moeilijk doen oVer ruilen’

Sushila Devi, mevrouw Tamilarasi (rechts), Vasanthi Verma (onder)

susHila DeVi (47) kruidenier sudhipur, india

€ 175

sushila Devi en haar man begonnen jaren geleden een piepklein kruidenierswinkeltje in sudhipur, india. Maar zoals dat gaat met piepkleine winkeltjes, was de winst navenant: € 17,50 per maand. Daar kon het gezin niet van rondkomen, laat staan dat er nieuwe producten konden worden gekocht. De schappen raakten leger en leger; geen fraai gezicht voor een winkel. Met haar eerste microkrediet vulde Devi de schappen weer, met het tweede renoveerde ze de winkel en met het derde breidde ze haar assortiment uit. nu heeft Devi een vierde krediet, voor verse groenten, en verdient ze € 22. Per dag. over de zaken dus geen klachten meer, maar Devi heeft nog een droom. toen zij en haar man aan de grond zaten, moesten ze hun dochter uithuwelijken, aan een arme man nog wel. Devi hoopt nu zo veel geld te sparen dat ze hun dochter weer in huis kunnen nemen.

MeVRouW taMilaRasi (41) verkooPt decoratieS lawspet, india

€ 300

in nederland zie je ze nog nergens op tafel staan, maar in lawspet, india, lopen ze als een trein: d e golden trees, van goudkleurig staaldraad gevlochten boompjes. leuk als woondecoratie. Mevrouw tamilarasi heeft een handel in indiase sari’s, wierook en allerlei decoraties, waaronder golden trees, de hit van het huis.

ze doet dat met negen andere vrouwen. samen zijn ze sinds 2007 lid van een zelfhulpgroep en met een microkrediet van € 300 kunnen zij hun handel uitbreiden. Voordat ze lid werd van deze groep was tamilarasi straatarm, net als de andere vrouwen. nu verdienen ze allemaal € 57 per maand. niet dat daarmee alle problemen de wereld uit zijn, maar het helpt wel. De golden trees hebben de aandacht getrokken van veel nieuwe klanten. in india is het een chic pronkstuk voor in de woonkamer. en door de aanwas van klanten is de wierook vaak uitverkocht en de verkoop van sari’s verdubbeld. allemaal mond-tot-mondreclame.

VasantHi VeRMa (38) naaiSter Met eigen atelier bhopal, india

€ 230

Vasanthi Verma haalt haar inspiratie uit de films en filmsterren van bollywood. zo weet ze welke mode populair is bij tienermeisjes. in 2008 begon ze haar kleine naaiatelier, opgezet met een microkrediet van € 230. Daarvan kocht ze twee machines en stof. Maar toen kwam er slecht nieuws: d e sloppenwijk waar ze woonde, werd afgebroken. zo verloor Verma haar huis en atelier. De naaimachines heeft ze nog, maar geld voor een nieuw atelier ontbreekt en de ruimte die ze huurt is zo klein dat niet alle machines erin passen. De tegenslag weerhoudt haar er echter niet van haar droom na te jagen. Verma wil een groot atelier waarin ze jonge meisjes kan opleiden tot goede naaisters en waar hippe, betaalbare kleding wordt gemaakt, het liefst in opdracht van

grote fabrikanten. of die droom nog steeds haalbaar is, met een nieuw microkrediet? ‘absoluut. Meer dan ooit.’

aDelaiDa YRasPaRi VillaRRoel (44) Winkelier santa Cruz, boliVia

€ 855

tweeverdieners – in nederland is dat best luxe. Maar in santa cruz, de grootste stad van bolivia, is het noodzaak. zeker als je drie kinderen hebt, zoals adelaida Yraspari Villarroel. Haar man is metselaar en afhankelijk van zijn dagloon. een onzeker bestaan. Daarom verwezenlijkte zij een droom: een markt kraampje met groente en fruit. om het vervolgens groter aan te pakken, daar is ze tenslotte ondernemer voor. Yraspari Villarroel heeft haar pijlen nu gericht op het uitbaten van een kleine supermarkt. Die droom moet in de toekomst werkelijkheid worden met een microkrediet van € 855. extra inkomsten

de FaMilie Van adelaida kan nu ook onVerhoopte zaken bekostigen kan ze namelijk goed gebruiken. niet alleen kunnen de kinderen nu naar school en studeren, ook kan de familie onverhoopte zaken bekostigen. bijvoorbeeld toen hun jongste zoon een ongeluk kreeg en in het ziekenhuis belandde.

Adelaida Yraspari Villarroel

044 Bernadina Valenzuela (links), Donata Múñoz Mico

beRnaDina Valenzuela (63)

canDelaRia ValVeRDe bazoalDo (32)

horecaonderneMer santa Cruz, boliVia

eigenaar Metaalgieterij

€ 390

CoChabaMba, boliVia

€ 2083

Wie weleens een empanada de queso heeft gegeten op het centrale plein van de wijk grigotá in santa cruz, herinnert zich ongetwijfeld bernadina Valenzuela. Deze kleine, 63-jarige vrouw maakt niet alleen de beste met kaas gevulde pasteitjes van de grootste stad van bolivia, ook met haar karakter en verschijning maakt ze grote indruk. Valenzuela is een bikkel. als gescheiden vrouw was ze in haar eentje verantwoordelijk voor de opvoeding van haar zoon en inmiddels werkt ze al vijft ien jaar op het plein. santa cruz is een door criminaliteit geteisterde stad. Het werkterrein van Valenzuela wordt op de site van het ministerie van buitenlandse zaken gekenmerkt als

‘na de oVerstroMingen in san julián zijn we langzaaM Maar zeker weer opgekrabbeld’ Raimundo Cruz Quispe, Candelaria en Andrés Valverde Bazoaldo (rechts)

‘gevaarlijk’ en voorzien van de code ‘waakzaam’, vooral vanwege de structurele onderbezetting van het politieapparaat. Mede hierom wilde Valenzuela de sluitingstijd van haar eethuisje vervroegen, iets wat alleen kon als de inkomsten overdag zouden stijgen. Vandaar dat ze besloot haar eethuisje uit te breiden met een cosmeticawinkel. en dat werkt. later wil ze zich terugtrekken in een huisje buiten de stad. Dik verdiend.

sommige startups vragen om een fl ink startkapitaal. Wat candelaria Valverde bazoaldo en haar man andrés voor ogen stond, was een eigen metaalgieterij in cochabamba, in centraal bolivia. De binnenplaats van hun huurhuis bood er genoeg ruimte voor en andrés bezat de benodigde vaardigheden. candelaria, die voorheen in kleding handelde, was goed met in- en verkoop. alleen het geld was een probleem. De benodigde € 2083 leenden ze uiteindelijk als microkrediet. Het bedrijfje loopt fantastisch, vooral door het vakmanschap van andrés. zijn werk werd opgemerkt door de gemeente, die de bankjes voor de parken en pleinen nu bij hen bestelt. Doordat de zaak lekker draait, hebben ze de helft van het krediet al afgelost en bovendien gespaard voor de volgende noodzakelijke uitbreiding: e en draaibank.

cecilia RoJas VaRgas (40) veefokker en afvalinzaMelaar warnes, boliVia

€ 303

in 1994 sloeg het noodlot toe in san Julián, in centraal bolivia. De stad werd getroffen door hevige overstromingen. op de pas opgezette fokkerij van cecilia Rojas Vargas was de vernieling enorm. Daarvoor hielden zij en haar man tal van kippen, varkens en eenden, na het watergeweld restten slechts nog wat varkens. Met een micro-

krediet van € 303 en veel goede moed bouwde Rojas Vargas haar fokkerij weer op. ‘We zijn langzaam maar zeker weer opgekrabbeld.’ in een oude vrachtwagen brengen ze de dieren naar hun klanten. De overstroming heeft Rojas Vargas aan het denken gezet. ‘een fokkerij brengt te veel risico met zich mee.’ Daarom zette ze haar zinnen op een tweede inkomstenbron: d e afvalinzameling. ze verzamelt nu papier, aluminium en plastic en verkoopt het door. Haar eerste lening is al afbetaald, maar ze overweegt een tweede. Voor een pers, om het afval goedkoper te kunnen vervoeren.

Donata Múñoz Mico (52) Marktventer santa Cruz, boliVia

€ 520

ga er maar aan staan: op je 52ste met acht kinderen overleven in santa cruz. Donata Múñoz Mico bewijst dat het kan. Maar daar moet je wel hard voor werken, ook als je man een baan heeft. Múñoz Mico nam het heft in eigen handen en begon een marktkraam met kruidenierswaren. De zorg voor de kinderen wordt netjes verdeeld tussen haar en haar man. als zij om zes uur ’s ochtends de marktkraam uitklapt, helpt haar man de vier nog thuis wonende kinderen naar school. om half acht komt hij naar de markt om samen te ontbijten; daarna zien ze elkaar pas weer als zij rond acht uur ’s avonds thuiskomt. Maar klagen hoor je haar niet. ze werkt zo veel als ze kan, zodat al haar kinderen een opleiding kunnen afronden. bij de oudste vier is dat gelukt. Maar ook zakelijk zijn er ambities. De kraam naast haar heeft Múñoz Mico al gekocht en nu spaart ze geld voor koopwaar.

045 zuid-amerika

Felicia Durán Calderón, Marisol Quisberth Monzón (rechts)

Felicia DuRán calDeRón (50) Winkelier santa Cruz, boliVia

€ 570

een microkrediet is vaak geen eenmalige zaak, zo weet Felicia Durán calderón uit santa cruz. Het eerste stapje in haar carrière als winkelier zette ze zelf door een vitrinekast met wat snoepgoed op de stoep voor haar huis te plaatsen. Met telkens weer een microkrediet breidde ze gestaag uit. negen jaar later staat ze fier in haar drukbezochte buurtsupermarkt. snoepjes verkoopt ze nog steeds, maar in de schappen vinden haar buren nu ook kruidenierswaren, brood, frisdranken en zelfs cadeauartikelen. De grootste boost voor haar onderneming was de aanschaf van een bestelbusje met het laatste microkrediet. in tegenstelling tot hun oude, gammele auto is dit busje nooit stuk, waardoor de bevoorrading gegarandeerd is. Haar man gebruikt de bus zelfs als taxi. Durán calderón maakt lange dagen in de winkel: van ’s ochtends zes tot middernacht. Maar zo is wel de laatste € 570 al terugbetaald. ze is schuldenvrij en een supermarkt rijker.

MaRisol quisbeRtH Monzón (23) naaiSter Met eigen atelier santa Cruz, boliVia

€ 441

Polleras zijn de wijde, traditionele rokken die vrouwen in bolivia van oudsher dragen. tegenwoordig doen hippe vrouwen in de stad dat ook, maar dan moet de pollera wel van moderne stof zijn gemaakt.

Marisol quisberth Monzón begreep die trend. ze maakt de rokken thuis en verkoopt ze aan marktlui in het centrum van santa cruz. ze had echter geen geld om duurdere stoffen in te kopen en zoals dat gaat met mode dateren die stoffen snel. Daarom werd ze twee jaar geleden lid van crédito amigo, de lokale partner van cordaid Microkrediet. Met een microkrediet van € 441 kon ze eindelijk de duurdere stoffen aanschaffen. quisberth Monzón heeft een kind van drie en is zwanger van de tweede. Met haar huidige krediet kan ze nog voor de geboorte enkele rokken maken. Het geld gebruikt ze ook om haar huisje op te knappen, bijvoorbeeld met een dak boven het washok. Met een peuter en straks een baby geen overbodige luxe.

oliMPia PeReDo De lozaDa (63) MarktkraaMhouder santa Cruz, boliVia

€ 833

twintig jaar geleden verhuisden olimpia Peredo de lozada en haar man Jorge met hun zeven kinderen naar santa cruz, op zoek naar een beter leven. Haar man vond werk in de bouw, zelf begon ze een eetstalletje op de markt met drankjes en zelfgemaakte empanadas, gevulde pasteitjes. Vier jaar geleden vertelde haar schoonzus over microkrediet. Peredo de lozada was direct enthousiast. Met de eerste microkredieten investeerde ze in haar eetstalletje. ze kocht bloem en andere ingrediënten, zodat ze meer kon verkopen. toen de handel beter liep, besloot ze zich te concentreren op haar droom: e en eigen huis. Het microkrediet is inmiddels helemaal afbetaald. De basis van het

huis staat, nu de afwerking nog. Daar is nog wel een microkrediet voor nodig. en als het huis af is, wil ze eigenlijk dat een van haar kinderen het eetstalletje overneemt. ze moet nu elke dag ver reizen en dat wordt toch steeds vermoeiender, merkt de 63-jarige.

durán Calderón is nu sChuldenVrij en een superMarkt rijker RaiMunDo cRuz quisPe (26) eigenaar cd-WinkelS warnes, boliVia

€ 757

Warnes is een klein stadje ten noorden van santa cruz met nog geen vijftigduizend inwoners. Hier woont en werkt de 26-jarige Raimundo cruz quispe. Hij heeft twee winkeltjes met cd’s, maar wil uitgroeien tot de grootste cd-verkoper van Warnes. Jaren geleden zag hij een familielid cd’s verkopen op straat. cruz quispe wist veel van computers af en vond dat meteen een goed idee. Hij leende wat geld van zijn vader, maar dat was niet genoeg. gelukkig was cordaid Microkrediet bereid om hem via een lokale partner geld te lenen. Met elk microkrediet breidde hij de handel ietsje uit, net zo lang tot hij zijn eerste winkel kon openen, en toen zijn tweede. nu kunnen klanten niet alleen cd’s kopen, maar ook computeren, films kijken en op speelautomaten spelen. om extra geld te verdienen, werkt cruz quispe in de weekends als taxichauffeur. Met een nieuw microkrediet van € 757 wil hij een taximotor kopen. De extra opbrengst steekt hij in een derde cd-winkel. en dan door naar de top.

Olimpia Peredo de Lozada (boven), Cecilia Rojas Vargas

046 zuid-amerika

Carlos Calderón (onder), Valerie Marca Flores

alba luz alVaRaDo (49) Winkelier los arroyos Copán, honduras

€ 815

ValeRie MaRca FloRes (43) leverancier en MarktkooPvrouW santa Cruz, boliVia

€ 1420

Valerie Marca Flores verkoopt zelfgeroosterde pinda’s, smaakmakers en wierook – los van elkaar – op de abasto-markt in santa cruz en aan winkeltjes. ze doet dit al 26 jaar en is blij met haar inkomsten, maar wil

Met een tweede krediet wil ze extra pinda’s kopen, Maar ook de studie Van haar doChter betalen Alba Luz Alvarado, Aurelio Pérez (onder)

toch een microkrediet van € 1420. Voor extra pinda’s, maar nog belangrijker: om d e architectuurstudie van haar dochter te betalen. niet zo vreemd, want zelf heeft Marca Flores haar school nooit kunnen afmaken. er moest geld worden verdiend, dus ging ze als dienstmeisje werken in de grote stad. ook later, toen ze haar eigen gezin had, was geld een probleem. er was zelfs een periode dat ze in een plastic tent woonden. Marca Flores is die nare tijd nooit vergeten; haar kinderen zullen het beter hebben. Het is niet het eerste krediet voor Marca Flores. Met een eerder krediet kocht ze twee grote ovens om pinda’s te roosteren. ook gebruikte ze het om haar assortiment uit te breiden. alle extra winst wordt nu opgespaard voor het collegegeld van volgend jaar.

een goed voorbeeld blijft een leven lang hangen. Dat bewijst alba luz alvarado uit los arroyos copán, een dorpje in het noordwesten van Honduras. Haar moeder werkte zich jarenlang te pletter, zodat haar kinderen naar school konden. De bijna vijftigjarige alvarado werkt zich nu op haar beurt een slag in de rondte voor háár kinderen. Vijf heeft ze er, en dan is het lerarensalaris van haar man niet voldoende om alle monden te voeden en iedereen kansen te bieden. alvarado leende € 815 en opende een winkeltje met rijst, mais en andere dagelijkse benodigdheden. De winkel loopt, maar dat weerhield haar er niet van een tweede zaak te starten, een bedrijf dat betonblokken produceert. inmiddels heeft ze dat verkocht aan haar broer. zo kan ze zich weer volledig concentreren op haar eigen winkel, die moet uitgroeien tot een supermarkt.

auRelio PéRez (onbeKenD) koffieboer laguna del pedernal, honduras

€ 951

zet nog maar eens een lekker kopje koffie. en denk dan, terwijl het crèmelaagje uit de nespresso lattissima vloeit, even aan de oude aurelio Pérez, koffieboer in het westen van Honduras. De beste man werkt elke dag van vroeg tot laat op zijn kleine plantage in laguna del Pedernal, op ongeveer duizend meter boven zeeniveau.

Wat voor ons een bakkie troost is, is voor hem, zijn vrouw en hun vier grote kinderen het hele leven. Met zijn eerste microkrediet, dat inmiddels is afgelost, kocht hij zijn eerste stukje land. Van het tweede krediet, dat amper ‘micro’ mag heten, kocht hij ook land voor zijn kinderen. gezamenlijk bewerken ze nu hun eigen en elkaars plantage. Het gaat hen goed, al is het bestaan van koffieboer onzeker. oogsten kunnen mislukken en de prijzen op de wereldmarkt fluctueren. toch hoopt Pérez dit jaar nog een vrachtwagen te kopen, voordat zijn lijf het begeeft. zo smaakt zo’n espressootje toch heel anders...

caRlos calDeRón (onbeKenD) houtbeWerker el Chile, honduras

€ 1141

De broers calderón uit het kleine el chile in het noordwesten van Honduras zijn stuk voor stuk handig met hout. Met z’n vieren bestieren ze een houtbewerkingsbedrijf dat tafels, bedden, kasten of deuren maakt. De broers zijn echte draaideurmicronairs, in de goede zin van het woord. Met hun eerste krediet, nu alweer jaren geleden, zetten ze hun eerste stappen als zelfstandigen. een aantal afbetaalde kredieten later somt carlos calderón het bereikte resultaat op: ‘We hebben acht grote machines en een paar kleinere.’ ook het huidige krediet wordt netjes afbetaald en dan blijft er nog geld over voor investeringen in een stukje land. De broers dromen van een tweede werkplaats. Voor die investering verwachten ze wederom aan te kloppen bij cordaid Microkrediet. en daar weten ze gelukkig uit wat voor hout de broers zijn gesneden.

luis alonso benito gutiéRRez (60) koffieboer el playón, platanares, graCias leMpira, honduras

niet Meer nodig

‘om goede koffie te verbouwen, is het niet genoeg om hier geboren te worden’, stelt luis alonso benito gutiérrez. en de zestigjarige koffieboer kan het weten. zolang hij zich kan herinneren, is koffie een belangrijke factor in zijn leven. toen hij zes was, verbouwde zijn opa koffie. zakken waren er in die tijd nog niet; de bonen en bessen werden in koeienvellen vervoerd. Mest was er ook nog niet en de bessen werden in een ton gestort

en met de blote voeten geplet. Met een stok werden de zaden van de koffiebessen – de bonen – vervolgens uit de ton gevist. tegenwoordig is gutiérrez een koffieboer met aanzien. Hij bezit grote stukken grond en levert een topproduct. in zakken. De opbrengst per stuk grond ligt nu ook hoger; gutiérrez weet heel goed welke kunstmest hij gebruikt. Ja, dat kost geld, maar die mest levert zó veel meer op dat het rendabel is. De vooruitgang is dus niet aan hem voorbijgegaan. gutiérrez spaarde zijn hele leven, geld dat hij verdiende als timmerman of met een van zijn andere baantjes. Maar het was te weinig. lenen was de enige manier om de sprong te maken. in eerste instantie leende hij van familie. later, in 2002, kreeg hij zijn eerste microkrediet. ‘als arme boer kon ik niet bij de bank terecht’, vertelt hij. ‘Mijn bezittingen stonden niet op papier, dus ik had geen onderpand.’ Het verhaal van gutiérrez vertelt

Luis Alonso Benito Gutiérrez

in een notendop het succes van cordaid Microkrediet. gutiérrez betaalde steeds netjes af en investeerde opnieuw in grond en andere kunstmest. zo breidde hij zijn imperium uit. Vandaag de dag heeft hij geen krediet meer nodig; de drempel is genomen. Het krediet is nu voor anderen, die zijn weg nog moeten gaan.

‘als arMe boer kon ik niet bij de bank tereCht; ik had geen onderpand’

048 Francisca Corea (links), Germán Pineda (midden), María Irene Claros

DoMingo PéRez koffieboer el derruMbado, honduras

€ 345

Domingo Pérez bezit een kleine plantage waarop hij twee soorten bonen verbouwt, café 90 en café Paco. De plantage leverde geld op, maar niet genoeg om uit te breiden. een microkrediet gaf Pérez de kans door dat plafond heen te breken. Hij kocht extra koffieplantjes en de noodzakelijke kunstmest. om de koopsom van een stuk grond rond te krijgen, moest hij zijn paard ver-

ondanks het hoongelaCh Van zijn jongere MedeCursisten, rondde roMero een Cursus sChoenMaken aF

Domingo Pérez, Fernando Romero (onder)

kopen. De volgende aanschaf is dus een nieuw paard, zodat hij op zoek kan naar nog meer grond om zijn plantage uit te breiden.

bele leeftijd, besloot hij zijn leven als arme sloeber een wending te geven. Hij volgde een cursus schoenmaken, die hij ondanks het hoongelach van zijn jongere medecursisten afrondde. Vervolgens leende Romero € 200 om een schoenmakerij te beginnen en begon geld te verdienen. toen hij goedkoop een stukje land kon kopen, twijfelde hij geen moment. Weer met een krediet, ditmaal van € 800, kocht hij de grond, zaaide enkele gewassen, oogstte en verkocht de grond met winst. Met dat geld kocht hij weer een ander stuk grond, waarop hij nu koffie, mais en bonen verbouwt die hij verkoopt in een levensmiddelenwinkeltje naast zijn schoenmakerij. laatbloeier Romero wist in de herfst van zijn leven alles om te gooien. Hij is een gerespecteerd man in de gemeenschap van san Pedro de copán. en toch wil hij nog een nieuw microkrediet, van € 1021 euro ditmaal. om te investeren in zijn bedrijfjes, en zijn vijf zonen iets moois achter te laten.

FRancisca coRea (47) FeRnanDo RoMeRo (73) boer, Winkelier en SchoenMaker san pedro de Copán, honduras

fabrikant van hangMatten ilaMa, honduras

€ 306

een krediet waarmee ze een echt spinnewiel kan kopen. Daarbij valt dat andere sprookje over een spinnewiel toch in het niet?

geRMán PineDa koffieboer en onderneMer la estanCia, honduras

€ 2954

een microkrediet kan ook bijna € 3000 betreffen. zoals bij germán Pineda uit het gehucht la estancia, Honduras. Pineda is dan ook een ambitieuze boer en multi-ondernemer. Hij heeft een kleine plantage waarop hij koffie verbouwt en bestiert diverse handeltjes, waaronder een winkel en een zaak waar ze autobanden repareren. Het gaat hem goed, juist omdat hij de kans heeft gekregen – en verzilverd – om iets te maken van zijn bestaan. zijn ‘imperium’ startte met een microkrediet van € 185, waarmee hij een winkel begon. tegenwoordig is zijn krediet wat ruimer, maar daar staan dan ook aardige inkomsten tegenover. Het geld gebruikt Pineda voor de onderhoudsbeurt van zijn koffiemolen, het bevoorraden van zijn winkel en het uitwerken van alle nieuwe ideeën die in hem opkomen.

€ 1021

zijn lijf mag dan oud zijn, zijn geest is wendbaar, creatief en doortastend. op zijn 63ste, toch al een respecta-

De lokale partner van cordaid Microkrediet in Honduras heeft een speciaal kredietprogramma voor vrouwen. Hun mannen zijn veelal vertrokken naar de Vs om daar te werken. alleen is het geld dat zij naar Honduras sturen door de crisis minimaal. Door het project worden laagopgeleide vrouwen gesteund, zoals Francisca corea. ze maakt hangmatten, en hoe! een spinnewiel heeft ze niet, wel een halve fiets die op de kop de touwen in beweging brengt. Maar corea wil vooruit. Met

glaDis Fúnez Matute (36) bakker el níspero, honduras

(verzoek voor) € 587

gladis Fúnez Matute woont in het Hondurese gehucht el níspero, waar de meesten met dezelfde problemen kampen: o ngeletterdheid en werkloosheid. Fúnez Matute wist zich met de hulp van trainingen en een microkrediet te

Gladis Fúnez Matute, Julio Enrique Beteta (rechts), Raúl Humberto Mejía (onder)

ontworstelen aan dat collectieve lot en begon een bakkerij. ze is god dankbaar voor het geld, maar vooral de trainingen hebben haar gemaakt wie ze nu is. ze leerde zichzelf te presenteren, hoe ze klanten moet benaderen en bovenal: boekhouden. ‘Vroeger verkocht ik ook brood, maar ik had geen idee of ik winst maakte.’ nu houdt ze alles bij, eerst in een kladboekje en later in een officiële boekhouding. Haar kinderen werken in haar bakkerij, waar ze alle kneepjes van het vak leren, ook boekhouden. Fúnez Matute hoopt op een nieuw krediet, zodat ze haar assortiment kan uitbreiden.

Julio enRique beteta (49) tiMMerMan Corquín Copán, honduras

(verzoek voor) € 1587

Microkrediet gaat veelal over het wegnemen van de eerste drempel. zeker bij Julio enrique beteta uit Honduras. De timmerman herinnert zich zijn begintijd nog goed. Ja, hij wist dat hij handig was. en ja, er waren voldoende mensen die hem vroegen een tafel, deur of kast te maken. Maar beteta had geen startkapitaal. Daar zat hij dan met al zijn talent. Hij kwam in contact met een lokale partner van cordaid Microkrediet. Met een eerste krediet van € 400 kocht hij een cirkelzaag en een zaagmachine, van zijn eigen geld hout. zijn timmerbedrijf was geboren. beteta staat op de rol om een beduidend groter krediet van € 1587 af te sluiten. Hij wil zijn zaak uitbreiden tot groothandel met personeel. Dat durft hij aan omdat de vraag naar zijn diensten alleen maar is toegenomen. en hij heeft gemerkt dat lenen dan wel geld kost, maar dat hij daarmee kansen krijgt die hij eerder nooit had.

isMelDa geoRgina góMez

MaRía iRene claRos (50)

Winkelier jagua, honduras

hoedenMaker en SchoonheidSSPecialiSte

€ 886

ilaMa, honduras

(verzoek voor) € 240

Wie denkt dat het verzorgen van zeven kinderen al een dagtaak is, moet eens met ismelda georgina gómez uit Jagua, Honduras, praten. althans, als ze tijd heeft. ze bestiert namelijk al twintig jaar voltijd een winkel, waarvoor ze ook alle inkoop verzorgt. ze startte de winkel met € 74 microkrediet. Daarmee kocht ze in een nabijgelegen kleine stad haar eerste inventaris. Door de jaren heen breidde ze haar assortiment uit. nu kun je bij gómez vrijwel alles krijgen, van schoenen tot zeep. Haar laatste krediet bedraagt liefst € 886, maar haar plan is helder. ze wil naar de grote stad, waar meer keus is en de prijzen lager zijn. als ze daar slim inkoopt, maakt ze prachtige winst in haar eigen kleine dorp.

María irene claros is een opvallende verschijning in ilama, Honduras. ze werd geboren met een groeistoornis. in een land waar iedereen weinig kansen heeft, zou je verwachten dat het leven voor haar daardoor extra zwaar is. niets is minder waar: claros’ talent als ondernemer is groot. ze runt een naaiatelier waar ze hoeden, tassen en kleding maakt. en ze brengt, zoals ze dat zelf zo mooi zegt, ‘de schoonheid naar de vrouwen in haar dorp’, want ze is ook schoonheidsspecialiste. ze verdient genoeg om haar dochter en drie kleinkinderen te onderhouden. als ze een krediet van € 240 krijgt, wil ze een tweede naaimachine kopen, zodat haar dochter kan meewerken.

MaRía auRoRa núñez (60)

Raúl HuMbeRto MeJía (50)

bakker en fabrikant van rieten Matten

Corquín Copán, honduras

el níspero, honduras

€ 1021

Winkelier

€ 195

‘ondanks mijn leeftijd – ik ben al zestig – voel ik mij als ondernemer toch nog sterk’, zegt María aurora núñez, die in een ruraal gebied in Honduras woont. Deze krasse knar bruist van het ondernemersvertrouwen en de inzet die daarvoor nodig is. María is eigenaar van een bakkerij én ze vlecht matten, lokaal bekend als petates, van riet. Met beide bedrijfjes betaalt ze niet alleen haar krediet af, ze spaart ook nog. Voor later. ‘We moeten ons voorbereiden op de toekomst’, is haar devies.

Raúl Humberto Mejía is mank aan beide benen en desondanks uitbater van een goedlopende winkel in corquín copán. twaalf jaar geleden begon hij met een microkrediet van € 400 een winkeltje in onder meer granen. en hij klopte vaker aan voor kredieten, die hij netjes terugbetaalde. Het geld ging naar de winkel, maar ook naar de opleiding van twee van zijn dochters. Met een nieuw microkrediet van € 1021 wil Mejía opnieuw in zijn winkel investeren en kan ook zijn derde dochter haar opleiding afronden.

María Aurora Núñez

050 TEKST

JaSpEr rombouT bEELD Guy offErman

Oscar Kneppers op bezoek bij ecologische rijstboeren Emilio en Violetta Alegado, tevens eigenaars van 150 itiks, kleine eendjes

051 startupmeeting

siroscar indefilipijnen Startupkoning Oscar Kneppers reist met Cordaid Microkrediet naar de Filipijnen, waar hij de mensen ontmoet die dankzij een krediet het hoofd boven water hebben kunnen houden. Een bijzondere, leerzame en ontroerende ervaring – voor alle partijen.

H Kneppers houdt graag overzicht op een biologische rijstfarm op Mindanao

et gonst in een van de sloppenwijken van Manilla: er zijn blanken op bezoek. Kinderen rennen joelend tussen het wasgoed en de huisjes van plastic, hout en golfplaat door naar het winkeltje van Rosalinda Arcipe. Voor de deur van haar sari sari-winkel, waar spullen als chips, zeep en kauwgom worden verkocht, staat een groepje mensen te dringen. Achteraan staan de bewoners van de sloppen, voor hen staat een rij Filipino’s, goed gekleed en met rugzakken, dus vast middenklasse, en daar weer voor staan de blanken met hun blocnotes en dure camera’s. Wie het lukt een glimp van hem op te vangen, ziet een tengere blonde man met lang haar – is het soms een Duitser? – met brede handgebaren intensief in gesprek met ‘hun’ Rosalinda, die slechts één tand in haar mond heeft. Een vrouw vraagt aan haar buurman, fluisterend: ‘Of which country is he president?’

Geen hAlf weRk Nee, dit is geen president op campagne in de sloppen. De tengere man is Oscar kneppers, geroemd entrepreneur, oprichter en verkoper van mediaondernemingen Emerce en Bright en de huidige frontman van Rockstart, een bedrijf dat nieuwe bedrijven helpt in de eerste duizend dagen van hun bestaan. Kneppers, of ‘Sir Oscar’ zoals hij al snel heet in Manilla, twijfelde niet lang toen hem gevraagd werd of hij micronairs van Cordaid Microkrediet in de Filipijnen wilde bezoeken. Een telefoongesprek van precies één minuut was genoeg; in de volgende paar minuten veegde hij zijn agenda voor de hele maand september leeg. Kneppers kan schakelen als hij een kans ziet, zoveel is duidelijk. Een kans om iets ‘terug te doen’, zoals dat tegenwoordig zo mooi heet, en ook een kans voor

zijn eigen ontwikkeling als mens. In een fotogeniek RockstartT-shirt, dat wel. Een beetje product placement moet kunnen. In de weken voorafgaand aan zijn reis las hij alles wat hij voor ogen kreeg. Over Cordaid Microkrediet, over micronairs die hij zou bezoeken, over de Filipijnen. En hij herlas een aantal boeken over startups. Geen man van half werk. Hij ondervroeg Cordaid Microkrediet over de rentes die zij berekenen, over de terugbetaalpercentages van hun leningen, zelfs over de kosten van deze reis en waarvan dat betaald wordt. Hij las ook de vuistdikke Akkoordverklaring Veiligheid die hij diende te ondertekenen voor vertrek. Een van zijn vragen: ‘Ik las dat ik geen geld mag geven aan de mensen die we bezoeken. Hoe zit dat?’ Het antwoord dat zo’n gift de gelijkheid tussen de micronairs en het hele principe van lenen en verantwoordelijkheid voor afbetalen zou ondermijnen, werd gewogen en akkoord bevonden. ‘Goed punt.’

VOOR hete VuRen Kneppers is een man van vragen, doorvragen, en vooral met een tomeloze energie. Arcipe moet er even aan wennen. Verlegen ondergaat de onderneemster het spervuur aan vragen, de drommen mensen in haar huis annex winkel en de camera die onafgebroken op haar gezicht is gericht. Kneppers ontdekt dat Arcipe deel uitmaakt van een coöperatie van 36 leden, die allemaal met een

053 startupmeeting

Analyn Dagopioso kreeg Kneppers even van zijn vegetarische ‘geloof’ Onder: Kneppers in het winkeltje van Rosalinda Arcipe

lening van Cordaid Microkrediet een klein zaakje in de sloppenwijk draaiende houden. Rijst verkoopt ze het meest, vertelt Arcipe. De koning van de startups graaft verder. ‘Is er ook een mogelijkheid om het assortiment te verbreden en zo de omzet en nettowinst te verhogen?’ Daar moet Arcipe even over nadenken. Een mobiel oplaadpunt misschien, dat overweegt ze weleens. De internetentrepreneur glundert. ‘Kijk, dát is pas product differentiation.’ Jarenlang lukt het Arcipe om zonder leningen te draaien, totdat een brand haar woning en winkel in de as legde. Ze was genoodzaakt bij familie aan te kloppen voor de herbouw van haar schamele onderkomen. Haar nieuwe voorraad kocht ze van een bescheiden microkrediet. ‘Did you see your lifework burn down?’, vraagt Kneppers. De onderneemster breekt even, plengt een traan en vertelt over de nacht dat het allemaal gebeurde. Dat haar dochter haar wakker maakte vanwege de rook die razendsnel hun hutje vulde. ‘What was the first thing you saved from the fire?’, vraagt hij, wijzend naar haar geldkistje op tafel. Arcipe lacht haar ene tand bloot. ‘My make-up.’

wAke-upcAll Arcipe is de eerste van een hele reeks ondernemers die Kneppers ontmoet in de Filipijnen. In de hoofdstad Manilla, waar veel armen heen trekken, om onder de meest erbarmelijke omstandigheden hun

geluk te vinden, maar ook op het zuidelijkste eiland, het door malariamuggen geplaagde Mindanao. Kneppers’ reis is er een van vele kilometers, met busjes, vliegtuigen, tricycles en te voet. Maar vooral maakt hij een reis in zichzelf. Weg van alles wat hij kent. Weg van managementvraagstukken, zijn veilige huis in de binnenstad van Amsterdam en het geneuzel over de economie. Het past hem in deze fase van zijn leven. De man die altijd alles met honderd procent inzet doet, heeft zich nieuwe doelen gesteld. Kneppers was bijna een workaholic, rookte veel en hield wel van een borrel. Vooral op vrijdagavond, na een week snoeihard werken, domineerde de dorstige inslag. Tot hij tien jaar geleden, op 25 mei 2002, dronken van zijn fiets viel op het Damrak in Amsterdam. Schedelbasisfractuur, coma, ambulance, en dat alles toevallig ook nog vastgelegd door een camera van 112 Weekend. Wat je noemt een wake-upcall. Nu is hij een ander mens. Hij is dan ook meteen 180 graden gedraaid. Kneppers rookt en drinkt niet meer en is in kundalini-yoga gedoken zoals hij op elke nieuwe uitdaging duikt – vol. Zijn wekker gaat al om vier uur ’s morgens. Dan voegt hij zich bij een handvol anderen om tweeënhalf uur lang yoga te beoefenen en te mediteren. De zaterdag- en zondagochtend laat hij tegenwoordig schieten. Vriendelijk verzoek van zijn vrouw.

Een week met Kneppers is een week in de hyperdrive. Behoefte aan luxe heeft hij niet: zonder problemen vliegt hij veertien uur in de economyclass, neemt hij de hotelkamer met het kleinste bed (‘Ik lig toch met m’n benen gevouwen’) en urenlange busritten worden zonder gemor geaccepteerd. Zelfs als het bezoek aan de rijstboer uiteindelijk slechts een half uurtje duurt. Maar als hij zijn ogen open heeft, moet er wat gebeuren.

‘isereenmogelijkHeidomHet assortimentteverbredenen zodeomzetteverHogen?’

054 Cacaoboer Coquillia onderhandelt nu rechtstreeks met de Amerikaanse importeur

westen zijn we bereid grif te betalen voor zulke producten’, drukt hij hem op het hart. Een gouden tip, al is in de hut van Arroz geen computer te bekennen, wel een slijptol. Als de karavaan voorttrekt, mijmert Kneppers nog even na. ‘Misschien is internetverkoop voor hem voorlopig te hoog gegrepen, en ook qua logistiek zal het lastig worden.’ Je ziet het raderwerk onder zijn blonde krullen draaien. Zijn westerse entrepreneurshoofd móet een oplossing kunnen verzinnen. Dan klinkt het: ‘Cor-trade.’ Hij richt zich tot de meereizende mensen van Cordaid Microkrediet. ‘Jullie beheren en vullen de webshop en coördineren de bestellingen en logistiek. Dat is niet ingewikkeld. Donateurs krijgen korting en niet-donateurs betalen het volle pond. En het mooie is: mensen kunnen in hun huis laten zien dat ze Cordaid Microkrediet en de micronairs steunen.’ Kneppers kruist zijn benen, legt zijn voeten op zijn bovenbenen en valt in slaap.

GOuden tip Het leidt tot bijzondere ontmoetingen. Enkele dagen en vele bezoeken later stopt de karavaan op een landweggetje op het zuidelijke eiland. Uit een hut komen zwarte rookpluimen, buiten liggen versleten autobanden opgestapeld. Voor de deur staat een designstoel, maar wel eentje gemaakt van auto- en vrachtwagenbanden. Het is het product van meneer en mevrouw Arroz (zie p.36). Hij is de inkoper, de ontwerper en de ambachtsman van deze kleine onderneming, zij heeft het krediet gekregen. Kneppers is duidelijk onder de indruk. ‘So you are in control of the whole chain; from design, production to final product?’ De 55-jarige Arroz, vader

‘inHetwestenzijnwe bereidgriftebetalen voorzulkeproducten’

pROduct deVelOpment

van negen kinderen, glundert trots. Zo had hij het nog niet bekeken. De lening van Cordaid Microkrediet, slechts 57 euro, heeft Arroz gebruikt om banden in te kopen. De stoel die buiten staat, doet 240 peso (4,47 euro) op de lokale markt. Qua inkoop kost hem dat honderd peso (1,86 euro) aan banden. Kneppers’ inwendige zakjapanner gaat er met de cijfers vandoor. Hij informeert naar de kosten van levensonderhoud, de opbouw van spaargeld voor pensioen en de setprijzen voor zes stoelen met één tafel, allemaal van autobanden. ‘Hier zit handel in’, concludeert hij. Via de tolk laat hij Arroz weten dat hij ook via internet kan verkopen, al zal hij zich moeten verdiepen in de logistiek. ‘In het

Het hart van Sir Oscar wordt gestolen door Analyn dagopioso (zie p.29) en haar broer. Op hun woonerf, naast een bananenplantage, bestieren zij twee bedrijfjes. Met het eerste, gehuisvest in een schuur, bereiden ze chicharon. Dagopioso legt uit hoe ze varkenshuiden inkoopt, deze frituurt in een grote wok, de snack in zakjes verpakt en die verkoopt. ‘Do you sell this to wholesalers, retailers or consumers?’, informeert Kneppers, terwijl hij de zakjes bestudeert. Chicharon blijkt te worden verkocht aan scholen, winkels en consumenten. De prijzen variëren van negen tot twaalf peso (respectievelijk 17 en 22 cent). Kneppers glundert, helemaal als blijkt dat broer en zus andere smaken op de markt willen brengen. Ook nu weer: ‘Product differentiation!’ ‘Would you like to

055 startupmeeting Ray Dagopioso en zijn zus produceren ook kaarsen Rechts: Een hele wijk in Manilla liep uit

taste?’, vraagt Analyn Dagopioso dan. Kneppers, die zijn gastheren en gastvrouwen steeds moet uitleggen waarom hij vegetariër is – en ja, dat betekent ook geen kip of vis – twijfelt niet. ‘Sure’, luidt het antwoord, terwijl zijn tolk plaatsvervangend in de stress schiet. Kneppers neemt een hap, proeft en weegt het gefrituurde vel van het varken op zijn tong. ‘This is fantastic.’ De Dagopioso’s stralen van trots. In de schuur is tevens een kaarsenmakerij gehuisvest. Een grote ton in het midden wordt gevuld met kaarsvet, het vuur wordt opgestookt en Analyns broer laat zien hoe hij behendig drie latjes met elk tien lontjes voor kaarsen met één hand in de ton kan dompelen. Kneppers zit er helemaal in. De kleinste kaarsen doen twee peso, de grootste zeven (respectievelijk vier en dertien cent). De verkooppiek ligt op 1 en 2 november, met Allerheiligen en Allerzielen. Dan verkopen de twee zo vijftigduizend stuks. Sir Oscar ziet dat het goed is. Het product kan niet vergaan en de prijs blijkt bepaald vanuit een ingenieuze rekensom over de inkoop van kaarsvet en lonten. ‘That’s running a business!’ En als blijkt dat de broer een houten raamwerk heeft ontwikkeld waarin tien latjes met elk tien lontjes kunnen hangen, is het feest compleet. ‘Product development, that’s what this is called.’ Kneppers citeert een passage uit de startupbijbel The lean startup van Eric Ries. Het is een passage over pivotten. Het komt erop neer dat je

je business op tijd bijstuurt als je een structureel probleem tegenkomt. En dat je dan je model durft te ‘kantelen’. Het is de aanpak die de Dagopioso’s volgen, meent Kneppers. ‘Do you read management books?’, vraagt hij vervolgens. Er valt een korte stilte. Allerhartelijkst krijgt hij daarna een rondleiding door het huisje op palen waarin de hele familie woont, inclusief oma, tante en oom. In de woonkamer, slechts door een paar planken gescheiden van de buitenlucht, staan de enige boeken van het huis. Enkele lesboeken waaruit Analyn Dagopioso lesgeeft op de lokale school. Haar day job, die ze nog niet heeft durven opgeven voor een bestaan als ondernemer.

GideOnsbende In de binnenlanden van Mindanao wacht een heel ander type ondernemer dat microkrediet ontvangt op Kneppers. Of beter: een groep ondernemers. Zes man sterk, het lijkt een hele delegatie. Maar dat valt mee: de coöperatie waarvan zij deel uitmaken telt liefst 102 leden. Allemaal kleine cacaoboeren. Mannen met een huid van leer, groeven in het gezicht waarin je cd’s kunt opbergen en vooral: een glimlach van oor tot oor. De bijna extatische sfeer onder de mannen is goed te verklaren. Cordaid Microkrediet heeft hun meer gebracht dan alleen wat noodzakelijk krediet. Via de lokale partner zijn de boeren verenigd in de coöperatie en hebben ze cursussen

‘ikkocHtkoffiewaarikallang benieuwdnaarbendirectbij eeninHeemsestam’ gevolgd over onderhandelen en management. Het resultaat? Deze gideonsbende heeft vorige week haar eerste directe onderhandeling gevoerd met Mister Askinozi, een grote cacao-importeur uit Amerika. ‘Hoe anders was het leven eerst’, vertelt oud-militair Jesús coquillia, terwijl hij Sir Oscar rondleidt langs de droogbakken. ‘Vroeger produceerde iedere boer voor zichzelf. We verkochten het aan een lokale handelaar. Hij droogde, sorteerde en bundelde de cacaobonen tot een grote order voor Mister Askinozi.’ Kneppers voelt zich overduidelijk thuis tussen de mannen die het heft van hun eigen leven in handen hebben genomen. Wat doorvragen leert dat men vroeger tachtig peso (1,49 euro) kreeg per kilo cacaobonen. Nu ze zelf direct aan Amerika leveren, is dat bedrag ineens 121 peso (2,26 euro). Het is een verhaal dat zeker ‘iets’ met Kneppers doet. ‘You cut out the middleman’, deelt hij mede. Hij

De vrucht van de cacaoboom toon je het best in een Rockstart-shirt

glundert, slaat op schouders, maakt grapjes. Neemt alle tijd om in elke fermentatie- en droogbak en onder elk zeiltje te kijken. Hij leert te bepalen wanneer de bonen droog genoeg zijn voor de verkoop; door ze in de hand te nemen en te laten knisperen. ‘Als ik ooit zoek ben, het land heb moeten ontvluchten, dan weet alleen Quote waar ze me moeten vinden’, zegt hij terwijl hij met wat vrouwen cacaobonen sorteert. Een grap uiteraard, maar toch. Hier is Kneppers duidelijk op zijn plek.

in de bonen Hoeveel het leven van Kneppers verschilt van dat van de Filipino’s, ervaart hij op zijn laatste avond op het zuidelijke eiland. Een ander soort boon, de koffieboon, speelt de hoofdrol. Tijdens het diner raakt Sir Oscar – haar in een knot – in gesprek met een man die zelf ook

‘wateenveerkrachten doorzettIngsvermogen hebbendezemensen’

micronairs steunt. Een van zijn cliënten is een koffieboer die louter de bonen zoekt in de uitwerpselen van de civetkat. Enkele tellen later al heeft Kneppers een kilo van de duurste bonen ter wereld besteld. De dag erna, vlak voordat het vliegtuig hem zal terugbrengen naar Manilla, wordt de koffie op een straathoek opgepikt. In een gesealde kartonnen doos, afgeleverd door een koerier die zeven uur heeft gereden van de plantage naar het drop-off point. ‘Ze kunnen wel organiseren’, concludeert Kneppers, blij met zijn bonen, rechtstreeks uit het achterwerk van een kat met de snuit van een mangoest. De achtduizend peso, zo’n 150 euro, heeft hij enthousiast betaald.

bezinning Terug in Manilla, een dag voordat hij weer naar gezin, Rockstart en yogagroep vliegt, begint de reis in te dalen bij Kneppers. De koffiebonen, waarvoor hij naar Filipijnse maatstaven een godsvermogen betaalde, spelen hem parten. ‘Het

is zo dubbel. Ik weet dat ik bijna een kwartaalsalaris heb betaald. Een kilo bonen ter waarde van weet ik hoeveel microkredieten. En toch. Ergens staan die twee werelden ook los van elkaar. Ik kom nu eenmaal uit Nederland.’ Na een korte pauze: ‘Ik ben er werkelijk en oprecht blij mee. Ik heb me hier geen enkele luxe gepermitteerd. En ik kocht koffie waar ik al lang benieuwd naar ben direct bij een inheemse stam, die steun krijgt van Cordaid Microkrediet. Bij elk kopje zal ik denken aan dit land en aan alles wat ik geleerd heb.’ Hij praat tegen niemand in het bijzonder. Diezelfde nacht, voordat de zon opkomt, sluipt hij het hotel uit. Rond de tijd dat hij zich normaliter in Amsterdam bij tien andere verlichte geesten voegt om zijn aura te ‘stretchen’, zijn zeven chakra’s te ‘openen’ en zijn ruggengraat te ‘vitaliseren’. Hij zoekt een gezin op dat met een peuter en een baby op straat slaapt. Alle peso’s die hij overheeft, meer dan de waarde van een kilo koffie, geeft hij aan de moeder, waarna hij terug in zijn bed gaat. De dag erna, in het vliegtuig, slaapt hij niet. De hele reis leest hij over onthechting. Bijna veertien uur lang. Het landingsgestel klapt zich brommend uit onder zijn voeten en Kneppers richt zich tot iemand van Cordaid Microkrediet. ‘Ik heb nog nooit zo veel gezien en meegemaakt als in de afgelopen week. Wat een veerkracht en doorzettingsvermogen hebben deze mensen. Jullie doen gewoon écht goed werk.’ Cordaid Microkrediet heeft er een nieuwe ambassadeur bij. Zijn Filipijnse naam luidt Sir Oscar.

scarpe toscane

rgiolifratelli.it www.borgiolifratelli.it www.borgiolifratelli.it www.borgiolifratelli.it www.borgiolifratelli.it www.borgiolifratelli.it www.borgioli voor verkoop info: SCARNO 020 40 80 338 - [email protected]

058 kluun

TeksT

raymond van de klunderT

beeld

guy offerman

Hoe wij kunnen leren van ToronTo en addis abeba

i

n februari 2012 was ik met dj Sander Kleinenberg in Toronto om research te doen voor mijn nieuwe roman, waarin een top-dj de hoofdrol speelt. Toronto is het nieuwe wilde westen. Het kent de snelst groeiende economie van Noord-Amerika en dat is voelbaar. Er wonen ruim zes miljoen mensen, het is multicultural, booming en enjoyable. Ik sprak ondernemers, eigenaren van hotels, clubs en restaurants, promotors, jongens die online bureaus hebben. Zij vertelden dat het in Toronto weinig moeite kost om één of meerdere miljoenen te lenen bij een bank, als je een goed businessplan indient. In het hotel waar ik verbleef, was die avond de opening van een nieuwe club annex bar annex restaurant op de benedenverdieping. Bomvol. In Maison Mercer, de club waar Kleinenberg die avond draaide, kwam op het hoogtepunt van zijn set geen confetti uit het plafond, maar geld. Nepgeld, dat wel, maar het zette de toon. Europa kwam me ineens voor als een demente, kwijlende opa die zich vaag dingen van vroeger herinnert, maar geen idee heeft hoe hij in het verzorgingstehuis is beland, laat staan wat er om hem heen gebeurt.

In oktober was ik voor Cordaid Microkrediet in Ethiopië. Behalve het feit dat de drie miljoen inwoners in de hoofdstad Addis Abeba ook twee ogen, een neus, een mond en vier ledematen hebben (althans, de meesten) is er geen overeenkomst met Toronto. Toronto heeft een skyline zoals het een NoordAmerikaanse stad betaamt, in Addis Abeba steekt één gebouw boven alle laagbouw uit: het hoofdkwartier van de Afrikaanse Unie. In de plattelandsgebieden rond Addis Abeba interviewde ik veel ondernemers. Ik sprak een boer die ooit begonnen was met een lening van duizend birr (vijftig euro) en nu koeien, kippen, geiten, een os en vele hectares landbouwgrond bezit. Hij heeft vier mensen in dienst en zijn drie kinderen studeren, van wie twee in de VS. Wasasa, de plaatselijke partner van Cordaid Microkrediet, is een van de vijf grotere microkredietverstrekkers in Ethiopië. De organisatie heeft op elk moment rond de 65 duizend leningen uitstaan, variërend van vijftig tot enkele duizenden euro’s. Het terugbetalingspercentage is 97 procent, de meeste leningnemers gaan nieuwe leningen aan en investeren die weer in nieuwe

nieuwe bedrijfsacTiviTeiTen, expansie, innovaTies. de gedrevenHeid spaT ervan af

bedrijfsactiviteiten, expansie, innovaties. De gedrevenheid straalt ervan af. In totaal zijn meer dan een half miljoen kleine ondernemers in Ethiopië nu een bedrijfje aan het voeren met een microkrediet. Het geld dat via organisaties als Cordaid Microkrediet vanuit het westen naar Ethiopië komt, verdwijnt niet in een put, maar wordt gerecycled, elke drie maanden weer. Tel uit je winst. In Nederland, of eigenlijk in heel Europa, is het voor beginnende ondernemers vrijwel onmogelijk een lening te krijgen. De banken hebben geen vertrouwen, alles zit op slot. We lenen geld aan micronairs in ontwikkelingslanden, omdat we er – terecht – steeds meer van overtuigd zijn dat dit de beste manier is om een economie op gang te helpen, maar draaien ondertussen voor onszelf de kraan dicht. Als we zo doorgaan, is in 2020 niet alleen Toronto, maar ook Addis Abeba een lichtend voorbeeld voor Nederland.

STEUN ONDERNEMERS VAN CORDAID MICROKREDIET

postzegel niet nodig

JA, IK GEEF ONDERNEMERS IN ONTWIKKELINGSLANDEN EEN MICROKREDIET EN ZORG ERVOOR DAT ZIJ EN HUN GEZIN EEN BETERE TOEKOMST KUNNEN OPBOUWEN. O O

IK MACHTIG CORDAID MICROKREDIET HIERBIJ HET VOLGENDE BEDRAG VAN MIJN REKENING AF TE SCHRIJVEN: € ____ PER MAAND O PER KWARTAAL O EENMALIG

VOORLETTERS ____________________________________ ACHTERNAAM ____________________________________ STRAAT/HUISNR _____________________________ _______ POSTCODE/WOONPLAATS ____________________________ E-MAIL __________________________________________

O

IK ONTVANG OOK GRAAG DE NIEUWSBRIEF

DATUM

HANDTEKENING

__________________

________ ____________________

UW PERSOONLIJKE GEGEVENS WORDEN IN OVEREENSTEMMING MET DE WET BESCHERMING PERSOONSGEGEVENS VERWERKT. MOCHT U HIER BEZWAAR TEGEN HEBBEN, DAN KUNT U CONTACT MET ONS OPNEMEN. CORDAID MICROKREDIET IS EEN HANDELSNAAM VAN STICHTING CORDAID TE ’S-GRAVENHAGE, KVK-NUMMER 41160054.

Cordaid MiCrokrediet Antwoordnummer 10790 2501 WB Den Haag

© 2012 Calvin Klein Cosmetic Corporation / ENCOUNTER Calvin Klein®

encountercalvinklein.com

Alexander Skarsgård

in wie investeert u in 2013? wilt u ook een investering doen die écht werkt? wilt u een van de ondernemers uit deze top 100 Micronairs verder helpen? Of wilt u een andere ambitieuze ondernemer de kans geven een eigen bedrijfje te starten? investeer dan mee! Met uw bijdrage, van € 25 of meer, helpt u niet alleen een ondernemer op weg, u verdient er ook nog eens een flinke dosis karmapunten mee. naar wens en believen in te zetten in uw eigen leven. Zakelijk of privé. Want zeg nou zelf: het voelt toch goed om iemand die dat nodig heeft een steuntje in de rug te geven? Vul de antwoordkaart op de achterzijde in of investeer direct op www.cordaidmicrokrediet.nl/quote

Via www.cordaidmicrokrediet.nl/quote beslist u in wie u investeert: 1. 2. 3. 4.

U kiest een ondernemer die deel uitmaakt van een project. Cordaid Microkrediet leent uw bijdrage uit aan een lokale partner. De lokale partner verstrekt een microkrediet aan de ondernemer van uw keuze en andere onderne- mers in het project. Wanneer het krediet is terugbetaald aan de lokale partner, wordt uw bijdrage opnieuw uitgeleend aan een andere ondernemer.