De avonturen van Juanito
Een muziekvoorstelling voor de groepen 1 / 2 Kunstmenu UCK 2013 - 2014
Inleiding Dit is de lesbrief bij de voorstelling ‘de avonturen van Juanito’ door Inigo Grimbergen, Mattie Poels en Michiel Pos. In de voorstelling klinkt veel Zuid-Amerikaanse muziek, gespeeld op diverse percussie-instrumenten (Inigo), gitaar en charango (Mattie) en fluiten, quena, panfluit (Michiel) De Lesbrief volgt het verhaal dat in de voorstelling centraal staat. Bij verschillende episodes in het verhaal zijn lesonderdelen die u met de kinderen kunt doen. Een aantal activiteiten komen tijdens de voorstelling terug. Het is erg prettig als de kinderen de liedjes tijdens de voorstelling kennen zodat ze ze kunnen meezingen (Met uitzondering van het lied van Juanito en Maria en het 2e lied van de Condor. Deze zijn wel in de lesbrief opgenomen als luisterliedjes) Op de CD zijn alle liedjes opgenomen, voor uzelf om ze voorafgaand aan de les zelf in te studeren maar ook voor gebruik in de klas. Praktische zaken Bij verschillende onderdelen van de voorstelling komen de leerlingen van hun plaats om mee te doen met een dans, bijvoorbeeld bij de ‘rivier’, de limbo-dans en het carnaval. De spelers verzoeken u (groepsleerkrachten, klassenhulpen en evt. ouders die meegekomen zijn) om hierbij de kinderen zoveel mogelijk te helpen en te begeleiden. Dat wil zeggen te zorgen dat de kinderen naar de juiste plek gaan en elkaar niet in de weg lopen. En ook mee te helpen met het uitdelen van de ritmestokjes bij het regenlied. Inhoud van de lesbrief Les 1
Juanito in Bolivia Liedje: San Juan Dans met chakchas (schudinstrumenten)
Les 2
Juanito vliegt weg met de condor Liedje: lied van de condor Vliegen als een condor Muziek: quena
Les 3
Juanito in Suriname Liedje: Fajah Sitong Luisterliedje: Juantito en Maria Liedje: Het regenlied
Les 4
Juanito in Brazilië, de samba Liedje: samba lé lé met bewegingen Shakers maken van wc-papierrollen Dansen van de samba
Informatie voor de leerkracht Het verhaal van de voorstelling
2
Juanito woont in Bolivia, een land in Zuid Amerika. Het dorpje waar hij samen met zijn vader, moeder en zusje woont, is niet zo groot. Het ligt hoog in de bergen. De vader van Juanito is herder. Hij zorgt elke dag voor lama’s. Bij het huis zijn ook nog kippen, een hond, een poes, een varken en een paar geiten. Als het feest is in het dorp, gaan de mensen samen dansen op het plein. Juanito mag dan meedansen, ook al is hij nog klein. De mooiste dans is de San Juan. De muziek wordt gemaakt door trommels en fluiten. Hoog in de bergen, op de kale rotsen leeft de grote condor. Het is een vogel met enorme vleugels. De mensen in Bolivia zijn een beetje bang voor de condor. Hij is groot en zo stil. Op een dag ziet Juanito een grote condor vliegen. De condor daalt tot dat hij vlakbij is “Wil je met me meevliegen?” Het lijkt hem wel spannend. Maar durft hij het wel? De condor kijkt hem zo vriendelijk aan dat Juanito het doet. Hij klimt op de rug van de vogel en houdt zich goed aan de veren vast. En hop, daar gaan ze, naar de wolken. Waar vliegt de condor naar toe? Hij vliegt over bergen, rivieren, dorpen, oerwoud en daalt naar een land waar Juanito nog nooit is geweest: Suriname Hij komt middenin een dorpje terecht waar de kinderen aan het spelen zijn “wil je met ons spelen?” vragen ze. Dat wil Juanito wel. De kinderen doen een spelletje met een steen. Die heeft een tijdje in het vuur gelegen en is zo heet geworden dat je hem bijna niet kunt vastpakken. Ze geven hem zo snel als ze kunnen aan elkaar door, want anders branden ze hun vingers nog. En ze zingen er een liedje bij. Ook doen ze een heel grappige dans waarbij ze onder een stok moeten doorlopen die steeds lager gaat totdat je bijna achterover valt, Juanito kan het heel goed. In het dorpje waar Juanito met de kinderen speelt, woont een meisje dat hij erg aardig vindt. Maria heet ze. Juanito is stilletjes een beetje verliefd op haar geworden. Maar Maria heeft het niet gemerkt. Ook al zingt Juanito een prachtig lied voor haar. Dan, in het grote regenwoud, vallen er plotseling grote natte druppels, Het regent eerst zacht, dan steeds harder en ten slotte een flits en een klap. En dan schijnt de zon alweer. De kinderen zingen er een liedje over. Juanito vindt het wel leuk in Suriname maar toch heeft hij een beetje heimwee. Zijn vriendjes begrijpen het wel. Juanito roept de condor. Kijk, daar komt ie al aan. Net als Juanito wil opstappen, hoort hij een stem: “Juanito ,mag ik mee” Het is Maria. Natuurlijk mag ze mee. En op de rug van de grote vogel gaan ze samen op zoek naar Bolivia. Het land waar Juanito vandaan komt. Maar de reis duurt erg lang en het land waar ze aankomen, lijkt helemaal niet op Bolivia. Het is Brazilië. De mensen zijn er vrolijk want het is carnaval. Iedereen danst en zingt de samba. Juanito en Maria willen wel meedoen. Ze stappen tussen de mensen en dansen en zingen mee. Ze vergeten bijna dat ze op zoek waren naar het dorpje van Juanito. Als ze eindelijk helemaal moegedanst zijn, gaan ze verder op de rug van de condor en eindelijk komen ze in Bolivia. Daar is het dorpje waar Juanito woont. Daar zijn z’n vader, moeder, en zusje, de lama’s en de andere dieren. En de mensen uit het dorp vieren weer feest want Juanito is weer thuis.
3
Les 1 Juanito in Bolivia Liedje: San Juan (CD 1) Dans met Chakchas (schudinstrumenten)
Om voor te lezen: Juanito woont in Bolivia, een land in Zuid Amerika. Het dorpje waar hij samen met zijn vader, moeder en zusje woont, is niet zo groot. Het ligt hoog in de bergen. De vader van Juanito is herder. Hij zorgt elke dag voor lama’s. Bij het huis zijn ook nog kippen, een hond, een poes, een varken en een paar geiten. Als het feest is in het dorp, gaan de mensen samen dansen op het plein. Juanito mag dan meedansen, ook al is hij nog klein. De mooiste dans is de San Juan. De muziek wordt gemaakt door trommels en fluiten en … de chakchas In deze les leren de kinderen het San Juan liedje en de San Juandans. Ze spelen daarbij op de chakchas en eventueel op de trom. Voorbereiding Chakchas maken met de leerlingen of instrumentjes zoeken die op chakchas lijken: schellenraam, tamboerijn zonder vel. Oefenen van het San Juan ritme Speel zelf het San Juan ritme op chakchas of andere instrumenten. Laat de kinderen in een rij achter je aan lopen, zonder instrument. Iedereen loopt op de maat van het ritme: Rechts-links-rechts-links-rechts-links etc Onderbreek af en toe het ritme door stevig met de chakchas te schudden. De kinderen maken op de plek waar ze staan allerlei zelfbedachte bewegingen. Als de chakchas weer het ritme speelt gaat iedereen weer door in de pas. Als dit goed gaat kunnen de kinderen meeklappen en sommige kinderen misschien het spelen van de chakchas overnemen. Dansen bij de San Juan Nu kun je de dans op muziek doen (CD 1). De kinderen klappen, stampen op de maat en sommige kinderen spelen de maat op de chakchas. Na een aantal keren luisteren, zingen ze het liedje vanzelf mee. Dit is nou de San Juan, ’s kijken of je die al kan. Handen klappen in de maat, voeten stampen op de straat. Luister maar hoe of dat gaat. Doe me nu maar na!
4
De Chakchas is een schudinstrument uit de Andes. Het is gemaakt van geitennagels of noten die aan elkaar geregen zijn.
Zelf een Chakchas maken Verzamel zaden, schelpen, notendoppen, droge blaadjes of kroonkurken waar een gaatje in gemaakt is. Rijg ze aan elkaar en maak ze vervolgens aan een stoffen band vast. Het San Juan ritme San Ju - an Spreek eventueel de tekst San Juan uit (kort kort lang) mee tijdens het spelen of klappen
Les 2 De condor Liedje: Lied van de condor (CD2) Vliegen als een condor (CD3) Om voor te lezen: Hoog in de bergen, op de kale rotsen leeft de grote condor. Het is een vogel met enorme vleugels. De mensen in Bolivia zijn een beetje bang voor de condor. Hij is groot en zo stil. Heel soms zie je hem overvliegen. En als hij laag vliegt hoor je hem alsof er een windvlaag overkomt. Als Juanito en zijn vriendjes de condor zien doen ze hun armen wijd uit elkaar en proberen ze te vliegen zoals de condor. Op een dag ziet Juanito een grote condor vliegen. De condor daalt tot dat hij vlakbij is “Wil je met me meevliegen?” Het lijkt hem wel spannend. Maar durft hij het wel? De condor kijkt hem zo vriendelijk aan dat Juanito het doet. Hij klimt op de rug van de vogel en houdt zich goed aan de veren vast. En hop, daar gaan ze, naar de wolken. Vliegen als een condor De kinderen zitten verspreid in het speellokaal. Vertel het verhaal van de condor (hierboven) Als het verhaal uit is, gaan de kinderen staan (of op hun knieën zitten) en gaan ze op hun plek vliegen als een condor, met hun armen als vleugels. Probeer ze zich te laten voorstellen hoe zo’n grote vogel vliegt. De vleugels bijna stil, langzaam draaiend op de wind. Met hun stem laten ze de wind horen die de condor maakt. Geeft de kinderen met je handen aanwijzingen zodat ze de condor hoog en laag laten vliegen. Soms kan de condor even landen en weer opstijgen. Start nu fragment 3 van de CD De kinderen gaan op de grond liggen alsof ze slapen. De condor slaapt. Als ze de fluit horen worden ze langzaam wakker en komen ze heel langzaam overeind. Zodra het ritme begint (na 46 sec.) gaat de condor vliegen. De kinderen maken vliegbewegingen op hun plek (zoals hierboven). Als de fluit weer gaat spelen, staan ze op en vliegen ze als een condor door het lokaal. Langzaam en statig. Maak eventueel twee groepen die beurtelings vliegen. De ene groep als de fluit speelt en de andere groep als de fluit niet speelt… Dan daalt de condor en strijkt neer vlak voor Juanito en zingt een lied. Zing nu het lied van de condor of laat het horen op de CD (fr 2) Eventueel kun je deze scène spelen met een kind dat de condor is en een ander kind dat Juanito is. Als de condor uiteindelijk weer opstijgt, met Juanito achter hem aan, vliegen alle kinderen weer als vogels. Studeer tot slot het liedje, al vliegend, met de kinderen in. Juanito kom maar vlug, en spring heel gauw op mijn rug. Wij gaan samen naar de wolken toe. Als we bij de wolken zijn lijkt de wereld heel erg klein, Juanito wij worden nooit moe. Vlieg, vlieg, vlieg maar mee Over bergen over zee. Vlieg, vlieg, vlieg maar mee. Juanito vlieg maar mee
5
Les 3 Juanito in Suriname Liedje: Fajah Sitong (CD4) Limbomuziek (CD5) Luisterliedje: Juanito en Maria (CD6) Liedje: Regenlied (CD7)
Om voor te lezen: Waar vliegt de condor naar toe? Hij vliegt over bergen, rivieren, dorpen, oerwoud en daalt naar een land waar Juanito nog nooit is geweest: Suriname Hij komt middenin een dorpje terecht waar de kinderen aan het spelen zijn “wil je met ons spelen?” vragen ze. Dat wil Juanito wel. De kinderen doen een spelletje met een steen. Die heeft een tijdje in het vuur gelegen en is zo heet geworden dat je hem bijna niet kunt vastpakken. Ze geven hem zo snel als ze kunnen aan elkaar door, want anders branden ze hun vingers nog. En ze zingen er een liedje bij. Ook doen ze een heel grappige dans waarbij ze onder een stok moeten doorlopen die steeds lager gaat totdat je bijna achterover valt, Juanito kan het heel goed. Liedje Fajah Sitong Dit liedje kan heel goed aangeleerd worden in een voorzing-nazing vorm. Elke regel wordt immers letterlijk herhaald. Let er daarbij wel op dat je in het ritme blijft doorzingen. De kinderen kunnen tijdens het aanleren meeklappen of tikken zodat het ritme meteen geoefend wordt. (klappen of tikken op de onderstreepte lettergrepen Fajasitong no brong mi so, no brong mi so (klap klap) herhalen A djama soema sa kiri soema pietjieng (klap) herhalen De tekst zal voor veel kinderen niet makkelijk te onthouden zijn, Veel herhalen dus. Als het liedje goed ‘zit’ kan het spel met het hete steentje gespeeld worden. De kinderen gaan in de kring zitten en geven een steentje aan elkaar door. Na een paar keer oefenen lukt dit misschien zelfs op het ritme van het klappen.
Extra lessuggesties Limbo dans Op het ritme van opzwepende muziek doen de kinderen een Limbo-dans. Ze dansen één voor één onder een stok door. Dat wordt steeds moeilijker want de stok gaat steeds lager. De kunst is om het te doen terwijl je omhoog kijkt, dis niet bukken maar je hoofd achterover houden. Oefen het maar in de klas! Wie houdt het het langst vol? De grote rivier De condor vliegt over het oerwoud en plotseling ziet Juanito een grote rivier opdoemen. Tijdens de voorstelling gaan de kinderen naar de rivier toe. Dit is een grote blauwe doek met allerlei vissen erop. De kinderen gaan om de doek staan en pakken de randen vast. Als ze de ‘rivier’ optillen komen er golven, storm … Sommige kinderen kunnen in de rivier ‘zwemmen’ door onder het doek door te lopen. 6
Om voor te lezen: In het dorpje waar Juanito met de kinderen speelt, woont een meisje dat hij erg aardig vindt. Maria heet ze. Juanito is stilletjes een beetje verliefd op haar geworden. Maar Maria heeft het niet gemerkt. Ook al zingt Juanito een prachtig lied voor haar. Juanito houdt van Maria En Maria die weet dat niet Zij is aan ’t spelen met haar vriendinnen. En Juanito, er is niemand die hem ziet. Hij staat te kijken achter de bomen. Ik zie tranen Juanito heeft verdriet.
Dit liedje (CD6) wordt in de voorstelling gezongen. De leerlingen hoeven het liedje niet te kennen. Maar het is wel leuk om het te laten horen omdat het over een stukje van het verhaal gaat. Misschien kunnen de kinderen een tekening maken van Juanito en Maria zoals zij zich die voorstellen
Juanito pakt zijn charango En hij zingt dan een heel mooi lied Maar Juanito is zo verlegen Hij zingt te zacht en Maria hoort hem niet Zij blijft maar spelen met haar vriendinnen En Juanito, ja hij heeft nog steeds verdriet
Vertel de kinderen dat er in het grote regenwoud plotseling grote natte druppels vallen. Het regent eerst zacht, dan steeds harder en ten slotte een flits en een klap. En dan schijnt de zon alweer. De kinderen zingen er een liedje over. Tikke takke tikke doet de regen Dikke druppels duiken naar beneden Druppels op mijn schouders Druppels op mijn kop Wanneer houdt die regen nou eens op?
Bij dit liedje krijgen de kinderen tijdens de voorstelling ritmestokjes. Daarmee laten ze de regen horen. Als ze zingen over schouders, kop etc wijzen ze er met de stokjes naar. Op deze manier beelden ze het liedje uit. Gebruik deze bewegingen ook tijdens het instuderen want het vergemakkelijkt het onthouden van de tekst. Tijdens het onweer tikken de kinderen met de stokjes op de grond.
Tikke takke doet de regen Dikke druppels duiken naar beneden Druppels op mijn armen Druppels op mijn kop Wanneer houdt die regen nou eens op? Maar daar komt het onweer….een knal! Ik zie de zon alweer Zo gaat het elke keer! Volgende coupletten: ….benen ….voeten
7
Les 4 Juanito in Brazilië, de samba Luisterlied: lied van de condor 2 (CD8) Dansen op, en meespelen met de samba (CD9) Liedje samba lé lé (met bewegingen) (CD10) Shakers maken van wc-papierrollen Muziek: samba lé lé instrumentaal (CD 11) Om voor te lezen: Juanito vindt het wel leuk in Suriname maar toch heeft hij een beetje heimwee. Zijn vriendjes begrijpen het wel. Juanito roept de condor. Kijk, daar komt ie al aan. Net als Juanito wil opstappen, hoort hij een stem: “Juanito ,mag ik mee” Het is Maria. Natuurlijk mag ze mee. En op de rug van de grote vogel gaan ze samen op zoek naar Bolivia. Het land waar Juanito vandaan komt. Maar de reis duurt erg lang en het land waar ze aankomen, lijkt helemaal niet op Bolivia. Het is Brazilië. De mensen zijn er vrolijk want het is carnaval. Iedereen danst en zingt de samba. Juanito en Maria willen wel meedoen. Ze stappen tussen de mensen en dansen en zingen mee. Ze vergeten bijna dat ze op zoek waren naar het dorpje van Juanito.
Dit liedje past in het verhaal wat hierboven staat. Laat het liedje horen op het moment dat Juanito boven Brazilië vliegt (CD7) Kijk beneden in het dal Nou dat lijkt wel carnaval Mensen dansen zingend in het rond
Brazilië, land van de samba Juanito komt in Brazilië aan en toevallig is het daar juist carnaval. Iedereen is prachtig aangekleed en overal zijn orkestjes die spelen en mensen die de samba dansen Meespelen en mee dansen met de samba
Overal klinkt het geluid Van gitaren en een fluit Juanito wij gaan naar de grond
Maak van WC-rollen shakers door ze te vullen met rijst of erwten en ze aan beide kanten af te plakken met stevig papier.
Vlieg, vlieg, vlieg maar mee Over bergen, over zee Vlieg, vlieg, vlieg maar mee Juanito vlieg maar mee!
Draai nu het samba ritme (CD8). Je hoort alleen slagwerkinstrumenten. De kinderen gaan in een kring staan met hun shaker in de hand. Als de muziek begint gaan de kinderen langzaam meebewegen. Spreek met de kinderen vooraf een signaal af (bijvoorbeeld een fluitje). Het fluitsignaal is een teken om iets te veranderen. Bijvoorbeeld dansen en meespelen met de shaker. Bij het volgende fluitsignaal draaien de kinderen ook nog een rondje etc Geef zelf het voorbeeld, de kinderen leren dit spel dan vanzelf kennen.
8
Het liedje Samba lé lé kan worden aangeleerd met het uitbeelden van de tekst. Zing het liedje voor en doe de bijbehorende bewegingen erbij. Bij elke volgende herhaling kunnen de kinderen iets bedenken. Samba lé lé kom naar buiten Speel op de trommels en fluiten Samba lél é, leg je werk neer Dat komt de volgende week weer
Uitnodigend gebaar maken Instrumenten mimen Leg ‘denkbeeldig’ iets op de grond Wegwuivend gebaar
Ai ai ai ai ai ai etc
Rondje dansen en ritme klappen
Zing en dans en speel op gitaren Sla op de trom, laat klinken die snaren Zing dans en speel op gitaren Sla op de trom, en laat klinken die snaren
Tekst mimen Tekst mimen Tekst mimen Tekst mimen
Ai ai ai ai ai ai etc
Rondje dansen en ritme klappen
Bij de tekst ai ai ai ai …. Kunnen de kinderen ook met de shaker schudden en een rondje draaien zoals ze hiervoor al geoefend hebben. Als het liedje goed ‘zit’ kan het gezongen worden met de instrumentale versie (CD11) Eventueel kan de samba worden gedanst Als ze dan eindelijk allemaal moegedanst zijn, gaan ze verder op de rug van de condor en eindelijk komen ze aan in Bolivia. Daar is het dorpje waar Juanito woont, Daar zijn z’n vader, moeder, en zusje, de lama’s en de andere dieren. En de mensen uit het dorp vieren feest want Juanito is weer thuis!
9
