Mijn Leven als Deelder

Mijn Leven als Deelder Regievisie

Als filmmakers hebben wij, Bob Visser en

jaren zestig heeft Deelder een speciale plaats in

Michael Barzilay, beide een speciale band met Jules

de Nederlandse televisiegeschiedenis. Zijn eerste

Deelder. Regisseur Bob is van Deelders generatie

optreden als dichter in Carré in 1966. Zijn vlam-

en heeft veel affiniteit met de jongere Deelder.

mende presentaties in ‘Stadsgezicht’ in de jaren ’70

Co-regisseur en scenarioschrijver Michael Barzilay

en in het punkprogramma Neon in de jaren ’80. Zijn

is van een jongere generatie die bevriend is geraakt

eerste talkshow voor Veronica met regisseur Job

met een oudere Deelder. Waar Bob de eerste veertig

Pannenkoek tot en met zijn shows met Kamagurka,

jaar nauw betrokken was bij Deelders levensloop,

Herman Brood en Bart Chabot in de jaren ’90 en

heeft Michael het laatste decennium veel met hem

later. Maar ook van zijn talloze onderscheidingen

te maken gehad.

die hij de afgelopen veertig jaar ontving, tot aan zijn reclames voor het Algemeen Dagblad en wasmiddel

Als vrienden en Deelder-connaisseurs is het voor

Robijn, is meer dan genoeg beeldmateriaal beschik-

ons een uitdaging Jules Deelder te portretteren

baar en goed in ‘Mijn leven als Deelder’ te gebruik-

zoals men hem nog niet kent. Daar biedt de dichter

en. Dit archiefmateriaal zal echter niet de boventoon

steeds meer gelegenheid toe. Deelder is de laatste

voeren, maar slechts daar worden gebruikt waar het

jaren introspectiever geworden, opener, warmer en

een toevoegende waarde heeft.

meer bereidwillig ons een blik in de eigen keuken te gunnen.

We willen de persoon Jules Deelder in al z’n diversiteit ruim aan bod laten komen, maar het accent

Voor de film ‘Mijn leven als Deelder’ hebben we een

ligt op de ouder wordende Deelder die qua geest

uitgebreide researchperiode achter de rug.

nog steeds een jonge hond is, maar steeds vaker

We zijn het afgelopen jaar nagenoeg overal met

geremd wordt door het vege lijf.

hem mee naartoe geweest voor optredens. Ook zijn

Als het over zijn jongere jaren gaat zal de vorm van

we met hem en dochter Ari op reis geweest, hebben

de documentaire snel, rafelig en caleidoscopisch

uren met hem in de auto gezeten en heel wat tijd

zijn en kan het tv-programma Neon deels als voor-

doorgebracht in Café Ari met Deelder, zijn familie en

beeldformat worden gebruikt. Die vorm, het volgen

vrienden. Daarnaast hebben we bergen archiefma-

van gebeurtenissen, fragmentarisch, uit de losse

teriaal doorgespit om ons een doorwrocht beeld te

pols gedraaid plus een manier van montage waarin

verschaffen van Deelders levensloop, de voort-

alles met alles kan worden verbonden, is een

schrijdende jaren en de wapenfeiten in zijn leven.

belangrijk stijlmiddel. Als het over zijn recente

Dat alles is door het rijke beeldarchief dat van hem

jaren gaat, zullen we hem eerder kalm, esthetisch

voorhanden is goed te illustreren. Al vanaf eind

en stilistisch in beeld brengen. Net als Deelder

en zijn werk is de documentaire soms ingetogen

camera op Deelder, hoe ouder en kwetsbaarder

en verfijnd, dan weer lawaaierig en vol vaart. Een

hij overkomt. Hoe wijder de shots hoe kwieker en

voordeel is dat Deelder met het voortschrijden der

sjabloonachtig zijn verschijning, getrokken shots

jaren toegankelijker is geworden om verschillende

van afstand tonen Deelder meer als ‘beschouwend

kanten van zichzelf ongegeneerd naar voren te laten

mens.’ Door de cameravoering hierop aan te pas-

komen. Maar hij weet ook zijn charmes, diepere

sen en telkens specifiek de juiste manier te kiezen

gedachten en gevoelens immer oprecht te etaleren.

bij de situatie zullen de hoofdlijnen van de film uiteindelijk een eenheid vormen.

Zijn relatie met dochter en manager Ari wordt veelvuldig als bindmiddel tussen Jules en zijn omgeving

Actuele scènes met de hedendaagse Deelder

ingezet. We gebruiken dikwijls het perspectief van

worden opgenomen met de Canon 5D, vanwege het

dochter Ari om situaties te verfijnen en te duiden:

haarscherpe beeld bij nachtopnames (niet onbe-

het ouder wordende hulpbehoevende fenomeen

langrijk bij een portret van de Nachtburgemeester).

versus de jonge opstandige dochter.

We werken telkens met minimaal twee camera’s. Dit in tegenstelling tot de meeste beelden uit het

De cameravoering voor deze documentaire wordt

archief. De opgenomen scènes, waarbij Jules

bepaald vanuit de inhoud. In de geënsceneerde

gevolgd wordt in zijn dagelijkse beslommeringen of

scènes (‘Opening’ en ‘Einde’) zien we een

bij zijn bezoeken aan bijzondere plaatsen, worden

mysterieuze Deelder. Deze worden speelfilmachtig

door hem indien nodig, achteraf van commentaar

uitgevoerd, waardoor we het leven van het

voorzien. Dat kan zijn in de vorm van een voor-

Rotterdamse enigma iets geheimzinnigs denken

gedragen gedicht, een quote of voice-over.

mee te kunnen geven. Terwijl in de realistische documentairescènes de mens Deelder wordt

De muzikale invulling is duidelijk. Er bestaat alleen

onthuld. We kruipen bij hem onder de huid. Ook

maar jazz in het leven van J.A. Deelder. Dat houden

Deelder is sterfelijk en wordt steeds kwetsbaarder.

we zo. Jules i.s.m. ons bepaalt de samenstelling

Dat heeft een ontnuchterend effect. Voor hem en

van de soundtrack.

zijn omgeving. Dat willen we in beeld brengen. Concreet maken dat de oudere Deelder zachter is van karakter dan de harde speedfreak die Nederland gewend is. Per scène of gebeurtenis wordt bekeken hoe de cameravoering moet zijn om zijn juiste kant naar voren te halen. Hoe dichter de

Bob Visser & Michael Barzilay

MIJN LEVEN ALS DEELDER (werktitel)

1. 2. 3. 4. 5. 6.

WAAROM DEELDER? OPENING DOCHTER OF MANAGER? DE VRIENDSCHAP MET BOB VISSER DE DOOD EINDE

Bijlagen

1. WAAROM DEELDER? Dichter-performer Julius Anton Deelder (68) is

Hoe dat ingevuld gaat worden valt niet te voor-

al zo’n vijftig jaar een van de meest iconische

spellen, maar we kunnen ons daar nu wel al een

voordrachtkunstenaars van Nederland. Jong en

levendige voorstelling van maken op basis van

oud: iedereen kent hem. Alhoewel de straatpoëet

eerdere ervaringen. Tussen ons en Deelder is inmid-

onverstoorbaar doordendert, geen elixer schuwt en

dels een groot vertrouwen opgebouwd, daarom

geen feest mijdt, sluipt ook bij hem de sleetsheid er

durven we in dit plan te speculeren over voorval-

steeds meer in. Deelder wordt milder, ‘t harnas van

len die nog moeten plaatsvinden. Desalniettemin

de Rotterdamse Don Quichot roestig en de driftige

ligt niets vast. We houden een open vizier. Deelders

orator maakt steeds vaker plaats voor de zwijgzame

agenda zal bepalen wat we te zien krijgen, maar we

éminence grise. Waar Deelder vroeger volledig on-

weten wel waar we naar op zoek zijn. En wat we

toegankelijk was, is hij de laatste jaren steeds meer

graag zouden willen vinden.

aanspreekbaar. Dat maakt nieuwsgierig. Want wat borrelt er nu werkelijk achter die vlinderbril? Hoe is

Verder hebben we een aantal zeer gestileerde

de relatie met dochter én manager Ari? Hoe loyaal

filmische scènes beschreven die afwijken van de

is hij als vriend? En hoe gaat hij om met z’n ouder-

documentaireopnames, zoals de openingsscène

dom?

en eindscène. Deze dienen als een soort visuele hymne: aan het begin van de film zien we hem zijn

Drie verhaallijnen vormen de leidraad van deze film:

dag beginnen, aan het eind sluit hij die af; de cirkel is rond.

-

Zijn relatie met dochter Ari

-

Zijn vriendschap met Bob Visser

De nadruk van deze film ligt op de ontwikkelingen

-

Zijn jonge geest in een oud lichaam

van de mens Deelder, de hedendaagse oude van dage die worstelt met de innerlijke jonge blaag van

Gezien onze uitvoerige research, de vele ervaringen

vroeger. Aangezien zijn gedichten veelzeggend zijn

en talloze gesprekken die we met Deelder, zijn

over de innerlijke strijd van zijn karakter, zullen we

familieleden en aanverwanten gevoerd hebben,

ze bij tijd en wijle gebruiken, maar alleen wanneer

beschrijven we in dit filmplan bij tijd en wijle scènes

ze van toegevoegde waarde zijn.

alsof ze al hebben plaatsgevonden. Alsof we het al gedraaid hebben. Maar dit is geenszins het geval.

Een grappige illustratieve bijkomstigheid is dat

Wel zijn we het afgelopen jaar bij praktisch elk

Deelder zijn kledingkeuze laat afhangen van de luim

optreden aanwezig geweest en zijn we met hem

van de dag. Moet hij ’s nachts ergens optreden?

meegereisd als hij naar het buitenland ging.

Dan zal hij in negen van de tien gevallen een zwart

Een goed voorbeeld is ons relaas over de trip

pak aantrekken en komt de felle speedfreak naar

naar Kiev. Alhoewel de beschreven scènes op de

boven borrelen. Wanneer hij overdag op pad moet

werkelijkheid zijn gestoeld, kunnen de beschreven

zien we een gematigde performer die eerder grijs-

interacties tussen Jules en Ari ook van toepassing

tinten zal dragen, en een enkele keer bij speciale

zijn op elke andere reis die de twee ondernemen.

gelegenheden is hij zelfs helemaal in het wit. Dan is

Ook in 2012 staan er buitenlandse optredens op de

hij de rust zelve.

agenda, waaronder een naar Colombia.

7

Mijn Leven als Deelder

Bij zowel Deelders echtgenote AMC Fok als zijn zus was er aanvankelijk scepsis over de film die we van Deelder maken. Maar na onze researchperiode die bijna een jaar besloeg, hebben we meer vertrouwen gewonnen. Onlangs hebben we een oriënterend gesprek gevoerd met Deelders zus die in het noorden van Nederland woont. Een quote van haar is aan het eind van dit filmplan verwerkt (‘De Dood’).

9


2. OPENING In enkele korte fragmenten willen we de crux van

zelfs het klappen van de vleugels) in een scheme-

deze film in een notendop presenteren: het contrast

rige slaapkamer langs een zwart fluwelen muur

en het innerlijke gevecht tussen de jonge venijnige

– soms wat uit focus – met ingelijste foto’s van de

Deelder versus de oudere meer versleten Deelder.

Deelders, musici, verwanten, een hond en memo-

We zien de hedendaagse Deelder ‘s nachts alleen

rabele momenten uit Deelder’s leven door de jaren

door de binnenstad van Rotterdam wandelen en

heen. Buiten schijnt de zon al in vol ornaat (te zien

horen Miles Davis (“Round about midnight”).

door een felle strook licht door een kier tussen de

We zien fragmenten van Deelder-persiflages van

donkere gordijnen), en hoor je vogels overdreven

bekende komieken als Kees van Kooten, Alex

vrolijk tsjilpen. Stilletjes hoor je een klok twee keer

Klaassen, André van Duin en Mike Boddé. Dan

galmen. Dan zie je van heel dichtbij een oog dat

zien we opnieuw Deelder die ’s nachts een afzak-

opengaat. Je hoort de wimper openzwaaien en de

kertje haalt bij Café Ari, versneden met beelden van

aderen van Deelder’s oogbal aantrekken. Het geluid

uitreikingen van prijzen die hij in de loop der jaren

van Charlie Parker neemt toe. Deelder stapt uit een

ontving: de Anna Blaman Prijs, voor zijn gehele

kreukloos bed in een zwarte krijtstreep pyjama.

oeuvre (’88), de Tollens-prijs (’05), Wolfert van

Één plukje haar staat overeind. Hij trekt een stijlvolle

Borselenpenning (’04), Edison Award, ‘bijzondere

ochtendjas aan, loopt langs een spiegel en brengt

uitgave van historische aard’ (’05), Boy Edgar Jazz

het plukje haar in ‘t gareel. Hij kiest een bril-van-

Award, samen met Benjamin Herman en NCC, (’06),

de-dag uit een enorme collectie. Hij steekt een joint

Influential Award (’07), Effie voor de Robijn-reclame

op die hij uit een Venetiaanse glazen asbak vist

(’11).) Dan zien we Deelder alleen in het uitgestor-

en blaast rook richting de binnenkomende zon-

ven Café Ari zitten, gelardeerd met recente beelden

nestralen. Deelder kiest neuriënd zijn outfit uit een

van een meer uitgebluste Deelder; de rasartiest die

enorme garderobekast. Hij hangt die klaar over een

buiten de spotlights moeilijker ter been is. We zien

speciaal daartoe ontworpen kledinghouder.

enkele grijze haren tussen de zwarte zitten.

Schoenen erbij, stropdas. Deelder schrijdt de trap

Een minder vaste hand. We zien hem backstage

af. Er staat een klein zwart taartje met een bran-

foeteren over een geluidsinstallatie. Knikkebollend

dende kaars. Hij steekt opnieuw zijn joint aan en

op de achterbank van de auto. Geërgerd reageren

blaast de kaars uit. De telefoon gaat, maar hij neemt

op chauffeur Krijn die de weg kwijt is. Snauwend

niet op. Hij gaat even later in een statig vrijstaand

naar dochter Ari. Dan horen we hem zijn gedicht

bad liggen. Op de achtergrond gaat een deurbel,

‘Zelfportret’ met tussenpozen voordragen:

maar hij doet niet open. Even later schrijft hij staand in badjas wat notities. De muziek op de achtergrond excelleert. (Bij de volgende scène laten we de fanta-

Soms zie je je zitten Bleek en sereen Hier en/op ginder Alleen of alleen

sie wat verder de vrije loop:) Telefoon gaat weer. Nu neemt hij wel op. Iemand probeert hem een verzekering te verkopen. Deelder maakt stellig bekend nog nooit ziek te zijn geweest, al helemaal niet binnenkort het loodje te leggen en knalt de hoorn op de haak. “Doodgaan, ik moet het nog maar zien!”

Zachtjes hoor je Charlie Parker op de achtergrond inzetten. De camera volgt een nachtvlinder (je hoort

Titel in beeld: ‘Mijn leven als Deelder’

11

3. DOCHTER OF MANAGER? Dochter Ari (25) is Jules’ steun en toeverlaat.

de deur en maant hem mee. “Ik kom er aan!” roept

Als filmmaker begint ze binnenkort aan haar film

Deelder en trekt zijn trenchcoat aan. Deelder, Ari en

‘Toegetakeld door de liefde’. Tegelijkertijd is ze ook

Krijn vertrekken naar Café Ari. Pal naast Deelders

manager van haar vader. Dat wringt. De verhouding

huis, vernoemd naar Jules’ dochter en dé plek

dochter/manager en haar eigen carrière als film-

waar de Deelder BV kantoor houdt. Ari somt de

maker komen onder druk te staan. Met al zijn

agendapunten op voor de komende week. Duidelijk

managers raakte Deelder in het verleden ge-

wordt dat Deelder niet bepaald de schaapjes op het

brouilleerd, maar sinds zijn dochter die taak vervult,

droge heeft. “Pensioen?” roept hij dikwijls, “dichters

zijn de verhoudingen veranderd. Het is lastig zijn

gaan niet met pensioen!” Zijn inkomsten genereert

oogappel het vuur aan de schenen te leggen. Maar

hij grotendeels uit schnabbels. Dat roept een gevoel

er is nu eenmaal geen geld voor een echte manager.

van compassie op. Je zou willen dat deze man van

En aangezien Deelder vooralsnog als enige brood

respectabele leeftijd wat meer op zijn lauweren zou

op de plank brengt in huize Deelder, lijken ze tot el-

kunnen rusten. Maar Deelder moet door. En mis-

kaar veroordeeld. “Eigenlijk willen we natuurlijk alle

schien is dat nu juist wat hem op de been houdt:

twee hetzelfde,” zei Ari onlangs. “Volle zalen. Ik met

een wachtend publiek. “Dinsdag zit je bij Radio

films maken, Jules als dichter/performer. Constant

Arrow Jazz te draaien,” zegt Ari, “donderdag draai

zoeken we naar een evenwicht. Ik moet me niet te-

je op een bedrijfsfeest. Zaterdag moet je voordra-

veel ergeren als hij loopt te hannesen, hij is tenslotte

gen na afloop van Sparta-Feyenoord…”. Er wordt

ook niet meer zo piep. Hij moet minder dominant

een afspraak gemaakt voor een gratis optreden in

zijn met mij in de buurt. Dat is lastig voor hem.”

een gevangenis, gesteggeld over diverse gages en

Ruzies tussen Jules en Ari kunnen hoog oplopen,

schoorvoetend gaat hij ermee akkoord om ergens

maar worden in het belang van de Deelder BV vaak

een bedrijf te openen: “De kachel moet roken!”

snel gesust. Ari moet er als manager op letten dat

Gezamenlijk verlaten ze het café en vertrekken in de

hij zich op zijn gemak voelt. Maar als dochter heeft

versleten Audi van Krijn.

ze ook haar eigen wensen. We zien timelaps waarbij het nacht wordt in We zien Deelder zitten achter zijn Gispen-bureau.

Rotterdam. Jazzmuziek start in. We zien Deelder

Hij tikt met een vinger op zijn oude typemachine.

tijdens allerlei schnabbels, als diskjockey in obscure

Achter hem hangt een spreuk:

clubs, als ceremoniemeester bij openingen van bedrijven, handtekeningen zettend op flessen van wasmiddel Robijn… Constant gechaperonneerd

‘Leve de dichter! Waarvan?’

door zijn dochter, die hem informatie in zijn oor fluistert, hem meetorst wanneer hij het podium op moet, zorgt dat haar vader goed eet en tijdig arriveert voor een afspraak.

Geregeld klinkt het gerinkel van een bakelieten telefoon. Deelder typt onverstoorbaar door. De deurbel

Dan krijgt Ari een telefoontje. Deelder wordt

gaat en de honden blaffen. Deelder doet open.

gevraagd nog een keer op een grote tournee met de

Chauffeur Krijn (type penoze-bodyguard) staat voor

New Cool Collective te gaan. Meteen stemt hij in. Je

13

We liepen door de duinen Het was een uur of vier We zagen de ochtend gloren We waren verschrikkelijk hier

ziet hem opveren, maar ondertussen Ari bezorgd kijken. Want zo’n grote tournee heeft voor haar vader nogal wat voeten in aarde. Zou dit zijn laatste grote landelijke tournee zijn? Of zal hij doorgaan totdat hij er bij neervalt, op het podium als een Tommy

Er werd geen woord gesproken De stilte was genoeg We werden opnieuw geboren We ware in korte broek

Cooper onder luid gejuich ineenzijgen Deelder zelf waant zich immer onverwoestbaar, maar steeds vaker heeft hij last van hartritmestoornissen, hoor je hem over kwaaltjes die dooretteren, ontstekingen die niet weggaan, artrosepijnscheuten...

M’n vader en ik en m’n vader We wisten meer dan ooit Dat wij dezelfde waren En die verandert nooit

Jules begint aan zijn nieuwe tour en tegelijkertijd begint Ari aan haar film. Dat legt een behoorlijke druk op Ari. Ze moet teveel ballen in de lucht houden. Je ziet Ari pakken naar de stomerij brengen. Schoenen gaan in de lak. Hij moet naar de barbershop. Zijn haar wordt zwart geverfd, sikje

Dat Ari in een spagaat komt te liggen in haar rol als

gecultiveerd. De Deelder BV draait op volle

manager/dochter én als regisseur is iets wat zich

toeren. Toch lijkt het voor Ari allemaal te veel van

anno 2011 al aftekende. We kunnen ons voorstel-

het goede. Haar zorgen over haar vader en het

len dat tijdens de opnamedagen van haar film het

draaien van haar film eisen alles van haar. Steeds

allemaal teveel wordt, waarbij een dialoog tussen

vaker schreeuwt ze om de aandacht van haar vader.

vader en dochter zal volgen. Over bijvoorbeeld

Deelder lijkt stoïcijns voor zijn dochters wroegingen,

dat de rolverdeling anders verdeeld zou moeten

maar wanneer Ari haar ongenoegen onmiskenbaar

worden. Om Ari te ontzien, zou Deelder bijvoorbeeld

duidelijk heeft gemaakt, besluiten vader en dochter

chauffeur Krijn meer taken kunnen toebedelen.

naar het strand van Oostvoorne te gaan voor wat

Inmiddels kennen we Krijn ook goed en kunnen we

qualitytime. We zien Deelder de horizon van de

voorspellen dat die dat wel ziet zitten, een functie

Noordzee afturen. De zon gaat onder. Deelder: “Ik

als deeltijdmanager.

keek enorm op tegen mijn vader. De man was een enigma. Hij verdiende goed als vertegenwoordig-

We zien Deelder bij Ari op de filmset, in een regie-

er, had als een van de weinigen uit de straat een

stoel zitten met de naam Ari er op. Hij speelt een

eigen auto en altijd een briefje van duizend op zak

kleine rol in haar film als zichzelf. Hij is onder de

‘voor noodsituaties’. Toch stierf hij berooid, ons

indruk van Ari’s regiecapaciteiten.

met schulden achterlatend. Waar zou hij toch al die poet aan hebben verbrast?” Deelder dicht ‘Vader op

Jules neemt ons mee naar de Thomassentunnel,

zoon’:

waar het gedicht over Ari aan de tunnelwand hangt. Met Chet Bakers’ ‘No greater love’ op de achtergrond hoor je Deelder het gedicht zacht voordragen terwijl de tekst leesbaar in beeld wordt gebracht. En zien we de eerste beelden van Ari als baby en oude VHS-beelden van Jules en een vierjarige Ari, lopend over het strand.

14

Lieve Ari Wees niet bang De wereld is rond En dat istie al lang De mensen zijn goed De mensen zijn slecht Maar ze gaan allen dezelfde weg Hoe langer je leeft Hoe korter het duurt En je komt uit het water En gaat door het vuur Daarom lieve Ari Wees niet bang De wereld draait rond En dat doettie nog lang

van passanten. Totdat hij zich realiseert dat hij Ari kwijt is. Ineens transformeert de grappenmaker in een zorgzame vader. De paniek van pa Deelder is bijna tastbaar… We zien beelden op de Nederlandse ambassade in Kiev. Daar is een speciale avond georganiseerd waar Jules gedichten zal voordragen en jazzplaten zal draaien. In de statige hal van de ambassade zijn talloze jonge genodigden aanwezig. Het merendeel studeert Nederlands aan de Universiteit van Kiev. Jules draagt zijn gedichten voor in het Nederlands en een taalstudente vertaalt dat met dezelfde intonatie in het Oekraïens. Dat levert hilarische beelden op. Met name tijdens Deelders ellenlange ‘Kutgedicht’ (“O kut, O snee, O pruim, O spleet , O gleuf, O naad, O kier, O reet…). Jules en tolk krijgen een staande ovatie.

Dan zien we de oudere fragiele Deelder de tunnel uitwandelen... en laten we ook beelden zien van

Deelders vereenzelviging met het gewone volk heeft

een Deelder die zich staande moet houden zonder

hem zijn ongekende populariteit opgeleverd. Het

beschermengel Ari. Hij lijkt verwarder, eenzamer

zijn vaak intense momenten wanneer fans zich aan

en chaotischer dan ooit.... Maar wanneer hem

hem opdringen. Deelder voelt zich daar nooit te

gevraagd wordt een optreden te verzorgen in de

goed voor. Hij geniet er met volle teugen van. Ieder-

Oekraïense hoofdstad Kiev stemmen hij en Ari me-

een krijgt een beetje aandacht van hem. Dochter Ari

teen in. Voor dit soort trips maakt Ari graag tijd vrij.

heeft daarbij vaak engelengeduld nodig. Dan staat

Maar niet zonder reden. Pas bij dit soort snoepre-

ze te dralen. Zij moet namelijk vaak knokken om zijn

isjes wordt duidelijk hoe hulpbehoevend haar vader

aandacht.

eigenlijk is geworden de laatste jaren. Ari’s film gaat in het najaar van 2012 in première. (De stad Kiev kan makkelijk veranderd worden in

De periode voorafgaand en de premièreavond zelf

een andere buitenlandse stad. De interacties tussen

vormen een rijke aangelegenheid om de relatie van

vader en dochter zijn vaak van gelijksoortige aard

vader en dochter mooi en veelzeggend in beeld te

als hieronder beschreven.)

brengen. We kunnen ons voorstellen dat Ari en haar film nu eens alle aandacht krijgen en Jules zich als

We zien ze zwerven door Kiev, soms kibbelend, dan

trotse vader een beetje in de periferie beweegt. Dat

weer knuffelend. Jules als autodidactische histori-

moet nieuw zijn voor hem. We zien Ari de scep-

cus, Ari als pseudoantropoloog. Hij vertelt korte

ter zwaaien op de filmset, waarbij paps komische

wetenswaardigheden over de Koude Oorlog en de

kanttekeningen verzorgt. We zien Ari in de montage-

oude gebouwen, Ari heeft als filmmaker meer oog

ruimte zitten, terwijl Deelder op de achtergrond

voor passerende mensen en aparte voorvallen. Dan

zijn gin-tonic drinkt en een joint rookt. We zien de

zien we Deelder voor de deur van een statig hotel in

premièreavond waarbij toute Rotterdam op de rode

Kiev een beetje de clown uithangen ten overstaan

loper verschijnt. Deelder verzorgt een komisch,

17


maar hartverwarmend voorwoord. Ari en Deelder omhelzen elkaar en lopen gearmd het podium af. De film begint en we zien Deelder in zijn kleine rol zichzelf vertolken, terwijl je Ari en Jules in de filmzaal ziet grinniken. Vader en dochter zullen ongetwijfeld emotionele ontwikkelingen ondergaan, wanneer dochterlief steeds onafhankelijker wordt en vader juist steeds meer afhankelijk lijkt te worden. Juist nu Deelder zijn dochter steeds meer nodig lijkt te hebben, is ze steeds minder vaak aan zijn zijde te vinden. Ari heeft met de afronding van haar film zichzelf een plaats in de wereld verworven. Eindelijk wordt haar naam eens niet in een adem genoemd met die van haar vader. Jules’ dochter staat op eigen benen. Ze heeft haar vader steeds minder nodig. Jules lijkt het daar moeilijker mee te hebben dan je in eerste instantie van hem zou verwachten. Hij lijkt zich gaandeweg steeds bewuster te worden van zijn eigen houdbaarheidsdatum.

19


4. DE VRIENDSCHAP MET BOB VISSER

Bob Visser leerde Jules Deelder kennen halverwege

niet eerder was vertoond. Dat sloeg in als een bom.

de jaren ’70. Hun wegen kruisten omdat Bob films

Rotterdam was ineens cool. Rotterdam betekende

maakte en Jules als dichter een platform zocht.

cultureel gezien eigenlijk niks. Het epicentrum van

Hun 40-jarige samenwerking en vriendschap kende

cultuur lag in Amsterdam. Toch was de strakke

pieken en dalen. Die vormen een belangrijk kader

hoogbouw in de havenstad eigenlijk best modern.

van deze documentaire. De schakelingen tussen

Er gebeurde ook ongelooflijk veel in de stad, altijd

heden en verleden worden rijk geïllustreerd met ar-

hoorde je wel ergens heipalen de grond in geramd

chiefmateriaal van Bob Visser. Is Deelder een loyale

worden. Rotterdam was dynamisch, Amsterdam

vriend of een onverbeterlijke einzelgänger?

statisch. Deelder zag dat als een van de weinigen

Bob: “Wijsheid komt met de jaren, zeggen ze. Waar

al snel in. In oktober 1979 werd de samenwerking

de jongere Deelder onvermurwbaar was in geschil-

tussen Jules en mij hechter. Voor de VPRO-televisie

len, is de oudere Deelder veel eerder bereid de hand

mocht ik 10 afleveringen maken over Jong Neder-

te reiken. De Deelder van vandaag de dag schat

land.

vriendschap veel meer op waarde dan de staalharde

Ik noemde het ‘Neon’ naar een gedicht van Jules:

speedfreak van weleer. Die walste overal doorheen.”

Boe! Om de hoek wacht de neonkomiek Je lacht je ziek

Allereerst maken we een sprong naar de tijd dat niemand nog wist wie Jules Deelder was. Hij zoekt naar een vorm. Met name de blowende hippiebeweging lijkt van grote invloed op hem, maar gaandeweg zien we de eerste schreden van het snoeiharde orakel dat hij zou gaan worden. Hij transformeert van bloemetjeskind in speedfreak. We zien vertederende zwart-wit beelden van de jonge Deelder (1966) op het podium van Carré in

We zien Deelder als razende zwartgeklede reporter

Amsterdam. Het is zijn eerste openbare optreden te

in Bob’s punkprogramma waarin hij verslag doet

midden van alle grote dichters van toen. Deelder is

van diverse absurdistische en politieke onder-

dan 21 jaar.

werpen. Zijn toon wordt scherper, zijn performance feller en zijn werkterrein veelzijdig.

Bob: “Ineens wist heel Nederland wie Deelder was. Maar de hele bonton zat in Amsterdam. Toch bleef

Bob: “Jules deed dat op onnavolgbare wijze, inven-

Jules zijn thuisstad trouw en werd daarmee de

tief, geestig en to the point. Door zijn rol in Neon en

eerste echte ‘Stadsdichter van Rotterdam’. In de

karakteristieke taalgebruik werd Jules hét symbool

eerste film die ik in 1975 met hem maakte presen-

van opstandig Nederland. Doordat we gebruik

teerde hij Rotterdam met een elan en trots zoals dat

maakten van de eerste draagbare video-opname-

23

recorders kwamen we op de meest illustere

niet alleen hoge idealen koesteren, doch bereidt zijn

plaatsen. Het programma was de spreekbuis

ernaar te leven. Wijs mij de mens, die vasthoudt als

voor alles dat recalcitrant was en werd prime time

anderen loslaten, ik zeg u dat dat de mens is, die

zondagavond uitgezonden. Het was een doorslaand

tenslotte overwint. Het Noorden te vinden zonder

succes.”

kompas, dat is wat ons voor ogen staat.”

We zien Deelder in de Duitse hoofdstad waar hij de

Bob recapituleert: “Er is de laatste jaren een nieuwe

graffiti ‘Beter maf dan mof’ op de Berlijnse Muur

Deelder opgestaan. Een wijzer iemand, meer in

kalkt, terwijl je hem zijn gedicht hoort voordragen:

balans. Eerlijk gezegd was die jongere Deelder minder aimabel dan de oudere. Sterker nog, een echte matennaaier soms. Zijn drugsgebruik dreef

Wie herinnert zich mij niet? Enkeldiep in versgevallen Sneeuw met een spuitbus voor De Muur waarop in zwarte verf BETER MAF DAN MOF op de achtergrond de stemmen van de Comedian Harmonists

ooit een wig tussen ons. Dat is in de 80’er jaren in de Franse plaats Verdun ontaard in een aanvaring. Ik had genoeg van die egocentrische dopehead.” Er wordt teruggeblikt naar 1981, wanneer Bob en Jules, samen met een grote filmploeg ‘Het veld van eer’ opnemen in Verdun. De vriendschap komt op het spel te staan.

We zien hem in 1980 door de stad fietsen. Zwarte

Terwijl we zachtjes krakerige marsmuziek horen,

hoed op, wapperende jas. Hij staat in de metro

zien we een jonge Bob Visser begin jaren tachtig,

naar Rotterdam-Zuid. De havengebouwen schieten

die met graafmachines een loopgravendecor uit de

als zeekastelen achter hem voorbij. Hij presenteert

Eerste Wereldoorlog graaft in een buitenwijk van

een ander programma van Bob, ‘Stadsgezicht’ en

Rotterdam. Bob: ‘De film maken ging niet zonder

declameert:

slag of stoot. Het scenario werd door Jules, Rien Vroegindeweij en mijzelf geschreven. Het was ontzettend moeilijk om op één lijn te blijven. Jules

Tegenwoordigheid van geest En realisme in het kwadraat Vieren onverstoorbaar feest In een opgebroken straat (…)

leefde voornamelijk ’s nachts, wij overdag.” We zien super-8 beelden van Verdun en fragmenten uit de film. Bob: “Om research te doen voor het scenario gingen Jules en ik naar de voormalige slagvelden van Verdun. Dat heb ik op super-8 beelden vastgelegd. We waren erg onder de indruk

We zien de dandypresentator in rake taal de wereld

van de lugubere omgeving. ’s Nachts zat Jules uren

om zich heen duiden. Deelder: “Groei of verdwijn,

in bad terwijl ik de slaap probeerde te vatten. Tegen

dat is het motto van deze tijd. Er is altijd nog een

de ochtend vielen we pas in slaap en kregen ver-

goede kans voor hen die zich met hart en ziel wijden

schrikkelijke nachtmerries. We hadden destijds een

aan één groot, onwankelbaar doel, voor hen, die

erg hechte band. Toch werd de film een keerpunt in


25

onze relatie. Hetzelfde jaar waren we met een grote

Jules verweet Bob hem verraden te hebben door

filmploeg neergestreken in Verdun. Jules speelde

zijn naam te noemen bij de politie. Bob vond Jules

de rol van de Dood. Maar om zichzelf voor lange

een verrader omdat hij de drugs ter attentie van

tijd van dope te voorzien, had hij een behoorlijke

hém had opgestuurd. Met die actie liepen ze het

hoeveelheid amfetamine verstopt in een boek met

risico een lange gevangenisstraf in Frankrijk te

de titel ‘Dictators van Amerika’ en liet het opsturen

moeten uitzitten. We zien Deelder een gedeelte

naar ons Franse adres. Aan mij geadresseerd! Toen

voordragen uit zijn verhaal ‘Fun in Verdun’ dat ge-

ik het pakketje in het postkantoor ophaalde werd

baseerd is op het Franse proces-verbaal, waarbij de

ik meteen in de boeien geslagen door de Franse

heer D. en de heer V. hun verklaringen afgeven:

douane. En later Jules ook. Samen werden we in

‘We vragen de heer V. of hij ons kan vertellen voor

het douanekantoor aan een verwarmingsbuis vast-

welk lid van de filmploeg de drugs in het pakket

geketend. Ik zag het hele filmproject, waarbij veel

bestemd kunnen zijn.

geld was gemoeid, volledig in het water lopen. Het

De heer V. verklaart daarop: “Onder de leden van de

enige wat Jules constant riep in dat kantoor was:

filmploeg is er maar een die verdovende middelen

‘C’est n’est pas de cocaïne, c’est d’amfetamine!’

zou kunnen gebruiken. En dat is de heer D. (…)’

We zien oud filmmateriaal dat Bob draaide tijdens

(Onderstaande ontmoeting staat gepland voor het

de 65e herdenking van de slag bij Verdun. In de

voorjaar van 2012, maar voor nu maken we ons een

schouwburg werd dat gevierd met een defilé van

voorstelling van hoe dat zou kunnen verlopen.)

overlevenden. Met die oud-strijders gingen Jules en Bob naar de plaats waar zij hadden gevochten.

Terug naar het heden. Opnieuw ontmoeten Bob en

Bob: “Na veel ambassadedruk en door de invloed

Jules elkaar in Verdun. Het voorval in de ‘stad des

van de oud-strijders werden we ‘s avonds weer

doods’ van jaren geleden wordt eindelijk uitgespro-

vrijgelaten en konden we uiteindelijk de film af-

ken. Terwijl we sfeervolle rustige jazzmuziek van

maken. We hadden mazzel gehad met die oud-

krakerig vinyl horen, zien we Jules en Bob samen

strijders, anders hadden we een behoorlijk tijdje

op het ronde dak van Fort Douaumont ijsberen. Een

moeten brommen in een Franse gevangenis. De

grote oranje zon hangt vlak boven de horizon. Ze

volgende dag stond in ‘Le Journal de Verdun’ het

praten het uit. Bob wil weten hoe Jules er na al die

verhaal over die Hollanders en hun drugs. “Ils ne

jaren over denkt. “Het enige dat Jules zei toen ze

passerons pas.” (Ze kwamen er niet door). Dit

destijds werden vrijgelaten was: ‘Nu zijn we zeker

voorval zette een punt achter onze vriendschap.

geen vrienden meer?’

Alhoewel we nog wel projecten deden, hebben we de ruzie nooit echt uitgesproken.

Als ze terug zijn gekomen in Rotterdam lopen Bob

Jules schreef de geschiedenis van zich af in het

en Jules door de binnenstad, langs de Nieuwe Bin-

verhaal ‘Fun in Verdun.’ Ik zag het meer als het

nenweg waar op een muur recent een gedicht van

‘Verraad van Verdun’.”

Deelder in grote neonletters is onthuld: ‘De omgeving van de mens is zijn medemens’.

27

Bob en Jules gaan voor een aperitief naar Café Ari. Onderweg trekt Deelder de ene na de andere gevatte oneliner uit de hoge hoed over alles dat mis is in de stad. “De jeugd van tegenwoordig heeft geen enkel historisch besef meer!” foetert hij en draagt het gedicht voor uit zijn recente dichtbundel ‘Ruisch’:

Hartcore Het hart van Rotterdam uit puin en as herrezen klopt weer als een speer en niemand houdt het tegen Het is de motor van het land De bron van alle leven Het middelpunt van het heelal Het brood waarvan we eten Het hart van Rotterdam mag dan een kunsthart heten Het is het centrum van het nu De harde kern van heden

Dan zien we Deelder en Visser zitten in Café Ari en zegt Bob lichtelijk aangeschoten terwijl Deelder naar de toilet loopt: “Gezelligheid was een woord waar Jules vroeger een grafhekel aan had. Nu lijkt hij er best mee te kunnen leven.”

29


5. DE DOOD De dood vormt het grote thema van al Deelders

ook sprake van een nachtploeg. Ik heb hier dan ook

werk. ‘Zonder de dood zou het leven niks waard

voor een opwaardering van de onderwereld gepleit.

zijn,’ is zijn credo. We brengen de hedendaagse

Ja natuurlijk man! Die horen er ook gewoon bij.

oudere Deelder in beeld waarin de jongere steeds

Zonder onderwereld geen bovenwereld snappie?”

meer gevangen lijkt te zitten: Deelder wil nog van alles, maar het lichaam kan steeds minder. Boven-

De grote vraag is, regeert de Rotterdamse nacht-

dien doet de dope ook niet meer wat het moet

vorst nog wel over de nacht? Deelder keert tegen-

doen. “Een leven zonder speed is het leven niet!” is

woordig steeds vaker eerder huiswaarts van een

zijn lijfspreuk. “Vroeger kon ik er dagen op door-

party. Zelden zie je hem ’s nachts na tweeën nog

gaan, tegenwoordig nog een paar uur. Hoe je het

rondstruinen in de binnenstad. Wordt het niet tijd

ook keert of went, het lijf wordt eens resistent (…)”

om het stokje eens door te geven? “Nee, nee, nee,”

Hoe ziet hij zijn eigen einde tegemoet? Is Deelder

antwoordt hij dan, “er valt niet aan te torsen: ik ben

niet te oud om het adagium ‘beter op te branden

Nachtburgemeester voor het leven. Maar naar een

dan uit te doven’ nog te hanteren? Zal hij net als

goeie secondant heb ik wel oor. Die mag dan zo nu

Herman Brood, wanneer het lichaam onwillig wordt,

en dan de honneurs lenen.”

de stekker eruit trekken? Nog nooit heeft Jules Deelder zich medisch laten Het contrast tussen de oude en jonge Deelder

keuren. Hij wordt vaak een medisch wonder ge-

wordt mooi geïllustreerd tijdens een jaarlijks terug-

noemd. Zelf houdt hij de schijn ook graag hoog,

kerend evenement, Het Nachtburgemeester Con-

zijn ‘onsterfelijke’ imago is nu eenmaal wat de kassa

gres, dat afgelopen jaar voor het eerst in het Bra-

doet rinkelen. Maar mensen die dichtbij hem staan

bantse dorp Middelbeers werd gehouden. Deelder

weten beter. Deelder heeft dikwijls ouderdoms-

is weliswaar de oude oppernachtburgemeester,

kwaaltjes, maar maakt daar zelden gewag van.

maar voert ten overstaan van zijn jongere

Dus willen we hem graag laten onderzoeken.

collega’s van de nacht nog steeds de boventoon.

Alvorens Deelder opnieuw met de New Cool Collec-

We zien hem telefonisch geïnterviewd worden, ter-

tive op een grote tour door het land trekt, laten we

wijl beelden voorbij schieten van het congres. “Kijk,

hem medisch keuren door een team artsen.

het is ooit bij mij begonnen, als bijnaam weet je wel.

Tegelijkertijd wordt zijn klassieke Citroën CX ge-

Een Rotterdamse fietsenmaker gaf mij die. “Kijk,

reviseerd door een team monteurs. Zowel zijn lijf als

daar loopt de nachtburgemeester,” riep hij ineens.

oude auto worden in snel versneden scènes onder

Nu zijn er overal nachtburgemeesters die gekozen

de loep genomen. De Citroën wordt na tijden onder

moeten worden en allerlei verplichtingen hebben.

het stof te hebben gestaan opnieuw startklaar

Naja. Dus nu zit ik hier in Middelbeers tussen de

gemaakt. Auto opgekrikt, banden vervangen. Auto-

varkensboeren met vijftien collega’s van de nacht

radio verwisseld voor een iPod-installatie. Tegelijker-

te discussiëren over het Nachtburgemeesterschap

tijd wordt Deelder gekeurd in het ziekenhuis.

en de stadsproblematiek. Kijk, bestuurders willen

Een CAT- en MRI-scan. Röntgenfoto’s. Reflex-

allemaal dat ‘s nachts iedereen in zijn nest ligt.

oefeningen. Een stethoscoop. Deelder: “Je kunt je

Dat gaat natuurlijk niet. In een beetje grote stad is er

afvragen of deze kijk in de keuken de maaltijd nu

31


wel ten goede komt?” Wanneer de arts zijn speed-

We zien Deelder achter de draaitafel op het North

gebruik ter sprake brengt, steekt hij van wal: “Ik heb

Sea Jazz-festival, waar hij elk jaar eregast is, terwijl

altijd het gevoel gehad dat mij niks kan gebeuren.

hij Chet Baker draait en de plaat rechtop houdt

Stond er nooit bij stil dat het ook wel eens fout zou

zodat iedereen kan zien wat hij draait. We horen

kunnen gaan. Alsof ik een beschermengel heb.

Deelders stem: “De dag dat ik Chet Baker voor het

Ik kan er ook erg goed tegen moet ik zeggen. Ik

eerst hoorde vergeet ik nooit. Dat was een open-

heb een heleboel mensen gek zien worden van de

baring! Jazz was direct een liefde voor het leven.

speed en de pijp uit zien gaan. Het is natuurlijk ook

Twee dagen voor zijn dood speelde Chet Baker in

een keihard middel, maar ik word er ijzig kalm van.

café Dizzy. Ik sprak hem even. Ik vroeg hem hoe-

Dat is belangrijk geweest om de schroom die ik

lang hij hier nog zou blijven. Waarop hij antwoordde:

had als ik moest optreden te overwinnen. Ik ga het

‘Ik weet niet hoelang ik hier nog ben.’ Twee dagen

podium op en pats boem: muil houden! Ik ben aan

later namen die woorden ineens een heel andere

het woord.”

betekenis aan. Had ik m’n muil nou maar gehouden.”

Voor de medische uitslag van Deelders fysieke onderzoek (tegen het eind van de documentaire

We zien beelden van diverse filmploegen en horen

onthuld), gaat hij samen met chauffeur Krijn en Ari

een radioreportage van Rijnmond-verslaggever Jack

naar het Erasmus MC ziekenhuis. Hij heeft voor de

Kerklaan in de zomer van 1998: “Deelder is dood.

gelegenheid een wit kostuum aangetrokken. Dan

Het staat op de telex. De hele stad is in rep en

krijgt hij van een team artsen de uitslag. Deelder

roer. Hij is in geen velden of wegen te vinden voor

hoort het gelaten aan en zit schaapachtig voor zich

commentaar. Dat betekent dus dat hij misschien

uit te staren. (Is Deelder een medisch wonder? Hoe-

wel écht dood is. Ik sta bij hem op de stoep en er

lang hebben we hem nog in ons midden? Gezien de

staan allemaal busjes met cameraploegen voor de

onvoorspelbaarheid van de diagnose, kunnen we

deur. Ah, de deur gaat op een kier. Deelder kijkt om

niet anders dan benieuwd zijn waar de artsen mee

de hoek: ‘Ik ben niet dood!’ (Bam. Deur dicht.) Nou

gaan komen. Deelder heeft al ingestemd met de

beste luisteraars, zoals u hoort. Deelder leeft!’

eventuele medische check-up.) We zien archiefbeelden waarbij Deelder met een Een korte toevoeging wordt in beeld gebracht

dodenmasker op het podium staat en horen onder-

waarbij vrienden en aanverwanten het hebben over

tussen zijn woorden:

‘Deelder, de gedisciplineerde gebruiker’. Ondertussen zie je Deelder alleen in Café Ari een gin-tonic

‘Ons gaan is een komen ons komen is een gaan De zin van het leven is dat we vergaan.’

drinken terwijl hij een krant leest (hij heeft erg slechte ogen en leest een krant altijd met zijn neus er bovenop). “Nooit zul je hem dronken aantreffen,” zegt uitbater Ger Koedam. Een andere kroegbaas: “Hij komt aan de bar, bestelt twee of drie gin-tonics, en dan weer even niet. Ik heb hem nog nooit waggelend de deur uit zien lopen.” Een collega-speed-

We zien beelden van een jongere Deelder die ooit

gebruiker: “Ik ken niemand die er zo goed mee om

voor twintigduizend man publiek een popfestival

kan gaan als hij. Speed lijkt hem niet aan te tasten,

moest openen met een alarmpistool. We zien hem

maar juist te conserveren!”

dat pistool tegen zijn hoofd zetten en schieten.

33

Zijn hoofd klapt van de druk de andere kant op.

De camera zweeft om Deelder heen, op 160 meter

Deelder vertelt het verhaal. ‘Dat had ik zwaar onder-

hoogte, bovenop het dak van de wolkenkrabber

schat. Die knal was knoeihard! Maar goed, ik zat

Montevideo op de Kop van Zuid, terwijl je hem

ook zwaar onder de LSD en de speed. Sindsdien

hoort zeggen: “Een paar dagen voordat Herman

hoor ik constant een ruisch, piep of fluit in mijn

van het hoteldak sprong, hadden we het er nog

linkeroor. We horen Deelder voordragen uit zijn laat-

over. Dat wanneer je van grote hoogte springt, je

ste poëziebundel Ruisch:

dan waarschijnlijk al bent weggevlogen voordat je de grond raakt. Ik denk dat Herman nog drie keer

(…) ‘al was het alleen maar als alternatief voor de dodelijke stilte die bij afwézigheid van ruisch of piep of fluit in de bovenkamer in zou treden.

rond het Hilton vloog voordat-tie vertrok.” Terwijl de camera verder doorzweeft van Deelder over de Rotterdamse binnenstad, hoor je Deelders gedicht over de dood, terwijl de ondersteunende muziek van New Cool Collective accelereert:

De zus van Deelder komt aan het woord: ‘Het is frappant, maar de laatste jaren lijkt Jules steeds meer op dat broertje van toen we nog klein waren. Hij was altijd een beetje verlegen, ingetogen echt, maar een enorm lief mannetje. Hij leefde in zijn eigen wereldje. Ik ben blij dat hij de gekte van dat drugsgebruik in de jaren tachtig overleefd heeft. Toen dacht ik dikwijls, dat duurt niet lang meer. Tegenwoordig hebben we weer hele leuke gesprekken over vroeger...’ (Van chauffeur Krijn hebben we onlangs vernomen dat Deelder hem vertelde het liefst te willen stoppen met zijn speedgebruik, maar dat zoiets na 40 jaar nogal risicovol is voor zijn lichaam – zie Herman Brood. Deze woorden willen we graag op camera uit Deelders eigen mond zien te vissen)


De dood is piep De dood is knor (…) De dood is punt De dood is uit

6. EINDE

Midden in de nacht zie je de voordeur van huize Deelder rustig opengaan en Deelder thuiskomen. De nachtvlinder die op de voordeur zat, fladdert met hem mee terwijl hij sluipend op zijn tenen zijn weg vindt in het karige maanlicht dat naar binnen schijnt. Een nummer van Charlie Parker (“All the things you are”) zet zachtjes in. Hij hangt zijn jas aan de kapstok, loopt de woonkamer in en schenkt zichzelf op de tast een cognac in. Hij wandelt naar zijn ‘studio’, steekt een joint op en begint te roffelen met z’n drumkwastjes. We zien hem met zwarte vlinderbril onder water liggen in zijn badkuip (bubbels met rook komen bovenborrelen) en horen hem dichten:

‘de treurige aanblik van een dooie grapjas op het kleedje tussen badkuip en wc gesneuveld in zowél het harnas als zijn blote reet.’

De nachtvlinder dwarrelt out-of-focus, het geluid van muziek neemt af. Een vogel tsjilpt zacht op de achtergrond. Een mooie timelap van Rotterdam is te zien waarbij het ochtend wordt en de drukte toeneemt. Na een paar seconden hoor je een ijzige schreeuw van Deelder (zoals hij zijn optreden met de New Cool Collective begint) en start het lied ‘Zonder jou’ (kan ik pas leven, zonder jou ben ik pas vrij, zonder jou ben ik pas mij...) De aftiteling begint, terwijl je Deelder met craquelé stem op het podium zijn smartlap ziet zingen.

37

Bijlagen CV Bob Visser CV Michael Barzilaij CV Roel van Tour CV David Spaans Bibliografie Filmografie

CV BOB VISSER Regisseur - Producent - Scenarioschrijver

DIVERSE TV PRODUCTIES Regisseur/Producent/Producer

2011 WHO THE F*CK IS DOX Documentaire over Rapper Unorthadox geproduceerd in samenwerking met Omroepvereniging BNN.

Creatief ontwerp App Juffrouw van Zanten voor uitgeverij Lemniscaat.

Portret Dirk Polak regie, producent voor uitgeverij Lebowski Roteb Journaal. 42 afleveringen voor intern gebruik sociale werkplaats Roteb.

Bob Visser Neon Media B.V. Lloydstraat 9a 3024 EA Rotterdam

2010 Last Tycon

25-09-1949

Regie voor vier portretten van Rotterdamse fotografen voor een tentoonstelling in Museum Rotterdam.

Internationale co-productie met MLK Production Spain. Première Spaans documentaire festival Malaga.

Rotterdamse School

[email protected] www.neonmedia.nl

Jasper de Beijer

+316-24238521 +3110-4367734

Commercials ‘Het Groene Hart’

Regie van een portret over de kunstenaar Jasper de Beijer t.g.v. zijn tentoonstelling in het Haags Gem. Museum. Regie van vier commercials voor St. het Groene Hart.

2009 Gaandeweg Producent documentaire over dichter Rien Vroegindeweij. Voor TV Rijnmond ondersteund door het Media Fonds.

Stencil King Documentaire over kunstenaar Hugo Kaagman.

2008 Gorcums Journaal Portret van de Stad Gorinchem met John Buijsman. 8 delen voor TV Rijnmond.

De Never Ending Story van de Delft Regie, scenario Real Life Soap over de Herbouw van een 18e eeuws Oorlogsschip. 13 delen voor TV Rijnmond.

2007 Muisje Pierieliepiepielo Producent van 17 afleveringen van korte animatiefilmpjes voor Omroep Brabant.

Studio Rotterdam.net Website met alle films van het Rotterdams Filmfonds

EXITING DVD release Documentaire Cornelis Bastiaan Vaandrager in eigen beheer.

2006 En Toen Regie en scenario van 6-delige geschiedenis avonturenserie voor Villa Achterwerk VPRO TV / Zapp 2002-2006

Eefje Wentelteefje Producent Animatie serie, regie Jeroen de Leijer. 17 afl. VPRO TV / Zapp

2005 Mr. Kahona Positive Happines Show i.s.m. RaNJ Digital Entertainment. 14 afleveringen voor omroep Llink.

Koken op Zee Regie, producent van Kookprogramma 7 afl. VPRO TV

2001-2004 NeON Media produceert en regisseert series, documentaires en mixed-media projecten voor o.a. NPS, VARA, VPRO TV Rotterdam Filmfestival, Rotterdam Culturele Hoofdstad 2001, TV Rijnmond

1996-2011 Moois Wekelijks cultuurprogramma voor TV Rijnmond NeOn Film-TV i.s.m stichting MOOIS-Media

1991

FICTIE TV JEUGDSERIE’S

Regisseur/Scenarioschrijver/Producent

2006 En Toen VPRO TV 2004 Villa Achterbuurt Zomerpresentatie Villa Achterwerk. VPRO TV 2000 Tampie Searchbabe ism Theo Wesselo.10 afl. VPRO TV ‘96-’97 ClipClup 17 delige jeugdserie. VPRO TV

JEUGD ANIMATIESERIE’S Producent/Scenarioschrijver

2005 Bombaj! Animatiefilm. Regie Didi Hovingh voor de VPRO TV

‘03-’04 Def Dada Platvorm voor nieuwe animatoren. VPRO TV

Presentatie ‘Gasthof zum Postmoderne’. VPRO TV

2002 Sinterklaas heeft zor gen

1994-2003 Het Was

2001 Sinterklaas en de struikrovers

Regie Didi Hovingh. 40 min. VPRO TV Regie Didi Hovingh. 40 min. VPRO TV

Wekelijkse historische programma. NeON Film-TV i.s.m.TV Rijnmond, TV Gelderland en TV West

‘94-’03 Verhalen van de Boze Heks

1987-1990 Buch

Regie Didi Hovingh. 26 afl. AVRO TV

Regie Didi Hovingh. 52 afl. VPRO TV

1992 Kleine Sjang 1990 Kniperdeknap

Regie Bob Visser. VARA

Regie Didi Hovingh. 15 afl. VPRO TV

SPEELFILMS

NeoN Media is zeer actief met het streamen (uitzenden) van video en TV op internet

Regisseur/Scenarioschrijver Bob Visser

1989 Plan Delta 1984 Klasses trijd 1983 Het Veld van Eer

DOCUMENTAIRES Regisseur

1996 Exiting C.B. Vaandr ager 1986 The Last Genius over Salvador Dali and Me 1977 Stads gezicht i.s.m. J.A. Deelder

‘01-’05 Publieke omroep Llink (voorheen De Nieuwe Omroep)

‘01-’04 Camera Poëtica Tientallen dichtersportretten voor de internetsite NeON Film-TV i.s.m. Poëtry International

1999 Eefje Wentelteefje Animatieserie. 80 afleveringen NeON Film-TV i.s.m. UPC

CV MICHAEL BARZILAY Regie - Montage - Scenario - Camera - Productie Interviews - Reportages - Presentatie - Artikelen Michael Barzilay Hoge Filterweg 608 3063 KL Rotterdam 06-10-1970 [email protected] www.michaelbarzilay.nl www.youtube.com/michaelbarzilay +316-55171544

CITY MEDIA ROTTERDAM [2008 - heden]

is een nieuw digitaal netwerk met websites en grote schermen in openbare ruimtes, het ‘virtuele spiegelbeeld’ van de moderne stad. Als filmer/journalist maak ik wekelijks drie tot vier films van typisch Rotterdamse zaken en actuele aangelegenheden. Daarbij verzorg ik het camerawerk, doe ik de regie, montage, productie en schrijf ik de tekst.

PRODUCTIEHUIS BARZILAY [2006 – heden]

als zelfstandig producent, regisseur, editor en redacteur maak ik zo’n vijf jaar korte filmproducties voor de commerciële en culturele industrie. Te zien op: www.youtube. com/michaelbarzilay

BLVD Man

[Juli 2007 – heden] is een brutaal en stijlvol mannenmagazine mét inhoud. BLVD MAN bericht niet over de toestand in de wereld, maar over de wereld van zijn lezers: leven, werk, auto’s, gadgets, mode, sport, vrije tijd en reizen. En dat alles met stijl, originele invalshoeken en een dosis eigenzinnigheid. Voor BLVD MAN doe ik tweemaandelijks de coverinterviews met bekende Nederlanders en reportages.

NL MAGAZINE [Juli 2010 – heden]

is een gratis magazine (landelijke oplage 500.000) dat in zes grote steden lifestyle- en uitgaansinformatie over de stad biedt. De NL-magazines brengen tweewekelijks interessante interviews en reportages vanuit de cultuuren uitgaanswereld, gecombineerd met een complete en actuele uitgaansagenda. Ik schrijf de column voor NL10.

GOODIES

[December 2006 - juli 2008] was het magazine voor een duurzame lifestyle. Als het alterego ‘Inspector Mike’ maakte ik films over ‘groene zaken’. Iedere zondagmiddag te zien bij RTL4 en elke week een nieuwe reportage op het internet. Daarbij verzorgde ik de regie, productie, camera- en redactioneel werk en schreef ik artikelen voor het magazine Goodies.

RTL 4

[April – juni 2007] Elke zondag was ik een vast onderdeel vaan het RTL 4-programma: ‘Goodies’, gepresenteerd door Isa Hoes en Antonie Kamerling. Als Inspector Mike zocht ik naar manieren om lekker te leven maar wel bewust.

TALPA

BARBAAR!

Entertainment Live, een dagelijks showbizzprogramma, bracht het laatste entertainmentnieuws voordat RTL Boulevard aanving. Presentatie: Evert Santegoeds, Anouk Smulders en Sjimmy Bruijninckx. Wat is er mooier dan deel te nemen aan de geboorte van een nieuwe omroep. Dagelijks als regisseur/verslaggever met een cameraploeg nieuwsitems maken.

Barbaar was een intermediair platform, een virtuele galerie, waar kunstenaars, vormgevers, particulieren en het bedrijfsleven elkaar konden vinden. Met een groepje virtueel designers bouwden we een virtuele ‘grot’ dat toegankelijk was via het internet. Er waren schilderijen, sculpturen, designmeubelen, installaties en filmpjes te bezichtigen, en aan te schaffen. Helaas was het idee te hoog gegrepen en niet haalbaar in de prille internettijd.

[December 2005 – december 2006]

DIF

[Juni 1998 – december 2001]

[Januari 2003 – juni 2008]

MAS VIDEO

terecht een bookazine genoemd (een glossy magazine in boekformaat van 350 pagina’s). Topjournalistiek pur sang qua onderwerpen, artikelen, fotografie en design. Bij Dif deed ik redactioneel werk en voor elke editie schreef ik twee a drie artikelen. Ik werkte er met de besten uit hun vak. De recensies logen er niet om.

Voor het Mexicaanse productiehuis Mas video maakte ik anderhalf jaar lang vijf dagen per week video’s van safaritochten en jungle-expedities. Daarnaast maakte ik ook promotiefilms voor diverse organisaties in Jalisco, Mexico. Daarvoor en -na trok ik backpackend door Mexico.

NORTH SEA JAZZ

WILLEM DE KOONING ACADEMIE

daar doe ik jaarlijks de live-presentatie in de Bol.comstand ten overstaan van een groot publiek, te zien op de Bol.com-website. In drie dagen tijd doe ik zo’n dertig interviews met nationale en internationale musici. Met drie vaste camera’s, een losse, een schakelwagen, geluids- en lichttechnici, een volwaardige studio, een aanzienlijk publiek, ‘grote’ artiesten en live-uitzendingen, voelde ik me als een vis in het water. Zeer leerzaam en enerverend.

Studie aan de Willem de Kooning Kunstacademie te Rotterdam. Opleiding: Audiovisuele vormgeving. Vakken: audiovisuele-, virtuele-, grafische vormgeving, illustratie, ideeontwikkeling en cultuuren kunstgeschiedenis. Met: Adobe Photoshop, -Illustrator, -3D-dimensions, -Première, Director, Sound-edit, Final Cut.

[Juli 2008 - 2010]

AUDAX MEDIA

[Oktober 2003 – juli 2005] Voor Weekend (oplage: 190.000), Glossy (oplage: 110.000) en AktueelMAN (oplage: 55.000) deed ik weke lijks grote interviews met bekende Nederlanders en maakte ik sfeerverslagen van premières, gala’s en jetsetfeestjes etc. In Dif schreef ik er een (ironisch) artikel over: “De wonderlijke wereld van de bladen”.

BRIGHTER WORLD

[Juni 2001 – september 2003] Tweejarige privéopleiding journalistiek van Fons Burger (bekend van Nieuwe Revu en Nighttown), waaronder: persberichten, participerende journalistiek, reportages (zowel video als tekstueel), research, artikelen en andere redactionele exercities. Hier leerde ik de kneepjes van het journalistieke vak. Mijn AV-opleiding op de WdKA kwam goed van pas. Wekelijks maakte ik diverse filmpjes over ‘goede zaken’.

[september 1998 – januari 2000]

[Augustus 1995 – juni 1998]

CV ROEL VAN TOUR Fotograaf / Cameraman Roel van Tour Mathenesserweg 60 b 3026 HD Rotterdam 11-05-1976 [email protected] +316-44698111

CITY MEDIA ROTTERDAM

Regisseur, editor, cameraman, redacteur, productie

2008 - Heden City Media Rotterdam is een nieuw digitaal netwerk met websites en grote schermen in openbare ruimtes, het ‘virtuele spiegelbeeld’ van de moderne stad. Als filmer maak ik wekelijks drie tot vier films van typisch Rotterdamse zaken en actuele aangelegenheden. Daarbij verzorg ik het camerawerk, doe ik de regie, montage, productie en schrijf ik de tekst (onder auspiciën van de eindredactie).

STUDIE

2001-2002 Faculdade de Belas Artes, Porto 1999-2002 Willem de Koning Academie, R’dam 1996-1999 Grafisch Lyceum Rotterdam

BEURZEN

2006 Starterstipendium Fonds BKVB OPDRACHTGEVERS KPMG, Studio Dumbar, Christien Meindertsma, Frank Bruggeman, SV interieur groep, PROOFF, Architecture Work Room, NEON media, IN10, ARA, NAI, Hella Jungerius, OVG, Zeeuws Museum, Audax Textiel Museum, Studio REV, Canadian Embassy Berlin, Champalimaud Foundation, The Nature Conservancy, Rails Magazine, Studio Makkink & Bey, Innovatie Platform, SkipIntro Amsterdam, Syd Lee, Studio Beige, Gerrit Rietveld Academie.

AGENT PAR 31

FILMS / CAMERA 2011

2005

INTERZONE

TE GEK MOMENT

Een integer filmportret over Bart Chabot. Bekend, bemind, verguisd. I.s.m. Jeroen Rozendaal. Met o.a. Remco Campert, Ronald Giphart, Anton Corbijn, Raymond Thirry, Gerrit Komrij

Een filmportret van dichter, querulant en ‘enfant du kolere’ Frans Vogel. I.s.m Victor Vroegindeweij en NEON media.

HERTOGIN HEDWIGE

2004

Een museale film over gecultiveerde en wilde natuur in de Hedwige polder. I.o.v. Het Zeeuws Museum. I.s.m. Frank Bruggeman

OP PAPIER BESTA JE NIET

2010

LES HANGARS

VLA S Z59

Een video drieluik over oude hangarpanden aan de Garonne in Bordeaux. I.o.v. Mairie de Bordeaux

Een serie korte films over het maak proces van vlas i.o.v. Christien meindertsma

GEVONDEN VOORWERPEN

BUILDING FOR BRUSSELS

Een analytisch stadsportret van Den Helder. i.s.m. Vincent van Duin.

Een 5-tal films over urbanisme in Brussel toekomst van de europese hoofdstad. i.o.v. Architecture Workroom / BOZART brussel i.s.m. Victor Vroegindeweij

2009 THE PERFUME ROUTE Vooronderzoek en korte film over antieke parfumroute tussen India en het Midden-Oosten. O.a. in Iran, Bahrein en India

12 Een documentaire over de fretclick. Een legendarische groep skateboarders. Over jongensdromen en teleurstellingen. I.s.m. Gyz La Rivière

EINFACH SO Een zes-tal filmportretten over bijzondere berlijners. Fantastische verhalen op, rond, voor en na De Muur. I.o.v. Canadese Ambassade Berlijn. i.s.m. Graham Smith. Vertoning in Marshall Mc Luhan Art Space, Berlijn.

2008 GAANDEWEG Een documentaire over dichter Rien Vroegindeweij. Een film over ambitie, onvoltooide dromen en verwachtingen. I.s.m Victor Vroegindeweij

2007 NOLI ME TANGERE Een impressionistische short over het schrijven en de lotgevallen van schrijver Jeroen Brouwers

Een korte film over 2 uitgeprocedeerde meisjes (10 en 11 jaar) uit Afghanistan en Tsetjenië.

CV DAVID SPAANS

2011 HOLLANDSE MEESTERS VAN DE 21STE EEUW Een serie portretten van hedendaagse beeldende kunstenaars, waarvan 2 door Sonia Herman Dolz

KINDEREN MET KOPZORGEN Documentaire over de Riagg Rotterdam van Ingeborg jansen

VAST

Geluidsman

Documentaire over jeugdetentie Rotterdam van Ingeborg jansen

29-12-1970

2010 DE NIEUWE HEILIGE Documentaire van Allard Detiger over Yevgeny Rodionov, een gewone Russische jongen die sneuvelde tijdens de eerste Tsjetsjeense oorlog en door het volk werd uitgeroepen tot heilige.

FLOWERBOMB Documentaire van Menna Laura Meijer over trompettist Colin Benders die met zijn hiphoporkest Kyteman in 2009 furore maakte. NPS

2009 KANKER (in produktie) Documentaire van Sonia Herman Dolz over de ziekte kanker. IKON

STEM VAN DE MEESTER (in produktie) Documentaire van Hester Overmars over de jonge en veelbelovende counter tenor Oscar. NCRV

MODELLEN MET KARAKTER Documentaire van Nadine Kuipers over de modellenwereld. NCRV

2008 BLANCO Documentaire van Sonia Herman Dolz over dansgroep Conny Jansen. TV Rijnmond

2007

2003

SWEETY

JIM

de vrienden, het verraad en de moord op Maja Bradaric Documentaire van Menna Laura Meijer over Maja Bradaric-het meisje dat op 17 november 2003 werd vermoord door haar beste vrienden. BNN

MEISJES/GIRLS

2006 MARTHA Documentaire van Hester Overmars over een handige Turkse tapijtverkoper in Istanbul. NCRV Dokument genomineerd voor een Gouden Kalf 2007

JEUGDZORG Documentaire van Solly Schwarz over jeugdzorg in Nederland. NCRV Dokument

DE BOUWMANSTICHTING Documentaire van Eugene Paashuis over verslaafde vrouwen in Rotterdam. VPRO Tegenlicht

JONGERENLOKET documentaire van Eugene Paashuis over jongeren en werkeloosheid. VPRO Tegenlicht

SEXY 7-delige documentaire-serie van Menna Laura Meijer over jongeren en seks. VPRO

2005 JONGENS/BOYS Vervolg op documentaire MEISJES – drie meisjes praten over wat er nu eigenlijk mis is met die jongens van tegenwoordig. Regie Menna Laura Meijer. VPRO

ECHTE MANNEN Documentaire van Menna Laura Meijer over mannelijkheid anno 2004. HUMAN. Premiere Nederlandse Filmdagen 2005 – in Gouden Kalf competitie

2004 KOKEN OP ZEE Documentaire serie van Bob Visser over koken op schepen. VPRO

VILLA ACHTERBUURT Zomerprogramma van Mike Redman voor Villa Achterwerk. VPRO

Documentaire van Menna Laura Meijer over Jim Bakkum. IKON

Documentaire van Menna Laura Meijer over drie jongens die praten over wat hen het meest fascineert en wat zij het minst begrijpen : meisjes. winnaar vakjury Kinderkastprijs winnaar Dutch Academy Award/Gouden Beeld eerste Prijs Prix de Jeunesse Jubileumprijs Kids & Docs 2004

Bibliografie

De volgende literaire werken zijn geraadpleegd voor de opzet en het verhaal van de documentaire. Hieruit zijn ook de gedichten en verhalen geselecteerd die in gedeeltelijk in het filmplan voorkomen.

De Mensch Deelder

Pieter van Oudheusden en Herbert Verhey Veenuitgeverij 1986. Waarin opgenomen: J.A. Deelder teksten 1962-1985 Dit boek geeft een goed beeld van de ontwikkeling van Jules Deelder tot de dichter die hij nu is. Het is geschreven door echte Jules Deelder kenners bij uitstek.

Dromen van een Metropool

Patricia van Ulzen 2007 Uitgeverij 010, 2007 Dromen van een Metropool is een wetenschappelijke studie over Rotterdam in de periode van 1970 tot 2000 een periode waar het stedelijke en culturele klimaat van Rotterdam ingrijpend veranderde. Er staat een hoofdstuk in over de film ‘Stadsgezicht’ waarin de schrijfster het vertonen van deze film op televisie als het keerpunt in de beeldvorming ten opzichte van Rotterdam neerzet.

Ruisch J.A. Deelder

gedichten 2011, Uitgeverij De bezige Bij Dit is de recente dichtbundel van Jules Deelder die in drie weken tijd al aan een tweede druk toe was. In deze dichtbundel staat onder andere het grote gedicht over de dood een belangrijk element in de film.

Bzzulletin

J.A. Deelder-nummer, September 1992 Een literair magazine uit 1992 wat aan Deelder is gewijd. We lezen onder andere diepte interviews met Jules Deelder van Henk Blanken, Patrick van den Hanenberg, Bart Chabot, Rob Schouten.

J.A. Deelder: Vrijwel alle gedichten 2010, Uitgeverij De Bezige Bij

J.A Deelder: Vrijwel alle verhalen 2009, Uitgeverij De Bezige Bij

Filmografie

Er zijn diverse documentaires en films over Jules Deelder gemaakt. De meeste gingen over zijn liefde voor de jazz of over zijn gedichten. Een ander onderwerp wat is belicht in een film is de ontmoeting tussen Jules Deelder en Jimmy Hendrickx, gemaakt door Thorvald Kleve en Jeroen Kostense. Matte Maurik maakte een intiem portret over de dichter, waarin Deelder vooral werd geinterviewd. Het verschil tussen de al verschenen documenten en de film die willen maken ligt hem in de persoonlijke benadering van de maker Bob Visser en de gekozen themathiek. We brengen een ‘zwarte’ en een ‘witte’ Deelder aan het licht wat een totaal ander perspectief brengt dan reeds gemaakte documentaires. De paradox van de gespleten persoonlijkheid van J.A. Deelder. Bovendien worden er een aantal filmische en geënsceneerde scenes in de film verwerkt waarin Deelder zichzelf speelt.

Toelichting bijgevoegde DVD’s:

DvD Stadsgezicht, J.A. Deelder

Bijgevoegd om het vertrekpunt aan te geven van Jules Deelder als Televisie fenomeen. Door deze korte film, die in première ging op het IFFR Rotterdam 1976 en in VPRO-Gat van Nederland werd vertoond is Deelder’s leven als bekende dichter begonnen. Wij gebruiken het als vertrekpunt voor de film die we nu gaan maken. Diverse scènes in de film worden in het archief gedeelte van “Mijn leven als Deelder”opgenomen.

DvD EXITing

Bevat de door Bob Visser gemaakte documentaire over de nadagen en de dood van een andere bekende Rotterdamse dichter: Cornelis Bastiaan Vaandrager. Deze documentaire gemaakt in eigen beheer met ondersteuning van het Prins Bernhard is eveneens in première gegaan op het IFFR. Deze film waarbij in de montagefase Martin Bril heeft geadviseerd, wordt nog steeds als standaard werk gezien over deze bijzondere dichter. In de vormgeving is rekening gehouden met vertoning op een groot scherm, vandaar dat de door graficus Rick Vermeulen vervaardigde teksten op een klein scherm niet altijd duidelijk te lezen zijn. De eigenzinnige vormgeving en de wil om een literair fenomeen te vereeuwigen zie ik als overeenkomst met de film die ik nu van Deelder wil maken.

Lloydstraat 9a 3024 EA Rotterdam The Netherlands telefoon 0031 (0)10.4366001 email www

[email protected] www.neonmedia.nl

Mijn Leven als Deelder

Recommend Documents