Apeldoornse Angela van Dijk werd jarenlang door haar vader misbruikt. Ze heeft het borderline syndroom. Angela hield jarenlang dagboeken bij. Die dienden als basis voor haar ‘Dagboek van een borderliner.’ Door Arnold Zweers ‘De Stentor’
,,Mijn vader heeft mijn leven kapot gemaakt’’
,,Ik ben in de tuin aan het spelen. Het is lekker warm weer. We hebben geen grote tuin maar wel een gezellige. Sally, onze hond, rent van de ene naar de andere kant. Ze heeft veel plezier. Toch voel ik me niet veilig hier. Mijn vader roept me: ‘Popje, kom eens, geef papa eens een kusje. Nee, niet op de wang, op de mond, dat weet je toch. Zo…smak!’ Zijn natte, volle lippen kussen mijn kleine mond. De geur van bier dringt zich op in mijn neus. Het is een geur waar ik van walg. Het is misselijkmakend maar ook vertrouwd.’’ Een passage uit het begin van ‘Dagboek van een borderliner,’’ een boek van Angela van Dijk, het pseudoniem van een 43-jarige Apeldoornse vrouw. Ze beschrijft haar jeugd. Een jeugd van incest. Van een dominante vader die haar acht jaar lang – vanaf haar vijfde tot haar dertiende – seksueel misbruikte. Wat begon met kusjes, met ‘gluren’ als ze in haar badpak stond waardoor ze zich ongemakkelijk voelde, tot complete incest ‘met alles er op en eraan’’, de geslachtsgemeenschap incluis. Angela die haar werkelijke naam liever achterwege laat omdat ze nu een heel nieuw leven leidt, heeft er in psychische zin een beste klap aan overgehouden. Waaronder Borderline, een persoonlijkheidsstoornis die haar leven enorm heeft beïnvloed en waaraan ze zich dankzij intensieve therapieën langzamerhand weet te ontworstelen.
Angela heeft één zus, die volgens haar niet misbruikt is ,,omdat ze meer weerstand bood, mijn dominante vader beter wist te weerstaan dan ik.’’ De incest begon op haar vijfde, in 1973, en eindigde op haar dertiende. ,,Toen ben ik me gaan verzetten, ben zelfs gaan schelden op mijn vader. Hij hield er toen mee op.’’ Wat begon met gegluur (,,bijvoorbeeld als ik me na het douchen aan het afdrogen was’’) ging op haar zevende over in gemeenschap. Haar vader is jong, op 49-jarige leeftijd, plotseling overleden. Haar moeder leeft nog en is 67 jaar oud. ,,Zij beweerde dat ze nooit wat van de incest heeft gemerkt. Ze was zeer zachtmoedig, kon niet tegen mijn vader op.’’ Moeder ging altijd ‘’op tijd’’ naar bed en sliep allang als haar man, Angela’s vader, na uren tv-kijken de trap op sloop en de slaapkamer van zijn oudste dochter binnenging. Ook als zijn vrouw niet thuis was, vergreep hij zich aan het kind. Angela denkt achteraf dat haar moeder ‘geen antenne’ had voor het leed dat haar kind werd aangedaan. ,,Misschien was ze daarvoor wel teveel met zichzelf bezig. Als kind heeft zij ook veel ellende meegemaakt. Misschien sloot ze zich wel af voor wat er speelde.’’
Angela is geboren in de Rivierenbuurt in Apeldoorn-Zuid maar bracht het grootste deel van haar jeugd door in Beekbergen. Haar moeder en zus wonen er nog, vlakbij elkaar. Angela woont nu weer in Apeldoorn-Zuid. Op haar negentiende ging ze het huis uit. Als ze aan haar jeugd terugdenkt, overheerst de incest alle gevoelens en herinneringen. ,,De eenzaamheid. Ik wist niet waar ik met mijn ellende naartoe moest. Al gauw voelde ik dat het niet klopte wat er gebeurde. Dat gegluur. Dat ik mijn vader moest aftrekken. Ik vond het vies. Maar het was heel dubbel. Want tegelijkertijd voelde ik me heel speciaal bij mijn vader. We hadden samen een geheimpje, zo bracht hij het. Ik mocht er met niemand over praten. Ik was zijn prinses, zei hij altijd. En dan was hij heel aardig voor me. ‘’ Maar buiten het bed, in het dagelijks leven, voelde ze weinig liefde en genegenheid van haar vader. Wat ze – zo jong als ze was – voelde was een verborgen verdriet en een gevoel van eenzaamheid bij haar vader. Wat hij met mij deelde was kennelijk de vervanging.’’
Ze denkt dat haar ouders geen goede relatie hadden, anders deed haar vader dit toch niet bij haar? ,,Mijn moeder zegt dat hun huwelijk wel goed was. Maar ik kon het geen liefdevolle relatie noemen. Vader had een grote mond. Mijn moeder was dan heel nederig. Onderdanig. En barstte vaak in huilen uit. ‘’ Net als Jolanda uit Epe, het meisje dat twintig jaar geleden in het nieuws kwam omdat ze eveneens jarenlang onder meer door vader was misbruikt, trad Angela als haar vader weer eens met haar bezig was, uit zich zelf. ,,Dissociatie noemen ze dat. Je bent er wel, maar je voelt het niet.’’ Jolanda zei tegen de rechters die haar vader veroordeelden, dat ze zichzelf ergens in een hoekje van de kamer zag als haar vader op haar lag. Angela herkent dat. ,,Het is een vorm van zelfbescherming. Je treedt als het ware uit jezelf. Van angst, en verdriet.’’ Jolanda uit Epe. Ze weet ervan. ,,Maar in die tijd was ik er helemaal niet mee bezig. Ik wilde er niks van weten.’’ In haar boek komt ze naar voren als een nymfomane, een mannenverslindster. Heeft ze een relatie met een man, dan hengelt ze alweer naar een nieuwe mannelijke collega op haar werk. Soms vrijt ze met de een terwijl ze met de ander een relatie heeft. Niemand kan ze lang houden en ze trekt soms ook net zulke types aan. ,,Dat komt door borderline,’’ zegt Angela. ,,De ene dag is mijn vriend fantastisch, de volgende dag wens ik hem dood. Ik ben mannen zo gaan zien omdat ik ook zo tegen mijn vader aankeek. Noem het een haat- liefde verhouding.’’ Ze genoot van macht hebben over mannen, als reactie op de macht die haar vader over haar had. ,,Als ik met seks begin, ben ik de baas over hem, redeneerde ik. Vroeger lag ik daar verlamd en was mijn vader de baas over mij. Nu keerde ik het om.’’ Achterom kijkend zegt ze: ,,Ik gooide me bij die mannen te grabbel. Wilde aandacht. Ik was roekeloos. Eigen aan borderline. Er was ook nooit rust in mijn hoofd. En ik was altijd moe. Ik wilde telkens wat anders.’’ Altijd moe. Dat lees je op vele plaatsen terug in haar talloze dagboeken. Die hield ze jaren lang bij. Met de hand volgepend. Over wat haar vader met haar uitspookte. Ze vertrouwde het aan het dagboek toe. Moest het ergens kwijt. Omdat ze er met niemand over kon praten. Moe was ze natuurlijk ook omdat haar vader haar midden in de nacht lastig viel. ,,Ik sliep moeilijk in. Want ik vroeg me voortdurend angstig af: zou hij weer komen vannacht? Dan hoorde ik het kraken van de trap, mijn hart bonsde in m’n keel.’’ Angela had talloze relaties. Met één is ze getrouwd geweest, met Robert, de vader van haar nu achttienjarige zoon. ,,Toen vond ik Robert saai. Zou ik nu niet meer vinden. Nu zou ik hem omarmen. Maar het is te laat. Hij heeft een goed huwelijk en drie kinderen. Gelukkig heeft hij een goede relatie met onze zoon.’’ Na de dood van haar vader heeft ze een tweeledig gevoel . Het verdriet ,,omdat hij weg moet. De schreeuw naar een omhelzing van mijn vader, het hunkeren naar een beetje liefde. En warmte.’’ Als hij nog leefde zou Angela alsnog aangifte doen. ,,Nee, om vergiffenis vragen zou niet voldoende zijn.’’ Want, zegt ze, ,,mijn vader heeft mijn leven kapot gemaakt.’’
Passages uit Angela’s boek. Over de situatie thuis, eerst opa, dan vader: ,,Op een keer toen ik dertien jaar was, zei mijn opa: Laat me je eens goed bekijken, zo, dat ziet er goed uit.’’ Waarbij hij naar mijn borsten staarde. Ik moest rondjes draaien om mijn lijf te tonen. Ik vond het afschuwelijk. Maar niemand in mijn familie vond het vreemd.’’ ,,Op een ander moment wilde ik opa een kus geven , stak hij zijn tong in mijn mond. En lachen dat hij moest. Ik vond het zo vies.’’ ,,Mijn papa vraagt of ik boven op de zolderkamer wil komen. ’Angela, je weet toch dat je mijn popje bent?’ Je mag wel even op m’n schoot zitten. Hij kust mijn mond en wrijft over mijn rug. Dan vinden zijn handen een plekje tussen mijn benen. Hij vraagt of ik onderaan zijn buik en over zijn broek wil wrijven, daar waar de rits zit. Het wordt bobbelig in zijn broek en hij krijgt zo’n vreemde blik in zin ogen.’’ ,,Hij doet zijn broek open en wil dat ik het rare ding aai en vasthoud. Niet veel later komt er allemaal vies spul uit.’’ ,,Mijn papa voelt tussen mijn benen en wrijft heen en weer. Zijn piemel wordt groot en dik en hij wrijft met zijn piemel tegen mijn benen. Hij zegt: ,,Angela, ik ga nu op je liggen, dus laat het maar gewoon gebeuren.’’
Over haar relaties met mannen waarbij ze zwalkt van de een naar de ander, de mannen tegen elkaar uitspeelt en waarin seks centraal staat: ,,Wat een lichaam en geslachtsdeel heeft Jan, zeg! ‘’ ,,Chris ging door de grond toen ik vertelde dat ik met Jan naar bed was geweest.’’ ,,Ik verlang vreselijk naar Frits, een collega van mijn werk. Hij komt morgenavond langs, daar heb ik ontzettende zin in.’’
,,Chris zag me met een enorme smile achter de pc zitten. Hij dacht natuurlijk dat ik me Geert in adamskostuum voorstelde. ‘’ ,,Er danste ook een sexy donkere man en hij zong . Fantastisch. Wat een lijf. Goddelijk. Heerlijk om mijn dierlijke gevoel te uiten. Ik voelde me op en top vrouw.’’ ,,Ik werd heimelijk verliefd op een collega, Jaap. Jaap en ik stuurden elkaar over en weer seksueel getinte berichten.’’ Ongeveer twee procent van de bevolking heeft borderline. Dat zijn in Nederland bijna 200.000 mensen. Kenmerken zijn: wisselende stemmingen, gedachten en gedrag, een negatief zelfbeeld, eetstoornis, roekeloos gedrag. Studies, banen en vriendschappen worden makkelijk aan de kant geschoven. Mislukkingen en heftige conflicten zijn aan de orde van de dag. In prostitutie en de smscene komen veel borderliners voor. De opbrengst van het boek is voor No Kidding, stop kindermishandeling, de organisatie waar Angela vrijwilliger voor is. Biologische, psychologische en sociale factoren kunnen een rol spelen bij de oorzaak. Vaak is het een combinatie van deze drie. Incest kan aan de basis staan van borderline zoals bij Angela. Trauma’s en angst spelen dan een rol. Angela heeft intensieve therapie gehad, waarbij ze de incestsituaties als het ware herbeleefde. Met het doel met haar verleden te kunnen ‘’leven.’’ ,,Dat lukt aardig. Er helemaal van af komen zal ik wel nooit.’’ Haar ‘Dagboek van een borderliner’ is te koop in de boekhandel, bij bol.com en via www.benissimo.mijnbestseller.nl
