Middelengebruik in muzikale subculturen Een vergelijkende studie tussen de rap, dance en heavy metalcultuur
Laura Hompus
3157482
Karlijn Jeuring
3339424
Lotte Naafs
3362590
Ilona van de Reep
3400689
Datum
30 juni 2011
Docent
Dr. V.P.J. Duindam
Cursus
Wilde Jaren?
MIDDELENGEBRUIK IN MUZIKALE SUBCULTUREN Inleiding Middelengebruik
is
een
onderwerp
dat
al
decennia
lang
veel
aandacht
krijgt.
Tegenwoordig leven we in een maatschappij waarin legale en illegale drugs niet meer zijn weg te denken. Hierbij kan gedacht worden aan alcohol, hasj en wiet, maar ook “hardere” middelen als XTC en paddo‟s. Jongeren worden op verschillende gelegenheden en op verschillende manieren geconfronteerd met deze middelen (Vanhove, 2010). Alcohol en marijuana zijn relatief makkelijk te verkrijgen, ook als iemand de leeftijd waarop het gebruik en aanschaf van deze middelen wettelijk nog niet is toegestaan. Uit met vrienden in een kroeg, of op grotere festivals en dance-events kunnen jongeren in aanraking komen met geestverruimende middelen. Vaak behoren jongeren tot bepaalde subculturen. Binnen deze subculturen kan het zijn dat het gebruik van middelen genormaliseerd is, en kan het middel in grote mate beschikbaar zijn (Dom & Bogaerts, 2005). Het middelengebruik verschilt doorgaans per subcultuur en er zijn bepaalde subculturen die speciaal bekend staan om hun middelengebruik. Zo werd de toename van ecstasygebruik sterk geassocieerd met de opkomst van de dancecultuur in de jaren ‟80 (France, 2007). Een voorkeur voor dancecultuur en dancemuziek worden dan ook geassocieerd met ecstasygebruik (Haagsma, 2008). Maar ook in de muziekteksten en clips van rapmuziek wordt drugs en alcoholgebruik volop gepropageerd. Men zou dus kunnen verwachten dat ook in deze muzikale subcultuur middelengebruik genormaliseerd is. In dit literatuuronderzoek worden de verschillen tussen drie verschillende subculturen onderzocht. Hierbij wordt onderscheid tussen subculturen gemaakt op basis van het muziekgenre. Tevens zal onderzocht worden wat de verklarende factoren zijn voor deze verschillen in middelengebruik. De opgestelde hoofdvraag hierbij luidt: ‘Wat zijn de verschillen tussen rap, dance en heavy metal subcultuur met betrekking tot middelengebruik, en welke factoren kunnen deze verschillen verklaren?’ Om de hoofdvraag te kunnen beantwoorden is een viertal deelvragen opgesteld: 1. Hoe zijn de drie subculturen ontstaan en wat zijn hun belangrijkste kenmerken? (Karlijn) 2. Wat zijn de verschillen en overeenkomsten tussen de drie subculturen met betrekking tot middelengebruik? (Laura) 3. Welke factoren kunnen de gevonden verschillen in middelengebruik verklaren? (Lotte) 4. Bestaan er verschillen tussen jongens en meisjes in middelengebruik in de verschillende subculturen? (Ilona)
2
MIDDELENGEBRUIK IN MUZIKALE SUBCULTUREN Hoe zijn de drie subculturen ontstaan en wat zijn hun belangrijkste kenmerken? De term subcultuur wordt veelal gebruikt om een bepaalde groep mensen, vaak jongeren, te omschrijven die afwijkt van de normen en waarden van de dominante cultuur. Subculturen kunnen onder andere ontstaan doordat de leden van de subcultuur dezelfde muzieksmaak, etniciteit of politieke voorkeuren hebben. De leden van een subcultuur willen de eigen groep graag als positief beoordelen, wat ertoe kan leiden dat de subcultuur zich gaat afscheiden van andere groepen om dit positieve beeld te versterken (Tajfel en Turner, 1979). Erikson (1968) stelt dat er vaak in- en outgroup mechanismen voorkomen bij jongerenculturen. De intolerantie die hierdoor ontstaan, werkt als beschermingsmechanisme waarbij de identiteit van een groep beter behouden kan blijven. Volgens Erikson (1968) is identiteit een belangrijk concept. Wanneer identiteitsverwarring ontstaat, krijgen jongeren twijfels over hun afkomst of geaardheid wat een gevoel van onvermogen teweeg brengt. Dit onvermogen kan leiden tot vluchtgedrag, en kan later omslaan tot delinquent gedrag en middelengebruik. Dit hoofdstuk zal zich richten op het ontstaan van subculturen die zich onderscheiden op basis van muzikale voorkeur. De rap, dance en heavy metal cultuur zullen in dit hoofdstuk aan bod komen. Het middelengebruik binnen de muzikale subculturen zal in latere hoofdstukken aan bod komen. Rap Rapmuziek is het muzikale onderdeel van de hiphopcultuur. De hiphopcultuur bestaat uit een viertal onderdelen; graffitikunst, DJ-en (het draaien van platen), breakdancen en rappen of beatboxen. Van deze aspecten is rapmuziek verreweg het meest populaire onderdeel van de hiphopcultuur (Leach, 2008). In de rapmuziek worden rijmende teksten gesproken of gezongen waarbij veelal een „beat‟ wordt gebruikt om het ritme aan te geven (Wynn, 2001). Het ontstaan van rapmuziek ligt in Afrika, waar verhalen ritmisch verteld werden. Dit heeft ervoor gezorgd dat rapmuziek nog steeds een onderdeel is van de Afro-Amerikaanse muziektraditie (Grant, 2002). Het werkwoord rappen werd eeuwen geleden al gebruikt in Groot-Brittannië waar het letterlijk „zeggen‟ betekende. Dit is een aspect wat terug te horen is in de hedendaagse rapmuziek, waarin een rapper de tekst letterlijk opzegt (Samuels, 1991). Hiphop is ontstaan in de etnisch gemengde gemeenschappen in het zuiden van de Bronx in New York. Tegen de tijd dat de rapmuziek zich in de jaren „80 verspreidde over de Verenigde Staten, werd het afgeschilderd als een populaire uitingsvorm die onderdeel was van de „zwarte cultuur‟ en was er sprake van censuur op rapmuziek (Grant, 2002). De opkomst van rapmuziek en de spectaculaire groei is waarschijnlijk de belangrijkste ontwikkeling in de muziekindustrie sinds de opkomst van de rock ‟n roll eind jaren ‟40. 3
MIDDELENGEBRUIK IN MUZIKALE SUBCULTUREN De populariteit en het commerciële succes van rapmuziek wordt onderstreept door verkoopcijfers, muziekvideo‟s en de populariteit op de radio (Tanner, Asbridge & Wortley, 2009). De rapmuziek die tegenwoordig wordt gemaakt wordt veelal gezien als protestmuziek die provocerend, grof en seksueel getint is. Dit heeft als oorzaak dat in veel rapnummers gevloekt wordt, de sociale ongelijkheid en discriminatie worden bekritiseerd en het gebruik van geweld en middelen gepropageerd wordt (Tanner et al., 2009). Het middelengebruik in de rapcultuur wordt voornamelijk gekenmerkt door het gebruik
van
marijuana.
Dit
is
in
overeenstemming
met
het
propageren
van
marijuanagebruik dat voorkomt in diverse rapnummers (Herd, 2008). Het gebruik van middelen in de rapcultuur zou eventueel verklaard kunnen worden door de theorie van Cohen (Clarke, 1974), die zich richt op statusfrustratie. Hierbij kan de subcultuur niet voldoen aan de verwachtingen van de conventionele maatschappij en zal via andere wegen toch proberen daar wel aan te voldoen, drugsgebruik is daar één maner van. In volgende hoofdstukken zal het middelengebruik in de verschillende muzikale subculturen verder besproken worden. Dance Dancemuziek bestaat uit harde, repeterende, elektronische muziek met 80 tot 120 „beats‟ per minuut. Het grootste gedeelte van de dancemuziek wordt gemaakt met de computer en bevat weinig tot geen vocale begeleiding (Schwartz & Miller, 1997). Het belangrijkste aspect van de dancemuziek zijn de „raves‟. Raves zijn feesten die de hele nacht duren en worden bezocht door grote aantallen jongeren, soms meer dan 20.000, waar elektronische muziek wordt gedraaid door disc jockeys (Weir, 2000). Doorgaans worden de raves georganiseerd zonder vergunning. Raves kennen geen minimale leeftijdsgrens voor toelating omdat alcohol meestal niet beschikbaar is (Kavanaugh & Anderson, 2008). Raves zijn ontstaan rond 1985 in Groot-Brittannië en de Verenigde Staten en zijn vervolgens ook populair geworden in andere landen zoals India, Egypte, België, Canada, Australië en Nederland (Weir, 2000). Ravers, jongeren die regelmatig naar raves gaan, worden beschreven als een schimmige subcultuur van jongeren die antimaterialistisch zijn ingesteld en uitgaan van een viertal begrippen; vrede, liefde, eenheid en respect. Ravers zijn gericht op het versterken van de zintuigen door een combinatie van nachtenlang dansen op dancemuziek en drugsgebruik (Sherlock & Conner, 1999; Weir, 2000). The dancescene heeft geleid tot een bloeiende (muziek)industrie voor dj‟s, grafische kunstenaars en modeontwerpers. Er zijn vier belangrijke onderdelen te 4
MIDDELENGEBRUIK IN MUZIKALE SUBCULTUREN onderscheiden in de dancescene; de mensen, de muziek, de locatie en de drugs (France, 2007). De ondergrondse locaties waarin raves plaatsvonden zijn niet te vergelijken met de raves in nachtclubs. Raves worden steeds op verschillende locaties gehouden. Oorspronkelijk werd de locatie van een rave slechts een paar uur voor aanvang bekend gemaakt, zodat de kans op aanwezigheid van de politie gering was. Tegenwoordig worden
de
raves
op
legale
plaatsen
gehouden
zoals
concertruimtes,
clubs
en
ondergrondse parkeerterreinen (France, 2007). Daarnaast bestaan er verschillende soorten dancemuziek waaronder „house‟, „techno‟, „trance‟, „(happy) hardcore‟ en „drum&bass‟. De verschillende muzieksoorten hebben dezelfde basiseigenschappen, snel, hard en elektronisch, maar zijn te onderscheiden door de mate waarin gebruik wordt gemaakt van vocale begeleiding en de snelheid van de „beats‟ (Weir, 2000). De leeftijd van jongeren die naar raves gaan varieert tussen de 15 en 25 jaar en hebben veelal een middenklasse achtergrond. Sherlock en Conner (1999) hebben onderzoek gedaan naar het gebruik van drugs in de dancescene. Uit het onderzoek blijkt het grootste gedeelte mannelijke gebruikers zijn met een gemiddelde leeftijd van 23 jaar. Raves en feesten in clubs blijken de meest voorkomende context waarin drugs geconsumeerd worden. De drug die het sterkst geassocieerd wordt met de dancescene is MDMA (methylenedioxymethamphetamine), ook wel ecstasy genoemd (France, 2007; Kavanaugh & Anderson, 2008; Weir, 2000). Ook het middelengebruik in de dancescene zal verder toegelicht en uitgewerkt worden in volgende hoofdstukken. Heavy metal Heavy metal muziek wordt gekenmerkt door simpele melodieën met een eindeloze herhaling van eenvoudige, extreem korte akkoorden. Indien vocale begeleiding aanwezig is, is deze schor, ruw en vaak schreeuwerig. De elektrische gitaar en de drums zijn de belangrijkste instrumenten die zo hard mogelijk bespeeld worden (Gross, 1990). In de heavy metalscene geldt; hoe luider de muziek hoe competenter de artiest. Met het donderende geluid van de muziek zorgt de artiest ervoor dat het publiek de muziek letterlijk kan voelen (Krenske & McKay, 2000). De songteksten van heavy metalmuziek sluiten aan op actuele onderwerpen die spelen onder jongeren en zijn grotendeels gebaseerd op de drie-eenheid: seks, drugs en rock ‟n roll. Romantische teksten komen niet voor, wel wordt er veelvuldig gerefereerd naar seks, wat vooral voor mannen is bedoeld (Gross, 1990; Krenske & McKay, 2000). Heavy metal is ontstaan in de jaren ‟60 in Groot-Brittannië en steeg aanzienlijk in populariteit in de jaren ‟80 onder Amerikaanse jongeren (Arnett, 1991). Rond 1990 verkochten de bekendste heavy metal bands, zoals Metallica en Black Sabbath van Ozzy Osboune, miljoenen platen en speelden ze in uitverkochte stadia. De artiesten zijn 5
MIDDELENGEBRUIK IN MUZIKALE SUBCULTUREN overwegend blanke mannen en vormen een agressief heteroseksuele eenheid die vrouwen en homoseksuele mannen denigreren en mannelijkheid verheerlijken (Gross, 1990; Krenske & McKay, 2000). Met de komst van een aparte categorie voor heavy metalmuziek bij de Grammy awards kreeg de heavy metal scene steeds meer aantrekkingskracht. Op dat moment werd tevens veel kritiek geuit op de heavy metal bands. De bands zouden een voedingsbodem zijn voor antisociaal en roekeloos gedrag onder
jongeren,
waaronder
drugsgebruik,
sadomasochisme,
zelfmoord
en
duivelsaanbidding (Arnett, 1991). De kledingstijl van jongeren uit de heavy metal scene wordt, net als veel subculturen onder jongeren, gekenmerkt door een mix van stijlen. Zo bestaan er binnen de heavy metalscene elementen uit de hippiecultuur, zoals het lange haar, die worden uitgedragen door zowel artiesten als fans. Ook de motorstijl zoals leren jassen en donkere kleding hebben een grote invloed gehad op kledingsstijl van de heavy metalscene. Naar concerten dragen de fans veelal een donker T-shirt met een opdruk van de band en een donkere spijkerbroek. Veel artiesten en fans hebben een of meerdere tatoeages (Krenske & McKay, 2000). Heavy metal concerten zijn anders dan concerten van andere muziekculturen. Het „moshen‟ en een typisch kenmerk evenals het „stagediven‟. Moshen gebeurt tijdens een concert wanneer iemand hard om zich heen slaat en duwt in de „moshpit‟. De moshpit is het gebied vlak voor het podium waar een groep mensen zich verzamelt om te moshen. Bij stage-diven springt, vaak één van de artiesten, van het podium, waar hij opgevangen wordt door de handen van het publiek. De „stagediver‟ springt normaliter met het hoofd naar voren en met de benen een stuk omhoog om te voorkomen dat het publiek geraakt wordt (Krenske & McKay, 2000). Arnett (1991) heeft onderzoek gedaan naar het gebruik van drugs onder jongeren die naar heavy metal luisteren. Uit dit onderzoek bleek dat jongeren die naar heavy metal luisteren vaker drugs gebruiken dan jongeren die niet naar heavy metal luisteren. Zowel meisjes als jongens die naar heavy metal luisteren, gebruiken meer marijuana dan jongeren die niet naar heavy metal luisteren. Tevens reden de heavy metal jongens vaker onder invloed. In de volgende hoofdstukken zal het middelengebruik in de heavy metalscene verder toegelicht en uitgewerkt worden. Wat zijn de verschillen en overeenkomsten tussen de drie subculturen met betrekking tot middelengebruik? In het vorige hoofdstuk is behandeld hoe de verschillende subculturen rond rap, heavy metal en dance zijn ontstaan. Daarmee zijn de subculturen in en een historisch perspectief geplaatst. Tevens is gekeken naar de eigenschappen van de subculturen, dus 6
MIDDELENGEBRUIK IN MUZIKALE SUBCULTUREN op welk gebied zij zich onderscheiden van de andere. Om een antwoord te vinden op de hoofdvraag van deze literatuurstudie is het ook van belang om dieper in te gaan op de verschillen en overeenkomsten tussen de betrokken muziekstijlen en de subculturen op het gebied van het middelenberuik. Die verschillen overeenkomsten zijn op verschillende gebieden aan te wijzen. Er wordt gekeken naar de geesteverruimende middelen die gebruikt worden binnen de subculturen en wat de eigenschappen zijn van deze middelen. Daarbij komt ook aan de orde wat de wisselwerking is tussen het fysieke effect van het middel op jongeren en de muziek waarnaar geluisterd wordt. Het motief om te kiezen tussen een bepaald middel of muziekstijl is daar ook onlosmakelijk mee verbonden. Per subcultuur wordt ook gekeken in welke mate er uberhaupt middelen gebruikt worden; want worden binnen de rap-, heavy metal- en dancecultuur wel zoveel middelen gebruikt als wordt vermoed? Cijfers Zoals in de inleiding al is besproken, worden de muzikale subculturen die in dit paper worden besproken met elk een andere soort geestverruimend middel gassocieerd. Bij dancemuziek denkt men aan XTC, bij rap aan marijuana en bij heavy metal vooral aan alcohol. De vraag is echter in hoeverre deze assciaties worden ondersteund door harde cijfers uit wetenschappelijk onderzoek. Zoals Fance (2007) namelijk al concludeert in zijn boek, wordt drugsgebruik onder jongeren vooral door de media en de overheid uitvergroot,
en
bestempeld
als
een
sociaal
probleem.
In
werkelijkheid
is
het
middelengebruik onder jongeren wel gestegen in de laatste jaren, maar het aandeel jongeren dat nog nooit gebruikt heeft of waarbij het maar bij een enkele keer is gebleven is nog steeds vele malen groter (France, 2007). Wat kan dan gezegd worden over het middelengebruik onder jongeren die behoren tot de muzikale subculturen die in dit paper onder de loep worden genomen? In een longitudinale studie die in Noorwegen is uitgevoerd onder jongeren tussen 14 en 28 jaar oud met betrekking tot het cannabisgebruik, heeft 44,8% van de 21-jarigen die vaak naar rockconcerten gaan aangegeven wel eens cannabis te hebben gebruikt, tegenover 20,1% van de jongeren van die leeftijd die nooit naar rockconcerten gaan (Pedersen, 2009). In die studie wordt onderscheid gemaakt tussen „traditionele muziek‟ en experimentele muziek, waar in dit geval ook heavy metal en rap onder vallen. 51,3% van de Noorse jongeren die naar experimentele muziek luisteren hebben op hun 21 e wel eens cannabis
gebruikt,
tegenover
15,5%
van
jongeren
die
helemaal
niet
naar
die
experimentele (= rock en hip-hop) muziek luisteren (Pedersen, 2009). Daarmee is in ieder
geval
aannemelijk
gemaakt
dat
het
middelengebruik
binnen
de
rap-
en
heavymetalcultuur significant hoger ligt dan jongeren die niet naar die muziek luisteren. 7
MIDDELENGEBRUIK IN MUZIKALE SUBCULTUREN Het onderzoek maakt echter helaas geen onderscheid tussen de twee muziekgenres, en er wordt ook niet duidelijk om hoeveel procent van de luisteraars van één genre het gaat. In andere studies, van Gruber (2005) en Primack (2008) is onderzocht in welke mate middelengebruik voorkomt in muziekvideo‟s. Daaruit is gekomen dat in ongeveer een derde van de muziekvideo‟s iets van middelengebruik te zien is, zoals alcohol en tabak of attributen voor het nasale gebruik van drugs (zoals cocaïne). Over het algemeen is alcohol in rap/hip-hop aanzienlijk meer aanwezig dan in andere muziekgenres (Gruber, 2005; Primack, 2008). Over het gebruik van harddrugs wordt weinig tot niks genoemd. Wat betreft dancemuziek zijn voornamelijk resultaten van onderzoek gedaan in combinatie met het bezoeken van grootschalige dancefeesten. Onderzoek van Van de Wijngaart e.a (1999) wijst uit dat de gemiddelde leeftijd van bezoekers van de grote dancefeesten uit hun onderzoek 21 jaar was, terwijl men gemiddeld voor het eerst zo‟n feest bezoekt op 17-jarige leeftijd. Ongeveer 54% bezoekt regelmatig (1x per maand) grotere of kleinere dancegelegenheden. Van de mensen die regelmatig een dancefeest bezoeken, gebruikt 42% van de ondervraagden meer dan een keer per maand maar minder dan eens per week MDMA of middelen die MDMA bevatten, zoals XTC pillen 1. De meesten van die jongeren waren tussen de 16 en 21 jaar oud. Op dergelijke feesten wordt naast het gebruik van pillen nauwelijks alcohol gebruikt, en sigaretten worden gebruikt al naar gelang iemands verslaving (Wijngaart, 1999). Al met al kan gezegd worden dat subculturen waarin geluisterd wordt naar rap en heavy metal inderdaad significant meer geassocieerd worden met het gebruik van alcohol en marijuana (Ter Bogt, 2009; Gruber, 2005; Primack, 2008). Ook het bezoeken van een dance- of house-event levert een verhoogde kans op het gebruik van amfetaminen (zoals MDMA) op (Miller, 2008). Het enige wat deze onderzoeken laten zien, is dat er meer middelen gebruikt worden binnen de subculturen van heavy metal, rap en dance dan daarbuiten (Took, 1994) – dus over de gemiddelde populatie adolescenten genomen. De verschillen tussen de subculturen komen zijn vooral opvallend als gekeken wordt naar de setting waarin middelen worden gebruikt. Die setting en het gebruik van de middelen hangt samen met de werking die de gebruikte middelen hebben op de gebruiker. Zowel alcohol, marijuana als XTC hebben een ontremmende werking. Na 2 à 3 biertjes merken drinkers al dat ze makkelijk praten met anderen, losser in het contact
1
XTC bestaat meestal voor een bepaald percentage (verschilt per pil) uit MDMA, verder uit bindmiddelen, soms resten van speed. Omdat XTC-pillen veel verschillende plaatsen van oorsprong hebben kan de samenstelling van pillen uit verschillende „ladingen‟ sterk onderling verschillen. De pillen hebben wel een gemeenschappelijk doel, namelijk de gebruiker een euforisch gevoel geven.
8
MIDDELENGEBRUIK IN MUZIKALE SUBCULTUREN maar ook fysiek zijn de effecten te merken: men wordt beweeglijker. Naarmate de consumptie toeneemt, gaan de „remmen nog meer los‟. Drinkers van alcohol merken dat met een paar consumpties op het makkelijker wordt om contact te leggen met leden van het andere geslacht, om te flirten en contact te leggen. Dat geldt ook voor marijuana; naar een paar hijsen wordt de gebruiker meer ontspannen, worden ledematen zwaarder en gaat net als bij alcohol het bewustzijn achteruit. Joints worden meestal gerookt in besloten kringen, met een groep vrienden thuis, of in een park of coffeeshop (Ter Bogt, 2009; Miller, 2005). Daarbij wordt geluisterd naar muziek. Bij XTC daarentegen is de ontremmende werking anders. Bij dancefeesten (op grote of kleinere schaal) gaat het om een volledige ervaring van de muziek. Het gaat niet zo zeer om romances en flirten, als wel om het sociaal samenzijn en kunnen dansen (France, 2007). Op dancefeesten en in danceclubs wordt sfeer gecreeerd door middel van bijvoorbeeld lichten, inrichting, dresscodes, en natuurlijk de muziek. Het muziekgenre kenmerkt zich, zoals eerder in dit paper gezegd, door opzwepende beats, veel herhalende elementen, en nauwelijks gezongen tekst. XTC en coke hebben als effect dat mensen alerter worden, geconcentreerder. Die focus richt zich dan op andere aanwezigen, lichteffecten en het ritme van de muziek. Door de drugs wordt men beweeglijker, energieker, en in combinatie met de snelle, opzwepende muziek zorgt dat ervoor dat men zin krijgt om te dansen, om los te gaan op de muziek. Doordat amfetaminen voorkomen dat het serotonine – dat onder andere vrijkomt door het plezier dat men op het feest heeft – zich bindt aan receptoren in de hersenen, heeft het gebruik van XTC en aanverwanten een euforisch gevoel als gevolg. Alles en iedereen is mooi, de muziek is mooi, laserstralen zijn fascinerend. Mensen onder invloed van XTC ervaren minder remmingen, en laten zich helemaal meeslepen in de prettige ervaring van dat moment. XTC wordt voornamelijk met anderen gebruikt in combinatie met het luisteren naar dance- of housemuziek; zelden gebruikt iemand alleen thuis amfetaminen (Wijngaart, 1999). De muziek dient als het ware als motor voor de gebuiker en de hele ervaring die iemand overhoudt aan de nacht. In het volgende hoofdstuk wordt dieper ingegaan op het waarom van het gebruik van middelen en welke rol de muzieksmaak hierin speelt.
Welke factoren kunnen de gevonden verschillen in middelengebruik verklaren? Om tot een verklaring te komen waarom jongeren in de verschillende muzieksubculturen juist tot het gebruik van middelen komen zullen we ons allereerst richten op de functies 9
MIDDELENGEBRUIK IN MUZIKALE SUBCULTUREN van muziek. Vanuit deze positie kan er worden gekeken of muziek an sich een rol speelt in het wel of niet gaan gebruiken van drugs. Echter, er is daarnaast ook aandacht voor andere onderliggende processen die middelengebruik bij deze subculturen kan verklaren: invloed en selectie van leeftijdsgenoten. Kortweg stellen we in dit stuk ons de vraag of de muziek een voorspeller is van middelengebruik of dat middelengebruik de jongeren duwt in de richting van een bepaalde muzieksmaak, bijvoorbeeld omdat drugsgebruik in bepaalde muziekscènes meer geaccepteerd is. Daarmee komt de normalisering van drugsgebruik binnen subculturen in de huidige moderne maatschappij ook meteen aan de orde. Christenson en Roberts (1998, p. 46-61) hebben op basis van een literatuurstudie twee categorieën opgesteld hoe muziek gebruikt kan worden die overeenkomen met die van North en Tarrant: affectief en sociaal gebruik. Muziek is veelal een individuele aangelegenheid echter zijn veel functies van muziek wel sociaal, omdat deze van invloed zijn op de relaties tussen adolescenten en met cultuur an sich. Muziek kan gebruikt worden om vriendschappen te vormen, dienen als conversatiestof en bijvoorbeeld om een passende sfeer neer te zetten op een feestje. In het verlengde daarvan hebben Christenson en Roberts op basis van een literatuurstudie drie verschillende categorieën geformuleerd die het sociaal gebruik van muziek beschrijven: quasisociaal, socialiserend en cultureel gebruik. Quasisociaal gebruik wordt gekenmerkt door het gebruik van muziek bij individuele aangelegenheden voor doeleinden die omschreven kunnen worden als sociaal. Bijvoorbeeld door het luisteren naar muziek om gevoelens van eenzaamheid te bestrijden, dus alsof de muziek je gezelschap is. Daarnaast kan het ook dienen om jezelf voor te bereiden op latere interacties en relaties. Frith (1981) en Lull (1992) tonen aan dat een gedeelde interesse in bepaalde soorten muziek als binding en „spark‟ kan dienen voor vriendschappen. Frith suggereert dat subculturen zich rond muziekstijlen vormen omdat jongeren muziek als „badge‟ gebruiken. Dit communiceert waarden, gedrag en meningen naar anderen. Deze badge-functie van muziek geeft inzicht in hoe subculturen gevormd
kunnen
worden
op
basis
van
gemeenschappelijk
kenmerken,
of
overeenkomstige badges. Christenson
en
Roberts
(1998)
maken
onderscheid
tussen
drie
soorten
socialiserend gebruik van muziek. Ten eerste zet muziek de juiste stemming neer voor bepaalde gelegenheden, daarnaast faciliteert het interpersoonlijke relaties (voor zover de muziek niet te hard staat, natuurlijk) en ten derde verbreekt het de stilte mocht er even
10
MIDDELENGEBRUIK IN MUZIKALE SUBCULTUREN niemand praten. Een concreet voorbeeld hiervan zijn dancefeesten waarbij de muziek het publiek opzweept en in een bepaalde „flow‟ brengt. Tenslotte is er nog het cultureel gebruik. Zoals al kort weergegeven werd met behulp van de badge-functie van muziek, kan muziek werken als een middel om vorm te geven aan verscheidene groepen en subculturen en te identificeren wie daar deel van uitmaakt. Muziek speelt daarbij een belangrijke rol in het vorm geven aan de „wij-zij‟ onderscheidingen. Een basisvorm daarvan is het onderscheid tussen jongeren en ouders. Muziek speelt een belangrijke rol voor de expressie van solidariteit, trots en de trotsering van bijvoorbeeld de school en ouders. In hoeverre het gebruik van muziek op deze wijze ook daadwerkelijk een rol speelt in het leven van adolescenten is nog maar de vraag, betogen Christenson en Roberts. In de eerder genoemde onderzoeksresultaten is er namelijk
nergens
naar
voren
gekomen
dat
deze
culturele
functie
van
muziek
daadwerkelijk ook aangegeven wordt als een functie in het leven van adolescenten. Jongeren gebruiken muziek eerder voor sociale en affectieve doeleinden, zoals plezier, in plaats van deviantie menen Christenson en Roberts. De essentie van een subcultuur is de kritiek tegen de dominante standaards van de samenleving; de massacultuur. Subculturen brengen gelijkgestemde individuen samen op basis van deze subversiviteit en geven de leden de mogelijkheid tot het ontwikkelen van een eigen identiteit. Muziek kan hierbij een centrale rol spelen die dient als verbinding en bron van identificatie met elkaar. De stelling dat een bepaalde muziekcultuur bepaalde type jongeren aantrekt die drugs gebruiken in plaats van drugsgebruikers creëert, kan ook weer gerelateerd worden aan de sociale badge-functie van muziek. Jongeren meten zich een identiteit aan die voortkomt uit hun gedragingen. Deze worden gerepresenteerd door hun badge. Jongeren met een vergelijkbare badge kunnen zich vervolgens gaan scharen onder een enkele vlag. De overeenkomsten tussen de jongeren is de basis van waaruit de subcultuur gevormd is. Invloed of selectie? Jongeren zijn in de adolescentie zeer vatbaar voor de normen en waarden en oordelen van anderen en dan specifiek die van leeftijdsgenoten. Voldoen aan de verwachtingen van de groep is essentieel om te voorkomen dat je vrienden verliest of imagoschade oploopt. Vriendschappen onderhouden zoals in een muzieksubcultuur is dus makkelijker als men het gedrag op elkaar aanpast, dit maakt mensen echter kwetsbaarder voor
11
MIDDELENGEBRUIK IN MUZIKALE SUBCULTUREN risicogedrag zoals middelengebruik. Aan deze homogeniteit in gedrag en attitude liggen twee processen ten grondslag: invloed en selectie ( Handboek Verslaving,2009) Invloed is het proces waardoor gedrag wordt beïnvloed door andere groepsleden. Selectie kan worden verdeeld in twee mechanismen: -
Jongeren selecteren vrienden die dezelfde eigenschappen, gedragingen en opvattingen er op na houden
-
Jongeren kunnen vrienden weigeren of vriendschappen beëindigen omdat deze er andere gedragingen en opvattingen op na houden dan zijzelf (deselectie).
Echter is er nog te minimaal onderzoek verricht naar bovenstaande mechanismen om een duidelijk antwoord te geven op de vraag welke van beide processen het sterkst werkt. In enkele Nederlandse studies is gekeken naar de effecten van prototypen op verschilende stadia van middelengebruik van jongeren. In principe zijn er twee motieven die de relatie tussen prototypen en het middelengebruik van jongeren kunnen verklaren: zelfconsistentiemotieven
en
zelfverbeteringsmotieven
(Aloise-Young
e.a.,1996
in
Handboek Verslaving). Zelfconsistentiemotieven zorgen ervoor dat jongeren beginnen met het gebruik van middelen omdat ze denken dat de kenmerken van leeftijdsgenoten die gebruiken overeenkomen met hun zelfbeelden. Zelfverbeteringsmotieven kunnen een rol spelen bij het beginnen met middelengebruik omdat jongeren denken door te gaan gebruiken over dezelfde eigenschappen zullen gaan beschikken als hun gebruikende vrienden die zij als positief waarderen. Op die manier hopen zij bijvoorbeeld „cool of stoer‟ gevonden te worden. Hoe meer jongeren denken dat hun gebruikende vrienden op hen lijken, hoe meer ze willen beschikken over dezelfde eigenschappen als rokende leeftijdsgenoten, hoe groter de kans dat ze middelen zullen gaan gebruiken. Echter moet hier wel een kanttekening bij worden geplaatst. Uit de onderzoeken naar prototypen komt naar voren dat zij maar een klein deel van het middelengebruik kunnen verklaren. Crosssectioneel onderzoek kan bovendien geen uitspraken doen over de relatie tussen middelengebruik en prototypen. Een samenhang kan dus enerzijds geïnterpreteerd worden als invloed van prototypen op middelengebruik, maar jongeren kunnen anderzijds ook hun prototypen aanpassen wanneer ze beginnen met het gebruik van middelen (Handboek Verslaving,2009) Nu er een beeld is van de connectie tussen muziek en subculturen kunnen we ons daadwerkelijk afvragen waarom middengebruik gangbaar is bij deze subculturen. Enerzijds hangt dit af van de werking van de middelen die zoals eerder aangegeven de 12
MIDDELENGEBRUIK IN MUZIKALE SUBCULTUREN beleving van de muziek versterkt. Anderzijds lijkt het gebruik van drugs meer geaccepteerd in de maatschappij, het is genormaliseerd (France, 2007). Middelengebruik wordt gezien als een onderdeel van de jeugd, het hoort bij de experimenterende fase van de adolescentie. Tijdens deze periode zijn jongeren alsmaar bezig hun eigen grenzen op te zoeken en te verleggen, het gebruiken van drugs hoort hierbij en past ook bij het rebellerende karakter van de subcultuur. Men vormt tenslotte een eigen groep rondom een muzieksmaak waarmee men zich afscheidt van de conventionele maatschappij en binnen de subcultuur op zoek gaat naar een eigen identiteit. De normalisering van drugs maakt de verkrijgbaarheid van de middelen ook gemakkelijker. In onze huidige maatschappij is voor veel jongeren drugs en alcohol op de hoek van de straat te kopen, bijvoorbeeld in een coffeeshop of supermarkt. Op dancefeesten is het gebruik van XTC heel gangbaar en is ook daar voor de meeste gebruikers gewoon verkrijgbaar. Samengevat kunnen we dus zeggen dat er niet een eenduidige verklaring is voor het gebruik van middelen binnen deze subculturen maar dat daar verschillende mechanismen aan ten grondslag liggen; muzieksoort, normalisering, functie van muziek maar ook onderlinge beïnvloeding mag zeker niet onderschat worden.
Bestaan er verschillen tussen jongens en meisjes in middelengebruik in de verschillende subculturen? In het verleden hebben is er onderzoeken weinig aandacht besteed aan de mogelijke rol en aanwezigheid van meisjes binnen subculturen (McRobbie & Garber, 1976). Hoewel middelengebruik in zowel de rap, dance en heavy metal subcultuur veelvuldig voorkomt, gaat ook tegenwoordig slechts een gering aantal studies in op de rol van meisjes op dit gebied. In overeenstemming met onderzoek van McRobbie en Garber (1967) is het van belang allereerst vast te stellen of meisjes überhaupt aanwezig zijn binnen deze subculturen. Vervolgens kan ingegaan worden op de vraag of er verschillen bestaan tussen jongens en meisjes wat betreft middelengebruik binnen de rap, dance en heavy metal cultuur. Rap Hoewel de rapcultuur gedomineerd werd door mannelijke artiesten en gezien werd als een domein dat gekenmerkt werd door mannen, is dit langzaam aan het veranderen. Er komen steeds meer vrouwelijke artiesten en deze dragen soms een feministische boodschap uit (Haugen, 2003; Roberts, 1994). Onderzoek wijst verder uit dat rap en hiphop erg populair is, zowel onder jongens als onder meisjes (Tanner et al., 2009). Er zijn 13
MIDDELENGEBRUIK IN MUZIKALE SUBCULTUREN echter weinig studies die aangeven hoe de sekseverdeling binnen de rapcultuur is. Hoewel
uit
verscheidene
onderzoeken
naar
voren
komt
dat
de
rapcultuur
middelengebruik propageert, is er weinig bekend over hoe jongens en meisjes hierin verschillen (Hunter, 2011). Dance De kwalitatieve studie van Siokou, Moore en Lee (2010) gaat indirect in op de aanwezigheid van vrouwen binnen de dance cultuur en de verschillen in middelengebruik tussen jongens en meisjes. Hoewel in deze studie niet wordt vermeld wat de sekseverdeling
onder
de
participanten
is,
worden
regelmatig
opmerkingen
van
vrouwelijke leden binnen de Dance cultuur aangehaald. Ook is de vrouwelijke onderzoekster zelf een „insider‟, aangezien ze al ruim 14 jaar Dance clubs en party‟s bezoekt. Hieruit blijkt allereerst dat er binnen deze subcultuur vrouwen wel degelijk aanwezig zijn. Verder wordt binnen deze studie vermeldt dat zowel de mannelijke als de vrouwelijke participanten ecstasy gebruikten. Toch zijn er aanwijzingen voor verschillen in middelengebruik tussen jongens en meisjes binnen de dance cultuur. Volgens Sherlock en Conner (1999) gebruiken mannen vaker en meer ecstasy dan vrouwen binnen de dance cultuur. Evenals in het geval van ecstasy, blijken mannen vaker dan vrouwen cannabis, cocaïne, heroïne en LSD te gebruiken. Verder geven vrouwen binnen deze subcultuur eerder dan mannen aan dat zij ex-gebruikers zijn. Ook in verband met de „Muzzas‟, een subgroep binnen de dance cultuur, zijn er aanwijzingen voor verschillen in middelengebruik tussen jongens en meisjes. De „Muzzas‟ zijn veelal van Zuid-Europese en Midden-Oosterse afkomst en worden gekenmerkt door een agressievere dansstijl en in het geval van mannen, een bodybuilder-achtig uiterlijk. Hoewel er in de studie van Siokou en collega‟s (2010) melding wordt gemaakt van vrouwelijke „Muzzas‟ (soms aangeduid Marias), zijn het echter de mannen die er om bekend staan naast ecstasy ook cocaïne en steroïden te gebruiken om hun spiermassa te vergroten. Het gebruik van steroïden door de vrouwelijke „Muzzas‟ lijkt dan ook minder waarschijnlijk. Verder
blijkt
seksuele
intimidatie
door
„Muzzas‟
een
rol
te
spelen
bij
middelengebruik onder meisjes. Er wordt een voorval aangehaald waarin het voor een vrouwelijke participant bemoeilijkt wordt ecstasy pillen te kopen. De mannelijke verkoper, een Muzza, verwacht hier namelijk zowel geld als een gunst van seksuele aard voor terug (Siokou et al., 2010). Sommige meisjes die niet tot de „Muzza-subgroep‟ behoren, kiezen er dan ook voor geen drugs te gebruiken in gelegenheden waar „Muzzas‟ aanwezig zijn om te voorkomen dat zij met aanranding te maken krijgen. Mannelijke
14
MIDDELENGEBRUIK IN MUZIKALE SUBCULTUREN leden binnen de dance cultuur hebben hier echter veel minder mee te maken, waardoor seksuele intimidatie waarschijnlijk niet van invloed is op hun drugsgebruik. Heavy metal De heavy metal cultuur is vooral gericht op mannen en het uitsluiten van vrouwen (Gross, 1990; Walser, Weinstein, & Clawson, 1995) Gross (1990) benadrukt dat er in de teksten van heavy metal muziek veel nadruk wordt gelegd op seks, wat vooral gericht is op mannen. Ook volgens Tanner, Asbridge en Wortley (2008) is de heavy metal cultuur vooral aantrekkelijk voor blanke mannen. Men zou kunnen redeneren dat binnen de heavy metal cultuur geen plaats is voor vrouwen. Desondanks wijst onderzoek door Arnett (1991) uit dat er zowel jongens als meisjes zijn die naar heavy metal luisteren. Ook zouden beide seksen meer marihuana gebruiken dan jongeren die niet naar heavy metal luisteren. De literatuur is dus niet eenduidig wanneer het aankomt op de aanwezigheid van vrouwen binnen de heavy metal cultuur. Het lijkt echter onwaarschijnlijk dat er helemaal geen vrouwen binnen deze subcultuur aanwezig zijn. Wanneer uitgegaan wordt van de studie van Arnett (1991) kan gesteld worden dat middelengebruik zowel bij jongens als bij meisjes binnen de heavy metal cultuur voorkomt. Het verschil tussen de seksen wat betreft middelengebruik is echter onbekend. Geconcludeerd kan worden dat zowel jongens als meisjes binnen de dance cultuur drugs blijken te gebruiken, voornamelijk ecstasy. Desondanks bestaan er verschillen in middelengebruik tussen jongens en meisjes die verband houden met sekse. Mannen gebruiken over het algemeen meer en vaker drugs, en vrouwen stoppen eerder met middelengebruik. Deze bevindingen zijn echter deels gebaseerd op kwalitatief onderzoek en een kleine onderzoeksgroep (Took, 1994) of zelfrapportage (Sherlock & Conner, 1999), wat de interpretatie en generalisatie ervan bemoeilijkt. Zowel binnen de rapcultuur als binnen de heavy metal cultuur is het onduidelijk of er verschillen bestaan tussen jongens en meisjes wat betreft middelengebruik. Vooral binnen de heavy metal cultuur is het zelfs twijfelachtig of er überhaupt vrouwen worden toegelaten en opgenomen. Interessant is echter dat verscheidene onderzoeken uitwijzen dat, hoewel dit in het verleden anders was, er tegenwoordig over het algemeen weinig sekseverschillen bestaan als het gaat om middelengebruik (Hussong, 2000; Romo, Marcos, Rodríguez, Cabrera, & Hernán, 2009; Wechsler & McFadden, 1976, zoals geciteerd in Took & Weiss, 1994). Aangezien deze trend voor adolescenten in het algemeen geldt, is dit mogelijk ook het geval voor adolescenten binnen muziek subculturen zoals de rap en heavy metal cultuur. Verder onderzoek zal echter moeten uitwijzen of dit inderdaad het geval is. 15
MIDDELENGEBRUIK IN MUZIKALE SUBCULTUREN
Conclusie Centraal in dit paper staat de vraag: ‘Wat zijn de verschillen tussen rap, dance en heavy metal subcultuur met betrekking tot middelengebruik, en welke factoren kunnen deze verschillen verklaren?’. Uit de literatuurstudie blijkt dat er zeker verschillen zijn aan te wijzen tussen de verschillende subculturen. Deze beginnen vaak al bij de oorsprong van de subculturen maar uitten zich ook in verschillen in middelengebruik. Iedere subcultuur en daarmee muzieksmaak lijkt zijn eigen middelen te hebben. Bij de Dancecultuur is het gebruik van XTC favoriet, terwijl bij Heavy Metal en Rap de voorkeur meer naar alcohol en marihuana uitgaat. De verschillen in het gebruik van middelen lijken zich aan te passen aan het type muziek en hebben allemaal tot doel de muziek meer te beleven. Alle middelen hebben een ontremmende werking, waarbij marihuana en alcohol een ontspannen functie lijken te hebben terwijl XTC juist meer energie geeft waardoor men de hele nacht door kan feesten. De opzwepende muziek van de Dance cultuur past dus ook bij een energieverhogend middel terwijl Heavy Metal en Rap beiden om minder energie en een ontspannen „lay-back‟ sfeer vragen. De uitwerking van de drugs vergroot de algehele beleving van de muziek. Naast het type muziek zijn er nog talloze andere mechanismen te noemen die mogelijk kunnen bijdragen aan middelengebruik binnen deze subculturen. Men kan dan denken aan de rol van vrienden die elkaar enerzijds onderling beïnvloeden en drugsgebruik aanmoedigen binnen de vriendengroep en subcultuur, terwijl zij wellicht ook elkaar selecteren op dezelfde waarden, normen en gewoonten waar drugsgebruik in combinatie met een gedeelde muzieksmaak zeker bij hoort. (Handboek Verslaving, 2009). Die gedeelde muzieksmaak functioneert als „badge‟ en vertegenwoordigt de waarden, normen en gedrag naar anderen van de groep ( Frith,1981). Aandacht voor de rol van de maatschappij kan zeker niet ontbreken. In de loop der tijd is het gebruik van middelen dusdanig geaccepteerd en genormaliseerd en wordt het afgeschilderd als een onderdeel van de adolescentie ( France,2007). Dit maakt dat de stap voor jongeren om middelen te gaan gebruiken aanzienlijk verkleind is en de verkrijgbaarheid van drugs vergemakkelijkt is. Een
duidelijke
oorzaak-gevolg
relatie
en
een
eenduidig
antwoord
op
de
hoofdvraag is dus niet mogelijk, er lijken verschillende mechanismen van invloed die elkaar onderling beïnvloeden en zelfs versterken. Concluderend kan gesteld worden dat de muziek een voorspeller kan zijn voor middelengebruik onder jongeren maar dat het middelengebruik de jongeren ook naar de muzieksubculturen toetrekt.
16
MIDDELENGEBRUIK IN MUZIKALE SUBCULTUREN Opvallend in deze literatuurstudie is de onderbelichte rol van meisjes in de verschillende subculturen in de literatuur. Het is erg lastig te achterhalen welke rol zij überhaupt
hebben
binnen
de
verschillende
subculturen,
of
zij
verschillen
in
middengebruik van de andere sekse is binnen de rap en heavy metal cultuur ook onduidelijk. Verschillende onderzoeken wijzen uit dat er een verschuiving plaats vind in middelengebruik op het gebied van sekseverschillen. Deze sekseverschillen vervagen steeds meer waar vroeger een dominante rol voor het mannelijke geslacht was. Het is daarom aannemelijk dat binnen de door ons bestudeerde subculturen een zelfde verschuiving te verwachten is. Echter is nog te beperkt onderzoek gedaan op dit gebied en ligt daar dus nog een belangrijke taak voor onderzoekers om uitsluitsel te geven over deze aanname. Tot slot zijn er in de literatuur voldoende cijfers beschikbaar over middelengebruik binnen subculturen maar beperken deze zich tot zeer specifieke populaties. Hierdoor is generaliseren vrijwel niet mogelijk.
17
MIDDELENGEBRUIK IN MUZIKALE SUBCULTUREN Literatuur Arnett, J. (1991). Heavy metal music and reckless behavior among adolescents. Journal of Youth and Adolescence, 20, 573-592. Bogt, T. ter (2004). Tijd onthult alles, Oratie Universiteit van Amsterdam. B. Bradford Brown a.o. (1993), Parenting practices and peer group affiliation in adolescence. Child Development, 64, 467-482. Clarke, M. (1974). On the concept of sub-culture. British Journal of Sociology, 25, 428441. Christenson, P. (1994). Childhood patterns of music use and preferences. Communication Reports 7(2), 136-144. Christenson, P., Roberts, D. (1998). It‟s Not Only Rock & Roll. Populair Music in the Lives of Adolescents. Cresskill: Hampton Press. Diamond, S., Bermudez, R., & Schensul, J. (2006). What‟s the rap about ecstasy? Popular music lyrics and drug trends among American youth. Journal of Adolescent Research, 21, 269-298. Erikson, E. H. (1968), Identity, youth and crisis. London (Faber and Faber) 1972, delen uit hoofdstuk 3 en 6. France, A. (2007). Understanding Youth in Late Modernity. Berkshire: McGraw Hill Open University Press. Franken,I.,Brink van den, W., (2009)Handboek Verslaving. Uitgeverij De tijdstroom Utrecht. Frith, S. (1981). Sound effects: youth, leisure, and the politics of rock `n‟ roll. New York: Pantheon Grant, E. (2002). Gangsta rap, the war on drugs and the location of African-American identity in Los Angelos, 1988-92. European Journal of American Culture, 21, 4-15. Gross, R. L. (1990). Heavy metal music: A new subculture in American society. The Journal of Popular Culture, 24, 119-130. Haugen, J. D. (2003) “Unladylike divas”: Language, gender, and female gangsta rappers. Popular Music and Society, 26, 429-445. Herd, D. (2008). Changes in drug use prevalence in rap music songs, 1979–1997. Addiction Research and Theory, 16, 167–180. Hunter, M (2011). Shake it, baby, shake it: Consumption and the new gender relation in hip-hop. Sociological Perspectives, 54, 15-36. Hussong, A. M. (2000). The settings of adolescent alcohol and drug use. Journal of Youth and Adolescence, 29, 107-119. Kavanaugh, P. R., & Anderson, T. A. (2008). Solidarity and drug use in the electronic dance music scene. The Sociological Quarterly, 49, 181-208. 18
MIDDELENGEBRUIK IN MUZIKALE SUBCULTUREN Krenske, L., & McKay, J. ( 2002). „Hard and heavy‟: Gender and power in a heavy metal music subculture. Gender, Place and Culture, 7, 287-305. Leach, A. (2008). One day it‟ll all make sense: Hip-hop and rap resources for music librarians. Notes, 65, 9-29. Mannheim, K. (1928). The Problem of Generations. uit: Karl Mannheim, Essays on the sociology of knowledge. ed. by Paul Kecskemeti, London (Routledge and Kegan Paul) 1972, 286-292; 301-312. McRobbie, A., & Garber, J. (1976). Girls and Subcultures. uit: Stuart Hall & Tony Jefferson, Resistance through rituals. Youth subcultures in Post-war Britain. London (Hutchinson) 1976, 209-222. Miller, B. A., Furr-Holden, C. D., & Voas, R. B. (2005) Emerging adults‟ substance use and risky behaviours in club settings. Journal of Drug Issues, 35, 357-379. Mulder, J. (2008). Use it or lose it: music preferences and uses related to psychosocial functioning among adolescents and young adults. Proefschrift, Universiteit Utrecht. Parsons, T. (1942). Age and sex in the social structure of the United States. American Sociological Review, 7, 604-616. Pedersen, W. (2009) Cannabis use: Subcultural opposition or social marginality?: A population- based longitudinal study. Acta sociologica, 52, 135-148. Roberts, R. (1994). Ladies first: Queen Latifah‟s Afrocentrist feminist music video. African American Review, 28, 245-257. Romo, N., Marcos, J., Rodríguez, A., Cabrera, A., & Hernán, M. (2009). Girl power: Risky sexual behaviour and gender identity amongst young Spanish recreational drug users. Sexualities, 12, 355-378. Samuels, D. (1991). The rap on rap. New Republic, 205, 24-29. Schwartz, R. H., & Miller, N. S. (1997). MDMA (ecstasy) and the rave: A review. Pediatrics, 100, 705-708. Sherlock, K., & Conner, M. (1999) Patterns of ecstasy use amongst club-goers on the UK „dance scene‟. International Journal of Drug Policy, 10, 117-129. Siokou, C., Moore, D., & Lee, H. (2010). „Muzzas‟ and „Old skool ravers‟: Ethnicity, drugs and the changing face of Melbourne‟s dance party/club scene. Health Sociology Review, 19, 192-204. Snoek, A., Wits, E, Stel, van der J., & Mheen, D. (2010). Kwetsbare groepen jeugdigen en (problematisch) middelengebruik: visie en interventie matrix. IVO. Tajfel, H., & Turner, J. (1986). The Social Identity Theory of Intergroup Behavior. Uit: Stephen Worchel and W.G. Austin (Eds.), Psychology of Intergroup Relations. Chicago (Nelson Hall) 1986, 7-24. 19
MIDDELENGEBRUIK IN MUZIKALE SUBCULTUREN Tanner, J., Asbridge, M., & Wortley, S. (2009). Listening to rap: Cultures of crime, cultures of resistance. Social Forces, 88, 693-722. Tanner, J., Asbridge, M., & Wortley, S. (2008). Our favourite medodies: Musical consumption and teenage lifestyles. British Journal of Sociology, 59, 117-144. Thompson, J. B. (1995), Self and experience in a mediated World. Hoofdstuk 7 uit: The media and modernity. A social theory of the media. Cambridge (Polity), 205-234. Took, K. J., & Weiss, D. S. (1994). The relationship between heavy metal and rap music and adolescent turmoil: Real or artifact? Adolescence, 29, 613-621. Van de Wijngaart, G. F., Braam, R. V., De Bruin, D. E., Fris, M., Maalsté, N. J. M., & Verbraeck, H. T. (1999). Ecstasy use at large-scale dance events in the Netherlands. Journal of Drug Issues, 29, 697-702. Walser, R., Weinstein, D., & Clawson, M. A. (1995). Running with the devil: Power, gender, and madness in heavy metal music. Theory and Society, 24, 895-899. Weir, E. (2000). Raves: A review of the culture, the drugs and the prevention of harm. Canadian Medical Association Journal, 162, 1843-1848. Winstock, A. R., Griffiths, P., & Stewart, D. (2000). Drugs and the dance music scene: A survey of current drug use patterns among a sample of dance music enthusiasts in the UK. Drug and Alcohol Dependence, 64, 9-17. Wynn, R. (2001). Is rap Music? It quacks like a duck… New Crisis, 108, 47-48.
20
