Methodologisch en cijfermatig rapport De beeldvorming van de Bijzondere Jeugdzorg in de media, anno 2006. Zes Vlaamse kranten doorgelicht.
Koen Ponnet Véronique Vancoppenolle1
OSBJ vzw
1
Véronique Vancoppenolle is stafmedewerker Communicatie bij Ondersteuningstructuur Bijzondere Jeugdzorg.
1
INLEIDING De laatste twee jaren is het onderwerp jongeren en geweld niet meer uit de media weg te cijferen. Het lijkt wel alsof de delinquentie bij jongeren alsmaar stijgt en de feiten zwaarder worden. De gretigheid waarmee de media inspeelt op dergelijke thema’s is opvallend en wordt met enige bezorgdheid gadegeslagen door professionelen en vrijwilligers uit de Bijzondere Jeugdzorg (BJZ). Ze vinden dat hun sector voornamelijk stereotiep in beeld wordt gebracht. Hierdoor krijgen mensen die niet vertrouwd zijn met de Bijzondere Jeugdzorg een te eenzijdig en voornamelijk negatief beeld van de sector. Om een zicht te krijgen op de representatie van de sector Bijzondere Jeugdzorg en hun cliënten in de Vlaamse kranten, besliste het steunpunt OSBJ een onderzoek op te starten. Hiervoor werd de berichtgeving van acht Vlaamse kranten verzameld, voor de periode van januari 2006 tot en met december 2006. Voor het onderzoek selecteerde een stafmedewerker uit de Bijzondere Jeugdzorg enerzijds de krantenberichten waarbij de Bijzondere Jeugdzorg expliciet vernoemd werd en anderzijds de berichten die gelinkt zijn aan de praktijk van de Bijzondere Jeugdzorg. Vervolgens werden alle geselecteerde berichten door de stafmedewerker gecodeerd aan de hand van een codeboek. Dit codeboek peilt zowel naar vormelijke kenmerken (zoals datum van het bericht, al dan niet verschenen in de regionale sectie) als naar inhoudelijke kenmerken (zoals het onderwerp/thema, de aanleiding en het doel van het bericht). Op basis van analyses van de resultaten verschenen enkele inhoudelijke rapporten2. In dit methodologisch en cijfermatig rapport bespreken we het proces van het verwerven van de data waarop de inhoudelijke rapporten gebaseerd worden. We starten het rapport met een beschrijving van de verzameling van de gegevens, enkele beperkingen en de methode van codering. Vervolgens gaan we dieper in op de cijfers aan de hand van kruistabellen.
2
Ponnet, K., & Vancoppenolle, V. (in press). De beeldvorming van de Bijzondere Jeugdzorg in de media, anno 2006. Een vergelijking tussen populaire kranten en kwaliteitskranten. Tijdschrift voor Welzijnswerk. Ponnet, K., & Vancoppenolle, V. (in press). De beeldvorming van de Bijzondere Jeugdzorg in de media, anno 2006. Zeven Vlaamse kranten doorgelicht. Agora.
2
METHODOLOGISCH RAPPORT 1. Selectiecriteria krantenberichten Voor het onderzoek selecteerde een stafmedewerker uit de Bijzondere Jeugdzorg enerzijds krantenberichten waarbij de Bijzondere Jeugdzorg expliciet vernoemd werd en anderzijds berichten die gelinkt zijn aan de praktijk van de Bijzondere Jeugdzorg. Hiervoor werden de nationale en regionale nieuwsberichten van bovenstaande kranten geanalyseerd, daarin inbegrepen de regelmatige bijlagen van de desbetreffende kranten (bv. cultuur, vrije tijd, economie, enz.). Buitenlandse en internationale gebeurtenissen, advertentie-, overlijdens-, beurs- en publiciteitsrubrieken werden niet opgenomen in deze studie. De bijlagen Vacature en Job@t werden eveneens buiten beschouwinggelaten. De berichten werden verzameld via de digitale persdatabank Mediargus, op basis van verschillende trefwoorden, met name Jeugdzorg, Bijzondere Jeugdzorg, tehuis, instelling, pleegzorg, jeugddelinquentie, jeugdrechter, kinderen, tieners, jongere(n), minderjarige(n), hulpverlening, Joe Van Holsbeeck, en Guido Demoor. Er werd gezocht totdat een saturatiepunt werd bereikt en steeds dezelfde artikels naar voor kwamen3. In het totaal werden er 1331 krantenartikel geselecteerd. Omdat Het Volk is opgegaan in Het Nieuwsblad en beide kranten enkel verschillen in lay-out van de frontpagina, sommige standpunten en bepaalde pagina’s binnenin (De Vroe, 2007; Hauttekeette, 2005), werden de twee kranten samengenomen. Dit houdt in dat artikels die zowel in Het Volk als in het Nieuwsblad verschenen in het databestand als één artikel werden opgenomen. Bij Het Belang van Limburg en de Gazet van Antwerpen zijn de nationale en internationale artikels grotendeels vergelijkbaar, maar is het regionale nieuws verschillend. Bijgevolg werden beide kranten apart opgenomen in de steekproef. De artikels die in beide kranten identiek verschenen (n=52), werden in het databestand dus dubbel geregistreerd (met name als 1 artikel per krant). Aangezien de Tijd een verwaarloosbaar aantal artikels over de Bijzondere Jeugdzorg (n=9) bracht, werd deze krant uit de steekproef gelaten. Bijgevolg bestaat de uiteindelijke steekproef uit 1322 krantenartikels.
2. Beperkingen van de selectie Het onderzoek beperkt zich tot Vlaanderen en werd niet uitgebreid werd tot Franstalig België om twee redenen. Ten eerste is er een beduidend verschil in mediacultuur tussen de twee landsgedeeltes (Devroe, 2007; Sinardet, 2007), waardoor de opname van Franstalige berichten zou leiden tot een moeilijkere interpretatie van de onderzoeksresultaten. Ten tweede is de opdrachtgever/uitvoerder van het onderzoek, met name het steunpunt OSBJ, voornamelijk geïnteresseerd in de Vlaamse berichtgeving, aangezien het steunpunt enkel inhoudelijke en methodische ondersteuning biedt aan de Vlaamse organisaties Bijzondere Jeugdzorg.
3
Artikels m.b.t. ‘jeugddelinquentie’ werden enkel weerhouden indien er een duidelijke verwijzing was naar BJZ.
3
3. Codering van de artikels Alle geselecteerde berichten werden door een onderzoeker gecodeerd aan de hand van een codeboek. Dit codeboek peilt zowel naar vormelijke kenmerken (zoals datum van het bericht, al dan niet verschenen in de regionale sectie) als naar inhoudelijke kenmerken (zoals het onderwerp/thema, de aanleiding en het doel van het bericht, het type van artikel). Hieronder gaan we dieper in op het inhoudelijke codeboek. Onderwerp/Thema. Er werd een opdeling gemaakt tussen vier algemene thema’s: berichtgevingen (a) over delicten gepleegd door minderjarigen (m.a.w. jeugddelinquentie), (b) over de Bijzondere Jeugdzorg zonder deze delicten, (c) over juridische onderwerpen en (d) over jeugdhulpverlening. De vier algemene thema’s werden inhoudelijk verder opgesplitst. 1. Jeugddelinquentie: Er werd een onderscheid gemaakt tussen delicten zoals moord, overval/diefstal, agressie (psychisch, fysisch, seksueel en materieel geweld) en een restcategorie ‘andere’. Aangezien in 2006 de moord op Joe van Holsbeeck en op Guido Demoor een grote impact had op de media en het burgergevoel (Federale Politie, 2007), werd moord onderverdeeld in berichten die betrekking hebben op een van beide jongeren, en andere berichtgevingen met betrekking tot moord. 2. Bijzondere Jeugdzorg zonder Jeugddelinquentie: Hieronder valt de (a) berichtgeving met betrekking tot het tekort aan middelen in de Bijzondere Jeugdzorg, (b) berichten over de werking van de organisaties Bijzondere Jeugdzorg, (c) berichten over vernieuwende initiatieven in de Bijzondere Jeugdzorg, (d) berichtgeving over niet-begeleide minderjarige vreemdelingen, (e) berichten over de verhouding tussen Bijzondere Jeugdzorg en Kinder- en Jeugdpsychiatrie, en (f) berichtgeving over de Pleegzorg, aangezien deze laatste erkenningscategorie binnen de Bijzondere jeugdzorg specifiek beroep doet op de media om pleeggezinnen te werven. 3. Juridische onderwerpen: De werking van de Bijzondere Jeugdzorg wordt bepaald door heel wat wetten. De hervorming van de wet op de jeugdbescherming en de rechtszaak rond schuldig verzuim van consulenten waren belangrijke items in de media en werden daarom apart gecategoriseerd. Ook de wijziging van de wet op de aansprakelijkheid, berichtgeving over beroepsgeheim en kinderrechten waren verschillende categorieën. In de rubriek andere registreerden we juridische artikels die in bovenstaande categorieën niet thuis hoorden. 4. Jeugdhulpverlening: Deze categorie bevat thema’s die nauw verwant zijn aan de dagelijkse praktijk binnen de Bijzonder Jeugdzorg. We onderscheiden (a) thema’s die specifiek betrekking hebbende op jeugdhulpverlening (drug- of alcoholmisbruik bij jongeren, tienermoeders, zelfmoord, opvoedingsondersteuning, informatie, jongerenprostitutie, kindermishandeling/-verwaarlozing/-misbruik, weglopers, pesten/steaming en minderjarige asielzoekers); (b) maatschappelijke evoluties (de onverdraagzaamheid tegenover kinderen en jongeren, overlastproblematiek, het onveiligheidsgevoel van burgers); (c) Time-out in het onderwijs en spijbelen (ministeriële acties die ondernomen worden en de projecten die ontstaan tegen spijbelen); (d) familiedrama (drama’s binnen gezinnen en de maatschappelijke discussie die daarmee op gang komt over het thema opvoeden); (e) globaal plan (aangezien het globaal plan van minister Vervotte ruimer is dan enkel de Bijzondere Jeugdzorg plaatsten we het bij verwante thema’s); en (f) een restcategorie andere.
4
Aanleiding van het bericht. Een bericht kan gepubliceerd worden door verschillende aanleidingen. We onderscheiden als aanleidingen (a) Misdaad Omschreven Feiten; (b) beslissingen van overheden of politieke partijen, het democratische bestel, staatkundig beleid en/of de bijhorende actoren. Ook nieuwe wetgevingen, wetsvoorstellen, verkiezingen, werkbezoeken van ministers, politieke debatten, speeches, wetgeving en wetsvoorstellen vallen hieronder; (c) noodkreten naar meer middelen en personeel voor de Bijzondere Jeugdzorg, betogingen en stakingen van het personeel BJZ; (d) rechtzaken; (e) bekendmaking van de resultaten van een onderzoek (zowel fundamenteel wetenschappelijk als beleidsgericht onderzoek, nieuwe technieken) en de resultaten van een jaarverslag; (f) evenementen (bv. studiedag, infoavond, persconferentie, openingsfeest, infocampagne/wervingscampagne; (g) vernieuwende initiatieven zoals een experiment of project; (h) familiedrama’s (bv. verdwijning of dood van een kind); en (i) de publicatie van een boek of de start/het verloop van een TV-programma. Doel van het bericht. Berichten worden gepubliceerd om verschillende redenen. We maakten een onderscheid tussen (a) informatief (beschrijving van een nieuwsfeit); (b) duiding (achtergrondinformatie bij een nieuwsfeit); (c) aankondiging; (d) human interest (artikels zonder directe nieuwswaarde of toegevoegde waarde); en (e) opinie. Type van het artikel. We maakten een onderscheid tussen een (a) redactionele tekst (beschrijving door de journalist); (b) editoriaal (opiniestuk door een lid van de redactie, vaak op de 2e bladzijde); (c) interview (artikel in de vorm van een opeenvolging van afgebakende vragen en antwoorden); (d) getuigenis (verhaal van een cliënt, burger, begeleider); (e) lezersbrief:; (f) opiniestuk waarin een lezer/journalist zijn mening vertolkt over een actueel thema ; (g) foto met uitleg (grote foto met daaronder één à twee zinnen uitleg, meestal op de voorpagina van de krant); (f) een restcategorie ‘Andere’.
5
CIJFERMATIG RAPPORT Tabel 1: Aantal geselecteerde artikels per krant
De Standaard De Morgen Niewsblad/Het Volk Het Laatste Nieuws Gazet van Antwerpen Belang van Limburg
totaal n % 334 25,3 217 16,4 222 16,8 229 17,3 213 16,1 107 8,1
totaal aantal
1322
100
Toelichting In het totaal werden er 1322 krantenberichten over de Bijzondere Jeugdzorg weerhouden. De Standaard publiceerde verhoudingsgewijs het meest over de Bijzondere Jeugdzorg (ongeveer 25% van de 1332 artikels), het Belang van Limburg het minst (8%), terwijl de overige kranten ongeveer evenveel over het onderwerp publiceerden (tussen 16% en 17% van de 1322 artikels).
6
Tabel 2: Algemene thema’s per krant Standaard n=334 Jeugddelinquentie Juridisch BJZ Jeugdhulpverlening
41,9% 9,6% 26,0% 22,5%
Morgen n=217 46,1% 12,9% 14,3% 26,7%
Niewsblad /Het Volk n=222 28,4% 11,7% 45,9% 14,0%
Laatste
Gazet v
Belang v
Nieuws n=229
Atwerpen n=213
Limburg n=107
29,7% 7,0% 39,3% 24,0%
52,1% 11,3% 21,1% 15,5%
40,2% 14,0% 24,3% 21,5%
n=1322 39,7% 10,7% 28,8% 20,8%
Toelichting Kranten besteden op een verschillende manier aandacht aan de Bijzondere Jeugdzorg, met χ2(15) = 95.96, p<.001. Van de 1322 krantenartikels gingen er 525 over Jeugddelinquentie (39.7%). Het Laatste Nieuws en Het Nieuwsblad/Volk berichten verhoudingsgewijs het minst over jeugddelinquentie, de Gazet van Antwerpen en De Morgen het meest. Ongeveer 29% van alle berichten gaat over de Bijzondere Jeugdzorg zonder melding van delicten (381 artikels). Ook hier merken we een verschil op tussen de kranten onderling. Zo bericht De Morgen verhoudingsgewijs zo’n drie keer minder over dit onderwerp dan Het Nieuwsblad/Volk (14% versus 46%). De kranten verschillen echter nauwelijks van elkaar als ze berichten over Juridische thema’s. Ongeveer 10% van alle berichten handelt hierover. Tenslotte merken we dat Het Nieuwsblad/Volk en de Gazet van Antwerpen verhoudingsgewijs veel minder berichten over de Jeugdhulpverlening dan de andere kranten (gemiddeld 15% versus 23%).
7
Tabel 3: Onderwerpen per thema Standaard
Morgen
Niewsblad Laatste /Het Volk Nieuws
Gazet v Belang v Atwerpen Limburg
Totaal
Jeugddelinquentie (aantal artikels) Moord op Joe Moord op Guido Moord op Andere Overval/diefstal Agressie (psychisch, fysisch, …) Andere
n=140 n=100 n=63 n=68 n=111 n=43 n=525 25,7% 66,0% 39,7% 30,9% 19,8% 27,9% 34,7% 5,7% 3,0% 1,6% 2,9% 10,8% 2,3% 5,1% 3,6% 2,0% 3,2% 5,9% 0,9% 2,7% 12,9% 4,0% 6,3% 14,7% 17,1% 18,6% 12,0% 17,1% 4,0% 7,9% 16,2% 18,0% 16,3% 13,5% 35,0% 21,0% 41,3% 29,4% 33,3% 34,9% 32,0%
Bijzondere Jeugdzorg (aantal artikels) Tekort aan middelen Werking Vernieuwende intiatieven Niet-begeleide minderjarigen Psychiatrie Pleegzorg
n=87
Juridisch (aantal artikels) Jeugdwet Wetswijzigingen Kinderrechten Schuldig verzuim Andere (bv. beroepsgeheim)
n=32
Jeugdhulpverlening (aantal artikels) Jeugdhulpverlening specifiek Maatschap evolutie Onderwijs (Time-out/spijbelen) Familiedrama Globaal plan Andere
n=75
21,8% 31,0% 13,8% 8,0% 12,6% 12,6%
n=31 n=102 n=90 n=45 n=26 n=381 38,7% 16,7% 14,4% 26,7% 11,5% 19,9% 25,8% 39,2% 44,4% 44,4% 50,0% 38,8% 9,7% 12,7% 5,6% 6,7% 9,4% 9,7% 2,0% 2,2% 6,7% 3,8% 4,7% 6,5% 12,7% 16,7% 6,7% 7,7% 12,1% 9,7% 16,7% 16,7% 8,9% 26,9% 15,0%
n=28 n=26 n=16 n=24 n=15 n=141 50,0% 57,7% 43,8% 62,5% 40,0% 56,0% 17,9% 3,8% 18,8% 20,8% 20,0% 15,6% 3,6% 3,8% 4,2% 6,7% 2,8% 9,4% 25,0% 23,1% 12,5% 8,3% 20,0% 16,3% 6,3% 3,6% 11,5% 25,0% 4,2% 13,3% 9,2%
68,8% 15,6%
53,3% 12,0% 18,7% 9,3% 5,3% 1,3%
n=58 n=31 n=55 n=33 n=23 n=275 48,3% 41,9% 50,9% 63,6% 34,8% 50,2% 15,5% 3,2% 20,0% 10,9% 12,1% 22,6% 9,1% 6,1% 30,4% 15,3% 15,5% 9,7% 1,8% 3,0% 4,3% 8,0% 3,4% 6,5% 3,6% 21,2% 21,7% 8,0% 5,2% 16,1% 14,5% 6,1% 8,7% 7,6%
Toelichting Binnen het thema ‘Jeugddelinquentie’ zijn er significante verschillen tussen de kranten onderling, met 2 χ (25) = 85.87, p<.001. Algemeen valt op dat 35% van alle jeugddelinquentie-berichten gaat over de moord op Joe Van Holsbeeck en de gevolgen die dit met zich meebracht. In concreto komt dit er op neer dat er 182 berichten geschreven zijn over de moord op Joe. De Morgen bijt de spits af met 66 artikels over Joe. Binnen het thema ‘Bijzondere Jeugdzorg zonder jeugddelinquentie’ gaat de meeste aandacht uit naar de werking van de BJZ (ongeveer 39%), gevolgd door het tekort aan middelen (20%) en berichten over de pleegzorg (15%) en de samenwerking tussen BJZ en psychiatrie (12%). De kranten berichten echter op verschillende wijze over de onderwerpen, met χ2(25) = 37.00, p=.06. Zo berichten De Morgen, de Standaard en de Gazet van Antwerpen meer dan andere kranten over het tekort aan middelen en de nietbegeleide minderjarige vreemdelingen dan de andere kranten. Anderzijds berichten De Morgen en de Standaard minder over de werking van de BJZ dan de andere kranten. Binnen het thema ‘Juridisch’ zijn er geen significante verschillen tussen de verschillende kranten, met 2 χ (20) = 18.81, ns. Alle kranten berichten dus ongeveer evenveel over de verschillende juridische onderwerpen. We merken op dat de meeste aandacht binnen dit thema gaat naar het onderwerp Jeugdwet (bijna 56%). De tweede en derde meeste aandacht gaat naar de rechtzaak over schuldig verzuim begin 2006 en wetswijzigingen (telkens ongeveer 16%). Binnen het thema ‘Jeugdhulpverlening’ merken we dat er significante verschillen zijn tussen de kranten onderling, met χ2(25) = 60.24, <.001. De verschillen zijn echter minder eenduidig te interpreteren.
8
Tabel 4: Onderwerpen per krant Standaard n=334
Jeugddelinquentie Moord op Joe Moord op Guido Moord op Andere Overval/diefstal Agressie (psychisch, fysisch, …) Andere
Morgen n=217
Niewsblad /Het Volk n=222
Laatste
Gazet v
Belang v
Totaal
Nieuws n=229
Atwerpen n=213
Limburg n=107
n=1322
10,8% 2,4% 1,5% 5,4% 7,2% 14,7%
30,4% 1,4% 0,9% 1,8% 1,8% 9,7%
11,3% 0,5% 0,9% 1,8% 2,3% 11,7%
9,2% 0,9% 1,7% 4,4% 4,8% 8,7%
10,3% 5,6% 0,5% 8,9% 9,4% 17,4%
7,5% 6,5% 14,0%
13,8% 2,0% 1,1% 4,8% 5,4% 12,7%
Juridisch Jeugdwet Wetswijzigingen Kinderrechten Schuldig verzuim Andere (bv. beroepsgeheim)
6,6% 1,5% 0,0% 0,9% 0,6%
6,5% 2,3% 0,5% 3,2% 0,5%
6,8% 0,5% 0,5% 2,7% 1,4%
3,1% 1,3% 0,9% 1,7%
7,0% 2,3% 0,5% 0,9% 0,5%
5,6% 2,8% 0,9% 2,8% 1,9%
6,0% 1,7% 0,3% 1,7% 1,0%
Bijzondere Jeugdzorg Tekort aan middelen Werking Vernieuwende intiatieven Niet-begeleide minderjarigen Psychiatrie Pleegzorg
5,7% 8,1% 3,6% 2,1% 3,3% 3,3%
5,5% 3,7% 1,4% 1,4% 0,9% 1,4%
7,7% 18,0% 5,9% 0,9% 5,9% 7,7%
5,7% 17,5% 2,2% 0,9% 6,6% 6,6%
5,6% 9,4% 1,4% 1,4% 1,4% 1,9%
2,8% 12,1%
5,7% 11,2% 2,7% 1,4% 3,5% 4,3%
12,0% 2,7% 4,2% 2,1% 1,2% 0,3%
12,9% 4,1% 3,2% 4,1% 0,9% 1,4%
5,9% 0,5% 3,2% 1,4% 0,9% 2,3%
12,2% 4,8% 2,2% 0,4% 0,9% 3,5%
9,9%
7,5%
0,9% 0,5% 3,3% 0,9%
6,5% 0,9% 4,7% 1,9%
Jeugdhulpverlening Jeugdhulpverlening specifiek Maatschap evolutie Onderwijs (Time-out/spijbelen) Familiedrama Globaal plan Andere
11,2% 0,9%
0,9% 1,9% 6,5%
10,4% 2,3% 3,2% 1,7% 1,7% 1,6%
Toelichting Algemeen valt op dat 14% van alle berichten gaat over de moord op Joe Van Holsbeeck en de gevolgen die dit met zich meebracht. 30% van alle 217 artikels die door De Morgen geschreven zijn, gingen over de moord op Joe. Bij de overige kranten schommelt dit aandeel rond 10% van alle berichten. Verder merken we dat de moord op de Guido Demoor al heel wat minder aandacht kreeg in vergelijking met deze op Joe. Verder merken we dat de kranten heel wat aandacht besteden aan werking van de BJZ. Ongeveer 11% van alle berichten gaan hierover, met als uitschieters Het Nieuwsblad/Het Volk en Het Laatste Nieuws.
9
Tabel 5: Aanleiding per krant Standaard
Misdaad Omschreven Feit Politiek/overheid/beleid Andere Noodkreet Rechtzaak Rapport/jaarverslag Evenement Vernieuwende initiatieven Familiedrama Nieuw Boek/TV
Morgen
n=334
n=217
Niewsblad /Het Volk n=222
33,2% 19,2% 6,6% 6,0% 5,7% 5,1% 5,7% 9,0% 3,6% 6,0%
41,0% 17,1% 5,5% 4,1% 6,0% 8,3% 5,5% 2,8% 6,0% 3,7%
18,9% 14,9% 12,2% 9,9% 9,5% 4,5% 17,6% 7,7% 1,4% 3,6%
Laatste
Gazet v
Belang v
Totaal
Nieuws n=229
Atwerpen n=213
Limburg n=107
n=1322
25,8% 17,0% 11,8% 9,2% 9,6% 2,6% 11,8% 7,0% 2,2% 3,1%
39,4% 21,6% 8,0% 4,2% 3,3% 5,6% 9,4% 4,7% 0,5% 3,3%
27,1% 26,2% 12,1% 4,7% 6,5% 7,5% 8,4% 2,8% 0,0% 4,7%
31,3% 18,7% 8,9% 6,5% 6,7% 5,4% 9,5% 6,2% 2,6% 4,2%
Toelichting Een bericht kan gepubliceerd worden door verschillende aanleidingen. De kranten verschillen significant hierover, met χ2(45) = 131.59, p<.001. Wanneer we overheen de Vlaamse kranten kijken, merken we dat de grootste aanleiding de als misdrijf omschreven feiten (MOF) zijn en het onderzoek dat hiermee gepaard gaat (31%). Op de tweede plaats komen politieke beslissingen/acties en wetswijzigingen (17%) gevolgd door evenementen (10%). Helemaal achterop hinken als aanleiding een publicatie van een boek of TV programma (4%) en familiedrama’s (3%).
10
Tabel 6: Doel per krant Standaard n=334 Informatief Duiding Aankondiging Human interest Opinie
71,6% 3,6% 2,1% 9,6% 13,2%
Morgen n=217 59,0% 8,8% 1,8% 12,9% 17,5%
Niewsblad /Het Volk n=222 68,9% 4,5% 6,8% 10,4% 9,5%
Laatste
Gazet v
Belang v
Totaal
Nieuws n=229
Atwerpen n=213
Limburg n=107
n=1322
76,0% 3,5% 5,7% 6,1% 8,7%
83,1% 1,9% 3,8% 2,8% 8,5%
78,5% 2,8% 5,6% 4,7% 8,4%
72,2% 4,2% 4,0% 8,2% 11,3%
Toelichting Kranten verschillen significant in de redenen om over een bericht te publiceren, met χ2(20) = 67.69, p<.001. Het geven van informatie is de voornaamste reden om over iets te publiceren, gevolgd door opinie, en human interest.
11
Tabel 7: Type artikel per krant Standaard n=334 Redactionele tekst Editoriaal interviews Lezersbrief Opiniestuk
88,6% 0,3% 2,7% 3,9% 4,5%
Morgen n=217 79,7% 5,1% 8,3% 1,8% 5,1%
Niewsblad /Het Volk n=222 91,0% 0,5% 3,2% 3,2% 2,3%
Laatste
Gazet v
Belang v
Totaal
Nieuws n=229
Atwerpen n=213
Limburg n=107
n=1322
94,8% 0,0% 1,7% 2,2% 1,3%
95,3% 0,5% 0,9% 0,9% 2,3%
95,3% 0,0% 1,9% 0,9% 1,9%
90,0% 1,1% 3,2% 2,4% 3,1%
χ2(25) = 89.85, p<.001
Toelichting Gemiddeld zijn negen op de tien artikels over Bijzondere Jeugdzorg redactionele artikels. Bij De Morgen is dit slechts acht op de tien artikels, ten voordele van interviews.
12
Tabel 8: Cijfers per krant Standaard
Neen Ja
Morgen
n=334
n=217
Niewsblad /Het Volk n=222
91,3% 8,7%
89,9% 10,1%
90,5% 9,5%
Laatste
Gazet v
Belang v
Nieuws n=229
Atwerpen n=213
Limburg n=107
n=1322
93,9% 6,1%
89,7% 10,3%
86,0% 14,0%
90,7% 9,3%
Toelichting Er zijn geen significante verschillen tussen de kranten in het gebruik van cijfermatig materiaal, met χ2(5)=.12, ns. In negen op de tien gevallen worden geen cijfermateriaal in het bericht gegeven.
13
Tabel 9: Aanleiding per thema
MOF Politiek/overheid/beleid Andere Noodkreet Rechtzaak Rapport/jaarverslag Evenement Vernieuw. initiatieven Familiedrama Nieuw Boek/TV
Jeugd delinquentie
BJZ
Juridisch
Jeugd hulpverlening
Totaal
69,3% 9,0% 4,8%
5,8% 9,2% 17,8% 22,6% 10,8% 4,2% 19,4% 8,9% 0,8% 0,5%
7,8% 68,8% 2,8%
6,2% 24,7% 7,6%
15,6% 3,5% 1,4%
6,5% 12,7% 10,2% 13,5% 10,2% 8,4%
31,3% 18,7% 8,9% 6,5% 6,7% 5,4% 9,5% 6,2% 2,6% 4,2%
1,5% 2,9% 4,2% 2,1% 0,6% 5,7%
Toelichting De aanleidingen om over Jeugddelinquentie te schrijven zijn in de eerste plaats een MOF (69%), gevolgd door een politieke beslissing. Wanneer er geschreven wordt over de Bijzondere Jeugdzorg zonder Jeugddelinquentie zijn de aanleidingen het vaakst een noodkreet (23%), een evenement en een rechtzaak. Een boek, TV of familiedrama komen het minst naar voor als aanleiding. Een politieke beslissing hangt meestal samen met een juridische thema (69%).
14
Tabel: Cijfers en bereik per thema
Cijfers Geen Onderzoek Actieplan minister Jaarverslagen Andere
Jeugddelinquentie n=525
BJZ n=381
Juridisch n=141
Jeugdhulpverlening n=275
Totaal n=1322
95,0% 0,8% 0,6% 3,4% 0,2%
91,3% 0,0% 0,5% 7,3% 0,8%
92,2% 0,7% 5,7% 1,4% 0,0%
80,4% 2,5% 3,3% 10,9% 2,9%
90,6% 0,9% 1,7% 5,9% 0,9%
80,3% 19,7%
58,6% 41,4%
90,8% 9,2%
80,4% 19,6%
75,2% 24,8%
Bereik Vlaams Nationaaal
Cijfers: χ2(15) = 81.37, p<.001
Bereik: χ2(3) = 85.57, p<.001
Toelichting In de meeste gevallen worden een bericht niet vergezeld met cijfergegevens (zie ook Tabel 8). Jeugdhulpverlening is het thema waarbij het meest cijfers wordt vermeld (20%). Het thema Bijzondere Jeugdzorg zonder delinquentie verschijnt vier op de tien keer in de nationale sectie van de kranten, in tegenstellng tot het thema Jeugddelinquentie (20%à, Jeugdhulpverlening (20%) en juridische thema’s (9%).
15
Tabel: Doel per aanleiding Informatief MOF Politiek/overheid/beleid Andere Noodkreet Rechtzaak Rapport/jaarverslag Evenement Vernieuw. initiatieven Familiedrama Nieuw Boek/TV
(n=414) (n=247) (n=118) (n=86) (n=89) (n=71) (n=126) (n=82) (n=34) (n=55)
77,5% 85,0% 41,5% 82,6% 78,7% 98,6% 54,0% 76,8% 44,1% 32,7%
Duiding Aankondiging 5,8% 2,0% 8,5% 3,5% 6,7% 3,2% 1,2% 8,8%
0,8% 4,7%
25,4% 6,1% 18,2%
Totaal (n=1322) 72,2% 4,2% 4,0% * Omwille van de leesbaarheid werden rijen en kolommen van plaats verwisseld
Human interest 7,0% 0,4% 11,9% 5,8% 6,7%
Opinie
11,9% 14,6% 29,4% 29,1%
9,7% 11,7% 38,1% 3,5% 7,9% 1,4% 5,6% 1,2% 17,6% 20,0%
8,2%
11,3%
Toelichting Het geven van informatie is de voornaamste reden om over iets te publiceren, gevolgd door opinie, en human interest (zie ook Tabel 6).
16
Grafiek-Frequentie: Maandelijks aantal artikels per krant
Aantal
90 80 70 60 50 40 30
ja nu fe ar br i ua m ri aa rt ap ri l m ei ju ni au ju g l se us i pt tus em b ok er no tob ve e r d e mb ce er m be r
20 10 0
Standaard Morgen Niewsblad/Volk Laatste Nieuws Gazet v Antw Belang v Limb
Toelichting Alle kranten hebben in april (de maand waarin Joe Van Holsbeeck werd vermoord) het meest aantal artikels over de Bijzonder Jeugdzorg en aanverwante thema’s gepubliceerd, met als koploper De Morgen, gevolgd door Het Laatste Nieuws en De Standaard.
17
Grafiek-Frequentie: Maandelijks aantal artikels (alle kranten)
350 300 250 200 150 100 50
ju li au gu st us se pt em be r ok to be no r ve m de be r ce m be r
ju ni
ei m
ap ril
ja nu ar i fe br ua ri m aa rt
0
Toelichting Alle kranten hebben in april (de maand waarin Joe Van Holsbeeck werd vermoord) het meest aantal artikels over de Bijzonder Jeugdzorg en aanverwante thema’s gepubliceerd. In de maand juli werden het minst artikels gepubliceerd.
18
Grafiek-Frequentie: Maandelijks aantal artikels per thema 200
180
160 Jeugddelinquentie
140
BJZ Juridisch
aantal
120
Hulpverlening 100
80
60
40
20
ju li au gu st us se pt em be r ok to be r no ve m be r de ce m be r
ju ni
m ei
ap ril
m aa rt
ja nu ar i fe br ua ri
0
Toelichting In april (de maand waarin Joe Van Holsbeeck werd vermoord) werden er het meest artikels gepubliceerd over het thema Jeugddelinquentie, het thema Jeugdhulpverlening en Juridische thema’s. In oktober werden er het meest artikels gepubliceerd over het thema Bijzondere Jeugdzorg zonder delinquentie, gevolgd door de maand augustus.
19
REFERENTIES Devroe, I. (2007). Gekleurd nieuws? De voorstelling van etnische minderheden in het nieuws in Vlaanderen. Onuitgegeven doctoraatsproefschrift. Gent: Vakgroep Communicatie-wetenschappen. Federale Politie, DGS/DSB (2007). Samenvatting van de grote tendensen: Veiligheidsmonitor 2006. Infodoc, 131, 1-7. Hauttekeete, L. (2005). De tabloidisering van kranten: mythe of feit? De ontwikkeling van een meetinstrument en een onderzoek naar de tabloidisering van Vlaamse kranten. Onuitgegeven doctoraatsproefschrift. Gent: Vakgroep Communicatiewetenschappen. Sinardet, D. (2007). Wederzijdse Mediarepresentaties van de nationale ‘andere’. Vlamingen, Franstaligen en het Belgisch federale samenlevingsmodel. Onuitgegeven doctoraatsproefschrift. Antwerpen: Vakgroep Communicatiewetenschappen.
20
