Methodiekenbundel bij de JONGERENGIDS voor 8-11 jarigen

Methodiekenbundel bij de JONGERENGIDS voor 8-11 jarigen

Methodiekenbundel bij de JONGERENGIDS voor 8-11 jarigen Een uitgave van:

De Ambrassade vzw, Leopoldstraat 25 | 1000 Brussel

Inhoudelijke realisatie en lay-out:

bureau voor verantwoord communiceren – www.incepti.be

2

inhoudstafel

Voorwoord Jongerengids.be De Ambrassade Inhoud van deze methodiekenbundel Methodieken die focussen op informatievergaring en –verwerking Inhoudelijke methodieken Eindtermen Voor je begint Voor wie nog meer wil weten Methodieken Zoek het op Wat zou jij doen ? Jongerengids Ganzenspel Website-quiz Thema School: Schrijf je eigen schoolreglement Thema Rechten en plichten: Ren je Rot Thema Lichaam: Je lieve lijf Thema Familie: Zet eens een boompje op

3

4 5 5 6 6 7 7 9 10 11 14 16 25 27 29 30 31

voorwoord

Ouders, vrienden, leerkrachten, websites, flyers, folders, facebook: information overload! Kinderen, tieners en jongeren worden vaak overspoeld door informatie. Ze vinden niet altijd hun weg in het grote aanbod. Soms gaan ze aan de slag met foute informatie of informatie die hen in een bepaalde richting stuurt. Soms is de info niet op hun maat geschreven of voldoet die niet aan hun informatiebehoefte. Jongerengids.be brengt voor kinderen en jongeren rust in die informatieoverload. De gidsen en websites behandelen thema’s die voor hen van belang zijn, op hun maat gebracht. Ze geven de basisinformatie en verwijzen door naar gespecialiseerde organisaties die nog veel meer goeie info geven. Want alleen door goed geïnformeerd te zijn, kunnen kinderen en jongeren keuzes maken. Met deze methodiekenmap kan je met Jongerengids.be actief aan de slag gaan in de klas of in je werking. De eerste methodieken laten kinderen en jongeren kennismaken met Jongerengids.be, zowel de boekjes als de websites. We laten hen zo zien welke info er allemaal in te vinden is. Als ze nog eens informatie opzoeken, weten ze dat ze bij Jongerengids.be terecht kunnen. Met de andere methodieken willen we ook dieper ingaan op een aantal thema’s die misschien minder vaak besproken worden in de klas, in het jeugdwerk, enz. Zo komen ze er op een plezante manier mee in aanraking. Je kan met de methodieken één of meerdere lessen of sessies vullen. Allemaal VOETEN-proof! Veel plezier! Eva Vereecke Algemeen Directeur De Ambrassade

4

Jongerengids.be Onder de naam Jongerengids.be vind je zowel online, op de websites, als offline, in de gidsen, actuele en allesomvattende informatie op maat voor drie leeftijdsgroepen: kinderen van 8 – 11 jaar, tieners tussen 12 en 15 jaar en jongeren ouder dan 16 jaar. In de gidsen en op de websites vinden kinderen en jongeren een antwoord op de vragen die hun vrienden niet weten en die ze niet aan hun ouders durven stellen. Gezondheid, vrienden, internet, geld, werk, seks, wonen, school, rechten, natuur,… het is slechts een greep uit de verschillende thema’s die aangereikt worden. De gidsen en de websites zijn enerzijds opgevat als vertrekpunt van waaruit kinderen, tieners en jongeren een antwoord kunnen zoeken op hun vragen. Anderzijds is het ook een informatieportaal voor iedereen die gewoon nieuwsgierig is. Op die manier krijgen jongeren degelijke informatie en reiken we hen tegelijk een middel aan om hun eigen weg te vinden in het informatieaanbod. Want goeie informatie maakt keuzes mogelijk. Jongerengids.be wordt tweejaarlijks opnieuw uitgegeven. Deze map hoort bij de editie 2013-2014.

De Ambrassade Jongerengids.be is een project van De Ambrassade, en kwam tot stand met de steun van de Vlaamse Overheid. De Ambrassade is een samensmelting van drie organisaties in het jeugdwerk: Steunpunt Jeugd, VIP Jeugd en de Vlaamse Jeugdraad. De Ambrassade zet de jeugd, het jeugdwerk, jeugdinformatie en het jeugdbeleid op de kaart. We versterken de positie van kinderen en jongeren in de samenleving en hebben een positieve impact op hun levenskwaliteit. De Ambrassade linkt de woorden `ambras´ en `ambassade´ aan elkaar. Het is een naam die meteen de missie van de nieuwe organisatie neerpoot: De Ambrassade treedt op als dé referentie voor alles wat kinderen, jongeren en hun organisaties aanbelangt. Als schakel tussen overheid, middenveld en jeugd wordt De Ambrassade een passioneel voorvechter en uitdager van de positie van kinderen, jongeren en hun organisaties in de samenleving.

5

Inhoud van deze methodiekenbundel De tien methodieken uit deze methodiekenbundel zijn complementair te gebruiken. Je hoeft ze niet chronologisch af te werken. Je kan, afhankelijk van de tijd die je aan dit thema wil besteden, de methodieken uitkiezen die jou en de klas het beste liggen. Wees niet bang voor inhoudelijke overlapping in de oefeningen. Herhaling is de moeder van de kennis. De methodieken zijn op te delen in twee categorieën. Enerzijds zijn er methodieken die de leerlingen stimuleren om zelf informatie op te zoeken, te verwerken en er mee aan de slag te gaan via de jongerengids. Bij deze methodieken staat de informatievergaring voorop. Alle thema’s die in de jongerengidsen aan bod komen, worden aangesneden in deze methodieken. Zo bouwen leerlingen nieuwe kennis op omtrent de thema’s lichamelijkheid, gezondheid, relaties, kinderrechten, milieueducatie, veilig en verantwoord gebruik van informatie- en communicatietechnologieën en wereldoriëntatie. Naast deze informatiegecentreerde methodieken, vind je in de bundel ook een aantal methodieken die dieper ingaan op een thema. Hierbij staat niet alleen de informatieverwerking voorop, maar ook het inhoudelijk verschaffen van inzicht in het thema school, kinderrechten, lichamelijkheid en familierelaties.

Methodieken die focussen op informatievergaring en –verwerking: Aan de hand van deze methodieken leren leerlingen zelfstandig informatie opzoeken en verwerken. Zo leren ze de jongerengids kennen en gebruiken en bouwen nieuwe kennis op omtrent de thema’s lichamelijkheid, gezondheid, relaties, kinderrechten, milieu-educatie, veilig en verantwoord gebruik van informatie- en communicatietechnologieën en wereldoriëntatie.

Zoek het op Aan de hand van een invulbad en nabespreking zoeken leerlingen individueel, als huiswerkopdracht of in hoekenwerking, of klassikaal het antwoord op allerhande vragen op in de jongerengids. Via een nabespreking wordt de info nog dieper verwerkt.

Wat zou jij doen? Deze methodiek wil kinderen inzicht verschaffen in de inhoud van de tips die in de jongerengids gegeven worden. We plaatsen hen voor heel erg reële probleemsituaties waarmee kinderen van hun leeftijd geconfronteerd worden en vragen hen om tips te geven aan de persoon in kwestie.

Jongerengids-ganzenspel Op deze ludieke manier leren kinderen zowel inhoudelijke aspecten als de meerwaarde van het opzoeken van info in de gids kennen. Dankzij de combinatie van inhoudelijke vragen en doe-opdrachten wordt kennis op verschillende manieren opgebouwd. En het is nog leuk en competitief ook… 6

Website-quiz Via deze methodiek leren kinderen zowel inhoudelijke aspecten als de meerwaarde van het opzoeken van info in de gids kennen. Ze leren ook online informatie opzoeken en verwerken via de website www.jongerengids.be. Via de quiz erna in de klas wordt de informatie klassikaal verwerkt.

Inhoudelijke methodieken THEMA SCHOOL: schrijf je eigen schoolreglement Deze methodiek wil leerlingen de noodzaak van een reglement doen inzien. Ook wordt er met hen nagedacht over de meerwaarde en noodzaak van het naar school gaan. En wat is nu leuker dan je eigen regels te mogen opstellen…

THEMA KINDERRECHTEN: ren je rot Deze methodiek wil kinderen bewust maken rond hun eigen rechten en plichten. Een actieve methodiek die ook in een rustigere variant gebruikt kan worden.

THEMA JE LICHAAM : je lieve lijf Kinderen positief doen kijken naar hun eigen lichaam en leren hoe ze dit gezond kunnen houden.

THEMA FAMILIE : zet eens een boompje op Inzicht verschaffen in de verschillende mogelijke gezins- en familievormen. Nadenken over wat een familie tot een familie maakt, reflecteren over gezinsrelaties.

Eindtermen Zoals je hierboven kan lezen zijn de methodieken in deze bundel op te delen in twee categorieën. Enerzijds zijn er methodieken die de leerlingen stimuleren om zelf informatie op te zoeken, te verwerken en er mee aan de slag te gaan via de jongerengids. Bij deze methodieken staat de informatievergaring voorop. Deze methodieken sluiten dan ook vooral aan bij de leergebiedoverschrijdende eindtermen rond Leren Leren:

Leergebiedoverschrijdende eindtermen Leren Leren 1. De leerlingen kunnen losse gegevens verwerven en gebruiken door ze betekenis te geven en te memoriseren. 2. De leerlingen kunnen op systematische wijze verschillende informatiebronnen op hun niveau zelfstandig gebruiken. 3. De leerlingen kunnen op systematische wijze samenhangende informatie (ook andere dan teksten) verwerven en gebruiken. 7

Er bestaat echter niet zoiets als informatievergaring zonder een leereffect als het op de inhoud aankomt. Alle thema’s die in de jongerengidsen aan bod komen, worden in deze eerste categorie van methodieken dan ook aangesneden. Zo bouwen leerlingen nieuwe kennis op omtrent de thema’s lichamelijkheid, gezondheid, relaties, kinderrechten, milieu-educatie, veilig en verantwoord gebruik van informatie- en communicatietechnologieën en wereldoriëntatie. Dit is nog meer het geval in de methodieken die dieper ingaan op het thema school, kinderrechten, lichamelijkheid en familierelaties. Deze methodieken sluiten dan ook aan bij een waaier aan eindtermen:

Wereldoriëntatie - Natuur 1.10 De leerlingen kunnen lichamelijke veranderingen die ze bij zichzelf en leeftijdsgenoten waarnemen, herkennen als normale aspecten in hun ontwikkeling; 1.12 kunnen het verband illustreren tussen de leefgewoonten van mensen en het klimaat waarin ze leven; 1.17 kunnen gezonde en ongezonde levensgewoonten in verband brengen met wat ze weten over het functioneren van het eigen lichaam; 1.20 kunnen de hulp inroepen van een volwassene in een noodsituatie;

Wereldoriëntatie - Mens 3.1* drukken in een niet-conflictgeladen situatie, eigen indrukken, gevoelens, verlangens, gedachten en waarderingen spontaan uit. 3.2 kunnen beschrijven wat ze voelen en wat ze doen in een concrete situatie en kunnen illustreren dat zowel hun gedrag als hun gevoelens situatiegebonden zijn. 3.3* tonen in concrete situaties voldoende zelfvertrouwen, gebaseerd op kennis van het eigen kunnen. 3.4 kunnen in concrete situaties verschillende manieren van omgaan met elkaar herkennen, erover praten en aangeven dat deze op elkaar inspelen.

Wereldoriëntatie - Maatschappij 4.7* kunnen er in hun omgang met leeftijdgenoten op discrete wijze rekening mee houden dat niet alle kinderen in hetzelfde type gezin wonen als zijzelf. 4.8 kunnen illustreren dat verschillende sociale en culturele groepen verschillende waarden en normen bezitten. 4.12 zien in dat racisme vaak gebaseerd is op onbekendheid met en vrees voor het vreemde. 4.13 kunnen het belang illustreren van de fundamentele Rechten van de Mens en de Rechten van het Kind. Ze zien daarbij in dat de rechten en plichten complementair zijn.

7. Brongebruik De leerlingen kunnen op hun niveau verschillende informatiebronnen raadplegen.

Leergebiedoverschrijdende eindtermen ict 2 gebruiken ict op een veilige, verantwoorde en doelmatige manier.-

8

Gezien de methodieken ‘website-quiz’ en ‘je lieve lijf’ gebruik maken van het internet en andere informatie- en communicatietechnologieën, zijn hierop ook de volgende leergebiedoverschrijdende eindtermen rond ict van toepassing:

Leergebiedoverschrijdende eindtermen ict 1 De leerlingen hebben een positieve houding tegenover ict en zijn bereid ict te gebruiken om hen te ondersteunen bij het leren. 3 kunnen zelfstandig oefenen in een door ict ondersteunde leeromgeving. 4 kunnen zelfstandig leren in een door ict ondersteunde leeromgeving. 6 kunnen met behulp van ict voor hen bestemde digitale informatie opzoeken, verwerken en bewaren.

Voor je begint… In wat volgt worden soms gevoelige onderwerpen besproken. Dit is niet voor alle leerlingen even makkelijk. Daarom is het belangrijk dat er een sfeer van vertrouwen en veiligheid gecreeërd wordt. Maak daarom vooraleer aan een methodiek te beginnen een aantal concrete afspraken met de groep. De PIKASOLL-methodiek van Sensoa vormt hier een goede leidraad. Schrijf de letters P, I, K, A, L en L onder elkaar op het bord. Vul letter per letter het kernwoord van de afspraak aan en leg uit welke afspraak er geldt. Zorg ervoor dat de regels tijdens de les goed zichtbaar zijn en blijven, zodat er steeds naar verwezen kan worden.

We praten over onszelf, onze gevoelens en ervaringen, opvattingen… We zijn open en eerlijk in wat we vertellen.

P

I

ik-vorm

privacy

Wees actief in het verloop van het groepsgebeuren. We geven je veel ruimte om zelf te bepalen waarover het moet gaan vandaag. Dus wacht niet passief af tot iemand anders iets inbrengt.

K

A actief

kies

Humor is belangrijk, het is soms goed geladen onderwerpen te ontmijnen. Uitlachen kan niet.

L

L

lachen

luisteren Persoonlijke zaken die in de groep verteld worden, zijn vertrouwelijk en blijven binnen de groep. We gebruiken wat we hier horen niet in andere situaties, ook de leerkracht / begeleider niet.

Kies wat je vertelt en wat niet. Niet alles is voor alle oren bedoeld, en je kan gerust je gevoelens en gedachten voor jezelf houden als je ze, om wat voor reden ook, niet wil delen met de groep. 9

Luisteren naar elkaar zorgt voor een goed gesprek.

Voor wie nog meer wil weten… Jongerengids.be wil daar zijn waar jongeren zijn. Naast de boekjes, zijn er ook onze websites, één voor elke leeftijdscategorie, een Facebook- en Twitterpagina en een YouTubekanaal. De websites kan je nu ook mobiel bezoeken. www.jongerengids.be www.facebook.com/jongerengids www.twitter.com/jongerengids www.youtube.com/jongerengids www.ambrassade.be Voor iedereen die werkt met kinderen en jongeren is er ook de Jeugdinfotheek. Die website bundelt jeugdinformatie(producten) en kennis over het verstrekken van informatie aan jongeren. www.jeugdinfotheek.be De Ambrassade werkt ook aan een kwaliteitslabel voor goede jeugdinformatie. Waar Trusty verschijnt, zitten kinderen en jongeren op een website, in een folder of boekje dat op hun maat gemaakt is en hen niets probeert wijs te maken. www.juistejeugdinfo.be

10

Methodieken

Zoek het op Doelstelling: ● Leerlingen zoeken zelfstandig informatie op en verwerken deze. ● Leerlingen leren de jongerengids kennen en gebruiken. ● Leerlingen bouwen nieuwe kennis op omtrent de thema’s lichamelijkheid, gezondheid, relaties, kinderrechten, milieu-educatie, veilig en verantwoord gebruik van informatie- en communicatietechnologieën en wereldoriëntatie.

Verloop: ● Deel het werkblad ‘zoek het op’ uit. Op dit werkblad zijn zowel invuloefeningen als open vragen te vinden. De leerlingen kunnen alle antwoorden in de jongerengids vinden. ● Laat de leerlingen dit invullen ● Organiseer een klassikale nabespreking o Vond je het moeilijk? o Vond je het leuk? o Heb je nieuwe dingen geleerd? Deze methodiek kan gebruikt worden als huiswerkopdracht, zowel als in een vorm van hoekenwerking. De methodiek kan ook in eerste instantie individueel door de leerlingen ingevud worden en daarna in groep besproken worden.

Materiaal: ● werkblad ‘zoek het op’ voor elke leerling ● jongerengids per leerling

11

Werkblad

zoek het op

Ken jij het antwoord op deze wist-je-datjes? Duik in je jongerengids en ga op zoek naar het juiste antwoord. ✓ De …................................begint bij de meeste kinderen tussen 10 en 13 jaar. ✓ Wie pubert het langst? Meisjes of jongens? Verklaar. ✓ Wat moet je doen als je gepest wordt? ✓ Een …. voelt zich beter dan iemand van een ander land of met een andere …. ✓ Wat is een holebi? ✓ Hoe zeg je ‘ik hou van je’ in het Hawaiaans? ✓ Tot je …… jaar bent, ben je minderjarig. ✓ Wat is een ‘voogd’? ✓ Wat is ‘omgangsrecht’ ? ✓ Ben je verplicht om naar school te gaan? ✓ Als je …….................... bent, mag je nooit meer les volgen op die school. ✓ Is een leerlingenraad verplicht? ✓ Lees eerst …...................................... vooraleer je een ringtone bestelt. ✓ Op Facebook moet je ….... jaar zijn vooraleer je je kan inschrijven. ✓ Als je wordt lastig gevallen via mail of in een chatroom door vervelende personen, mail dan naar ....................................…… en praat er over met familie of vrienden. ✓ Door met de fiets naar school te gaan, vermijd je ……. ✓ Wat is ‘consuminderen’? ✓ Atheïsten zeggen dat ……… ✓ Waarom bestaan er kinderrechten? ✓ Ook kinderen kunnen gestraft worden. ……................................. beslist welke straf het meest gepast is om je weer op het rechte pad te brengen. ✓ Op ……...................... vind je alles over de rechten die jij hebt. En je kan er leuke spelletjes spelen waardoor je meer te weten komt over de rechten van kinderen.

12

● De puberteit begint bij de meeste kinderen tussen 10 en 13 jaar. ● Wie pubert het langst? Meisjes of jongens? Verklaar. Bij jongens duurt de puberteit gemiddeld zes jaar. Bij meisjes is dat vier jaar. ● Wat moet je doen als je gepest wordt? Je kan het niet altijd in je eentje stoppen. Praat erover met je vriend, je vriendin, je ouders, je juf, je meester. Zoek iemand die je echt wil helpen. ● Een racist voelt zich beter dan iemand van een ander land of met een andere huidskleur. ● Wat is een holebi? Holebi staat voor voor HOmoseksueel, LEsbisch of BIseksueel (iemand die zowel op jongens als meisjes verliefd wordt). ● Hoe zeg je ‘ik hou van je’ in het Hawaiaans? Aloha wau ia oi ● Tot je 18 jaar bent, ben je minderjarig. ● Wat is een ‘voogd’? Als de ouders van een kind sterven, duidt de vrederechter iemand aan als voogd. Meestal is dat iemand uit de familie of een goede vriend van de ouders. Die is vanaf dan verantwoordelijk voor je. ● Wat is ‘omgangsrecht’ ? Je ouders kunnen je niet verbieden om iemand te zien met wie je een speciale band hebt, zoals een oma, opa, tante of oom. Jouw familieleden kunnen aan de jeugdrechter toestemming vragen om je te mogen zien. Dat wordt omgangsrecht genoemd. ● Ben je verplicht om naar school te gaan? In België bestaat er leerplicht. Dat wil zeggen dat je niet verplicht bent om naar school te gaan, maar wel om van je zes tot je achttien jaar te leren. Het gebeurt niet zo vaak, maar sommige ouders kiezen ervoor om zelf thuis les te geven aan hun kinderen. Dat mag. ● Als je geschorst bent, mag je nooit meer les volgen op die school. ● Is een leerlingenraad verplicht? In sommige scholen bestaat er een leerlingenraad. Die is verplicht als minimum tien procent van de leerlingen tussen elf en dertien dat wil. ● Lees eerst de kleine lettertjes vooraleer je een ringtone bestelt. ● Op Facebook moet je 13 jaar zijn vooraleer je je kan inschrijven. ● Als je wordt lastig gevallen via mail of in een chatroom door vervelende personen, mail dan naar [email protected] en praat er over met familie of vrienden. ● Door met de fiets naar school te gaan, vermijd je schadelijke uitlaatgassen. ● Wat is ‘consuminderen’? Consuminderen is dan eigenlijk ‘minder verbruiken’. Zo spaar je niet alleen centjes, maar ook het milieu. ● Atheïsten zeggen dat de mens god zelf heeft uitgevonden om antwoorden te vinden op al hun vragen. ● Waarom bestaan er kinderrechten? Kinderen moeten zich aan de regels houden, maar ook volwassenen. Kinderen kunnen zich vaak minder goed beschermen als hen onrecht wordt aangedaan. ● Ook kinderen kunnen gestraft worden. De jeugdrechter beslist welke straf het meest gepast is om je weer op het rechte pad te brengen. ● Op www.kinderrechtswinkel.be vind je alles over de rechten die jij hebt. En je kan er leuke spelletjes spelen waardoor je meer te weten komt over de rechten van kinderen. 13

Wat zou jij doen? Doelstelling: Deze methodiek wil kinderen inzicht verschaffen in de inhoud van de tips die in de jongerengids gegeven worden. We plaatsen hen voor een heel erg reële situatie en vragen hen om tips te geven aan de persoon in kwestie. ● Leerlingen zoeken zelfstandig informatie op en verwerken deze. ● Leerlingen leren de jongerengids kennen en gebruiken. ● Leerlingen bouwen nieuwe kennis op omtrent de thema’s lichamelijkheid, gezondheid, relaties, kinderrechten, milieu-educatie, veilig en verantwoord gebruik van informatie- en communicatietechnologieën en wereldorië

Verloop: ● Deel de klas op in duo’s. ● Elk duo krijgt een situatie voorgeschoteld. ● Ze zoeken in de jongerengids op welke tips ze zouden kunnen geven in deze concrete situatie. Ze hoeven zich niet te beperken tot de info die in de gids staat. Stimuleer de kinderen om zelf ook creatief uit de hoek te komen en te putten uit hun eigen ervaringen. o organiseer een nabespreking in groep. o welke tips hebben de kinderen verzonnen voor hun situatie. o hebben de andere kinderen aanvullingen / bedenkingen ?

Materiaal: ● jongerengids per leerling Als kinderen problemen hebben waarvan ze het gevoel hebben dat ze er nergens mee terecht kunnen, kunnen ze contact opnemen met Awel via het gratis telefoonnummer 102. Ze kunnen ook chatten met awel-medewerkers via www.awel.be. Het is erg belangrijk dat kinderen niet met hun problemen blijven zitten. Naast Awel kunnen ze ook terecht bij volwassenen in hun omgeving die ze vertrouwen of het CLB

14

Situaties: ● De mama en papa van Silke gaan scheiden. Silke is hier heel boos en verdrietig tegelijkertijd door. Welke tips zou jij Silke geven? ● Kobe vraagt zich af hij z’n gsm zomaar overal mag gebruiken. ● Emma wil graag beginnen met internetten. Ze vraagt zich af waar ze allemaal moet op letten. ● Mehdi houdt heel erg veel van de natuur. Hij wil er graag helpen voor zorgen dat de wereld een beetje mooier wordt. Weten jullie wat hij kan / moet doen? ● Natuurlijk willen we allemaal gezond blijven en goed in ons vel zitten. Heb jij tips om je lichaam zo goed mogelijk te verzorgen? ● Lees in de jongerengids het verhaal van Flor. Gelukkig heeft hij z’n probleem aan z’n mama verteld. Wat denk jij dat ze samen kunnen doen om het probleem op te lossen? ● De grote zus van Tibo is verliefd op een meisje. Wat moet ze nu doen? ● Britt vindt het soms een beetje moeilijk om haar huiswerk te maken of om haar toets geleerd te krijgen? Kan jij haar helpen om dit makkelijker te maken? ● Er is zoveel oorlog op de wereld. Denk jij dat kinderen iets kunnen doen om de wereld toch een beetje een betere plek te maken? ● Senne vraagt zich af of kinderen eigenlijk zelf ook dingen mogen beslissen? Of moeten ze altijd naar volwassenen luisteren? Wat denk jij? ● Jana heeft rood haar en wordt daarmee gepest. Is dat ook racisme? Waarom wel, waarom niet? Wat moet ze doen? ● De mama van Robin heeft veel stress. Robin wil haar graag een beetje helpen. Heb jij enig idee hoe hij dat kan doen?

15

Jongerengids ganzenspel Doelstelling: Op deze ludieke manier leren kinderen zowel inhoudelijke aspecten als de meerwaarde van het opzoeken van info in de gids kennen. ● Leerlingen zoeken zelfstandig informatie op en verwerken deze. ● Leerlingen leren de jongerengids kennen en gebruiken. ● Leerlingen bouwen nieuwe kennis op omtrent de thema’s lichamelijkheid, gezondheid, relaties, kinderrechten, milieu-educatie, veilig en verantwoord gebruik van informatie- en communicatietechnologieën en wereldoriëntatie.

Verloop: De leerlingen spelen in duo’s. ● Het ganzenspel bestaat uit verschillende vakjes met verschillende symbolen / kleuren. Elke kleur staat voor een thema dat ook in de gids voorkomt: Fuchsia: je lichaam

Geel: vrienden

Lichtroze: verliefd

Lichtblauw: familie

Rood: school

donkerblauw: internet

Lichtgroen: milieu

Donkergroen: de wereld

Oranje: rechten

Er zijn verschillende soorten vakjes: Vraagvakjes Afhankelijk van het vakje waarop ze komen te staan, krijgen ze een vraag uit de desbetreffende categorie. Op dit moment heeft het duo 1 minuut om het juiste antwoord te vinden in de gids. Vinden ze het antwoord niet binnen de minuut of geven ze een verkeerd antwoord, moeten ze terug een stapje achteruit op het ganzenbord. Hebben ze het wel juist, mogen ze blijven staan en bij de volgende keer dat het hun beurt is, opnieuw gooien. Doevakjes: Kinderen krijgen een doe-opdracht die overeen komt met de categorie. Hier krijgen ze 30 seconden om de opdracht uit te voeren. Binnen het duo tekent / vertelt het ene kind, het andere moet het codewoord raden. Slagen ze niet in die opdracht, moeten ze terug een stapje achteruit op het ganzenbord (geen nieuwe opdracht doen). Hebben ze het wel juist, mogen ze blijven staan en bij de volgende keer dat het hun beurt is, opnieuw gooien. Speciale vakjes • sla een beurt over • je mag nog eens gooien • ga twee plaatsen verder • put: wacht tot er een volgende speler voorbij komt • ga twee plaatsen achteruit

Materiaal:

● ganzenbord (zie bijlage) ● jongerengids per duo leerlingen ● teerling ● chronometer 16

Vragen

Fuchsia je lichaam

Wie pubert het langst? Jongens of meisjes? Jongens Hoe vaak kan je best je tanden poetsen? Elke dag Welke voedselgroep is het sterkst vertegenwoordigd in een gezond eetpatroon? Water Hoeveel meter moet voedsel reizen van je mond tot aan je poep? 7 Geef drie voordelen van veel bewegen. Je versterkt je spieren, maar ook je hart en longen worden er sterker van. Wie veel beweegt, wordt ook minder snel moe, dik of ziek!

Geel vrienden Wat moet je doen als je te maken hebt met racisme of discriminatie? Als je met racisme of discriminatie te maken krijgt, moet je het altijd melden bij je ouders of je leraars. Je kan ook altijd terecht bij Awel. Wat zit er op Flor’s boterhammen? Smeerkaas Wat moet je doen als je gepest wordt? Gepest worden, kan iedereen overkomen. Het is niet jouw schuld. Je kan het niet altijd in je eentje stoppen. Praat erover met je vriend, je vriendin, je ouders, je juf, je meester. Zoek iemand die je echt wil helpen. Hoe kan je volgens de jongerengids nieuwe vrienden leren kennen? Als je nieuwe vrienden wil leren kennen, kan je aansluiten bij een jeugdbeweging of sportclub. De jeugddienst uit je buurt kan je daarbij helpen. Wat als je ruzie hebt met je vriend of vriendin? Vrienden maken soms ruzie, maar dat hoort erbij. Als je echte vrienden bent, komt het wel weer goed. Naar elkaar luisteren en met elkaar praten lost veel op.

17

Lichtroze verliefd Wat moet je doen als je liefdesverdriet hebt? Blijf dan niet met je verdriet zitten en vertel het aan je mama of papa, je zus of je beste vriend. Wat betekent HOLEBI? Holebi staat voor voor HOmoseksueel, LEsbisch of BIseksueel (iemand die zowel op jongens als meisjes verliefd wordt). Hoe zeg je ‘ik hou van jou’ in het Servisch? Volim te

Lichtblauw familie Wat betekent het ‘ouderlijk gezag’? Tot je achttien jaar ben je minderjarig. Tot dan nemen je ouders alle beslissingen over je: over je zakgeld, je school en over wat je doet in je vrije tijd. Wat is een voogd? Als de ouders van een kind sterven, duidt de vrede rechter iemand aan als voogd. Meestal is dat iemand uit de familie of een goede vriend van de ouders. Die is vanaf dan verantwoordelijk voor je. Wat betekent ‘omgangsrecht’? Je ouders kunnen je niet verbieden om iemand te zien met wie je een speciale band hebt, zoals een oma, opa, tante of oom. Jouw familieleden kunnen aan de jeugdrechter toestemming vragen om je te mogen zien. Dat wordt omgangsrecht genoemd Heb je nog contact met je ouders als je in een pleeggezin woont? Ja Als je ouders gaan scheiden, mag je dan zelf beslissen waar je gaat wonen? De ouders beslissen waar je gaat wonen, maar jij mag wel altijd je mening geven. Als je ouders het daarover niet eens worden, beslist een rechter.

18

Rood school Wat betekent ‘leerplicht’? In België bestaat er leerplicht. Dat wil zeggen dat je niet verplicht bent om naar school te gaan, maar wel om van je zes tot je achttien jaar te leren. Wat is het verschil tussen een gewone school en een leefschool? De basisschool is er voor de meeste kinderen. Meestal ligt deze school bij jou in de buurt, want dat is het makkelijkste. In sommige scholen krijg je les in leefgroepen en niet in klassen. Die scholen noemt men leefscholen. Kan je ook in je vrije tijd naar school gaan? Verder bestaan er ook scholen voor in je vrije tijd: de muziekschool, toneelklas, dansschool of de tekenacademie ... Die zijn niet verplicht, maar veel kinderen vinden het leuk omdat ze daar iets kunnen leren wat ze echt graag doen. Mag je zomaar thuisblijven van school? In de meeste schoolreglementen staat dat je een goede reden moet hebben om afwezig te zijn op school. Als je ziek bent bijvoorbeeld, of als je naar een begrafenis moet. Je moet dan altijd een briefje van je ouders of de dokter meebrengen met de reden waarom je niet op school bent. ‘Geen zin hebben’ is echt geen goede reden. Doorbijten is de boodschap. Waarvoor dient een schoolrapport? Je ouders hebben het recht om te weten hoe je het doet op school. Op de rapporten die je krijgt, staan de resultaten die je behaalde op toetsen en huiswerk. Er staat ook in hoe goed jij je inzet in de klas en hoe je je gedraagt. Want niet alleen resultaten zijn belangrijk. Is een leerlingenraad verplicht? Die is verplicht als minimum tien procent van de leerlingen tussen elf en dertien dat wil.

19

Donkerblauw Op welke leeftijd krijgen veel kinderen een gsm? 12

internet

Waarvoor moet je oppassen als je een speciale ringtone op je gsm wilt? Lees eerst de kleine lettertjes vooraleer een ringtone te bestellen. Vaak schrijf je je zonder het goed te beseffen in op een abonnementsdienst. Zo krijg je om de paar dagen een sms die je telkens twee euro doet betalen of je dat nu wil of niet. Zo raakt je belkrediet wel heel snel op. Wat is een computervirus? Het zijn kleine bestanden die via andere computers binnensluipen en heel wat schade kunnen aanrichten. Wat is het verschil tussen chatten en mailen? Je kan via het internet mailen: dan stuur je een berichtje naar iemand anders. In die email kan je nog iets toevoegen, zoals een foto of een filmpje. Een andere mogelijkheid is chatten: dat wil letterlijk zeggen ‘babbelen’. Zoals je in levende lijve of via de telefoon met iemand praat, kan dat ook via de computer. Dat kan op forums, waar iedereen zijn zegje over iets kan doen, of in chatboxen, waar je persoonlijk met iemand kan babbelen. Hoe oud moet je zijn om je in te schrijven op Facebook? 13

Lichtgroen milieu Hoeveel mensen waren er op de wereld in 2011? 7 miljard Wat is ‘consuminderen’? Geef een voorbeeld van ‘consuminderen’. Consuminderen is dan eigenlijk ‘minder verbruiken’. Zo spaar je niet alleen centjes, maar ook het milieu. Wat is het voordeel van een kringloopwinkel? In kringloopwinkels vind je tweedehandsspullen. Producten worden er ingezameld, gesorteerd, hersteld en goedkoop weer verkocht. Zo herbruiken we spullen in plaats van ze weg te smijten. Hoe kan je energie sparen? Kleed je in de winter iets warmer aan zodat de verwarming wat lager kan. Schakel radio’s, tv’s en computers uit als je ze niet meer gebruikt. Vergeet ook het licht niet uit te doen als je de deur uitgaat. 20

Donkergroen de wereld Waarom laten in arme landen mensen kinderen in hun fabriek werken? De bazen van de fabrieken geven de kinderen heel weinig geld voor het werk. De kleren die de kinderen maken, kunnen zo heel goedkoop verkocht worden in landen als Frankrijk, Nederland en België. Wat is een atheïst? Atheïsten zeggen dat de mens god zelf heeft uitgevonden om antwoorden te vinden op al hun vragen. Heb je altijd automatisch hetzelfde geloof als je ouders? Je kiest zelf wat je denkt en wat je gelooft. Zelfs je ouders kunnen je niet dwingen om een bepaalde godsdienst te volgen. Ze mogen je opvoeden volgens de regels van een bepaald geloof, maar moeten je helpen om zelf een mening te vormen. Wie vereerde de god Cupido? De Grieken

Oranje rechten Welke organisatie komt op voor de rechten van kinderen? Wat doen ze precies? Het Kinderrechtencommissariaat komt op voor de rechten van alle kinderen. Ze geven tips om zelf iets te doen voor je rechten. Als je vindt dat iemand je oneerlijk behandeld heeft, of als je vragen hebt over jouw rechten als kind, dan kan je bij hen terecht voor hulp en informatie. Kunnen kinderen voor de rechter moeten komen? Iemand die de wet niet naleeft, zal door een rechter gestraft worden. Ook kinderen kunnen gestraft worden. De jeugdrechter beslist welke straf het meest gepast is om je weer op het rechte pad te brengen. Wat zijn vier manieren waarop kinderen jammer genoeg soms mishandeld worden? Pijn doen, emotionele mishandeling, verwaarlozing en seksueel misbruik Bij welke Centra kan je terecht als je mishandeld wordt? Centra voor Kindermishandeling 21

Doe-vakjes Pictionary

Verboden woord

• Choco

• Regels / menstruatie (meisje)

• Rusten

• Tandpasta (poetsen)

• Handicap

• Gelukkig (blij)

Verboden woord

Pictionary • Pesten

• Plagen (pesten)

• Rolstoel

• Racisme (huidskleur)

• Jeugdbeweging

• Geheim (vertellen)

Verboden woord

Pictionary • Bang

• Verliefd (liefde)

• Gelukkig

• Verdrietig (wenen / triestig)

• Kussen

• Kus (zoen)

Verboden woord

Pictionary • Thuis

• Adoptie (ander land)

• Weglopen

• Stiefzus (papa)

• Zakgeld

• Jeugdrechter (rechter)

22

Pictionary • Rapport • Leerlingenraad • Doktersbriefje

?

Vraag

?

Vraag Geef drie tips om het leren makkelijker te maken (kan aan meerdere duo’s gevraagd worden)

Verboden woord

Geef drie voorbeelden van regels rond gsm’s. (kan aan meerdere duo’s gevraagd worden)

Pictionary

• Ringtone (gsm) • Belkrediet (geld) • Virus (computer)

Verboden woord • Aarde (planeet)

• Afval

• Verwarming (warm(te))

• Dikke truien-dag

• Milieu (natuur)

• Spaarlamp

Pictionary

Verboden woord • Kinderarbeid (werken)

• Godsdienst

• Vegetarisch (vlees)

• Hoofddoek

• Armoede (geld)

• Hemel

• Oorlog (vechten)

Verboden woord

Pictionary • De wet

• Gelijke kansen (dezelfde)

• Rechter

• Kinderrechten (kinderen)

• Spelen

• Milieu (natuur)

23

24

Start

?

?

?

?

?

? ?

?

?

?

?

?

x2

?

+2

?

Website-quiz Doelstelling: Via deze methodiek leren kinderen zowel inhoudelijke aspecten als de meerwaarde van het opzoeken van info in de gids kennen. Ze leren ook online informatie opzoeken en verwerken via de website www.jongerengids.be ● Leerlingen zoeken zelfstandig informatie op en verwerken deze. ● Leerlingen leren de jongerengids kennen en gebruiken. ● Leerlingen bouwen nieuwe kennis op omtrent de thema’s lichamelijkheid, gezondheid, relaties, kinderrechten, milieu-educatie, veilig en verantwoord gebruik van informatie- en communicatietechnologieën en wereldoriëntatie.

Verloop: ● Geef elk kind het werkblad met de vragen erop. Laat hen dit blad eerst individueel (of bij wijze van huiswerk) invullen door de antwoorden op te zoeken op www.jongerengids.be ● Organiseer in de klas de ‘grote jongerengids-quiz’: o Kinderen staan in twee rijen, tegenover elkaar. In het midden wordt een bal, doek, pen of ander voorwerp gelegd. o De leerlingen mogen hun voorbereidingsblad bijhouden. o Lees de vragen van het werkblad één voor één voor. o Denkt iemand het antwoord te weten, mogen ze naar het midden lopen om het voorwerp te pakken te krijgen. o Wie het eerst het voorwerp vastheeft, mag antwoorden. De kinderen mogen zich niet beperken tot een louter ja / neen-antwoord, maar moeten ook het waarom erachter erbij vertellen. • Is het antwoord juist, krijgt de groep van het kind in kwestie een punt. • Is het fout, mogen alle andere leerlingen, van zodra het voorwerp terug neerligt, een tweede poging wagen.

Materiaal: ● Werkblad en jongerengidsen ter voorbereiding ● sjaaltje of ander voorwerp om in het midden te leggen tijdens de quiz.

25

website-quiz

Werkblad

Surf naar www.jongerengids.be en ga op zoek naar de antwoorden op de volgende vragen. Zeg nu niet enkel ja of neen, maar ga ook op zoek naar het waarom erachter !

Mogen dokte rs jouw ziekte z omaar aan iedereen doorvertellen ? JA NEE

Is elke dag een pannenkoek met choco een goed ontbijt? JA

NEE

JA

NEE

NEE

Zijn jong ens huilen fla die uwe jongens? JA

Mag je zelf at je beslissen w t e koopt m je zakgeld?

Ben je vo lwassen vanaf je 1 2 jaar? JA

JA

NEE

JA

NEE

NEE

Kan je z elf een leerling enraad starten? JA

NEE

NEE

p school Mag je o reken sp Arabisch enden? ri v met je JA

JA

NEE

Hebben adoptiekinderen geen echte ouders?

Mag je politie naar de gaa gepes n als je t word t?

Moet je het aan iemand vertellen als je bang bent van spinnen?

NEE

JA

NEE

JA

die iemand Mag ik p z’n kop to mij pes slaan?

Mogen kinderen in een rolstoel in de bioscoop binnen? JA

Kan je van drugs doodgaan?

NEE

Helpt diep ademhalen als je een moeilijke toets hebt? JA

mand Mag ie n foto s mij ander ar op zoma tten? t ze interne NEE JA

Kan je beter m et de fiet s naar school gaa met de n dan auto? JA NEE

Mag je overal op internet je naam en adres invullen? JA

NEE

JA

Zijn er natuurreserv aten in België? JA

NEE

NEE

s zonder Zijn meisje slechte hoofddoek ? moslima’s

NEE

NEE

JA

Is een spaarlamp beter voor het milieu?

JA

NEE

Moet je een jd wachtwoord alti ? geheim houden

Kunnen kinderen van 12 jaar soldaat worden? JA

26

NEE

Kan je be ter met de fiets n a school ga ar an dan met de a uto? JA NEE

Kan ik de m ensen die slachtoff er zijn van oorlog of armoede he lpen? JA NEE

School: schrijf je eigen schoolreglement Doelstelling: Deze methodiek wil leerlingen de noodzaak van een reglement doen inzien. Ook wordt er met hen nagedacht over de meerwaarde en noodzaak van het naar school gaan.

Verloop: ● Verdeel de klas in duo’s of trio’s. ● Elke groep krijgt dezelfde opdracht die ze uitvoeren op het werkblad: o Denk even na over de volgende vragen: • Wat is belangrijk op school, waar moet de nadruk op liggen? Leren, bij vrienden zijn, plezier maken,… • Welke regels gelden er nu die je niet leuk vindt? Waarom denk je dat die gelden? • Wat zou je veranderen? Waarom? o Elke groepje denkt na over deze vragen en op basis van hun antwoorden, mogen ze een alternatief schoolregelement schrijven. ● Elke groep stelt z’n schoolreglement voor aan de andere leerlingen. ● Organiseer een nabespreking op basis van bovenstaande vragen.

Materiaal:

• Is het antwoord juist, krijgt de groep van het kind in kwestie een punt.

● Werkblad per groepje leerlingen

27

Werkblad

schrijf je eigen schoolreglement

Wat vinden jullie belangrijk op school? Leren, bij vrienden zijn, plezier maken,…

Welke regels gelden er nu die je niet leuk vindt? Waarom denk je dat die gelden?

Wat zou je veranderen? Waarom?

Ons superschool-reglement

SUPERSCHOOL REGLEMENT

28

Rechten: Ren je rot Doelstelling: Deze methodiek wil kinderen bewust maken rond hun eigen rechten en plichten.

Verloop: ● De kinderen staan in het midden van de klas ● Ze krijgen een stelling voorgeschoteld. Zijn ze akkoord, gaan ze aan de ene kant van de ruimte staan, zijn ze niet akkoord, gaan ze naar de andere kant. ● Pols naar hun motivaties ● Wie op basis van de discussie van mening verandert, mag nog van kant wisselen.

Rustigere variant: Je kan de kinderen ook op hun bank of in een cirkel laten plaatsnemen en hen laten stemmen met rode en groene kaartjes.

Stellingen: ● Er bestaan speciale rechten voor kinderen. ● Ik mag overal mijn mening over geven. o Uitbreidingsvraag: ik mag dus ook zelf beslissen ● Er bestaan speciale rechters voor kinderen. ● Ouders die hun kind slaan, overtreden de wet. ● Soms is het ook wel een beetje je eigen fout als iemand je slaat. ● Recht op vrije tijd maakt geen onderdeel uit van de kinderrechten. o Uitbreidingsvraag: Je hebt recht op vrije tijd. Dat betekent dat je buiten schooltijd helemaal mag doen wat je wilt, daar heeft niemand iets aan te zeggen. ● Elk kind heeft recht op vakantie. ● De Kinderrechtencommissaris is een politieman. ● Kinderen die stoute dingen doen, moeten als straf naar de gevangenis kunnen. ● Zonder computer en het internet, is het leven saai. ● Kinderen slaan is een goede straf. ● Recht op privacy betekent dat mijn ouders geen zaken hebben met wat ik vertel aan mijn vrienden. ● Kinderen overal ter wereld zouden recht moeten hebben op een gsm, dat is belangrijk.

29

Lichaam: je lieve lijf Doelstelling: Kinderen positief doen kijken naar hun eigen lichaam en leren hoe ze dit gezond kunnen houden.

Verloop: ● Laat kinderen foto’s trekken van hun eigen favoriete lichaamsdelen (met een gsm, digitale camera…) o Variant: laat kinderen foto’s trekken van het lichaamsdeel dat ze bij een ander mooi vinden. ● Zet alle foto’s op de computer of print ze af. Zo ontstaat er een collage van lichaamsdelen. o Dit kan eventueel ook als voorbereidende huiswerkopdracht meegegeven worden. De kinderen brengen dan zelf de afgeprinte foto’s mee. ● Laat leerlingen raden welke foto van wie is. ● Eens geïdentificeerd, vraag je aan de leerling die de foto nam waarom hij / zij dat lichaamsdeel gekozen heeft. Wat doet hij / zij om ervoor te zorgen dat dat lichaamsdeel in vorm blijft. een punt.

Materiaal: ● Fototoestel ● Computer of printer

het is erg belangrijk dat je een veilige omgeving creeërt om dit thema bespreekbaar te maken (zie pagina 10). Dit is niet voor alle leerlingen even evident om hierover te praten.

30

Familie: zet eens een boompje op Doelstelling: Inzicht verschaffen in de verschillende mogelijke gezins- en familievormen. Nadenken over wat een familie tot een familie maakt, reflecteren over gezinsrelaties.

Verloop: ● Lees samen met de leerlingen het verhaal van Toontje uit de jongerengids voor. ● Laat kinderen hun eigen stamboom tekenen, vertrekkende vanuit zichzelf en zoveel mogelijk generaties die ze zelf gekend hebben, terug. Laat hen niet enkel de naam van hun familieleden noteren, maar ook een kleine tekening van deze persoon maken. ● Daarna mogen ze hun stamboom voorstellen aan de groep. ● Nabespreking: verschillende familievormen o Is het makkelijk om altijd samen te leven? o Wat maakt dat je een gezin / familie bent? o Ken je nog andere gezinsvormen? ● Bekijk daarna eventueel samen met de leerlingen wat er in de jongerengids staat over dit thema.

Materiaal: ● Werkblad

het is erg belangrijk dat je een veilige omgeving creeërt om dit thema bespreekbaar te maken (zie pagina 10). Voor leerlingen in minder evidente gezinssituaties of nieuw samengestelde gezinnen, kan dit confronterend werken.

31

Werkblad

zet eens een boompje op

Teken hier je eigen stamboom

32