Methodiek voor het volgen van de kostenontwikkelingen in het openbaar vervoer. Update 2012

Methodiek voor het volgen van de kostenontwikkelingen in het openbaar vervoer

Update 2012


Update 2012

J.H.M. van Beijeren ir. M.R.J. Kindt ir. M.W.J. Bus Dit rapport is uitgebracht aan FMN Kenmerk R20120152/31647000/BUS/LEU Zoetermeer, augustus 2012

© Het gebruik van cijfers en/of tekst uit dit rapport is uitsluitend toegestaan na schriftelijke toestemming van NEA.


Inhoudsopgave

1

INLEIDING

4

2

METHODIEK VAN HET ONDERZOEK

5

3

KOSTENAANDELEN

7

4

VOORBEELDBEREKENING VAN WERKING NIEUWE INDEXATIEMETHODIEK VANAF 2011.

9

INDEXATIEOVERZICHTEN PER TECHNIEK EN ENERGIEBRON RAMING 2011

11

OVERGANGSMAATREGEL BIJ INVOERING IN 2011

12

5 6

R20120152.doc 16 augustus 2012

3


1

Inleiding

In de financiële relatie tussen opdrachtgevers (overheden) en opdrachtnemers (vervoerbedrijven)

in

het

openbaar

vervoer

worden

verschillende

indexen

gebruikt die vrijwel nergens overeenkomen met de kostenstructuur van de vervoerbedrijven. Indien er een kostenontwikkeling wordt overeengekomen die is afgestemd op de kostenstructuur van de openbaar vervoerbedrijven zal dit voor zowel de opdrachtgevers als opdrachtnemers voordelen opleveren, namelijk: 

De opdrachtnemer weet dat hij reëel kan inschrijven daar hij voor de verdere jaren geen risico’s loopt op onvoorziene kostenstijgingen;



De opdrachtgever kan de laagste inschrijving verwachten daar hier geen risico’s voor onverwachte kostenstijgingen zijn inbegrepen.

In 2006 heeft NEA eenmalig in opdracht van het toenmalige Mobis een dergelijke kostenontwikkeling

opgesteld.

Naar

aanleiding

hiervan

hebben

er

tussen

opdrachtgevers en opdrachtnemers gesprekken plaatsgevonden. Daar

het

belang

van

een

juiste

kostenontwikkeling

voor

zowel

de

vervoerbedrijven als voor de aanbestedende diensten geldt, hebben deze een werkgroep gevormd (FMN en overheid) om voor alle partijen een acceptabele methodiek op te zetten en toe te passen. NEA is door deze werkgroep gevraagd een voorstel in te dienen, waarbij op transparante wijze de methodiek wordt vastgesteld. Het resultaat van dit voorstel is verwoord in deze rapportage. De opbouw van de rapportage is als volgt: In hoofdstuk 2 wordt eerst de methodiek van het onderzoek beschreven ten aanzien van de prognose en de aanpassingen in het daarop volgende jaar. In hoofdstuk 3 zal worden ingegaan op de basis kostenindeling van de aangetroffen

kostenaandelen

bij

de

bedrijven.

In

hoofdstuk

4

wordt

het

voorbeeld van de indexatie gepresenteerd waarbij in dit voorbeeld 2009 op 100 is gesteld. Tot slot worden in hoofdstuk 5 de ramingen per techniek voor 2011 vermeld. Indexatie bij tenders Bij aanbestedingen in het Openbaar Vervoer worden de offertes uitgevraagd op basis van het prijspeil van het jaar voorafgaand aan de bestekdatum, tenzij deze datum na 1 oktober ligt. In dat laatste geval moet geoffreerd worden op het prijspeil van het huidige jaar. De naam van de nieuw ontwikkelde indexatiemethodiek is LBI (Landelijke Bijdrage Index).


4


2

METHODIEK VAN HET ONDERZOEK

De onderzoekmethode van NEA bij het volgen van de kostenontwikkelingen in het openbaar vervoer is als volgt: Vooraf is de kostenstructuur per techniek (bus of trein) en energieverbruik (diesel, aardgas of elektriciteit) van de bedrijfstak gewogen vastgesteld. Deze kostenstructuur wordt bij normale kostenontwikkelingen één keer per drie jaar opnieuw geijkt. Indien zich bijzondere omstandigheden voordoen, waarbij grote verschuivingen in de kostenaandelen aannemelijk zijn, zal tussentijds een herijking plaatsvinden. Er is voor een periode van drie jaar gekozen om alleen de structurele effecten mee te nemen en geen jojo-effect te verkrijgen. 

De berekeningen van de ontwikkelingen zullen worden beperkt tot twee technieken bus en trein. Voor bus wordt een apart indexcijfer berekend voor materieel voortbewogen door diesel of door aardgas. Voor trein wordt een apart indexcijfer berekend voor materieel voortbewogen door diesel of door elektriciteit.

Afhankelijk

van

het

soort

vervoer

binnen

een

gemengde

concessie kan dan een mix van de percentages worden genomen. Deze mix dient vooraf in het bestek te worden vastgelegd. Indien andere soorten voertuigen dan bus en trein worden ingezet dienen nadere afspraken te worden gemaakt; 

Het kostenniveau per kostensoort wordt in 2010 op 100 vastgesteld;



In

oktober

2010

worden,

kostenontwikkelingen

voor

na het

het

bekend

komende

worden

jaar

van

(2011)

per

de

MEV,

de

kostensoort

vastgesteld. De kostensoorten die voor het volgen van de MEV in aanmerking komen zullen verderop nader worden genoemd; 

op

basis

van

gewogen

gemiddelden

wordt

een

kostenontwikkelings-

percentage voor het komende jaar (2011) berekend (indexatie vooraf voor 2011); 

in april van het jaar volgend op het geraamde jaar (april 2012) worden de werkelijke kostenontwikkelingen verrekend ten opzichte van de in oktober 2010 voor het jaar 2011 geraamde kostenontwikkelingen. Dit betreft dan een afrekening van het jaar 2011. Deze werkelijke kostenontwikkelingen kunnen leiden tot een aanpassing van de indexatie voor het volgende jaar (in dit geval 2012).Bij grote afwijkingen tussen de voorcalculatie en de werkelijke vaststelling in april kan worden afgesproken dat voor het lopende jaar de bijdragen worden aangepast;



Deze cyclus herhaalt zich elk jaar waarbij de raming in oktober als een voorschot moet worden beschouwd.



De berekeningen zoals hierboven vermeld worden uitgevoerd door het Landelijke Tarievenbureau dat de uitkomsten er van ter controle aanbiedt aan de vervoerders, waarna de indexaties worden vastgesteld.


5


Afgesproken is om de volgende methodiek te volgen: De kostenaandelen van de Openbaar vervoerbedrijven worden gesplitst in drie kostencategorieën namelijk: Loonkosten Onder deze post worden alle kosten verzameld die een relatie hebben met het personeel (loon, sociale lasten, pensioen en overige personeelskosten). Bij deze kostenpost zal de verwachte ontwikkeling “Loonsom per arbeidsjaar marktsector” worden gevolgd (inclusief toename sociale lasten). Energiekosten Deze post is onderverdeeld in Diesel, Aardgas en Elektriciteit. Diesel Voor de werkelijke ontwikkelingen van de diesel worden de betreffende CBS cijfers gebruikt (CBS code 07222). CBS publiceert deze cijfers elke maand en baseert zich op het gemiddelde van de dagprijzen van de diesel. De berekening is gebaseerd op de stijging of de daling van de gemiddelde prijs van de afgelopen

12

maanden..

Aangezien

een

prognose

van

de

toekomstige

ontwikkeling van de brandstofprijzen erg lastig en arbitrair is, wordt bij de voorcalculatie deze

prognose gebaseerd op het gewogen gemiddelde van de

loonvoet marktsector en CPI (zie loonkosten en overige kosten). Aardgas Voor de werkelijke ontwikkelingen van deze post wordt de CBS index van gas (code 4520) gevolgd. De prognose van deze post geschiedt op dezelfde wijze als beschreven onder de post diesel. Elektriciteit Voor de werkelijke ontwikkelingen van deze post wordt de CBS index van elektriciteit (code 4510) gevolgd. De prognose van deze post geschiedt op dezelfde wijze als beschreven onder de post diesel. Overige kosten Voor

alle

niet

eerder

genoemde

kosten

wordt

de

ontwikkeling

van

de

consumentenprijsindex gevolgd. Een uitzondering hierop vormen de “reparatieen onderhoudskosten” en de “doorberekende overheadkosten”. Hierop zal in het volgende hoofdstuk nader worden ingegaan. In het verleden werd voor het volgen van de kostenontwikkeling in het OV de ontwikkeling van het IMOC gevolgd. Het verschil tussen de CPI en het IMOC is dat bij het IMOC vooral de kostenontwikkelingen worden gevolgd die bij de overheden plaatsvinden. Daar de OV bedrijven private bedrijven zijn ligt het volgen van de CPI het meest voor de hand. Daarnaast wordt hier meer uniformiteit verkregen, omdat bij het prognosticeren van alle drie de kostensoorten zoveel mogelijk het CPI wordt gevolgd.


6


3

Kostenaandelen

NEA heeft bij drie bedrijven (Arriva, Connexxion en Veolia) de bedrijfsgegevens over 2009 geanalyseerd en deze uniform gewogen voor de kostenontwikkeling opgesteld. Daar ieder bedrijf een eigen rekeningschema hanteert zijn de aangetroffen

kostenaandelen

niet

zonder

correcties

opneembaar.

De

belangrijkste uitgevoerde correcties waren: 

De inhuur of verhuur van personeel zijn gecorrigeerd op de loonkosten;



Bij concessies waarbij reparaties en onderhoud extern worden uitbesteed is 40% van deze kosten toegerekend aan de loonkosten;



Bij concessies waarbij overheadkosten vanuit de holding zijn doorberekend is rekening gehouden met het aandeel loonkosten in de holding. Dit aandeel is bij de berekening bij de loonkosten gevoegd;



In de kosten is geen rekening gehouden met onderaanneming. Hierbij is er van uit gegaan dat de kostenstructuur van onderaanneming globaal gelijk is aan deze van de concessiehouder.

Uitkomsten vaststelling kostenaandelen Na uitvoering van de eerder genoemde correcties zijn de kostenaandelen bepaald volgens de in hoofdstuk 2 genoemde onderdelen. Gezien het beperkt aantal deelnemers lijkt het onverstandig om hier anoniem gegevens per bedrijf te vermelden daar herkenbaarheid niet kan worden uitgesloten. Wel kan worden vermeld dat de structuur van de kosten van de drie bedrijven niet veel van elkaar afwijkt. De individuele kostenaandelen zijn wel naar elk bedrijf afzonderlijk verstuurd. Uit de verstrekte gegevens zijn drie verschillende kostenaandelen berekend. In de onderstaande tabel zijn deze kostenaandelen vermeld. Tabel 3.1

Kostensoort

Kostenaandelen per kostensoort bus diesel (2009)

Kostenaandeel

Loonkosten

62,48

Overige kosten

27,43

Brandstofkosten

10,09

Bron: NEA


7


Tabel 3.2

Kostenaandelen per kostensoort bus aardgas (2009)

Kostensoort

Kostenaandeel

Loonkosten

63,73

Overige kosten

29,96

Brandstofkosten

6,31

Bron: NEA

Tabel 3.3

Kostenaandelen per kostensoort trein (2009)

Kostensoort

Kostenaandeel

Loonkosten

31,30

Overige kosten

60,24

Energiekosten

Geen

8,46

onderscheid

in

kostenaandelen

tussen

trein

diesel

of

trein

elektriciteit Gezien het beperkt aantal waarnemingen wordt er qua kostenaandelen geen onderscheid

gemaakt

tussen

treinmaterieel

voortbewogen

door

diesel

of

treinmaterieel voortgedreven door elektriciteit. Wel zal bij de post energie rekening worden gehouden met de ontwikkeling van de desbetreffende post. Indexcijfer bus (diesel of aardgas) of trein (diesel of elektriciteit) Bij concessies waarbij zowel bussen als treinen worden ingezet zal, afhankelijk van de verhouding van deze inzet, een gemiddelde van de twee berekende kostenontwikkelingen moeten worden genomen.


8


4

Voorbeeldberekening van werking nieuwe indexatiemethodiek vanaf 2011

Stel bijdrage 2010 = 100

Tabel 4.1

Voorlopig vaststelling bijdrage 2011

Kosten

Voorcalc.

Indexatie

Totaal

Totaal

Werk.index

Nacalc.

Effect

Totaal

Definitieve

aandeel

okt-10

voorcalc.

index

bijdrage

apr-12

apr-12

nacalc.

nabetaling

bijdrage

NEA

voor jaar

okt-10

tbv

2011

voor jaar

voor

voor

apr-12

2011

2011

voor

2011

voorlopig

2011

jaar

jaar

over 2011

2011

2011

2011 Lonen

62,48

3,00%

1,87

2,50%

1,56

Diesel

10,09

2,54%

0,26

1,00%

0,10

Overig

27,43

1,50%

0,41

1,50%

0,41

100,00

2,54%

2,54%

102,54

2,07%

-0,47%

0,47-

102,07

Voorlopig vaststelling bijdrage 2011 is 102,54: na afloop van het jaar 2011 worden de werkelijke indexcijfers berekend; resultaat: bijdrage is 0,47% te hoog vastgesteld; definitieve bijdrage wordt 1,0207 x 100 = 102,07.

Tabel 4.2

Voorlopig vaststelling bijdrage 2012

Kosten

Voorcalc.

Indexatie

Totaal

Totaal

Werk.index

Nacalc.

Effect

Totaal

Definitieve

aandeel

okt-11

voorcalc

index

bijdrage

apr-13

apr-13

nacalc.

nabetaling

bijdrage

NEA

voor jaar

okt-11

tbv

2012

voor jaar

voor

voor

apr-13

2012

2012

voor

2012

voorlopig

2012

jaar

jaar

over 2012

2012

2012

2012 Lonen

62,48

1,00%

0,62%

2,00%

1,25

Diesel

10,09

1,61%

0,16%

2,00%

0,20

Overig

27,43

3,00%

0,82%

2,00%

0,55

100,00

1,61%

1,61%

104,19

2,00%

0,39%

0,08-

Voorlopig vaststelling bijdrage 2012 is 102,54 x 101,61 = 104,19; na afloop van het jaar 2012 worden de werkelijke indexcijfers berekend; resultaat: bijdrage is 0,39% te laag vastgesteld; definitieve bijdrage wordt 1,02 x 102,07 = 104,12. Het feit dat hier toch door de vervoerder moet worden terugbetaald is een gevolg van het feit dat de voorlopige bijdrage voor het jaar 2012 is gebaseerd op de voorlopige bijdrage 2011. De definitieve bijdrage 2012 is gebaseerd op de definitieve bijdrage 2011.


9

104,12


Tabel 4.3

voorbeeld van de indexatie

Kosten

Voorcalc.

Indexatie

Totaal

Totaal

Werk.index

Nacalc.

Effect

Totaal

Definitieve

aandeel

okt-12

voorcal.

index

bijdrage

apr-14

apr-14

nacalc.

nabetaling

bijdrage

NEA

voor jaar

okt-12

tbv

jaar

voor jaar

voor

voor

apr-14

2013

2013

voor

2013

2013

2013

jaar

jaar

over 2013

2013

2013

2013

voorlopig

Lonen

62,48

2,00%

1,25

2,50%

1,56

Diesel

10,09

1,69%

0,17

4,00%

0,40

Overig

27,43

1,00%

0,27

1,00%

0,27

100,00

1,69%

1,69%

105,96

2,24%

0,55%

0,97

Het bovenstaande betreft een voorbeeld van de indexatie. Ieder jaar wordt door NEA opnieuw een percentage vastgesteld waarmee de bijdrage wordt verhoogd.


10

106,45


5

Indexatieoverzichten per energiebron raming 2011

Tabel 5.1

techniek

en

Kostenraming 2011 bus diesel

Kosten

Kostenaandeel

Raming 2011

Ontwikkeling

Lonen

62,48

103,0

1,87 %

Diesel

10,09

102,54

0,26 %

Overig

27,43

101,5

0,41 %

Indexering 2011

102,54

2,54 %

Kostenaandeel

Raming 2011

Ontwikkeling

63,73

103,0

1,91 %

6,31

102,52

0,16 %

29,96

101,5

0,45%

Indexering 2011

102,52

2,52 %

Kostenaandeel

Raming 2011

Ontwikkeling

Lonen

31,3

103,0

0,94 %

Diesel

8,46

102,54

0,17 %

Overig

60,24

101,5

0,90 %

Indexering 2011

102,05

2,01 %

Kostenaandeel

Raming 2011

Ontwikkeling

Lonen

31,3

103,0

0,94 %

Elektriciteit

8,46

102,54

0,17 %

60,24

101,5

0,90 %

Indexering 2011

102,05

2,01 %

Tabel 5.2

Kostenraming 2011 bus aardgas

Kosten Lonen Aardgas Overig

Tabel 5.3

Kostenraming 2011 trein diesel

Kosten

Tabel.5.4

Kostenraming 2011 trein elektriciteit

Kosten

Overig


11


6

Overgangsmaatregel bij invoering in 2011

Voor de start van de nieuwe methodiek van indexatie gelden de volgende afspraken: 1.

Voor alle concessies wordt eind 2010 de voorcalculatie toegepast zoals in hoofdstuk 5 is beschreven (voorbeeld: bus diesel 2,54% ten opzichte van de bijdrage 2010);

2.

Voor concessies die voor 2011 zijn gestart geldt dat bij de nacalculatie in april 2012 de basis voor de dieselprijs het gemiddelde is van de jaren 2009 en 2010;

3.

Voor concessie die vanaf eind 2010 c.q. 2011 zijn ingegaan is de indexatie in 2011 afhankelijk van het prijspeil waarop is geoffreerd. Als de offerte op prijspeil 2010 is gemaakt wordt de nieuwe indexatie toegepast met als uitzondering de nacalculatie van de dieselprijs, waarvoor het gemiddelde van 2010 wordt genomen. Als de offerte op prijspeil 2011 is ingediend, wordt er uiteraard niet geïndexeerd over 2011.


12

Methodiek voor het volgen van de kostenontwikkelingen in het openbaar vervoer. Update 2012

Recommend Documents