Meten is weten (wat te doen) Gezondheid in woningen, scholen en kinderdagverblijven ir. Henk Versteeg Presentatie 3e kennisdag Bouwfysica – 14 mei 2009
Lichtveld Buis & Partners BV Raadgevende ingenieurs geluidbeheersing, bouwfysica, akoestiek, brandveiligheid arbo, milieu en ruimtelijke ordening Kelvinbaan 40 Nieuwegein Postbus 1475 3430 BL Nieuwegein T: +31 (0)30 231 13 77 F: +31 (0)30 234 17 54 E:
[email protected] I: www.lbp.nl
Inhoud De onderzoeken De uitkomsten De acties
1
De onderzoeken 1. Gezondheidskundige kwaliteit Nederlandse woningvoorraad actie 29 uit actieprogramma ‘Milieu en gezondheid’ (VROM) 2004-2007: metingen door LBP / Tauw, analyse data door TNO
2. Onderzoek kwaliteit binnenmilieu basisscholen 2007-2008: LBP i.o.v. Ministerie van VROM, OCW, SZW en VWS
3. Onderzoek kwaliteit binnenmilieu kindercentra 2008-2009: LBP i.o.v. Ministerie van VROM en OCW
Onderzoek woningen - metingen 1240 woningen a-select, jaarklassen, eigendom
chemische agentia benzeen, formaldehyde, vos, stikstofdioxide (NO2)
biologische agentia schimmels en huisstofallergenen
fysische agentia relatieve vochtigheid, temperatuur, tocht, geluid en asbest
CO2-concentraties bepaling kwaliteit luchtverversing
2
Onderzoek woningen - resultaten Woningen gezonder geworden - geluidhinder, vocht en schimmels
Knelpunten
- hoge concentraties van o.a. benzeen, vos en formaldehyde - luchtverversing laat te wensen over
Thermisch comfort
- toename gemiddelde temperatuur in stookseizoen - afname tochthinder - afname relatieve vochtigheid
Onderzoek woningen - resultaten Luchtkwaliteit en ventilatie
- 69% NV, 29% MV, 2% BV - 60% > 1200 ppm en 17% (wnk) / 37% (slk) van gebruikstijd - NV: 33% lage capaciteit, in stookseizoen beperkt gebruikt - MV: 84% te lage capaciteit (< 21 dm3/s), gemiddeld 13 dm3/s
Chemische agentia
- benzeen: 6% woningen > grenswaarde buitenlucht in 6% - formaldehyde: grenswaarde in 55% woningen overschreden - VOS: > grenswaarde in 40% woningen overschreden
Geluid
- > 80 % van woningen Ilu en Ico < 0 dB - duidelijke toename geluidisolatie na 1980
3
Onderzoek woningen - acties brief tweede kamer - 2 januari 2008 - 1240 woningen - klachten nieuwbouwwoningen Vathorst - naleving wettelijke eisen 154 nieuwbouwwoningen - veiligheid open verbrandingstoestellen
Een greep uit de voorgenomen acties - naleving / handhaving voorschriften (ventilatie) - verminderen geluidsniveau mechanische ventilatie - aandacht binnenmilieu bij energiebesparende maatregelen - aanpak afvoerloze geisers / open verbrandingstoestellen - beperken emissies producten - nader onderzoek (schadelijke stoffen, gestuurde ventilatie, benzeen)
Onderzoek scholen - metingen Steekproef van 120 leslokalen in 60 basisscholen 4 lokaaltypen Opname leslokalen, enquête en gehoortest leerkracht Lange duurmetingen CO2, T en RV (+ logboek) LAeq, T60, STI, Ga;K
4
Onderzoek scholen – resultaten Verloop CO2-concentratie in leslokaal 3000
2500 CO2-concentratie in ppm
knelpunten: - luchtkwaliteit - stoorgeluid - zomerklimaat
2000
1500
1000
500
0 7:00
8:00
9:00
10:00
11:00
12:00
13:00
14:00
15:00
16:00
17:00
tijdstip
Oorzaken: gebouwtechniek, gebruik voorzieningen (bewustzijn), naleving voorschriften handhaving gemeenten
Onderzoek scholen - luchtkwaliteit Tijdens stookseizoen onvoldoende Oorzaak: tekortschietende ventilatie Verminderd gebruik ventilatievoorzieningen (gedrag) Onvoldoende capaciteit (techniek) CO2-concentratie 120 leslokalen 100% 90% 80% overschrijding cumulatief (% van lestijd)
70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% 200
400
600
800
1000
1200
1400
1600
1800
2000
2200
2400
2600
2800
CO 2-concentratie (ppm) Alles
type 1
type 2
type 3
type 4
5
Onderzoek scholen - stoorgeluid Buitenlawaai (geluidwering gevel) Geluid ventilatiesysteem Achtergrondgeluidniveau (LAeq) ventilatievoorzieningen in gevel geopend, mechanische ventilatie aangeschakeld 100 90
% van aantal leslokalen overschrijding cumulatief
80 70 60 50 40 30 20 10 0 20
25
30
35
40
45
50
Achtergrondgeluidniveau LAeq in dB(A)
Onderzoek scholen - zomercomfort Zomercomfort in ca. 60% leslokalen minder goed beheersbaar - isolatieniveau dak - spuivoorzieningen - zonwering
6
Onderzoek scholen – acties Februari 2008: brief naar tweede kamer met kabinetsvisie onderzoek LBP openbaar op website VROM
Onderzoek scholen – acties bewustzijn leerlingen en leerkrachten (GGD) naleving / handhaving / aanpassing wetgeving - ventilatie - geluidwering - eis installatiegeluid - ventilatie-eisen per persoon
Verbetering kwaliteit bestaande scholen - convenant overheid, VNG en PO-raad - binnen 15 jaar op wenselijk kwaliteitsniveau - gebruik maken van ‘natuurlijke renovatiecyclus’
7
Onderzoek scholen – acties Wenselijk kwaliteitsniveau - Inrichting, capaciteit nieuwbouweisen Bouwbesluit - aandacht voor ‘tochtvrije’ ventilatie (NPR 1090) - gebruiksinstructie en CO2-meter - Nulmeting, onderhoudscontract, storingssignalering - Mechanische afvoer bij renovatie leslokalen - Limiet maximaal aantal leerlingen - maximaal geluidniveau 35 dB(A) - zomercomfort beheersbaar
Onderzoek kindercentra – metingen 60 kinderdagverblijven 20 innovatieve gastoudergezinnen Te onderzoeken aspecten: - daglichttoetreding - luchtkwaliteit (ventilatie en CO2) - klimaat (T en RV) - geluid (achtergrondgeluid en nagalmtijd) Groeps- en slaapruimten Zomer- en winterseizoen Metingen, opnames en enquêtes
8
Onderzoek kindercentra - resultaten Onderzoek in maart 2009 afgerond onderzoeksresultaten nog niet openbaar 1600
1400
1200
1000
800
600
400
200 8:00:00
9:00:00
10:00:00
11:00:00
12:00:00
13:00:00
14:00:00
15:00:00
16:00:00
17:00:00
18:00:00
Overeenkomsten onderzoeken betere gebouwschil, meer mechanische ventilatie noodzaak verbetering gerealiseerde kwaliteit mechanische ventilatie aandacht voor tochtvrije toevoer
9
Einde Vragen, bespreking, discussie
Lichtveld Buis & Partners BV Raadgevende ingenieurs geluidbeheersing, bouwfysica, akoestiek, brandveiligheid arbo, milieu en ruimtelijke ordening Kelvinbaan 40 Nieuwegein Postbus 1475 3430 BL Nieuwegein T: +31 (0)30 231 13 77 F: +31 (0)30 234 17 54 E:
[email protected] I: www.lbp.nl
10
