VNMI MAGAZINE | december 2015
P4
P6
P10
15 2 Metallurgische Industrie Minister Ploumen: vaart achter sectorconvenanten
> 4
Onderzoek: circulair met schroot
> 6
Lof bij tussenstand energiebesparing
> 8
Chinees dumpstaal pijnigt industrie
> 10
Een kwart eeuw tussen het goud bij Schöne
> 12
With English summary
>
2
December 2015
Summary This issue of Dutch Metallurgical Industry VNMI contains five feature articles, a foreword by the chairman, news items and an agenda. Pressing ahead on sector covenants for ICSR
down the road, the metals value chain has cut energy consumption
Minister Lilianne Ploumen of Foreign Trade and Development
per unit of product by over 30% compared to 2005 base year levels.
Cooperation wants to press ahead on establishing sector covenants
This amounts to half the efficiency improvement target for the period
aimed at promoting International Corporate Social Responsibility
up to 2030, says VNMI chairman Wim Hamers. “Our sector – which
(ICSR). The quality of the end result is the top consideration, but if
was the first to define a clear road map for energy efficiency – may
there is too much talking there is a risk of too little action, she says.
rightly feel proud of this accomplishment. The metal supply chain’s
Considerable scepticism greeted Ploumen’s allocation of the portfolios
progress on implementing the covenant shows that the chain is a
of both foreign trade and development cooperation in the second
reliable partner for government.” The Christian Democrat and Labour
Cabinet formed by Prime Minister Mark Rutte. But the criticism soon
parties are generous in their praise. However, the left-wing opposition
died away. The Minister succeeded in interconnecting the two portfolios
headed by Green Left (GroenLinks) is more critical. The party says the
and her vigorous approach won broadly-based support on key issues.
time for voluntary arrangements has gone, and is pressing for greater
One of these is her policy on ICSR, which is based on concluding
regulation.
sector covenants including one for the metallurgical industry now under preparation. In this issue she talks about the importance of the
Steel-dumping by China hurts industry
covenant. “This approach can lead to a transformation.”
The European steel industry is heading towards its most difficult year since a long time. Overcapacity has triggered price competition that
Going circular with scrap
threatens to end in global economic carnage. For a considerable time
VNMI is seriously addressing the situation concerning the thousands
the steel industry has had to contend with dramatic price developments
of tonnes of end of life scrap metal that end up in the global market
that impact directly on the value of companies. The share price of
each year via recycling companies. The industry association has
AEX-listed company ArcelorMittal, which in 2008 had a price tag of
teamed up with the Netherlands Organization for Applied Scientific
around €60, hit its lowest point in more than ten years in early October,
Research (TNO), Delft University of Technology and M3 Consultancy
when it slumped to little more than €4. Elsewhere in the world major
to study whether a circular system can be created in the Netherlands
corporations like US Steel (United States) and Nippon Steel (Japan) also
based on recovering metal from waste streams containing more and
saw their shares dip. Not only the stock market is in decline, as many
more different forms of e-waste. Huge quantities of metal from waste
producers struggle with decreasing Chinese demand, overcapacity and
streams are currently exiting the Netherlands and the EU. There is
geopolitical uncertainty.
a good and legitimate reason for this, says Peter Rem, Professor of Resources and Recycling at Delft University of Technology, because
Celebrating 25 years at Schöne Edelmetaal
the quality matches the demand that exists elsewhere in the world.
Gerrit Eriks is a weighing room employee at precious metals company
But there is growing concern about the scrap metal situation.
Schöne Edelmetaal in the north of Amsterdam. Every gram of gold
Many people still associate the concept of a ‘circular economy’ with
and silver that comes in and goes out passes through his hands. But
environmental aspects, but, at policy-making level, geopolitical
whether it’s dubious-quality steel or high-value gold, it’s all metal,
considerations are of growing importance. Reliance on other regions
says Eriks. He is one of the longest serving members of staff at
is increasingly regarded as a risk, according to Rem. The study must
the company, a wholly-owned subsidiary of Allgemeine Gold- und
make clear whether and how ‘demolition scrap’ can be retained for the
Silberscheideanstallt of Germany and Umicore Group of Belgium. On
Dutch market demand.
1 October 2015, 54-year-old Eriks, born and bred in the province of North Holland, celebrated 25 years with the company. Eriks trained
2
Praise for progress on energy conservation
as a jeweller/watchmaker and goldsmith/silversmith and also holds a
The metals value chain is making good progress on the implementation
retailer’s diploma. In 1990 he was working at an installation company
of the energy conservation covenant, according to the Christian
when he saw a job advertised in the trade journal Edelmetaal. He
Democrat (CDA) and Labour (PvdA) parties following an interim
applied in summer and started work for the company a few months
evaluation presented at the end of September. Industry associations
later. From day one it felt as if the job had been made for him. “There’s
VNMI and AVNeG (which represents foundries) put out the proverbial
loads of dynamism and variation. No two days are the same.” VNMI
flag in September when an interim evaluation revealed that ten years
Magazine paid him a visit.
2
Voorwoord VNMI kijkt terug op een geslaagd jaar. Dit najaar mochten we vieren dat we er als brancheorganisatie – samen met een aantal mineralogische industrieën – daadwerkelijk in zijn geslaagd de metallurgische aardgasbelasting voor 2017 en daarna positief te beïnvloeden. Een prachtig staaltje van goede samenwerking en verenigingskracht in samenwerking met onze lidbedrijven. Een doorslaand succes was daarnaast de VNMI/AVNeG-Routekaartdag, een bijeenkomst voor onze leden over de koers die we tot 2030 moeten volgen om onze energiebesparingsplannen te realiseren. Naast productie en veiligheid – het thema Health & Safety staat de komende jaren met stip bovenaan de agenda – blijft energie-efficiency een belangrijke thema als het gaat om behoud en versterking van de concurrentiepositie van onze bedrijven. Efficiëntie is ook een term die we vandaag de dag veel horen in ons eigen backoffice. Doordat FME de ondersteuning heeft teruggeschroefd, hebben we moeten ingrijpen in de bezetting van ons secretariaat. Dat heeft consequenties. We blijven volop zoeken naar samenwerking met andere brancheorganisaties, om op die manier de slagkracht van onze organisatie overeind te houden. Vooruitkijkend lijkt 2016 economisch gezien een jaar vol onzekerheden te worden. De spanningen in de wereld lopen op, de groei van de wereldhandel zwakt af. In sommige sectoren zijn de gevolgen daarvan al enige tijd merkbaar. In deze editie van VNMI Magazine kunt u lezen dat de Europese staalsector, die het al zwaar heeft, een jaar vol beproevingen wacht. Overcapaciteit en Chinese fabrieken die maar staal blijven produceren hebben de wereldhandel op zijn kop gezet. Jeroen Vermeij van Eurofer spreekt in dit magazine zijn diepe bezorgdheid uit over de toekomst van de Europese staalsector als aanjager van innovatie. Ik denk dat we die allemaal delen. Goed nieuws is er ook! VNMI en AVNeG samen konden eind september bekend maken nu al ruim de helft van de tot 2030 beoogde energiebesparing te hebben gerealiseerd. Samen met TNO en de TU Delft loopt VNMI voorop met een onderzoeksproject dat moet aantonen of en hoe we met behulp van ‘end-of-life’ metaalschroot verdere stappen naar een circulaire economie kunnen zetten. Circulariteit is ook een belangrijk thema in het sectorconvenant dat VNMI met de overheid wil sluiten over Internationaal Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen (IMVO). Minister Lilianne Ploumen van Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking vertelt op de pagina’s direct hierna over het belang van haar plannen. Die moeten niet alleen risico’s uitsluiten, maar ook nieuwe kansen creëren en innovatie aanjagen. VNMI is over het thema IMVO inmiddels volop in gesprek met de achterban, die we in de toekomst vaker en actiever bij belangrijke vraagstukken willen betrekken. Ledenbehoud en ledenwerving zorgen voor draagvlak en draagvlak zorgt voor onze vereniging. Van dat alles merkt u in 2016 ongetwijfeld meer. Voor nu wens ik u vooral fijne feestdagen. En natuurlijk een fantastisch begin van het nieuwe jaar. Wim Hamers Voorzitter VNMI
Nederlandse Metallurgische Industrie
3
Minister Ploumen: IMVO-aanpak kan leiden tot transformatie
Vaart achter sectorconvenanten Minister Lilianne Ploumen van Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking wil tempo maken met sectorconvenanten voor Internationaal Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen (IMVO). Kwaliteit staat voorop, maar als er te lang wordt gepraat dreigt het risico dat er te weinig wordt gedaan, zegt ze. “Het gaat wel om het verbeteren van levens van mensen.” sectorconvenanten zoals onder meer de
Hoe belangrijk zijn de
drie jaar geleden bij het aantreden van
metallurgische industrie die ze momenteel
sectorconvenanten IMVO
het kabinet Rutte II de gecombineerde
in voorbereiding heeft. Organisaties zoals
in uw ogen?
portefeuilles van Buitenlandse Handel
VNO-NCW en MVO Nederland steunen
en Ontwikkelingssamenwerking kreeg
de aanpak, die ook internationaal met
Lilianne Ploumen: “Ik verwacht van bedrijven
toebedeeld. Maar de kritiek verstomde snel.
belangstelling wordt gevolgd. Begin oktober
dat zij zakendoen met respect voor mens
De bewindsvrouw wist beide portefeuilles te
mocht Ploumen namens Nederland voor
en milieu, en zich daarbij houden aan
verbinden en zich door een daadkrachtige
het eerst sinds jaren aanschuiven bij een
internationale richtlijnen. Nederlandse
aanpak op belangrijke dossiers van brede
ministersconferentie van de G20. VNMI
bedrijven doen dat over het algemeen heel
steun te verzekeren. Een ervan is haar IMVO-
Magazine legde de bewindsvrouw enkele
goed en hebben in het buitenland een
beleid, dat is gebaseerd op het afsluiten van
vragen voor.
sterke reputatie als sociaal verantwoorde
Veel scepsis was er toen Lilianne Ploumen
MVO Nederland: Verbind risico’s met kansen “Lilianne Ploumen is in onze ogen een goede minister. Ze heeft veel
dit juist ook de innovatie- en kansenkant heel hard nodig. Voor de
losgemaakt, werkt agenderend en is inspirerend en innovatief. Ze heeft
metallurgische industrie is dat bijvoorbeeld de circulaire economie.
een goede brug weten te slaan tussen haar twee portefeuilles. Maar
Dat komt in de nu lopende trajecten richting convenanten minder aan
we vinden wel dat ze in de sectorconvenanten goed moet zorgen voor
bod. Die zijn meer gericht op het uitsluiten van risico’s en schendingen.
het verbinden van risico’s en kansen.”
Dat moet ook gebeuren, maar de uitdaging voor de metaal zit juist in de switch van lineair naar circulair denken. Als je materialen in
Aan het woord is Bernedine Bos, hoofd afdeling overheid en
de kringloop houdt, dan is een thema als kinderarbeid in de mijnen
maatschappij bij MVO Nederland. Zij hoorde in het begin veel kritiek
uiteindelijk geen issue meer, omdat het delven van grondstoffen niet
op Ploumen, maar merkte ook hoe die al snel verstomde. “Ze heeft
meer nodig is. Tegelijkertijd moeten er wel nu maatregelen worden
zich goed geprofileerd, is inhoudelijk sterk. Ze brengt de belangen
genomen die de levens- en arbeidsomstandigheden van de mensen
van publiek en privaat goed samen, laat internationaal zien dat
verbeteren, want de misstanden zijn groot ”
Nederland verantwoordelijkheid neemt en legt in het kader van mvo precies de juiste koppeling tussen maatschappelijke impact
Toeleveringsketens zijn veel beter aan te pakken als er circulariteit
en bedrijfseconomische winst. Het is namelijk én-én, niet of-of. Dat
is, zegt Bos. “In circulaire ketens is een veel beter zicht op alles. Je
draagt ze goed uit.”
verhoogt de transparantie, houdt samen grondstoffen in de keten en bevordert zo duurzame samenwerking in de keten. Convenanten
4
Volgens Bos is bij de totstandkoming van de sectorconvenanten IMVO
zijn daarbij een goed middel, maar alleen écht effectief als de
sprake van een weerbarstig proces. “De convenanten zijn een goede
balans tussen risico’s en kansen en tussen groen en sociaal goed is
tool om IMVO tot stand te brengen, maar je hebt bij een thema als
geregeld.”
4
textiel-, kleding- en voedingsmiddelenindustrie werken al concrete IMVO-convenanten uit. Andere sectoren, zoals de metaal, zitten nog steeds in de voorbereidende fase. Het is natuurlijk belangrijk dat de convenanten breed worden gedragen en dat de hierin opgenomen afspraken praktisch uitvoerbaar zijn. Kwaliteit staat voorop en dat kost enige tijd. Maar het risico is dat er te lang gepraat wordt en te weinig gedaan. Ik zie liever gisteren dan vandaag resultaat, omdat het gaat om het verbeteren van de levens van mensen. Ons doel is om in 2016 de eerste tien convenanten te hebben afgesloten. Er is dus nog veel werk aan de winkel.”
De metaal, een van de sectoren met een zogenoemd verhoogd MVO-risicoprofiel, heeft gezegd: wij willen meedoen, maar op basis van een inspannings- en niet van een resultaatverplichting. Heeft u hier begrip voor of is dit in uw ogen te vrijblijvend?
“De SER adviseert de afspraken in convenanten zoveel mogelijk ‘smart’ (specifiek, actie- en resultaatgericht en meetbaar) te maken, zodat iedereen begrijpt wat er moet gebeuren en ondernemers. Maar het kan altijd beter.
bestaan en hoe ze daar het beste mee om
kan nagaan of afspraken worden nageleefd.
Dat was ook de reden vorig jaar met
kunnen gaan.”
Daar ben ik het mee eens: hoe concreter je bent, hoe groter de kans dat je je doelen haalt.
bedrijfssectoren in gesprek te gaan om risico’s op het gebied van mensenrechten,
Afgelopen zomer stelde u in
Dit betekent niet dat die concrete afspraken
milieu en sociale omstandigheden in hun
een voortgangsbrief aan de
ook automatisch tot het gewenste resultaat
keten structureel te kunnen aanpakken. De
Tweede Kamer dat het tempo
leiden, omdat er ook factoren meespelen
IMVO-convenanten waaraan we nu onder
waarin de convenanten werden
waar bedrijven niet meteen invloed op hebben.
meer samen met de metaalsector werken,
afgesloten omhoog moest.
Aan wet- en regelgeving die in strijd zijn met
stellen bedrijven in staat hun invloed in die
Bent u inmiddels te spreken
internationale mensenrechtenstandaarden
keten te vergroten en veranderingen in gang te
over de voortgang?
kun je als bedrijf niet altijd iets veranderen. Maar het is belangrijk wél alles te doen om
zetten. Idealiter werken ze daarbij samen met
5
maatschappelijke organisaties, vakbonden en
“Verschillende sectoren zijn goed aan de slag
de overheid, die veel kennis en ervaring hebben
gegaan. Brancheverenigingen en stakeholders
over welke risico’s er in hun productieketens
in bijvoorbeeld de bancaire sector en de
dat gewenste resultaat te bereiken: goede Lees verder op pagina 6
Nederlandse Metallurgische Industrie
5
Vaart achter sectorconvenanten Vervolg van pagina 5
innovatie. Dat heb ik begin oktober ook nog benadrukt tijdens de G20-ministersconferentie in Istanbul, waarvoor Nederland was
werkomstandigheden, eerlijk loon, duurzame productieprocessen en
uitgenodigd. Daar hebben we onder meer gesproken over het beter
groei waar iedereen van meeprofiteert. Vanwege de specifieke context
integreren van het MKB en ontwikkelingslanden in de mondiale
van sectoren is er natuurlijk ruimte voor maatwerk. Partijen en direct
waardeketens. Ik heb daar gepleit voor sterkere inzet op handel
betrokkenen in de sector bepalen met wie afspraken worden gemaakt,
en investeringen om economische ontwikkeling aan te jagen. Dan
waar deze over gaan en welke vorm ze krijgen. Daarom is het zo
gaat het uitdrukkelijk over duurzame groei, waar
belangrijk dat alle betrokken partijen in een sector met elkaar aan tafel
iedereen van meeprofiteert, niet alleen de elite.
gaan en tot uitvoerbare afspraken komen.”
Maatschappelijk verantwoord ondernemen is hierbij van het allergrootste belang.”
U schreef een jaar geleden aan de Tweede
Kamer dat Nederland in het IMVO-proces in
internationaal verband voorop liep.
Is dat nog steeds zo?
VNO-NCW: voortgang stemt tevreden VNO-NCW is tevreden over de manier waarop de sector-
“Ja. De convenantenaanpak wordt zowel binnen als buiten Europa
convenanten vorm krijgen en goed te spreken over de manier
met interesse gevolgd. De volgende stap is dat onze aanpak wordt
waarop minister Ploumen vaart in het proces probeert te houden.
overgenomen. Als de EU als grootste handelsblok ter wereld zich inspant
“De samenwerking is goed”, zegt voorzitter Hans de Boer. “We
voor verduurzaming van mondiale waardeketens, dan kan dat zorgen
vinden wel dat er tussen de sectoren onderling meer uitwisseling
voor een transformatie. Maatschappelijk verantwoord ondernemen is
van kennis moet komen, zodat niet iedereen het wiel zelf hoeft uit
daarom een van mijn prioriteiten tijdens het Nederlandse voorzitterschap
te vinden. Om die reden hebben we in samenwerking met MVO
van de EU komend half jaar. Op 7 december houden we een conferentie
Nederland een projectgroep opgestart. Daarin kan die uitwisseling
over de rol van de EU bij het verduurzamen van mondiale waardeketens.
tot stand komen.”
De boodschap van Nederland tijdens deze conferentie is dat de EU sectorbrede samenwerking tussen bedrijfsleven, maatschappelijke
VNO-NCW stond mede aan de wieg van het SER-advies om
organisaties, overheden en andere bij de sector betrokken partijen
IMVO handen en voeten te geven via sectorconvenanten. De
moet stimuleren om mondiale ketens te verduurzamen. Zo zorgen
ondernemersorganisatie stemde na overleg met de achterban
we tegelijkertijd voor een gelijk internationaal speelveld voor al onze
ook in met het streefcijfer van tien convenanten in 2016. “Dat doel
bedrijven die al lang conform internationale MVO-richtlijnen in mondiale
is haalbaar”, zegt De Boer. “Het zijn zeer lange trajecten, zonder
waardeketens opereren.”
meer, maar het gehele veld overziend zijn er veel initiatieven. Het is nu zaak het ene been bij het andere te trekken. Daar speelt ook
Bent u niet bang dat de wereldwijd afzwakkende
economische groei tot vertraging kan leiden?
de projectgroep een rol in.” VNO-NCW was in eerste instantie sceptisch over de portefeuille
“Ik denk niet dat tegenvallende economische groei internationaal
combinatie van minister Ploumen, maar is inmiddels ‘om’,
maatschappelijk verantwoord ondernemen in de weg hoeft te
zegt De Boer. “De minister heeft hele belangrijke dossiers heel
staan. Integendeel. Maatschappelijk verantwoord ondernemen
voortvarend opgepakt en ook de synthese tussen de verschillende
is ook bedrijfseconomisch een verstandige keuze. Het levert
beleidsterreinen goed uitgewerkt, zowel in woord als in daad.
bedrijven die met respect voor mens en milieu ondernemen niet
Ze heeft een hart voor buitenlandse handel en in die zin zijn wij
alleen veel maatschappelijke goodwill op, het biedt ook kansen en
ook goed te spreken over een instrument zoals het Dutch Good
mogelijkheden voor vernieuwing en innovatie. Bij klimaatverandering
Growth Fund, dat zowel hulp als handel faciliteert en het voor
is het net zo gegaan. De noodzaak tot het beperken van CO2-uitstoot
ondernemers gemakkelijker maakt in moeilijke markten te
en het schaarser worden van grondstoffen hebben tot prachtige
investeren. Ze heeft een scherp oog voor de maatschappelijke
nieuwe producten en diensten geleid, die veel opleveren. Bedrijven
verantwoordelijkheden van het bedrijfsleven, zeker ook
produceren en ondernemen steeds energiezuiniger, produceren
internationaal, maar tegelijkertijd óók voor de rol die de overheid
minder afval en er worden meer circulaire verdienmodellen
heeft bij het ontsluiten van moeilijke markten en daar duurzame
ontwikkeld. Afspraken in IMVO-convenanten gaan niet alleen over
relaties mee te smeden. Wat dat betreft niets dan lof.”
due diligence, maar ook over kansen voor duurzame groei en
6
6
Column
Nieuws
Duurzaam worden we alleen samen
80.000 zonnepanelen op Tata-daken
VNMI werkt hard aan een duurzame toekomst. Als branche staan we aan de
Tata Steel gaat het grootste dakgebonden zonne-
basis van een onderzoekstraject dat in kaart moet brengen wat nodig is om met
panelenproject van Nederland realiseren. De komende
gerecycled metaalschroot een circulair systeem tot stand te brengen. Als eerste
twee jaar voorziet de staalproducent op het eigen
sector sloten we tien jaar geleden bovendien een convenant met de overheid, met
fabrieksterrein in IJmuiden 25 hectare dakoppervlak van
daarin harde doelstellingen op het gebied van energiebesparing.
in totaal 80.000 zonnepanalen, met een totale capaciteit van 22 Megawatt. De verwachte opbrengst is 22 miljoen
Wij zijn ambitieus als het gaat om duurzaamheid. Vanuit die ambitie namen
kilowattuur per jaar.
we eerder dit jaar – in navolging van het SER-advies van april 2014 en het kabinetsbesluit van november 2014 – het initiatief om als metallurgische
De hoeveelheid energie die jaarlijks duurzaam wordt
industrie een sectorconvenant met de overheid te sluiten op het gebied van
opgewekt met de zonnepanelen staat gelijk aan het
Internationaal Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen (IMVO). Industrie en
elektriciteitsverbruik van zo’n 7.000 huishoudens.
overheid hand in hand: samen staan we sterk.
“Tata Steel streeft ernaar om een bijdrage te leveren
Als branche vinden we dat nog steeds. Maar de afgelopen maanden is ons
aan het verduurzamen van de samenleving”, aldus
steeds meer het gevoel bekropen dat we door verantwoordelijk minister Lilianne
Hans Fischer, directeur van Tata Steel in IJmuiden en
Ploumen niet over de gehele linie voor vol worden aangezien als het gaat om
Chief Technical Officer van Tata Steel in Europa. “Ik hoop
duurzame samenwerking tussen de overheid en de industrie.
dat dit project tot navolging leidt elders in ons land en
VNMI zette dit jaar forse stappen richting een sectorconvenant IMVO, onder meer
ook daarbuiten.” De opgewekte energie wordt gebruikt
door in samenspraak met de achterban een lijst met randvoorwaarden op te
voor de bedrijfsprocessen op de site. In het voorjaar van
leveren waaraan zou moeten worden voldaan. Elementen daarin zijn onder meer
2016 start het monteren van de duizenden zonnepanelen
een inspanningsverplichting, ondersteuning van de procesbegeleiding en een
op het terrein. De totale investering bedraagt ruim
duidelijk streven naar circulariteit.
20 miljoen euro.
Op die basis willen wij nog steeds verder. Maar de liefde moet niet van één kant komen. De duurzame toekomst behelst meer dan alleen een sectorconvenant. In de aanloop de naar definitieve Europese besluitvorming over conflictmineralen
Ledenlijst VNMI groeit door
– het Europese Parlement nam afgelopen voorjaar op dit punt verstrekkende voorstellen aan – heeft VNMI op verzoek van het ministerie een zienswijze
De ledenlijst van VNMI groeit door. De twee nieuwste
ingediend, waarop we geen inhoudelijke reactie hebben gekregen. Het is zelfs
versterkingen zijn Nedstaal en de Vereniging Industrieel
nog sterker: in Brussel stellen Nederlandse ambtenaren dat er vanuit onze
Oppervlaktebehandelend Nederland (ION).
industrie geen enkele input is geweest. Dat steekt. Tegelijkertijd hebben we moeten constateren dat de minister – wat
Nedstaal is een oude bekende in VNMI-kringen.
VNMI betreft zonder aanleiding- een proces is gestart om publiek-private
Volgens algemeen directeur Roel Priest is het bedrijf
samenwerking tot stand brengen in de vorming van een fair trade goudketen. Een
na de overname door Andus Group aan een nieuw
politiek-geïnspireerde haastklus, waarbij de verkopers goede sier proberen te
hoofdstuk in zijn bestaan begonnen. “We hechten
maken met iets wat de producenten op dit moment nooit kunnen waarmaken.
sterk aan de gezamenlijke belangenbehartiging
VNMI wil in volle overtuiging bijdragen aan een duurzame toekomst. Meepraten,
van de metaalproducenten en hebben ons daarom
mee-initiëren, meedoen. Maar als VNMI vragen wij de minister wél het over
opnieuw aangesloten bij VNMI.” ION-directeur Egbert
een iets andere boeg te gooien. Nu praten we aan de
Stremmelaar zegt dat de oppervlaktebehandelende
ene kant over een sectorconvenant en wordt de sector
sector en de metaalproducenten veel belangen delen,
tegelijkertijd op gerelateerde dossiers niet gehoord.
zoals de strijd tegen het ongelijke speelveld voor onze
Dat is niet wat wij onder samenwerking verstaan. En
bedrijven, de optimalisatie van arbo & veiligheids-
duurzaam, dat worden we alleen samen.
omstandigheden en milieuregels.” Hij noemt ION en VNMI “logische samenwerkingspartners”. Beide
Frank Buijs
organisaties willen onder meer gezamenlijke activiteiten
Directeur VNMI
houden en de meerwaarde voor de respectievelijke achterbannen zo vergroten.
7
Nederlandse Metallurgische Industrie
7
Onderzoek naar regionaal maken van circulaire economie
Circulair met schroot Het is VNMI ernst met de situatie rond de duizenden tonnen metaalschroot die jaarlijks via de recyclingbedrijven wegvloeien naar de wereldmarkt. Samen met TNO, TU Delft en M3 Consultancy onderzoekt de brancheorganisatie of in Nederland op basis van metaalterugwinning uit afvalstromen een circulair systeem is te realiseren. “Wat we hebben, hoeven we niet te halen.” “Metalen uit afvalstromen verdwijnen
collectief inzamelsysteem op te zetten voor
momenteel massaal over de grens. Dat heeft
fabrieksnieuw metaalschroot. Uit het door M3
een goede en tegelijkertijd legitieme reden: de
Consultants uitgevoerde onderzoek bleek het
kwaliteit ‘matcht’ met de vraag die er in andere
opzetten van een dergelijk inzamelsysteem
werelddelen is. Maar de zorg rond die situatie
destijds onhaalbaar, omdat de markt hiervoor
neemt toe. Waar veel mensen bij het begrip
volledig is ingeregeld. Wel bleek gaandeweg de
‘circulaire economie’ nog een relatie met
gesprekken die het adviesbureau voerde, dat er
milieuaspecten leggen, spelen op beleidsniveau
mogelijkheden leken te zijn voor het opzetten
geopolitieke omstandigheden een steeds
van een inzamelsysteem voor ‘end-of-life’
sterkere rol. Afhankelijkheid van andere regio’s
schroot (sloopschroot). Van nader onderzoek
geldt steeds meer als een risico. Wat we al
daarnaar kwam het tot dusverre niet.
hebben, hoeven we elders niet te halen, is de
Peter Rem: … continue discussie op gang
redenering.”
brengen ….
Verschuivingen Die rapportage illustreerde echter wel al
Aan het woord is Peter Rem, hoogleraar
“De vraag is of wij in
Recources en Recycling aan de TU Delft en nauw betrokken bij het door TNO – in
senioronderzoeker en projectcoördinator
Nederland ons eigen afval
nauwe samenspraak met VNMI - geïnitieerde onderzoek. “De vraag is of wij in Nederland
standaarden en afspraken
deel wordt gerecycled, hoe gebeurt dat en in hoeverre is dat deel gerecycled met behoud
daarbij nodig zijn”
op aansturen, de markt is inmiddels redelijk
8
hoeveelheden sloopschroot hebben we het, hoeveel verdwijnt er over de grens, welk
daarbij nodig zijn. Een ander aspect is of de wil er is. De overheid mag hier dan meer en meer
Toon Ansems van TNO. “In dit project willen we een paar stappen verder gaan: over welke
kunnen ‘opeten’ en welke
en noordwest Europa ons eigen afval kunnen ‘opeten’ en welke standaarden en afspraken
“de verschuivingen die optreden”, zegt
van kwaliteit? Dit is zowel een kwalitatief als een kwantitatief vraagstuk.” Het project – dat in
gezet. En de handel met het buitenland speelt
waarin markt en academische wereld van
eerste instantie voorziet in een onderzoeksfase
daarin een dominante rol”, zegt Rem.
elkaar worden losgerukt. Daarnaast is er
van twee jaar – heeft volgens hem de potentie
een andere zwaarwegende reden: als de
om een trend te zetten in de vorming van een
Schaarser
prijzen van grondstoffen stijgen, dan krijgt het
circulaire economie. “We gaan deze materie
Hij noemt de zorg bij beleidsmakers
importerende land daar een economische tik
eerst op de schaal van Nederland uitzoeken,
verklaarbaar. “Grondstoffen worden
van. De prijzen zijn het afgelopen decennium al
evalueren en demonstreren. Een uitrol naar de
schaarser. Als materiaal uit een ander
zo volatiel geweest, dat dit absoluut een issue
EU ligt daarna mogelijk in het verschiet.”
werelddeel komt en er ontstaat een conflict
is. Zijn grondstoffen binnen een land (of regio)
waardoor de aanvoer stokt, dan dreigt een
zelf circulair gemaakt, dan speelt dat veel
Volgens hem heeft het project milieutech-
situatie waarin het niet ondenkbaar is dat de
minder een rol.”
nische, geopolitieke en economische raak-
industrie zijn biezen pakt. In de slipstream
De VNMI liet in 2013 al eens onderzoek doen
vlakken. “Het is én-én-én”, zegt hij. “We weten
daarvan ontstaat een technologievlucht,
naar de mogelijkheden om als branche een
dat een steeds groter beroep wordt gedaan
8
op de wereldwijde grondstoffenvoorraden,
de grondstoffenproblematiek straks concreet
voorstel maken op basis van concrete cases,
met name ook door de opkomende landen.
agenderen, hoe gaat dat gebeuren en wat rolt
zodat we knelpunten kunnen inventariseren. De
Tegelijkertijd weten we dat die voorraden
daaruit? Het beste in dat soort gevallen is zelf
focus is écht op de markt voor sloopschroot, de
een keer eindig zijn. De winning wordt straks
nadenken, oplossingen bedenken en die zelf
‘urban mine’. Daar liggen tal van uitdagingen:
ingewikkelder, de prijsontwikkeling laat
in de discussie inbrengen. Anders dreigt een
in logistiek, in omvang, in afmeting, in analyse-
zich raden en het wordt daarmee in tal van
situatie waarin de politiek met oplossingen
en scheidingstechnieken, in de toepassing
opzichten steeds riskanter om afhankelijk te
komt die niet aansluiten op de wensen en
van sensortechnologie en robotica, in prijs
zijn. Circulariteit staat hoog op de agenda door
behoeften in de sector.”
en daarmee in economy of scale. Maar zéker ook op het gebied van kwaliteit. Nu gaat veel
een heel complex samenspel van factoren.” Knelpunten
schroot naar de Derde Wereld. Betekent dat dat
Zoekende
In de aanloop naar het project wordt
we moeten ‘upcyclen’? En zo ja, in welke mate?
Daarbij is onzekerheid vooralsnog troef, zegt
momenteel geprobeerd de Metaal Recycling
En hoe?”
Rem, die de politiek in de grondstoffendiscussie
Federatie en Metaalunie ook bij het onderzoek
nog “zoekende” noemt. “Milieu is nog vaak
te betrekken, zegt Ansems. “We willen een
TNO en de TU Delft spelen daarbij samen een
het Leitmotiv en de urgentie is nog niet bij
rol in de uitwerking van oplossingsrichtingen,
iedereen even duidelijk. De aanwezigheid
al is in dit project sprake van een vraagstelling
van grondstoffen is lange tijd als een
“waarvoor niet snel even een gouden ei is te
vanzelfsprekendheid ervaren. De Europese
bedenken”, aldus Rem. “Ik zou al blij zijn als
Commissie rapporteerde pas in 2008 voor de
de betrokken partijen de probleemstelling
eerste keer over het strategische element,
straks herkennen en daaraan gaan werken.
toen bleek dat vrijwel alle metaalschroot naar
Het beste eindpunt is een continue discussie
Turkije en India verdween. Toen een tweede
tussen gebruikers en recyclers van metalen
rapportage verscheen waarin stond dat dit een
in Nederland. Welke ‘ruis’ zit er tussen de
half miljoen banen kon gaan kosten, hadden
gevraagde en geleverde kwaliteit en wat
de lidstaten nog amper een luisterend oor.
kunnen we doen om dat gat te dichten? Dit project moet aantonen dat die discussie
Nu zijn er meer handvatten. Het Chinese exportverbod op zeldzame aardmetalen en de
Toon Ansems: … concrete cases ….
vruchtbaar is. In de praktijk: standaarden bepalen, vaststellen wat wel en niet haalbaar
gaskwestie hebben onze kwetsbaarheid meer dan aangetoond.”
“We gaan deze materie
Met het onderzoeksproject neemt de
eerst op de schaal van
is en bestuurders voeden over bijvoorbeeld het opzetten van wetenschapsprogramma’s voor het creëren van nieuwe technologie. Alles ten dienste van het uiteindelijke
metaalindustrie het heft zelf in handen en dat is “een verstandige beslissing”, zegt de
Nederland uitzoeken,
in een glazen bol en denkt: gaat de politiek
9
doel: het regionaal maken van circulaire economie.
hoogleraar. “De industrie van vandaag kijkt
evalueren en demonstreren”
Nederlandse Metallurgische Industrie
9
CDA en PvdA lovend over tussenstand energiebesparing
Op de goede weg De metaalketen is op de goede weg in de uitvoering van het energiebesparingsconvenant. Dit stellen CDA en PvdA naar aanleiding van de eind september gepresenteerde tussentijdse evaluatie. Vanuit de linkse oppositie pleit GroenLinks juist voor meer regulering. Agnes Mulder: … aanmoediging …
Brancheorganisaties VNMI en AVNeG (metaalgieterijen) staken eind
Tegelijkertijd moeten we allemaal wel een stapje verder denken. De
september de spreekwoordelijke vlag uit, nadat bij een tussentijdse
grote vraag is hoe de industrie straks het emissieloze pad denkt te gaan
evaluatie was gebleken dat de metaalketen tien jaar na de start
bewandelen. Daar ben ik zeer benieuwd naar.”
vergeleken met 2005 50 procent van het energieverbruik per eenheid product bespaart.
Schrikbeeld
Daarmee is de helft van de besparingsambitie tot 2030 gerealiseerd,
Hij noemt de convenanten – zowel politiek als economisch afgesloten
aldus VNMI-voorzitter Wim Hamers. “Onze sector – die als eerste een
in een ander tijdgewricht – “in principe” nog altijd een goed
concrete ambitie op het gebied van energiebesparing formuleerde –
instrumentarium. “Voorwaarde is dan wel dat partijen zich aan de
mag hier trots op zijn. De metaalketen toont zich in dit convenant een
afspraken houden. De macht en invloed van de industrie is groot, maar
betrouwbare partner van de overheid.”
als afspraken niet worden nagekomen dan kunnen bedrijven het lid op de neus verwachten.” Hét schrikbeeld is volgens hem een situatie zoals
Dat vindt ook CDA-energiewoordvoerder Agnes Mulder. “Fantastisch”,
die zich voordeed rond de ‘sjoemelsoftware’ van Volkswagen. “Ik hoop
noemt zij het geboekte resultaat. “Binnen dit convenant blijkt dat de
oprecht dat het hoofdstuk VW incidenteel is en niet exemplarisch blijkt
gemaakte afspraken goed werken. Wat mij betreft gaan we door op
te zijn”, zegt hij.
de ingeslagen weg, al zou het mooi zijn als de betrokken bedrijven nu niet achterover gaan leunen omdat ze op de goede weg zijn. Bedrijven kunnen
Energiewoordvoerder Liesbeth van Tongeren
“De grote vraag is hoe
voor een verdere versnelling zorgen door bovenop de collectieve afspraken individuele doelstellingen
van GroenLinks toont zich kritischer. “Als ik deze resultaten zie, dan vraag ik
de industrie straks het
te formuleren. Ik zie deze evaluatie dan ook vooral
mij af of de doelstellingen wel ambitieus genoeg zijn. Los daarvan is het tijd voor
als een aanmoediging om door te pakken.”
emissieloze pad denkt
Ook PvdA-Kamerlid Jan Vos reageert positief. “Ik
te gaan bewandelen”
herzieningsmechanieken. We zijn voorbij de mogelijkheid dit vrijwillig te doen. In 1989
weet dat er hard wordt gewerkt en het is goed om te
10
begonnen we over deze trajecten te praten. Toen leek het een fantastisch idee. Maar in de praktijk
zien dat de Nederlandse metaalketen zich heeft ontwikkeld tot een van
is sprake van vrij voorzichtige, conservatieve afspraken. We hebben
de meest energie-efficiënte industrieën ter wereld. In die zin heb ik veel
in Nederland de hoogste CO2-uitstoot per hoofd van de bevolking en
lof voor de inspanningen en moeten we deze aanpak verder doorzetten.
bungelen onderaan de Europese duurzaamheidslijsten. Daarvoor
10
merkt aan alles dat de industrie inziet wat er straks wordt gevraagd. De metaalketen toont zich in dat opzicht toekomstbestendig. Dit is een mooi resultaat, waar de sector terecht trots op is. Hieraan zien we dat de samenwerking tussen industrie en overheid werkt.” Bij de afgelopen begrotingsbehandeling vroeg het CDA in het debat over het Belastingplan met staatssecretaris Wiebes (VVD) om verlaging van de gastarieven en vrijstelling voor de zware industrie zoals de buurlanden die ook kennen – een dossier waarin de sector claimt dat de overheid gedane toezeggingen niet nakomt. “We willen de situatie
Liesbeth van Tongeren:
Jan Vos:
met de omringende markten gelijktrekken”, zegt Mulder. “Helemaal
… reguleren …
… goed instrumentarium ….
hetzelfde kan niet, daarvoor zijn de systemen te verschillend, maar een evenwichtig speelveld voor de industrie tot stand brengen is
moeten we ons diep schamen.” Zij pleit daarom voor strengere normen
wel mogelijk. De staatssecretaris gaat daar nu naar kijken en heeft
in wet- en regelgeving. De vrijwillige trajecten beschouwt ze als mislukt,
toegezegd daarop terug te komen, de minister van Economische Zaken
zegt ze. “Ik zie geen urgentie bij een koepelorganisatie als VNO-NCW
eveneens.” Zorgvuldigheid gaat daarbij voor snelheid, zegt zij. “Hier
en hoor bedrijven ook zelf niet zeggen: wij schamen ons en gaan alles
moet uiteindelijk een doorwrochte aanpak voor komen.”
op alles zetten. In plaats daarvan blijven ze een groot beroep doen op fossiele brandstoffen.”
Zinloos Het belang daarvan is evident, zegt zij. “We hebben er niets aan als de
11
Voorsorteren
industrie straks zijn biezen pakt en verkast naar regio’s waar op het
Volgens Agnes Mulder past echter tevredenheid. “Als je kijkt naar de
gebied van milieu en uitstoot helemaal geen regelgeving is.” Dat meent
cijfers zoals de metaalindustrie die bekend heeft gemaakt, dan blijkt
ook Jan Vos: “Wegjagen is twee keer zinloos”, zegt hij. “Het schaadt
dat een groot deel van het succes kan worden gekoppeld aan een forse
het milieu en het kost banen.” Liesbeth van Tongeren spreekt van
stijging in het aandeel gerecycled aluminium. Daarmee wordt juist
“loze dreigementen. Ik hoor dit al jaren, maar alle bedrijven hebben
goed voorgesorteerd op de toekomst, waarin hergebruik en circulariteit
hier geschoolde arbeidskrachten. Die vertrekken echt niet zomaar.”
centraal staan. Natuurlijk zien we dat in ketens nog steeds veel misgaat,
Zij roept bedrijven op zich meer als koploper te manifesteren. “Dan
maar op dat punt zijn meerdere sectoren al hard bezig piketpalen
voorkom je dat de nationale politiek straks zegt:
te slaan. Het Nederlandse bedrijfsleven loopt daarmee voorop. Als
wij gaan reguleren. Bovendien: het zeuren om
overheid moeten we dat proces aanmoedigen en faciliteren. Wetgeving
belastingvoordelen leidt tot een race naar de bodem.
biedt geen toegevoegde waarde, zwaaien met potjes geld evenmin. Je
Daar is niemand mee gediend.”
Nederlandse Metallurgische Industrie
11
Producenten gaan in 2016 zwaar jaar tegemoet
Dumpstaal pijnigt industrie De Europese staalindustrie gaat een ongekend zwaar jaar tegemoet. Overcapaciteit heeft geleid tot een prijzencircus dat wereldwijd dreigt te eindigen in een economische hecatombe. VNMI Magazine legde het oor te luister bij deskundigen. “Nog zo’n jaar als dit en er gaan in Europa echt bedrijven omvallen.” De staalsector heeft al geruime tijd te kampen
markt komt, wordt door invoer geabsorbeerd.
probleem voor de gehele wereldmarkt,
met dramatische prijsontwikkelingen, die
Kopers zien de Chinese prijs steeds meer als
bevestigt senior sectoreconoom Casper
rechtstreeks hun weerslag hebben op de
een benchmarkinstrument. Dat creëert een
Burgering van het Economisch Bureau van
waarde van de bedrijven. Het aandeel van
enorme prijs- en margedruk, met alle gevolgen
ABN AMRO. “De mondiale staalprijs is sinds
AEX-fonds ArcelorMittal, in 2008 nog goed
voor de winstgevendheid van dien.”
begin dit jaar met gemiddeld 35 procent
voor een prijskaartje van zo’n 60 euro, tikte
De crisis in de staalindustrie heeft immense
gedaald. Europa doet het in die staatjes nog
begin oktober met iets meer dan vier euro het
proporties aangenomen. Sinds 2008 gingen
het minst slecht. Hier bedroeg de prijsdaling
laagste punt in meer dan tien jaar aan. Elders
in de sector in Europa 85.000 banen verloren,
28 procent, in China zelf was dat 42 procent en
in de wereld zagen grote concerns als US Steel
20 procent van het totaal. Het laatste kwartaal
(VS) en Nippon Steel (Japan) hun aandelen
van dit jaar komen er daar nog eens 5.000 bij.
eveneens ‘dippen’. En de malaise blijft niet
Tijdens een Europese top begin november
beperkt tot de beurskoersen, veel producenten
luidde Eurofer de noodklok. Daarbij vroeg
staat het water tot aan de lippen. De oorzaak:
de club van Europese staalproducenten de
overcapaciteit. Hoofdschuldige: China.
Europese Unie om snelle modernisering van de handelsbeschermingsinstrumenten. “Nu duurt
“In essentie komt het daarop wel neer”, beaamt
het anderhalf jaar voordat die effectief zijn. Dat
directeur marktanalyses en economische
is veel te lang”, zei Eurofer-voorzitter Robrecht
studies Jeroen Vermeij van de Europese
Himpe.
brancheorganisatie Eurofer. “De zeepbel van de Chinese woningmarkt is doorgeprikt, de
Maar de schademaatregelen zijn allesbehalve
economische groei verzwakt en de vraag naar
een remedie, benadrukt Vermeij. “De route die
staal daalt, maar de productie niet. China heeft
je daarvoor moet bewandelen is complex, het
bovendien net veel geld geïnvesteerd in nieuwe
kwaad is dan al geschied, de schade is er al en
productiecapaciteit, goeddeels met subsidie
dan komt er pas actie. Het werkelijke probleem
van de centrale, regionale en lokale overheden.
ligt in China. Daar proberen we druk uit te
Die productie wordt tegen onwaarschijnlijk lage
oefenen. Maar de situatie is daar ingewikkeld.
prijzen gedumpt op de wereldmarkt, ook de
De Chinese overheid is als de dood voor sociale
Europese. En dat doet overal behoorlijk pijn.”
onrust. Het terugdraaien van de productie
“Nog zo’n rampjaar als 2015 en er gaan in Europa echt bedrijven omvallen”
betekent onvermijdelijk dat fabrieken dicht
in de Verenigde Staten zelfs 45 procent. Maar
Benchmark
moeten en dat mensen op straat komen te
contra-actie valt in China niet te verwachten.
Volgens Vermeij is de Europese staalindustrie
staan. Ontslagrondes is wel het laatste dat ze
De fabrieken blijven volop produceren. Ze
sinds 2009 bezig met een “heel traag” en
daar nu kunnen gebruiken.”
krijgen energiesubsidies om te blijven bestaan en wat de Chinezen zelf niet gebruiken gaat de
moeizaam herstelproces. “De investeringen
12
Jeroen Vermeij
in staalintensieve industriële sectoren zijn nog
Hardnekkig
exportmarkt op.”
steeds laag en elk extra tonnage dat op de
De situatie in China vormt een hardnekkig
De markt blijft daardoor ook in 2016 “over-
12
supplied”, zoals hij het noemt. “En dat blijft
de bedrijven staat zwaar onder druk, maar
mondiaal een groot probleem. De importheffing
ondertussen moeten ze wel extra investeren.”
op Chinees staal die de Europese Unie heeft
Hij ziet één duurzame oplossing: privatisering
afgekondigd werpt wel enigszins vruchten af,
van de Chinese staalindustrie – en daarna
maar niet heel veel. China heeft 50 procent
consolidatie. “Maar een herstructurering is op
van de wereldproductie van staal in handen.
korte termijn echt niet te verwachten. In China
De prijzen van hun staal zijn al laag, de
zelf is de situatie extra ingewikkeld doordat de
transportkosten zijn dat momenteel bovendien
centrale overheid slechts een beperkt deel van
ook, dus de dam die Europa heeft opgeworpen
de industrie onder controle heeft. Bij een groot
werkt maar beperkt. Sinds begin dit jaar is de
deel van de producenten hebben de lokale en
staalprijs gedaald van 520 naar 320 dollar per
regionale overheden het in de praktijk voor
ton. Dat is een schuine lijn naar beneden. De
het zeggen. En die laten zich door de centrale
vraag is: wanneer bereiken we de bodem? Voor
overheid helemaal niets aanleunen.”
de hele sector wordt 2016 een moeilijk jaar. De eindvraag blijft zwak. Er is links en rechts wel
Pessimistisch
licht herstel – de bouw, de automotive - maar
Ook hij is pessimistisch over 2016. “De
dat gaat veel te langzaam.”
winstgevendheid van de Europese bedrijven is op dit moment al minimaal. Ook de bedrijven die het nu nog redelijk tot goed doen, krijgen het moeilijk. Trek je dit door naar de middellange termijn, dan vormen die lage rendementen een regelrechte bedreiging voor de toekomst van de industrie. Als de investeringen onder druk blijven staan, dan worden langzaam maar zeker de stoelpoten doorgezaagd van de staalindustrie als innovatieve sector. Nog zo’n rampjaar als 2015 en er gaan in Europa echt bedrijven omvallen, dan blijft het niet bij ontslagen of sluiting van
Casper Burgering
kleinere fabrieken. Ik wil niet te dramatisch doen, maar dit is wel de situatie.”
Verschuiving
13
Jeroen Vermeij voegt daaraan toe dat de
Er is één klein lichtpuntje, zegt Casper
situatie van dit moment – extra gevoed door
Burgering: “Tot en met september is de
de toevloed van Russisch, Wit-Russisch en
productie van staal in China ten opzichte van
Oekraïens staal – traditionele handelsrelaties
diezelfde periode vorig jaar afgenomen met 1,5
volledig op zijn kop zet. “Om een voorbeeld te
procent. Dat is bemoedigend. Het geeft aan dat
noemen: van oudsher gaat veel Turks staal
er iets van besef aan het groeien is. Maar de
naar het Midden-Oosten. Maar de Chinezen
kanttekening die ik daarbij wil maken, is dat die
zitten daar inmiddels ook. Er ontstaat
1,5 procent wel een druppel op een gloeiende
daardoor een ongekende verschuiving in
plaat is. Om het tij echt te
handelsstromen. Een extra nadeel voor de
keren, moet het tempo van
Europese industrie daarbij is de regulering in
de productiedaling wezenlijk
de milieuwetgeving. De winstgevendheid van
omhoog.”
Nederlandse Metallurgische Industrie
13
Gerrit Eriks, 25 jaar tussen het goud en zilver bij Schöne
Het blijft allemaal metaal Als medewerker weegkamer gaat elk grammetje goud en zilver dat binnenkomt - en er weer uitgaat - door zijn handen. Maar ‘pisbakkenstaal’ of goud, het is allemaal metaal, zegt Gerrit Eriks van Schöne Edelmetaal in Amsterdam-Noord. “Als je steeds stilstaat bij de waarde, dan heb je hier geen leven.” Een van de oudgedienden is hij bij Schöne
die juweliers hebben ingekocht. Die partijen
schreef hij zelfs een speciaal boekje. “En als
Edelmetaal, volle dochter van het Duitse
worden gesmolten, beproefd en via het
er ergens een probleem is, wat dan ook, dan
Allgemeine Gold- und Silberscheideanstallt
raffinageproces gescheiden in goud, zilver,
wordt er al snel gezegd: ‘Haal Gerrit er maar
en de Belgische Umicore Group. Op 1 oktober
platina en palladium. “Na het raffinageproces
bij’”, zegt hij lachend.
vierde geboren en getogen Noord-Hollander
worden er nieuwe edelmetalen legeringen
Gerrit Eriks (54) zijn 25-jarig jubileum bij het
van gemaakt”, zegt Eriks. “Afhankelijk van
Hij kreeg bij Schöne de gelegenheid zich verder
bedrijf. In 1990 - de tot juwelier/horlogemaker
de legering, verkopen wij het weer aan
te ontwikkelen en heeft die aangegrepen. “Ik
en goud- en zilversmid opgeleide Eriks (ook in
de sieradenindustrie als 8-, 14-, 18- of
ben ambitieus, wil mezelf altijd verbeteren.
bezit van een middenstandsdiploma) werkte
22-karaats goud. Puur goud (24-karaats),
Maar hogerop komen is niet eenvoudig. Schöne
toen bij een installatiebedrijf – wekte een
dat als fijn goud binnenkomt en door ons
is niet zo’n heel groot bedrijf en de mensen
personeelsadvertentie in vakblad Edelmetaal
wordt omgezet in baren van 1 tot 12.500
blijven hier relatief lang zitten. Persoonlijke
zijn belangstelling. Hij solliciteerde in de zomer
gram, wordt voornamelijk
en kon er enkele maanden later van start.
verwerkt voor de banken. De sieradenindustrie kan daar
Maatpak
ook niet veel mee. Puur goud
In tegenstelling tot de betrekkingen die hij
is te zacht om er sieraden
tot dan had gehad, zat de baan hem als een
van te maken.”
maatpak. “Het maken van halffabricaten voor de industrie raakte inhoudelijk aan het vak
Passie
waarvoor ik had geleerd. Het is ook leuk. Er
In de kwart eeuw die hij
is volop dynamiek en afwisseling. Geen dag is
bij Schöne werkt, groeide
hetzelfde. De weegkamer is het hart van het
hij – niet in het minst door
bedrijf, het ‘bedrijfsbureau’ dat alles regelt
de passie die hij voor zijn
en zowel inkomende als uitgaande stromen
werk heeft– uit tot een van
coördineert en afhandelt. Er gebeurt altijd
de sleutelfiguren binnen
van alles. En voor Schöne was ik van meet
het bedrijf. Hij hielp de IT-
af aan een ‘handige’ kandidaat. Er zijn er
afdeling en moederbedrijf
niet zo heel veel die de kennis van het vak en
Agosi bij het opzetten van
administratieve vaardigheden combineren.”
een systeem dat waarborgt dat inkomende goudstromen
14
In de weegkamer van Schöne wordt vanuit
tot elk stadium van de
andere Umicore-vestigingen nieuw goud
productie zijn te traceren
binnengebracht, afkomstig uit de duurzame
en nieuwkomers worden in
recycling van onder meer mobiele telefoons,
hun eerste periode aan zijn
maar ook bijvoorbeeld gebruikte sieraden
zorg toevertrouwd - voor hen
14
“Als er ergens een probleem is, wat dan ook, dan wordt er al snel gezegd: ‘Haal Gerrit er maar bij’”
dan pas aan de rest. Dan denk ik wel eens bij mezelf: wat kun je nou eigenlijk. Wees blij dat je een kans krijgt. Pak die aan, denk niet alleen in geld.” Wereldreis Anekdotes zijn er ook voldoende na al die jaren. Zoals die over de vele tandartsen die langs kwamen met een pot gouden kronen die ze over een periode van jaren hadden verzameld. “En ongemerkt gaat het dan toch hard”, zegt hij. “Er waren erbij die dertig of veertig jaar lang gouden kronen hadden verzameld die het hadden begeven. Die konden van de opbrengst een heel aardig wereldreisje maken hoor.
Gerrit Eriks neemt aandachtig een gouden ring onder de loep: “Als ik zag hoe processen konden
Of een auto kopen. En niet zelden een heel
worden verbeterd, dan kon ik daarmee aan de slag.”
behoorlijke ook.”
ontwikkeling is hier bovendien niet zo’n item. Je
meer, maar ben altijd tevreden geweest, zeker
Het onderwerp brengt hem op zijn tweede
moet het zelf doen, het vanuit je zelf proberen
met de ruimte die ik kreeg om zelf initiatieven
passie: auto’s. Als jongere “prutste en
op te pakken. Laat je dat zien, dan zijn er
te ontplooien. Als ik zag hoe processen konden
knutselde” hij al graag aan brommers en
gelukkig genoeg mogelijkheden.”
worden verbeterd, dan kon ik daarmee aan de
allerlei andere dingen, tegenwoordig doet hij
slag.”
dat met auto’s. “Geweldige hobby”, zegt hij,
Ontplooien
15
terwijl zijn ogen oplichten. “Vroeger had ik ze
De eerste jaren gold dat nog niet zo. “Toen had
Het ambitieuze dat in hem schuilt, heeft hij van
zelf, tegenwoordig sleutel ik bij een vriend in
de oude garde het voor het zeggen en werd er
huis uit meegekregen, zegt hij. “Mijn vader was
Heerhugowaard die handelt in oude Volvo’s.
helemaal niet van je verwacht dat je meedacht.
schoolrector en runde daarnaast een uitgeverij.
Ik ben een echte Volvo-gek geworden. Het is
Maar naarmate de jaren verstreken, kreeg ik
Dat betekende hard werken. We woonden in de
misschien niet de mooiste auto ter wereld,
steeds meer kans om bepaalde dingen binnen
Wieringermeer en op zaterdag stond ik boeken
maar wel een degelijke. En niet te ingewikkeld
het bedrijf te ontwikkelen en in gang te zetten.
in te pakken in Hilversum. En was het einde
en vooral niet te duur. Ik heb ooit eens voor
En van lieverlee ontwikkelde ik daarmee ook
van de middag en waren we nog niet klaar, dan
een prikkie een oude Rolls Royce op de kop
mijzelf steeds verder.” Ondanks die beginjaren
werkten we door en aten we onderweg wat.
weten te tikken, maar die
“voelde het vanaf de eerste dag goed”, zegt hij.
Dat had iets vanzelfsprekends. Tegenwoordig
heb ik weg moeten doen.
“En dat is het blijven doen. Ik heb het altijd naar
mis ik die mentaliteit nog wel eens, zeker bij
Dat was zelfs tweedehands
mijn zin gehad. Ik wilde soms weliswaar iets
jongeren. Die denken eerst aan het salaris en
niet te betalen.”
Nederlandse Metallurgische Industrie
15
Nieuws H&S hoog op agenda na rapport Inspectie Het onderwerp ‘Health & Safety’ prijkt komend jaar met stip op nummer 1 van de VNMI-agenda en die van collega-brancheorganisatie AVNeG. Aanleiding is een alarmerend rapport van de Inspectie SZW over de situatie bij een aantal gieterijen eerder dit jaar. De inspectie constateerde bij zeventig van de 75 bezochte bedrijven (93 procent) gebreken, voornamelijk waar het ging om de toepassing
Agenda (De data voor Commissie vergaderingen en workshops waren, op het moment van ter perse gaan van dit magazine nog niet vastgesteld. Deze worden z.s.m. op onze website gepubliceerd).
Donderdag 28 januari 2016 Overleg Metaalsector met de Rijksoverheid (MERO) Ministerie van Economische Zaken, Den Haag Donderdag 18 februari 2016 Kick off energie efficiëntie plannen I.s.m. RVO en AVNeG Locatie nader te bepalen
van richtlijnen voor gevaarlijke stoffen, machineveiligheid en het gebruik van persoonlijke beschermingsmiddelen. Het percentage is boven het landelijk gemiddelde en ruim boven het handhavingsgemiddelde in de gehele metaal. De Inspectie schrijft in de eindrapportage dat verbeteringen sinds de laatste inspectieronde in 2011 te langzaam tot stand komen. Om die reden zijn voor komend jaar herinspecties
Donderdag 25 februari 2016 Eurometaux ECC Committee Donderdag 3 maart 2016 Bestuursvergadering VNMI Kantoor FME, Zoetermeer
aangekondigd. Bedrijven waar gebreken zijn geconstateerd, moeten dan aantoonbaar hebben ingegrepen. Inmiddels is in VNMI/AVNeG-verband de eerste bijeenkomst geweest over een structurele verbeteringsaanpak. Beide organisaties maken zich hier hard voor. Maar de betreffende gieterijen zijn zelf verantwoordelijk voor implementatie van
Vrijdag 15 april 2016 Voorjaarsvergadering VNMI Salzgitter, Helmond
verbeteringen.
Donderdag 12 en vrijdag 13 mei 2016 Eurometaux ECC Committee
Oproep tegen kinderarbeid goudmijnen
Donderdag 30 juni 2016 Bestuursvergadering VNMI Kantoor FME, Zoetermeer
Stop Kinderarbeid wil dat de elektronicasector serieus werk maakt van de bestrijding van kinderarbeid, nu uit een rapport van onderzoeksbureau SOMO blijkt dat wereldwijd meer dan een miljoen kinderen in de goudmijnbouw werken. Volgens de rapportage gebruikt de elektronicasector jaarlijks 279 duizend kilo aan goud, ter waarde van meer dan 10 miljard euro. Daarmee is de sector na de juwelenindustrie en de financiële sector de grootste afnemer van goud ter wereld. In meer dan twintig landen waar goud gedolven wordt, is kinderarbeid een groot probleem. Via Zwitserland (dat zo’n 70 procent van het wereldwijd gedolven goud verwerkt) en Dubai komt dit goud op de wereldmarkt terecht. Vervolgens wordt het gebruikt
Donderdag15 september 2016 Eurometaux ECC Committee Donderdag 6 oktober 2016 Bestuursvergadering VNMI Kantoor FME, Zoetermeer Vrijdag 11 november 2016 Najaarsvergadering VNMI Locatie nader te bepalen Donderdag 24 november 2016 Eurometaux ECC Committee
in producten zoals mobiele telefoons, tablets en laptops.
VNMI
NIEUWSBRIEF
De Vereniging Nederlandse Metallurgische Industrie (VNMI) is de brancheorganisatie van Nederlandse
U kunt zich aanmelden
producenten van ruwe metalen en metaallegeringen en halffabrikaten daarvan. Bij VNMI zijn die bedrijven
voor de VNMI-nieuwsbrief
aangesloten die zich bezighouden met de productie van en/of eerste verwerking van ‘metalen in primaire
door onderstaande
vorm’.
QR-code te scannen.
Postbus 190, 2700 AD Zoetermeer | T +31-(0)88 4008528 | F +31-(0)88 4008401 | E
[email protected] | www.vnmi.nl Tekst: Bak & Bakker c.s. journalisten | Vormgeving: E* D.SIGN | Druk: BDUprint