industrie

LICHT VOOR INDUSTRIE EN TECHNIEK

zumtobel.com/industrie

LICHT VOOR INDUSTRIE EN TECHNIEK

Licht voor industrie en techniek

Een hoge productiviteit hangt voor het grootste deel af van de werknemers. Door een juiste verlichting op de werkplaats kunnen het prestatievermogen en de motivatie en ook het welzijn van de werknemers worden bevorderd – van ploegen­ werk in grote industriehallen tot zeer specifieke productieomgevingen. Indien juist toegepast, helpt een modern lichtconcept om de werkomgeving in de productie te verbeteren, de motivatie te verhogen en om vermoeidheid en dus ook arbeids­ ongevallen te voorkomen. Door onze jarenlange ervaring en ons permanent onder­ zoek kennen wij de werking en toepassingsmogelijkheden van licht in industriële omgevingen en kunnen we onze klanten competent advies geven. Met oplossingen op maat en modulair opgebouwde productseries verzekeren we dat in alle ruimtes en omgevingen op elk moment het optimale licht ter beschikking wordt gesteld. In het kader van de almaar luider wordende roep om meer energie-efficiëntie en duurzaamheid kiezen we daarbij voor gecombineerde concepten van dag- en kunstlicht. Ons ruime productaanbod voor industrie en techniek omvat armaturen en intelligente sturingssystemen die globale lichtconcepten uit één en hetzelfde huis mogelijk maken. Zumtobel. Het Licht.

Toepassingen

Tryckfolket, Malmö | SE

A. Loacker Konfekt GmbH, Heinfels | AT

Nike Europe, Vorst-Laakdal | BE

Škoda Auto fabriek in Mladá Boleslav | CZ

Hawle Armaturen GmbH, Freilassing | DE

ASDA Doncaster | GB

SBB Serviceanlage Oberwinterthur | CH

Referenties

Alpla Werke, Hard, AT / APAG Parkhaus Aken, DE / Apipharma, Zagreb, HR / ASDA, Don­caster, GB / ASEAG Verkehrsbetriebe Aachen, DE / AU Optronics fabriek, Trencin, SK / Bauarena Volketswil, CH / Bosch Rexroth Pasching, AT / Dhollandia­ fabriek Predmier, SK / Engel Werke, St. Valentin, AT / Fernheizkraftwerk Klausen, IT / Ferrari Classiche, Maranello, IT / Fiat Kragujevac, RS / Flextronics, Althofen­, AT / ­Freitag Taschen, Zürich, CH / Garage Delorge VW-Audi-Seat-Skoda, Sint-Truiden, BE / Goederenverkeerscentrum Ingolstadt, DE / Haberkorn Ulmer, Leonding, AT / Hawle, Freilassing, DE / Hörmann Austria, Dobl, AT / Hugo Boss Shoes & Accessories Italia SpA, Morovalle, IT / IWT Innovative Water Technology GmbH, Lienz, AT / La Baita, Caselle Torinese, IT / Liebherr Baumaschinen AG, Reiden, CH / Loacker Konfekt GmbH, Heinfels, AT / Mondelēz Belgium Biscuits Production NV, Herentals, BE / Migros Verteilerbetrieb AG Neuendorf, CH / Nike Logistiek Centrum, Laakdal, BE / Parker Hannifin, Bielefeld, DE / Rema Holz­industrie, Eben im Pongau, AT / Risse + Wilke Kaltband­GmbH & Co., Iserlohn, DE / Rolls-Royce Motor Cars LTD., Goodwood, GB / RSD Electronic, Naturno, IT / Rupp Käserei, Lochau, AT / Salewa Headquarters, Bozen, IT / SBB Serviceanlage Oberwinterthur, CH / Scania Parts Logistics­, Opglabbeek, BE / Schletter Leicht­metallbau GmbH, Kirchdorf, DE / Siloking, Mayer Maschinenbaugesellschaft mbH, Tittmoning, DE / Škoda Auto fabriek, Mladá Boleslav­­­, CZ / Storenmaterial AG, Geroldswil, CH / Techno­Alpin AG, Bol­zano­, IT / Techno­gym, Cesena­, IT / Tryckfolket, Malmö, SE / Voestalpine, Krieglach, AT / Vonlanthen­Holzbau AG, Schmitten, CH / ZF-Getriebe, Saarbrücken, DE

Coverfoto: Technogym SpA, Cesena | IT Architectuur: Studio Antonio Citterio & Partners, Milaan | IT Lichtconcept: De productiehal krijgt veel daglicht binnen. Het lichtlijnsysteem TECTON vult indien nodig de noodzakelijke hoeveelheid kunstlicht aan, gestuurd via LUXMATE LITENET. De geïntegreerde veiligheidsverlichting verhoogt de betrouwbaarheid. Overige producten: kaparmatuur PERLUCE, inbouwarmatuur MILD LICHT, downlight PANOS, vochtbestendige armatuur RAIN, vluchtwegarmatuur ONLITE ARTSIGN

Industrie en Techniek

Efficiëntie

Eisen aan de verlichting

10

Berekening van het potentieel

12

Inleiding14 De CO 2-uitstoot verlagen

Flexibiliteit

18

Het daglicht gebruiken

20

De verlichting renoveren

22

Inleiding24 Individualiteit aanbieden

Productiviteit

Betrouwbaarheid

Verlichtingsanalyse

16

Het energieverbruik reduceren

26

Structuren veranderen

28

Grote afstanden overwinnen

30

Het hele plaatje bekijken

32

Inleiding34 De lichtwerking onderzoeken

36

De visuele prestatie optimaliseren

38

Het biologische ritme ondersteunen

40

Daglicht als voorbeeld

42

Intelligent sturen

44

Inleiding46 De resistentie verhogen

48

Alles zuiver houden

50

Het onderhoud vereenvoudigen

52

De veiligheid in geval van nood verhogen

54

Modeloplossing voor productiehal

56

Eisen aan de verlichting Licht voor Industrie en Techniek

1

2

Efficiëntie

Flexibiliteit

Wereldwijd en in nagenoeg alle industriële sectoren winnen duur­ zame productietechnieken aan belang. Ondernemingen nemen maatregelen om hulpbronnen en energie efficiënter te gebruiken en tegelijk de productieprocessen te optimaliseren. Licht voor de industrie heeft hier vanuit ecologisch, economisch en ergonomisch perspectief een groot potentieel. Vaak komt de druk van buitenaf: vele industriegebouwen moeten gemoderniseerd worden om aan de energetische normvereisten te kunnen voldoen.

Terwijl de toenemende automatisering tot snelle en precieze arbeidsprocessen leidt, stijgen anderzijds ook de eisen t.o.v. vak­ technisch veeleisende activiteiten. Om de beide aspecten veilig te stellen, moet een ruimte aan verschillende gebruiksscenario’s en eisen kunnen voldoen. Verschillende hoogtes, temperaturen en automatiseringsgraden vergen functionele flexibiliteit. Bovendien ondergaan ook de industriële architectuur en het imago dat de industrie wil uitdragen grote veranderingen. Transparantie docu­ menteert de sterkte van een onderneming naar het publiek toe. Hygiëne en innovatie zijn de innerlijke waarden van de toekomst.

• Minder CO 2-uitstoot • Geringere energiekosten • Minder onderhoudswerk Pagina 14

• Flexibel gebruik • Willekeurige uitbreidingen • Eenvoudige sturing Pagina 24

11

3

4

Productiviteit

Betrouwbaarheid

De economie heeft nood aan hogere productiecijfers, efficiëntere arbeidsprocessen, betere organisatiestructuren, technische pro­ gressie en zo weinig mogelijk uitval. Zo gaat het bij productiviteit om een ontwikkeling die al over meerdere jaren loopt maar in veel industriesectoren pas nu tot een andere manier van denken leidt. Vandaag wordt meer kapitaal en arbeid geïnvesteerd om de productiviteit vanaf de basis te optimaliseren. Daarvoor worden de werkomgeving, de arbeidsvoorwaarden en de processen geherdefinieerd.

Terwijl in een aantal industriële ondernemingen extreme temperatu­ ren, vocht en trillingen een grote uitdaging vormen, staan in andere ondernemingen uiterste precisie of een onberispelijke hygiëne centraal. Zo verschillend de ondernemingen, zo verschillend zijn ook de maatregelen voor optimale betrouwbaarheid. Ongeacht de omgevingsinvloeden of de duur van de bedrijfstijden, moet de ver­ lichting altijd werken, zelfs indien de stroom uitvalt. Een betrouw­ bare veiligheidsverlichting stelt de oriëntatie veilig en duidt de weg naar de openlucht aan.

• Minder ziektedagen • Geringere foutpercentages • Kortere productietijden

• Gegarandeerde lange levensduur • Omgevingsonafhankelijke resistentie • Verantwoord handelen

Pagina 34

Pagina 46

Berekening van het potentieel Verlichtingsanalyse voor Industrie en Techniek

In heel veel industriële ondernemingen voldoet de verlichting niet meer aan de huidige stand van de techniek. Toch worden van ­w erknemers optimale prestaties verwacht, wat onder de gegeven omstandigheden niet of maar moeilijk mogelijk is. Daarentegen kan de verlichting met innovatieve armaturen en een professionele licht­ sturing ook een toegevoegde waarde creëren. Het beste licht voor de industrie is: • Licht • Licht • Licht • Licht

dat dat dat dat

minder verbruikt en meer presteert reageert op veranderingen het prestatievermogen en het welzijn bevordert vele jaren veilig en betrouwbaar werkt

Met de verlichtingsanalyse van Zumtobel kan u al in enkele minuten vaststellen welk potentieel een renovatie van de verlichting voor u biedt. Het resultaat van de analyse zijn concrete cijfers en antwoor­ den op relevante vragen over het energieverbruik of de CO 2-uitstoot: Wat kan ik uitsparen? Waar komt die besparing vandaan? Welk ­p otentieel heeft een lichtsturing? Het tweede deel van de analyse heeft betrekking op de flexibiliteit van de verlichting. Waar is het voordelig om flexibel op verschillende eisen, visuele activiteiten of gebruikstijden te kunnen inspelen? Het derde niveau is dat van de productiviteit. Vooral in ruimtes waar repetitieve handenarbeid moet worden verricht, zijn verhogingen mogelijk. Naast de snelheid waar­ mee taken worden uitgevoerd, zijn ook het welzijn en de slaapkwali­ teit van de werknemers relevante factoren. Deze worden beïnvloed door de juiste keuze van lichtkleur en het dynamisch maken van de verlichting. Als vierde punt kan u in de vergelijking met uw bestaan­ de installatie het potentieel inzake betrouwbaarheid berekenen. U ontdekt met hoeveel procent de betrouwbaarheid kan worden verhoogd door een verlichting die rekening houdt met speciale ­o mgevingsomstandigheden en zelfs in geval van nood veilig aan uw zijde blijft staan.

Bij halverlichtingen die meer dan zeven jaar geleden werden geïnstalleerd, is er vaak een gebrek aan verlichtingssterkte, gelijkmatigheid en energieefficiëntie.

+ 30 %

+ 22 % + 4 % CO 2 -uitstoot Flexibiliteit

Productiviteit

Betrouwbaarheid

Met de verlichtingsanalyse van Zumtobel kan u de actuele situatie van uw verlichtingsinstallatie beoordelen en het potentieel van een verlichtingsrenovatie berekenen in de ­v olgende vier kerndomeinen: CO 2- en kostenefficiëntie, ­f lexibiliteit, productiviteit en betrouwbaarheid. U kan de berekening op elk moment online op de website van Zumtobel uitvoeren. De tijd die u nodig heeft voor het invullen blijft tot enkele minuten beperkt. U ziet het resultaat onmid­ dellijk online en u krijgt ook een uitvoerig PDF-document ter beschikking. zumtobel.com/industriallighting

– 86 %

13

Engel Werke, St. Valentin | AT Elektro-installatie: G. Klampfer Elektroanlagen GmbH, Leonding | AT Lichtconcept: De lichtkoepels laten veel daglicht in de hal naar binnen stromen. De verlichtingssterkte van de halarmatuur VALUEA IP 50 op TECTON draagrails kan daardoor, via de LUXMATE LITENET lichtsturing, sterk gereduceerd worden.

Stap één: de basisgegevens van het project en het toepassingsdomein identificeren.

Stap twee: de gegevens inzake de bestaande verlichtingsinstallatie en de gebruikte technologieën invoeren.

Stap drie: zones en hun afmetingen, visu­ ele taken en omgevingsomstandigheden definiëren.

Resultaat: u krijgt onmiddellijk een goed overzicht van het potentieel van een verlichtingsrenovatie. De PDF-versie levert bijkomend alle interessante detailgegevens.

Efficiëntie

„EnBW EnergyWatchers helpt en middelgrote ondernemingen om energiekosten te besparen. Als efficiëntie-experts sporen we de besparingsmogelijkheden in onder­ nemingen op en helpen we hen om deze te realiseren en tegelijk van overheidssub­ sidies gebruik te maken. Om op die manier het concurrentievermogen van onze klanten te verhogen, hebben we sterke en betrouwbare partners aan onze kant. Zumtobel verzekert dankzij haar unieke competentie binnen de verlichtingstechniek dat we onze ideeën voor een efficiënte verlichting ook effectief kunnen realiseren. Daardoor kunnen onze klanten hun energiekosten blijvend verminderen en ontzien ze tegelijk het milieu.”

Melanie Bunke Management EnBW EnergyWatchers GmbH | DE

15

1 IWT Innovative Water Technology GmbH, Lienz | AT Elektro-onderneming: Elektro Green, Lienz | AT Lichtconcept: De moderne industriearchitectuur gaat voor de integratie van zoveel mogelijk daglicht. In combinatie met het lichtlijn­ systeem ZX2 profiteren de werknemers van een hoge lichtkwaliteit terwijl tegelijk energie kan worden bespaard. Overige producten: pendelarmatuur CLARIS, veiligheidsverlichtings­ systeem ONLITE

Met de introductie van het GreenBuilding label en energiebespa­ ringsdecreten stijgen de eisen inzake het reduceren en identificeren van het energieverbruik van gebouwen. Van de industriële onderne­ mingen worden maatregelen gevraagd om de hulpbronnen zoveel mogelijk te ontzien en hun energiehuishouding te optimaliseren. De verlichting levert daarbij een belangrijke bijdrage tot meer ener­ gie-efficiëntie. Met het juiste gebruik van lamp en ballast binnen een armatuur, een geoptimaliseerde armatuurefficiëntie en een intelli­ gente werking is alvast een grote stap vooruit gezet. Het potentieel voor verlichtingsrenovatieprojecten is in de industrie bijzonder hoog. Veel industriecomplexen moeten gemoderniseerd worden om aan de energetische normvereisten te kunnen voldoen. Daarbij biedt een modernisering ook de mogelijkheid om de infrastructuur een serieu­ ze kwaliteitsinjectie te geven. Naast ecologische en economische factoren is ergonomie de derde steunpilaar voor meer duurzaam­ heid. Daartoe worden productieprocessen geoptimaliseerd en op waardecreatie toegespitst. Ondernemingen willen hun verantwoordelijkheid nemen en hun ambities op het vlak duurzaamheid naar de klant toe uitdragen. Zoals het gebruik van hernieuwbare energiebronnen ondersteunt ook een moderne verlichting het duurzame en innovatieve karakter van een onderneming.

1 Efficiëntie De CO2-uitstoot verlagen

• Energie besparen wil niet alleen zeggen de elektriciteitskosten verlagen maar ook de CO2-huishouding optimaliseren • Industriebedrijven leveren een belangrijke bijdrage voor een goede CO2-balans van hun land • CO2-certificaten benadrukken het verantwoordelijkheidsbesef van ondernemers

Grote industriële ondernemingen met een vaste basiselektriciteits­ prijs en geringe lopende elektriciteitskosten hebben minder last van de energiekost maar hebben wel een belangrijk aandeel in de CO 2emissies. De globaal gestelde doelstellingen worden vertaald in nationale wetten die een reductie van de CO 2-emissie voorschrijven. CO 2-certificaten becijferen de bijdrage die men aan het milieu levert. Steeds vaker streven ondernemingen ook een GreenBuilding certifi­ cering na. Labels zoals LEED, BREEAM, DGNB, ÖGNI, KlimaHaus, HQE, Minergie, BCA Green Mark, CASBEE of GreenStar geven de globale energie-efficiëntie van een gebouw aan. Een dergelijke certificering is zeker ook een interessant marketinginstrument om zich als duurzame onderneming te positioneren. Een groot potentieel voor het reduceren van de CO 2-emissie schuilt in de renovatie van oude installaties. Veel verlichtingsinstallaties in industriehallen voldoen niet meer aan de huidige stand van de tech­ niek. Het moderniseren van het lichtconcept kan snel grote hoeveel­ heden CO 2 en energie uitsparen, wat ook nog eens tot een snelle afschrijving van de investeringskosten leidt. Zo wordt op langere termijn niet alleen energie maar ook geld uitgespaard.

Salewa Headquarters in Bolzano | IT Architectuur: Cino Zucchi Architetti en Park Associati, Milaan | IT Studiebureau: Energytech Studio Frasnelli, Bolzano | IT Lichtconcept: Naast verschillende standaardproducten voor industriële toepassingen werd voor de hoofdzetel van Salewa ook de kantoorarma­ tuur IBLA ontwikkeld. Deze past qua vorm en kleur bij de architectuur en voldoet bovendien aan hoge energetische eisen zodat het project uiteindelijk werd beloond met het KlimaHaus certificaat. Overige producten: inbouwarmatuur MILD LICHT, lichtlijn SLOTLIGHT II, lichtlijnsysteem TECTON Slimline, lichtbalk LINARIA, inbouwarmatuur PERLUCE, spot LIVIANO, ronde armatuur ONDARIA Photographie: Oskar Da Ritz Basisgegevens van de energiebalans: CO2-besparing van 330 ton per jaar

Het grootste CO 2-verbruik van een armatuur situeert zich tijdens de werking. Hier reduceren efficiënte lampen, moderne ballasten, geoptimaliseerde reflectoren en optieken en een intelligente lichtstu­ ring het effectieve verbruik. Voor een optimale globale balans van de armatuur hecht Zumtobel ook tijdens de productie veel belang aan duurzaamheid. Dit begint bij de selectie van de materialen, zet zich door in efficiënte processen en transporten en eindigt bij de afvalverwerking. Als bewijs voor haar duurzaam handelen staat voor elk Zumtobel product een milieucertificaat (EPD) ter beschikking. Deze ecologische balans is te vergelijken met de Europese norm voor GreenBuilding certificeringen.

17

Risse + Wilke Kaltband GmbH & Co., Iserlohn | DE Lichtconcept: Gelijkmatig en tijdsgebonden gereduceerd verlichtingsniveau met de halreflectorarmatuur VALUEA, ­g edimd met het lichtmanagementsysteem DIMLITE

Productadvies VALUEA | Halreflectorarmatuur

PST aanwezigheidssensor | Lichtmanagement

1 Efficiëntie Het energieverbruik reduceren

Totale kost €240.000,–

Afschrijving

€200.000,– €160.000,– €120.000,– €80.000,– €40.000,–

0

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11 12

13

14

15

Jaren

Berekeningsvoorbeeld De investering in een lichtconcept met de LED-halarmatuur CRAFT is in vergelijking met een verlichting met een halogeenmetaaldamplamp (HIE) al na twee tot drie jaar terugverdiend. Het stroomverbruik per vierkante meter en per jaar wordt door de toepassing van de moderne LED-techniek met 55 procent geredu­ ceerd. Een bijkomende aanwezigheids- en daglichtsturing voor de hal met sheddak dringt het energieverbruik met een opmerkelijke 78 procent terug. Energieverbruik per jaar HIE (bestaande situatie) 42 stuks 400 W CRAFT LED 35 stuks 280 W CRAFT LED 35 stuks 280 W met daglicht- en aanwezigheidssturing

70 kWh/m 2a 32 kWh/m 2a 15 kWh/m 2a

Armaturen en lampen

Energie besparen begint met de juiste keuze van armatuur en lamp. Het energieverbruik daalt met ongeveer 25 procent wanneer armaturen over een moderne elektronische ballast met dimfuncties beschikken.

Tijdmanagement

Het juiste licht op het juiste moment: individuele inschakeltijden kunnen bijvoorbeeld in de centrale gebouwkalender van LUXMATE LITENET voor het hele jaar worden gedefinieerd en openen een besparingspotentieel van 20 tot 40 procent.

Aanwezigheidssensoren

Het spaarzaamst is die verlichting die zichzelf enkel inschakelt wanneer dit nodig is. Juist gepositioneer­ de en goed werkende bewegingsmelders helpen om het energieverbruik met 20 tot 40 procent te verlagen.

Daglicht

Natuurlijk daglicht is de meest efficiënte verlichting die er bestaat. Door het intelligente gebruik ervan kan tot 75 procent van de verlichtingsenergie wor­ den uitgespaard. Deze kostenloze integratie van het daglicht is zelfs bij een gelijktijdige zonwering en verblindingsbescherming mogelijk. Een goed op elkaar afgestemde sturing van licht en jaloezieën vermindert bovendien de koellast van het gebouw en verhoogt de lichtkwaliteit.

Scania Parts Logistics, Opglabbeek | BE Architectuur: Helsen & Van Com Architecten, Hasselt | BE Advies inzake techniek & energie: Archimedes n. V., Keerbergen | BE Lichtconcept: De magazijnen zijn niet doorlopend in gebruik. Daarom wordt bij niet-gebruik de verlichting gereduceerd en op die manier energie uitgespaard. Het TECTON lichtlijnsysteem wordt via de TECTON PST aanwezigheidssensor gestuurd. Overige producten: veiligheidsarmatuur ONLITE RESCLITE

Verschillende verlichtingsconcepten met elkaar vergelijken, de totale kost en afschrijvingstijden berekenen: met de berekeningssoftware ecoCALC worden lichtoplossingen en renovaties binnen de kortste tijd op hun duurzaamheid gecontroleerd.

Energieverbruik 100 % 80 % 60 % 40 % 20 % 0 % Uur

6:00

12:00

18:00

Energieverbruik 100 % 80 % 60 % 40 % 20 % 0 % Uur

6:00

12:00

18:00

Energieverbruik 100 % 80 % 60 % 40 % 20 % 0 % Uur

6:00

12:00

18:00

Energieverbruik 100 % 80 % Daglicht

60 % 40 % 20 % 0 %

Uur

6:00

12:00

18:00

19

• Het meerverbruik aan energie gedurende lange bedrijfstijden kan door een efficiënte technologie en lichtsturing worden uitgevlakt • Voor een maximale energiebesparing moet al het potentieel benut worden: energiebesparende armaturen en lampen, individueel tijdsmanagement, het gebruik van aanwezigheidssensoren en van het gratis beschikbare daglicht • Het resultaat is een blijvende kosten- en CO 2-reductie gedurende vele jaren Ingevolge de lange bedrijfs- en productietijden is de behoefte aan energie in de industrie bijzonder hoog – ook voor de verlichting. Vooral in hoge hallen zijn hoge lichtstromen nodig. Een bijkomende stimulus om energie te besparen zijn de constant stijgende energie­ prijzen. Alleen al de keuze van de lamp heeft een enorme invloed op het energieverbruik. Krachtige fluorescentielampen gecombineerd met uiterst efficiënte reflectoren verbruiken duidelijk minder energie dan halogeenmetaaldamplampen. Moderne LED’s worden daar toegepast waar ze hun troeven als een gericht controleer- en stuur­ bare lichtbron met een lange levensduur en verregaande onder­ houdsvrijheid kunnen uitspelen. Een andere belangrijke mijlpaal wordt gezet met de omschakeling naar elektronische ballasten. Maximale energie-efficiëntie wordt mogelijk door het gebruik van een intelligent lichtmanagement. Daglicht wordt als natuurlijke ver­ lichtingsbron gebruikt en met kunstlicht aangevuld om gedurende de hele arbeidstijd een constant verlichtingsniveau aan te bieden. De toenemende automatisering creëert zones en afdelingen waarin mensen bijna niet of enkel voor occasionele controles werken. Deze bedrijfstijden met een beperkte lichtbehoefte worden door een licht­ management met corridorfunctie benut om de lichtsterkte op een minimaal niveau in te stellen en pas bij beweging opnieuw naar de volle bedrijfsmodus over te schakelen.

Productadvies CRAFT | LED-halarmatuur

TECTON PST aanwezigheidssensor voor hoge ruimtes | Lichtmanagement

1 Efficiëntie Het daglicht gebruiken

• Transparante productiehallen en arbeidsprocessen differentiëren en positioneren een onderneming • Grote glasvlakken waarborgen een goede band met de buitenwereld maar vragen ook om een architectuurgebonden verlichting • Moderne lichtconcepten kunnen het imago van de architectuur en de onderneming als merk een boost geven

Industriegebouwen ontwikkelen zich almaar meer tot architectoni­ sche highlights. Design, duurzaamheid en kwaliteit zijn factoren waarmee ondernemingen kunnen uitpakken. Daarbij wordt meer en meer gekozen voor grote glasvlakken die het gebouw omzomen. Glas biedt twee voordelen. Enerzijds kan het daglicht gebruikt wor­ den om de behoefte aan kunstlicht en dus aan energie te verlagen. Anderzijds bieden glasvlakken interessante inkijkmogelijkheden. Productielijnen en werknemers worden zichtbaar. Duidelijke lijnen, heldere arbeidsomgevingen en zuiver afgebakende werkzones krikken het imago van een onderneming op. Met LED-oplossingen maakt de onderneming haar zin voor innovatie op beeldende wijze duidelijk. Wanneer het donker wordt, dringt het licht van binnen naar buiten. Met een gepast lichtontwerp worden hier architectoni­ sche effecten mogelijk. Industriegebouwen zonder opvallende daglichtvlakken communice­ ren via gevelverlichting voorbijgangers. Deze transformeert het ­g ebouw in een herkenbare imagodrager en biedt onder andere de mogelijkheid om met het gebruik van de bedrijfskleuren en – vor­ men de merkbekendheid te vergroten. De heldere verlichting van verticale vlakken geeft bovendien een gevoel van veiligheid.

Productadvies LUXMATE LITENET | Lichtmanagement

zumtobel.com/industriallighting

LUXMATE daglichtmeetkop | Sensor

21

Technogym SpA, Cesena | IT Architectuur: Studio Antonio Citterio & Partners, Milano | IT Lichtconcept: De TECTON basisverlichting wordt gestuurd door LUXMATE LITENET in functie van de royale daglichtinval. De veiligheidsverlichting is geïntegreerd waardoor een homogene uitstraling wordt verzekerd. Overige producten: kaparmatuur PERLUCE, inbouwarmatuur MILD LICHT, downlight PANOS, vocht­b estendige armatuur RAIN, vluchtweg­a rmatuur ONLITE ARTSIGN

In de elf meter hoge productie- en opslaghallen van Technogym worden fitnesstoestellen gemaakt en opgeslagen. Over een oppervlakte van meer dan 20.000 m² werden de schakelbare T26-armaturen vervangen door een TECTON T16-lichtlijn met LITENET daglicht- en aanwezig­h eids­ sturing. De verlichting wint daardoor duidelijk aan efficiëntie en kan dank­ zij de gereduceerde elektriciteits- en onderhoudskosten al binnen 2 jaar worden afgeschreven. In de volgende 20 jaar wordt meer dan 3.800 ton CO 2 uitgespaard. De andere voordelen: met de dimbaarheid en aanwezigheidssturing kan de verlichtingssterkte perfect aan de specifieke activiteit worden aange­ past. Omdat zeer veel met de hand wordt gewerkt, wordt de productiviteit door de beschikbaarheid van natuurlijk daglicht aan de werkplek merkbaar verhoogd. Door de hogere levensduur van de armaturen en de veilig­ heidsverlichting wint de verlichtingsinstallatie ook aan betrouwbaarheid. Het besparings- en verbeteringspotentieel werd berekend met de online verlichtingsanalyse: zumtobel.com/industriallighting

+ 22 %

+ 20 %

Flexibiliteit

Productiviteit

+ 10 %

CO 2 -uitstoot

– 68 %

Betrouwbaarheid

1 Efficiëntie De verlichting renoveren

• De renovatie van een verouderd lichtconcept heeft een positieve impact op het energieverbruik, de werksfeer en de bedrijfskosten • Moderne verlichtingsoplossingen verlagen de onderhoudskost en verhogen de lichtkwaliteit • LED-verlichting en lichtsturingen zijn een investering in de toekomst

In de industrie is het aandeel verouderde gebouwen bovengemiddeld hoog. Door het gebruik van achterhaalde technologieën wordt een veelvoud van de feitelijke energiebehoefte verbruikt. Ook wanneer een algemene renovatie niet mogelijk is, kan alleen al de renovatie van de verlichting de bedrijfskosten aanzienlijk doen dalen. De kwa­ litatieve meerwaarde zit in de lichtere omgeving. Daarvan profiteren vooral de werknemers door betere visuele omstandigheden, een aangename werksfeer en de opwaardering van de hele werkplaats.

De technische vooruitgang wordt voltrokken door de vervanging van T26-lampen met conventionele ballast door T16-fluorescentielampen met elektronische ballast. Met de LED-technologie zetten bedrijven de stap naar de toekomst. Met TECTON is de omschakeling wel heel eenvoudig doordat de nieuwe LED-optieken 100% compatibel zijn met de hele productreeks. Oude T16- en T26-modules kunnen gereedschapsloos door nieuwe LED-armaturen worden vervangen, de bestaande draagrails en installaties kunnen zo verder worden gebruikt. De omschakeling naar LED is aanvankelijk een aanzienlijke investe­ ring maar verdient zichzelf op langere termijn terug door de bespa­ ringen op het vlak van onderhoud en energiekosten en door de verbeteringen voor de werknemers.

Productadvies TECTON LED | Lichtlijnarmatuur

LUXMATE LITENET | Lichtmanagement

Bosch Rexroth Hörsching | AT Voor de verlichtingsrenovatie klaagden de werknemers over te geringe verlichtingssterktes, meerdere duistere plekken en stroboscopische effecten.

750 lx

750 lx

00

1

1

2

2

3

3

4

4

Verloop van de verlichtingssterkte

5

5

6

6

7

7

8 8

99

Jaren 1010 Jahre

T16 versus LED De conventionele verlichting voor productieruimtes is een T16-lichtlijn. Wanneer echter voor een TECTON LED Wide Beam lichtlijn wordt gekozen, zal niet alleen de lichtkwaliteit significant stijgen. Bij T16-armaturen zijn elke drie jaar een omslachtige reiniging van armaturen en reflectoren en het vervangen van alle lampen nodig, de LED-lichtlijn daarentegen wordt om de twee jaar gewoon schoongeveegd. Omdat de vervanging van lampen wegvalt, kunnen de onderhoudskosten met 68 procent worden verminderd. Over een periode van tien jaar bekeken, ligt de totale kost voor de LED-lichtlijn zelfs 10 procent onder die voor een T16-verlichting.

Min 40 % energieverbruik per jaar 128,6 kWh/m 2 T16-lichtlijn 1/80 Watt 76,8 kWh/m 2 TECTON LED WIDE BEAM 63 Watt

23

Bosch Rexroth Hörsching | AT Architectuur: Atelier Hauptplatz, ir. Ricardo Baumgarten, Linz | AT Lichtconcept: Met de renovatie werd overgeschakeld naar een efficiënte TECTON T16-verlichting. Afhankelijk van het daglicht wordt het energieverbruik door toepassing van LUXMATE LITENET verder gereduceerd. Het veiligheidsverlichtingssysteem ONLITE rondt het lichtconcept af.

Totale kost € 500.000,– € 400.000,–

Afschrijving

€ 300.000,– € 200.000,– € 100.000,–

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

14

15

16

17

18

19

20

Jaren

Na de renovatie Het flexibele TECTON stroomrailsysteem zorgt voor een heldere basisverlichting en comfortabele arbeidsom­ standigheden. Het kunstlicht wordt via een lichtsturing aan het via de lichtkoepels naar binnen vallende daglicht aangepast. Zo wordt bij Bosch Rexroth elk jaar tot 22.240 kWh stroom uitgespaard. De investering verdient zichzelf in minder dan 4 jaar terug.

Min 38 % energieverbruik per jaar 22,27 kWh/m 2 Bestaande verlichtingsinstallatie 13,87 kWh/m 2 N  ieuwe lichtoplossing met TECTON 2/49 Watt met lichtsturing LUXMATE Litenet en ONLITE noodlichtsysteem

Flexibiliteit

„De verlichting was voor de inrichting van onze nieuwe firmazetel van groot belang. Zumtobel is erin geslaagd om in de vele, sterk uiteenlopende ruimtes de hoge eisen op het vlak van lichtkwaliteit perfect te vervullen. Van individueel kantoor tot verga­ derzaal, van productie over componentenmontage tot buitenverlichting, Zumtobel toonde zich telkens weer een onmisbare partner die ons een professionele en energie-efficiënte lichtoplossing kon leveren.”

Erich Gummerer CEO TechnoAlpin AG, Bolzano | IT

25

2 Freitag Taschen, Zürich | CH Lichtconcept: Verschillende productiezones en activiteiten worden door verschillende verlichtingstypes optimaal bediend, in dit concrete geval met de vocht­ bestendige armatuur CHIARO en de halopbouwarmatu­ ur COPA. Overige producten: lichtlijnsystemen TECTON en ZE Foto: Roland Tännler

Het toepassingsdomein ‘Industrie en Techniek’ is heel omvangrijk en veelzijdig en bestaat uit vele verschillende deelgebieden. Zo verschillend deze zones, zo verschillend zijn ook de eisen die aan de verlichting en functionaliteit van de werkruimtes worden gesteld. Verschillende hoogtes, verschillende temperaturen en verschillende arbeidsvoorwaarden onderstrepen deze veelvuldigheid die van de verlichtingsoplossing een grote flexibiliteit in een zo homogeen mogelijk design vereisen. Gedreven door de roep om prestaties en productiviteit winnen precieze, snelle en geautomatiseerde arbeidsprocessen almaar aan belang. De visuele taken bij de manuele werkzaamheden en aan de controle- en keuringswerkplaatsen worden moeilijker, componenten worden almaar kleiner, de handelingen worden preciezer en vinden plaats onder gecontroleerde randvoorwaarden. Niet alleen de arbeidsprocessen veranderen, ook de architectuur evolueert. De moderne, innovatieve en duurzame aanpak moet voor de klanten zichtbaar zijn en het imago van een merk ondersteunen. Een transparante architectuur biedt doelbewust een inkijk in de productie. De verlichting kan daarmee het duurzame, innovatieve karakter ondersteunen.

2 Flexibiliteit Individualiteit aanbieden

• Activiteitenspecifieke visuele eisen worden optimaal vervuld door individueel aanpasbaar en op de werkzone gericht licht • Stijgende efficiëntie en verhoogde automatisering stellen nieuwe eisen aan de verlichting • Goed licht speelt in op de mens met zijn eigen specifieke eisen, visuele taken en capaciteiten

Veel bedrijven optimaliseren hun hulpbronnen en kosten waarbij efficiëntere processen en nieuwe arbeidsstructuren worden inge­ voerd. Meer automatisering leidt tot een verschuiving van de werkplek en de arbeidstaak. Voor machine- en kwaliteitscontroles zijn een hoog verlichtingsniveau, goed uitgebalanceerde licht-/ donkercontrasten en – bij kleurcontroles – een zeer goede kleur­ weergave onontbeerlijk. In de almaar sterker gediversifieerde ­p roductiebedrijven met nog ongekende of wisselende productie­ processen moet ook het licht een zekere flexibiliteit bieden. Want verschillende activiteiten stellen ook verschillende eisen aan de lichtkwaliteit. Een zo gelijkmatig en homogeen mogelijke en in groe­ pen gebundelde en gestuurde verlichting past zich snel aan nieuwe eisen en zone-indelingen aan. Een werkplaatsgerichte verlichting wordt gerealiseerd door de sturing. Een tweede basisprincipe is dat de individuele behoeften van elke individuele werknemer moeten worden vervuld. De demografische evolutie maakt dit tot een bij­ zonder interessant thema. Oudere personen profiteren van de mogelijkheid om hun persoonlijke nood aan hogere verlichtings­ sterktes te vervullen. De oplossing ligt in concepten die ingrepen in dimbare verlichtingsgroepen mogelijk maken of bijkomende indivi­ duele armaturen voor de werkplek mee integreren. Zo verhoogt de aanvaarding en verbeteren de visuele prestaties en daarmee ook de prestatiebereidheid.

Nike Europe, Vorst-Laakdal | B Architectuur: Signum NV, Sint Denijs-Westrem | B Lichtconcept: Verschillende activiteiten vragen ook om verschillende verlichtingsconcepten. Zo wordt de productiehal verlicht met het TECTON lichtlijnsysteem terwijl andere ruimtes met de inbouwarma­ tuur MILD LICHT of de pendelarmatuur CLARIS II werden uitgerust. Overige producten: downlight PANOS, bodeminbouwarmatuur LEDOS

LED-productreeksen bieden het voordeel van verschillende uitstralingskarakteristieken in een gelijkblijvend design. Zo worden bijvoorbeeld met het lichtlijnsysteem TECTON door het gebruik van verschillende lenzen verschillende eisen vervuld. Dit maakt een lichtsturing door reflectoren overbodig.

Productadvies CHIARO LED | Vochtbestendige armatuur

LUXMATE | Aanwezigheidssensor

27

Rema Holzindustrie, Eben im Pongau | AT Lichtontwerp: Elektrotechnik Kontriner, Bischofshofen | AT Lichtconcept: lichtlijnsysteem TECTON, vluchtwegarmatuur ONLITE ECOSIGN, sturing door ONLITE local SB128 controller

Controleren 1.000 lx

Slijpen 750 lx

Machinale bewerkingen 500 lx

Schaven 300 lx

Drogen 50 lx

Visuele eisen veranderen naargelang de activiteit. In de houtindustrie gaat dit van zeer veeleisende taken zoals slijp- of controlewerken (750 resp. 1.000 lx) over veeleisende werken aan houtbewerkingsmachines (500 lx) tot algemene visuele taken aan de schaafbank (300 lx) en minder veeleisende werken voor het automatische droogproces of de productie van fineerhout.

2 Flexibiliteit Structuren veranderen

• Met kortere productcycli en een hogere productveelzijdigheid stijgen de eisen aan de flexibiliteit van de verlichting • Het grote voordeel van lichtmanagementsystemen: de installatie moet niet veranderd worden voor aanpassingen, de omschakeling gebeurt aan de computer • Goed opgeleide Zumtobel servicemedewerkers nemen de configuratie, de inbedrijfsstelling en, op verzoek, ook het onderhoud op zich

De werktijden variëren en toch moet het licht zich automatisch op het juiste ogenblik inschakelen? Een zone moet achteraf een daglichtsturing krijgen? In plaats van 500 Lux is voor de nieuwe montagewerken een constante 750 Lux nodig? Met een professio­ nele lichtsturing worden dergelijke wijzigingen in enkele muisklikken doorgevoerd. Armatuurgroepen samenvoegen of veranderen? Armatuurgroepen toevoegen of vervangen? Het flexibele DALIadresseringssysteem van de Zumtobel lichtsturingen maakt een vlotte verandering van de structuren mogelijk. Ook een gestage groei wordt perfect ondersteund: van een beperkt aantal armaturen tot 10.000 geautomatiseerde uitgangsapparaten, LUXMATE dekt ­a lle projectgroottes af. De schaalbaarheid is op elk moment een feit, vele functies kunnen zonder automatiseringscomponenten worden gerealiseerd. De LUXMATE sturingssystemen omvatten talrijke componenten en functies die sinds vele jaren met succes in industrietoepassingen worden gebruikt. Het aanbod reikt van eenvoudige DALI- of DSIsturingssystemen met instelbare lichtstemmingen, aanwezigheidsen daglichtsensoren tot open lichtmanagementsystemen met maxi­ male functionele omvang en interfaces met BACnet, OPC of TCP/IP.

Productadvies DIMLITE | Lichtmanagement

LUXMATE LITENET | Lichtmanagement

Mondelēz Belgium Biscuits Production NV, Herentals | BE Elektro-installatie: WELEC elektro techniek n.v., Westerlo | BE Lichtconcept: De TECTON lichtlijn verlicht de productiehal even gelijkmatig als efficiënt. Aan elke werkplaats wordt de lichthoeveelheid individueel via eenvoudige bedieningsinterfaces ingesteld. Overige producten: FEC rasterarmaturen, centrale LUXMATE LITENET daglichtsturing

29

Magazijn

Manuele verrichtingen

Machinale productie

Zones plan A De bedrijfszekerheid verhogen Met automatische controle- en functietests, eenduidige foutmeldingen en gedefinieerde noodscenario’s staan LUXMATE lichtsturingen borg voor een hoge bedrijfs­ zekerheid.

Zones plan B

Groeperen met systeem De flexibiliteit van een LUXMATE lichtsturing geeft u de mogelijkheid om verschillende ruimtes naar believen op te delen of samen te brengen. Zo kan u zonder in te grijpen in de installatie het magazijn uitbreiden of werkplaatsen voor manuele verrichtingen elders onderbrengen.

2 Flexibiliteit Grote afstanden overwinnen

• De trend verschuift naar hogere hallen bij gelijktijdig hoge visuele eisen • Lineaire oplossingen met fluorescentielampen en innovatieve LED-halarmaturen overtuigen door een gelijkmatige verlichting en de mogelijkheid te dimmen en te sturen • LED-oplossingen overtuigen door een lange levensduur, maximale prestaties in koele omgevingen en de mogelijkheid om zich in systemen voor de veiligheidsverlichting te integreren

In de steeds hogere hallen moeten almaar meer verschillende en vooral ook veeleisender visuele taken worden vervuld. Handenarbeid, machinale productie en opslag zitten samen onder één dak. Zo moeten enerzijds hoge verlichtingssterktes en een hoogwaardig punctueel licht van op grote afstanden worden gegenereerd. Anderzijds biedt een doorlopend hoge hal de mogelijkheid om met aanpassingen van de inrichting snel en flexibel op veranderingen in te spelen. Een draagrailsysteem gecombineerd met een lichtsturing biedt daarbij maximale flexibiliteit in de verlichting. Zo kunnen arma­ turen snel verplaatst en met een druk op de knop individueel inge­ steld worden. In veel toepassingen voor industrie en techniek vormen gezien de hoge ruimtes lineaire lichtbronnen zoals de fluorescentielamp de basis voor een zinvolle verlichtingsoplossing. Talrijke positieve ei­ genschappen spreken voor de lichtlijn: de werkvlakken worden ge­ lijkmatig verlicht, de armaturen zijn dimbaar en kunnen dankzij een positief ontstekingsgedrag ook in systemen voor de veiligheidsver­ lichting worden ingepast. Vanaf een bepaalde hoogte van de ruimte stoten lineaire lichtbronnen echter tegen hun grenzen aan. Hier zijn hogere lichtstromen vereist.

Hörmann Austria Ges.mbH., Dobl | AT Architectuur: Wannenmacher + Möller GmbH, Bielefeld | DE Lichtconcept: Aangepast aan de verschillende omgevingsomstandigheden verlicht het lichtlijnsysteem TECTON de algemene zones en het magazijn, de vochtbestendige armaturen SCUBA en PERLUCE verlichten dan weer de meer gevoelige zones. LUXMATE BASIC neemt de daglichtafhankelijke sturing voor haar rekening. Met de ­v oeding van de veiligheidsverlichting via de centrale ONLITE batterij in combinatie met de vluchtwegarmaturen ECOSIGN en COMSIGN ziet u hier meteen alle voordelen van een globaal lichtconcept. Overige producten: pendelarmatuur LIGHT FIELDS, downlight FD, rasterarmaturen MIRAL en MIREL

31

Als efficiënt alternatief voor de veelvuldig gebruikte halreflectorar­ maturen met hogedrukontladingslampen heeft Zumtobel de LEDhalarmatuur CRAFT ontwikkeld. Deze combineert een lichtintensiteit tot 28.000 Lumen met een innovatieve lenstechnologie voor een precieze sterk gebundelde of vierkante lichtuitstraling. Zonder el­ kaar overlappende lichtvlakken wint elke verlichtingsoplossing dui­ delijk aan gelijkmatigheid en efficiëntie. Daardoor zijn er minder ar­ maturen nodig en worden de investeringskosten significant verlaagd – voor magazijnen, productieruimtes en fabriekshallen.

Hier scoort LED met een levensduur van 50.000 uur. In deze tijd moet een hogedrukontladingslamp ongeveer vier keer worden vervangen. Bovendien kan LED traploos gedimd worden, waardoor het besparingspotentieel van een aanwezigheids- en daglichtsturing het best kan worden benut. Het zeer goede ontste­ kingsgedrag bevestigt hun geschiktheid voor geïntegreerde veilig­ heidsverlichtingssysteem. Bovendien is LED de ideale lichtbron voor koude omgevingstemperaturen. Terwijl fluorescentielampen bij tem­ peraturen onder nul extreem sterk aan licht inboeten, blijft de licht­ stroom van LED constant.

Productadvies CRAFT | LED-halarmatuur

TECTON LED | Lichtlijnarmatuur 3,5 m

3,5 m

1,5 m

1,5 m

9m

9m

7,5 m

7,5 m

8m

8m

3,5 m

1,5 m

3,2 m

3,2 m

3,2 m

3,2 m

7,5 m 2m

2m

1,9 m

1,9 m

4m

1,9 m

4m

1,9 m

Double Wallwasher for retail

Double Wallwasher for retail

3,2 m

3,2 m

3,2 m

2m

1,9 m

2m

1,9 m

1,9 m

Wide Beam for retail

3,2 m

2m

2m

1,9 m

Wide Beam for retail

Wide Beam for retail T16

Wide Beam for retail T16

3,5 m

3,5 m

1,5 m

1,5 m

14 m 2m

2m

2m

3,5 m

13 m

2m

2m

15 m

2m

14 m 13 m

12 m 14 m

1,5 m

13 m

8 m

7,5 m

9m

8m

3,5 m

3,5 m 3,2 m

3,2 m

1,5 m

1,5 m

1,5 m 2m

7,5 m

7,5 m

1,9 m

4 m3,5 m 7,5 m

4 m

1,9 m

Double Wallwasher for retail

1.200 lx op de vloer

1,9 m

• IWide n productieruimtes ligtWide de Beam focus op de Beam for retail for retail T16 gelijkmatige verlichting van vlakken. • M achines en productiezones kunnen los van de lichtoplossing gepland en toege­ past worden. Dit maakt flexibele produc­ tieconcepten mogelijk – zonder de opstelling van de armaturen te moeten veranderen. 3,5 m

2m

200 lx op de rekken, 100 lx op de vloer

300 lx op de vloer

3,2 m 2m

TECTON LED Wide Beam 1,9 m

1,5 m

9 m

3,5 m

110 lx op de rekken, 150 lx op de vloer

3,2 m 2m

3,5 m

2m

TECTON LED Narrow Beam

CRAFT Narrow Beam

CRAFT Wide Beam

•D  e verlichtingssterktes zijn geoptimali­ seerd voor middelhoge tot hoge rekken, de focus is gericht op de gangvlakken. • E en specifiek ontworpen en geïnstalleer­ de oplossing leidt tot een gelijkmatige verlichting van de gang- en rekvlakken.

•D  e lichtverdeling en verlichtingssterktes zijn geoptimaliseerd voor de efficiënte en gelijkmatige verlichting van lange en hoge rijen rekken. • A ls op en top engstralende oplossing maakt ze de afstand van de ene tot de volgende LED-armatuur zo groot mogelijk. Op een montagehoogte van 15 meter kan de montageafstand tussen de verschillende armaturen tot 15 meter bedragen.

• P erfecte lichtuitstraling voor hoge hallen met productiezones waarin mensen ge­ concentreerd en betrouwbaar moeten werken. • H et licht van de LED-halarmatuur biedt goed tegen verblinding beschermd licht, met een unieke efficiëntie en gelijkmatig­ heid. Dit wordt mogelijk gemaakt door een lichtkegel die de vorm van een pira­ mide met een vierkant grondvlak aan­ neemt.

14 m 13 m

2m

3,5 m

2 Flexibiliteit Het hele plaatje bekijken

Schletter Leichtmetallbau GmbH, Kirchdorf | DE Lichtontwerp: Elektro Seidinger GmbH, Bachmehring | DE Lichtconcept: Transparantie van het kantoor tot in de ­p roductiehal – de lichtlijnarmatuur TECTON en haar even­ wichtige verlichtingsniveaus transformeren deze idee tot een overtuigende oplossing.

33

• In een industriegebouw komen verschillende toepassingen samen die gedifferentieerde eisen aan de verlichting stellen • Rekening houden met de doorgangszones, werkprocessen en activiteitszones in het hele gebouw ondersteunt de oriëntatie • Een gebouwoverkoepelend verlichtingsconcept en lichtsturing gebruikt het licht op een doelgerichte wijze en reduceert zo de energiekost

Productadvies PANOS INFINITY | LED-downlight

LIGHT FIELDS LED | Inbouwarmatuur

Zowel de productie- en magazijnhallen alsook de ondergrond­ se parkeergarage tot de kantoren en werkplaatsen voor keu­ ring en controle, industrietoepassingen vertonen een enorme veelzijdigheid. Des te variabeler de eisen, des te waardevoller wordt een lichtconcept van één en hetzelfde huis. Zumtobel biedt voor elk domein en elke activiteit de juiste verlichtings­ component – deels zelfs binnen één en dezelfde armatuur­ reeks om zo verschillende visuele taken in één doorlopend design te kunnen invullen. Door de mogelijkheid om armatuur­ groepen te creëren en armaturen te dimmen en zo het verlich­ tingsniveau aan te passen, kunnen Zumtobel lichtconcepten flexibel inspelen op doorlopende wijzigingen. Systemen die door lichtsturing worden samengebracht, profiteren van de globale synergieën bij de bediening en het onderhoud. Globale verlichtingsconcepten voor industriegebouwen vergen een gedifferentieerde benadering van de architectuur en de gegeven toepassingen. Het brede Zumtobel productaanbod biedt lichtconcepten voor alle toepassingsdomeinen: van de kantoorverlichting over de vergaderruimte tot de ondergrondse parkeergarage – van tweedimensionale verlichting via down­ lights tot gevelverlichting.

Productiviteit

„Productiearbeid is heel vaak ploegenarbeid. Er wordt vandaag algemeen aangenomen dat ploegenarbeid het risico op ongevallen verhoogt en de slaap negatief beïnvloedt. Vooral tijdens uren met een verhoogde arbeidsbelasting door een onregelmatig levensritme kan een goede ruimteverlichting een positieve invloed hebben. Een ,productief’ lichtconcept speelt in op de visuele en biologische behoef­ ten. Deze lichtconcepten gaan veelal gepaard met een lichtsturing die de lichtintensiteit en de lichtkleur specifiek in functie van de arbeidstijd en het ploegenmodel laat variëren.”

Markus Canazei, Bartenbach LichtLabor GmbH, Aldrans | AT

35

3 RSD-electronic GmbH, Naturns | IT Architectuur: Dr. Walter Dietl, Schlanders | IT Elektrostudie: Studio ingegneri Dr. Fleischmann & Dr. Janser, Laces | IT Lichtconcept: De inbouwarmaturen LIGHT FIELDS LED en CAREENA LED garanderen de hoge licht­ kwaliteit en verlichtingssterktes die nodig zijn om accuraat te kunnen werken. Overige producten: downlight PANOS INFINITY LED, lichtlijn SLOTLIGHT II, pendelarmatuur ELEEA, vochtbestendige armatuur SCUBA, veiligheidsarma­ tuur RESCLITE LED, vluchtwegarmatuur ARTSIGN met centrale bewaking

In onze samenleving wordt almaar meer informatie binnen almaar kortere intervallen verwerkt. Het snel registreren van inhoud vormt de basis voor de prestatie van mensen. De roep om almaar meer presta­ ties leidt tot steeds efficiëntere arbeidsprocessen, veranderende or­ ganisatiestructuren en aangepaste randvoorwaarden. Licht kan er­ voor zorgen dat de visuele taak moeiteloos en foutvrij wordt uitgevoerd. Slechte visuele omstandigheden hinderen bij het werk, verstoren het welzijn, doen de productiviteit dalen en leiden tot fouten en ongevallen. Omgekeerd zorgen goede visuele omstandigheden voor een goede atmosfeer waarin arbeiders zich goed voelen, daar­ door gemotiveerder en geconcentreerder werken en hun prestatie­ vermogen verhogen. Met de verbetering van de lichtkwaliteit neemt de foutgevoeligheid aantoonbaar af. Wanneer in meerdere ploegen van de vroege ochtenduren tot laat in de nacht of de klok rond wordt gewerkt, raken mensen vermoeid. Deze belasting wordt sterk beperkt door een lichtconcept dat op het juiste moment de juiste lichthoeveelheid met de optimale ­lichtrichting en lichtkleur ter beschikking stelt.

3 Productiviteit De lichtwerking onderzoeken

Welke invloed heeft een dynamische verlichting op het ­w elzijn van werknemers in ploegenstelsels? Om deze vraag op gefundeerde wijze te kunnen beantwoorden, zet Zumtobel in op wetenschappelijk onderzoek – bij ondernemingen zelf of in het lab. De resultaten van deze studies g ­ even aan dat dynamisch licht aantoonbaar een positieve impact heeft op de productiviteit doordat het de fysiologische belasting van het werk vermindert en de arbeidsprestaties verbetert. Als voordelig alternatief kan daarvoor een frequent wisselende, dynamische verlichting de activiteit verhogen en de stressfactor verminderen.

21:00

22:00

23:00

24:00

01:00

02:00

03:00

04:00

05:00

06:00

07:00 Uur

De gedetailleerde analyse van de nachtactiviteit geeft aan dat een statische basisver­ lichting tijdens de werkuren (blauwe lijn) tot een duidelijk slechtere slaapkwaliteit leidt. De dynamische verlichtingen (rode en groene lijnen) tonen een duidelijk rustiger slaappatroon.

Effecten van dynamische lichtscenario’s Veel mensen die in de industrie in de vroege ploegendienst werken, klagen over een slechte slaapkwaliteit. Ze halen hun maximale pro­ ductiviteit niet omdat van hen zowel prestaties als ook herstel op het „verkeerde” moment wordt gevraagd. Om aan te tonen dat licht­ concepten met dynamisch gestuurde verlichtingssterktes en kleur­ temperaturen dit fenomeen succesvol bestrijden en bovendien signi­ ficante productiviteitsstijgingen mogelijk zijn, startte Zumtobel een onderzoek op in de elektro-onderneming Flextronics. Dit zijn de ­b evindingen:

Effecten van een lichtdynamiek met korte frequenties Om een nieuwe onderzoeksaanpak te testen en een voordeliger alternatief voor de biologische lichtsturing te onderzoeken, gaf Zumtobel in samenwerking met het lichtlaboratorium Bartenbach aan meerdere proefpersonen de opdracht om met Lego blokken eenvoudige en complexe vormen na te bouwen. In tegenstelling tot voorgaande studies volgde de sturing geen 24-urenritme maar kortere, natuurlijke stimuleringsfrequenties – nauw aansluitend bij de menselijke biologie van ademhaling of bloeddruk. Dit waren de resultaten:

•E  en dynamische ruimteverlichting verbetert de slaapkwaliteit en verhoogt duidelijk het welzijn van de werknemers tijdens en na de ploegenarbeid. • D e gemiddelde tijd die nodig is voor de uitvoering van de arbeidstaken verminderde in de wintermaanden significant in ­vergelijking met de referentieperiode.

• ,Ademend’ licht met een wijziging van de verlichtingssterkte van 500 naar 680 Lux in 10 seconden is minder vermoeiend en inte­ ressanter en activeert meer. De testpersonen werden in de vroege avond actiever en sliepen ‘s nachts rustiger. • L icht dat met een stijging van 500 naar 2.000 Lux in één uur tijd een zaagtandpatroon volgt, reduceert de fysiologische reacties op stress.

37

Flextronics, Althofen | AT Lichtconcept: lichtlijnsysteem TECTON, lichtmanagementsysteem LUXMATE EMOTION

3 Productiviteit De visuele prestatie optimaliseren

Ferrari S.p.A., Maranello | IT Architectuur: Prospazio, Modena | IT Lichtontwerp: Arch. Francesca Nasi, Carpi | IT Lichtconcept: Hoge verlichtingssterktes reduceren de foutpercentages en brengen details tevoorschijn. Bij Ferrari verzekert een TECTON LED-lichtlijn een hoog verlichtingsniveau van 1.000 lux met een goede kleurweergave. Het licht wordt afhankelijk van het daglicht met de lichtsturing LUXMATE DAYLIGHT gedimd.

Productadvies TECTON LED | Lichtlijnarmatuur

LUXMATE EMOTION| Lichtmanagement

39

• Centraal in het lichtontwerp staat de foutvrije uitvoering van de visuele taak • Met de toenemende verlichtingssterkte worden kleinere details beter zichtbaar en daalt het aantal ongevallen • Het visuele comfort verhoogt bij een aangename verdeling van lichtsterktes in de ruimte en een evenwichtige mix van gericht en diffuus licht

Licht oefent een grote invloed uit op de prestaties van werknemers en op de frequentie van fouten en ongevallen op het werk. Daarom is het moeiteloos kunnen uitvoeren van de visuele taak de eerste stap in het ontwerpen van de verlichting. Een toereikend verlichtings­ niveau is noodzakelijk om het werk geconcentreerd en gemotiveerd te verrichten. Bovendien heeft een hoge verlichtingssterkte ook een positieve impact op de prestatiebereidheid, het foutpercentage en het risico op ongevallen. Een aangename ruimtelijke atmosfeer ontstaat door het combineren van directe en indirecte lichtaande­ len, het gebruik van verticale verlichtingssterktes of nog door een zonegebonden lichtconcept. Van een hoog lichtcomfort kunnen we spreken wanneer het menselijk oog zich bij blikovergangen tussen arbeidstaak en ruimte minder vaak moet aanpassen. Nog een ge­ volg: werknemers voelen zich goed, zijn gemotiveerd en identifice­ ren zich met hun werkplek.

Een hogere verlichtingssterkte verbetert de prestaties Bron: Ilmenau Technical University: „Voordelen van een betere verlichting“, Afsluitend verslag, Gall, Völker. Prestatie

Op maat snijden

140 % 130 %

Boren

120 %

Zagen Strippen

110 %

Ponsen

100 % 100

200

300

400

500

600

Lux

Een hogere verlichtingssterkte reduceert het aantal arbeidsongevallen Bron: Ilmenau Technical University: „Voordelen van een betere verlichting“, Afsluitend verslag, Gall, Völker. Aantal arbeidsongevallen 114

44

43

37 25

100

200

300

400

500

21 600

13 700

15 800

9 900

11 1.000 1.100

Lux

3 Productiviteit Het biologische ritme ondersteunen

Ferag AG, Hinwil | CH Lichtconcept: Bij een hoge daglichtinval kost werken aan transporten verwerkingssystemen veel minder moeite – zoals in open licht. Bij te weinig daglicht neemt het lichtlijnsysteem TECTON met een perfecte gelijkmatigheid deze functie over. De verlichting wordt g ­ estuurd via het lichtmanagementsysteem DIMLITE multifunctional met 2 kanalen.

41

• Licht beïnvloedt het natuurlijke slaap-/waakritme en voorkomt vermoeidheid • Licht met blauwe kortegolfspectrumaandelen activeert, warmwit licht werk ontspannend. • Licht dat de kleurtemperatuur dynamisch verandert, heeft een positieve invloed op de gezondheid van de mens

Naast zijn visuele en emotionele werking heeft licht ook een biologi­ sche impact. Kleurtemperaturen beïnvloeden de stemming. Het warmwitte spectrum ontspant en bevordert het welzijn. Daglichtwit licht daarentegen activeert. De motoren hiervoor zijn de blauwe kor­ tegolflichtaandelen. Een biologisch optimale verlichting is variabel en maakt op elk tijdstip ten volle gebruik van de beschikbare moge­ lijkheden. De gerichte toepassing van verlichtingssterktes en licht­ kleuren volgt voor een groot stuk het circadiane ritme en heeft een positieve invloed op de gezondheid. Dit is vooral bij nachtploegen

relevant wanneer mensen door de atypische werktijden uit hun nor­ male dag-/nachtritme raken. Ploegenarbeid en de daarmee verbon­ den nachtelijke lichtinwerking is belastend voor de mens. Afhanke­ lijk van de aard en de duur van de ploegenarbeid kan de mens echter wel met biologisch werkzaam licht ondersteund worden. ­Verschillende concepten van dynamische lichtveranderingen volgen verschillende doelstellingen. Een verandering van de kleurtempera­ tuur kan kortstondig activeren of ontspannen. Bovendien bestaat de mogelijkheid om een langdurig positieve invloed te hebben op het slaapgedrag en de gezondheid. Biologisch licht laat ook toe om het natuurlijke slaap-/waakritme van de mens voor lange tijd te syn­ chroniseren of op te schuiven. Synchroniseren gebeurt bij wisselen­ de dag-/nachtploegen met kleurtemperaturen die het verloop van het natuurlijke daglicht volgen. Wanneer men voortdurend in de nachtploeg werkt, is het echter beter om het ritme aan te passen. Dit lukt met een hoog blauw aandeel aan het begin van de shift en hoge verlichtingssterktes.

Productadvies TECTON LED 6.500 K | Lichtlijnarmatuur

Flextronics, Althofen | AT Lichtconcept: Het TECTON lichtlijnsysteem werd, gestuurd via het LUXMATE EMOTION lichtmanagement, geïnstalleerd in het kader van het op pagina 36 beschreven onderzoekspro­ ject om de impact van een dynamische verlichting op de ploegenarbeidsters na te gaan.

LUXMATE LITENET | Lichtmanagement

3 Productiviteit Daglicht als voorbeeld

• Natuurlijk daglicht heeft heel bijzondere kwaliteiten en wordt door ons, mensen, als heel aangenaam ervaren • Een verlichting van de binnenruimte in daglichtwit ondersteunt de natuurlijke lichtwerking en vermijdt gemengde lichtsituaties bij gebruik van kunst- en daglicht • LED-armaturen in daglichtwit verbinden een hoog visueel comfort met een bijna ongeëvenaarde efficiëntie In almaar meer industriehallen staat veel daglicht ter beschikking. De grote glasgevels hebben naast de lichttechnische ook een symbolische betekenis. Wie royaal inkijk in zijn gebouw toelaat, symboliseert op die manier een grote mate van transparantie en onderstreept een hoog kwaliteitsbewustzijn. De werknemer in de hallen ervaart het natuurlijke daglicht als bij­ zonder aangenaam. Zijn feelgood- en activeringspotentieel is, naast de energie-efficiëntie, een tweede belangrijk argument om het dag­ licht zo intensief mogelijk te gebruiken. De kleurtemperatuur van het zonlicht schommelt, behalve tijdens de heel vroege ochtend- en late avonduren, binnen een bereik van 5.000 tot 6.000 Kelvin. Dag­ lichtwit kunstlicht volgt dit voorbeeld en vermijdt daarbij gemengde lichtsituaties met verschillende kleurtemperaturen bij toepassing van dag- en kunstlicht. Nog een voordeel: daglichtwit wordt subjectief als lichter waargenomen en door de werknemers positief onthaald.

Productadvies CRAFT 6.500 K | LED-halarmatuur

SCUBA 6.500 K | Vochtbestendige kaparmatuur

43

Alpla Werke, Hard | AT Lichtconcept: De kunststofverwerker gebruikt al vele jaren ­a rmaturen met daglichtwitte lampen van 6.500 Kelvin en realiseert daarmee een naadloze overgang tussen de buitenruimte en de productiehal. Voor meer efficiëntie en een hogere lichtkwaliteit werd dit concept tijdens de jongste verlichtingsrenovatie in de praktijk gebracht met het lichtlijnsysteem TECTON LED 6.500 Kelvin.

3 Productiviteit Intelligent sturen

Mondelēz Belgium Biscuits Production NV, Herentals | BE Lichtconcept: In de productie- en opslagruimtes vervult het ­lichtlijnsysteem TECTON de hoge eisen op het vlak van betrouw­ baarheid bij verschillende omgevingstemperaturen en inzake ­v oedingshygiëne. Afhankelijk van de beschikbaarheid van daglicht en van de aanwezigheid van werknemers reduceert een centrale LUXMATE LITENET sturing de verlichting, waardoor energie ­b espaard wordt en de levensduur van het lichtconcept verlengd wordt. Overige producten: FEC rasterarmaturen voor de kantoren

Productadvies TECTON LED | Lichtlijnarmatuur

LUXMATE LITENET Timeline Editor | Lichtmanagement

45

• Licht dat bijdraagt tot het welzijn en de motivatie van mensen wordt pas mogelijk met een lichtsturing • Met behulp van tijdlijnen worden projecteisen individueel en op veelzijdige wijze gerealiseerd • Grafische bewerkingstools zijn eenvoudig te bedienen en een belangrijk instrument om de voordelen van een dynamische verlichting in de dagdagelijkse praktijk te kunnen gebruiken

Om het welzijn en de productiviteit in industriële ondernemingen op doeltreffende wijze te ondersteunen, heb je licht nodig dat zo onop­ vallend mogelijk inspeelt op de menselijke behoeften. Licht dat vari­ abel is in hoeveelheid en kleur is de sleutel hiervoor. Werknemers die in een ploegenstelsel werken, hebben vaak te kampen met ge­ zondheidsproblemen en slaapgebrek. Hier speelt licht een centrale rol en is het van het grootste belang wanneer precies hoe wordt verlicht.

Een lichtsturing verbindt de verschillende componenten van een verlichtingsconcept en maakt de eisen aan een biologische licht­ werking in de praktijk waar. Naast standaardautomatiseringen zoals daglichtafhankelijkheid of een aanwezigheidssturing is ook een indi­ vidueel instelbare, tijdsgebonden dynamische verlichting mogelijk. Met een grafische editor wordt het de gebruiker makkelijk gemaakt om de verlichtingssterkte en lichtkleur op elk tijdstip te definiëren. Zumtobel systemen bieden als extra hulpmiddel reeds voorgedefini­ eerde tijdlijnen die heel eenvoudig aan de plaatselijke omstandig­ heden kunnen worden aangepast.

Concepten voor biologisch werkzaam licht Wanneer werknemers vaak wisse­ len tussen dag- en nachtploegen: hoge lichtsterktes aan het begin van de arbeidstijd stabiliseren het circadiane ritme

1.000 lx 750 lx 500 lx 250 lx 0 lx 02:00 04:00 06:00 08:00 10:00 12:00 14:00 16:00 18:00 20:00 22:00 24:00 Uur

Bij permanente nachtarbeid: hoge verlichtingssterktes (of hoge kleurtemperaturen) telkens aan het begin van de shift helpen om zich aan de werkuren aan te ­p assen.

1.000 lx 750 lx 500 lx 250 lx 0 lx 02:00 04:00 06:00 08:00 10:00 12:00 14:00 16:00 18:00 20:00 22:00 24:00 Uur

Voor verhoogde activiteit en ge­ ringere vermoeidheid: ‘ademend’ licht met een wijziging van de verlichtingssterkte van 500 naar 680 Lux in 10 seconden

1.000 lx 750 lx 500 lx 250 lx 0 lx 8:00:00

8:00:40

8:00:80

8:01:20

8:01:60

8:02:00

Uur

Betrouwbaarheid

„De eisen die vanuit de industrie aan de verlichting van werkplaatsen worden gesteld, zijn in de voorbije jaren almaar gestegen. Vandaag munt de optimale verlichting uit door een individueel aangepaste innovatieve verlichtingstechniek die het daglichtaandeel mee integreert. Hierbij spelen de juiste opstelling van de armaturen evenals de efficiëntie en het rendement van de armaturen en lampen een belangrijke rol. De keuze van de armaturen richt zich naar de ten dele moeilijke omgevingsomstandigheden zoals halhoogte, omgevingstemperatuur en vervuiling. Om de armaturen makkelijk te kunnen reinigen en de lampen probleemloos te kunnen vervangen, besteden we veel aandacht aan een goede toegankelijkheid en eenvoudige hantering.”

Heribert Czarnetzki Meester Elektro Otto Fuchs KG, Meinerzhagen | DE

47

4 Mondelēz Belgium Biscuits Production NV, Herentals | BE Lichtconcept: In de productie- en opslagruimtes vervult het lichtlijnsysteem TECTON de hoge eisen op het vlak van be­ trouwbaarheid bij verschillende omgevingstemperaturen en in­ zake voedingshygiëne. Afhankelijk van de beschikbaarheid van daglicht en van de aanwezigheid van werknemers reduceert een centrale LUXMATE LITENET sturing de verlichting, waar­ door energie bespaard wordt en de levensduur van het licht­ concept verlengd wordt. Overige producten: FEC rasterarmaturen voor de kantoren

In veel industriële bedrijven wordt lang gewerkt, vaak in twee of drie ploegen. Dit gaat gepaard met lange bedrijfstijden, ook voor de verlichting. De eisen aan een lange levensduur zijn in de industrie dus uiterst relevant opdat al niet na vijf jaar het licht zou uitvallen of niet meer optimaal zou werken. Een LED-oplossing is daarom alleen al door de hoge levensverwachting sterk aan te bevelen. Bovendien ver­ lengt de standaard aangeboden dimbaarheid van de LED-armaturen en de daardoor gereduceerde bedrijfstijden nog eens hun levensduur. De omgevings- en bedrijfsvoorwaarden spelen een belangrijke rol bij de keuze van een optimaal lichtconcept. Zeer hoge of zeer lage temperaturen hebben bij verschillende lichtbronnen een duidelijk ne­ gatieve impact op hun efficiëntie. Vocht, vuil of chemische partikels vereisen bovendien een armatuurbehuizing met een gepaste resisten­ tie. Een gesloten armatuur met een goede IP-bescherming zorgt ervoor dat er geen vreemde materialen in de armatuur naar binnen dringen. De verlichting dient niet alleen om de arbeidsveiligheid en bedrijfszekerheid veilig te stellen. Ook in geval van nood draagt ze de verantwoordelijkheid om de werknemers de weg naar hun veiligheid te tonen.

4 Betrouwbaarheid De resistentie verhogen

• Heldere omgevingen met lichte verticale vlakken laten toe om de hele ruimte in één oogopslag in zich op te nemen en zo het veiligheidsgevoel te verhogen • Omgevingsinvloeden zijn de maatstaf voor het beschermingsniveau van de armatuur • Explosiebeveiligde armaturen bieden veiligheid wanneer in industrieruimtes schadelijke stoffen of gassen kunnen optreden

Donkere plekken leiden tot onveiligheid, in een goed verlichte ruimte stijgt daarentegen het veiligheidsgevoel van werknemers en bezoe­ kers. In optimale omstandigheden laat de hele ruimte zich in één oogopslag vatten. Dit wordt verzekerd door heldere ruimtes met ook lichte verticale vlakken; storingen kunnen onder andere door verblin­ dingen of door te hoge of te lage verlichtingssterktes optreden.

Scania Parts Logistics, Opglabbeek | BE Architectuur: Helsen & Van Com Architekten, Hasselt | BE Advies inzake techniek & energie: Archimedes n. V., Keerbergen | BE Lichtconcept: Het TECTON lichtlijnsysteem wordt via de TECTON PST sensoren in functie van de aanwezigheid van personen gestuurd. De veiligheidsarmatuur ONLITE RESCLITE is in het systeem ­g eïntegreerd.

Vochtbestendige armaturen bieden een langdurige bescherming en goede efficiëntie in lastige omgevingen. Ze zijn uiterst resistent tegen stof, vocht, chemicaliën, mechanische inwerkingen en extreme ­o mgevingstemperaturen. Met verschillende materialen en bescher­ mings-niveaus gaat Zumtobel op de specifieke uitdagingen in. Bij een project dient precies te worden achterhaald welke milieu-­ invloeden kunnen voorkomen worden en welke armatuur geschikt is om hierbij te worden gebruikt. Explosiegevoelige atmosferen vormen in de industrie een vaak miskend gevaar. Mengsels van gas en lucht of stof kunnen tot een explosie leiden – en immense schade aan mensen en de uitrusting toebrengen. Gasexplosies zijn vooral in de chemische industrie een thema. Stofexplosies kunnen optreden bij stof afkomstig van hout, voeder, levensmiddelen, kunststoffen en steenkool. Als potentiële ontstekingsbron mogen armaturen voor ­explosiegevoelige ruimtes ook in een explosieve omgeving niet ont­ steken – Zumtobel biedt, zowel voor de zones 1/21 en 2/22, gepaste armaturen volgens de ATEX Richtlijn aan.

Productadvies TUBILUX LED | LED-lichtbuis

KXB 2 LED | Explosiebeveiligde armatuur

49

APAG Parkhaus Aken | DE Exploitant: Energieversorgungs- und Verkehrsgesellschaft Aken | DE Lichtconcept: In deze parkeergarage zijn er geen duistere plekken. De dimbare vochtbestendige armatuur SCUBA LED IP 65 wordt ­a fhankelijk van de aanwezigheid gestuurd en biedt aan bezoekers ­d aardoor op elk moment van de dag een gelijkmatige en comfortabele verlichtingssituatie.

4 Betrouwbaarheid Alles zuiver houden

Pasticceria La Baita srl, Caselle Torinese | IT Lichtconcept: De hoge eisen aan zuiverheid en hygiëne worden op betrouwbare wijze vervuld door het lichtlijnsysteem TECTON. De vei­ ligheidsarmatuur ONLITE RESCLITE is in het systeem geïntegreerd. Productadvies SCUBA LED | Vochtbestendige kaparmatuur

CLEAN LED | Hygiënearmatuur

51

• Reinheid en hygiëne weerspiegelen zich in heldere, onderhoudsarme en makkelijk te reinigen verlichtingssystemen • Met de stijgende eisen aan de productkwaliteit wordt reinheid in de productie almaar belangrijker • Moeilijke visuele taken zoals precisiecontroles of bedradingen worden eenvoudiger met goed licht en een nette omgeving

De argumenten voor een heldere en zuivere verlichting zijn even veelzijdig als het Zumtobel aanbod van armaturen die stofafzettin­ gen zo weinig mogelijk contactoppervlak bieden. Schoonmaken wordt efficiënter, de eerste indruk overtuigt en de productkwaliteit stijgt. Naast de beschermingsniveaus en de daarmee verbonden re­ sistentie tegen chemische invloeden, stof of extreme temperaturen gaat Zumtobel ook voor gladde oppervlakken zonder losse onder­ delen. Om producten of ingrediënten in de levensmiddelenindustrie juist te beoordelen, kiest Zumtobel voor een goede tot zeer goede kleurweergave. Relevante richtlijnen, die bijvoorbeeld door de International Food Standards IFS en het British Retail Consortium BRC worden opgesteld, schrijven een minimumstandaard voor de productie van levensmiddelen voor en geven bij de jaarlijkse contro­ les mogelijkheden tot verbetering op. Alle versies van de vochtbe­ stendige armatuur SCUBA vervullen in principe alle eisen die nodig zijn om certificering voor een installatie te verkrijgen. Zo wordt ver­ zekerd dat de armatuur onbreekbaar is, er geen glas werd gebruikt, de lampen afgedekt zijn en er bij een lampbreuk dus geen glas­ scherven in de levensmiddelen kunnen geraken. Ook de voor levensmiddelen geschikte vorm is daarmee gewaarborgd. Het HACCP concept (Hazard Analysis and Critical Control Points) wordt gebruikt om gevaren voor de veiligheid van de levensmiddelen te identificeren en actief te reduceren. Het kiezen van de juiste verlich­ ting op het vlak van veiligheid, bescherming, onderhoud en efficiën­ tie ondersteunt de levensmiddelenindustrie bij deze taken.

A. Loacker Konfekt GmbH, Heinfels | AT Architectuur: Architektengemeinschaft Lienz | AT Lichtconcept: De vochtbestendige armatuur SCUBA, gemonteerd op TECTON draagrails, houdt stand in barre omgevingsomstandigheden. Overige producten: inbouwarmatuur MILD LICHT

Een productie onder gecontroleerde omstandigheden maakt nieuwe, effectievere en preciezere methoden mogelijk. Verschillende organi­ saties zoals GMP (Good Manufacturing Practice) en het FDA (Food and Drug Administration) of de geneesmiddelenwet geven concrete aanbevelingen voor de uitrusting van clean room armaturen. Daartoe behoren onder andere over- en onderdrukbestendige armaturen van beschermingsniveau IP 65. Andere eisen betreffen de resisten­ tie tegen schoonmaak- en ontsmettingsmiddelen en een geringe emissie van partikels. Afhankelijk van plafondconstructie en toepas­ singsbereik kan ook een vlakke plafondinbouw of opbouwmontage nodig zijn.

4 Betrouwbaarheid Het onderhoud vereenvoudigen

Freitag Taschen, Zürich | CH Lichtconcept: Verschillende productiezones en activiteiten worden door verschillende verlichtingstypes optimaal bediend, in dit concrete geval met de vochtbestendige armatuur CHIARO en de halopbouwarmatuur COPA. Overige producten: lichtlijnsystemen TECTON en ZE. Foto: Roland Tännler

53

• In hoge hallen en bij moeilijk bereikbare armaturen is het onderhoud een doorslaggevende factor • Moderne LED-oplossingen bieden het voordeel van een lange levensduur • LED-retrofitlampen daarentegen leiden al te vaak tot aanzienlijke verliezen op het vlak van lichtkwaliteit, technische veiligheid en energie-efficiëntie Met een lange levensduur en een bijzonder onderhoudsarm product­ aanbod beantwoordt Zumtobel perfect aan de eisen van de industrie: veel armaturen in hoge hallen zijn moeilijk te bereiken, elk onderhoud en elke lampvervanging kosten dan ook handenvol geld. Het verlagen van de onderhoudsbehoefte wil ook zeggen dat productieprocessen minder vaak verstoord worden. Met een gemiddelde levensduur van 50.000 uur en een gegarandeerde lichtstroom van meer dan 70 pro­ cent in de eindfase zijn LED-armaturen gedurende een heel lange tijd nagenoeg onderhoudsvrij. Zelfs de reiniging wordt door compacte bouwvormen, resulterend uit de verbinding van LED-lichtbron, balk en optieken, bijzonder eenvoudig. Een ander voordeel van LED is de be­ grenzing van het zichtbare lichtspectrum. Het LED-licht, dat vrij is van ultraviolette en infrarode stralen, is zelfs voor makkelijk verblekende kunststoffen niet schadelijk.

De verleiding om voor een modernisering oude fluorescentielampen snel door LED-buizen te vervangen, is groot. Maar hier is de nodige voorzichtigheid geboden. Veel LED-retrofits voldoen niet aan de lichten elektrotechnische eisen van een armatuur. Omdat LED-retrofit en armatuur niet samen werden gekeurd, moeten na het ombouwen de keuringsattesten heraangevraagd worden en de aansprakelijkheid bij schade wordt bij die firma gelegd die de ombouw heeft uitgevoerd. Reflector en optiek van een Zumtobel armatuur zijn precies afgestemd op de fluorescentielamp, het ombouwen naar LED-buizen leidt bijge­ volg tot sterk afwijkende uitstralingskarakteristieken. Daardoor wordt de opgegeven lichtsterkteverdeling niet meer gehaald en verliezen de lichttechnische berekeningen van de verlichtingssterkte en verblin­ dingsbescherming hun geldigheid. Retrofit oplossingen lijken vooral aantrekkelijk omdat ze minder elektriciteit verbruiken dan fluorescen­ tielampen van dezelfde lengte. Maar schijn bedriegt want LED-retrofits geven ongeveer 50 procent minder licht af dan de meeste LED- en fluorescentielampen.

Productadvies METRUM | Lichtlijnsysteem

ONLITE RESCLITE | Veiligheidsarmatuur

4 Betrouwbaarheid De veiligheid in geval van nood verhogen

• Speciaal op maat van de industrie en voor hoge plafonds ontworpen LED-veiligheidsarmaturen met een hoog beschermingsniveau • Ruime keuze aan vluchtwegarmaturen met voordelige allroundmodellen voor de industrie • Flexibele en modulaire voeding van de veiligheidsverlichting In de industrie gelden veelal lastige omgevingsvoorwaarden. Om in geval van nood de weg naar de veiligheid toch op betrouwbare wijze te verlichten, biedt Zumtobel vluchtweg- en veiligheidsarmatu­ ren in de beschermingsniveaus IP 42, IP 54 en IP 65 aan – produc­ ten die optimaal beschermd zijn tegen stof en water. Hoge hallen stellen de veiligheidsarmaturen voor een bijkomende uitdaging. RESCLITE high ceilings vluchtwegarmaturen en antipaniekspots ­g aranderen ook bij hoogtes van 7 tot 20 meter een betrouwbare oriëntatie. De afstand van de ene LED-armatuur tot de volgende kan daarbij tot 21 meter bedragen. De armaturen zijn door de com­ binatie van beschermingsniveau IP 65 en de centrale voeding nage­ noeg onderhoudsvrij.

Robuuste en voordelige LED-armaturen zoals CROSSIGN scoren door een hoge resistentie, de eenvoudige montage en een perfecte lichttechniek. Twee optionele ERI-spots aan de onderkant van de armatuur vullen de vluchtwegarmatuur met de troeven van een veiligheidsarmatuur aan. Zo wordt dankzij de uiterst moderne LEDtechnologie niet alleen stroom uitgespaard, ook het aantal armatu­ ren kan worden verlaagd. Het consequente antwoord op de voortdurende vermogensreductie van de LED-veiligheids- en -vluchtwegarmaturen is op het vlak van voeding de eerste centrale batterijinstallatie met TÜV-attest. eBox voldoet aan alle opgelegde voorwaarden voor centrale en groeps­ batterijinstallaties volgens EN 50171 en kan zowel in zeer kleine als in grote projecten worden gebruikt. De hoge betrouwbaarheid begint al bij de eenvoudige montage en een wizardgestuurde inbe­ drijfsstelling, voert langs een overzichtelijke webbrowserinterface en mondt uit in de permanente aanduiding van de vermoedelijke levensduur van de batterij. Wanneer substations worden geïnstal­ leerd, kan de vuurbelasting in het gebouw met 70 procent worden verminderd.

Productadvies ONLITE RESCLITE voor hoge ruimtes | LED-veiligheidsarmatuur

CROSSIGN 160/110 | Vluchtwegarmatuur

ONLITE central eBox | Voedingssysteem voor veiligheidsverlichting

55

Rema Holzindustrie, Eben im Pongau | AT Lichtontwerp: Elektrotechnik Kontriner, Bischofshofen | AT Lichtconcept: De vluchtwegarmatuur ONLITE ECOSIGN wordt ­g estuurd via de ONLITE local SB128 controller.

Modeloplossing voor productiehal Verlichtingsanalyse

Op een oppervlakte van 1.200 vierkante meter worden in deze modelhal elektronische componenten vervaardigd, verpakt en opgeslagen. De ruimte is zes meter hoog, door de venstergevel aan één kant en het dakvenster valt daglicht naar binnen. Voor de renovatie werd de hal verlicht met HID-reflectorarmaturen. De ver­ gelijking met een lichtconcept met de T16-halreflectorarmatuur VALUEA en met een LED-lichtoplossing met CRAFT en LUXMATE LITENET maakt het potentieel van een innovatieve lichtoplossing duidelijk.

HID-halarmatuur (bestaande situatie) met reflector RAB

T16-halarmatuur

CRAFT 330 WB met LUXEMATE LITENET lichtsturing

Lichtbron

HID

T16

LED

Aangesloten vermogen

250 W

216 W

140 W

Aantal armaturen

90 stuks

99 stuks

110 stuks

Lichtstroom

19.000 lm

17.800 lm

12.600 lm

Armatuurefficiëntie

76 lm/W

82 lm/W

90 lm/W, 4.000 K, Ra 80

• Gering totaal aangesloten vermogen

• • • •

Voordelen

Nadelen

Gering aangesloten vermogen Geringe onderhoudskost Dimbaar Integratie van daglicht

• Hoog energieverbruik • Hoge onderhoudskost • Geringe efficiëntie

Verloop van de totale kost over de hele levensduur

CO 2 -uitstoot over de hele levensduur (20 jaar)

€ € € € € € € €

1.200 t –13 %

1.000 t

Afschrijving

800 t 600 t –71 %

400 t 200 t 0 HID-halarmatuur

T16-halarmatuur

CRAFT met LUXMATE LITENET

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20

HID-halarmatuur T16-halarmatuur CRAFT met LUXMATE LITENET

800.000,– 700.000,– 600.000,– 500.000,– 400.000,– 300.000,– 200.000,– 100.000,–

Jaren

57

+ 45 % + 20 % + 10 %

+ 8 %

+ 10 %

Flexibiliteit

Productiviteit

Betrouwbaarheid

CO 2 -uitstoot

– 13 % 1. CO 2- en kostenefficiëntie Terwijl het bestaande lichtconcept jaarlijks 93,5 kWh stroom per vierkante meter verbruikt, heeft het met LUXMATE LITENET ­g estuurde CRAFT LED-lichtconcept slechts 26,88 kWh nodig. Dit komt overeen met een reductie van 71 procent, het aandeel van de lichtsturing bedraagt ongeveer 48 procent. Het alternatief met ­T16-halarmaturen verlaagt het energieverbruik met 13 procent.

– 71 %

2. Flexibiliteit Met 750 Lux is de verlichtingssterkte in de hele hal afgestemd op de veeleisende visuele taken in de productiehal. De mogelijkheid om het verlichtingsniveau voor het verpakkingsstation tot 300 Lux en in het magazijn voor afgewerkte producten tot 150 Lux te verlagen, vermindert onnodig verbruik van energie en maakt het lichtconcept flexibel. 3. Productiviteit Des te lager de verlichtingssterkte van de basisverlichting, des te hoger is uw potentieel voor bijkomende motivatie. Door het ­v erlichtingsniveau in het magazijn met 12 procent, in het verpak­ kingsstation met 10 procent en in de productiezone met 5 procent te verhogen, stijgt de productiviteit met gemiddeld 8 procent. 4. Betrouwbaarheid Omdat de lichtstroom van een CRAFT armatuur ook bij de hoge temperaturen onder het dak van de hal niet aan intensiteit verliest, wint de verlichting ook aan betrouwbaarheid. Een ander aspect ­h iervan is het geringe uitvalpercentage van de LED-halarmaturen, wat resulteert in een zeer beperkt aantal werkonderbrekingen en ­g eringere onderhoudskosten. zumtobel.com/industriallighting

LIGHT FOR OFFICES AND COMMUNICATION

zumtobel.com/office

LIGHT FOR ART AND CULTURE

zumtobel.com/culture

LIGHT FOR EDUCATION AND SCIENCE

zumtobel.com/education

LIGHT FOR PRESENTATION AND RETAIL

zumtobel.com/shop

LIGHT FOR INDUSTRY AND ENGINEERING

LIGHT FOR HEALTH AND CARE

zumtobel.com/healthcare

zumtobel.com/industry

LIGHT FOR HOTEL AND WELLNESS

zumtobel.com/hotel

LIGHT FOR FAÇADES AND ARCHITECTURE

zumtobel.com/facade

Zumtobel is een internationaal toonaangevend aanbieder van globale lichtoplossingen voor de professionele binnen- en buitenverlichting van gebouwen.  • Kantoor en Communicatie   • Vormingscentra en Kennisoverdracht  • Presentatie en Verkoop  • Hotels en Wellness  • Kunst en Cultuur  • Gezondheid & Verzorging  • Industrie en Techniek  • Gevel en Architectuur

JAAR GARANTIE

Door de combinatie van innovatie, technologie, design, emotie en energieefficiëntie realiseren wij unieke oplossingen voor de klant. Wij verenigen in het concept Humanergy Balance de ergonomisch beste lichtkwaliteit voor het welzijn van de mens met een verantwoorde omgang met de natuurlijke grondstoffen. Eigen verkoopvestigingen in twintig landen en handelsvertegenwoordigingen in nog eens vijftig andere landen vormen een internationaal netwerk van specialisten en configuratiepartners voor gekwalificeerd lichtadvies, deskundige configuratie­ ondersteuning en een omvangrijke service. Licht en duurzaamheid  Trouw aan de ondernemingsfilosofie “Met licht willen wij belevingswerelden creëren, het werk vergemakkelijken, de communicatie bevorderen en de veiligheid verhogen, dit alles in het volle bewustzijn van onze verantwoordelijkheid voor het milieu” biedt Zumtobel hoogwaardige, energie-efficiënte producten en let ze tegelijk op een milieuvriendelijke productie die zuinig omspringt met onze natuur­ lijke grondstoffen. zumtobel.com/duurzaamheid

Kwaliteit ... met 5 jaar garantie. Zumtobel biedt als wereldwijd toonaange­ vende verlichtingsfabrikant bij registratie tegen ten laatste 90 dagen na factuurdatum een vijfjari­g e fabrieksgarantie op Zumtobel merk­ producten conform garantievoorwaarden op zumtobel.com/5jaargarantie aan.

Art. Nr. 04 570 044-NL 06/13 © Zumtobel Lighting GmbH De technische inhoud weerspiegelt de stand op het moment van het ter perse gaan. Wijzigingen voorbehouden. Informeert U zich bij Uw bevoegd verkoopbureau. Omwille van het milieu: Luxo Light wordt chloorvrij gebleekt en komt uit duurzaam beheerde bossen en gecontroleerde bronnen.

natureOffice.com | DE-101-933021 natureOffice.com | AT-101-130426 pefc.org

PEFC/06-38-214

Spots en stroomrails

Modulaire lichtsystemen

Downlights

België N.V. Zumtobel Lighting S.A. Rijksweg 47 – Industriezone Puurs Nr. 442 2870 Puurs T +32/(0)3/860.93.93 F +32/(0)3/886.25.00 [email protected] zumtobel.be Nederland N.V. Zumtobel Lighting Zinkstraat 24-26 4823 AD Breda T +31/(0)76/541.76.64 F +31/(0)76/541.54.98 [email protected] zumtobel.nl

Inbouwarmaturen

Opbouw- en pendelarmaturen

Headquarters Zumtobel Lighting GmbH Schweizer Strasse 30 Postfach 72 6851 Dornbirn, AUSTRIA T +43/(0)5572/390-0 [email protected] zumtobel.com

Staanlampen en wandarmaturen

Lichtlijnsystemen en individuele lichtbalken

Halarmaturen en spiegelprojectiesystemen

Armaturen met een hogere beschermklasse

Gevel-, media- en buitenarmaturen

Lichtmanagement

Veiligheidsverlichting

Medische verzorgingssystemen