travel!
www.meridiantravel.nl
BASKENLAND: EEN BEZOEK WAARD!
meridian
b r e n g t
d r o m e n
b i n n e n
h a n d b e r e i k
GOUDEN DRIEHOEK
CHINA, VIETNAM, LAOS, THAILAND EN BIRMA
OOSTENRIJK AUSTRALIË BRAZILIË S PA N J E November/December 2008 Adviesprijs €4,25
VERGETEN VERHALEN DE NATUUR ALS REISGENOOT PANORAMA GROEN TOERISME IN THAILAND BOEK ONVERGETELIJKE WANDELINGEN DIE JE GEMAAKT MOET HEBBEN INS & OUTS WENEN
!REIZEN
De Gouden Driehoek
34 - Kijk op www.meridiantravel.nl
Over opiumbaronnen, gouden Boeddha’s, zwarte Thai en rode Dao Het gebied waar China, Vietnam, Laos, Thailand en Birma samenkomen, behoort tot de etnisch rijkste streken op aarde. Meer dan honderd verschillende volken leiden er een tijdloos bestaan te midden van uitgestrekte jungle. Maar ook hier verandert de wereld. Want hoe staat het met het witte goud waaraan het gebied zijn naam dankt? T E K S T & F O TO G R A F I E J A N K N A A P E N
I
n een legergroene Chinese jeep verlaten we het dal van de Rode Rivier. Mijn chauffeur heet Ho. Hij zegt niks, maar rijdt safe. Voorbij Moc Chau begint het landschap in snel tempo te veranderen. Leger en wilder. De weg wordt slechter, de kleine dorpjes nog kleiner.
In Son La maken we een korte stop. Ho verdwijnt het café in en ik loop de markt op. Vrouwen verkopen er hun waren. Rijst uiteraard, fruit en zijderupsen. In een hoekje van de markt zit iemand met papaverzaad. Maar vooral zijderupsen, veel zijderupsen. Dat is geen wonder want alle vrouwen dragen hier zijde.
Kijk op www.meridiantravel.nl - 35
!REIZEN Openingspagina: Jonge monniken nemen een pauze tussen de lessen door, Luang Prabang (Laos) Rechterpagina: Rijstvelden in Noordwest-Vietnam. Hoewel opium hier en daar nog verbouwd wordt, zijn rijst en suikerriet de allerbelangrijkste gewassen Onder: Wat Xien Thong, Luang Phrabang (Laos)
men tussen de velden. In de grote houten huizen op palen wonen de zwarte Thai, vertelt Hung. Gekleed in het zwart, vandaar de naam. Een half uur later rollen we door een dorp van bamboehuizen. “Rode Dao,” zegt Hung, zo genoemd omdat ze grote rode tulbanden dragen. Niet lang daarna bereiken we een hoog gelegen vallei waar de Hmong wonen, weer een andere groep. Ik zie kinderen lopen met vogelvallen en mannen met indrukwekkende geweren. Nog tientallen andere volken wonen hier, vertelt Ho. Elk met een eigen kleding- en bouwstijl en taal. Ho kan ze geen van alle verstaan. “Grenzen zeggen deze mensen niks,” zegt hij. “De Thai wonen hier al langer, maar sommige andere groepen zijn een paar generaties geleden pas uit China, Laos of Birma gekomen.” Net als hun familie daar, zaaien ze graag af en toe een veldje papavers tussen de kleefrijst. Voor zichzelf of voor de opiumkits in Hanoi. Regelmatig zien we de kleine roodgekleurde veldjes op de groene hellingen.
Cultureel erfgoud Strakke roze en groene bloesjes boven zwarte rokken. Een
Luang Prabang, een paar maanden later. Dit is de tweede stad
uiterst elegante dracht. De rust en kalmte van deze mensen
van Laos, maar vanuit de lucht niet meer dan een ministadje
dalen als een weldadige koelte over mij heen, na de hektiek
op een schiereiland aan de Mekong. Maar dé manier om
van Hanoi. Die kalmte is overigens weg zodra de buitenlan-
Luang Prabang te benaderen, is over water. Stroomafwaarts
der ontdekt wordt. Kinderen vluchten, vrouwen deinzen
tuffend in een slow boat over de Mekong, vanuit Muangxai
terug, giechelend achter hun hand. Na een half uurtje is men
aan de Thaise grens. Eerst de lange, lome bootreis op de goud-
gewend aan de witte alien en kan ik contact maken. Niemand
bruin glimmende rivier. Een eindeloze herhaling van wuiven-
praat Frans, laat staan Engels. Deze mensen behoren tot het
de bamboe, onderbroken door oeverscènes van vissers, was-
Khang-volk, dat wordt in elk geval duidelijk.
sende vrouwen en groepjes bamboehutten tegen een achtergrond van nooit eindigende bosheuvels. Dan ineens is daar
Geweren
die verborgen stad in de jungle.
We zijn vlakbij de grens. Regelmatig klimmen we naar kleine
Al vanaf de zesde eeuw was dit stadje zetel van koningen en
pasjes, van waar je ver Laos inkijkt: een eindeloos groen, gol-
prinsen. Handel tussen China en de andere gebieden aan de
vend berglandschap. De dalen worden smaller en de velden
Mekong, en de oorlogen die koningen van hieruit voerden,
kleiner. Steeds minder auto’s en steeds meer ossenkarren.
deden Luang Prabang opbloeien. ‘De Gouden Stad’ werd het
Kinderen rijden op slome buffels met alleen een touwtje door
in de zestiende eeuw genoemd. Met de vergaarde rijkdom
de neus. Aardverschuivingen blokkeren steeds vaker de weg,
werden talloze tempels gebouwd, gevuld met vergulde boed-
die ook op de betere stukken niet meer dan een modderspoor
dhabeelden. Deze wats, in een setting van fraaie Franse kolo-
is. Maar de Chinese jeep voelt zich thuis in de modder, zo
niale gebouwen, heeft het stadje de titel van Unesco
blijkt, en Ho ook. Hoe dieper de neus van de jeep erin duikt,
Werelderfgoed bezorgd.
hoe spraakzamer hij wordt. “Dit is nog niks. Je moet hier in
Maar een centrum voor de opiumhandel is dit nooit geweest.
het regenseizoen komen!”
Ook bij navraag vind ik in de hele stad geen enkele opiumkit.
Om de paar uur passeren we een dorpje van tien tot twintig
Dan maar dichter naar de bron: Muang Sing, pal aan het drie-
houten huizen. Het zijn prachtige groene oases van palmbo-
landenpunt van Laos, Birma en China.
36 - Kijk op www.meridiantravel.nl
Superklaprozen
anderen, en niet zo’n beetje. “Wat Chinezen willen, gebeurt
In een stokoude taxi maak ik de tweedaagse tocht door de ber-
hier,” zegt hij. Zijn Engels is simpel maar doeltreffend.
gen. Muang Sing telt drieduizend inwoners maar het lijken er
“Sommige dingen goed, veel dingen slecht. Kappen jungle bij-
veel meer. Op het busstation is het een komen en gaan van
voorbeeld heel slecht. Beetje geld voor ons, veel geld voor
bussen, taxi’s en pick-ups. Chinese vrachtwagens rollen in
China. Hout gaat naar China, daarna suiker ook naar China.”
colonne voorbij. China is dichtbij, zoveel is duidelijk. Maar de
Hij doelt op de suikerrietplantages die de Chinezen op de
gezichten op straat wijzen niet alleen naar het land van de
kaalgeslagen bodem laten planten. “Zeg jouw vrienden: snel
Grote Broer. Laotiaanse bergvolken als de Thai Lü en Thai
naar Laos komen, nu nog groen!” Hij glimlacht, maar zijn
Neua domineren het straatbeeld, naast zwarte Thai, Hmong,
ogen staan bezorgd.
Mien en heel veel Akha. Dat laatste is een goed teken, want de
Ik vraag naar opium. Muoc lacht, nu uitbundig. “Willen alle
Akha hebben de naam echte hardcore opiumtelers te zijn
buitenlanders weten!” De opiumproductie is de laatste jaren
Ik kies een guesthouse even buiten de stad. De eigenaar heet
flink gedaald, zegt hij, want het is nu illegaal. De Laotiaanse
Muoc, een vlotte veertiger met een onwaarschijnlijk aansteke-
regering streeft naar de totale opheffing ervan. Maar oude
lijke lach. Hij heeft Muang Sing in de laatste tien jaar zien ver-
gewoontes sterven langzaam. Generaties lang was het de
Kijk op www.meridiantravel.nl - 37
Khün-man in een dorpje nabij Kentung (Birma)
38 - Kijk op www.meridiantravel.nl
Vanaf de Mekong lijkt Laos één groot mistig oerwoud
Kijk op www.meridiantravel.nl - 39
!REIZEN
40 - Kijk op www.meridiantravel.nl
Linkerpagina: Monniken in Kentung (Birma) spelen het traditionele Birmaanse balspel Onder: Zonsondergang boven de Mekong bij Luang Prabang
belangrijkste bron van externe valuta, vooral Chinese Yuan,
Cowboyverhalen
zegt Muoc. En door de aanleg van een nieuwe weg naar China
Als er een plaats de titel ‘hoofdstad’ van de Gouden Driehoek
zal de ‘export’ alleen maar makkelijker gaan.
verdient, is het wel Kentung, in het oosten van Birma. Niet
Ik huur een fiets om een kijkje te nemen buiten het stadje. Al
zozeer vanwege het goud dat er blinkt, maar om alles wat zich
snel ben ik tussen de rijstvelden en suikerrietplantages. Het
hier rondom het witte goud heeft afgespeeld, en zich wellicht
loopt tegen het einde van de middag en ik ontmoet veel men-
nog steeds afspeelt. Tot eind jaren negentig had de Birmaanse
sen die terugkomen van de velden, de schoffels, hakken en
overheid hier nagenoeg niets te zeggen. Hier ligt de bron van
spades over de schouder. Het zijn allemaal Akha, te herken-
alle cowboyverhalen - waarvan vele waar - over privé-legers,
nen aan hun zwarte kleding met kleurige biezen, de hoeden
al dan niet met een etnisch vaandel, die hun wapenaankopen
versierd met zilveren munten. Volgens officiële bronnen ver-
financierden met opiumgeld. Wereldberoemd werd de naam
bouwden in 2000 nog bijna de helft van de Akha-dorpjes
van Khun Sa, de laatste grote opiumbaron en hoog op de lijst
papaver voor de opium. Dat moet nu een stuk minder zijn.
met gezochte personen van de CIA. Hij bood de Amerikanen
Papavervelden zie ik niet, wel hier en daar wat van die vrolijk
openlijk zijn hele opiumvoorraad tegen een zacht prijsje aan,
bloeiende mega-klaprozen, in moestuintjes achter de huizen,
zodat hij met pensioen kon. Hij kreeg natuurlijk geen ant-
tussen de uien en de sla.
woord. Uiteindelijk kwam zijn pensioen toch vervroegd,
Kijk op www.meridiantravel.nl - 41
!REIZEN
42 - Kijk op www.meridiantravel.nl
Linkerpagina: Vergulde boeddhabeelden in Wat Jong Kham in Kentung (Birma). Khün-vrouwen in een dorpje nabij Kentung (Birma). Akha-jongetjes in Muang Sing (Laos) Onder Khang-vrouwen op de markt van Son La verkopen zijderupsen
dankzij een deal met de Birmaanse regering. Daarmee kwam een einde aan een tijdperk. Kentung is geen toeristische trekpleister. Het mist de spectaculaire setting en de tempelweelde van Luang Prabang, al heeft een wel een aantal fraaie wats. Maar de liefhebber van out of the way places heeft het veel te bieden. Zoals het gebrek aan toeristen. Het verschil met
‘Tot eind jaren
niet?” vraag ik aan Sam, die in alle boekjes
negentig had de
kun je wel raden,” zegt hij, “zo kom je nooit
Birmaanse overheid
dingen ziet...” Hij heeft trouwens wel een
hier nagenoeg
smotor. En zo breng ik vier dagen door
niets te zeggen’
wekkende snelheid scheurend over mod-
Luang Prabang kan niet groter zijn. Er is één goed hotel, waar vooral officials uit Yangon slapen.
als trekkingautoriteit genoemd wordt. “Dat echt ver van Kentung. Ze willen niet dat je oplossing voor die beperking: zijn crosachterop een rood gevaarte, met duizelingderige bergpaadjes, waar ik niet eens zou willen lopen.
Ook hier is het weer een feest voor culturele antropologen. We bezoeken dorpjes van Akha, Lisu, Khün en Wa. Ik heb geen
Zwarte glimlach
idee wat voor praatjes Sam over mij vertelt, maar overal ont-
Kentung is ingesteld op backbackers die niet terugdeinzen
moeten we stralende glimlachen. Nou ja, stralend: zwarte
voor een lange hobbelrit in een met twintig anderen gedeelde
glimlachen om precies te zijn. Het eindeloos kauwen van
pick-up, vanaf Tachilek aan de Thaise grens. Restaurants zijn
betelnoten heeft de meeste gebitten hier gitzwart gekleurd.
er van het lokale type, en daar ontmoet je natuurlijk vooral
Het is even wennen.In een welvarend ogend Wa-dorpje drin-
locals. Gezeten op van die typisch Birmaanse minikrukjes
ken we thee bij een familie. De keuken blijkt opvallend
maak je snel vrienden. Na drie dagen hetzelfde restaurantje
modern: veel glazen potten, maatbekers en een elektrische
gefrequenteerd te hebben, word ik op straat toegeroepen en
weegschaal. Sam knipoogt, en vertelt me als we buiten zijn:
nagezwaaid als ik langskom op mijn oude huurfiets.
“Opium mag niet meer, dus ze moeten wat anders. Wat je zag
Kentung staat bekend als trekkinggebied. Maar meer dan
was amfetaminefabricage. Is minder werk dan opium verbou-
dagtochtjes staan de autoriteiten niet toe. “Waarom eigenlijk
wen en niet moeilijk. Een kind kan het leren.” Q
Kijk op www.meridiantravel.nl - 43
