Mercator Magazine. Investeren in kennis. Floris Rutjes en Jan van Hest. Roots at the RU. Science & business in Nijmegen. Eredoctoraat Angela Merkel

Nummer 1 jaargang 1 2013

Mercator Magazine Science & business in Nijmegen

Eredoctoraat Angela Merkel

Interview

Mercachem

Investeren in kennis

Floris Rutjes en Jan van Hest

Roots at the RU

Faculty Club Huize Heyendael Een bijzondere locatie voor: - een stijlvolle vergadering - een lunch of diner - een symposium of seminar Ooit het statige middelpunt van landgoed Heyendael. Nu de stijlvolle ontmoetingsplek op de Campus. Hier kunt u genieten van een heerlijke lunch of sfeervol diner in het à la carte restaurant. Daarnaast is de Faculty Club Huize Heyendael de locatie bij uitstek voor een workshop, een vergadering en voor feesten en partijen.

Informatie en reserveringen: www.ru.nl/facultyclub [email protected] Geert Grooteplein Noord 9 6525 EZ Nijmegen T (024) 361 1282

Locatiemanager: de heer M.A. Buijs

BV Campus

BV Campus matcht uw huisvestingsvraag met de mogelijkheden binnen het Mercator Technology & Science Park of elders binnen het areaal van de Radboud Universiteit.

Meer informatie: www.ru.nl/bvcampus Bezoekadres: Heyendaalseweg 141 6525 AJ Nijmegen

Postadres: Postbus 9044 6500 KD Nijmegen T. (024) 361 1653 E-mail: [email protected] Accountmanager BV Campus: mw. M. Bronkhorst

Colofon

3

Mercator Magazine - Science & business in Nijmegen een uitgave van Craanen Communicatie Management & Consultancy

in samenwerking met Mercator Incubator Nijmegen

BV Campus Radboud Universiteit Nijmegen

Inhoud

Welkom bij Mercator Magazine! Postadres Craanen Communicatie (CCM&C) Postbus 1326 6501 BH Nijmegen Kantooradres Groesbeekseweg 4 6581 BH Malden www.ccmc.nl T. (024) 388 11 79 [email protected] Uitgever en hoofdredactie drs. Arie Craanen Redactie drs. Arie Craanen, Lous van Oijen, Jolanda van den Braak, drs. Roel van der Heijden MSc Fotografie Broer van den Boom Fotografie, Gerard Verschooten Fotografie, Dick van Aalst, RU Nijmegen Illustraties Merlijn Draaisma Vormgeving Studio Wijkamp Silvolde 2013© Sales & traffic Marly van Raaij (mediagegevens en tarieven op aanvraag) 024 388 11 79 [email protected] Oplage en verspreiding 3.000 exemplaren Verspreiding naar innovatieve bedrijven in de regio Nijmegen en Arnhem en grootste (inter)nationale ­bedrijven in Nederland op het gebied van life sciences, food technology, farma, ICT, telecom, medische sector, ingenieursbureaus, financiële instellingen en investerings­ maatschappijen. Deelnemende bedrijven ontvangen exemplaren voor verspreiding naar hun relatiebestand. Overige verspreiding naar onderzoekscentra, relevante overheidsorganisaties en Instellingen. Auteursrechten voorbehouden © Craanen Communicatie Management & Consultancy Niets uit deze uitgave mag zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever worden openbaar gemaakt of verveelvoudigd. Gegevens zijn ontleend aan betrouwbaar te achten bronnen. Redactie en uitgever kunnen evenwel geen aansprakelijkheid aanvaarden voor eventuele onjuistheden.

Dit eerste nummer van Mercator Magazine biedt u informatie over science & business in Nijmegen. Op raakvlakken van innovatieve bedrijven en universitair onderzoek zijn veel nieuwe ontwikkelingen die wij graag met u willen delen. Dat doen we in dit magazine. En dat doen we ook op locaties bij de Radboud Universiteit, o.a. in de gebouwen van Mercator Technology & Science Park Nijmegen. Daar ervaren wij dagelijks de Mercator-dynamiek van science & business met talrijke innovaties. Het is twintig jaar geleden dat de Nijmeegse universiteit en gemeente het initiatief namen voor deze Mercator-ontwikkeling. Sindsdien is er veel gerealiseerd, zoals het ontstaan en de groei van zo’n 600 spin off-bedrijven uit de universiteit, die samen nu voor ruim 5000 arbeidsplaatsen zorgen. Het Mercator Science Parkcomplex is meegegroeid en omvat inmiddels vier gebouwen met moderne faciliteiten, een Innovation Lab en tal van incubator-activiteiten om nieuwe spin offs te stimuleren. Onderzoekers en studenten worden uitgedaagd tot maatschappelijke toepassingen van wetenschappelijke kennis. Die ontstaan o.a. uit researchprojecten, uit samenwerking met innovatieve bedrijven en uit initiatieven voor de start van nieuwe bedrijven. Voor innovaties van morgen zijn nieuwe investeringen nodig van alle betrokkenen. Dat is een kwestie van welbegrepen eigen belang. De rol van de overheid is deze maand onderstreept bij het lustrum van de Radboud Universiteit, bij de uitreiking van een eredoctoraat aan natuurwetenschapper en bondskanselier dr. Angela Merkel, in de toespraken van rector magnificus prof. dr. Bas Kortmann en bestuursvoorzitter prof. dr. Gerard Meijer van de Radboud Universiteit Nijmegen. Wetenschappelijk onderzoek en innovaties kennen geen grenzen. Onderzoekers en ondernemers weten elkaar zowel regionaal als nationaal en internationaal te vinden voor nieuwe initiatieven. Daaraan willen wij graag bijdragen met Mercator Magazine. ir. drs. Antoine Fraaij, BV Campus Radboud Universiteit Nijmegen

drs. Hein van der Pasch, Mercator Incubator Nijmegen

Inhoud Interview Bert Jeene wethouder EZ Nijmegen Mercachem: roots at the RU Hekkelman: vraagbaak voor innovatieve starter CCC Projects & Engineering: innovatiepartner Interview Floris Rutjes en Jan van Hest, IMM RU Fotoimpressie BètaBedrijvenBeurs RU knooppunt van science & business Rabobank: linking pin in innovatieproces ICT Netwerk Nijmegen  Promise Based Logistics: logistiek als marketing tool Interview Joris Veltman Translational Genomics ADD Benelux: kennis, ruimte en equipment Arnold + Siedsma: octrooi geeft product meerwaarde Fotoimpressie 29e Music Meeting Park Brakkenstein Hortus Arcadië: verborgen schatten in Nijmegen

4 6 7 8 10 15 16 19 20 21 22 24 26 28 29

4

Wethouder Bert Jeene:

‘Ondernemende wetenschappers of wetenschappelijke ­ondernemers zijn de voortrekkers van nu!’

“Maar liefst 50% van de Nijmeegse beroepsbevolking is HBO of universitair o ­ pgeleid”, opent drs. Bert Jeene, wethouder EZ gemeente Nijmegen. “Daarmee behoren we tot de absolute top van Nederland. Willen we vanuit economisch perspectief concurreren op de wereldmarkt, dan moeten we het hebben van kennis. Innovatie is een must, kennis is hierbij de sleutelfactor. Het gaat er niet om òf we moeten innoveren, maar in welk tempo we dat doen. Je kunt wel broeden op die ene geniale vinding, maar in hoog tempo veel kleine innovatiestapjes maken, zet meer zoden aan de dijk.”

Economisch beleid Tekst: Arie Craanen Fotografie: Broer van den Boom

Kennisvalorisatie is geen vies woord meer De centrale ligging aan de Waal, de A15 en de A73, tussen de Randstad en het Ruhrgebied, temidden van de vliegvelden Eindhoven, Weeze, Schiphol en Düsseldorf maakt Nijme­gen internationaal goed bereikbaar. Maar het gaat volgens Bert Jeene om meer dan alleen de centrale ligging. “Ondernemende mensen maken de stad. Dat hoeven niet alleen ondernemers te zijn, dat kunnen ook entrepreneurs zijn die binnen de Radboud universiteit, een HBOinstelling of een ambtelijke organisatie werken. Bij de universiteit zag je de laatste 10-15 jaar twee belangrijke ontwikkelingen. De universiteit is van kleur verschoten, ze is naast een alfauniversiteit steeds meer ook een bèta-universi-

teit geworden. Dat wordt nog eens versterkt doordat geneeskunde ook steeds technischer en meer bèta-gericht is geworden. In de tweede plaats zie je dat de academische wereld ook haar houding naar de omgeving heeft veranderd. Ik herinner me nog een openbare discussie die we een jaar of 10 geleden voerden over de relatie tussen de universiteit en het MKB. Er werd letterlijk gezegd: ‘Ach, als het regionale MKB wat wil, dan kijken ze maar op onze website’. Zo’n uitspraak is nu ondenkbaar, de wetenschap heeft nu een open houding naar het bedrijfsleven. Men werkt meer samen, denkt veel meer marktgericht. Kennis­valo­risatie is geen vies woord meer.”

Economisch Raad Nijmegen Hij vervolgt: “De slogan ‘kennis, kunde, kassa’ was jaren geleden zoiets als vloeken in de kerk, maar is nu actueler dan ooit. Harvard is het beste voorbeeld hoe deze drie compo-

nenten naadloos in elkaar grijpen, elkaar versterken en kruisbestuiven. Amerika leerde ons dat er tussen die drie termen ‘loops’ zitten. Vanuit het kassa-denken wordt niet alleen de kunde geactiveerd, maar ook de ontwikkeling van kennis en vice versa. Een vruchtbare wisselwerking, daar geloof ik ook heilig in. We zien dat vanuit de universiteit door deze open marktgerichte houding veel spin-offs zijn ontwikkeld. Op de universiteit zit nog heel wat potentie. Überhaupt kijkt de jongere generatie wetenschappers heel anders naar hun eigen rol in de samenleving. In Nederland hebben we op dit moment zo’n 750.000 ZZP-ers. In 2000 waren dat er hooguit 150.000. Onder de 600.000 die erbij zijn gekomen zitten behalve bouwvakkers, ambachtslieden en dienstverleners, ook veel wetenschappers die voor zichzelf zijn begonnen. Ze hebben een drive om met hun kennis zelfstandig ondernemer te zijn in netwerken

5

Economisch beleid

met anderen. Dat is nu precies de dynamiek die dragend zal zijn voor de economische samenleving in Nijme­gen. Nijmegen biedt door de gunstige voorwaarden veel economische kansen: een hoogopgeleide bevolking, entrepreneurship alom, aanwezige kennisinstituten, een centrale ligging en een goed woon- en werk­klimaat. De omstandigheden voor innovatie zijn perfect, nu moeten we dit alleen versnellen om er economisch de vruchten van te plukken. Dat is de reden waarom we de Economisch Raad Nijmegen (ERN) hebben opgericht. Dit is een structureel netwerkoverleg die de leiders uit het veld verbindt. WE hebben het dan over vertegenwoordigers van de lokale politiek, bestuurvoorzitters van RU, UMC St. Radboud, HAN, ceo’s en bestuurders van diverse grote bedrijven zoals Synthon, Has­koning en NXP. Het is meer dan alleen denktank, want de ERN entameert ook gezamenlijke, strategische programma’s. Nijmeegse be­drijven en kennisinstellingen concurreren niet alleen nationaal, maar steeds meer wereldwijd. De ERN legt daarom de focus op versterking van wat al sterk is en sluit aan bij het topsectoren-beleid van Nederland. Hierin heeft de regio Nijmegen een erkende sterke internationale positie in de sector Life Sciences & Health. Dit stimuleert niet alleen de lokale economie, maar komt tevens de werkgelegenheid ten goede.”

Nijmegen als vierde economische macht van Nederland Broedplaatsen voor kennisintensieve bedrijven zijn Mercator Incubator op campus Heyen­daal en

Science Meets Business (SMB) op de Radboud campus. Eén van de strategische projecten van de ERN is de ontwikkeling van de derde incubator Novio Tech Campus, waar innovatieve technologieën met onder andere semiconductors een grote rol spelen. “Iedere theorievorming over innovatie gaat ervan uit dat innovatie plaatsvindt op de ‘crossing’ tussen twee vakgebieden. Bijvoorbeeld kunnen we onze kennis over semiconductors combineren met de medische kennis over diagnostiek. Of er nu qua vakgebied hele strakke verschillen zitten tussen de drie incubators, is eigenlijk niet zo relevant. Het gaat erom dat spin-offs de mogelijkheid krijgen om verder te groeien en te ontwikkelen in eigen regio. Een nieuwe creatieve omgeving met andere kennisbedrijven zorgt weer voor nieuwe kruisbestuiving en innovatie. Een vliegwieleffect. Er is veel belangstelling voor vestiging van kennisintensieve bedrijven in onze regio. Nijmegen heeft de ambitie om naast Amsterdam, Rotterdam en Eindhoven, de vierde economische macht van Nederland te worden. We denken dat we dat kunnen bereiken. De vestiging van het Heinz Innovatie Center laat zien dat we als kennisregio volop in de belangstelling staan. De gemeente Nijmegen stimuleert van haar kant zoveel mogelijk de kennisontwikkeling en kennisexport. We hebben goede innovatielijnen met Twente, Wageningen en Eind­ hoven. Met de ERN brachten we onlangs nog een bezoek aan Leuven, waar men heel succesvol is in het vermarkten van kennis. Je kunt innovatie versnellen door goede verbindingen te leggen, zowel in eigen regio als daarbuiten.”

Prettige woonomgeving belangrijk De Amerikaanse socioloog Richard Florida gaf jaren geleden al aan dat de stad de belangrijkste sociale en economische organisator van deze tijd is. Florida stelt dat steden en regio’s die openstaan voor allerlei mensen en een levendig cultureel klimaat hebben, hoger scoren op innovatie en inkomensgroei. De succesformule voor de stedelijke economie en het vestigingsklimaat voor bedrijven zijn talent, technologie en tolerantie. Bert Jeene kan dit alleen maar beamen en zit volledig op dezelfde lijn. “We hebben het Heinz Innovatie Centrum hier niet alleen binnengehaald vanwege onze aanwezige kennis, maar vooral ook omdat Nijmegen een gezellige binnenstad heeft en een prettige woonomgeving biedt voor medewerkers. Cultuur, creativiteit en talent zijn hier volop aanwezig. Bovendien prachtige natuur onder handbereik. We moesten concurreren met grote steden in binnen- en buitenland, maar Heinz koos toch voor Nijmegen. We hebben het Expat Platform Nijmegen om buitenlandse kenniswerkers van internationale bedrijven die hier zijn gevestigd te ondersteunen en hen te laten voelen dat ze welkom zijn. Deze expats zijn in hun thuisland uiteraard weer de beste ambassadeurs van onze stad. Zo proberen we onze kenniseconomie en ons goede vestigingsklimaat ook over de grens uit te dragen. Niet met fancy wervingsacties, maar op de inhoud.”

Kennisintensivering en banen­ perspectief “Kenniseconomie heeft de toekomst, hoogwaardige arbeid schept nieuwe mogelijkheden. Laagwaardige arbeid verplaatst zich al snel naar het buitenland. Nijmegen heeft niet alleen een relatief hoog opgeleide beroepsbevolking van en veel kennisbedrijven. Nijmegen werkt ook aan de upgrading van andere sectoren. Een voorbeeld is de oprichting van het Logistiek Expertise Centrum (LEC) gericht op kennisintensivering van de logistieke sector. In onze logistieke sector werken behoorlijk wat mensen op MBO-niveau. Met toegevoegde kennis kun je voor hen een nieuw banenperspectief bieden. Logistiek is namelijk meer dan iets van A naar B brengen. Value added logistics is ook een innovatieproces, waarbij het vliegwieleffect snel merkbaar is. Kortom, de kenniseconomie zijn wij, niet alleen de mensen in de witte jassen. Het gaat om veel innovatiestapjes in een hoog tempo en slimme verbindingen leggen, dan winnen we de slag. Ik ben zeer positief over de potentie van onze regio. Bedrijfsleven en wetenschap kunnen door samenwerking elkaar alleen maar versterken. De voortrekkers van deze tijd zijn de ondernemende wetenschappers of de wetenschappelijke ondernemers!”

6

Presentatie

Mercachem: roots at the RU Mercachem is dé succes-story van een science bedrijf. Het bedrijf werd in 1997 opgericht door Frank Leemhuis en Eelco Ebbers, beide gepromoveerd aan de RU in de groep van Binne Zwanenburg hoogleraar Organische Chemie. Momenteel telt Mercachem 130 medewerkers, waaronder meer dan 110 chemici. Alleen al in het eerste kwartaal van 2013 kwamen er 14 nieuwe chemici in dienst. In 2007 won Mercachem de Mercator Award als meest succesvolle spin-off van RU en in 2010 kreeg het bedrijf het predicaat ‘Entrepreneur of the year 2010 of Nijmegen city’. Mercachem werd in 2012 door Deloitte (‘Best Managed Companies’-programma) als een van de best geleide bedrijven van het midden- en grootbedrijf van Nederland gekwalificeerd. Mercachem scoort niet alleen goed op innovatie, maar ook op het gebied van strategie, management, mensen en cultuur.

Chemische syntheses “Bij de start was ons doel om voor bedrijven specifieke chemische stoffen te synthetiseren die niet beschikbaar waren in de standaard catalogi van leveranciers van chemicaliën”, blikt Frank Leemhuis terug. “We begonnen met vier zuurkasten in het gebouw van de faculteit scheikunde aan het Toernooiveld in een practicumlokaal dat niet werd gebruikt. Ideaal voor ons als startend bedrijf, omdat we zo de investeringskosten in werkplekken relatief laag konden houden. We konden bovendien gebruik maken van de analytische afdeling van de faculteit. De eerste klanten kwamen uit het netwerk dat ik had opgebouwd tijdens mijn eerste baan, uit de contacten van promotoren en gewoon door ‘cold calling’. Al snel konden we de eerste collega’s in dienst ne-

men die meestal in Nijmegen hun scheikunde studie hadden gevolgd. In de periode van 2001 tot 2003 kwam voor ons de grote doorbraak toen farmaceutische bedrijven op grote schaal de chemische syntheses gingen uitbesteden, onder meer aan ons. Onze klantenkring groeide snel, vooral vanwege onze hoge kwaliteit en goede service. Alles staat bij ons in het teken van zuivere stoffen afleveren met de juiste kwaliteit in de juiste hoeveelheid op het afgesproken moment.”

Banden met de RU Eelco Ebbers vult aan: “We groeiden in het scheikundegebouw al snel uit onze jas. Het gebouw zou sowieso worden afgebroken en daarom besloten we tot nieuwbouw van een eigen pand op bedrijventerrein Kerkenbos. Dat werd in 2006 opgeleverd en bood werkplekken voor 90 chemici. De banden met de universiteit hebben we bewust niet verbroken en we hebben daarom ook een vestiging in het Mercator 3-gebouw op het universiteitsterrein. We hechten grote waarde aan een goede relatie met de RU. Niet alleen omdat daar onze roots liggen, maar ook in het kader van specialistisch analytisch werk waarvoor we zelf de apparatuur niet in huis hebben. Bovendien werken we daar samen met andere gevestigde kennisbedrijven zoals Lead Pharma en Khondrion. Verder werven we aan de RU nieuwe werknemers en bieden we o.a. stageplaatsen aan voor RU- en HAN-studenten.”

Medicinale chemie

Oprichters en directie van Mercachem dr. Frank Leemhuis (l) en dr. Eelco Ebbers

Naast de chemische ondersteuning (custom synthesis) zette Mercachem vanaf 2005 ook in op proceschemie. Vanaf 2008 richt Mercachem zich tevens op de medicinale chemie, het ontwerpen en synthetiseren van mogelijk nieuwe geneesmiddelen. Ook in 2013 groeit Mercachem nog steeds en bij gebrek aan ruimte en beschikbare werkplekken op de vestiging Kerkenbos is de capaciteit in Mercator 3 inmiddels flink uitgebreid. De banden met de universiteit blijven daardoor onveranderd hecht. Van een startend bedrijf van twee personen is Mercachem in 15 jaar uitgegroeid tot een van de grootste en innovatieve Contract Research Organizations in Europa met klanten in heel Europa, Japan en Noord-Amerika.

www.mercachem.com

Presentatie

7

Hekkelman: vraagbaak voor innovatieve ­starter Hekkelman Advocaten & Notarissen kenmerkt zich door een breed scala van specialismen onder één dak, gebundeld tot een pragmatische en oplossingsgerichte aanpak. Voor startende kennisondernemers organiseert men workshops en vanaf juni is er voor deze doelgroep ook een kosteloze helpdesk operationeel.

Notaris Henk Oosterdijk helpt ondernemers bij de oprichting van vennootschappen en adviseert o.a. over bedrijfsstructuur en aandelenoverdracht. Advocaat Judith Schröder is gespecialiseerd in ondernemingsrecht en procedeert bij geschillen m.b.t. koopovereenkomsten, geschillen tussen aandeelhouders en bestuurders. Advocaat Eva Rotte, specialisatie Intellectueel Eigendoms­ recht en ICT, adviseert in de voorfase omtrent IE en procedeert waar nodig. Samen vormen zij een team binnen Hekkelman dat zich vooral ook richt op startende innovatieve kennisbedrijven.

Expertise en netwerk “Science bedrijven dienen zich goed te realiseren hoe ze omgaan met het vermarkten van hun vindingen en welke rechten ze daarbij hebben’, opent Henk Oosterdijk. “De basis hiervoor is de optimale structurering van hun bedrijf en de contracten omtrent samenwerking en eigendomsaspecten. De advocaat en de notaris bekijken de materie vanuit twee verschillende invalshoeken. Met deze teamsamenstelling bestrijken we zoveel mogelijk de vraagkant in de markt.” Judith Schröder: “De vraagstukken bij veel startende kennisbedrijven zijn meteen al vrij ingewikkeld. Vooruitlopend op het succes van je bedrijf moeten allerlei zaken adequaat zijn geregeld, qua structuur, qua eigendomsverhoudingen, qua fiscaliteit. Hekkelman heeft veel specialisten in eigen huis en beschikt daarnaast over een breed netwerk van externe deskundigen voor specifieke vraagstukken. Startende kennisondernemers bieden we extra ondersteuning, bijvoorbeeld met een workshop die we onlangs samen met de Rabobank, Mercator Incubator en Q-accountants organiseerden. Op 18 juni a.s. komt hierop een vervolg waarbij ook PPM Oost betrokken is, men kan zich hiervoor aanmelden via: www.hekkelman.nl. Ons advies bestrijkt een breed spectrum en is vooral op de praktijk gericht.” “Niet iedere wetenschapper is per definitie een ondernemer”, aldus Eva Rotte. “Goed advies inwinnen vanaf de start is dan ook essentieel. Bij de bescherming van je IE-rechten kan het cruciaal zijn dat je idee of vinding geheim is gebleven. Startende ondernemers zijn enthousiast over hun idee en willen dat overal laten zien en aan iedereen vertellen. Dat kan ‘dodelijk’ zijn voor de bescherming van je IE. Ook als je de IE-aspecten niet goed hebt geregeld met je medeaandeelhouders en je krijgt later onenigheid, dan kun je veel problemen krijgen.”

Echtscheiding gemakkelijker dan uitknippen van aandeelhouder Henk Oosterdijk knikt: “Het komt in de startfase regelmatig voor dat betrokken adviseurs en investeerders hun inzet en inbreng bij gebrek aan cash met aandelen willen verrekenen. Hoe ga je

V.l.n.r mr. Judith Schröder, mr. Henk Oosterdijk en mr. Eva Rotte

daarmee om, wil je zo’n aandeelhouder er wel bij hebben? De verwachte ‘pot met geld’ is nog niet eens in zicht, maar je moet nu al praten over een mogelijke verdeling en een deel van je vinding afstaan aan een geldschieter. Zonder centen kun je echter ook niet verder. Maar wie betaalt, bepaalt. De wetenschapper moet nog wennen aan dit principe en moet zich dus goed laten adviseren.” “Een echtscheiding is gemakkelijker te regelen, dan het uitknippen van een aandeelhouder”, benadrukt Judith Schröder. “Goed ondernemen is anticiperen op de toekomst, een kwestie van goed verwachtingsmanagement. Wij investeren bewust met kosteloze workshops en helpdesk in de relatie met innovatieve starters. Als je hen op die manier succesvol mee in het zadel helpt, dan zet je de eerste stap naar een loyale lange termijn­ relatie!”

Helpdesk Innovatieve Starters Om kennisondernemers al in de startfase te helpen met juridische/ notariële vraagstukken heeft Hekkelman een gratis telefonische helpdesk opgezet. Innovatieve starters kunnen tijdens dit vragenuur met hun basale vragen terecht en krijgen op jaarbasis twee keer een half uur kosteloos advies. Dit vragenuur is elke maandag van 14.00 uur tot 15.00 uur bereikbaar. Voor meer informatie over deze helpdesk bezoekt u www.hekkelman.nl of neemt u contact op met Judith Schröder tel.nr. (024) 382 83 93

8

Presentatie

CCC Projects & Engineering: innovatiepartner bij uitstek CCC Projects & Engineering is een snelgroeiend engineeringbureau in Malden met hoogopgeleide engineers in dienst. Directeur Dick Sas kan zelf bogen op een ruime ervaring als engineer in de semiconductor industrie. De drie C’s waarop de bedrijfsfilosofie is gebaseerd staan voor continuïteit, creativiteit en capaciteit. De continuïteit, in de zin van een vruchtbare lange termijn relatie met de klant. De creativiteit zit in het team ervaren ontwerpers en constructeurs. Capaciteit levert CCC Projects & Engineering b.v. als specialist in werktuigbouwkundige 3D CAD engineering inclusief het realiseren, testen en beproeven van prototypes. De onderneming biedt een creatieve oplossing voor het capaciteitsprobleem bij de klant die wil innoveren.

Door de inzet van specialisten in 3D CAD engineering m.b.v. Creo (Pro/Engineer) en Inventor in combinatie met de kennis van FEA analyses kan CCC Projects & Engineering kostengericht ontwerpen en de specificaties optimaal realiseren. Het engineeringbureau heeft ruime ervaring in de automotive-industrie, food sector, zonne-energie, machinebouw, halfgeleiderindustrie, agri-sector en medische industrie. Met name de medische sector is de laatste tijd voor het bedrijf een snel groeiende markt gebleken voor de creativiteit en expertise van het bedrijf.

Savas Bestuurderstoel Voor Savas Quality Seating werd een stoel voor bestuurders van treinen, bussen en metro’s ontwikkeld. Deze stoel is volledig aanpasbaar en instelbaar voor elk postuur en daar-

mee een ergonomisch hoogstandje. Er zitten tien motoren in en de stoel is uniek in zijn soort. CCC Projects & Engineering deed de hele productontwikkeling: ergonomische en mechanische ontwikkeling, engineering van de covering tot en met het hele inkooptraject van materialen. Er werden uitgebreide duurtesten uitgevoerd en inmiddels is de stoel in productie voor de Europese markt.

spuitgietdelen, accu, oplaadstation en design uit van ontwerp tot productiemodel.

Move-in brancard inrijhulp

CCC Projects & Engineering is betrokken bij de ontwikkeling van Sit & Heat, een verwarmd kussen c.q. terrasverwarmer met een extreem laag energieverbruik. Jorg Rijkschroeff, oprichter van Sit & Heat, won met zijn product de VROM ontwerpprijs en de Jan Terlouw Innovatieprijs. CCC Projects & Engineering deed conceptstudies voor diverse productfuncties en werkte

De medische sector is een belangrijke markt voor CCC Projects & Engineering. De Move-in is een ergonomische inrijhulp voor brancards in ambulances om fysieke overbelasting van het ambulancepersoneel te voorkomen. De opdrachtgever ReqCare kwam met een ruw prototype en CCC Projects & Engineering ontwikkelde dit door tot een productiemodel. In Nijmegen reden ambulances vier maanden proef met het prototype. Dat was dusdanig tevredenstellend dat de brancard inrijhulp in productie werd genomen. De eerste tien productiemodellen zijn besteld en worden ook voorlopig door CCC Projects & Engineering in kleine serie geproduceerd en geassembleerd.

Savas Bestuurderstoel

Sit en Heat

Sit & Heat

9

Presentatie

CCC Projects & Engineering

diensten

– Complete engineering projecten van idee tot eindproduct. – Capaciteitsondersteuning bij opdrachtgevers. – Engineering opdrachten voor opdrachtgevers. – Realiseren van prototypes in eigen werkplaats. – Testen en beproeven van ontwerp. – Ontwerpen van productiehulpmiddelen. – Uitvoeren van sterkteberekeningen. – Kostprijs engineering. – Training en workshops (in company).

Directeur Dick Sas in overleg met een collega

Siza benenbeweger Een uitvinding die samen met Siza/Het Dorp werd ontwikkeld, is de ‘benenbeweger’ voor ernstig meervoudig gehandicapte patiënten. Mensen die de hele dag bewegingsloos in een rolstoel zitten, vallen overdag in slaap. De levenskwaliteit wordt hierdoor beperkt. Rol­ stoelpatienten worden juist ’s nachts vaak wakker omdat ze dan bevrijd zijn. Met de benenbeweger wil men door lichaamsbeweging het dag-nachtritme herstellen, zonder te veel extra inzet en begeleiding van het toch al schaarse verzorgend personeel. Het apparaat is in hoogte en slag verstelbaar en activeert in cycli van tien minuten de lichaamsbeweging met interactiviteit in snelheid en beweging. Dick Sas: “Sommige patiënten merkten nu pas tot hun verbazing dat ze ook benen hadden.”

Rolstoeler OV-hulp Op dit moment is CCC Projects & Engineering bezig met een uniek project dat rolstoelers mogelijk maakt om geheel zelfstandig te kunnen

reizen met het openbaar vervoer. In 2030 moeten alle stations zijn aangepast en op hoogte zijn gebracht voor rolstoelers, maar dat zal vanwege de kosten nog wel wat voeten in de aarde hebben. Door de afnemende reisbudgetten worden gehandicapten steeds meer gedwongen zelfstandig vervoer te regelen. Het nieuwe product zou hiervoor een forse kostenbesparende oplossing zijn. Naast de technische oplossing wordt een totaalconcept ontwikkeld dat over heel Nederland kan worden uitgerold. CCC Projects & Engineering is bezig met de octrooiaanvraag voor de technische oplossing. Voorafgaande aan het project voerde CCC Projects & Engineering een uitgebreid internationaal haalbaarheidsonderzoek uit. CCC Projects & Engineering ziet de zorgmarkt als een belangrijke markt die zich de komende jaren nog sterk zal ontwikkelen en waaraan het bedrijf met zijn expertise een positieve bijdrage kan leveren.

T. (024) 388 1462, www.ccc-engineering.nl

Siza benenbeweger

Engineeringwinkel.nl Een nieuw internet-concept van CCC Projects & Engineering is www.engineeringwinkel.nl Dick Sas: “We krijgen regelmatig vragen van klanten die met een ruwe schets komen en snel een tekening nodig hebben. Met rapid prototyping kunnen we ook vrij snel een model leveren. De engineeringwinkel is letterlijk de winkel waar je even binnenloopt en wordt bediend. We hebben hier alle mankracht en equipment en kunnen snel schakelen. We hebben uitgebreide kennis van materiaalsoorten, spuitgiettechniek, plaatwerk, aandrijvingen en elektronica. Het gaat erom dat je begrijpt wat de klant wil en zijn kennis vertaalt in een produceerbaar iets. We kunnen hier verder proefopstellingen doen, haalbaarheidsonderzoeken uitvoeren tot en met productie in kleine series.”

Move-in brancard inrijhulp

10

Radboud Universiteit schittert door succesvolle spin-offs

prof. dr. Floris Rutjes (l) en prof. dr. ir. Jan van Hest

De RU is de bron van heel wat succesvolle spin-offs die talloze innovatieve toepassingen voortbrengen en goed zijn voor de regionale economie en werkgelegenheid. Van de grote onderzoeksinstituten van de RU is het IMM, het Instituut voor Moleculen en Materialen, op dit punt bijzonder vruchtbaar, ook naar Nederlandse maatstaven. Binnen IMM is moleculaire chemie een speciale kweekvijver voor kansrijke spin-offs. Daarom spraken we met prof. dr. ir. Jan van Hest en prof. dr. Floris Rutjes over science en business.

Interview

Tekst: Arie Craanen Foto’s: Broer van den Boom

“In onze tak van wetenschap gaat het over fundamenteel, nieuwsgierigheidgedreven onder­ zoek”, opent Jan van Hest. “Vaak zien we dat moleculen en materialen die we ontwikkelen niet alleen een fundamenteel onderzoeks­ belang hebben, maar dat we ook een toepassing vinden. Op dit punt hebben we een succesvolle geschiedenis en zijn we bedreven in het maken van die vertaalslag. Naast weten-

schappelijke publicaties zoeken we ook naar meerwaarde vanuit maatschappelijk oogpunt.”

Science èn business gaan samen? “Ja, wanneer we een nieuw molecuul of materiaal uitvinden, dan vragen we ons auto­ matisch af of we dat niet eerst moeten ­octrooieren voordat we gaan publiceren”, vult Floris Rutjes aan. Hij is samen met zijn collega Jan van Hest actief in het IMM, waar meer dan 200 chemici en natuurkundigen samen­

werken in het maken, begrijpen en beheersen van functionele moleculen en materialen. Jan van Hest vervolgt: “We hebben al jaren contacten met bedrijven en publiek-private samenwerkingsverbanden (PPS). Advanced Chemical Technologies for Sustainability (ACTS) is zo’n PPS tussen de Nederlandse overheid, universiteiten, onderzoeksinstituten en bedrijven op het gebied van duurzame ­chemie. Het doel is om duurzame innovatieve tech­ nologieën te ontwikkelen. Enkele interessante projecten zijn o.a. de integratie van ­bio­­synthese

Interview

en organische synthese en een project op het gebied van biokatalyse, waarbij Floris Rutjes een belangrijke rol heeft gespeeld. Een ander voorbeeld is het ‘process on the chip’-project, miniaturisering in microreactoren, dat vanuit Nijmegen is opgezet. Dat zijn samenwerkingsprojecten waarbij we een goede interactie hebben met bedrijven. Die hebben op hun beurt interesse in nieuwe technologie; wij zitten immers dicht bij toepassingen waarop men productmatig en ­marketingwise kan inspelen. Verder zijn we succesvol in initiatieven met het Dutch Polymer Institute (DPI) en de Technologie­stichting STW, waarvoor we in Nijmegen veel goede projecten weten in te dienen.”

Innovation Lab-concept Floris Rutjes: “Samenwerking met bedrijven is nog vooral programma-afhankelijk; bedrijven committeren zich in zo’n PPS aan het programma. We proberen nu meer en meer op een georganiseerde manier toonaangevende bedrijven te binden aan ons onderzoek. Een sterke brugfunctie naar grotere bedrijven wordt daarbij ook vervuld door spin-off bedrijven die uit ons onderzoek voortkomen. In die context is het Innovation Lab (iLab) ontstaan, ooit opgestart als een NWO-initiatief binnen het ACTS-programma waarin Jan van Hest een belangrijke rol speelde. Binnen de topsector chemie krijgt het iLab nieuwe ­impulsen voor valorisatie en innovatie. Men wil iLab namelijk als instrument inzetten om wetenschappelijke vindingen snel en effectief in commerciële producten om te zetten en zo een innovatieslag te maken. Ook op andere plaatsen in Nederland worden bij kennis­ instellingen iLabs opgezet. De iLabs zijn ­thematisch georganiseerd en verbonden met onderzoeksprogramma’s.” Nijmegen zette samen met Eindhoven het eerste iLab op en heeft vanwege de ruime ­ervaring een voorsprong en een leidende posi-

prof. dr. ir. Jan van Hest

11

tie. Niet voor niets zit Floris Rutjes in de ­regiegroep Chemie en is hij verantwoordelijk voor de opzet van nieuwe iLabs. Het iLab is een succesvol bewezen concept. Voor start-ups in de high tech sector is een goede infrastructuur heel belangrijk, maar het is meestal te duur om zelf faciliteiten in huis te hebben. Naast infrastructuur dient binnen de univer­ siteit wetenschappelijke kennis als basis voor innovaties en jonge bedrijven.

Groene chemie Eén van de ambities van de overheid is dat Nederland in 2050 een leidende positie heeft op het gebied van ‘groene’ chemie en tot de top 3 behoort van producenten van slimme materialen. Floris Rutjes licht toe: “Groene chemie is gericht op duurzaamheid en minder gebruik van milieu belastend materiaal. Dat betekent aanpassen van de processen of het gebruiken van alternatieve duurzame grondstoffen. De twee­de lijn is hoe we slimme materialen en methoden kunnen ontwikkelen. Zo is Jan van Hest bijvoorbeeld betrokken bij het bedrijf Gatt Technologies voor de ontwikkeling van een pleister waarmee je verwondingen en darmen na een operatie weer kunt herstellen.” Jan van Hest vult aan: “Binnen het plat­form Nijmegen Nanomedicine Alliance worden slimme technieken vanuit de moleculaire chemie ontwikkeld om de farma-industrie een stap voorwaarts te helpen. Onder andere de nanomotor, die we kunnen construeren uit een zelfassemblage proces. Zo’n nanomotor kan zich in het lichaam van A naar B voortbe­ wegen als je de juiste stimulus geeft. Deze technologie biedt interessante toepassingen voor medicijnen en in sensoren.” In Nijmegen zijn veel kansen voor samen­ werking. Floris Rutjes hierover: “We slaan ­nadrukkelijk de brug naar medische toepassingen en vergroten de maatschappelijke meer­ waarde van ons onderzoek. Het UMC, het

Nijmegen Centre for Molecular Life Sciences (NCMLS) en het Donders Centre for Brain & Cognition zijn op loopafstand, een unieke ­situatie voor gezamenlijke projecten.” “Ons adagium is ‘Molecule to man in 15 ­minutes’”, merkt Jan van Hest op,”van het mole­cuul tot aan de patiënt. We hoeven hier alleen maar de straat over te steken om zowel klinisch als preklinisch materialen te testen en informatie te krijgen over wat vanuit de medische hoek wordt verlangd.”

Integratie Nijmegen heeft met NXP ook toonaangeven­de chip-technologie. Hoe staat het daar met ­samenwerking? Floris Rutjes: “Er liep o.a. een omvangrijk ­samen­werkingsproject om stollingsgedrag van bloed te monitoren met een geminia­tu­ri­ seerde biochip. De uitlezing gebeurt door ­luminescentie. Ons onderzoek en NXP-tech­ nologie zijn beide in de biochip gebruikt. Nu moeten vervolgstappen worden ondernomen om dit product naar de markt te brengen. Dat is nog niet gebeurd.” “NXP heeft wel aangegeven dat ze microelektronica-kennis willen inzetten voor diagnostiek-ontwikkeling”, legt Jan van Hest uit. “Wij hebben op het gebied van micro-elektronica al een langdurige samenwerking met het Fraunhofer Institut in Duisburg. Hierin zijn ­diverse succesvolle projecten en spin-offs ontwikkeld, zoals FutureChemistry, en groeit de integratie van kennis voor micro-elektronica, micro-fluidics en organische chemie, die ­mogelijk ook interessant is voor NXP.”

Financiering fundamenteel onderzoek Fundamenteel onderzoek is kostbaar en het duurt vaak jaren voordat er met het vermarkten van toepassingen revenuen worden ­behaald. Overheidssubsidies zijn dan ook ­essentieel, maar helaas is hier onder meer van-

GuruScan - ken de expert! Betere samenwerking, kennisdeling, verkoop en klanttevredenheid voor uw organisatie? Ga net als onze klanten effectief sociaal kennisdelen! Kom eens koffie drinken voor meer informatie. www.guruscan.nl – [email protected] – (024) 360 3442

Interview

13

prof. dr. Floris Rutjes wege de recessie nogal flink in gesneden. In de topsectoren wordt in Topconsortia voor Kennis en Innovatie (TKI’s) ingezet op publiek-private samenwerking. Er is weinig geld voor onderzoek, maar het is ook lastig om commitment te krijgen van bedrijven. “Bedrijven zullen niet zo snel voor 50% de financiering van een fundamenteel onderzoekstraject voor hun rekening nemen”, aldus Jan van Hest. “In Duitsland wordt nagenoeg al het onderzoek aan universiteiten door de overheid gefinancierd. In Nederland hebben wij tot nu redelijk creatief en flexibel de bezuinigingsronden ­weten op te vangen, maar de financiering van onderzoek wordt steeds lastiger. Hierdoor komt de continuïteit in gevaar. Met ons maken veel van onze collega’s zich daarover grote zorgen.” Floris Rutjes knikt instemmend: “Een nieuw onderzoeksproject met nieuwe partijen is een complex, tijdrovend en kostbaar proces, dat de eerste jaren nog niets concreets opbrengt. Vroeger had een bedrijf alles zelf in huis van onderzoek tot productie. Nu is dat proces opgesplitst en nemen universitaire onderzoeksgroepen en bedrijven ieder een stuk voor hun rekening. In het voorste stuk zitten ook universitaire spin-offs, die dicht bij het onderzoek

staan en een vertaalslag kunnen maken naar een prototype.” “Een multinational springt meestal pas in als er een product ligt dat nog hooguit een of twee jaar ontwikkelingskosten vergt”, vervolgt Jan van Hest. “Men investeert liever wat meer in de overname van een bedrijf dat de tech­ nologie in huis heeft, dan dat men investeert in eigen onderzoeksfaciliteiten. In Nederland bou­wen de meeste multinationals hun corporate research af. In plaats van corporate ­research binnen bedrijven, zie je nu meer ­samenwerking met universiteiten en hun spin-offs. Deze spin-offs hebben een belangrijke brugfunctie en een rol in het ontwikkelen van kennis en het binnenhalen van financiering via subsidies of contractonderzoek.”

Wetenschappelijke en dynamische zakelijke omgeving Spin-off bedrijven creëren veel nieuwe arbeidsplaatsen en innovaties. Bij voorbeeld Synthon en Mercachem, die startten vanuit de universiteit en nu honderden hoog opgeleide medewerkers in dienst hebben, vooral aan de RU ­afgestudeerd en gepromoveerd. Andere succes­volle spin-offs vanuit de RU zijn o.a.

Bij de ontwikkeling van universitaire spin-off bedrijven en faciliteiten op de campus signaleert drs. Hein van der Pasch, directeur van Mercator Incubator, een opvallende trend. “Bijna 25 jaar geleden begonnen we met incubator-faciliteiten in het Universitair Bedrijven Centrum (UBC). Hier ontstonden de eerste bèta spin-offs AT Computing en Synthon, daarna in de gebouwen van Mercator Science Park. De groei van het aantal spin-offs uit bèta, life sciences en techniek maakte een specifieke faciliteit nodig voor die jonge bedrijven: het Innovation Lab, eerst in het Huygens-gebouw, nu gevestigd in Mercator 3. De kracht daarvan zien we in de werkgelegenheidsgroei: van de 600 universitaire spin-offs in de afgelopen 25 jaar komt ongeveer 15% uit de bèta-disciplines. Maar die bèta-spin-offs zorgen samen wel voor ruim 50% van de 5.000 nieuwe arbeidsplaatsen die door spin-off bedrijven in Nijmegen zijn gecreëerd.”

Chiralix, waarbij Floris Rutjes zelf nauw betrokken is, dat samenwerkt met DSM. Verder zijn op het medisch vlak o.a. actief ModiQuest, en Syntarga dat nieuwe technieken ontwikkelde om medicijnen in het lichaam efficiënt te transporteren. Syntarga werd onlangs overgenomen door Synthon. Encapson startte vanuit organische chemie en maakt plastic bolletjes voor de encapsulering van allerlei stoffen. Het bedrijf ontwikkelt ook coatings die met behulp van echoapparatuur beter zichtbaar zijn. Encapson vond een corporate venture ­capitalist om deze toepassing te vermarkten. Een andere succesvolle spin-off is Spin­ novation, dat onderzoek doet op het gebied van Nuclear Magnetic Resonance (NMR). Jonger is SynAffix, dat een manier vond om complexe moleculen via een “klikreactie” eenvoudig te koppelen. De lijst van Nijmeegse spin-offs is nog veel langer en uniek als we die vergelijken met andere universiteiten. “Spin-offs zijn belangrijke aanjagers”, volgens Floris Rutjes, in 2008 al uitgeroepen tot Neder­ lands meest ondernemende wetenschapper. “Promovendi zien voormalige collega’s succesvol een bedrijf starten. Dat prikkelt hen om ook eens na te denken over een eigen bedrijf. Zelfs uit Amsterdam komen nu chemici naar Nijmegen om hier aan de slag te gaan bij spinoff bedrijven. De awareness onder academici groeit om bij vindingen tevens na te denken over wat je er commercieel mee kunt. Naast een wetenschappelijke omgeving groeit hier de zakelijke dynamiek. Dit klimaat trekt niet alleen kennisbedrijven aan, maar ook studenten die hier graag studeren en academici die hier willen werken. Uit een inventarisatie binnen de topsector chemie blijkt hoeveel bedrijven per provincie bijdragen aan onderzoek. Gelderland scoort daarbij hoog, niet alleen omdat AkzoNobel hier zit, maar vooral vanwege het grote aandeel van MKB-bedrijven, waar­onder veel Nijmeegse spin-offs.”

Temperatuur- en klimaatsimulatie

Biomedical equipment

Airtest Solutions is een innovatieve producent van custom-made temperatuur- en klimaattestapparatuur. Naast een eigen productlijn die geheel op de eigen R&D af­ deling wordt ontwikkeld, is Airtest Solutions officieel dealer van gerenommeerde topmerken op het gebied ­ van temperatuur- en klimaattest apparatuur. Airtest Solutions kan bogen op een indrukwekkende referentielijst van t­opbedrijven in diverse sectoren zoals automotive, semiconductor, farma, voedingsmiddelen, electronica en research.

De divisie Airtest Biomedical Systems voert een brede range biomedische equipment voor laboratoria, farma-­ industrie, ziekenhuizen, bloedbanken en research centra: stoven, ovens, ultra-low freezers, plasma shock freezers, bloedmanagementsystemen, incubators en speciale koelingen. Innovatieve oplossingen tegen een perfecte prijskwaliteit verhouding. Een deskundig team verzorgt (merkonafhankelijk) onderhoud, service en kalibratie aan testapparatuur. Tevens verhuur van klimaatkasten en ­-kamers voor research doeleinden.

Air t e s t s o l u t i o n s

Ambachtsweg 16 - 6581 AX Malden - T (024) 329 42 55 Bezoek onze website voor diensten/ productoverzicht, specificaties en referentielijst: www.airtest.nl

15

BètaBedrijvenBeurs druk bezocht Event impressie Op 15 mei 2013 vond de BètaBedrijvenBeurs (BBB) plaats in het Huygensgebouw van de Radboud Universiteit Nijmegen. De beurs werd officieel geopend door Prof. dr. Stan Gielen, decaan van de Faculteit der Natuurwetenschappen, Wiskunde & Informatica van de RU Nijmegen. Ongeveer 35 bedrijven presenteerden zich met een stand. De beurs is een goede ­manier voor studenten om op een informele manier in contact te komen met bedrijven. Honderden studenten bezochten de beurs en er vonden die dag nog meerdere activiteiten plaats. Voor studenten die hun CV hadden meegenomen, waren er twee bedrijven die hun CV konden controleren: te weten Capgemini en Qompas. Tijdens de lunch werd er een lezing gegeven door prof. dr. Bart Noordam, vice-president research bij ASML. Hij vertelde over zijn loopbaan en de ambities van ASML voor de komende jaren. ‘s Middags werd een business case gegeven door KPN Consulting. De dag werd vervolgens afgesloten met een borrel. Mercator Magazine maakte een foto-impressie.

Samenwerking spin-off bedrijven en universiteit Betrokkenheid van spin-offbedrijven bij de campus is groot. Voor alumnus van de Radboud Universiteit en oprichter van het reeds 25 jaar succesvolle Aia Software Paul Dirven is de universiteit een belangrijke bron van promovendi en jong hoogopgeleid personeel. Zijn ervaring met ondernemen deelt hij bovendien graag met startups in zijn sector via het ICT Netwerk Nijmegen.

Netwerkvorming Jonge ondernemers zoals Thomas Beguin van B&S Development krijgen een podium tijdens het Science to Business Café. Op deze thematische netwerkbijeenkomsten vindt de kruisbestuiving plaats tussen science en business op het podium én in de zaal. Hier ontmoeten ondernemers, studenten en wetenschappers elkaar vier keer per jaar.

Ondernemen op de campus Fannie van Uden en Emiel Brouwer, ­directie van Onderzoekcentrum B-Ware B.V.: “In ons werk op het gebied van ­ecologisch onderzoek en waterbeheer is kennisontwikkeling in de afgelopen tien jaar essentieel gebleken. Dit kan alleen in een intensieve samenwerking tussen de Radboud Universiteit Nijmegen en onze vestiging hier op de campus, nu in gebouw 3 van Mercator Technology & Science Park Nijmegen.”

knooppunt van science & business

Duits-Nederlands ondernemerschap Ondernemen is grenzen verleggen. Aan innovatieve start-ups die letterlijk over de grens willen gaan biedt Dieuwertje ten Brinke financieringsmogelijkheden voor Duits-Nederlandse innovaties en samenwerkingsverbanden. Oprichters van Yournalist Geert en Thomas Rutten verkennen hun opties om met behulp van valorisatieprojecten zoals Kennisalliantie Rijn-Waal en Gelderland valoriseert! te blijven innoveren.

Mercator Incubator, duurzame ­relaties Paul Aelen, directielid en medeoprichter van internetbedrijf Clipit: “Sinds mijn universitaire studie in Nijmegen maak ik al ruim 15 jaar, bij de start en groei van mijn bedrijfsactiviteiten, met plezier gebruik van de faciliteiten hier op de campus, nu op de topetage van gebouw 1 van Mercator Technology & Science Park Nijmegen.”

Huisvesting voor starters op maat Een prettig gebouw om in te ondernemen en werken is wat René  Krekels, directeur van Bureau Natuurbalans B.V., een tevreden huurder maakt bij Marjo Bronkhorst van BV Campus. In overleg met haar klanten komt Marjo altijd tot een overeenkomst die past bij de wensen van de ondernemer. Zo zorgt zij voor een aantrekkelijke bedrijfslocatie en probeert synergie te stimuleren tussen interne en externe partijen op de campus.

Universitair Sportcentrum

Bedrijfssport

bedrijfssport bij het universitair sportcentrum: goed voor u en uw personeel! Steeds meer bedrijven kiezen voor bedrijfsfitness. Dat is niet verwonderlijk. Fitte medewerkers presteren beter, zijn minder vaak ziek en absent, zitten beter in hun vel en zijn productiever. Zo snijdt het mes voor een werkgever aan twee kanten: minder ziektekosten en beter presterende medewerkers. Gezonde en gemotiveerde medewerkers zijn immers het belangrijkste kapitaal van een bedrijf. waarom sporten bij het usc? Het Universitair Sportcentrum heeft zoveel meer te bieden dan een ‘standaard’ sportschool. • Keuze uit 70 verschillende sporten, van Fitness tot Zumba, van Yoga tot Spinning. U hoeft niet te kiezen voor 1 sport, met een Top Fit Card of een Fit Card kunt u aan alle sporten meedoen. • Hypermodern Sportcentrum, centraal gelegen en voldoende parkeergelegenheid.

Abonnementsvorm Fit Card Top Fit Card

Frequentie Vijf dagen per maand sporten Onbeperkt sporten

• Twaalf tennisbanen, twee beachvolleybalvelden, twee hockeyvelden, een voetbalveld, een voetbal-/rugbyveld, een 400 meterbaan, een klimtoren, een dojo, twee sporthallen, vier multizalen, een spinningzaal, vier squashbanen, een klimwand en een boulderwand. U mag overal gebruik van maken! • Professionele begeleiding. • Mogelijkheid tot maandelijkse opzegging van een abonnement. • Het USC heeft ook specifieke cursussen zoals: Bevallen en opstaan, Nek-schouder-rug, Slank & Fit, Zwanger Fit, 55+ sporten. • Zeer ruime openingstijden: maandag t/m vrijdag van 8.00 tot 23.00 uur en in het weekend van 8.00 tot 21.00 uur. wat kost bedrijfssport u als werkgever? Het Universitair Sportcentrum biedt twee soorten abonnementen.

Welke sporten? 70 sporten op 1 abonnement 70 sporten op 1 abonnement

Kosten particulier € 28,25 per maand*

Kosten bedrijfssport U bepaalt!

€ 49,50 per maand*

U bepaalt! *tarieven v.a. 1 sept 2013

U bepaalt hoeveel u betaalt voor uw werknemers. U kiest namelijk welk percentage van het maandbedrag u voor uw rekening neemt en het resterende bedrag is voor rekening van uw werknemer. Dit kan variëren van een werkgeversbijdrage van 10% tot 100% van het particuliere tarief.

Wij gaan graag met u in gesprek om een passende aanbieding voor u te maken. Voor meer informatie kunt u contact opnemen met: Kim Hagendoorn, Commerciële Zaken en Marketing T +31 (0)24 361 29 91 | E [email protected]

Universitair Sportcentrum > Heyendaalseweg 141 > 6525 AJ Nijmegen > T: (024) 361 23 92 > I: www.ru.nl/usc

wat je ook beweegt

19

Rabobank: linking pin in innovatie­ proces Robin van den Brandhof, accountmanager Zakelijke Relaties bij Rabobank Rijk van Nijmegen

“Rabobank Rijk van Nijmegen wil innovatie met de interne en externe stakeholders breder op de kaart zetten”, legt R ­ obin van den Brandhof uit. Robin van den Brandhof is accountmanager Zakelijke Relaties bij Rabobank Rijk van N ­ ijmegen en heeft voornamelijk innovatieve bedrijven in zijn portefeuille. “Vanaf het begin nemen wij deel in KERN (Kennis Exploitatie Radboud Nijmegen) gericht op technostarters en nu ook in Gelderland Valoriseert, met als doel het innovatieve vermogen van de regio te versterken.”

Presentatie Innovatiecyclus Rabobank Rijk van Nijmegen wil een totaalaanbod neerzetten voor innovatieve bedrijven. Innovatieve bedrijven al vanaf de start faciliteren tot in de doorgroeifase en uiteraard daarna. Hij vervolgt: “Op deze manier willen we de hele innovatiecyclus ondersteunen met kennis, ons netwerk en financiering en zo invulling geven aan ons doel: dé bank voor innovatieve bedrijven. We willen de financiering iets naar voren halen, we blijven immers een bank die vreemd vermogen verstrekt. Het komt daarbij aan op het zoeken naar de juiste instrumenten en het creëren van een mindset rond innovatie: snappen dat een innovatieve start up geen ‘normaal’ bedrijf is, maar nieuw en anders. Startende kennisondernemers zijn vooral goed in hun eigen vakgebied, maar op het gebied van ondernemerschap nog weleens onervaren. Bij ondernemerschap komt echter heel wat kijken, finan­ ciering is daarbij een belangrijk aspect. Tegenwoordig is een bank niet meer het enige loket waar je kapitaal kunt krijgen. Afhankelijk van de fase waarin de onderneming zich bevindt, kan een ondernemer onder andere aankloppen bij informal investors, private equity of participatiemaatschappijen van de overheid. Pas in een later stadium komt dan de bank in beeld. Wij willen de ‘gap’ tussen eigen en vreemd vermogen verkleinen, ­zodat dit beter op elkaar aansluit en een succesvolle groei kan ondersteunen.”

Money Meets Ideas, Innovatiefonds……. “In een financieringsgesprek met innovatieve bedrijven bekijken we wat onder andere voor het product c.q. dienst de time to market is, hoe het toekomstige verdienmodel eruit ziet en wanneer men denkt de financieringslasten überhaupt te kunnen dragen. Afhankelijk hiervan beoordelen we hoe sterk en over­ tuigend de ondernemer en zijn onderneming zijn. In een duidelijk businessplan kan de ondernemer toelichten hoe de specifieke markt in elkaar steekt, wat de marktpropositie is, de concur­ rentie, het unieke vermogen en dergelijke. Op basis hiervan ­kunnen wij een financieringsconstructie maken. Soms is het

voor de klant nog te vroeg voor vreemd vermogen. We hebben dan ook alternatieven zoals Money Meets Ideas, het informal ­investing platform van Schretlen. Daar kan een ondernemer pitchen om investors aan te trekken. Alternatieven zijn verder ons Innovatiefonds en bijvoorbeeld een overheidsgarantstelling in de vorm van een innovatie borgstellingskrediet. We werken ­bovendien actief samen met de Participatiemaatschappij Oost Nederland (PPM Oost). Ook al zijn we in de beginfase wellicht nog niet actief bancair betrokken, we kunnen in ieder geval onze kennis en ons netwerk inzetten en adviseren. Dat is van onze kant absoluut een investering in een nieuwe klant, want start ups in lifescience en chemie kennen doorgaans een lange ­R&Den time to market periode. Het product moet dan ook nog eens in de praktijk te vermarkten zijn. Al met al een behoorlijk risicovolle onderneming. Als bank moet je met de klant meedenken, zijn visie en strategie kunnen begrijpen en daarin participeren met stakeholders en groepsonderdelen.” “Innovatie wordt steeds belangrijker, innovatie creëert immers waarde”, benadrukt Robin van den Brandhof. “Ons land is een kenniseconomie, de Nederlandse topsectoren zijn daarvan een voorbeeld. Kennis zorgt voor innovatie en innovatie levert vroeg of laat weer een verdienmodel op. Voor de BV-Nederland is ­innovatie dus hét speerpunt om deze recessie het hoofd te kunnen bieden, maar ook om de concurrentiepositie voor de toekomst te behouden. Niet voor niets geeft Rabobank Rijk van Nijmegen ­prioriteit aan innovatie. Wij willen in het innovatieproces niet ­alleen de financier zijn, maar vooral ook partner en ‘linking pin’, de verbindende schakel.”

Meer weten of een afspraak? Rabobank Rijk van Nijmegen Nienke Tempel of Robin van den Brandhof (024) 381 86 00 [email protected] www.rabobank.nl/rijkvannijmegen

20

Ict

Nijmegen is belangrijkere ict-stad dan ­velen denken ICT Netwerk Nijmegen brengt ict-experts, ondernemers, studenten en onderzoekers uit de regio bij elkaar om kennis uit te wisselen, de onderlinge samenwerking te bevorderen en te versterken en om Nijmegen als ict-stad op de kaart te zetten. Want nog niet iedereen kent de status van de Waalstad.

Burgemeester van Nijmegen Hubert Bruls tijdens de tweede meetINN

Tekst: Jolanda van den Braak

“Nijmegen is een belangrijkere ict-stad dan veel mensen denken”, valt Roeland Kavelaar van Search-Consult met de deur in huis. Daarmee licht hij direct ook de oprichting van het ICT Netwerk Nijmegen (INN) toe, waarvan hij een van de initiatiefnemers is. Kavelaar: “Wat het INN nastreeft, is dat er meer verbindingen gelegd worden tussen de regionale ict-bedrijven, start-ups, ondernemers, studenten, onderzoekers en andere geïnteresseerden. We zijn uit op kortere lijnen en nieuwe contacten tussen onderwijs, onderzoek en ondernemerschap, zodat er meer mogelijkheden ontstaan voor ontwikkeling en innovatie.” Het INN is een initiatief van ict-ondernemers en starters-­ adviseurs die elkaar kennen van de bedrijfslocaties MercatorUBC op de campus van de Radboud Universiteit. Om andere ­ict-ers te leren kennen en meer samen op te trekken organiseren zij elk kwartaal een ict-netwerk-bijeenkomst, de meetINN. In het eerste jaar zijn al bruggen geslagen naar prominente Nijmeegse ict-bedrijven, de gemeente Nijmegen, het ROC Nijmegen, de Hogeschool Arnhem Nijmegen (HAN) en studenten en onderzoekers van de Radboud Universiteit Nijmegen.

op veel belangstelling rekenen. Een enthousiaste burgemeester Bruls verzorgde de opening met een uitdagend betoog over ­cybersecurity en waarom hij dat onderwerp, met behulp van het INN, hoog op de prioriteitenlijst van Nederland wil zetten. In februari was het woord aan Arnoud Engelfriet, al jaren actief op het terrein van ict & recht. De ict-branche gaat sneller dan de wetgeving, wat tot interessante vraagstukken en flinke dilemma’s leidt. Hoe ga je bijvoorbeeld om met software-auteursrecht? Ook dit is een interessante middag geworden, waarover nog flink is nagepraat.

Succes Op 30 mei ontmoet ICT Netwerk Nijmegen de nieuwe generatie ict-ers tijdens de themadag ‘Werken & Ondernemen in de ict’. De organisatie - een samenwerking tussen de HAN, ROC Nijmegen, de KvK Centraal Gelderland en INN - heeft een boeiend programma uitgewerkt, met workshops, lezingen en een netwerkborrel. Deze bijeenkomst zal eens te meer duidelijk maken dat Nijmegen inderdaad een belangrijkere ict-stad is dan veel mensen weten. De eerstvolgende meetINN-netwerkborrel is gepland op 11 juni. Dan vertellen onder meer Pierre Guelen van Planon en Martijn van Berkum van GX, twee succesvolle Nijmeegse ict-bedrijven, over ict & innovatie. Of: hoe softwarebedrijven innoveren om succesvol te blijven. Gevraagd naar het succes van het INN wijst Kavelaar op het bijeenbrengen van verschillende netwerken uit de ict-branche en de unieke mix van meetINN-bezoekers. Iedereen met een icthart en expertise kan na aanmelding via de website een meetINN bijwonen. Zo blijft het netwerk groeien.

Enthousiaste burgemeester De eerste meetINN vond afgelopen september plaats, een bijeenkomst waarmee de organisatie meteen prijs schoot. Gastspreker Brenno de Winter was namelijk juist op dat moment heet nieuws. De onderzoeksjournalist bleek zich maandenlang te hebben gelegitimeerd met een vals Duits identiteitsbewijs, onder meer bij de politie en op het stembureau; geen betere aftrap denkbaar voor een bijeenkomst over ict & veiligheid. Mede dankzij het succes van de eerste meetINN kon ook de tweede editie, met als thema ict & identiteit en authenticiteit,

ICT Netwerk Nijmegen | Toernooiveld 100 6525 EC NIJMEGEN | Roeland Kavelaar 06-16300535 | [email protected] | www.ictnetwerknijmegen.nl

Kort nieuws

21

Promise Based Logistics: logistiek als ­marketing tool e*cube is specialist in e-commerce applicaties. PickApp is een softwareproduct dat werkt als een add-on op een retail-warehouse management systeem (WMS). Met deze add-on kun je internetorders uitleveren. Hiermee deed e*cube sinds 2008 ervaring op in order- en logistiek management voor o.a. Blokker, Expert, Intertoys en Scheer & Foppen. Met Promise Based Logistics (PBL) geeft het bedrijf hierop een logisch vervolg. PBL ondersteunt retailers en hun leveranciers om op een slimme en efficiënte manier webshops, distributiecentra (DC’s), fysieke winkels, leveranciers en vervoerders met elkaar te laten samenwerken.

e*cube speelt met het product PBL in op de ontwikkeling dat logistiek steeds meer wordt ingezet als marketing tool. “Wanneer je een webshop hebt, dan wil je natuurlijk een zo hoog mogelijke conversie hebben op het aantal bezoekers dat je binnen krijgt”, opent directeur Kees Rosendaal. “Uit een recent onderzoek van PostNL blijkt dat maar liefst 30% van de webshop-klanten afhaakt, wanneer ze een product niet kunnen vinden. ‘Nee’ verkopen is een absolute conversie killer. Neemt iemand genoegen met 5 dagen wachten totdat het artikel opnieuw op voorraad is, of zoekt hij zijn product elders? Weg duur geworven klant!”

Maximaal rendement uit logistieke mogelijkheden van bestaande suppy chain “Met PBL koppelen we alle onderdelen van de e-supply chain. De software weet exact waar het bestelde product zich bevindt en hoe het zo snel en efficiënt mogelijk bij de klant komt. Daarnaast helpt PBL tijdens het orderproces al om alléén beloftes te doen, die nagekomen kunnen worden. Ook kan in een retailketen een product én in het distributiecentrum én bij winkel A niet op voorraad zijn, maar wel bij winkel B en C. Het is dan zonde en onnodig om ‘nee’ te verkopen. PBL is ook interessant voor stand-alone winkels die in een inkoopcombinatie samenwerken. Je kunt dan bijvoorbeeld een bestelling via een collega laten uitleveren die de artike-

len wel op voorraad heeft of die heel dicht bij het afleveradres van de klant zit. Op zo’n manier kan onze PBL-software voor elke order de beste routing uitrekenen, gegeven de partners - binnen of buiten het eigen bedrijf- waarmee wordt samengewerkt.” Hij vervolgt: “Grote online spelers kunnen in principe alles via hun webshop verkopen. Bol.com is bijvoorbeeld met doe-het-zelf producten begonnen. Dergelijke grote webshops kunnen complete branches overnemen. Individuele winkels kunnen zich hier bijvoorbeeld tegen wapenen door een gezamenlijke webshop op te zetten of door logistiek samen te werken. Door een goede spreiding van fysieke winkels c.q. afhaalpunten in het land, kunnen ze een stevige vuist maken naar de grote online spelers die zo’n fysiek netwerk met voorraadpunten (nog) niet hebben. PBL sluit hier naadloos op aan. Ons systeem is uniek vanwege de flexibiliteit, want de e-supply chain configuratie bepaalt de klant zelf. Hij kan zelf simulaties doen, bijvoorbeeld om te zien waar de zwakke plekken zitten in de keten als er ineens veel meer bestellingen binnenkomen, om daarmee zijn e-supply chain configuratie te optimaliseren.” PBL is een slim alternatief op het traditionele, lineaire top-down supply chain model en vindt uit duizenden mogelijkheden de meest geschikte weg in de keten. Bij elke nieuwe order berekent het systeem opnieuw de route, rekening houdend met de ingegeven parameters. Omdat je het ‘nee’ verkopen tot een minimum beperkt en levert conform afspraak, zorgt PBL voor hogere omzet en klantentrouw. Voor meer info: www.promisebased.nl – www.e-cube.nl Een kennismakingsafspraak of een demo (logistieke simulatie)? Bel: (024) 35 00 264

Promise Based Logistics-voordelen

Kees Rosendaal, directeur e*cube

• Logistiek als geducht marketing-wapen; • Minder ‘nee’ verkopen; • Haalbare beloftes doen aan de klant; • Toevoegen logistieke mogelijkheden zonder webshop-­ aanpassingen; • Slim gebruik van geografische locatie van winkels en ­vervoerders; • Gemakkelijk samenwerking aangaan (individuele winkels, inkoopcombinaties, leveranciers en eventueel concurrenten); • Slimste en goedkoopste routing binnen netwerk; • Zelfde-dag leveringen mogelijk maken; • Versterken klantentrouw; • Flexibel systeem, zelf configureren en simuleren van e-supply chain.

22

Genetische diagnose in stroom­ versnelling door internationale samenwerking

Een aantal chips waarin het DNA van een patiënt wordt geplaatst voor de analyse.

Genetische testen worden steeds belangrijker in de klinische praktijk. Het genoom van een patiënt kan cruciale informatie bevatten voor het genezen van ziekten. En ondanks de razendsnelle ontwikkelingen op dit gebied is apparatuur voor het ophelderen van de DNA-code nog erg duur. Daarom worden er op de afdeling Genetica van het UMC St Radboud innovatieve manieren bedacht om de kosten te dekken. “Dergelijke investeringen zijn alleen bijna niet op te brengen.”

Genetica

Tekst: Roel van der Heijden Fotografie: Broer van den Boom

Betaalbare genomen voor betere diagnostiek Stel je komt het ziekenhuis binnen omdat je al maanden niet zo lekker bent. De arts neemt bloed af en laat een apparaat binnen tien minuten volautomatisch een diagnose stellen: een zeldzame aandoening die maar bij één op die honderdduizend mensen voorkomt. Maar

geen nood, de arts weet door de razendsnelle analyse meteen wat voor medicijn je nodig hebt. Ook wordt er een persoonlijk dieet samengesteld en is duidelijk of je de ziekte kunt overdragen op je nageslacht en misschien ook wel bij andere familieleden voorkomt. Zo zou een doktersbezoek in de toekomst kunnen gaan, dankzij genetisch onderzoek. Veel ziekten vinden namelijk hun oorsprong in ons erfelijk materiaal. En dat biedt enorme kansen denkt Joris Veltman, hoogleraar Trans­lational Genomics van het UMC St Radboud. “Ik vind het geweldig om te ontdekken hoe ons DNA

23

Genetica

Het foutje dat je ziek maakt Het genoom is de genetische informatie die een biologische cel bevat. Deze informatie is opgeslagen in het DNA als een lange reeks van vier verschillende zogenoemde basenparen, als het ware de letters van de code. Een menselijk genoom is ongeveer 3 miljard basenparen lang en bestaat altijd in tweevoud. Het is ingedeeld in ruim 20.000 genen. De informatie in het genoom vertaalt zich naar eiwitten die een speciale functie uitoefenen in het lichaam. Een ‘fout’ in het DNA kan leiden tot een eiwit dat niet goed zijn werk doet en zo een ziekte veroorzaakt.

echt werkt, iets wat nog lang niet volledig duidelijk is. Als we dat precies weten kunnen we veel ziekten oplossen. Bovendien kan de diagnostiek echt nog veel beter.”

Logische stap Het meer en meer gebruik maken van genoomanalyse is een logische stap binnen de gezondheidszorg. Het overgrote deel van de verstandelijke handicaps worden genetisch veroorzaakt, daarnaast zijn er vele vormen van erfelijke kanker en vinden ook bijvoorbeeld blindheid, doofheid en bewegingsstoornissen hun oorsprong in het DNA. Hoewel de afdeling Genetica in Nijme­gen al 42 jaar bestaat, is het onderzoeken van het hele genoom in de gezondheidszorg nog relatief nieuw en wordt dit in de diagnostiek ook nog niet toegepast. Wel wordt er door artsen al jaren lang op basis van klinische diagnose gekeken naar mutaties in één of twee genen gekeken. Toch weet Velt­man dat het kijken naar een veel groter stuk van het genoom van de patiënt succesvoller kan zijn. “We kijken in een keer dan naar álle pakweg 20.000 genen van een patiënt”, zegt hij. “Dat is belangrijk omdat je bij heel veel aandoeningen niet precies weet waar het defect vandaan komt. Het kan soms wel in honderd verschillende genen zitten. Door alles te bekijken levert dat veel snellere en betere diagnoses op. Deze methode wordt sinds 2011, zij het mondjesmaat, in de diagnostiek gebruikt in het UMC St Radboud, dat hier overigens internationaal mee vooroploopt.”

Sneller en goedkoper Het ophelderen van alle genen in het genoom is een hele klus. Gelukkig kunnen machines dat steeds sneller en goedkoper. Waar het ophelderen van het allereerste genoom, dat in 2001 werd voltooid, jaren werk opleverde voor een groot internationaal team van wetenschappers kan het tegenwoordig in ongeveer een week tijd gedaan worden door apparatuur die het DNA razendsnel en automatisch afleest. Deze efficiëntieslag heeft ook op kostengebied plaatsgevonden. Veltman: “Een paar jaar geleden kostte het nog pakweg een miljoen euro om alle genen op te helderen. Tegenwoordig kost hetzelfde werk nog maar een paar duizend euro.”

Investeringen terugverdienen De snelle ontwikkelingen op dit gebied komen ook met een nadeel. De apparatuurkosten zijn groot. Veltman legt uit: “We hebben hier vier apparaten staan die volautomatisch een genoom kunnen ophelderen. Dat is natuurlijk prachtig, maar ze kosten een half miljoen euro per stuk. En ook al wordt de apparatuur relatief steeds goedkoper, als we voorop willen blijven lopen dan moeten we deze machines elke twee jaar vernieuwen. Dergelijke investeringen zijn bijna niet op te brengen, zeker in een tijd waarin iedereen financieel gezien moet opletten.” Maar daar zijn oplossingen voor. Zo biedt stateof-the-art apparatuur ook mogelijkheden om een deel van de investeringen terug te verdienen. Bepaalde genetische testen kunnen bijvoorbeeld verkocht worden aan andere ziekenhuizen. In Nederland is de markt eigenlijk afgetimmerd, maar in het buiteland liggen de kansen volgens Veltman. “Lang niet ieder ziekenhuis heeft deze apparaten en kennis in huis. Wat wij kunnen is onze (over)capaciteit verkopen en zo onze kosten dekken. We benaderen hiervoor inmiddels actief artsen en ziekenhuizen in het buitenland.”

Machines uit het Verre Oosten Maar dat is niet alles. Apparaten kunnen ook in huis gehaald worden zonder de hoge aanschafkosten. En dat is waar Veltman op in wil zetten. “We zijn benaderd door het grootste

instituut in de wereld op het gebied van genetica, het BGI ofwel het Beijing Genomics Institute. Zij hebben de laatste jaren vele tientallen miljoenen geïnvesteerd in nieuwe apparatuur en mensen. Ze zijn daarom in staat te sequencen (het ophelderen van het genoom – red.) op een welhaast industriële schaal, waardoor de prijs per stuk uiteraard ook omlaag gaat. En dat maakt het interessant voor ons.” Veltman legt uit dat er in China ondanks grote investeringen nog relatief weinig kennis is over het gebruiken van genetische informatie voor goede diagnostiek. “En op dat punt kunnen wij inspringen. Wij hebben hier in het UMC St Radboud dertien artsen rondlopen die puur gespecialiseerd zijn in genetica. Daar bovenop hebben we tientallen moleculair biologen die hiermee bezig zijn. Nijmegen heeft echt naam op dat gebied in de wereld. De ziekenhuizen in China staan bij wijze van spreken te springen om daar iets van te leren. Dat gaat nu gebeuren. Wij krijgen via BGI toegang tot betere en snellere DNA sequencing en leiden in ruil daarvoor Chinese mensen op in de klinische genetica en genoomdiagnostiek.” Zo kunnen er al op korte termijn duizenden genoomtesten per jaar gedaan worden in het UMC St Radboud. Hier zullen zowel patiënten als onderzoeksafdelingen in het ziekenhuis profijt van hebben. Veltman: “Ik merk dat steeds meer artsen aan ons vragen of we iets voor hen zouden kunnen betekenen op het gebied van genetica. Door de samenwerking met China kunnen we aan die vraag voldoen, zonder enorme investeringen te hoeven doen. Dit gaat zonder twijfel leiden tot betere en snellere diagnostiek, maar is ook van enorm belang bij het juist afstemmen van medicatie en zelfs bij het voorkomen van ziekte.” Veltman met een zogenoemde flowchip. Hierdoor stromen stukjes DNA van de patiënt voor de analyse door de machine.

24

ADD biedt kennis, ruimte en equipment

De directie van ADD International, Dr. Hanneke de Valk en René Waas.

Advanced Dental Diagnostics (ADD) heeft jarenlange ervaring op het gebied van orale microbiologie. ADD is ontstaan vanuit de universiteit van Nijmegen en biedt diverse diagnostische tests aan voor de tandheelkundige praktijk. Het werkgebied van ADD is uitgebreid van de medische naar de industriële sector. Naast testfaciliteiten biedt men sinds kort ook moderne laboratoriumfaciliteiten aan voor innovatieve spin-off bedrijven.

Presentatie

De producten van ADD voor de medische sector zijn onder meer Paro-bacteriën-test, Candida-test, Cariës-risico-test, autoclaaf-test, Parodontitis-risico-test en aMMP-8-test voor tandartsen en mondhygiënisten. De weten-

schappelijk onderbouwde testen maken een optimale en individuele behandeling van de patiënt mogelijk. Monsterafnamesets worden op aanvraag ­gratis toegezonden. De klant betaalt na het

Presentatie

uitvoeren van de test, dus hij behoeft niet te investeren. De monsters die worden afgenomen bij de patiënt, worden per enveloppe geretourneerd. De analyse voert ADD in eigen laboratorium uit en daarna volgt een uitgebreide rapportage van de onderzoeksresultaten en een deskundig advies op basis van de resultaten. Op dit moment worden de tests uitgevoerd voor tandartsen en mondhygiënisten in eigen land, maar ook voor andere Europese landen en wereldwijd zelfs tot in Canada en Japan. De testexpertise en ervaring in deze specifieke markt zet ADD nu breder in. Daarnaast ondersteunt ADD tandartsen en mondhygiënisten bij het ontwikkelen van een pragmatisch

25

kwaliteitssysteem, waarbij de nadruk wordt gelegd op het gebied van infectiepreventie.

Realtime PCR Onlangs maakte ADD de overstap naar de Realtime PCR-testmethode. De conventionele testmethode omvat een vast aantal bacteriën, met de Realtime PCR-methode is dat aantal gemakkelijk uit te breiden. Daarenboven kan met deze techniek beter en flexibeler ingespeeld worden op ontwikkelingen.

Industriële toepassing De Realtime PCR-methode is voor meer ­diagnostische tests te gebruiken en multitoepasbaar. Bijvoorbeeld voor darmonder-

zoek waarbij faeces wordt onderzocht op parasieten, maar ook voor het detecteren van celmutaties. Ook op industrieel gebied zijn er veel toepassingen voor deze testmethode. ADD biedt onder meer een test aan om paardenvlees of andere vleessoorten aan te tonen in voedingsproducten. Er worden testen uitgevoerd waarbij een achttal soorten vlees gekwalificeerd kunnen worden en de kwan­titatieve analyse van paardenvlees in voedings­producten behoort ook tot de mogelijkheden.

Laboratoriumruimte Voor innovatief onderzoek is duur equipment nodig, maar het vergt ook ervaring en kennis van zaken. ADD beschikt over goed geoutilleerde, moderne laboratoriumfaciliteiten. Het bedrijf biedt laboratoriumruimte aan in units van 30 tot 125 m2. Ideaal voor startende kennisbedrijven die nog geen eigen investering willen of kunnen doen, maar wel aan de slag willen met professionele labfaciliteiten en uitrusting. Over het gebruik van specialistische apparatuur en de faciliteiten van ADD kunnen afspraken worden gemaakt.

Advanced Dental Diagnostics International B.V. Ambachtsweg 5 6581 AX Malden T (024) 357 2129 www.addinternational.nl.

Labfaciliteiten en equipment Spectrofotometer Vloeistofchromatograaf Gaschromatograaf Algemeen lab Realtime PCR-equipment

26

Octrooi geeft een product meerwaarde Radioloog en uitvinder drs. Dennis Bosboom (midden) en drs. Petri van Someren en dr. ir. Bart Jacobs, octrooigemachtigden bij Merken- en octrooibureau Arnold + Siedsma in de MRI-ruimte.

Radioloog Dennis Bosboom ontwikkelde met een enthousiast team binnen een spin-off van het UMC St Radboud Nijmegen, Soteria Medical BV, een MRI- compatible kunststof robot om real time veel nauwkeuriger biopten uit de prostaat te nemen bij vermoeden van prostaatkanker. De gebruikelijke handmatige methode is tijdrovend en nogal belastend voor de patiënt. Met zijn uitvinding kan de biopsieprocedure tot ca. een derde van de tijd worden teruggebracht. Tijd kost veel geld met de kostbare MRI-apparatuur. Een zogeheten PCT- (Patent Cooperation Treaty) octrooiaanvraag voor een groot aantal landen is in gang gezet door Arnold + Siedsma. Een gesprek over het hart van de uitvinding en het juridische en strategische belang van een octrooi.

Presentatie Op afstand bedienbaar statiefje Dennis Bosboom legt zijn vinding beknopt uit: “Met MRI kun je in de prostaat laesies zien die een mogelijke aanwijzing zijn voor kanker. Het maakt dan wel uit of het een laaggradige kankersoort betreft of een agressieve vorm van kanker. Bij de eerste soort ben je bij behandeling vaak slechter af dan wanneer je het met rust laat. Je moet zo snel mogelijk de soort determineren, een biopt nemen, besluiten of je gaat behandelen of niet. Tot nu toe worden die biopsieën min of meer op de ‘tast’ gedaan. Je neemt een biopt van een bepaald gebied van de prostaat, maar dat hoeft niet gelieerd te zijn aan het verdachte vlekje. Om een nauwkeurige punctie te doen, gebruikt men een statiefje met een naald dat tussen de benen van de patiënt wordt gezet. De naald wordt op het doel gericht en vanachter de console van de MRI controleert men of hij goed staat. Staat de naald niet exact

gericht, dan moet je weer de deur van de MRI-kamer door, de ­patiënt uit de MRI schuiven, het statiefje opnieuw instellen, de patiënt weer in de MRI schuiven, weer de MRI-kamer uit, achter de console checken, vaak weer de MRI-ruimte in, et cetera…..Erg tijdrovend en omslachtig, maar vooral ook het lange liggen is erg oncomfortabel voor de patiënt. Gaat hij iets verliggen, dan kun je

De betrokkenen en aandeelhouders binnen Soteria Medical BV zijn naast Dennis Bosboom, Mathias Prokop (hoofd ­afdeling Radiologie), Jan Sabisch (CEO), Wim-Jan Koot, Johan Bosboom, Gerrit Tigelaar, Jeroen Bosch, Cees Buren, Dirk-Jan Masman, Joram Sjoerts en Frank Huisman.

Presentatie

weer opnieuw beginnen. We wilden een manier bedenken die minder belastend is voor de patiënt en minder ingewikkeld voor degene die de puncties moet uitvoeren. We hebben daarop in twee fasen een prototype ontwikkeld voor een op afstand ­bedienbaar statiefje waarbij een lineaire motor alle instellingen exact uitvoert. Nu is het mogelijk om vanachter de MRI-console de positie en oriëntatie van de naald in te stellen, terwijl het ­geheel zichtbaar wordt gemaakt door de MRI. De lineaire motor werkt met een directe overbrenging die controleerbare en herhaalbare stapsgewijze bewegingen maakt. Het apparaat mag geen enkel metalen onderdeel bevatten vanwege het aanwezige magneetveld. Precisie en snelheid concurreren in de praktijk nog weleens met elkaar. Maar wij wilden een nauwkeurige én een snelle procedure. Het apparaat werkt met een versnelling op ­basis van zuigertjes die in inkepingen op een cilinder drukken, ­zodat je snel naar alle kanten kunt bewegen en kunt fine tunen. Kortom, we combineerden patiëntcomfort, gebruiksgemak, snelheid en precisie in één apparaat.”

27

Octrooitekening

Licentiemogelijkheid Het is de bedoeling om het instrument zowel nationaal als internationaal te vermarkten. Een uitvinding kun je in een groot ziekenhuis echter niet lang geheim houden. De noodzaak van bescherming van het intellectueel eigendom was dan ook een absolute noodzaak. Met het vernieuwde tweede prototype werd contact opgenomen met de octrooigemachtigden van Arnold + Siedsma. Octrooigemachtigde Bart Jacobs: “Wanneer iemand ons benadert met een uitvinding dan is het de taak van de ­octrooigemachtigde om uit de omschrijving de essentie te destilleren en dat juridisch te verwoorden in een octrooiaanvraag. De uitdaging daarbij is om je niet door details te laten afleiden. Die details komen wel in de octrooiaanvraag te staan, maar de echte uitvinding is niet altijd wat de uitvinder zelf denkt dat het is. In dit geval was de omschrijving een robot die zou moeten werken in een MRI. Als je gaat praten en sparren, constateer je echter dat de motor de eigenlijke uitvinding is. Die motor kun je in velerlei gebieden toepassen en dus moet je zorgen dat de ­beschermingsomvang van het octrooi alle mogelijke toepas­ singen afdekt. Een mogelijkheid om geld te verdienen met een octrooi is om een andere partij een licentie te geven om de uitvinding te gebruiken. Bijvoorbeeld om de motor te gaan fabriceren en te verkopen in een andere markt dan Soteria Medical zelf bedient. Je kunt dus je uitvinding beschermen tegen namaak door concurrenten, maar ook andere producenten in staat stellen je uitvinding te gebruiken. Op zo’n manier heb je geen last van elkaar, maar verhoog je toch de beloning voor je uitvinding.”

PCT-aanvraag Octrooigemachtigde Petri van Someren vult aan: “In dit geval hebben we een PCT-aanvraag gedaan. Dit is een octrooiaanvraag die de mogelijkheid biedt om in 146 landen octrooi te verkrijgen. Met een PCT-aanvraag vestig je in meerdere landen tegelijk een soort optie op het verkrijgen van octrooi. Het voordeel is dat je 30 maanden nadat de eerste aanvraag is ingediend de octrooikosten in de hand kunt houden en je de tijd hebt om te beslissen in welke landen je bescherming nodig denkt te hebben. In die 30 maanden kun je kijken of je product aan alle verwachtingen voldoet, of er markt voor is en welke investeerders er brood in zien. Zo’n PCT- aanvraag is daarom een interessante optie.” Verhoogt een octrooi de waarde van een product? Bart Jacobs: “In veel gevallen wel, je kunt het product in de markt zetten met exclusiviteit, met ‘patent pending’ erop. Daarmee etaleer je de uniciteit van je vinding. Als zodanig heeft het een strategische meerwaarde. Het is moeilijk meetbaar wat het ­afschrikkende effect is van een ‘patent pending’, maar het ontmoedigt in ieder geval de concurrenten. De eerste 18 maanden

Prototype

blijft de vinding nog geheim, daarna wordt de octrooiaanvraag gepubliceerd. De concurrent weet in die periode dus niet wat er in de octrooiaanvraag staat, maar zal minder geneigd zijn te ­investeren in nieuwe ontwikkelingen.” Petri van Someren: “Na publicatie wordt de aanvraag zelf ook de stand van de techniek voor volgaanvragen. Dus iemand met dezelfde uitvinding gaat daarvoor geen octrooi meer krijgen en er kan een schadevergoeding worden geëist. Het gaat om grote financiële belangen en de procedures zijn kostbaar, daarom zijn er niet zoveel octrooirechtzaken. Vaak wordt er onderling geschikt of kiest men voor een ­licentiemogelijkheid.” Dennis Bosboom: “We merken dat potentiële investeerders al snel vragen of er een octrooiaanvraag loopt. We merken dan ook dat de octrooiaanvraag de waarde van ons bedrijf en ons product positief heeft beïnvloed. Investeerders willen zeker weten dat ze iets terugkrijgen voor hun investering en dat een concurrent niet snel aan de haal kan gaan met de technologie. Een octrooi dekt die belangen af. Ik heb ook veel gehad aan de gesprekken en de adviezen van Arnold + Siedsma. Fijn als je mensen treft die snappen waar je mee bezig bent en waarmee je kunt brainstormen over het hart van je uitvinding. Achteraf waardeer ik dat steeds meer.” Bart Jacobs knikt: “Het is de kunst om de cliënt te begrijpen en goede vragen te stellen om de kern boven tafel te krijgen. De cruciale zin die dan naar boven komt, kun je bijna letterlijk opschrijven in je octrooiaanvraag.”

Meer informatie over octrooien: www.arnold-siedsma.nl

28

29e Music Meeting in Park Brakkenstein Event impressie Op 18,19 en 20 mei 2013 vond in Park Brakkenstein in Nijmegen, grenzend aan de RU Campus, de 29e Music Meeting plaats. Naast een flinke reeks concerten bood het festival ook interviews, akoestische sessies, masterclasses, workshops en workshopbands met festivalartiesten. Verder konden bezoekers naar films, cross-overprojecten en kinderactiviteiten tijdens de drie dagen in het park. Het kloppende hart is een eigenzinnige programmering waarin uitmuntende internationale artiesten uit de jazz- en worldscene de dienst uitmaken. Op 20 mei werd tijdens de Music Meeting ook de 15de MeetingPoint for International Knowledge Workers georganiseerd in restauranttent La Racolta. MeetingPoint is een initiatief van de gemeente Nijmegen en het Expat Platform Nijmegen, waarin ook de grootste werkgevers van internationale kenniswerkers deelnemen, zoals de Radboud Universiteit , het UMC St Radboud, de HAN, NXP, Synthon, Heinz en Royal HaskoningDHV. Een fotoimpressie van dit muzikale event.

29

Hortus Arcadië: verborgen schatten in Nijmegen De Hortus Arcadië bestaat uit twee tuinen, de Botanische Tuin en de Arcadische Tuin. De Botanische Tuin is één van de meest indrukwekkende en sfeervolle openbare tuinen van Gelderland met een grote diversiteit aan inheemse en beschermde soorten. Direct naast de Hortus Botanicus ligt de Arcadische Tuin. Deze tuin omvat onder meer een kleurrijke bloementuin en een educatieve tuin. De tuin is in de jaren 1969-1971 opgezet door biologen van de Katholieke Universiteit naar de inzichten van J.P. Thijsse. Stichting Hortus Arcadië nam in 1999 het beheer van de Botanische Tuin over van de Universiteit en herstelde de tuin in oude luister. Vorig jaar nam Kenniscentrum Triple E de exploi­ tatie van de Hortus over en ontwikkelde een nieuw verdien­ model om de continuïteit zeker te stellen.

Hortus Arcadië bruist van het leven Directeur Kim van der Leest is bioloog en kan daarnaast bogen op ruime bedrijfskundige kennis en ervaring. “We willen de tuin vooral ook voor een breder en jonger publiek aantrekkelijk maken met de natuur als inspiratiebron “, legt Kim van der Leest uit. “ We werken daarbij nauw samenwerken met

Helicon Opleidingen. Studenten van de RU of HAN komen hier om even te ontspannen of geconcentreerd te leren onder het genot van een hapje en drankje in het groen. Bezoekers kunnen zich inschrijven voor een teken, meditatie- of kruidenworkshop en muziekvoorstellingen bijwonen. In onze winkel zijn diverse Hortus gerelateerde geschenken als boeken en kaarten te koop. Ook verkopen we hier zelf gekweekte vooral inheemse planten. De Hortus wil zich steeds meer gaan profileren als ontmoetingsplek met een duurzaam vergaderconcept: een groene eetbare tafel waarvan men letterlijk eet en leert van de natuur. In samenwerking met de RU hebben we een programma met diverse symposia op het gebied van natuur en duurzaamheid. Kortom, de Hortus Arcadië bruist van het leven en bloeit in alle opzichten.”

Hortus Arcadië d’Almarasweg 22 d – 6525 DW Nijmegen (gelegen in - én naast - park Brakkenstein in Nijmegen) T. (024) 356 1409 Meer info o.a. over workshops en concerten www.hortus-arcadie.nl

Een oase van rust

START-UP SPACE:

uniek woon-werk concept voor kennisintensieve start-ups Van Grunsven Groep ontwikkelde een duurzaam en innovatief bouwconcept voor start-ups die na hun studie of promotie wonen en werken betaalbaar, pragmatisch en efficiënt willen combineren onder één dak. – 45 mc comfortabele woonruimte – 45 mc efficiënte werkruimte – Flexibele indeling – Energiezuinige voorzieningen – Innovatieve installatietechnieken – Duurzame materialen Neem met ons contact op voor een vrijblijvende afspraak.







Het academisch opgeleide team van Consulting Careers is gespecia­liseerd in de werving en selectie van academische consul­tants aan de start van hun carrière. Wij zijn experts in matching van skills & needs. Wij beschikken over een uniek bestand van WO-afgestudeerden in bètarichtingen, die via een nauwgezet selectieproces zijn geselecteerd op hun vakinhoudelijke skills in combinatie met analytisch denkvermogen en communicatieve vaardigheden. Academische talentscouting in optima forma Consulting Careers bemiddelt voor gerenommeerde opdrachtgevers in ­bedrijfsleven academische professionals op het gebied van proces op-

Locatie Nijmegen Bijsterhuizen 11-64 - 6546 AS Nijmegen www.grunsvengroep.nl T. (024) 34 30 700 (contactpersoon Marcel Verstraten)

timalisatie, business consultancy en implementatie, science & innovation management. Managers in de dop die beschikken over leiderschapskwaliteiten, stra­ tegisch inzicht en abstractievermogen. Gemotiveerde consultants die kunnen bijdragen aan de toekomst van uw organisatie. Consulting Careers is onderdeel van Brunet Recruitment. Voor meer informatie, het online contactformulier of een kennismakingsgesprek: www.consultingcareers.nl [email protected] T. (024) 324 4497

Bij Restaurant BEAU op Landgoed Brakkesteyn  combineert U de grandeur uit het verleden met de moderne vergaderfaciliteiten van nu. De stijlvolle ruimtes zijn uitermate geschikt voor zakelijke bijeenkomsten, bedrijfspresentaties, business lunch/diners, personeelsfeesten of recepties. Gratis parkeervoorzieningen !  

Restaurant Beau Driehuizerweg 285 – 6525 PL Nijmegen T: (024) 355 39 49 – www.restaurant-beau.nl

www.ru.nl/mercator

www.ru.nl/bvcampus

Bedrijfsruimte op hoog niveau

Het Mercator Technology & Science Park biedt interessante huisvestingsmogelijkheden. Uitgaande van de brede doelgroep kennisintensieve bedrijven is er ruimte voor zowel startende ondernemingen als doorgroeiers en grotere bedrijven. Dit betekent dat kantoorruimte gehuurd kan worden in units variërend van 25 m2 tot enkele hele verdiepingen. Het gehanteerde ‘easy in-easy out’-beginsel vertaalt zich naar korte huurperioden specifiek voor starters in een full-service kantooromgeving. Mercator biedt binnen haar concept meer dan alleen het kantooroppervlak. De faciliteiten voor jonge bedrijven, hun onderlinge samenwerking en de lijnen naar de universiteit maken dat Mercator meer is dan een park met traditionele kantoorverzamelgebouwen. Het Mercator Technology & Science Park heeft een unieke ligging aan de rand van de universiteitscampus in een regio met grote r&d-georiënteerde ondernemingen. Met de aanwezigheid van prominente kennisinstellingen is het ook de plaats waar jong talent bijeenkomt. Onderzoeken en ondernemen gaan hand in hand en zorgen voor veel economische vernieuwingen en externe contacten. BV Campus matcht uw huisvestingsvraag met de mogelijkheden binnen het Mercator Technology & Science Park of elders binnen het areaal van de Radboud Universiteit. Wilt u meer informatie? U kunt contact opnemen via: 024-3611653.

Inspirerend binnenklimaat ...brengt ideeën tot leven Bijdragen aan een optimaal duurzame en comfortabele leef- en werkomgeving is de kern van onze missie. Dat doen we onder andere door het creëren van een inspirerend binnenklimaat in gebouwen zoals bij Mercator 2 op de campus van de Radboud Universiteit.   Deerns is het grootste onafhankelijke adviesbureau op het gebied van installatietechniek in Nederland. Met projecten over de hele wereld en zestien vestigingen in Europa, Dubai en de Verenigde Staten is Deerns bovendien een toonaangevend internationaal bureau.

13_Deerns_Adv_Mercator_Magazine_Inspirerend_binnenklimaat_190x128.indd 1

www.deerns.nl

08-05-13 09:16