Memorandum Noord-Zuid GROS BRASSCHAAT
De wereldgebeurtenissen dringen onvermijdelijk ook onze gemeente binnen. Milieuhinder en luchtvervuiling houden geen rekening met administratieve grenzen. Maar omgekeerd heeft wat onze gemeente doet ook invloed op het Zuiden. Via beleidsacties, zoals aankoopgedrag en mobiliteit, kan een gemeente stappen zetten naar een meer duurzame ontwikkeling. Beleidsterreinen als cultuur, informatie en jeugd kunnen linken leggen met mondiale thema’s. Wat is het belang van een gemeentelijk Noord-Zuid-beleid? -Ook al is de rol van de gemeente in de wereldeconomie beperkt, toch heeft de gemeente als laagste politiek niveau de taak informatie te geven en bescheiden maatregelen te nemen die de bevolking in het Zuiden ten goede komen. -Niemand kan de schrijnende kloof tussen arm en rijk, tussen Noord en Zuid, ontkennen: 1/3 van de wereldbevolking overleeft met minder dan 1 euro per dag, 1/5 van de wereldbevolking heeft geen toegang tot drinkbaar water en per seconde sterft iemand ten gevolge van honger, ziekte of dorst. Om dit probleem op te lossen is iedereen, burger en overheid, vanuit een gevoel van verontwaardiging moreel verplicht mee te werken aan een duurzame oplossing. De gemeentelijke overheid kan en mag de realiteit niet negeren. Zij moet haar verantwoordelijkheid opnemen en inspanningen leveren om te werken aan een rechtvaardige wereld. -De gemeente moet naar de inwoners een voorbeeldfunctie opnemen door te kiezen voor een duurzaam beleid dat getuigt van solidariteit voor het zuiden. - Lokale besturen hebben ook een signaalfunctie tegenover het nationale beleid. Waar de federale overheid tekort schiet, dient de gemeente het goede voorbeeld te geven. Brasschaat heeft op het vlak van Noord-Zuid-werking een heel actief middenveld: een goed werkende GROS met heel wat lidorganisaties die, samen of elk apart, borg staan voor heel wat engagement en activiteiten. De gemeente heeft de plicht om dit te ondersteunen. De GROS heeft twee functies: adviseren en coördineren. Daaruit volgen vier doelstellingen: -Aan het College van Burgemeester en Schepenen advies geven in verband met het Noord-Zuid-beleid. -Helpen bij het uitvoeren van dit beleid. -Coördineren en stimuleren van de activiteiten van zijn leden. -Ontwikkelen van een inhoudelijke werking, gedragen door de leden.
De opstellers van dit memorandum wensen hun waardering uit te spreken voor het beleid dat de lopende legislatuur van het college van burgemeester en schepenen en de gemeenteraad tot nog toe gevoerd heeft en nog voert op het domein van Noord-Zuid-problematiek. De GROS verwacht dat de voorheen geleverde inspanningen op dit beleidsdomein het minimale uitgangspunt zal zijn voor het beleid van de komende ploeg. Sterker nog: dat de toekomstige bewindsploeg rekening zal houden met de verdieping en verbreding van het beleid door te focussen op de concrete en lokale doelen die in dit memorandum worden voorgesteld.
Lokaal doel 1: Communicatie en sensibilisering Algemeen kader: Realiseren van een correcte beeldvorming over de Noord-Zuidverhoudingen, bevorderen van een correcte houding en degelijke standpunten omtrent de kloof tussen Noord en Zuid. Solidariteit met het Zuiden kan enkel tot stand komen indien de bevolking zich bewust is van de oorzaken van de onrechtvaardige kloof tussen Noord en Zuid, van de impact van het eigen gedrag op het Zuiden en de structurele veranderingen die nodig zijn. Communicatie en sensibilisering is de essentie om te komen tot individuele en collectieve attitudewijziging, en vandaar naar structurele veranderingen. Educatie en sensibilisering zijn een gedeelde taak van alle lokale actoren. Omdat ze het dichtst bij de bevolking staat is de lokale overheid hét ideale niveau voor organisatie en/of ondersteuning van educatie en sensibilisering. Het Noord-Zuidbeleid is bovendien geen geïsoleerd beleidsdomein. Er zijn duidelijke linken met milieu, sociale en economische aspecten en participatie. Daarom is het Noord-Zuidbeleid geen exclusiviteit voor de schepen voor Ontwikkelingssamenwerking. Ook de andere schepenen kunnen er binnen hun beleidssectoren aandacht aan schenken.
In Brasschaat: In onze gemeente wordt behoorlijk wat aandacht geschonken aan communicatie en sensibilisatie. De communicatie rond de activiteiten en werkbezoeken in het kader van de Stedenband met Tarija heeft veel nieuwe mensen betrokken bij diverse aspecten van de Noord-Zuid-problematiek. Ze kregen heel wat hefbomen aangereikt voor een positieve(re) beeldvorming tov het Zuiden. De vele plaatselijke NZ-organisaties organiseren een heel scala aan sensibiliseringsactiviteiten. De GROS organiseert e e daarenboven een volledig programma voor het onderwijs, vanaf de 3 graad LO tot en met de 3 graad SO, in samenwerking met en/of ondersteund door de Dienst Ontwikkelingssamenwerking. Een hoogtepunt is de 2-jaarlijkse Wereldmeerdaagse. Het gemeentebestuur faciliteert eveneens via andere diensten en voorziet de nodige middelen. Ook de andere doelgroepen worden niet vergeten: het Werelddorp op de jaarlijkse dorpsdag kreeg een nieuw elan, er worden laagdrempelige cursussen georganiseerd, … Kanalen: tot nu toe werden de bestaande kanalen (website, Parkbode, affichagemogelijkheid,elektronische infoborden,…) gebruikt.
De nieuwe legislatuur: Wat zijn uw plannen met de Stedenband voor de komende legislatuur? In welke mate acht u het nodig om het huidige sensibiliseringaanbod te behouden of te verbreden? Zal u nieuwe initiatieven op dit vlak stimuleren? Ideeën hierrond? Welk belang hecht u aan de ingebruikname en voortdurend bijwerken van nieuwe communicatie-kanalen zoals website, twitter, facebook, emailadressenbestand? Ziet u dit als een taak van de ambtenaar van de DOS? Welke mogelijkheden ziet u voor de ontplooiing van nieuwe (ad-hoc) initiatieven waarbij de DOS/GROS samenwerkt met andere raden, verenigingen (bib, jeugdraad) en diensten, maar zonder dat dit ten koste gaat van de reeds bestaande initiatieven?
Lokaal doel 2: Engagement voor het klimaat Algemeen: Het gaat op dit vlak niet goed met de planeet. De gevolgen van de klimaatwijziging, nu nog steeds omkeerbaar, zijn zowel voor ons als voor het Zuiden rampzalig op langere termijn. We staan voor drastische veranderingen die het voortbestaan van de mensheid bedreigen. De gevolgen manifesteren zich eerst in het Zuiden, maar ook onze (klein-)kinderen ontkomen er niet aan. Nu al zijn miljoenen mensen in het Zuiden getroffen door de gevolgen van de klimaatverandering: overstromingen, droogte, mislukte oogsten, stijgende voedselprijzen,… . We mogen het Zuiden de rekening niet laten betalen van wat wij met het klimaat uitspoken. Dit begint ook in onze eigen gemeente. Want het beste gebaar dat we op dit vlak kunnen stellen, is onze eigen CO2uitstoot beperken en kiezen voor duurzaamheid. De provincie Antwerpen kiest ervoor om klimaatneutraal te worden op een duurzame manier. Dit wil zeggen dat ze de eigen uitstoot van CO2, N2O en CH4 naar nul willen herleiden door eerst in te zetten op maximale reductie van de broeikasgasuitstoot, dan het gebruik van hernieuwbare energie te optimaliseren en tot slot de overblijvende fossiele bronnen zuinig en efficiënt te gebruiken. Vanaf 2020 wordt de overblijvende emissie gecompenseerd. De provincie probeert zoveel mogelijk gemeenten te overtuigen om deel te nemen aan dit plan. Reeds 26 gemeentebesturen legden zichzelf een goed voornemen op om in 2020 een klimaatneutrale organisatie te worden.
In Brasschaat: De gemeente heeft een aantal prima maatregelen genomen, zoals de premies voor de aanleg van groendaken en voor energiebesparende maatregelen. Er werd grond ter beschikking gesteld voor de plaatsing van een gas-tankstation, en er worden gratis energiescans aangeboden aan de Brasschaatse bevolking. De gemeente kiest voor infrastructuurwerken voor hout met een FSC-label, bij de aanleg van wegen voor copro-gekeurd breekpuin en voor het beheer van de groendienst voor compost met het Vlaco-label. Via de gemeentelijke website worden deze initiatieven bekendgemaakt en worden burgers gestimuleerd hetzelfde te doen. Het aanwenden van herbruikbare bekers op evenementen wordt gestimuleerd.
De nieuwe legislatuur: Bent u bereid als nieuw bestuur in Brasschaat te streven naar een klimaatneutrale gemeente? Indien ja: 1
Bent u bereid te streven naar een ISO 14001- of EMAS-certificatie (=milieumanagementsysteem ) voor de gemeentelijke diensten en onderwijsinstellingen, waarin ondermeer de optimalisatie van de verwarmingsprocessen, investeringen voor isolatie, zonne-energie… aan bod kunnen komen. Op welke manier denkt u het gebruik van het openbaar vervoer te stimuleren?
1
http://www.belgium.be/nl/leefmilieu/duurzaam_consumeren/milieulabels/emas/
Lokaal doel 3: De gemeente kiest voor Eerlijke Handel
Algemeen: In het Zuiden zijn uitbuiting en slechte arbeidsomstandigheden nog al te vaak aanwezig. Daar kan enkel verandering in komen als producenten en distributeurs op hun maatschappelijke verantwoordelijkheid wordt gewezen, en er op worden gecontroleerd. Verschillende organisaties wereldwijd trachten daar een rol in te spelen. Denken we maar aan de Schone Kleren Campagne (internationaal: CCC, Clean Clothes Campaign), Fairtrade Max Havelaar (internationaal: WFTO, World Fair Trade Organisation) en vele andere initiatieven. De Schone Kleren Campagne is een campagne die ageert om heel de kledingindustrie gestaag en progressief de sociale minimumnormen in de productiefabrieken te doen naleven, vooral via lidmaatschap van een multistakeholder-initiatief voor onafhankelijke controle, waarbij vakbonden en andere stakeholders in de productielanden nauw worden betrokken. De Fair Trade benadering is gericht op het verbeteren van de sociaal-economische ontwikkeling van kleine boeren in het Zuiden, door rechtvaardige handel in vooral landbouwproducten: trade, not aid. Fair Trade Gemeente is een sensibilisatiecampagne van 11.11.11, Max Havelaar, Oxfam-Wereldwinkels en Vredeseilanden om eerlijke handel in de spotlights te zetten. Reeds 155 van de 308 Vlaamse gemeenten zijn “Fair Trade gemeente”. En er is potentieel: meer dan 40% van de Belgische gezinnen kochten vorig jaar minstens één Fair Trade product. Onderzoek wijst uit dat slechts 22% van de bevolking niet geneigd is te kiezen voor Fair Trade. e
Duurzame ontwikkeling en sociale rechtvaardigheid verzoenen met de grenzen van onze aarde is dé uitdaging van de 21 eeuw.
In Brasschaat: De Schone Kleren-campagne is al jaren een vaste waarde in onze gemeente. De gemeenteraad nam reeds in 2003 een resolutie aan volgens het door de organisatie aanbevolen model. Ook rond Eerlijke Handel werd een resolutie goedgekeurd in de gemeenteraad (2008) én in de OCMW-raad (2009). Er worden reeds heel wat FT-producten gebruikt in de gemeente. Het Fairtradelabel, waarbij aan 6 criteria moet voldaan worden, werd nog niet gehaald. Al onze omliggende gemeenten (Antwerpen, Brecht, Kapellen, Schoten en Wuustwezel) zijn inmiddels Fairtrade-gemeente.
De nieuwe legislatuur: Op welke manier wil u de Schone Kleren-campagne verder vorm geven in onze gemeente ? Bent u bereid daadwerkelijk mee te werken aan het behalen van het Fairtradelabel? Op welke termijn ziet u dat te realiseren? Denkt u nog andere initiatieven te kunnen nemen die eerlijke handel in onze gemeente (in en buiten het bestuur) stimuleren?
Lokaal doel 4: Voorzien van mensen en middelen Algemeen: Een degelijk lokaal Noord-Zuidbeleid veronderstelt de nodige middelen om het uit te voeren. De gemeente voorziet dus een apart en voldoende hoog budget. Tegelijk is het belangrijk om dit budget op een kwalitatieve manier te besteden en een groeipad uit te stippelen. Om het beleid op een kwalitatieve manier vorm te geven, is de kennis en expertise van één of meerdere personeelsleden vereist. De gemeente zorgt voor de aanstelling van voldoende medewerkers voor de concrete uitvoering van dit beleid.
In Brasschaat: Brasschaat heeft na de kaasschaafbesparing voor begrotingsjaar 2012 voor ontwikkelingssamenwerking +- 37.500€ bovenop de gesubsidieerde 71.500€ voor de Vlaamse convenant en het federaal programma ingeschreven in de begroting. Daar komt nog +89.000€ bij voor loonkosten. In totaal komt dit neer op 5,3€/inwoner (37.311 op 1/1/2012). Het gebruik van accommodatie en verder faciliteren van de GROS-activiteiten is hierin niet verrekend. Vanaf augustus 2012 zal de DOS over 1 voltijds personeelslid beschikken. Vanuit de GROS denken we dat dit te krap is om zowel de engagementen verbonden aan de stedenband na te komen, als de GROS-werking en andere NZ-initiatieven te ondersteunen.
De nieuwe legislatuur: Er worden reeds behoorlijke budgetten voorzien voor Ontwikkelingssamenwerking. Toch willen we uw vragen of u bereid bent: - om een groeipad uit te stippelen als de noodzaak zich voordoet (bv. als er zich nieuwe 4e-pijlerprojecten aandienen, of bv. bij uitbreiding van het sensibilisatieluik) - of dat u minimaal de huidige budgetten zal handhaven voor de nieuwe legislatuur Bent u bereid als nieuw bestuur in Brasschaat te zorgen voor minstens 1,5 voltijds equivalent qua ambtelijke ondersteuning: - 1 VEQ voor de opvolging, ondersteuning en verdere uitbouw van de stedenband - 0.5 VEQ voor het opvolgen en ondersteunen van de werking en activiteiten van de GROS, van zijn werkgroepen (in eerste instantie de werkgroep 11.11.11) en van de GROS-lidorganisaties
Lokaal doel 5: participatie en inspraak Algemeen: Een kwalitatief lokaal Noord-Zuidbeleid krijgt vorm door het samenspel tussen bestuur en middenveld. Dat kan enkel als de gemeente investeert in een breed draagvlak en in participatie. Daarom is het cruciaal dat het bestuur zijn bevolking, de verschillende doelgroepen en het maatschappelijk middenveld bij het beleid betrekt.
In Brasschaat: Er is reeds vele jaren een brede dialoog mogelijk via verschillende kanalen: - Binnen de Algemene Vergadering van de stedenband, waarvan de schepen voorzitter is, vinden diverse (sub)actoren de mogelijkheid tot daadwerkelijke inbreng en tot dialoog. De stedenband blijft een samenwerking tussen 2 besturen, maar ze is niet meer exclusief: in de praktijk gaat de civiele samenleving ermee hand in hand. - De vele Noord-Zuid-verenigingen in de gemeente (intussen 18) vinden hun weg naar de GROS. De AV is een forum waarin ieder zijn inbreng kan doen. Samen en in overleg stellen we vragen en verstekken we de adviezen die we nodig achten. - De GROS beoogt een goede samenwerking met het gemeentebestuur en met het College van Burgemeester en Schepenen in het bijzonder. De Schepen, bevoegd voor ontwikkelingssamenwerking, woont de vergaderingen bij van zowel het Dagelijks Bestuur als de Algemene Vergadering. Op die manier zorgen we voor een permanente dialoog.
De nieuwe legislatuur: Wat denkt u van het huidige overlegmodel bij de GROS? Behouden? Zijn de huidige kanalen voldoende voor een goede inspraak, of denkt u ze te intensifiëren? Hoe dan? Vanaf 2014 start de nieuwe beleids- en beheerscyclus voor de lokale besturen. Dat is een radicale ommekeer tov de vroegere jaar- en meerjarenplannen. De BBC is een geheel nieuwe aanpak. Onze vragen: - Hoe ver staat het gemeentebestuur met de voorbereiding en planning van de BBC? - Hoe gaat u de burger- en actorenparticipatie organiseren, met name dan voor het beleid rond ontwikkelingssamenwerking? Welke rol speelt de adviesraad daarin? - Een vooruitblik: kan u de prioritaire beleidsdoelstelling benoemen waarin ontwikkelingssamenwerking hoofdzakelijk zal worden ondergebracht in de BBC? Hoe expliciet gaat u ontwikkelingssamenwerking daarin onderbrengen?
