MEMO van college aan de raad

MEMO van college aan de raad datum

: 24 augustus 2010

aan

: Gemeenteraad

van

: College

onderwerp

: Gemotiveerd bezwaarschrift wijziging opslagplan Bergermeer gasopslag

Portefeuillehouder

: A. Hietbrink

Inlichtingen bij

: M. Klaver-Blankendaal

Aanleiding ƒ Op initiatief van het college als onderdeel van de actieve informatieplicht Kernboodschap Onderwerp

: Gemotiveerd bezwaar verhogen reservoir gasveld Bergermeer

BEZWAARSCHRIFT De winning van aardolie en aardgas gaat in het algemeen gepaard met een daling van de druk in de ondergrond. Dit soort spanningsverandering kan leiden tot plotselinge bewegingen langs bestaande breuken, waardoor een lichte aardbeving plaatsvindt. Het Bergermeerveld heeft een dergelijke breuk. Het gebied rond het Bergermeer veld wordt daarom continu gemonitord op het zich voordoen van eventuele aardbevingen. In Nederland wordt uit ruim 100 olie- en gasvelden op het vasteland geproduceerd. Boven een beperkt aantal velden zijn bevingen geregistreerd. In het kader van het Seismisch Risico Analyse zijn de velden opgedeeld in drie categorieën: - Groningen, Bergermeer en Roswinkel, waar aardbevingen met magnitudes van 3,0 en hoger zijn opgetreden andere velden waar lichte bevingen met magnitudes kleiner dan 3, 0 zijn opgetreden. - Velden waar geen bevingen zijn geregistreerd (Bron: formulier aanvraag instemming opslagplan 2007). Zoals uit bovenstaande opsomming blijkt hoort het gasveld Bergermeer tot de drie gasvelden in Nederland waar de grootste seismische bewegingen in het verleden hebben plaatsgevonden. Voor het project Gasopslag Bergermeer is de Rijkscoördinatieregeling voor energieprojecten van toepassing. Door nu buiten de coördinatieregeling een extra opslagplan goed te keuren wordt het traject voor de realisatie van het project wellicht onomkeerbaar, zonder dat alle bezwaar- en beroepsprocedures die in het kader van de coördinatieregeling nog gevoerd gaan worden zijn behandeld. Het voorliggende besluit van de Minister roept derhalve een aantal vragen en bezwaren op. Wij zijn van oordeel dat het besluit omtrent het opslagplan Bergermeer in strijd is met de geldende wet- en regelgeving, onzorgvuldig is voorbereid en onvoldoende is gemotiveerd. Uit het besluit blijkt voorts onomstotelijk dat op voorhand bijzonder gewicht is toegekend aan energiebelangen zonder dat sprake is van zorgvuldige besluitvorming, hetgeen in strijd is met behoorlijk bestuur. 1

In onderhavig bezwaarschrift gaan wij nader in op de inhoudelijke gronden. Op 2 augustus 2010 hebben wij per e-mail de ontbrekende onderliggende stukken opgevraagd bij C.P. de Zwaan (beleidsmedewerker bij het Ministerie van Economische Zaken). Wij hebben bij ons pro forma bezwaar van 13 augustus 2010 nogmaals om deze stukken gevraagd (zie bijlagen). Gezien de gevoeligheid van het project en de rol die het Ministerie van Economische Zaken zelf heeft in dit project verzoeken wij de behandeling van dit bezwaarschrift af te laten wikkelen door de Raad van State. Wijzigen opslagplan overeenkomstig de Mijnbouwwet Overeenkomstig artikel 25 van de Mijnbouwwet is het verboden stoffen op te slaan zonder vergunning van de Minister. Voor de Bergermeer is op 8 januari 2007 een opslagvergunning verleend. Ingevolge artikel 34 en 39 van de Mijnbouwwet stelt de houder van de opslagvergunning een opslagplan op, welke voor besluitvorming wordt voorgelegd aan de Minister. Over het eerste opslagplan na het verlenen van de opslagvergunning is besloten op 17 juli 2007. Dit is het thans geldende opslagplan. Het verzoek van Taqa van 20 mei 2010 wordt blijkens het bestreden besluit aangemerkt als een verzoek tot wijziging van het besluit van 17 juli 2007 omtrent het opslagplan. Vast staat dat een opslagplan op grond van artikel 36 lid 3 van de Mijnbouwwet slechts kan worden gewijzigd indien is voldaan aan de volgende voorwaarden (artikel 36 lid 1 Mijnbouwwet): a. in het belang van het planmatig beheer van voorkomens van delfstoffen; b. in verband met het risico van schade ten gevolge van beweging van de aardbodem, voorzover het winnen van delfstoffen niet geschiedt in het continentaal plat of onder de territoriale zee vanuit een voorkomen dat is gelegen aan de zeezijde van de in de bijlage bij deze wet vastgelegde lijn, tenzij Onze Minister anders heeft bepaald. Overeenkomstig artikel 35 van de Mijnbouwwet bevat het opslagplan ten minste een beschrijving van de volgende onderwerpen: a. de verwachte hoeveelheid aanwezige delfstoffen en de ligging ervan; b. het aanvangstijdstip en de duur van de opslag; c. de wijze van opslag alsmede de daarmee verband houdende activiteiten; d. de hoeveelheden jaarlijks opslag delfstoffen; e. de kosten op jaarbasis van het opslag van de delfstoffen; f. de bodembeweging ten gevolge van de opslag en de maatregelen ter voorkoming van schade door bodembeweging, voorzover het opslag van delfstoffen niet geschiedt in het continentaal plat of onder de territoriale zee vanuit een voorkomen dat is gelegen aan de zeezijde van de in de bijlage bij deze wet vastgelegde lijn, tenzij Onze Minister anders heeft bepaald. Bij het besluit tot wijziging van het opslagplan Bergermeer wordt ten eerste niet voldaan aan de voorwaarden op grond waarvan het opslagplan kan worden gewijzigd. Deze voorwaarden zijn limitatief en dwingend beschreven. Het belang van het planmatig beheer van voorkomens van delfstoffen is niet overwogen. Tevens is niet aangetoond dat het opslagplan is gewijzigd in verband met het risico van schade ten gevolge van beweging van de aardbodem. Het besluit is in zoverre in strijd met de Mijnbouwwet. Het verzoek om wijziging van het opslagplan van 20 mei 2010, de onderliggende stukken en het nieuwe opslagplan zijn niet kenbaar gemaakt, zodat niet kan worden beoordeeld of het opslagplan inhoudelijk voldoet aan de in artikel 35 van de Mijnbouwwet gestelde eisen. Het besluit omtrent wijziging getuigt echter niet van overwegingen in het kader van artikel 35 van de Mijnbouwwet, zodat het besluit in zoverre eveneens in strijd is met de Mijnbouwwet. Bestemmingsplan Ter plaatse van de opslag geldt het bestemmingsplan ‘Weidegebied 1994’. De gronden zijn bestemd voor ‘Gaswinningsdoeleinden’ en derhalve aangewezen voor de winning van aardgas met de daarbij behorende gebouwen, installaties, pijpleidingen, open terreinen, wegen en -2-

parkeergelegenheden. Het opslaan van gas is een wezenlijke andere activiteit dan het winnen er van. Nu met het verhogen van de druk in het gasveld het opslaan van gas zich ontwikkelt als een hoofdactiviteit, is sprake van strijd met het geldende bestemmingsplan. Een mogelijke anticipatie op het Rijksinpassingsplan is prematuur nu dit plan nog niet in procedure is gebracht en daartegen overigens vele bezwaren bestaan. Op de samenloop met het Rijksinpassingsplan en de rijkscoördinatieregeling gaan wij later nader in. Het opslaan van gas is eerder mogelijk gemaakt bij besluit van 8 januari 2007 (de opslagvergunning). Tegelijkertijd geldt echter voor de Bergermeer tevens een winningsvergunning (verleend op 23 december 2006). Deze winningsactiviteiten zijn tot dusverre aangemerkt als hoofdgebruik van het gasveld Bergermeer. Deze gedachte werd tot op heden gesterkt door het verleende opslagplan waar opslag van gas tot 35 bar is toegestaan. Het verhogen van de druk naar 80 bar heeft echter naar ons oordeel tot gevolg dat de opslag van gas niet meer kan worden gezien als bijzaak bij het winnen van gas. E.e.a. heeft tot gevolg dat de activiteiten die gepaard gaan met onderhavig opslagplan strijd oplevert met het geldende bestemmingsplan. De gemeente is gediend bij handhaving van het geldende bestemmingsplan. Wet milieubeheer Op grond van de Wet milieubeheer is verboden een inrichting op te richten, te veranderen of in werking te hebben zonder een daartoe verleende vergunning. In het kader van de het gehele project Gasopslag Bergermeer heeft Taqa op 17 november 2008 een revisievergunning voor de gasopslag en waterinjectie-installatie gevraagd. De gehele aanvraag is beschikbaar op de website van TAQA. De revisievergunning wordt blijkens de aanvraag mede gevraagd ten behoeve van opslag van gas, nu de huidige revisievergunning verleend op 25 augustus 2006 (kenmerk ET/EM/6064154), slechts een beperkte opslagfunctie toestaat. Kortom met de nieuwe revisievergunning wordt tevens de uitbreiding van de opslag van gas beoogd. De uitbreiding van de opslag van gas, zoals voorzien in het bestreden besluit ziet naar ons oordeel op het veranderen van een inrichting in de zin van de Wet milieubeheer. Nu geen milieuvergunning is verleend ten behoeve van het verhogen van de reservoirdruk naar 80 bar, is het bestreden besluit in strijd met de Wet milieubeheer. Zorgvuldige voorbereiding Bij de ministeriële instemming gewijzigd opslagplan Bergermeer dat op 12 juli 2010 naar ons is gestuurd en op 21 juli 2010 is gepubliceerd in de Staatscourant zijn een aantal adviezen betrokken van TNO, Sodm en Tcbb. Deze adviezen zijn niet ter beschikking gesteld aan de gemeente. Eveneens ontbreken de aanvragen van TAQA van 15 december 2008 en 20 mei 2010. Derhalve kunnen wij het door de minister genomen Besluit niet op alle onderdelen naar waarde beoordelen. Het besluit tot wijzigen van het opslagplan d.d. 9 juli 2010 is gestoeld op het verzoek van Taqa van 15 december 2008 tot het wijzigen van het besluit omtrent het opslagplan van 17 juli 2007. Op het verzoek van 15 december 2008 is nog niet besloten. Op 20 mei 2010 is een nieuw verzoek van Taqa ontvangen inzake het wijzigen van het opslagplan van 17 juli 2007. Blijkens het besluit van 9 juli 2010 hebben Sodm, TNO en Tcbb een advies uitgebracht over het verzoek van 15 december 2008. Ten eerste zijn deze adviezen niet beschikbaar gesteld, zodat de inhoud en de volledigheid er van niet kan worden beoordeeld. Voorts is het niet mogelijk dat deze instanties advies hebben uitgebracht over het verzoek van 20 mei 2010, nu dit verzoek is gelegen na de datum van de benodigde adviezen. Het besluit is dan ook in strijd met artikel 35 van de Mijnbouwwet. Het is voorts volstrekt onduidelijk om welke reden de druk verhoogd wordt naar 80 bar en wat de gevolgen daarvan zijn. Taqa heeft immers het verhogen van de druk naar 205 bar aangevraagd en op basis daarvan ook onderzoek laten uitvoeren. Het Tcbb heeft echter geadviseerd de druk niet verder te verhogen dan 150 bar. In het besluit is niet kenbaar gemaakt op welke gronden de -3-

gemiddelde reservoirdruk maximaal 80 bar bedraagt. Het besluit is onzorgvuldig voorbereid en onvoldoende gemotiveerd. TNO is om een advies gevraagd inzake het opslagplan van TAQA. TNO kan in deze geen onafhankelijke deskundige worden genoemd, omdat zij door TAQA is ingehuurd ten behoeve van het milieueffectrapport. In het Besluit staat dat ‘op basis van de thans beschikbare gegevens’ het gewijzigde opslagplan van 15 december 2008 voldoet aan de vereiste volledigheid. Hier beoordeelt TNO haar eigen werk dat door het MIT Boston wordt bediscussieerd. Staatstoezicht op de Mijnen was aanwezig bij de expert meeting over het second opinion onderzoek op het TNO rapport dat door het MIT is uitgevoerd. Zij hebben daar verklaard dat het second opinion onderzoek van MIT aanleiding is om de voorwaarden toch nader aan te scherpen. Zo werd ook verklaard dat een verscherpt toezicht en monitoring zou moeten laten zien ’wie van de wetenschappers er gelijk heeft’. Is het de bedoeling de inwoners van Bergen en Alkmaar bloot te stellen aan een wetenschappelijk experiment? Omdat onduidelijk is waarop de adviezen van TNO, SodM en Tcbb zijn gebaseerd, is het niet mogelijk hierop een gemotiveerd bezwaarschrift in te dienen. Beoordeling van de aanvraag x Op basis waarvan adviseren SodM en TNO een maximaal toegestane reservoirdruk van 2100 meter – NAP oftewel 80 bar? x Welke voorwaarden worden aan TAQA gesteld ten aanzien van de resultaten van de opgelegde seismische en microseismische monitoring? Met andere woorden welke consequenties worden aan de monitoring verbonden? Bij welke uitslagen worden welke acties door het ministerie genomen? Heeft het ministerie een toetsingskader waaraan seismische activiteit kan worden getoetst? In Duitsland zijn bij gasopslag in zoutcavernes strikte normen gebruikelijk. x In de beschrijving van het Bergermeer veld wordt aangegeven dat in het verleden kleine schokken zijn waargenomen en dat het invloedsgebied klein is. Echter er kan binnen een cirkel van 7 kilometer rond het epicentrum schade worden berekend. Dit betekent dat een groot deel van de kern Bergen en de stad Alkmaar zich binnen het beinvloedingsgebied van de opslagplaats bevindt. Omdat het seismisch risico in de opslagfase vergelijkbaar is met de winningsfase is dit volgens het ministerie acceptabel. Heeft het ministerie kaders opgesteld waaruit blijkt welke risico’s wel/niet acceptabel zijn? x TAQA moet voor 1 oktober 2011 een studie overleggen naar de effecten op veranderingen in reservoirdruk op de seismische respons van het veld. Betekent dit dat TAQA in de periode tot oktober 2011 gaat experimenteren met het oppompen en leeghalen van het reservoir? x Er wordt gesproken over een beperkte wijziging van het opslagplan. Het ophogen van de druk van 35 naar 80 bar is geen beperkte wijziging van het opslagplan. Door het op druk brengen naar 80 bar wordt de druk opgevoerd naar boven het niveau waar bevingen bij optreden. De stap naar 80 bar wordt in de regio opgevat als een beslissing waarbij het project Bergermeer gasopslag onomkeerbaar wordt gemaakt. Het wijzigen van het opslagplan wordt buiten de Rijkscoördinatieregeling gedaan, waar in het Rijkscoördinatietraject veel bezwaren zijn te verwachten tegen het plan an sich.

Beoordeling van het opslagplan van 15 december 2008 MIT Boston heeft een second opinion gegeven op het rapport van TNO (TNO Rapport 2008-UR1071/B 6 november 2008) in opdracht van het ministerie van Economische Zaken. x Het MIT stelt in haar second opinion dat het door TNO gebruikte model niet het meest geschikt is om het gasveld Bergermeer te beschrijven. Zo kan het model de eerder opgetreden aardbevingen niet verklaren. x TAQA geeft aan dat het veld stabieler wordt, de Tcbb stemt hiermee in. De expert van het MIT is het hier niet mee eens. Over de effecten van het op druk brengen van het veld en -4-

de snelheid waarmee dit gebeurt is geen overeenstemming. In velden met een breukvlak kan niet zomaar worden gesteld dat dit tot stabilisering van het veld zal leiden. x Door TNO wordt aangegeven dat bij op druk brengen van het veld de beving niet groter zal uitvallen dan tussen de 2.4 en 2.7. MIT stelt echter dat dit minimaal een magnitude van 3.0 zal zijn. Tijdens de second opinion bijeenkomst met het MIT werd duidelijk uitleg gegeven over het effect van een beving. De schaal van Richter is gebaseerd op natuurlijke bevingen. Omdat aardbevingen ten gevolge van gaswinning geïnduceerd zijn en over het algemeen oppervlakkiger plaatsvinden dan de natuurlijke bevingen is het effect van de aardbeving groter. Een geïnduceerde beving van 3.9 komt overeen met een natuurlijke beving van 5.5. Weliswaar is dit in een kleiner oppervlak dan bij een natuurlijke beving, maar het effect ter plaatse is groot. In alle publicaties en brieven wordt een beving van 3.9 acceptabel gevonden. Op basis van welke criteria is dit? Wordt een beving van 5.5 ook acceptabel gevonden? Terstond inwerkingtreding besluit In het besluit is bepaald dat overeenkomstig artikel 20.5 van de Wet milieubeheer het besluit onverwijld in werking treedt, als uitzondering op de regel dat het besluit eerst in werking treedt na afloop van de bezwaartermijn. Artikel 20.5 van de Wet milieubeheer kan slechts aan de orde komen in spoedeisende gevallen. Wij maken bezwaar tegen dit onderdeel van het besluit. In het besluit wordt gesteld dat sprake is van een algemeen belang bij opslag van gas en een bijzonder belang van Taqa bij de continuïteit van haar werkzaamheden. Met deze onderbouwing is naar ons oordeel niet aangetoond dat sprake is van het vereiste spoedeisend belang van onmiddellijke opslag van gas. Het terstond in werking treden van het besluit doet voorts geen recht aan artikel 5 van het besluit, waarin is bepaald dat de reservoirdruk pas mag worden verhoogd dan nadat het monitoringsysteem is ingericht. Alleen al om die reden kan niet worden aangenomen dat sprake is van een onverwijlde spoed op grond waarvan het besluit terstond in werking moet treden. Rijkscoördinatieregeling Sinds het op 1 maart 2009 in werking getreden Uitvoeringsbesluit rijkscoördinatieregeling energieinfrastructuurprojecten (Uitvoeringsbesluit) is de rijkscoördinatieregeling van toepassing op energie-infrastructuurprojecten. De Minister bepleit dat de opslag van gas van nationaal belang is onder meer om reden van voorzieningszekerheid van aardgas voor Nederland en versterking van de economische positie. De opslag van gas in de Bergermeer is om die reden door de Minister aangewezen als een project van nationaal belang (bij wet van 25 september 2008). Vanwege dit besluit van de Minister is in overeenstemming met het gevoelen van de minsterraad aangegeven dat gecoördineerde besluitvorming wenselijk is. Overeenkomstig artikel 4 van het Uitvoeringsbesluit is het besluit omtrent instemming met een opslagplan als bedoeld in de Mijnbouwwet aangewezen als een besluit dat valt onder de rijkscoördinatieregeling ex artikel 3.35 van de Wro. Naar ons oordeel kan geen twijfel bestaan over het feit dat de opslag van gas in de Bergermeer en het daarbij behorende opslagplan voor hetzelfde plangebied als waarvoor thans een besluit omtrent het opslagplan is genomen, onderdeel uitmaakt van het nationale belang zoals door de Minister bepleit en derhalve direct valt onder rijkscoördinatieregeling. De gecoördineerde voorbereiding en bekendmaking van de te nemen besluiten (uitvoeringsmodule) wordt in artikel 3.35 lid 4 Wro wettelijk voorgeschreven. De uitvoeringsmodule behelst de procedurele coördinatie en afstemming van de besluitvorming over alle voor het project benodigde vergunningen en andere te nemen besluiten onder rijksregie, alsmede de bundeling van de verschillende beroepsmomenten, waaronder eveneens het voor het project op te stellen Rijksinpassingsplan valt.

-5-

Afwijken van deze procedure ten behoeve van één enkel besluit is naar ons oordeel niet mogelijk en in strijd met de wet. Bovendien doet het geen recht aan de doelstelling van de rijkscoördinatieregeling tot eenduidige besluitvorming bij omvangrijke projecten en het gezamenlijk behandelen van beroep. Overige In het opslagplan worden geen voorwaarden gesteld voor de beëindiging van de opslagactiviteiten en het effect hiervan op de stabiliteit van de ondergrond. Wij verzoeken u in uw besluit ook voorwaarden op te nemen voor de beëindiging van activiteiten. In het opslagplan wordt bij de motivatie aangedragen dat het project bijdraagt aan de ambitie voor Nederland om een gasrotonde te creëren. Echter het initiatief voor projecten wordt overgelaten aan marktpartijen. Met alleen de realisatie van het project Bergermeer gasopslag is de Nederlandse ambitie om een gasrotonde te realiseren niet gereed. In uw schrijven staat dat er op korte termijn opslagen zullen moeten worden gerealiseerd. Welke andere ondergrondse opslagen voor aardgas staan op stapel om gerealiseerd te worden? Bijlage: 1. Pro forma bezwaar 2. Pleitnota voor Raad van State

-6-

3OHLWQRWLWLH  $IGHOLQJEHVWXXUVUHFKWVSUDDN5DDGYDQ6WDWH    =LWWLQJVGDWXP

DXJXVWXV

 2QGHUZHUS

9HU]RHN YDQ GH *DVDODUP WRW KHW WUHIIHQ YDQ HHQ YRRUORSLJH YRRU]LHQLQJ QDDU DDQOHLGLQJ YDQ KHW EHVOXLW YDQ GH 0LQLVWHU YDQ (FRQRPLVFKH =DNHQ GG  MXOL  LQ]DNH LQVWHPPLQJ PHW KHW YHU]RHN YDQ 7DTD (QHUJ\ %9 WRW KHW YHUKRJHQ YDQ GH UHVHUYRLUGUXN LQ KHW %HUJHUPHHU JDVYHOG WRW PD[LPDDO  EDU (70(0 

 =DDNQXPPHU

0

   *HDFKWHYRRU]LWWHU  7HQJHOHLGH 

9DQGDDJEHKDQGHOWXZ$IGHOLQJKHWYHU]RHNWRWKHWWUHIIHQYDQHHQ YRRUORSLJH YRRU]LHQLQJ QDDU DDQOHLGLQJ YDQ KHW EHVOXLW YDQ GH 0LQLVWHU YDQ (FRQRPLVFKH =DNHQ 0LQLVWHU YDQ (=  GG  MXOL  LQ]DNH LQVWHPPLQJ PHW KHW YHU]RHN YDQ 7DTD (QHUJ\ %9 7DTD  WRW KHW YHUKRJHQ YDQ GH UHVHUYRLUGUXN LQ KHW %HUJHUPHHU JDVYHOG WRWPD[LPDDOEDU(70(0 KLHUQDRRNJHQRHPGKHW EHVWUHGHQEHVOXLW

 

8 KHHIW GH JHPHHQWH $ONPDDU %HUJHQ +HLORR KLHUQD GH JHPHHQWHQ  VFKULIWHOLMN XLWJHQRGLJG RP DOV EHODQJKHEEHQGH SDUWLM GHHOWHQHPHQDDQKHWJHGLQJ'HJHPHHQWHQPDNHQELMPRQGHYDQ RQGHUJHWHNHQGH JUDDJ JHEUXLN YDQ GH]H PRJHOLMNKHLG WHQHLQGH RQV JH]DPHQOLMNVWDQGSXQWQDGHUWRHWHOLFKWHQ







$OYRUHQV LQKRXGHOLMN LQ WH JDDQ RS GH EHODQJHQ ELM KHW YHU]RHN RP YRRUORSLJH YRRU]LHQLQJ HQ GH EHODQJHQ YDQ GH JHPHHQWHQ PHUN LN JUDDJ KHW YROJHQGH RS 'H JHPHHQWHQ KHEEHQ GRQGHUGDJ  DXJXVWXV  GDQ ZHO YULMGDJ  DXJXVWXV  HHQ SUR IRUPD EH]ZDDUVFKULIW LQJHGLHQG WHJHQ KHW EHVWUHGHQ EHVOXLW HQ DDQ GH 0LQLVWHUYDQ(=JHYUDDJGHHQUHGHOLMNHWHUPLMQWHJHYHQZDDUELQQHQ GHJURQGHQYDQEH]ZDDUPRHWHQZRUGHQDDQJHYXOG

 

'H RQGHUVFKHLGHQOLMNH &ROOHJHV YDQ %XUJHPHHVWHU HQ :HWKRXGHUV YDQGHJHPHHQWHQEHVOLVVHQDVGLQVGDJDXJXVWXVRYHUGH LQKRXGHOLMNH JURQGHQ GLH KXQV LQ]LHQV PRHWHQ ZRUGHQ DDQJHYRHUG LQGHEH]ZDDUSURFHGXUH

 

,N ZLO GXV YRRURS VWHOOHQ GDW RRN GH JHPHHQWHQ JURWH EH]ZDUHQ KHEEHQ WHJHQ KHW EHVWUHGHQ EHVOXLW ,QGLHQ *DVDODUP QLHW YRULJH ZHHN HHQYRRUORSLJHYRRU]LHQLQJ]RXKHEEHQJHYUDDJGGDQ]RXGHQ GH JHPHHQWHQ QD GH EHVOXLWHQ YDQ  DXJXVWXV  KHEEHQ RYHUZRJHQ HLJHQKDQGLJ HHQ YRRUORSLJH YRRU]LHQLQJ WH YUDJHQ (HQ GHUJHOLMN YHU]RHN ZDDUELM YHOH EHODQJHQ LQ KHW JHGLQJ ]LMQ NDQ HFKWHU QDDU RRUGHHO YDQ GH JHPHHQWHQ QLHW ZRUGHQ JHGDDQ GDQ QDGDW GDDURYHU EHVOXLWYRUPLQJ GRRU GH &ROOHJHV YDQ %XUJHPHHVWHU HQ :HWKRXGHUV KHHIW SODDWVJHKDG 'H]H EHVOXLWYRUPLQJ NRQ YDQZHJH KHW ]RPHUUHFHV QLHW HHUGHU SODDWVKHEEHQ GDQ GLQVGDJ  DXJXVWXV'HEH]ZDDUWHUPLMQORRSWDIRSDXJXVWXV

 

9RRUXLWORSHQGRSGHDDQVWDDQGHEHVOXLWYRUPLQJYDQGH&ROOHJHVYDQ %XUJHPHHVWHU HQ :HWKRXGHUV LV RQGHUJHWHNHQGH JHPDFKWLJG GH LQKRXGHOLMN EH]ZDUHQ YDQ GH JHPHHQWHQ DDQJDDQGH KHW EHVWUHGHQ EHVOXLW XLWHHQ WH ]HWWHQ 9RRU HHQ MXLVWH ZHHUJDYH YDQ KHW VWDQGSXQWYDQGHJHPHHQWHQYROJWWHQHHUVWHHHQNRUWHEHVFKULMYLQJ YDQ GH VWDQG YDQ ]DNHQ 'DDUQD ZRUGW LQJHJDDQ RS GH EHODQJHQ YDQ GH JHPHHQWHQ HQ GH RQUHFKWPDWLJKHLG YDQ KHW EHVWUHGHQ EHVOXLW,NEHVOXLWPHWHHQFRQFOXVLH







6WDQGYDQ]DNHQ 

%LM ZHW YDQ  VHSWHPEHU  6WE    LV EHSDDOG GDW YDQZHJH

KHW

JURWH

EHODQJ

YDQ

JDVRSVODJ

YRRU

GH

HQHUJLHYRRU]LHQLQJ YDQ 1HGHUODQG RS GH EHVOXLWYRUPLQJ RYHU GHUJHOLMNH SURMHFWHQ GH ULMNVFR|UGLQDWLHUHJHOLQJ XLW GH :HW UXLPWHOLMNHRUGHQLQJKLHUQD:UR YDQWRHSDVVLQJLV]RGDWGDDUWRH GH (OHFWULFLWHLWVZHW  GH 0LMQERXZZHW HQ GH *DVZHW ZRUGHQ JHZLM]LJG 'H RSVODJ YDQ JDV LQ GH %HUJHUPHHU LV GDDUPHH DDQJHZH]HQDOV]LMQGHYDQQDWLRQDDOEHODQJ7. QU   

2P XLWYRHULQJ WH JHYHQ DDQ GH]H ZHW LV RS  MDQXDUL  KHW 8LWYRHULQJVEHVOXLW

ULMNVFR|UGLQDWLHUHJHOLQJ

HQHUJLH

LQIUDVWUXFWXXUSURMHFWHQJHQRPHQ6WE %LMEHVOXLWYDQ IHEUXDUL  VWE    LV EHSDDOG GDW ]RZHO JHQRHPGH ZHW DOVKHW8LWYRHULQJVEHVOXLWRSPDDUWLQZHUNLQJWUHGHQ  

6LQGV KHW LQZHUNLQJ WUHGHQ YDQ GH]H 5LMNVEHVOXLWHQ LV GH ULMNVFR|UGLQDWLHUHJHOLQJ XLW GH :UR YDQ WRHSDVVLQJ RS HQHUJLH LQIUDVWUXFWXXUSURMHFWHQ KHWJHHQ EHWHNHQW GDW GH UXLPWHOLMNH EHVOXLWYRUPLQJ KHW 5LMNVLQSDVVLQJVSODQ  HQ GH XLWYRHULQJVEHVOXLWHQ YHUJXQQLQJHQ ZRUGHQJHFR|UGLQHHUGDUWLNHOOLGRQGHUDHQ E:UR  

*DVRSVODJ%HUJHUPHHU 

*DVRSVODJ

EHKRRUW

WRW

GH

ERYHQJHQRHPGH

HQHUJLH

LQIUDVWUXFWXXUSURMHFWHQ +HW SURMHFW *DVRSVODJ %HUJHUPHHU RPYDW NRUW JH]HJG KHW RSULFKWHQ YDQ HHQ PLMQERXZLQVWDOODWLH ELQQHQ GH JHPHHQWH $ONPDDU GH DDQOHJ YDQ SLMS OHLGLQJHQ LQ GH ERGHP YDQ KHW JURQGJHELHG YDQ GH JHPHHQWHQ LQFOXVLHI JHPHHQWH 6FKHUPHU  HQ KHW ERUHQ YDQ  WRW  QLHXZH SXWWHQ QDDU KHW %HUJHUPHHU DDUGJDVUHVHUYRLU WHQHLQGH HHQ RQGHUJURQGVH JDVRSVODJ WH NXQQHQ RQWZLNNHOHQ LQ GH ERGHP RQGHU KHW JURQGJHELHG YDQ GH JHPHHQWH %HUJHQHQ$ONPDDU 







2PXLWYRHULQJWHNXQQHQJHYHQDDQGHJHQRHPGH5LMNVEHVOXLWHQHQ KHWSURMHFW*DVRSVODJ%HUJHUPHHUWHNXQQHQUHDOLVHUHQLVGRRU7DTD HHQ PLOLHXHIIHFWUDSSRUW RSJHVWHOG ZDDURYHU GH &RPPLVVLH YRRU GH PHU RS  PHL  HQ  MXQL  WRHWVLQJVDGYLH]HQ KHHIW XLWJHEUDFKW

 

2QGHUWXVVHQ ]LMQ GRRU 7DTD DOOH WRWDDO  ]LH ELMODJH   XLWYRHULQJVEHVOXLWHQ DDQJHYUDDJG HQ LV WHQ EHKRHYH YDQ GH UXLPWHOLMNH EHVOXLWYRUPLQJ LQ KHW NDGHU YDQ EHVWXXUOLMN YRRURYHUOHJ HHQ5LMNVLQSDVVLQJVSODQDDQGHJHPHHQWHQYRRUJHOHJG

 

'H JHPHHQWHQ LQFOXVLHI JHPHHQWH 6FKHUPHU  KHEEHQ WHQ DDQ]LHQ YDQ KHW 5LMNVLQSDVVLQJVSODQ HHQ JH]DPHQOLMNH UHDFWLH LQ KHW NDGHU YDQ KHW %HVOXLW UXLPWHOLMNH RUGHQLQJ LQJHEUDFKW 'H]H UHDFWLH LV LQ ]RYHUUH UHOHYDQW GDW GH RSPHUNLQJHQ GLH GH JHPHHQWHQ LQFOXVLHI JHPHHQWH 6FKHUPHU  KHEEHQ JHPDDNW RS ]LMQ ]DFKWV JH]HJG RPYDQJULMNWHQRHPHQ]LMQ

 

'H JHPHHQWHQ LQFOXVLHI JHPHHQWH 6FKHUPHU  KHEEHQ LQ GDW GRFXPHQW JURWH WZLMIHOV JHXLW RYHU GH ]RUJYXOGLJKHLG YDQ GH ELM GH YRRUEHUHLGLQJ YDQ KHW 5LMNVLQSDVVLQJVSODQ EHWURNNHQ RQGHUZHUSHQ ]RDOV RQGHU DQGHUH GH PLOLHXHIIHFWUDSSRUWDJH QDWXXUEHVFKHUPLQJ HQIORUDHQIDXQDUHJHOJHYLQJRPWUHQWH[WHUQHYHLOLJKHLGGHNDQV JURRWWHHQIUHTXHQWLHYDQEHYLQJHQHQWHQVORWWHGHXLWYRHUEDDUKHLG

 

7HQHLQGH GH SURFHGXUH YDQ JHFR|UGLQHHUGH YRRUEHUHLGLQJ YDQ KHW 5LMNVLQSDVVLQJVSODQ

HQ

GH

XLWYRHULQJVEHVOXLWHQ

WH

NXQQHQ

YRRUW]HWWHQ KHHIW GH 0LQLVWHU YDQ (= RS  IHEUXDUL  HHQ WHUPLMQEULHIJHVWXXUGZDDULQDDQHONEHYRHJGJH]DJHHQWHUPLMQLV JHVWHOG YRRU KHW LQGLHQHQ YDQ RQWZHUSEHVOXLWHQ RYHUHHQNRPVWLJ DIGYDQGH$ZEHQDUWLNHO:UR   

'H]H WHUPLMQEULHI LV YHUYDQJHQ GRRU HHQ WHUPLMQEULHI YDQ  PHL  ZHONH EULHI RS ]LMQ EHXUW ZHHU LV YHUYDQJHQ GRRU HHQ ODDWVWH WHUPLMQEULHI YDQ  MXOL  +HW DDQSDVVHQ YDQ GH WHUPLMQVWHOOLQJ KHHIW QDDU HLJHQ ]HJJHQ YDQ GH 0LQLVWHU YDQ (=  JHOHJHQ DDQ





RPVWDQGLJKHGHQ

HQ

HHQ

DDQWDO

RQGHUZHUSHQ

ZDDURYHU

RQGXLGHOLMNKHLG EHVWRQG DOV JHYROJ YDQ GH YHOH H[WUD RQGHU]RHNHQ GLH KHW 0LQLVWHULH YDQ (= KHHIW PRHWHQ XLWYRHUHQ QDDU DDQOHLGLQJ YDQ GH UHDFWLHV RS KHW 5LMNVLQSDVVLQJVSODQ -XLVW GH]H YHUWUDJLQJ ZRUGWLQKHWEHVWUHGHQEHVOXLWJHEUXLNWDOVDUJXPHQWRPWXVVHQWLMGV GHUHVHUYRLUGUXNWHYHUKRJHQQDDUEDU  

2YHU GH SURFHGXUH HQ GH WHUPLMQVWHOOLQJ KHEEHQ GH JHPHHQWHQ LQFOXVLHI JHPHHQWH 6FKHUPHU  VWHHGV DPEWHOLMN HQ EHVWXXUOLMN RYHUOHJ JHYRHUG PHW GH 0LQLVWHU HQ KHW 0LQLVWHULH YDQ (= +HW EHYUHHPGGHGHJHPHHQWHQGDQRRNGDW]LMRSMXOL]RQGHU HQLJH DDQNRQGLJLQJ RI RYHUOHJ ZHUGHQ JHFRQIURQWHHUG PHW KHW EHVOXLWWRWZLM]LJLQJYDQKHWRSVODJSODQ%HUJHUPHHU'HJHPHHQWHQ DFKWHQ GLWODDNEDDU JHOHW RS GH DOWLMG GRRU KHQ QDJHVWUHHIGH JRHGH EHVWXXUOLMNHYHUKRXGLQJHQPHWKHW0LQLVWHULHHQGH0LQLVWHUYDQ(=

 

'H

JHPHHQWHQ

]LHQ

]LFK

GDQ

RRN

JHKHHO

RQYHUZDFKWV

JHFRQIURQWHHUG PHW HHQ EHVOXLW GDW QDDU KXQ RRUGHHO QLHW ORV NDQ ZRUGHQJH]LHQYDQGHWRWDOHEHVOXLWYRUPLQJRPWUHQWGHJDVRSVODJLQ GH %HUJHUPHHU HQ ]LMQ JHGLHQG ELM KHW VFKRUVHQ YDQ KHW EHVWUHGHQ EHVOXLW +LHUQD ZRUGW WHQ HHUVWH LQJHJDDQ RS GH EHODQJHQ ELM VFKRUVLQJYDQKHWEHVWUHGHQEHVOXLWHQGDDUQDZRUGWLQJHJDDQRSGH UHFKWPDWLJKHLGHUYDQ  %HODQJJHPHHQWHQ 

+HW EHVWUHGHQ EHVOXLW PDDNW GH WXVVHQWLMGVH YHUKRJLQJ YDQ GH UHVHUYRLUGUXN QDDU  EDU PRJHOLMN 1DDU KHW RRUGHHO YDQ GH JHPHHQWHQ RQWVWDDW GRRU KHW WXVVHQWLMGV YHUKRJHQ YDQ GH UHVHUYRLUGUXN HHQ RQRPNHHUEDUH VLWXDWLH WHQ DDQ]LHQ YDQ KHW SURMHFW*DVRSVODJ%HUJHUPHHU

 

'H YHUKRJLQJ YDQ GH UHVHUYRLUGUXN WRW  EDU EHWHNHQW GDW KHW NXVVHQJDVHQHHQGHHOYDQKHWZHUNJDVYDQGHWRWDOHJDVRSVODJLQ KHW NDGHU YDQ KHW SURMHFW *DVRSVODJ %HUJHUPHHU ]DO ZRUGHQ LQJHEUDFKW LQ KHW JDVYHOG %HUJHUPHHU .XVVHQJDV GLHQW DDQ KHW EHJLQ YDQ GH RSVODJ WH ZRUGHQ JHwQMHFWHHUG HQ EOLMIW JHGXUHQGH GH





JHKHOHOHYHQVGXXUYDQGHRSVODJLQKHWJDVYHOG%HUJHUPHHU,QIHLWH ZRUGWGXVDOHHQDDQYDQJJHPDDNWPHWGHXLWYRHULQJYDQKHWWRWDOH SURMHFW *DVRSVODJ %HUJHUPHHU ]HNHU JH]LHQ LQ KHW OLFKW YDQ GH KRRJWHYDQGHLQYHVWHULQJGLHGHRSVODJYDQJDVPHW]LFKEUHQJW  

:LM ZLOOHQ X HU RS ZLM]HQ GDW GH YHUWUDJLQJ YDQ KHW SURMHFW *DVRSVODJ%HUJHUPHHUHQKHWGDDUELMEHKRUHQGH5LMNVLQSDVVLQJVSODQ HQ XLWYRHULQJVEHVOXLWHQ KHHIW SODDWVJHKDG RP PRYHUHQGH UHGHQHQ YDQKHW0LQLVWHULHYDQ(='H]HYHUWUDJLQJHQGHGDDUELMEHKRUHQGH ILQDQFLsOH FRQVHTXHQWLHV YRRU KHW 0LQLVWHULH YDQ (= GDQ ZHO 7DTD NXQQHQ QDDU RQV RRUGHHO QLHW WRW JHYROJ KHEEHQ GDW DOJHPHQH EHJLQVHOHQ YDQ EHKRRUOLMN EHVWXXU HQ ZHWWHOLMNH EHSDOLQJHQ RS]LM ZRUGHQJH]HW

 

'H JHPHHQWHQ ]LMQ JHGLHQG ELM ]RUJYXOGLJH EHVOXLWYRUPLQJ ZDDUELM GH DIZHJLQJ YDQ JHPHHQWHOLMNH  EHODQJHQ RS DGHTXDWH ZLM]H JHVFKLHGW ]RZHO WHQ DDQ]LHQ YDQ KHW 5LMNVLQSDVVLQJVSODQ DOV GH XLWYRHULQJVEHVOXLWHQ ,Q RQGHUKDYLJH VLWXDWLH LV GDDUYDQ JHHQ VSUDNH ]RDOV KLHUQD LQ GH]H SOHLWQRWD ]DO ZRUGHQ EHSOHLW 'H]H EHODQJHQGLHQHQ]ZDDUGHUWHZHJHQGDQKHWEHODQJYDQGH0LQLVWHU YDQ(=JHOHJHQLQGHRQYHUZLMOGHRSVODJYDQJDVLQKHWJDVYHOGYDQ GH%HUJHUPHHU

 5HFKWPDWLJKHLGEHVWUHGHQEHVOXLW 

'H UHFKWPDWLJKHLG YDQ KHW EHVWUHGHQ EHVOXLW ZRUGW GRRU GH JHPHHQWHQ EHVWUHGHQ +HW VWDQGSXQW YDQ GH JHPHHQWHQ LV GDW KHW EHVOXLW RQ]RUJYXOGLJ LV YRRUEHUHLG HQ RQYROGRHQGH LV JHPRWLYHHUG LQ VWULMG LV PHW KHW JHOGHQGH EHVWHPPLQJVSODQ GH :UR GH :HW PLOLHXEHKHHUHQGH0LMQERXZZHW

 2Q]RUJYXOGLJHYRRUEHUHLGLQJHQRQYROGRHQGHJHPRWLYHHUG 

+HW EHVWUHGHQ EHVOXLW LV PHGH LQKRXGHOLMN JHVWRHOG RS KHW YHU]RHN YDQ 7DTD YDQ  GHFHPEHU  WRW KHW ZLM]LJHQ YDQ KHW EHVOXLW RPWUHQW KHW RSVODJSODQ YDQ  MXOL  WRW  EDU 2S KHW YHU]RHN YDQ  GHFHPEHU  LV QRJ QLHW EHVORWHQ PDDU RSJHQRPHQLQGHULMNVFR|UGLQDWLHUHJHOLQJ]LHELMODJHYHUJXQQLQJ





  2S  PHL  LV HHQ QLHXZ YHU]RHN YDQ 7DTD RQWYDQJHQ LQ]DNH KHW ZLM]LJHQ YDQ KHW RSVODJSODQ YDQ  MXOL  %OLMNHQV KHWEHVWUHGHQEHVOXLWOLJWKHWYHU]RHNYDQPHLGDDUDDQWHQ JURQGVODJ  

2YHU KHW YHU]RHN YDQ  GHFHPEHU  KHEEHQ 6RGP 712 HQ 7FEE HHQ DGYLHV XLWJHEUDFKW 7HQ HHUVWH ]LMQ GH]H DGYLH]HQ QLHW DOOHPDDO  EHVFKLNEDDU JHVWHOG ]RGDW GH LQKRXG HQ GH YROOHGLJKHLG HUYDQ QLHW NDQ ZRUGHQ EHRRUGHHOG +HW YHU]RHN YDQ  PHL  OLJW HFKWHU QD GH GDWXP YDQ GH GRRU 6RGP 712 HQ 7FEE XLWJHEUDFKWH DGYLH]HQ 'H DGYLH]HQ RYHU KHW YHU]RHN YDQ  GHFHPEHU  ]LHQ QLHW RS GDW YHU]RHN +HW EHVWUHGHQ EHVOXLW LV GHUKDOYH RQ]RUJYXOGLJ YRRUEHUHLG HQ NDQ RP GLH UHGHQ DO JHHQ VWDQGKRXGHQ

 

+HW LV YRRUWV YROVWUHNW RQGXLGHOLMN PHW ZHONH PRWLYDWLH GH UHVHUYRLUGUXN YHUKRRJG ZRUGW QDDU  EDU HQ ZDW GH JHYROJHQ GDDUYDQ]LMQ

 

:LM ZLOOHQ X ZLM]HQ RS GH YROJHQGH IHLWHQ RPWUHQW KHW JDVYHOG %HUJHUPHHU •

+HWYHOG%HUJHUPHHULVppQYDQGHGULHJDVYHOGHQLQ1HGHUODQG ZDDU JURWH VHLVPLVFKH VFKRNNHQ ]LMQ WH YHUZDFKWHQ RI ]LMQ JHZHHVW+HWLVYDQXLWGHYHLOLJKHLGYDQGHLQZRQHUVYDQGHNHUQ %HUJHQ QLHW ZHQVHOLMN GH H[SORLWDWLH WH YHUDQGHUHQ YDQ ZLQQLQJ QDDURSVODJ

•

+HW LV RQYROGRHQGH GXLGHOLMN ZHONH HIIHFWHQ KHW YHUDQGHUHQGH JHEUXLN PHW ]LFK ]DO PHHEUHQJHQ RS GH RQGHUJURQG YDQ GH JHPHHQWHHQKLHUPHHRSGHNDQVRSEHYLQJHQ

 

,Q KHW EHVWUHGHQ EHVOXLW ZRUGW YRRUWV PHOGLQJ JHPDDNW YDQ GH VHFRQG RSLQLRQ RS KHW UDSSRUW YDQ 712 712 5DSSRUW 8 5%  QRYHPEHU   YDQ KHW 0DVVDFKXVHWWV ,QVWLWXWH RI %RVWRQ0,7 LQRSGUDFKWYDQKHW0LQLVWHULHYDQ(=









,NZLOGDDURYHUJUDDJKHWYROJHQGHRSPHUNHQ •

+HW0,7VWHOWLQKDDUVHFRQGRSLQLRQGDWKHWGRRU712JHEUXLNWH PRGHO QLHW KHW PHHVW JHVFKLNWH PRGHO LV RP KHW JDVYHOG %HUJHUPHHU WH EHVFKULMYHQ =R NDQ KHW PRGHO GH HHUGHU RSJHWUHGHQDDUGEHYLQJHQQLHWYHUNODUHQ

•

7$4$JHHIWDDQGDWKHWJDVYHOG%HUJHUPHHUVWDELHOHUZRUGWGH 7FEEVWHPWKLHUPHHLQ'HH[SHUWVYDQKHW0,7]LMQKHWKLHUQLHW PHH HHQV 2YHU GH HIIHFWHQ YDQ KHW RS GUXN EUHQJHQ YDQ KHW JDVYHOG HQ GH VQHOKHLG ZDDUPHH GLW JHEHXUW LV JHHQ RYHUHHQVWHPPLQJ,QYHOGHQPHWHHQEUHXNYODNNDQQLHW]RPDDU ZRUGHQ JHVWHOG GDW KHW RS GUXN EUHQJHQ YDQ KHW JDVYHOG %HUJHUPHHUWRWVWDELOLVHULQJ]DOOHLGHQ

•

'RRU 712 ZRUGW DDQJHJHYHQ GDW ELM KHW RS GUXN EUHQJHQ YDQ KHW JDVYHOG %HUJHUPHHU GH EHYLQJ QLHW JURWHU ]DO XLWYDOOHQ GDQ WXVVHQGHHQ+HW0,7VWHOWHFKWHUGDWGLWPLQLPDDOHHQ PDJQLWXGHYDQ]DO]LMQ

 

7DTDKHHIWRSGHFHPEHUKHWYHUKRJHQYDQGHUHVHUYRLUGUXN QDDUEDUDDQJHYUDDJGHQRSEDVLVGDDUYDQRRNRQGHU]RHNODWHQ XLWYRHUHQ +HWJHHQ YHUPHOG RQGHU GH SXQWHQ  WP  LV GDDULQ HFKWHUQLHWPHHJHQRPHQ

 

+HW 7FEE KHHIW EOLMNHQV KHW EHVWUHGHQ EHVOXLW JHDGYLVHHUG GH GUXN QLHW YHUGHU WH YHUKRJHQ GDQ  EDU LQ SODDWV YDQ GH RS  GHFHPEHU  DDQJHYUDDJG  EDU ,Q KHW EHVWUHGHQ EHVOXLW LV QLHW NHQEDDU JHPDDNW RS ZHONH JURQGHQ GH JHPLGGHOGH UHVHUYRLUGUXNPD[LPDDOEDUNDQEHGUDJHQ

 

,Q KHW EHVWUHGHQ EHVOXLW LV QLHW GDQ ZHO RQYROGRHQGH UHNHQLQJ JHKRXGHQ PHW ERYHQJHQRHPGH DGYLH]HQ HQ DUJXPHQWHQ HQ GHUKDOYHRQ]RUJYXOGLJYRRUEHUHLGHQRQYROGRHQGHJHPRWLYHHUG

 6WULMGPHWKHWJHOGHQGHEHVWHPPLQJVSODQ 

7HUSODDWVHYDQGHRSVODJJHOGWKHWEHVWHPPLQJVSODQµ:HLGHJHELHG ¶ 'H JURQGHQ ]LMQ EHVWHPG YRRU µ*DVZLQQLQJVGRHOHLQGHQ¶ HQ GHUKDOYH DDQJHZH]HQ YRRU GH ZLQQLQJ YDQ DDUGJDV PHW GH GDDUELM





EHKRUHQGH JHERXZHQ LQVWDOODWLHV SLMSOHLGLQJHQ RSHQ WHUUHLQHQ ZHJHQ HQ SDUNHHUJHOHJHQKHGHQ +HW RSVODDQ YDQ JDV LV HHQ ZH]HQOLMNH DQGHUH DFWLYLWHLW GDQ KHW ZLQQHQ HUYDQ 1X PHW KHW YHUKRJHQ YDQ GH GUXN LQ KHW JDVYHOG KHW RSVODDQ YDQ JDV ]LFK RQWZLNNHOW DOV HHQ KRRIGDFWLYLWHLW LV VSUDNH YDQ VWULMG PHW KHW JHOGHQGHEHVWHPPLQJVSODQ  

(HQ PRJHOLMNH DQWLFLSDWLH RS KHW 5LMNVLQSDVVLQJVSODQ LV SUHPDWXXU QX GLW SODQ QRJ QLHW LQ SURFHGXUH LV JHEUDFKW HQ GDDUWHJHQ RYHULJHQV]RDOV]RMXLVWEHSOHLWJURWHEH]ZDUHQEHVWDDQ

 

+HW RSVODDQ YDQ JDV LV HHUGHU PRJHOLMN JHPDDNW ELM EHVOXLW YDQ  MDQXDULGHRSVODJYHUJXQQLQJ 7HJHOLMNHUWLMGJHOGWHFKWHUYRRU GH %HUJHUPHHU WHYHQV HHQ ZLQQLQJVYHUJXQQLQJ YHUOHHQG RS  GHFHPEHU   'H]H ZLQQLQJVDFWLYLWHLWHQ GLH YRRUWGXUHQ WRW HQ PHW  ]LMQ WRW GXVYHUUH DDQJHPHUNW DOV KRRIGJHEUXLN YDQ KHW JDVYHOG %HUJHUPHHU 'H]H JHGDFKWH ZHUG WRW RS KHGHQ JHVWHUNW GRRU KHW YHUOHHQGH RSVODJSODQ ZDDU RSVODJ YDQ JDV WRW  EDU LV WRHJHVWDDQ

 

+HWYHUKRJHQYDQGHGUXNQDDUEDUKHHIWHFKWHUQDDUKHWRRUGHHO YDQGHJHPHHQWHQWRWJHYROJGDWGHRSVODJYDQJDVQLHWPHHUNDQ ZRUGHQ JH]LHQ DOV ELM]DDN ELM KHW ZLQQHQ YDQ JDV (HD KHHIW WRW JHYROJ GDW GH DFWLYLWHLWHQ GLH JHSDDUG JDDQ PHW KHW EHVWUHGHQ EHVOXLWLQVWULMG]LMQPHWKHWJHOGHQGHEHVWHPPLQJVSODQ

 6WULMGPHWGH:UR:HWPLOLHXEHKHHUHQGH0LMQERXZZHW 

7HQVORWWHZLOOHQZLMXHURSZLM]HQGDWKHWEHVWUHGHQEHVOXLWLQVWULMG LVPHWGH:URGH:HWPLOLHXEHKHHUHQGH0LMQERXZZHW  :HWUXLPWHOLMNHRUGHQLQJ



2YHUHHQNRPVWLJ

DUWLNHO

ULMNVFR|UGLQDWLHUHJHOLQJ



YDQ

KHW

8LWYRHULQJVEHVOXLW

HQHUJLHLQIUDVWUXFWXXUSURMHFWHQ

LV

KHW

EHVOXLW RPWUHQW LQVWHPPLQJ PHW HHQ RSVODJSODQ DOV EHGRHOG LQ GH 0LMQERXZZHW DDQJHZH]HQ DOV HHQ EHVOXLW GDW YDOW RQGHU GH ULMNVFR|UGLQDWLHUHJHOLQJH[DUWLNHOYDQGH:UR







1DDU KHW RRUGHHO YDQ GH JHPHHQWHQ NDQ JHHQ WZLMIHO EHVWDDQ RYHU KHW IHLW GDW GH RSVODJ YDQ JDV LQ GH %HUJHUPHHU HQ KHW GDDUELM EHKRUHQGH RSVODJSODQ YRRU KHW]HOIGH SODQJHELHG DOV ZDDURS KHW EHVWUHGHQEHVOXLW]LHWRQGHUGHHOXLWPDDNWYDQKHWQDWLRQDOHEHODQJ ]RDOV GRRU GH 0LQLVWHU YDQ (= EHSOHLW HQ GHUKDOYH GLUHFW YDOW RQGHU ULMNVFR|UGLQDWLHUHJHOLQJ

 

'H JHFR|UGLQHHUGH YRRUEHUHLGLQJ HQ EHNHQGPDNLQJ YDQ GH UXLPWHOLMNH EHVOXLWYRUPLQJ HQ GH XLWYRHULQJVEHVOXLWHQ ZRUGW LQ DUWLNHO  OLG  :UR ZHWWHOLMN YRRUJHVFKUHYHQ 'LW DUWLNHO EHKHOVW GH SURFHGXUHOH FR|UGLQDWLH HQ DIVWHPPLQJ YDQ GH EHVOXLWYRUPLQJ RYHU DOOH YRRU KHW SURMHFW EHQRGLJGH YHUJXQQLQJHQ HQ DQGHUH WH QHPHQ EHVOXLWHQ RQGHU ULMNVUHJLH DOVPHGH GH EXQGHOLQJ YDQ GH YHUVFKLOOHQGH EHURHSVPRPHQWHQ ZDDURQGHU HYHQHHQV KHW YRRU KHW SURMHFW*DVRSVODJ%HUJHUPHHURSWHVWHOOHQ5LMNVLQSDVVLQJVSODQ

 

$IZLMNHQ YDQ GH]H SURFHGXUH WHQ EHKRHYH YDQ ppQ HQNHO EHVOXLW LV QDDUKHWRRUGHHOYDQGHJHPHHQWHQQLHWPRJHOLMNHQLQVWULMGPHWGH :UR %RYHQGLHQ GRHW KHW JHHQ UHFKW DDQ GH GRHOVWHOOLQJ YDQ GH ULMNVFR|UGLQDWLHUHJHOLQJ

WRW

HHQGXLGLJH

EHVOXLWYRUPLQJ

ELM

RPYDQJULMNHSURMHFWHQHQKHWJH]DPHQOLMNEHKDQGHOHQYDQEHURHS  

'DDU ZDDU GH 0LQLVWHU YDQ (= YDQ GH EHWURNNHQ JHPHHQWHQ HQ 3URYLQFLH1RRUG+ROODQGLQKHWNDGHUYDQGHULMNVFR|UGLQDWLHUHJHOLQJ RQYHUNRUW PHGHZHUNLQJ YRUGHUW LV KHW KDDU QDDU RQ]H PHQLQJ QLHW WRHJHVWDDQ]HOIGH]H UHJHOLQJGLHPHGHGRRU KDDULVJHsQWDPHHUG RSGH]HZLM]HWHRP]HLOHQ

 :HWPLOLHXEHKHHU 

2SJURQGYDQGH:HWPLOLHXEHKHHULVYHUERGHQHHQLQULFKWLQJ RSWH ULFKWHQ WH YHUDQGHUHQ RI LQ ZHUNLQJ WH KHEEHQ ]RQGHU HHQ GDDUWRH YHUOHHQGHYHUJXQQLQJ

 

,QKHWNDGHUYDQGHKHWJHKHOHSURMHFW*DVRSVODJ%HUJHUPHHUKHHIW 7DTD RS  QRYHPEHU  HHQ UHYLVLHYHUJXQQLQJ YRRU GH JDVRSVODJ HQ ZDWHULQMHFWLHLQVWDOODWLH JHYUDDJG 'H UHOHYDQWH





SDJLQD¶V YDQ GH]H DDQYUDDJ HQ ELMODJH  SDJLQD  HQ  YDQ GH DDQYUDDJHQSDJLQDHQYDQELMODJH  ]LMQELMGH]HSOHLWQRWDJHYRHJGELMODJH 'HJHKHOHDDQYUDDJLV EHVFKLNEDDU

RS

GH

ZHEVLWH

YDQ

7DTD

KWWSEHUJHUPHHUJDVVWRUDJHDVSDOOQOSGI:PYHUJXQQLQJ %*0ZHESGI  'H UHYLVLHYHUJXQQLQJ ZRUGW EOLMNHQV GH DDQYUDDJ PHGH JHYUDDJG WHQ EHKRHYH YDQ RSVODJ YDQ JDV QX GH KXLGLJH UHYLVLHYHUJXQQLQJ YHUOHHQG RS  DXJXVWXV  NHQPHUN (7(0 VOHFKWVHHQEHSHUNWHRSVODJIXQFWLHWRHVWDDW  

.RUWRP PHW GH QLHXZH UHYLVLHYHUJXQQLQJ ZRUGW WHYHQV GH XLWEUHLGLQJYDQGHRSVODJYDQJDVEHRRJG

 

'H XLWEUHLGLQJ YDQ GH RSVODJ YDQ JDV ]RDOV YRRU]LHQ LQ KHW EHVWUHGHQ EHVOXLW ]LHW QDDU RQV RRUGHHO RS KHW YHUDQGHUHQ YDQ HHQ LQULFKWLQJ LQ GH ]LQ YDQ GH :HW PLOLHXEHKHHU 1X JHHQ PLOLHXYHUJXQQLQJLVYHUOHHQGWHQEHKRHYHYDQKHWYHUKRJHQYDQGH UHVHUYRLUGUXN QDDU  EDU LV KHW EHVWUHGHQ EHVOXLWLQ VWULMG PHW GH :HWPLOLHXEHKHHU

 0LMQERXZZHW 

2YHUHHQNRPVWLJ DUWLNHO  YDQ GH 0LMQERXZZHW LV KHW YHUERGHQ VWRIIHQRSWHVODDQ]RQGHUYHUJXQQLQJYDQGH0LQLVWHUYDQ(=9RRU GH%HUJHUPHHULVRSMDQXDULHHQRSVODJYHUJXQQLQJYHUOHHQG

 

,QJHYROJHDUWLNHOHQYDQGH0LMQERXZZHWVWHOWGHKRXGHUYDQ GH RSVODJYHUJXQQLQJ HHQ RSVODJSODQ RS ZHONH YRRU EHVOXLWYRUPLQJ ZRUGW YRRUJHOHJG DDQ GH 0LQLVWHU YDQ (= 2YHU KHW HHUVWH RSVODJSODQQDKHWYHUOHQHQYDQGHRSVODJYHUJXQQLQJLVEHVORWHQ RS MXOL'LWLVKHWWKDQVJHOGHQGHRSVODJSODQ

 

+HWYHU]RHNYDQ7DTDYDQPHLZRUGWEOLMNHQVKHWEHVWUHGHQ EHVOXLWDDQJHPHUNWDOVHHQYHU]RHNWRWZLM]LJLQJYDQKHWEHVOXLWYDQ MXOLRPWUHQWKHWRSVODJSODQ,QKRHYHUUHHHQZLM]LJLQJ YDQ KHW EHVWDDQGH RSVODJSODQ LV WRHJHVWDDQ LV RQV QLHW GXLGHOLMN :LM NXQQHQ GDQ RRN QLHW PHW ]HNHUKHLG VWHOOHQ GDW VSUDNH LV YDQ KHW





ZLM]LJHQ YDQ KHW EHVWDDQGH RSVODJSODQ :HOOLFKW LV VSUDNH YDQ HHQ JHKHHO QLHXZ RSVODJSODQ ,Q GDW JHYDO LV KHW EHVWUHGHQ EHVOXLW LQ VWULMGPHWDUWLNHOOLGYDQGH0LMQERXZZHWHQWHQRQUHFKWH QLHW YRRUEHUHLGPHWDIGHOLQJYDQGH$OJHPHQHZHWEHVWXXUVUHFKW  

9DVW VWDDW GDW HHQ RSVODJSODQ RS JURQG YDQ DUWLNHO OLG  YDQ GH 0LMQERXZZHWVOHFKWVNDQZRUGHQJHZLM]LJGLQGLHQLVYROGDDQDDQGH YROJHQGHYRRUZDDUGHQDUWLNHOOLG0LMQERXZZHW  D LQKHWEHODQJYDQKHWSODQPDWLJEHKHHUYDQYRRUNRPHQVYDQ GHOIVWRIIHQ E LQ YHUEDQG PHW KHW ULVLFR YDQ VFKDGH WHQ JHYROJH YDQ EHZHJLQJ YDQ GH DDUGERGHP YRRU]RYHU KHW ZLQQHQ YDQ GHOIVWRIIHQQLHWJHVFKLHGWLQKHWFRQWLQHQWDDOSODWRIRQGHUGH WHUULWRULDOH ]HH YDQXLW HHQ YRRUNRPHQ GDWLV JHOHJHQ DDQ GH ]HH]LMGH YDQ GH LQ GH ELMODJH ELM GH]H ZHW YDVWJHOHJGH OLMQ WHQ]LM2Q]H0LQLVWHUDQGHUVKHHIWEHSDDOG

 

2YHUHHQNRPVWLJ DUWLNHO  YDQ GH 0LMQERXZZHW EHYDW KHW RSVODJSODQ WHQ PLQVWH HHQ EHVFKULMYLQJ YDQ GH YROJHQGH RQGHUZHUSHQ D GH YHUZDFKWH KRHYHHOKHLG DDQZH]LJH GHOIVWRIIHQ HQ GH OLJJLQJHUYDQ E KHWDDQYDQJVWLMGVWLSHQGHGXXUYDQGHRSVODJ F GHZLM]HYDQRSVODJDOVPHGHGHGDDUPHHYHUEDQGKRXGHQGH DFWLYLWHLWHQ G GHKRHYHHOKHGHQMDDUOLMNVRSVODJGHOIVWRIIHQ H GHNRVWHQRSMDDUEDVLVYDQKHWRSVODJYDQGHGHOIVWRIIHQ I GH ERGHPEHZHJLQJ WHQ JHYROJH YDQ GH RSVODJ HQ GH PDDWUHJHOHQ

WHU

YRRUNRPLQJ

YDQ

VFKDGH

GRRU

ERGHPEHZHJLQJ YRRU]RYHU KHW RSVODJ YDQ GHOIVWRIIHQ QLHW JHVFKLHGWLQKHWFRQWLQHQWDDOSODWRIRQGHUGHWHUULWRULDOH]HH YDQXLWHHQYRRUNRPHQGDWLVJHOHJHQDDQGH]HH]LMGHYDQGH LQ GH ELMODJH ELM GH]H ZHW YDVWJHOHJGH OLMQ WHQ]LM 2Q]H 0LQLVWHUDQGHUVKHHIWEHSDDOG 







+HW EHVWUHGHQ EHVOXLW YROGRHW WHQ HHUVWH QLHW DDQ GH YRRUZDDUGHQ RS JURQG ZDDUYDQ KHW RSVODJSODQ NDQ ZRUGHQ JHZLM]LJG 'H]H YRRUZDDUGHQ]LMQOLPLWDWLHIHQGZLQJHQGEHVFKUHYHQ+HWEHODQJYDQ KHW SODQPDWLJ EHKHHU YDQ YRRUNRPHQV YDQ GHOIVWRIIHQ LV QLHW RYHUZRJHQ 7HYHQV LV QLHW DDQJHWRRQG GDW KHW RSVODJSODQ LV JHZLM]LJGLQYHUEDQGPHWKHWULVLFRYDQVFKDGHWHQJHYROJHYDQ GH EHZHJLQJYDQGHDDUGERGHP+HWEHVOXLWLVLQ]RYHUUHLQVWULMG PHW GH0LMQERXZZHW

 

+HW YHU]RHN RP ZLM]LJLQJ YDQ KHW RSVODJSODQ YDQ  PHL  GH DGYLH]HQYDQ6RGP712HQ7FEEHQKHWQLHXZHRSVODJSODQ]LMQQLHW NHQEDDU JHPDDNW ]RGDW QLHW NDQ ZRUGHQ EHRRUGHHOG RI KHW RSVODJSODQ LQKRXGHOLMN YROGRHW DDQ GH LQ DUWLNHO  YDQ GH 0LMQERXZZHW JHVWHOGH HLVHQ +HW EHVWUHGHQ EHVOXLW JHWXLJW HFKWHU QLHW YDQ RYHUZHJLQJHQ LQ KHW NDGHU YDQ DUWLNHO  YDQ GH 0LMQERXZZHW ]RGDW KHW EHVOXLW LQ ]RYHUUH HYHQHHQV RS JURQG GDDUYDQLQVWULMGLVPHWGH0LMQERXZZHW

 

7HQVORWWH LV WHQ DDQ]LHQ YDQ KHW YHU]RHN YDQ  PHL QLHW KHW YHUSOLFKWH DGYLHV YDQ GH 7FEE RYHUHHQNRPVWLJ DUWLNHO  OLG  0LMQERXZZHWJHYUDDJG

 

,N FRQFOXGHHU GDQ RRN GDW KHW EHVWUHGHQ EHVOXLW RS YHUVFKLOOHQGH RQGHUGHOHQ QLHW YROGRHW DDQ GH HLVHQ JHVWHOG LQ GH 0LMQERXZZHW ]RGDW RRN RS EDVLV KLHUYDQ GH UHFKWPDWLJKHLG YDQ KHW EHVWUHGHQ EHVOXLWHUQVWLJLQWZLMIHOZRUGWJHWURNNHQ

 &21&/86,(  +HWVWDQGSXQWYDQGHJHPHHQWHQLVGDWJHOHWRSKHWJHHQ]RMXLVWEHSOHLWKHW YHU]RHNRPYRRUORSLJHYRRU]LHQLQJPRHWZRUGHQWRHJHZH]HQ  0ZPU-GH*UDDI





PERSBERICHT Bergen, 24 augustus 2010

Besluit EZ onzorgvuldig en in strijd met wet- en regelgeving Gemeente Bergen gaat bezwaar maken tegen het besluit van de minister van Economische Zaken van 9 juli jl. om de druk in het Bergermeer gasveld te verhogen tot 80 bar. Taqa en het ministerie van Economische Zaken (EZ) willen het lege Bergermeerveld gebruiken voor de opslag van aardgas. Op dit project is de Rijkscoördinatieregeling voor energieinfrastructuurprojecten van toepassing. Daarin is een besluit tot verhoging van de reservoirdruk in het gasveld tot 150 bar meegenomen. Deze procedure heeft vertraging opgelopen. De verwachting bestaat dat het Rijksinpassingsplan na de zomervakantie ter inzage wordt gelegd. De belanghebbenden kunnen zich daarover dan pas voor het eerst uitlaten. Vooruitlopend op dit besluit heeft Taqa de minister op 20 mei 2010 verzocht om de reservoirdruk tussentijds te verhogen tot maximaal 80 bar. Dit is voor Taqa technisch mogelijk met de bestaande installaties. Taqa kan nu buiten de Rijkscoördinatieregeling overgaan tot het verhogen van de reservoirdruk tot 80 bar. Volgens de gemeente blijft het ministerie in gebreke om de volgende redenen: - Het hoofdgebruik van het gasveld is wettelijk gezien nog steeds winning van gas. Met het verhogen van de druk naar 80 bar wijzigt het hoofdgebruik naar opslag van gas. Dit betekent dat het gebruik in strijd is met het geldende bestemmingsplan van gemeente Bergen. - In het besluit van de Minister van 9 juli jl. wordt verwezen naar onderzoeken van TNO, Staatstoezicht op de Mijnen en de Technische Commissie Bodembeweging. Geen van deze onderzoeken zijn overhandigd aan de gemeente, ook de aanvragen van Taqa voor wijziging van het opslagplan zijn niet aan de gemeente overhandigd. De gemeente kan inhoud en volledigheid van deze onderzoeken en aanvragen niet beoordelen. - TNO is om advies gevraagd terwijl zij in deze geen onafhankelijke partij kan worden genoemd. Zij is door TAQA ingehuurd voor het milieueffectrapport van Taqa. Bovendien wordt het werk van TNO ter discussie gesteld door het Massachusetts Institute of Technology (MIT) uit Boston in een door het ministerie van EZ gefinancierde second opinion. Het MIT stelt in haar second opinion dat: o Het door TNO gebruikte rekenmodel niet het meest geschikt is om het veld Bergermeer te beschrijven, eerder opgetreden aardbevingen worden met het model niet verklaard. o Het MIT is het niet eens met Taqa en TNO dat het gasveld stabieler wordt door de opslag van gas. In velden met een breuklijn, zoals het Bergermeerveld, kan niet zomaar worden gesteld dat injecteren van gas tot stabilisering zal leiden. o TNO stelt dat bij het op druk brengen van het veld de beving niet groter zal uitvallen dan tussen 2.4 en 2.7 op schaal van Richter. Het MIT stelt dat dit minimaal 3.0 zal zijn op de schaal van Richter. o Het MIT heeft toegelicht dat het effect van een beving veroorzaakt door opslag of winning van gas groter is dan het effect van een natuurlijk beving. Wordt de schaal van Richter gehanteerd, dan komt een natuurlijke beving met een kracht van 5.5 overeen met een door gaswinning veroorzaakte beving van 3.9. -1-

-

Het is volstrekt onduidelijk waarom de druk in het gasveld moet worden verhoogd naar 80 bar. Er wordt niet voldaan aan voorwaarden die in de Mijnbouwwet staan voor wijziging van een opslagplan. Geen enkele van de verplicht gestelde stukken in de Mijnbouwwet, is overhandigd aan de gemeente. Het spoedeisende karakter van de onmiddellijke inwerkingtreding van het besluit is onvoldoende gemotiveerd. De continuïteit van het bedrijf Taqa kan nooit reden zijn om een besluit onmiddellijk in werking te laten treden.

Het college van Bergen heeft op basis van bovenstaande besloten bezwaar in te dienen bij de minister van Economische Zaken. De Minister wordt verzocht om het bezwaar door de Raad van State te laten afhandelen, gezien de gevoeligheid van het project en de betrokkenheid van de Minister. Noot alleen bestemd voor de redactie Voor meer informatie kunt u contact opnemen met Nicole Meskers, bureau communicatie gemeente Bergen, telefoon (072) 888 0188.

-2-