MEMO Datum
:
18 oktober 2005
Aan
:
Raad van de gemeente Eemsmond
Van
:
College van burgemeester en wethouders
Onderwerp :
Collectieve ziektekostenverzekering (initiatiefvoorstel PvdA)
Aanleiding: Namens de PvdA-fractie van de gemeenteraad van de gemeente Eemsmond heeft mevrouw Boekhoudt Wieringa een initiatiefvoorstel ingediend strekkende tot het afsluiten van een collectieve ziektekostenverzekering voor de inwoners van de gemeente Eemsmond met een inkomen tot 115% van het minimumloon. Dit advies bestaat uit een A-deel en een B-deel. Het A-deel bestaat uit een toelichting op de Zorgverzekeringswet. Het B-deel bestaat uit een advies naar aanleiding van het raadsvoorstel. Zorgverzekeringwet (A-deel) Per 1 januari 2006 gaat voor alle Nederlanders de nieuwe zorgverzekeringswet (ZVW) in. Het wetsvoorstel is inmiddels door de Tweede Kamer en de Eerste Kamer aangenomen. Als gevolg van de wetswijziging verdwijnen de verschillen tussen de particuliere zorgverzekering en de ziekenfondsverzekering. Deze verzekeringsvormen worden vervangen door één basisverzekering met een standaardpakket. Iedereen is verplicht zich hiervoor te verzekeren. De standaarddekking is voor iedereen gelijk. Dit pakket is wettelijk vastgesteld. Het standaardpakket is ongeveer gelijk aan het huidige Ziekenfondspakket. Dit geldt ook voor de eigen bijdragen die voor bepaalde zorgkosten gelden. Premie De premie voor de verzekering bestaat uit een nominale (inkomensonafhankelijke) premie en een inkomensafhankelijke premie. De verwachte nominale premie bedraagt ongeveer € 90,00 per persoon per maand. Kinderen tot 18 jaar zijn gratis verzekerd. Zorgverzekeraars mogen onderling concurreren over de hoogte van de premie. Werkgevers en uitkeringsinstanties zijn verplicht om de inkomensafhankelijke premie te vergoeden. Over de premie moet wel loonbelasting betaald worden. Ouderen en zelfstandigen betalen de inkomensafhankelijke premie net als onder de huidige regelingen zelf. Hierbij wordt opgemerkt dat ouderen via extra belastingaftrek worden gecompenseerd. De premie kan worden verlaagd door een eigen risico te nemen. Het eigen risico is vastgelegd in treden van € 100,00 en mag maximaal € 500,00 bedragen. De verzekeraar moet in ieder geval een polis aanbieden zonder eigen risico. Iedereen, dus ook chronisch zieken, moet geaccepteerd worden tegen eenzelfde premie.
2
Zorgtoeslag De zorgtoeslag is een bijdrage van de overheid in de kosten van de zorgverzekering. De hoogte van de toeslag is afhankelijk van het inkomen en staat geheel los van de door de verzekerde daadwerkelijk betaalde premie. De zorgtoeslag wordt maandelijks uitbetaald en bedraagt maximaal € 420 per jaar voor een alleenstaande en maximaal € 1200 per jaar voor een huishouden met 2 volwassenen. De zorgtoeslag voorziet voor een deel in de stijging van nominale premie van gemiddeld € 30,00 naar € 90,00. Naast de zorgtoeslag ontvangt de verzekerde indirect een compensatie door een hoger netto inkomen doordat bijvoorbeeld het werknemersdeel van de inkomensafhankelijke bijdrage verdwijnt en de AWBZ-premie daalt. Aanvullende verzekeringen: Voor zorg die niet in de basisverzekering zit kan een aanvullende verzekering worden afgesloten. Voor de aanvullende verzekeringen geldt geen acceptatieplicht en de verzekeraars zijn vrij in het bepalen van de hoogte van de premie en de inhoud van het pakket. De verzekeringnemer kan zich voor een aanvullende verzekering wenden tot een andere aanbieder dan de verzekeraar voor het basispakket. Hierdoor kan de verzekerde afhankelijk van zijn of haar persoonlijke omstandigheden zich voor het meest adequate pakket verzekeren. Zorgplicht: Zorgverzekeraars hebben een zorgplicht. De verzekerde heeft recht op zorg in natura of op vergoeding van de gemaakte kosten (restitutie). Voor degenen die zich bewust niet verzekeren, maar wel bij de zorgverzekeraar aankloppen op het moment dat zij zorg nodig hebben geldt een boete. In de zorgverzekeringswet is een bepaling opgenomen dat de zorgverzekeraar verplicht is om een boete op te leggen over de periode dat iemand onverzekerd is geweest. De boete bedraagt 130% van de premie over de periode dat men niet verzekerd is geweest, met een maximum van vijf jaar. Wanbetaling kan, in tegenstelling tot de Ziekenfondswet, een reden voor de zorgverzekeraar zijn om de verzekering te beëindigen. Recente ontwikkelingen: Een meerderheid van de Tweede Kamer heeft het voorstel van de PvdA gesteund om de lagere inkomensgroepen volgend jaar financieel extra te ondersteunen. Deze ondersteuning wordt geboden in de vorm van een fiscale korting voor gezinnen met kinderen en ouderen. De burgers die te weinig verdienen om in aanmerking te komen voor deze korting worden mogelijk gecompenseerd via een hogere zorgtoeslag. In november 2005 zal hierover waarschijnlijk meer duidelijk zijn.
3
Collectieve verzekering (B-deel): Initiatiefvoorstel: Mevrouw Boekhoudt geeft in het initiatiefvoorstel “Op de bres voor collectieve zorg’’ aan dat de PvdA het van belang acht dat de gemeente Eemsmond de mogelijkheden biedt aan de minima voor betaalbare goedkopere zorg. Dit aanbod moet in de vorm gegoten worden van een collectieve verzekering. Collectieve verzekering: Onder de nieuwe wet blijft het afsluiten van een collectieve verzekering mogelijk. Voor verzekeringen via een werkgever is op grond van de wet een maximale korting mogelijk van 10%. Ook verenigingen en gemeenten kunnen voor bijstandsgerechtigden en mensen op bijstandsniveau collectieve ziektekostenverzekeringen afsluiten. Op dit moment is niet duidelijk hoeveel korting door de gemeente Eemsmond bewerkstelligd kan worden door het afsluiten van een collectieve verzekering. Huidige situatie: Veel grote gemeenten hebben onder de huidige regeling een collectieve aanvullende ziektekostenverzekering afgesloten voor inwoners met een inkomen op of rond bijstandsniveau. De gemeente Eemsmond heeft geen gebruik gemaakt van deze mogelijkheid. Vooral voor de grotere gemeenten werd het afsluiten van een collectieve aanvullende verzekering gezien als middel om de uitgaven in het kader van de bijzondere bijstand te beperken. Voor gemeenten met een geringere omvang als de gemeente Eemsmond wegen de kosten van een collectieve verzekering niet op tegen de besparing op de bijzondere bijstand. De Aanvullende verzekering (Geove/Menzis) en het tandarts kostenpakket worden door de gemeente Eemsmond gezien als basisvoorziening. Uit dit pakket worden de meest voorkomende behandelingen vergoed door de zorgverzekeraar. De eventuele eigen bijdrage, wordt over het algemeen vergoed vanuit de bijzondere bijstand. Als men niet verzekerd is voor bepaalde kosten die vergoed worden uit deze basisvoorziening, wordt slechts bijstand verleend voor de eigen bijdragen. Het restant van de nota dient door de verzekerde zelf voldaan worden. De gedachte hierachter is dat de gevolgen van besparing op de kosten van verzekering van het individu, niet verhaald mogen worden op de gemeenschap. Voordelen collectieve verzekering onder de zorgverzekeringswet: Het voordeel van een collectieve verzekering is dat het verzekerd zijn gestimuleerd kan worden door het bieden van een goed zorgpakket. Mogelijk kunnen met zorgverzekeraars ook afspraken gemaakt worden met betrekking tot acceptatie voor aanvullende verzekeringen. In hoeverre dit gerealiseerd kan worden, is op dit moment niet duidelijk. Om een collectieve verzekering aan te kunnen bieden met voldoende draagkracht onder de inwoners moet de gemeente samen met de zorgverzekeraar komen met een sterk concurrerend aanbod. Op dit moment is nog niet onderzocht in hoeverre de bereidheid bestaat onder verzekeraars om voor de gemeente Eemsmond een dergelijk pakket aan te bieden. Nadelen collectieve verzekering onder de zorgverzekeringswet: Aan de collectieve aanvullende verzekering kleven diverse nadelen. Allereerst het financiële nadeel. Vaak eisen verzekeraars dat de gemeente zorg draagt voor inhouding van de verschuldigde premie op de uitkering van de inwoners. Dit is uiteraard alleen mogelijk voor bijstandsgerechtigden. De WWB en aanverwante regelingen geven geen mogelijkheid om zonder machtiging de verschuldigde premies op de uitkeringen in te houden. Het bieden van een collectieve verzekering zal het probleem van onverzekerdheid onder bijstandsgerechtigden hierdoor niet oplossen. We kunnen niemand dwingen tot het afsluiten van een (collectieve) zorgverzekering, slechts dingend adviseren.
4
Verschillen in de afdracht aan de verzekeraar en de totaalsom van inhoudingen op de uitkering komen voor rekening van de gemeente, terwijl de gemeente ook administratief zwaarder belast wordt. Daarnaast wordt van gemeenten vaak een bijdrage gevraagd in de sanering van schulden van deelnemers aan de collectieve aanvullende verzekering. Om de administratie en financieringskosten te kunnen bestrijden worden de kortingen door gemeenten vaak niet doorberekend aan de verzekerden. Het financiële voordeel voor de deelnemer is hierdoor nihil. Indien de keuze wordt gemaakt om de administratieve lasten niet door te rekenen aan de deelnemers aan de collectieve zorgverzekering worden de lasten indirect doorberekend aan de belastingbetaler. Ook deze situatie is niet wenselijk. Onder de nieuwe wet zullen de zorgverzekeraars hun eisenpakket naar alle waarschijnlijkheid niet matigen. Tot op heden verstrekt het Rijk geen compensatie voor de extra uitvoeringskosten die gemeenten moeten maken. Indien wel een financieel voordeel geldt voor de inwoners met een uitkering op grond van de WWB of aanverwante regelingen dan kan de verzekerde geconfronteerd worden met een hogere premie bij uitstroom naar betaald werk. De mogelijkheid bestaat dat de verzekerde niet langer gebruik kan maken van een collectieve regeling en zal hierdoor financieel nadeel ondervinden. Deze negatieve prikkel zal mogelijk een hindernis vormen bij de reïntegratie op de arbeidsmarkt. De vraag is verder of een collectieve verzekering voldoet aan de wensen van de doelgroep. In een collectieve verzekering kan onvoldoende rekening gehouden worden met de wensen en mogelijkheden van het individu. Hierbij kan naast de keuze van bijvoorbeeld de aanbieder gedacht worden aan de pakketkeuze, verzekeringsvorm en de hoogte van de premie. Maatwerk kan in ieder geval niet geleverd worden. Voorstel: Uit voorgaande blijkt dat met betrekking tot de financiële consequenties van de wet en de gevolgen voor de uitvoeringspraktijk nog veel onduidelijkheid bestaat. Voorgesteld wordt om geen collectieve verzekering voor de minima in de gemeente Eemsmond af te sluiten. De voorgestelde regeling is een verantwoordelijkheid van het rijk en de gemeente kan niet treden in de verantwoordelijkheid van het rijk. Wel kan de gemeente in uitzonderlijke situaties via de bijzondere bijstand een voorziening treffen. Bijzondere bijstand en maatwerk: De gemeente Eemsmond kan haar inwoners niet verplichten deel te nemen aan de collectieve verzekering. Met de zorgverzekeringswet komt de nadruk sterk op individuele keuzes te liggen en zal collectiviteit lang niet voor alle personen met een inkomen op of rond het sociaalminimum even aantrekkelijk zijn. Wel is van groot belang dat de inwoners van de gemeente zich voldoende verzekeren. Uitgangspunt moet zijn dat men zich in ieder geval voor het standaardpakket verzekerd. In hoeverre verlangd mag worden dat gekozen wordt voor aanvullende verzekeringen hangt sterk af van de kosten die hiermee samenhangen. Indien de meerkosten voor een aanvullende verzekering niet bestreden kunnen worden uit de eigen middelen, kan in individuele gevallen besloten worden om bijzondere bijstand te verlenen voor de te betalen premie of de kosten van zorg. Verwacht kan worden dat het beroep op de bijzondere bijstand sterk zal stijgen. Premieschulden en een toename van onverzekerdheid zal naar verwachting een sterke wissel trekken op het bijzondere bijstandsbudget. Onduidelijk is in hoeverre dit risico afgedekt kan worden. In ieder geval moet getracht worden om de bijzondere bijstand optimaal te benutten als middel om het gebruik van bepaalde zorgvoorzieningen hoog te houden en de inwoners van de gemeente zo goed mogelijk te ondersteunen. Het kan zo zijn dat veel chronisch zieken geen mogelijkheid hebben om zich aanvullend te verzekeren door weigering van de zorgverzekeraars. Indien dit in de praktijk blijkt, dan zal gekeken moeten worden of door de gemeente Eemsmond aan de chronisch zieken extra ondersteuning geboden kan worden.
5
Voorstel: In afwachting van verdere ontwikkelingen wordt voorgesteld om de bijzondere bijstand te gebruiken als middel voor individuele ondersteuning voor personen met onvoldoende draagkracht en chronisch zieken. Ondersteuning: De afdelingen Publiekszaken en Sociale Zaken van de Sector Burgers van de gemeente Eemsmond ondersteunen de inwoners van de gemeente bij het invullen van de aanvraagformulieren van de zorgtoeslag, huurtoeslag en kinderopvangtoeslag. Voorgesteld wordt om deze vorm van ondersteuning aan de individuele burgers te blijven bieden. Voorlichting: Tot op heden is met betrekking tot de invoering van de wet veel onduidelijk. Hierbij kan gedacht worden aan koopkrachteffecten maar ook aan de inhoud van de aanbiedingen van de zorgverzekeraars. Het belang van het afsluiten van een adequate verzekering wordt zeker onderstreept. Tot op heden is de hoogte van de premie van de basisverzekering en de aanvullende verzekeringen onduidelijk. Nu de aanvullende pakketten en premies van zorgaanbieders verschillen kan de voorlichting hierop helaas niet toegespitst worden. Voorstel: Voorgesteld wordt om middels nieuwsbrieven, publicaties in het gemeentenieuws en het verspreiden van een huis-aan-huis brochure het afsluiten van een adequate verzekering te blijven benadrukken. Conclusie: De collectieve verzekering is momenteel niet het meest geschikte middel om zorg te dragen voor het goedkoop en adequaat verzekeren van de minima in de gemeente Eemsmond. Uitgangspunt is dat deze verzekering een rijksverantwoordelijkheid is en dat de gemeenten hier niet in kunnen treden. Wel zal de gemeente in uitzonderlijke situaties individuele inwoners kunnen ondersteunen via de bijzondere bijstand. Op dit moment kunnen daarin echter nog geen keuzen worden gemaakt omdat er nog teveel onduidelijkheid is over de nieuwe regeling. Wij zijn van mening dat het van groot belang is dat de inwoners van de gemeente een bewuste keuze maken over de vorm van verzekering die het meeste aansluit op de individuele situatie van de persoon of het gezin. Hierbij moet een goede afweging gemaakt worden of gekozen moet worden voor een eigen risico en het al dan niet afsluiten van aanvullende verzekeringen. Hierin kan onvoldoende voorzien worden middels het aanbieden van een collectief pakket. De gemeente kan haar inwoners wel ondersteunen door hulp te bieden bij het aanvragen van zorgtoeslagen en te wijzen op de noodzaak tot verzekeren. Daarnaast kan de gemeente haar inwoners goed informeren over de mogelijkheden die de bijzondere bijstand biedt. Dit kan bijvoorbeeld door huisaan-huis een vernieuwde versie aan te bieden van de brochure “Er is meer mogelijk dan u denkt’’. Voorstellen B-deel: Voorgesteld wordt om: voorlopig geen collectieve verzekering voor de minima in de gemeente Eemsmond af te sluiten; de bijzondere bijstand te gebruiken als middel voor individuele ondersteuning voor personen met onvoldoende draagkracht en chronisch zieken; de inwoners van de gemeente te ondersteunen bij het invullen van de aanvraagformulieren van de zorgtoeslag, huurtoeslag en kinderopvangtoeslag; middels nieuwsbrieven, publicaties in het gemeentenieuws en een huis-aan-huis brochure het afsluiten van een adequate verzekering te blijven benadrukken.
