Melk en gezondheid, de feiten op een rij

Melk en gezondheid, de feiten op een rij

Over deze brochure Melk bevat waardevolle voedingsstoffen die ons lichaam nodig heeft, zoals

Inhoudsopgave Wat is de rol van melk in een gezond voedingspatroon?

4

Bevat magere melk minder voedingsstoffen dan volle melk?

8

eiwitten, riboflavine (vitamine B2),

Welke invloed heeft melkconsumptie op het lichaamsgewicht?

10

vitamine B12 en calcium. Melk en

Volwassenen groeien niet meer. Hebben volwassenen ook calcium nodig?

12

Wat is de rol van melk in het sterk houden van botten?

14

Is een calciumsupplement een goed alternatief voor het drinken van melk?

16

Wat zijn de voedingskundige verschillen tussen sojadrink en melk?

18

Bevordert melk drinken de slijmproductie in de mond?

21

Krijg je puistjes van melk?

22

Kunnen mensen met lactose-intolerantie melk en producten gemaakt van melk gebruiken?

24

Kunnen kinderen over koemelkeiwitallergie heen groeien?

26

Heeft het drinken van melk een verzurend effect op het lichaam?

28

Heeft melk effect op de gezondheid van hart en bloedvaten?

30

Zouden mensen wel melk moeten drinken, het is toch bedoeld voor kalfjes?

32

Kan er antibiotica aanwezig zijn in de melk die in de winkel te koop is?

34

producten gemaakt van melk passen prima in een gezond voedingspatroon en zijn dan ook wereldwijd opgenomen in de voedingsaanbevelingen. Over de gezondheid van melk zijn verschillende meningen en vragen. Positieve, maar ook kritische, zoals: melk is voor kalfjes, melk kan slijmvorming veroorzaken, melk is niet per definitie goed voor onze botten. Daarom hebben wij in deze brochure veel voorkomende vragen over melk en gezondheid beantwoord op basis van de wetenschap en voedingsrichtlijnen. Heeft u vragen n.a.v. deze brochure? Bezoek dan de website of neem contact op met het FrieslandCampina Institute Nederland 0800-2345600 [email protected] www.frieslandcampinainstitute.nl

4 | Melk en gezondheid, de feiten op een rij

Melk en gezondheid, de feiten op een rij | 5

Voedingsrichtlijnen zijn richtlijnen voor gezonde voeding die worden opgesteld om nutriëntentekorten te voorkomen. Daarnaast spelen ze in toenemende mate in op het voorkomen van chronische, niet-overdraagbare ziektes. De richtlijnen van verschillende landen bevatten ruwweg dezelfde boodschappen gebaseerd op de principes van voedingswetenschap (zoals: eet

voldoende fruit en groenten). Nationale richtlijnen daarentegen bevatten vaak unieke kenmerken gebaseerd op prioriteiten en cultuurgebonden gewoontes van dat land. In de meeste voedingsrichtlijnen bestaat de aanbevolen hoeveelheid melk en zuivelproducten als yoghurt en kaas uit 2-3 porties per dag.

Tabel Aanbevolen hoeveelheid zuivel in voedingsrichtlijnen Niet alle landen publiceren landeigen richtlijnen voor gezonde voeding. Vaak worden de Amerikaanse voedingsrichtlijnen gebruikt. De website van de FAO geeft een overzicht van de wereldwijde voedingsrichtlijnen. Hieronder een samenvatting.

EUROPA

Wat is de rol van melk in een gezond voedingspatroon? Over de gehele wereld zijn melk - en producten gemaakt van melk - opgenomen in de aanbevelingen voor gezonde voeding. Melk wordt wereldwijd beschouwd als een belangrijk voedingsmiddel voor mensen in alle stadia van het leven, van jong tot oud. Dit wordt duidelijk als we de aanbevelingen voor gezonde voeding nader bekijken. Melk levert essentiële voedingsstoffen: waardevolle eiwitten, riboflavine (vitamine B2), vitamine B12 en mineralen zoals calcium.

Land

Aanbevolen voor volwassenen

Bron

Nederland

450 ml melkproducten en 30 g kaas.

Ministerie van Volksgezondheid, Welvaart en Sport. www.gr.nl www.voedingscentrum.nl

België

3 tot 4 (kleine) glazen melk (-producten) (450-600 ml) en 1 tot 2 plakken kaas (20-40 gram).

The Federal Public Service Health, Food Chain Safety and Environment. www.health.belgium.be

Duitsland

200-250 g melk en melkproducten en 50-60 g kaas.

Deutsche Gesellschaft für Ernährung. www.dge.de

Frankrijk

3 porties per dag.

Ministery of Health, Family and Disability. www.mangerbouger.fr

Griekenland

2 porties zuivelproducten.

Supreme Scientific Health Council, Hellenic Ministry of Health.

Hongarije

Dagelijks 3-4 porties zuivelproducten (1 portie = 200 ml melk, yoghurt of kefir, 50 g magere kwark of 30 g kaas).

Ministry of Health of Hungary.

Ierland

Dagelijks 3 porties melk, yoghurt of kaas.

The Department of Health and the Health Service Executive acknowledge the work of the Healthy Eating Guidelines Working Group, Food Safety Authority of Ireland.

Oostenrijk

Dagelijks 3 porties melk en melkproducten Ministerie van Gezondheid, Oostenrijk. (1 portie = 200 ml melk of 150-180 g www.bmg.gv.at yoghurt of 30-60 g kaas).

Spanje

2-4 porties per dag (melk, yoghurt of kaas).

Spanish Society of Community Nutrition (SENC). http://www.nutricioncomunitaria.org/

Verenigd Koninkrijk

3 porties zuivelproducten per dag (1 portie = 200 ml melk, 150 g yoghurt of 30 g kaas).

Department of Health. www.nhs.uk

Zwitserland

Dagelijks 3 porties zuivelproducten (1 portie = 200 ml melk, 150 g yoghurt, 30 g kaas).

Schweizerische Gesellschaft für Ernährung. www.sge-ssn.ch



ZUID-AMERIKA

AZIË Land


Bron

Land


Bron

China

Gemiddeld 300 ml melk per persoon per dag.

Chinese Nutrition Society. www.cnsoc.og/en

Argentinië

Gebruik dagelijks melk, yoghurt of kaas. Geldt voor elke leeftijdsfase.

Hong Kong

1-3 glazen per dag. Hoeveelheid hangt samen met leeftijd; hoe jonger hoe meer zuivel, maar zuivel is voor alle leeftijden. 1 glas = 240 ml

Central Health Education Unit, Department of Health. www.cheu.gov.hk

Voedingsrichtlijnen voor de Argentijnse bevolking, Argentina Association of Dieticians and Nutritionists Dietitians.

Bolivia

Meer vetarme zuivelproducten gebruiken.

Dagelijks 2-3 porties dierlijke eiwitten als vlees, kip, eieren en melk.

Ministerie van Gezondheid van the Republic of Indonesia.

Ministerio de Salud y Deportes (als toonaangevend agentschap en verantwoordelijk voor de ontwikkeling van voedingsrichtlijnen).

Brazilië

Ministerie van Gezondheid, Brazilië.

Maleisië

1-2 porties per dag.

Published by the Nutrition Society of Malaysia.

Singapore

Aanbevolen hoeveelheid vlees of vleesvervangende producten 2-3 porties. Zuivel is een vleesvervanger. 1 glas magere melk of 200 ml yoghurt telt als 0,5 portie.

Department of Nutrition, Ministry of Health. http://www.nutrition.com.sg/

Aanbevolen: 3 porties melk en zuivel en 1 portie mager vlees, vis of eieren. Volwassen bij voorkeur magere melk en zuivel gebruiken.

Chili

Gebruik 3 keer per dag zuivelproducten als melk, yoghurt, kaas of roomkaas. Bij voorkeur mager of vetvrij.

Ministerie van Gezondheid, Santiago, Chili.

Thailand

1-2 glazen melk/yoghurt per dag. 1 glas = 250 ml

Gezond eten voor de Thais. Nutrition Division, Department of Health, Ministry of Public Health.

Land


Bron

Canada

500 ml (2 glazen) melkproducten.

Ministerie van Gezondheid, Canada. http://www.hc-sc.gc.ca

VS

3 glazen melk per dag.

United States Department of Argiculture (USDA). www.choosemyplate.gov

Land


Bron

Australië

2-3 porties. 1 portie = 250 ml melk, 0,5 glas gepasteuriseerde melk, 40 g kaas of 200 g yoghurt.

Australian Government Department of Health and Aging. www.health.gov.au

Nieuw Zeeland

2 porties melk of melkproducten per dag. 1 portie = 1 glas melk (250 ml), 1 portie yoghurt (150 g) of 2 plakken kaas.

Ministerie van Gezondheid, Nieuw Zeeland. http://www.health.govt.nz

Indonesië

Vietnam

Consumptie melk en zuivelproducten afhankelijk van leeftijd.

Vietnam Recommended Dietary. Allowances National Institute of Nutrition, Ministry of Health, Vietnam.

NOORD-AMERIKA

MIDDEN-OOSTEN Land


Bron

Arabische landen

2-3 porties (1 glas melk, laban of yoghurt, 45 g kaas, 1 eetlepel roomkaas, 1,5 eetlepel labnah).

Voedingsrichtlijnen voor Arabische landen, opgesteld door het Arabische Voedingscentrum.

Oman

Aanbevolen hoeveelheid melk uit de melkgroep is 1 portie. 1 glas melk is gelijk aan 1,5 oz (45 g) kaas of 2 oz (60 g) kaas.

The Omani Guide to Healthy Eating Department of Nutrition, Ministry of Health Oman.

Gebruik mager vlees, orgaanvlees, eieren, vis, kip, melk en melkproducten met mate.

Voedingsadviezen, doelen en richtlijnen voor gezondheid in Saudi Arabië.

2 porties. Een portie = 200 cc melk of yoghurt of twee blokjes kaas.

Voedingsrichtlijnen voor Turkije, Ministerie van Gezondheid Turkije.

Land


Bron

Zuid-Afrika

Ca. 2 glazen melk (kaas, yoghurt of karnemelk) per persoon per dag. Kaas mag als vervanger voor melkdranken worden gebruikt.

Richtlijnen voor gezonde voeding in Zuid-Afrika, Ministerie van Gezondheid.

Saudi Arabië

Turkije

AFRIKA

OCEANIË

Gebaseerd op: FAO: overzicht wereldwijde voedingsrichtlijnen: http://www.fao.org/ag/humannutrition/nutritioneducation/fbdg/en/



Magere of vetvrije melk is melk waaruit het grootste deel van het vet is weggehaald. Het resultaat is een lager caloriegehalte. Volle melk bevat 3-4% vet, halfvolle ongeveer 1,5% en magere minder dan 0,5 %.

calcium, fosfor en kalium. Er is één uitzondering. Melkvet bevat vitamine A; bij het afromen van de melk zal het vitamine A-gehalte daarom afnemen van 4,3% van de dagelijkse referentie inname (DRI) in volle melk tot 0,1% van de DRI in magere melk.

De meeste voedingsstoffen bevinden zich in het niet-vette deel van de melk en gaan niet verloren bij het afromen van de melk. Zowel volle, halfvolle als magere melk bevatten vergelijkbare hoeveelheden eiwitten, vitamine B2 en B12, en mineralen zoals

TABEL Voedingswaarde van magere, halfvolle en volle melk per 100 ml Magere melk per 100 ml Energie

Halfvolle melk % DRI*

per 100 ml

Volle melk % DRI

per 100 ml

kJ/kcal

150/35

192/46

258/62

Vet

g

0,1

1,5

3,4

waarvan verzadigde vetzuren

g

0,1

1,0

3,2

Koolhydraten

g

4,9

4,6

4,5

% DRI

waarvan suikers

g

4,9

4,6

4,5

Vezels

g

0,0

0,0

0,0

Eiwit

g

3,7

3,4

3,3

Zout

g

0,11

0,10

0,10

Vitamine B2

mg

0,18

12,9

0,18

12,9

0,18

12,9

Vitamine B12

mcg

0,44

17,6

0,45

18,0

0,41

16,4

Vitamines en mineralen

Bevat magere melk minder voedingsstoffen dan volle melk?

Kalium

mg

169

8,5

162

8,1

165

8,3

Calcium

mg

127

15,9

122

15,3

122

15,3

Fosfor

mg

106

15,1

102

14,6

102

14,6

Bron: NEVO-online versie 2013/4.0. Aanbevelingen zijn gebaseerd op de EU Verordening 1169/2011 Voedselinformatie aan consumenten. * DRI: Dagelijkse Referentie Inname (voorheen Aanbevolen Dagelijkse Hoeveelheid) voor vitamines en mineralen volgens Europese wetgeving.

Het belangrijkste verschil tussen volle en magere melk is het vetgehalte en daarmee dus het aantal calorieën. Het gehalte aan belangrijke voedingsstoffen in melk staat los van het vetgehalte en is dus bij volle en magere melk gelijk.

Het vitamine A-gehalte is lager dan 15% van de dagelijkse referentie inname (DRI) per glas van 200 ml en mag daarom binnen de EU niet op de verpakking worden vermeld. In sommige landen worden aan melk de in vet oplosbare

vitaminen A en/of D toegevoegd. In die gevallen staat het gehalte aan vitamine A en D los van het vetgehalte van het melkproduct.



Onderzoek laat zien dat magere melk en producten gemaakt van melk zelfs een rol kunnen spelen bij gewichtsbeheersing. Uit recente meta-analyses van gerandomiseerde gecontroleerde trials blijkt dat het gebruik van zuivelproducten in een vermageringsdieet een bescheiden effect kan hebben op gewichtsverlies en een gunstige invloed heeft op veranderingen in de lichaamssamenstelling. Onderzoekers concludeerden uit een recente systematische analyse dat zuivelproducten een beschermend effect lijken te hebben op overgewicht en obesitas. Over een periode van een aantal jaar kan een klein verschil wel van betekenis zijn voor de publieke gezondheid. Lang niet alles over de relatie tussen melk en producten gemaakt van melk en gewichtsbeheersing is op dit moment duidelijk. Uit de bestaande meta-analyses of review studies komen geen aanwijzingen dat zuivelproducten (al of niet in een caloriearme voeding leiden tot een toename van het gewicht of de vetmassa). Wereldwijd gaan voedingsrichtlijnen uit van het gebruik van 2 tot 3 porties zuivel per dag als onderdeel van een verantwoord voedingspatroon. Een glas (200 ml) halfvolle melk bevat ongeveer 90 kcal (kan iets verschillen per land) wat ongeveer 5% van de gemiddelde dagelijkse energiebehoefte is. Ook levert melk essentiële voedingsstoffen die belangrijk zijn voor veel lichaamsfuncties.

Welke invloed heeft melkconsumptie op het lichaamsgewicht? Mensen die meer eten en drinken dan ze aan energie verbruiken worden zwaarder. Ongeacht wat men eet of drinkt. Om op gewicht te blijven gaat de voorkeur uit naar varianten met minder calorieën. Vaak zijn dit producten met minder vet en geen toegevoegd suiker. Sommige mensen denken dat melk ook dik maakt. De wetenschap onderschrijft dit niet.

Gebaseerd op: 1. Dennis EA, Flack KD, Davy BM. Beverage consumption and adult weight management: A review. Eat Behav. 2009 Dec;10(4):237-46. 2. Astrup A, Chaput JP, Gilbert JA, Lorenzen JK. Dairy beverages and energy balance. Physiol Behav. 2010 Apr 26;100(1):67-75. 3. Abargouei AS, Janghorbani M, Salehi-Marzijarani M, Esmaillzadeh A. Effect of dairy consumption on weight and body composition in adults: a systematic review and meta-analysis of randomized controlled clinical trials. Int J Obes (Lond). 2012 Jan 17. [Epub ahead of print] 4. Chen M, Pan A, Malik VS, Hu FB. Effects of dairy intake on body weight and fat: a meta-analysis of randomized controlled trials. Am J Clin Nutr. 2012 Oct;96(4):735-47. 1. Louie JC, Flood VM, Hector DJ, Rangan AM, Gill TP. Dairy consumption and overweight and obesity: a systematic review of prospective cohort studies. Obes Rev. 2011 Jul;12(7):e582-92. 2. Zemel MB, Shi H, Greer B, Dirienzo D, Zemel PC. Regulation of adiposity by dietary calcium. FASEB J. 2000 Jun;14(9):1132-8. 3. Xue B, Greenberg AG, Kraemer FB, Zemel MB. Mechanism of intracellular calcium ([Ca2+]i) inhibition of lipolysis in human adipocytes. FASEB J. 2001 Nov;15(13):2527-9. 4. Christensen R, Lorenzen JK, Svith CR, Bartels EM, Melanson EL, Saris WH, Tremblay A, Astrup A. Effect of calcium from dairy and dietary supplements on faecal fat excretion: a meta-analysis of randomized controlled trials. Obes Rev. 2009 Jul;10(4):475-86. 5. Manios Y, Moschonis G, Koutsikas K, Papoutsou S, Petraki I, Bellou E, Naoumi A, Kostea S, Tanagra S. Changes in body composition following a dietary and lifestyle intervention trial: the postmenopausal health study. Maturitas. 2009 Jan 20;62(1):58-65. 6. Josse AR, Atkinson SA, Tarnopolsky MA, Phillips SM. J Nutr. 2011 Sep;141(9):1626-34. Increased consumption of dairy foods and protein during diet- and exercise-induced weight loss promotes fat mass loss and lean mass gain in overweight and obese premenopausal women. http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/21775530. 7. Thompson WG, Rostad Holdman N, Janzow DJ, Slezak JM, Morris KL, Zemel MB. Effect of energy-reduced diets high in dairy products and fiber on weight loss in obese adults. Obes Res. 2005 Aug;13(8):1344-53.



Calcium is het meest voorkomende mineraal in onze botten. Bot is dynamisch weefsel. Het wordt voortdurend aangemaakt en afgebroken. Een adequate calciuminname is daarom belangrijk op alle leeftijden. Calcium is essentieel voor de botontwikkeling bij kinderen en jongeren. De piekbotmassa wordt bereikt op de leeftijd van 25 tot 30 jaar. Ook op jongvolwassenen leeftijd is optimale calciuminname dus essentieel. Voor volwassenen en ouderen is een adequate calciuminname nodig voor het op peil houden van de hardheid en de sterkte van de botten en de botmineraaldichtheid (BMD). Volgens aanbevelingen van diverse wereldwijd verspreide wetenschappelijke instituten, is de aanbevolen calciuminname zelfs het hoogst tijdens de volwassen en oudere leeftijdsfasen.

Melk en producten gemaakt van melk vormen een vast onderdeel van gevarieerde en gezonde voeding voor alle leeftijden en zijn een goede bron van calcium. Eén glas melk (200 ml) levert ongeveer 30% van de aanbevolen hoeveelheid* calcium.

TABEL Calciuminname (mg/dag) aanbevolen door diverse wetenschappelijke instanties. Leeftijd

Volwassenen groeien niet meer. Hebben volwassenen ook calcium nodig? Van alle mineralen komt calcium het meeste voor in ons lichaam. Er is ruimschoots wetenschappelijk bewijs dat de noodzaak van voldoende calcium in onze voeding onderbouwt. Dat geldt voor elke levensfase, van jong tot oud. Calcium ondersteunt niet alleen de groei van kinderen, maar is bij alle leeftijdsgroepen van belang voor optimale gezondheid van de botten. Melk en producten gemaakt van melk zijn een goede bron van calcium.

Nederland5

VS4

Verenigd Koninkrijk9

Australië/ Nieuw Zeeland6

WHO/FAO7

Man

Vrouw

Male

Vrouw

Man

Vrouw

Man

Vrouw

Man

Vrouw

1-3 jaar

500

500

700

700

350

350

500

500

500

500

9 - 13 jaar

1.200

1.100

1.300

1.300

1.000

800

1.300

1.300

1.300

1.300

14 - 18 jaar

1.200

1.100

1.300

1.300

1.000

800

1.300

1.300

1.300

1.300

51 - 70 jaar

1.100

1.100

1.000

1.200

700

700

1.000

1.300

1.000

1.300

> 70 jaar

1.200

1.200

1.200

1.200

700

700

1.300

1.300

1.300

1.300

* EU Verordening 1169/2011 Voedselinformatie aan consumenten (NL), EU Regulation 1169/2011 on Food Information to Consumers (EN).

Gebaseerd op: 1. Heaney, R.P., Dairy and bone health. J Am Coll Nutr, 2009. 28 Suppl 1: p. 82S-90S. 2. Mahan L. K, Escott-Stump S, Raymond J.L. (2012) Krause’s food and the nutrition care process. United States of America: Elsevier. p: 535-536. 3. Heaney, R.P., Bone health. Am J Clin Nutr, 2007. 85(1): p. 300S-303S. 4. Dietary Reference Intakes for Calcium and Vitamin D A. Catharine Ross, Christine L. Taylor, Ann L. Yaktine, and Heather B. Del Valle, Editors; Committee to Review Dietary Reference Intakes for Vitamin D and Calcium; Institute of Medicine 2011. 5. Health Council of the Netherlands, Dietary reference values: calcium, vitamin D, thiamin, riboflavin, niacin, pantothenic acid, and biotin, in publication no. 2000/12. 2000 The Hague. 6. Nutrient Reference Values for Australia and New Zealand Ministry of Health: Department of Health and Ageing and National Health and Medical Research Council, Nutrient Reference Values for Australia and New Zealand. 2005. 7. World Health Organization (WHO) and Food and Agriculture Organization of the United Nations (FAO), Vitamin and mineral requirements in human nutrition, in Second edition of report of a joint FAO/WHO expert consultation, Bangkok, Thailand. 2004: Geneva. 8. Miller, G.D., J.K. Jarvis, and L.D. McBean, The importance of meeting calcium needs with foods. J Am Coll Nutr, 2001. 20(2 Suppl): p. 168S-185S. 9. Panel on DRVs of the Committee on Medical Aspects of Food Policy (COMA),Dietary reference values (DRVs) for food energy and nutrients for the UK, in Report on Health and Social Subjects 41. 1991.



Botten bestaan uit een matrix van eiwit, die gevuld is met calciumfosfaat en andere mineralen zoals natrium, magnesium, kalium en zink. Gedurende het leven wordt botweefsel constant afgebroken (resorptie) en weer opgebouwd (formatie), om te herstellen na kleine “beschadigingen” en de stevigheid aan te passen aan de mate van de belasting op een bot. Vanaf de geboorte tot een leeftijd van ongeveer 30 jaar is de botformatie groter dan de botresorptie en neemt de botdichtheid toe, met als resultaat een piekbotdichtheid (peak bone mass, PBM). Vanaf een jaar of 50 neemt de piekbotdichtheid weer af. Hoe hoger de piekbotdichtheid, hoe sterker de botten zijn op latere leeftijd. De piekbotdichtheid is vooral erfelijk bepaald. Op een aantal factoren heb je wel zelf invloed zoals: gezonde voeding, voldoende bewegen, niet roken en matig met alcohol. Daarnaast heeft het gebruik van bepaalde medicatie invloed op de botdichtheid. Eiwit, calcium, vitamine D en fysieke botbelasting zijn de belangrijkste factoren die bijdragen aan een goede botgezondheid. Dat geldt vooral in de puberteit waarin de botten snel groeien en 25-50% van de piekbotdichtheid wordt opgebouwd. Voldoende van deze voedingsstoffen en genoeg bewegen zijn ook belangrijk op latere leeftijd om de botten sterk te houden.

Wat is de rol van melk in het sterk houden van botten? Erfelijkheid is de belangrijkste factor voor sterke botten. Het bepaalt voor 60-80% de piekbotmassa, de maximale botdichtheid. Ook voeding en lichaamsbeweging spelen een belangrijke rol bij de botontwikkeling tijdens de groei en bij het behoud van botweefsel bij volwassenen en ouderen. Calcium en eiwit uit onder andere melk en producten gemaakt van melk zijn van belang voor een goede opbouw en onderhoud van botten.

In een aantal wetenschappelijke publicaties van ongeveer tien jaar geleden werd gesteld dat een verhoogde eiwitinname een nadelig effect zou hebben op de gezondheid van de botten als gevolg van een verhoogde hoeveelheid calcium in de urine (hypercalciurie) en een teruglopende calciumvoorraad in de botten. Dit wordt echter niet bevestigd door meer recent wetenschappelijk onderzoek. Alleen in het geval van een hele hoge eiwitinname in combinatie met een lage calciuminname zou er mogelijk een nadelig effect op de botgezondheid kunnen zijn. Dit komt bijna niet voor wanneer melk en producten gemaakt van melk onderdeel zijn van het voedingspatroon. Verder is bekend dat een hoge inname van cafeïne, koolzuurhoudende dranken, alcohol en zout een negatief effect kan hebben op de calciumbalans. Melk is een belangrijke bron van eiwit, calcium en fosfor en past daardoor goed in een voeding die bijdraagt aan gezonde botten. Voor mensen met een lage vitamine D-inname is melk die verrijkt is met vitamine D aan te bevelen.

Gebaseerd op: 1. Wu, X.P., et al., A comparison study of the reference curves of bone mineral density at different skeletal sites in native Chinese, Japanese, and American Caucasian women. Calcif Tissue Int, 2003. 73(2): p. 122-32. 2. Bischoff-Ferrari, H.A., et al., Milk intake and risk of hip fracture in men and women: a meta-analysis of prospective cohort studies. J Bone Miner Res, 2011. 26(4): p. 833-9. 3. Heaney, R.P., Dairy and bone health. J Am Coll Nutr, 2009. 28 Suppl 1: p. 82S-90S. 4. Rizzoli, R et al, Maximizing bone mineral mass gain during growth for the prevention of fractures in the adolescents and the elderly. Bone 46 (2010): 294-305. 5. Levis, S. and V.S. Lagari, The Role of Diet in Osteoporosis Prevention and Management. Curr Osteoporos Rep, 2012. 6. Moayyeri, A., The association between physical activity and osteoporotic fractures: a review of the evidence and implications for future research. Ann Epidemiol, 2008. 18(11): p. 827-35. 7. Albrand, G., et al., Independent predictors of all osteoporosis-related fractures in healthy postmenopausal women: the OFELY study. Bone, 2003. 32(1): p. 78-85. 8. Zhu, K. and R.L. Prince, Calcium and bone. Clin Biochem, 2012. 45(12): p. 936-42. 9. Calvez, J., et al., Protein intake, calcium balance and health consequences. Eur J Clin Nutr, 2012. 66(3): p. 281-95. 10. Kerstetter, J.E., A.M. Kenny, and K.L. Insogna, Dietary protein and skeletal health: a review of recent human research. Curr Opin Lipidol, 2011. 22(1): p. 16-20. 11. Bonjour, J.P., Dietary protein: an essential nutrient for bone health. J Am Coll Nutr, 2005. 24(6 Suppl): p. 526S-36S.



In studies met calciumsupplementen wordt consequent een lage therapietrouw gevonden. Dit houdt waarschijnlijk verband met het formaat van calciumtabletten en de mogelijke gastrointestinale neveneffecten. Mensen met een onevenwichtig voedingspatroon zouden ook ten onrechte de indruk kunnen krijgen dat calciumtabletten of supplementen een gevarieerde voeding en een gezonde levensstijl kunnen vervangen. Melk en producten gemaakt van melk kunnen eenvoudig in de dagelijkse voeding worden opgenomen. Een portie melk (200 ml) bevat ongeveer 30% van de dagelijkse aanbevolen hoeveelheid calcium. Calcium is belangrijk voor de ontwikkeling en het onderhoud van botten en tanden. Maar ook andere voedingsstoffen zoals fosfor en eiwit zijn belangrijk voor gezonde botten. Melk en producten gemaakt van melk zijn ook een goede bron van deze voedingsstoffen.

Is een calciumsupplement een goed alternatief voor het drinken van melk?

Gebaseerd op: 1. Bonjour JP. Calcium and phosphate: a duet of ions playing for bone health. J Am Coll Nutr 2011;30:438S-48S. 2. Heaney RP. Dairy and bone health. J Am Coll Nutr 2009;28 Suppl 1:82S-90S. 3. Weaver CM. Role of dairy beverages in the diet. Physiol Behav 2010;100:63-6. 4. NEVO: Netherlands Food Table; nevo-online.rivm.nl. 5. EU Regulation 1169/2011 on Food Information to Consumers. 6. Miller GD, Jarvis JK, McBean LD. The importance of meeting calcium needs with foods. J Am Coll Nutr 2001;20:168S-185S. 7. Reid IR, Bolland MJ, Sambrook PN, Grey A. Calcium supplementation: balancing the cardiovascular risks. Maturitas 2011;69:289-95. 8. Foote JA, Murphy SP, Wilkens LR, Basiotis PP, Carlson A. Dietary variety increases the probability of nutrient adequacy among adults. J Nutr 2004;134:1779-85. 9. Weinsier RL, Krumdieck CL. Dairy foods and bone health: examination of the evidence. Am J Clin Nutr 2000;72:681-9. 1

Een glas (200 ml) gepasteuriseerde halfvolle melk bevat 14% van de dagelijkse referentie inname aan eiwit, 30% van de dagelijkse referentie inname aan

calcium, 29% van de dagelijkse referentie inname aan fosfor, 26% van de dagelijkse referentie inname aan vitamine B2 en 36% van de dagelijks referentie

Melk voorziet in veel essentiële voedingsstoffen zoals eiwitten, vitamine B2 en B12 en mineralen zoals calcium, fosfor en kalium1. Melk biedt dus veel meer dan alleen calcium. Calciumsupplementen kunnen worden gezien als een aanvulling op de hoeveelheid calcium die vanuit de voeding wordt verkregen, maar niet als een vervanging van melk en producten gemaakt van melk.

inname aan vitamine B12. (bron: NEVO-online versie 2013/4.0).



De kwaliteit van voedingseiwit is afhankelijk van de verteerbaarheid van het eiwit en van de gehaltes aan essentiële aminozuren in verhouding tot de behoefte aan deze aminozuren. Hoewel de eiwitkwaliteit van sojadrink goed is, bevat melkeiwit meer essentiële aminozuren en heeft daarmee een betere kwaliteit. Ook de verteerbaarheid van melkeiwit is hoger. Volgens een rapport van de FAO uit 2013, waarin een nieuwe methode wordt beschreven om de kwaliteit van eiwit vast te stellen (de zgn. DIAAS score), heeft melkeiwit een score die 10-30% hoger ligt dan de hoogste kwaliteit soja-eiwit isolaat. Melkvet bestaat voor tweederde uit verzadigd vet, voor soja is dit ongeveer 15% van het vet. Het vervangen van verzadigd vet door onverzadigde vetten in de voeding wordt aanbevolen voor een gezond cholesterolgehalte en daarmee het gezond houden van hart- en bloedvaten. Melk bestaat echter uit meer dan alleen verzadigd vet. Uit recent wetenschappelijk onderzoek komen aanwijzingen dat een normaal gebruik van melk en producten gemaakt van melk een neutraal effect heeft op de gezondheid van hart en bloedvaten. De relatie tussen melk en de gezondheid van hart en bloedvaten lijkt daarmee genuanceerder te liggen dan tot voor kort gedacht. Hoewel bepaalde bestanddelen van soja (lecithine en isoflavonen) wel eens in verband gebracht worden met cholesterolverlaging,

Wat zijn de voedingskundige verschillen tussen sojadrink en melk?

acht de Europese voedselautoriteit EFSA dit nog onvoldoende onderbouwd. Ook wat betreft de micronutriënten zijn er verschillen. Melk is van nature rijk aan calcium en vitamine B12 en is een bron van vitamine B2, fosfor en kalium. Soja heeft een ander micronutriëntenprofiel en is een bron van magnesium. Omdat sojadrink vaak gebruikt wordt als vervanger van koemelk, voegen veel fabrikanten voedingsstoffen toe aan sojadrinks. Welke dit zijn, verschilt per land. In Nederland wordt sojadrink vaak verrijkt met calcium en vitamine B2 en B12, in de VS met calcium en vitamine A en D. Figuur 1 geeft een overzicht van de bijdrage die de verschillende micronutriënten uit halfvolle melk, verrijkte sojadrink en niet verrijkte sojadrink leveren aan de aanbevolen hoeveelheid (% DRI per glas van 200 ml). Hoewel zowel melk als sojadrink kunnen bijdragen aan een gezonde voeding, zijn er verschillen in voedingskundige aspecten. Gezondheidsautoriteiten bevelen wereldwijd aan om dagelijks 2-3 porties melk en melkproducten te consumeren. Twee glazen gepasteuriseerde melk (400 ml) leveren 15 - 70% van de aanbevolen hoeveelheid eiwit, vitamine B2, B5, B8, B12, calcium, fosfor, kalium, zink en jodium.

FIGUUR 1 Bijdrage van de micronutriënten uit 200 ml halfvolle melk en sojadrink aan de dagelijkse referentie inname (% DRI)

40 35 30 25 20 15 10 5

Halfvolle melk

Verrijkte sojadrink

Niet-verrijkte sojadrink

Bron: NEVO-online versie 2013/4.0 (www.nevo-online.rivm.nl, entry 286), waar niet beschikbaar: interne FrieslandCampina data.

IJzer

Fosfor

Magnesium

Calcium

Kalium

Natrium

vit E

vit D

vit C

vit A

vit B12

vit B11

vit B6

vit B3

vit B2

0 vit B1

Melk en sojadrink worden vaak met elkaar vergeleken, maar zijn in feite heel verschillende producten met een andere oorsprong, smaak en voedingswaarde. Melk is een product dat van nature belangrijke essentiële voedingsstoffen bevat: eiwit met een hoog gehalte aan essentiële aminozuren en vitamine B2, vitamine B12, calcium, fosfor en kalium. Sojadrink wordt gemaakt van sojabonen (veelal uit Zuid-Amerika) en is een bron van eiwit en magnesium. Veel sojadrinks worden gefortificeerd met calcium en vitamine B2 en B12; hierdoor komt de voedingswaarde dichter bij melk. Zowel melk als sojadrink kunnen bijdragen aan een gezonde voeding, maar er zijn duidelijke verschillen tussen de producten.


Gebaseerd op: 1. FAO (2013) Food and Nutrition Paper 92, Dietary Protein quality evaluation in human nutrition: Report of an expert consultation. Rome: FAO. 2. Calculated from data included in the Sub-committee report “The assessment of amino acid digestibility in foods for humans and including a collation of published ileal amino acid digestibility data for human foods” based on rat ileal digestibility. 3. Fats and fatty acids in human nutrition. Report of an expert consultation (FAO, 2010). 4. Astrup A et al; The role of reducing intakes of saturated fat in the prevention of cardiovascular disease: where does the evidence stand in 2010?; Am J Clin Nutr. 2011 April; 93(4): 684–688 (http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed?term=astrup%20 willett). 5. Soedamah-Muthu S et al.; Milk and dairy consumption and incidence of cardiovascular diseases and all-cause mortality: doseresponse meta-analysis of prospective cohort studies., Am J Clin Nutr doi: 10.3945/ajcn.2010.29866. 6. Elwood PC et al; The consumption of milk and dairy foods and the incidence of vascular disease and diabetes: an overview of the evidence. Lipids. 2010 Oct;45(10):925-39. Epub 2010 Apr 16 (http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/20397059). 7. Givens D;. Milk in the diet: good or bad for vascular disease?; Proc Nutr Soc. 2012 Feb;71(1):98-104. Epub 2011 Oct 17(http://www. ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/21999840). 8. Rice BH et al; Dairy components and risk factors for cardiometabolic syndrome: recent evidence and opportunities for future research; Adv Nutr. 2011 Sep;2(5):396-407. Epub 2011 Sep 6 (http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/22332081). 9. de Oliveira Otto MC et al.; Dietary intake of saturated fat by food source and incident cardiovascular disease: the MultiEthnic Study of Atherosclerosis. Am J Clin Nutr. 2012 Aug;96(2):397-404. Epub 2012 Jul 3 (http://www.ncbi.nlm.nih.gov/ pubmed/22760560). 10. EU claims register: http://ec.europa.eu/food/food/labellingnutrition/claims/community_register/index_en.htm. 11. NEVO voedingsmiddelentabel: http://nevo-online.rivm.nl/.


Bevordert melk drinken de slijmproductie in de mond? Er is geen wetenschappelijk bewijs voor een verband tussen het drinken van melk en verhoogde slijmproductie. Wel kan het zijn dat melk of producten van melk net als producten met vergelijkbaar “mondgevoel” zoals sojadrink even een dun laagje in de mond en de keel vormen. Deze melkachtige afzetting duurt maar heel kort. Dit is niet hetzelfde als slijmvorming. Sommige mensen denken dan ook dat er een verband bestaat tussen het drinken van melk en een verhoogde slijmproductie in de bovenste en onderste luchtwegen. Daarom halen ze melk uit hun voedingspatroon.

Het dunne laagje dat melk even in de mond en keel vormt, wordt ten onrechte ervaren als verhoogde slijmproductie. Wetenschappelijk onderzoek naar melk en slijmproductie ondersteunt dit verband dus niet. Ook bij vrijwilligers die verkouden waren, bleek het drinken van melk geen effect te hebben op de slijmproductie.

Gebaseerd op: 1. Wühtrich et al (2005) Milk consumption does not lead to mucus production or occurrence of asthma. Journal of the American College of Nutrition, Vol. 24, No. 6, 547S-555S. 2. Arney WK, Pinnock CB (1993); The milk mucus belief: sensation associated with the belief and characteristics of believers. Appetite 20:53-60. 3. Pinnock CB (1993): The milk mucus belief: sensory analysis comparing cow’s milk and a soy placebo. Appetite 20:61-70. 4. Pinnock CB. et al. (1990) Relationship between milk intake and mucus production in adult volunteers challenged with Rhinovirus-2. American Review of Respiratory Diseases; 141(2) 352-356.



Acne is een huidaandoening die wordt gekenmerkt door een groot aantal rode, ontstoken puistjes. Die puistjes worden veroorzaakt door het hormoon testosteron dat de huidklieren aanzet tot de productie van talg. Wanneer er teveel talg wordt geproduceerd, vullen de poriën van de huid zich met talg, bacteriën en dode cellen waardoor puistjes kunnen ontstaan. De oorzaak van acne lijkt te liggen in factoren als huidtype, erfelijkheid, hormonen en het milieu. Het wetenschappelijk bewijs voor de invloed van een bepaald voedingspatroon of specifieke voedingsstof op het ontstaan of erger worden van acne is echter zeer mager.

patiënten met acne. Op hun website www.huidartsinfo.nl staat dat acne niet veroorzaakt wordt door het eten van bepaald voedsel. Vooral varkensvlees, chocola en patat worden als de boosdoeners beschouwd. Het is vooralsnog niet gelukt dit verband door middel van goed wetenschappelijk onderzoek aan te tonen. Ook voedselallergie speelt bij acne geen rol. De vereniging geeft aan dat voor juiste aanbevelingen over acne en voeding goed opgezette eliminatiestudies nodig zijn. Dit geeft aan dat er ook geen reden is om het gebruik van melk en van producten gemaakt van melk te ontmoedigen bij acne.

Volgens de Nederlandse Vereniging voor Dermatologie en vereniging is het op dit moment niet gerechtvaardigd om een bepaalde voeding te adviseren –of te ontraden- voor

Gebaseerd op: 1. Magin et al. (2005). A systematic review of the evidence for ‘myths and misconceptions’ in acne management: diet, face-washing and sunlight. Doi: 10.1093/fampra/cmh715. 2. Boelsma et al. (2011). Nutritional skin care: health effects of micronutrients and fatty acids. Am J Clin Nutr. Vol. 73 no.5 853-864. 3. Richtlijn Acneïforme dermatosen 2010, Nederlandse Vereniging voor Dermatologie en Venereologie (NVDV) (http://www.huidziekten.nl/richtlijnen/richtlijn-acneiforme-dermatosen-2010.pdf). 4. American Academy of Dermatology (http://www.aad.org/skin-conditions/dermatology-a-to-z/acne). 5. www.huidartsinfo.nl.

Krijg je puistjes van melk? Sommige mensen denken dat de consumptie van melk en producten gemaakt van melk bijdraagt aan de ontwikkeling van puistjes en acne en de mate waarin dit voorkomt. Wetenschappelijk onderzoek hiernaar geeft geen overtuigend antwoord op de vraag of er een relatie is tussen melk en acne.



Lactose-intolerantie komt voor bij ongeveer tweederde van de wereldbevolking. Wanneer kinderen vanaf vijf jaar minder goed in staat zijn om lactose te verteren, spreken we van een lactose-intolerantie. Dit is het gevolg van een verlaging van de hoeveelheid van het enzym lactase in de darmen. Hierdoor is een grote hoeveelheid lactose aanwezig in de dikke darm. De bacteriën in de dikke darm fermenteren de lactose waardoor gasvorming ontstaat. Dit kan klachten geven. Het resterende deel van de wereldbevolking kan gewoon lactose verdragen. Zij hebben een genetische variant die ervoor zorgt dat ook na de kindertijd het enzym lactase in grote hoeveelheden geproduceerd wordt.

Zo heeft yoghurt een laag lactosegehalte en zit in kaas, met uitzondering van zachte kaas zoals kwark, nauwelijks lactose. Ook lactosevrije melk is bijna overal verkrijgbaar. Daarnaast hebben mensen met lactose-intolerantie baat bij lactase preperaten. Deze preparaten maken van gewone melk, lactose beperkte melk. Mensen met een lactose-intolerantie kunnen dus met mate gewone melk en producten gemaakt van melk of lactosevrije melk gebruiken als onderdeel van hun dagelijkse voeding. Prevalentie van lactose-intolerantie wereldwijd (schematisch)

De behandeling van lactose-intolerantie bestaat uit het weglaten van lactose uit de voeding. Meestal is het niet nodig om helemaal lactosevrij te eten. Kleine hoeveelheden lactose geven meestal geen klachten en zijn dan ook niet schadelijk. Hoewel sommigen al klachten hebben bij het gebruik van minder dan 6 gram lactose, kunnen de meeste mensen met een lactose-intolerantie ongeveer 12 gram lactose per dag (ongeveer 250 ml melk) zonder enige klachten goed verdragen. Zeker als ze dit verspreid over de dag of bij de maaltijd drinken, of kiezen voor melkproducten met een laag lactosegehalte.

Kunnen mensen met lactoseintolerantie melk en producten gemaakt van melk gebruiken? Een deel van de wereldbevolking kan lactose niet goed verteren. Dat wordt lactose-intolerantie genoemd. Mensen met lactoseintolerantie kunnen nog ongeveer 12 gram lactose verdragen. Dit staat ongeveer gelijk aan 250 ml melk. Daarnaast bevatten half harde kazen nauwelijks lactose en kunnen dus worden gegeten.

Gebaseerd op: 1. Suchy FJ, Brannon PM, Carpenter TO, et al. National Institutes of Health Consensus Development Conference: lactose intolerance and health. Ann Intern Med 2010;152:792-6. 2. Shaukat A, Levitt MD, Taylor BC, et al. Systematic review: effective management strategies for lactose intolerance. Ann Intern Med 2010;152:797-803. 3. EFSA Panel on Dietetic Products, Nutrition and Allergies (NDA); Scientific Opinion on lactose thresholds in lactose intolerance and galactosaemia. EFSA Journal 2010;8(9):1777. [29 pp.]. doi:10.2903/j.efsa.2010.1777. (http://www.efsa.europa.eu/en/ efsajournal/pub/1777.htm) 4. Itan Y, Powell A, Beaumont MA, Burger J, Thomas MG. The origins of lactase persistence in Europe. PLoS Comput Biol 2009;5:e1000491. 5. Heyman MB. Lactose intolerance in infants, children, and adolescents. Pediatrics 2006;118:1279-86. 6. Wilt TJ, Shaukat A, Shamliyan T, et al. Lactose intolerance and health. Evid Rep Technol Assess (Full Rep) 2010:1-410. 7. www.voedingscentrum.nl.



Koemelkeiwitallergie is de meest frequent gediagnosticeerde voedingsallergie bij baby’s en peuters. Vaak volgt natuurlijk herstel en groeien kinderen over de allergie heen. De duur van de allergie varieert, maar de meeste kinderen zijn over de allergie heen gegroeid als ze 2 tot 3 jaar oud zijn.

Het percentage ouders dat van mening is dat hun kind koemelkeiwitallergie (of elke andere voedingsallergie) heeft, ligt echter veel hoger en varieert van 5% tot 20%. Een goed voedingsadvies kan dan ook alleen gegeven worden op basis van een adequate diagnose. Wanneer bij een baby of peuter koemelkeiwitallergie op de juiste manier wordt gediagnosticeerd, moet in overleg met een arts of diëtist voor een aangepast voedingspatroon gekozen worden.

Gebaseerd op: 1. Chafen JJ, Newberry SJ, Riedl MA, et al. Diagnosing and managing common food allergies: a systematic review. JAMA;303:1848-56. 2. Dupont C, Chouraqui JP, de Boissieu D, et al. Dietary treatment of cows’ milk protein allergy in childhood: a commentary by the Committee on Nutrition of the French Society of Paediatrics. Br J Nutr;107:325-38. 3. Vandenplas Y, Koletzko S, Isolauri E, et al. Guidelines for the diagnosis and management of cow’s milk protein allergy in infants. Arch Dis Child 2007;92:902-8. 4. Kneepkens CM, Meijer Y. Clinical practice. Diagnosis and treatment of cow’s milk allergy. Eur J Pediatr 2009;168:891-6. 5. Host A. Frequency of cow’s milk allergy in childhood. Ann Allergy Asthma Immunol 2002;89:33-7. 6. Crittenden RG, Bennett LE. Cow’s milk allergy: a complex disorder. J Am Coll Nutr 2005;24:582S-91S. 7. Tuokkola J, Kaila M, Pietinen P, Simell O, Knip M, Virtanen SM. Agreement between parental reports and patient records in food allergies among infants and young children in Finland. J Eval Clin Pract 2008;14:984-9. 8. Host A, Halken S, Jacobsen HP, Christensen AE, Herskind AM, Plesner K. Clinical course of cow’s milk protein allergy/intolerance and atopic diseases in childhood. Pediatr Allergy Immunol 2002;13 Suppl 15:23-8. 9. Agostoni C, Turck D. Is cow’s milk harmful to a child’s health? J Pediatr Gastroenterol Nutr;53:594-600. 10. Bhatia J, Greer F. Use of soy protein-based formulas in infant feeding. Pediatrics 2008;121:1062-8.

Kunnen kinderen over koemelkeiwitallergie heen groeien? Koemelkeiwitallergie wordt gedefinieerd als een ongewenste reactie op melkeiwit veroorzaakt door een abnormale reactie van het immuunsysteem. Koemelkeiwitallergie komt voor bij 2% tot 7% van de baby’s en peuters en bij 0,1% tot 0,5% van de volwassenen. Hoewel er vaak wordt beweerd dat steeds meer kinderen allergisch zijn voor koemelkeiwit, is hier geen wetenschappelijke onderbouwing voor. Ook lijkt het erop dat de aanwezigheid van deze allergie over het algemeen wordt overschat.



Volgens de theorie achter het zuur-base evenwicht zouden vooral eiwitten, maar ook fosfaten in voeding, het bloed zuurder maken. Het gevolg van een iets lagere zuurgraad zou zijn dat er calcium onttrokken wordt aan de botten in een poging het bloed te neutraliseren. Reden voor deze gedachte was onder andere dat er meer calcium in de (zuurdere) urine te vinden is na het drinken van melk. Alkalische voedingspatronen, met bijvoorbeeld veel groenten en fruit, zouden helpen om de zuurgraad te verhogen (en het lichaam dus minder ‘zuur’ te maken).

Heeft het drinken van melk een verzurend effect op het lichaam? Er wordt wel eens gesuggereerd dat moderne, westerse voeding, met veel eiwitrijke producten en producten met fosfaat, verzurend werkt. Melk wordt genoemd als één van die producten. Wetenschap laat echter zien dat melk geen negatief effect heeft op de calciumbalans in het lichaam. De aanwezigheid van eiwit, fosfor en calcium in de melk helpt juist bij het in stand houden van de botten.

Hoewel een hogere eiwitinname leidt tot een hogere zuurgraad en een hoger calciumgehalte van de urine, heeft dit geen effect op de totale calciumbalans in het lichaam ofwel het verschil tussen de calciuminname via de voeding en de uitscheiding via urine en ontlasting. Bij een hogere eiwitinname neemt het lichaam namelijk ook meer calcium uit de voeding op. Ook meer fosfaat in de voeding heeft geen invloed op de calciumbalans. Een voeding met voldoende eiwit helpt juist bij het in stand houden van de botten. Het Europese wetenschappelijke panel van de EFSA (European Food and Safety Authority) heeft op basis van het tot nu toe beschikbare wetenschappelijk onderzoek, geconcludeerd dat er een causaal verband is tussen de inname van zowel eiwit als fosfor en calcium en het behoud van de botten.

Gebaseerd op: 1. Buclin et al, Diets acids and alkalis influence calcium retention in bone. Osteoporos int 2001, 12: 493-499. 2. Calvez J, Poupin N, Chesneau C, Lassale C, Tomé D. Protein intake, calcium balance and health consequences. European Journal of Clinical Nutrition (2012) 66, 281–295. 3. Fenton TR et al, Meta-analysis of the effect of the acid-ash hypothesis of osteoporosis on calcium balance. J Bone Miner Res 2009, 24: 1835-1840. 4. Fenton TR et al, Phosphate decreases urine calcium and increases calcium balance: a meta-analysis of the osteoporosis acidash hypothesis. Nutr J 2009, 8: 41. 5. Fenton, TR et al, Casual assessment of dietary acid load and bone disease: a systematic review & meta-analysis applying Hill’s epidemiologic criteria for causality. Nutrition Journal 2011, 10: 41 (http://www.nutritionj.com/content/10/1/41). 6. Heaney RP, Rafferty K, Carbonated beverages and urinary calcium excretion. Am J Clin Nutr 2001, 74: 343-347. 7. Spence LA et al, The effect of soy protein and isoflavones on calcium metabolism in postmenopausal women: a randomized crossover study. Am J Clin Nutr 2005, 81:916-922. 8. http://www.efsa.europa.eu/en/efsajournal/pub/1811.htm. 9. http://www.efsa.europa.eu/en/efsajournal/doc/1210.pdf. 10. http://www.efsa.europa.eu/en/efsajournal/doc/1219.pdf.



Over de hele wereld zijn melk en producten gemaakt van melk opgenomen in de aanbevelingen voor gezonde voeding. Melkvet bestaat voor tweederde uit verzadigd vet. Het vervangen van verzadigd vet door onverzadigde vetten in de voeding wordt aanbevolen voor een gezond cholesterolgehalte en daarmee het gezond houden van hart- en bloedvaten. Melk bestaat echter uit meer dan alleen verzadigd vet. Uit recent wetenschappelijk onderzoek komen aanwijzingen dat een normaal gebruik van melk en producten gemaakt van melk een neutraal effect heeft op de gezondheid van hart en bloedvaten. De relatie tussen melk en de gezondheid van hart en bloedvaten lijkt daarmee genuanceerder te liggen dan tot voor kort gedacht. FrieslandCampina volgt wereldwijd de officiële voedingsrichtlijnen van voeding en gezondheidsautoriteiten en biedt een breed assortiment melk en producten gemaakt van melk met verschillende hoeveelheden vet. Hierdoor kan iedereen de keuze maken die bij hem of haar past.

Heeft melk effect op de gezondheid van hart en bloedvaten? Voor het behouden van een gezond hart en gezonde bloedvaten adviseren het Voedingscentrum en de Gezondheidsraad om bij voorkeur te kiezen voor magere of halfvolle melk en producten gemaakt van melk. Dit vanwege het verzadigd vetgehalte. Uit recent wetenschappelijk onderzoek blijkt dat de relatie tussen melk en de gezondheid van hart en bloedvaten genuanceerder lijkt te liggen dan tot voor kort gedacht.

Gebaseerd op: 1. Astrup A, et al. (2011). The role of reducing intakes of saturated fat in the prevention of CVD: Where does the evidence stand in 2010? Am J Clin Nutr 93:684–688. 2. De Oliveira Otto MC, et al. (2012). Dietary intake of saturated fat by food source and incident cardiovascular disease: the MultiEthnic Study of Atherosclerosis. Am J Clin Nutr doi: 10.3945/ajcn. 112.037770. 3. Elwood PC, Pickering JE, Givens DI, Gallacher JE (2010). The consumption of milk and dairy foods and the incidence of vascular disease and diabetes: an overview of the evidence. Lipids 45:925-939. 4. Heck JML, et al. (2009). Season variation in the Dutch bovine raw milk composition. J Dairy Sci 92:4745-4755. 5. Kratz M, Baars T, Guyenet S. The relationship between high-fat dairy consumption and obesity, cardiovascular, and metabolic disease. Eur J Nutr. 2012 Jul 19. [Epub ahead of print]. 6. Mozaffarian D (2011). The great fat debate: taking the focus off of saturated fat. J Am Diet Assoc 111: 665-666. 7. Soedamah-Muthu SS, Ding EL, Al-Delaimy WK, Hu FB, Engberink MF, Willett WC, Geleijnse JM (2011). Milk and dairy consumption and incidence of cardiovascular diseases and all-cause mortality: dose-response meta-analysis of prospective cohort studies. Am J Clin Nutr 93:158-171.



Net zoals mensen ontdekt hebben dat granen eetbaar zijn en dat eieren belangrijke voedingsstoffen bevatten, kwamen ze er eeuwen geleden achter dat melk van de koe ook heel voedzaam is voor mensen. Koeien zijn herkauwers en zijn daardoor in staat om gras, dat voor de mens onverteerbaar is, om te zetten in melk: een waardevolle bron van onmisbare, essentiële voedingsstoffen.

Zouden mensen wel melk moeten drinken, het is toch bedoeld voor kalfjes? Melk is van oorsprong bedoeld voor kalveren, maar kan ook heel goed door mensen worden gebruikt. Al eeuwen lang drinken mensen melk: 6.000 tot 10.000 jaar geleden begonnen mensen met het houden van koeien, geiten en schapen vanwege de melk die ze geven. Melk is een waardevolle bron van onmisbare, essentiële voedingsstoffen waaronder eiwitten, vitamine B2 en B12 en mineralen, zoals calcium, fosfor en kalium. Door het drinken van melk of producten gemaakt van melk kun je deze voedingsstoffen op een smakelijke en makkelijke (en betaalbare) manier tot je nemen.

Gebaseerd op: 1. Julie Dunne et al; First dairying in green Saharan Africa in the fifth millennium bc. Nature 2012 (Volume: 486), 390–394 (http://www.nature.com/nature/journal/v486/n7403/full/nature11186.html). 2. Bersaglieri et al. (2004) Genetic signatures of strong recent positive selection at the lactase gene. Am J Hum Genet. 74:1111–1120. 3. FAO/WHO/UNU Expert Consultation. Expert consultation on protein and energy requirements. Protein and amino acid requirements in human nutrition. WHO Technical Report Series nr. 935. (2007).



Antibiotica wordt bij mens en dier gebruikt voor het voorkomen en bestrijden van infecties zoals uierinfecties bij koeien. Antibiotica mag niet voorkomen in melk of producten gemaakt van melk. Daarom worden koeien die een antibioticabehandeling krijgen, gedurende een bepaalde periode (tussen 3 tot 7 dagen) apart gemolken. Deze melk wordt dan niet verder verwerkt. In de zuivelketen van FrieslandCampina zijn diverse controlepunten ingebouwd: • Ledenmelkveehouders zijn verplicht een medicijnregistratie bij te houden die wordt gecontroleerd door een onafhankelijke derde partij. • Elke melktank wordt gecontroleerd op de aanwezigheid van antibiotica voordat de melk naar de fabriek wordt getransporteerd. • FrieslandCampina controleert de boerderijmelk altijd voordat deze de fabriek in gaat.

Als er ook maar een spoortje antibiotica wordt aangetroffen, wordt de inhoud van de melktank vernietigd. De betreffende melkveehouder kan hiervoor een zware straf tegemoet zien. Om antibioticaresistentie te voorkomen, is het van groot belang dat de melkveehouder de medicatie op de juiste manier toepast: het juiste type en de juiste hoeveelheid. Daarnaast is het van belang het totale antibioticagebruik terug te brengen. Foqus Planet, het FrieslandCampina-programma voor boeren, hanteert strenge eisen voor het juiste gebruik van antibiotica en de juiste documentatie ervan.

Gebaseerd op: 1. FIDIN: Fabrikanten en Importeurs van diergeneesmiddelen in Nederland: http://repertoriumonline.fidin.nl. 2. VWA: http://www.vwa.nl/onderwerpen/levensmiddelen-food/dossier/zuivel/wat-is-er-geregeld. 3. Verordening (EG) nr. 853/2004, Verordening (EG) Nr. 852/2004en Verordening (EG) Nr. 178/2002. 4. Bundesamt für Verbraucherschutz und Lebensmittelsicherheit: http://www.bvl.bund.de/DE/Home/homepage_node.html. 5. Belgisch Federaal Voedsel Agentschap: http://www.favv-afsca.fgov.be/.

Kan er antibiotica aanwezig zijn in de melk die in de winkel te koop is? Er hoort geen antibiotica in melk aanwezig te zijn. Daarom zijn er hele strikte controlesystemen op het gebruik van antibiotica in de melkveehouderij. FrieslandCampina hanteert strenge procedures om ervoor te zorgen dat er in al haar melk en producten gemaakt van melk geen antibiotica aanwezig is.

Vragen? Het FrieslandCampina Institute Nederland biedt gezondheidszorgprofessionals uitgebreide informatie over zuivel, voeding en gezondheid volgens de laatste stand van de wetenschap. De informatie is uitsluitend bestemd voor professionals en niet voor consumenten, cliënten of patiënten. Wilt u als gezondheidszorgprofessional meer informatie over zuivel, voeding en gezondheid? Neem contact op met het FrieslandCampina Institute Nederland. 0800-2345600 [email protected] www.frieslandcampinainstitute.nl Ook zijn wij te volgen op Twitter en Facebook: @FCInstitute_NL /FrieslandCampinaInstitute Disclaimer © FrieslandCampina 2015 Ondanks de grootst mogelijke zorg die het FrieslandCampina Institute aan dit document heeft besteed, is het mogelijk dat de verstrekte en/of weergegeven informatie onvolledig of onjuist is. Druk-, spel-, zetfouten of andere vergelijkbare fouten in door FrieslandCampina Institute openbaar gemaakt materiaal, van welke aard dan ook, kunnen het FrieslandCampina Institute niet worden tegengeworpen en kunnen op geen enkele wijze een verplichting voor het FrieslandCampina Institute in het leven roepen. Versie april 2015

Melk en gezondheid, de feiten op een rij

Recommend Documents