Meerijden? Norder: Pier opknappen of slopen. Overlast door Gods woord op versterker. Pathé Buitenhof wordt hotspot voor dertigplusser

3

CULTUUR 18 SPORT

23

SERVICE 26

Norder: Pier opknappen of slopen

3

Overlast door Gods woord op versterker

5

Meerijden? Bent u in 1934 geboren? Dan is het jubilerende Haags Gemeentearchief (125 jaar) op zoek naar u! Zondag 14 juni 2009 kunt u als 75-jarige, samen met een introducé (bv. kind, kleinkind, partner, vriend of vriendin), gratis meerijden in een heuse Citroën Traction Avant. Vanaf 11.00 uur waaieren twintig Tractions uit over de stad en rijden twee keer een rit. Het hele evenement is rond 18.00 uur afgelopen. De ritten beginnen en eindigen op het Lange Voorhout, op het plein voor Museum Escher, en voeren ondermeer langs het Billboard Project (grote histori-

sche foto’s) van het Haags Gemeentearchief in de stad. De Traction Avantclub Nederland viert dit jaar het 75-jarig bestaan en de afdeling Den Haag verleent medewerking aan dit evenement. U kunt zich met vermelding van de geboortedata), aanmelden voor deze bijzondere tocht via [email protected] of 070 3537042 (Aanmelden is verplicht, aanmeldingen worden behandeld op volgorde van binnenkomst). U krijgt dan tijdig bericht of u voor de ochtend- of de middagrit bent ingedeeld.

Vrijdag 12 juni 2009

Pathé Buitenhof wordt ‘hotspot’ voor dertigplusser

jaargang 3 nummer 109

15

€ 1,40

> Foto: Eveline van Egdom

ACTUEEL

2>

varia


stadsmens

‘Visitekaartje met titel gewild in Frankrijk’ Er ligt voor Nederlanders een markt braak in Frankrijk. Lambert Reine draagt deze boodschap gretig en bij voortduring uit. De Hagenaar, die zelf 44 jaar met Fransen werkte, laat het niet bij woorden. In ‘De Fransozen en De Bataven’, met als ondertitel ‘Handboek voor een succesvolle omgang’, geeft hij series praktische tips aan zakenmensen. Maar zijn missie reikt verder. Zijn boek is tevens een gids voor vakantiegangers en voor Nederlanders die een huis in Frankrijk bezitten. Ook zij kunnen hun voordeel doen met zijn kennis van de gebruiken en gewoonten van Fransen. Nog even terug naar de markt die braak ligt. Dat er mogelijkheden in Frankrijk zijn, is eerder door het Midden- en Kleinbedrijf Nederland vastgesteld, vertelt hij in een zonnig Atrium van het stadhuis. “Het MKB heeft dat al jaren geleden geschreven. En volgens het ministerie van Economische Zaken laten we in Frankrijk per jaar tien miljard euro liggen. Ik heb heel veel geïmporteerd en heb bewezen dat je zaken kunt doen met het land”. Want in zowel goede als slechte tijden zijn er kansen op het gebied van industriële producten, verzekert Reine. “Wie nu voor orders zorgt, wordt omarmd. Maar tot op heden wordt tachtig procent van deze handel naar Duitsland geëxporteerd of geïmporteerd vanuit dat land. Dat is lekker gemakkelijk. We begrijpen de Duitsers een beetje en de taal is geen obstakel. Maar alles wat bijvoorbeeld Duitse en Engelse fabrieken maken, hebben de Fransen ook. Natuurlijk investeren we in Frankrijk. Wij leveren aardgas, de Renault is een populaire auto in Nederland, we kopen Franse parfums en wijnen, en alle veeteeltproducten. Toch blijft er tien miljard euro liggen. Dat zijn die andere Franse producten. Neem hun bouwmarkt. Die biedt heel mooie designs. Fransen zijn zeer inventief; ze zijn uitvinders, geen verkopers”. Hij spande zich vele jaren in om

Fransen en Nederlanders samen te brengen. Daarnaast stelde hij zich tot doel om de Frans-Nederlandse handel te bevorderen. Zijn inzet bleef niet onopgemerkt. Reine werd door de Franse regering geridderd met de prestigieuze onderscheiding Chevalier de L’ordre national du Mérite. Wie zaken wil doen in Frankrijk, moet vooral de taal leren. In zijn boek dringt Reine daar op aan. ‘Al is het maar een beetje’, schrijft hij. ‘En taalkennis geeft ook cultuurkennis, wat noodzakelijk is om elkaar goed te begrijpen’. Tot duizend kunnen tellen, leren spellen en oefenen met afmetingen, zijn andere adviezen. Zijn boek staat vol raadgevingen. Om er een paar te noemen: aan tafel praten over ons koningshuis doet het

dat mensen op weg helpt. “Zij regelen werkelijk alles en hebben ook de kennis in huis. Hij weet alles van belastingen en andere geldzaken, zij hoe je een zaak of een filiaal moet opzetten. Ik geef op hun bureau zo nu en dan lezingen”. In vogelvlucht zijn loopbaan. Op zijn 25ste werd hij benoemd tot directeur van een klein handelskantoor en was verantwoordelijk voor de import en export van allerlei goederen. Later vroeg een Franse staalfabriek hem agent voor Nederland te worden. Hij introduceerde zo’n twintig Franse fabrieken op de Nederlandse markt, waarvoor hij onder meer de in- en verkoop deed. Op zijn vijftigste richtte hij een eigen handelskantoor op en ging, natuurlijk, met Franse

fabrieken samenwerken. Omdat zijn medewerksters geregeld aanvaringen hadden met Fransen, zette hij hun gewoonten en gebruiken op papier en wees waarop gelet moest worden. Een interview in de vroegere Haagsche Courant over zijn op schrift gestelde adviezen werd overgenomen door andere regionale dagbladen. “De telefoon stond rondgloeiend. Van Delfzijl tot Vlissingen belden mensen”. Kort erop gaf hij in eigen beheer de adviezen in boekvorm uit. “Ik heb exemplaren verkocht aan onder meer KLM/Air France, Taleninstituten, Unilever en de Rabobank. Ik vroeg 53 euro voor dat boek. Mijn ervaringen zijn goud waard”, lacht Reine. Nu zijn ze in een pocketboek gevat. Op verzoek van de uitgever voegde

hij ook hoofdstukken toe, zoals ‘Een huis bouwen in Frankrijk’. Lambert Reine signaleert overigens een nieuwe trend. “Er zijn steeds meer Nederlanders die zich gaan vestigen in Franse dorpjes die door jongeren verlaten zijn. Daardoor zijn vrijwel alle winkels verdwenen: van de schoenmaker, de slager tot de kruidenier. De inwoners vinden de leegloop vreselijk. Nederlanders die daar een zaak beginnen, worden op handen gedragen”. Joke Korving ‘De Fransozen en De Bataven Handboek voor een succesvolle omgang’ ISBN 978 90 388 90937 is verschenen bij Nijgh & Van Ditmar en kost € 15,–.

‘Er zijn steeds meer Nederlanders die zich gaan vestigen in Franse dorpjes die door jongeren verlaten zijn’ altijd goed en zet op je visitekaartje je titel of graad en zo mogelijk met de naam van de universiteit erbij. Een apart hoofdstuk wijdt hij aan het debat. Nederlanders zijn er weinig bedreven in, terwijl Fransen ervan smullen. ‘De Fransen zijn er gek op. Zij leren het debatteren van jongs af aan. Het is een nationale sport’, aldus Reine. Wil je slagen in Frankrijk, dan zul je je moeten aanpassen aan de Fransen, vertelt hij. Reine zelf had daar geen moeite mee. “Ik wilde winst maken”, is zijn nuchtere constatering. Buiten het boek om heeft hij nog een tip voor wie plannen heeft zich in Frankrijk te vestigen. In Delft is een bureau (www.ondernemenFrankrijk.nl) , geleid door Marijke Spiekerman en Wim van Teeffelen,

Lambert Reine: ‘Je moet je aanpassen aan de Fransen’. > Foto: Aty Reine-Van Atsma

Sociëteitsmuziek weer terug in Haagse Bos

Een muziekconcert anno 1860. Litho uit 1860, druk H.L. Smits. >Collectie Haags Gemeentearchief

Voor het eerst sinds de Tweede Wereldoorlog speelt de Koninklijke Militaire Kapel weer voor de leden van de Sociëteit De Witte in het Haagse Bos. Hiermee wordt een oude traditie nieuw leven in geblazen. Dit gebeurt op zondag 14 juni om 15.00 uur op de Walther Boerweide, de plek waar 125 jaar lang de Sociëteitstent heeft gestaan. De weide is vernoemd naar dr. C.L. Walther Boer, die als directeur-dirigent 25 jaar lang ( 1921 – 1946) leiding gaf aan de Koninklijke Militaire Kapel. Het concert is ook voor het publiek toegankelijk. Voor aanvang van het concert wordt er een boek gepresenteerd over de geschiedenis van de Sociëteitstent van De Witte, Het eerste exemplaar van het boek ‘De Sociëteitstent De Witte – Geoorloofde uithuizigheid in het Haagsche Bosch 1819 – 1943’ zal officieel in ontvangst worden genomen door de zoon van Walther Boer, dr. W. Walther Boer. De Koninklijke Militaire Kapel ‘Johan Willem Friso’, de huidige regimentsmuziek van de Garde Grenadiers en Jagers was destijds de ‘huiskapel’ van So-

ciëteit De Witte. Sinds 1836 tot aan het begin van de Tweede Wereldoorlog verzorgde de kapel in de zomermaanden wekelijks op woensdagavond en zondagmiddag concerten bij de ‘Tent in het Bosch’. In 1943 werd de Tent gesloopt voor de aanleg van de Atlantikwall. Bij het concert zondag aanstaande staan werken op het programma van onder meer Tchaikowsky, Shostakovitch, Bernstein en Malando. Traditioneel wordt het concert afgesloten met de Grenadiersmars ‘Turf in je Ransel’ en het Wilhelmus. De leden van de Sociëteit De Witte krijgen voor en na afloop van het concert ‘Boschtaart’ en ‘Zondagswijn’ te velde geserveerd. De Walther Boerweide in het Haagse Bos is bereikbaar via de onderdoorgang van het kantoorgebouw Bezuidenhoutseweg 72 – 80. Het boek ‘De Sociëteitstent De Witte – Geoorloofde uithuizigheid in het Haagsche Bosch 1819 – 1943’ is geschreven door Henk Ambachtsheer en Henk Grootveld en is vanaf volgende week voor € 17,50 verkrijgbaar bij de erkende boekhandel.

actueel


Wethouder Norder: Pier slopen óf opknappen Er moet snel iets gebeuren met de Pier in Scheveningen. “Zoals de Pier er nu bijligt, is het niet veilig meer”, vertelt Inge Freriksen, woordvoerder van wethouder Norder (PvdA, bouwen en wonen). De gemeente ziet zich gesteld voor de keuze de Pier helemaal af te breken of grootscheeps te verbouwen. “Op diverse inspraakavonden over de plannen voor Scheveningen Bad hebben bewoners aangegeven dat ze de Pier zien als een onmisbaar icoon van de badplaats. Daarmee is het college het eens. Wij

zijn dan ook aan het zoeken naar mogelijkheden om de Pier te behouden”, aldus Freriksen. Hotelketen Van der Valk, die jaren geleden de toen al sterk verwaarloosde Pier voor het symbolische bedrag van één gulden kocht, heeft al aangegeven niet over voldoende middelen te beschikken om de broodnodige grootscheepse opknapbeurt te betalen. Freriks: “De gemeente overweegt om de Pier weer terug te kopen en dan samen met andere partijen aan te pakken”. Er wordt over gedacht om het Holland Casino

naar de Pier te verplaatsen en de Pier een aantal meters te verlengen. Maar zeker is dat nog allerminst. “Wethouder Norder wil vóór het zomerreces op 7 juli een beslissing over de Pier hebben genomen”. Van der Valk houdt alle opties open voor samenwerking op de Pier, maar zegt niks te weten van een mogelijke sloop. “In het verleden is het misschien geopperd, maar op dit moment heb ik niet gehoord dat die optie nog open staat”, laat Vincent van Leeuwen, woordvoerder van de hotelke-

ten weten. “We zijn in gesprek met de gemeente om de Pier aan te pakken. Ook is er gesproken met Holland Casino over de mogelijkheid om naar de Pier te verhuizen. Maar dit was nog heel oppervlakkig. We zijn er nog lang niet uit”. Van Leeuwen denkt dan ook niet dat er voor de zomer een definitief oordeel valt. “We zijn al heel lang met de kwestie bezig. Natuurlijk moet de knoop worden doorgehakt. Toch zal het zeker een paar keer eb en vloed worden voordat die beslissing valt”.

Draf- en rensport op rand van faillissement Na het succes van de Gouden Zweep afgelopen weekeinde zal het zondag weer stil zijn op Duindigt. Voor de derde keer in amper vijf weken tijd gaat er een streep door het programma van het Wassenaarse hippodroom. Oorzaak van de annulering is gebrek aan inschrijvingen van met name dravers. Voor de draf- en rensport komt het schrappen van de meeting uiterst ongelegen. De sport verkeert in financieel zwaar

weer en dreigt af te stevenen op een faillissement. Afgelopen dinsdag werd door het bestuur van de Nederlandse Draf- en Rensport al surseance van betaling aangevraagd. Wat de gevolgen hiervan zijn voor het koersprogramma van onder andere Duindigt is niet bekend. Niet uitgesloten is dat de Grote Prijs der Lage Landen van 28 juni, één van de hoogtepunten van het seizoen, geen doorgang vindt.

Ingezonden mededeling

petitie aan. De leerlingen werden daarin gesteund door Wim de Bie, gelegenheidsambassadeur voor dit stukje bos en ‘stamhoofd’ van de oudste bewoners van deze duinheuvels, de Cananefaten. Aanpassing Na afspraken met Norder over aanpassing van het bouwplan presenteerde Woonzorg Nederland eind vorig jaar een aangepast plan waarin het aantal te kappen bomen werd teruggebracht tot 165. Dit aantal blijkt nu nog verder te kunnen worden gereduceerd, onder meer door het inpandig aanleggen van leidingen en kabels en een aangepaste bouwmethode die minder ruimte vergt. Voorts zal de beplanting rond de serviceflat, met soorten als eik en beuk, beter aansluiten bij het bos. De gemeente zal een vergunning aanvragen voor de kap van 127 bomen; deze is voorzien in september 2010 wanneer ook de bouwvergunning rond is. De AVN heeft aangekondigd de lopende bezwaren tegen de eerder verleende kapvergunning in te trekken.

PVV’ers trekken meeste stemmen De Haagse kandidaten voor de Partij voor de Vrijheid – Geert Wilders en Daniël van der Stoep – hebben in Den Haag samen 11.805 stemmen getrokken bij de Europese verkiezingen. Zij zijn daarmee onbetwist de populairste kandidaten in de Hofstad. De VVD bleef daar met 11.469 stemmen voor de vier Haagse kandidaten – onder wie lijsttrekker Hans van Baalen – op achter. Het CDA – met lijsttrekker Wim van de Camp – volgt met in totaal 9.737 stemmen. En daarna D66 – met onder anderen Laurens Jan Brinkhorst - met 2271 stemmen en de PvdA met 2129 stemmen. Op flinke afstand komt GroenLinks met 477 stemmen voor de enige Haagse kandidaat Kosta Skliris. De twee Haagse kandidaten van Libertas waren samen goed voor 428 stemmen. De enige Haagse kandidaat voor de Socialistische Partij Ingrid Gyömörei-Agelink trok in haar eentje 390 stemmen, de Haagse Nora Borsboom trok voor De Groenen 69 stemmen en Cemile Kelekci moest tevreden zijn met 33 stemmen voor haar partij Solidara. In totaal hebben de twintig Haagse kandidaten voor de Europese verkiezingen 38.808 stemmen getrokken.

Geluid Kane blijft binnen de norm

Nog meer bomen gespaard in Wijndaelerplantsoen Het aantal bomen in het Wijndaelerplantsoen dat moet wijken voor de bouw van een serviceflat, kan volgens de jongste plannen worden beperkt tot 127. Hierdoor blijft tachtig procent van het meest waardevolle deel van het bos, waar eikenhakhoutstoven van honderden jaren oud staan, bewaard. De serviceflat zou aanvankelijk worden gebouwd op de plaats waar tot 2004 de Daltonschool stond. Na bezwaren uit de buurt tegen de hoogte van het ontwerp, is de nieuwbouw verlaagd en dieper doorgedrongen in het Wijndaelerplantsoen, het groengebied tussen de Laan van Meerdervoort en de Mozartlaan. Daardoor zouden meer dan driehonderd bomen moeten worden gekapt. De massale kap riep verzet op bij onder meer het Wijkberaad Walboduin, de Vrije School Wonnebald en de Haagse natuurbeschermingsorganisatie AVN. In maart 2008 boden leerlingen van de Wonnebaldschool namens school, bewoners en natuurbeschermers wethouder Marnix Norder (bouwen) een

<3

Warme winter voor bewoners Treublaan De bewoners van de flat aan de Treublaan zitten er komende winter weer warm bij. Eigenaar EKA Vastgoed is deze week begonnen met de heropbouw van het ketelhuis. In januari was er een noodketelhuis aangelegd na een flinke brand. Op 2 januari stortte een zijgevel van de flat op het ketelhuis. Daardoor raakten cv-installaties beschadigd en ontstond er een uitslaande gasbrand. Niemand raakte gewond, maar de bewoners zaten wel enige tijd in de kou. Het nieuwe ketelhuis kon pas gemaakt worden nadat de zijgevel weer was veiliggesteld. Het huis komt op dezelfde plek en moet voor het stookseizoen klaar zijn. Het loslaten van het metselwerk van de flat aan de Treublaan bleek veroorzaakt door vergane spouwankers en betonrot. De gemeente begon daarna met inspectie van zo’n vijfhonderd gebouwen waar soortgelijke problemen konden ontstaan. > Foto: Mylène Siegers

Het geluidsniveau tijdens het concert van Kane afgelopen zaterdag in het ADO-stadion bleef binnen de gestelde norm van 75 decibel. De geluidsmetingen lieten een geluidsniveau zien van 53 tot 55 decibel bij de woningen het dichtst bij het stadion. Daarmee is een grote stap gezet op weg naar een verruimde milieuvergunning waardoor meer rockconcerten in het stadion zijn toegestaan. De NV ADO Den Haag wil met ingang van volgend jaar vier popconcerten per jaar in het voetbalstadion houden. De geluidsmetingen tijdens het proefconcert van afgelopen zaterdag zijn door adviesbureau Peutz en de gemeente Den Haag uitgevoerd. Tijdens het concert is op drie locaties gemeten, onder andere bij de dichtst bij het stadion gelegen woningen. Daarnaast is ook in het stadion gemeten om daar het geluidsniveau te kunnen bepalen. Ook daar bleef het geluidsniveau met 102 decibel net onder de norm. Naar aanleiding van het proefconcert zijn er twee klachten bij de gemeente binnengekomen over geluidsoverlast. Als het college besluit om de milieuvergunning te wijzigen, dan begint hiervoor de reguliere procedure. Dit betekent dat er een inspraakperiode van zes weken is en de vergunning ter inzage ligt op de stadsdeelkantoren.

MAX KOOT STUDIO – FOTOGRAFIE Reeds 50 jaar een begrip in Den Haag

Voor mooie portretfoto’s van u, uw familie en uw huisdieren

Laan van Meerdervoort 7 Bis, 2517 AB Den Haag Tel 070 – 360 48 36, Fax 070 – 363 36 68 E-mail [email protected]

ANTI EK- & BOEK ENM ARKT DEN LANG HAAG DON E V OOR DERD HOU AG & ZOND T TM 2 7 SE PTEM AG BER 10-1 8 UU R BANZBORD meubelwanden

DÉ OPLOSSING

* * * * * * * * * *

complete meubelwanden o.a. boekenwanden tijdloos stijlvol oneindig combineren oneindig veel kleuren diverse houtsoorten “zwevend” hangsysteem dus ruimte-creërend geen kabels in het zicht.

aktiewand Alpha plus: normaal:€ 5.090,00

NU:€ 3.995,00

meer mogelijkheden op www.steitnerenbloos.nl molenstraat 39 tel: 070-3605170

www.steitnerenbloos.nl [email protected]

actueel


<5

Gods woord op de versterker verstoort rust in de buurt De rust van bewoners aan de Gedempte Gracht wordt al jaren verstoord door aanhangers van het Johan Maasbach kerkgenootschap. Zij zorgen voor geluidsoverlast door met een ‘overdadige volume’, versterkt te spreken en te zingen. Dat zegt Elly van den Heuvel, die namens een groep bewoners meerdere klachten heeft ingediend bij de politie en de Haagse politiek. Door Dominique Snip

Vanaf hun balkons aan de Gedempte Gracht, kijken de bewoners uit op de restaurants aan het Rabbijn Maarsenplein. Met de stadsdrukte aan de rechterkant en het etend publiek voor zich, dachten zij best een rustig leven te leiden. Die rust wordt volgens hen op de donderdagavond en zaterdagmiddag keihard onderbroken door volgelingen van Johan Maasbach, die al zingend hun religie aan het stadspubliek opdringen. Deze aanhangers hebben de doorgang naast V&D omgedoopt tot hún podium. Om hun optredens luister bij te zetten maken zij gebruik van microfoons en versterkers. Dit tot grote ergernis van Elly van den Heuvel en haar medebewoners. “Ze zingen ‘Jezus-liedjes’ en schreeuwen heel hard over iets dat zij ‘getuigenis’ noemen. De wind brengt het geluid naar onze flats. Op de donderdagavond zijn ze met weinig, maar op de zaterdagmiddag staat er een heel koortje”, vertelt Van den Heuvel. Door het geluid worden de bewoners volgens haar in hun vrijheid beperkt. “Een buurvrouw gaat op het moment dat ze zingen met de hond wandelen, anderen gaan fietsen of sluiten hun ramen en deuren”. Ze is al twee jaar bezig dit onderwerp

Het ‘overdadige volume’ van het Johan Maasbach kerkgenootschap zorgt voor overlast bij bewoners aan de Gedempte Gracht. > Foto: Jurriaan Brobbel

bij de politie en de Haagse politiek onder de aandacht te brengen. Haar pogingen hebben niet tot minder geluid geleid. Volgens Van den Heuvel kan de

politie er weinig aan doen. Ze heeft geklaagd bij wethouder Huffnagel (Binnenstad), omdat ze het niet kon begrijpen dat de gemeente Den Haag een vergunning aan de geloofsverkondigers heeft verleend. In de brief, die Huffnagel in antwoord op haar klacht naar haar stuurde, stond dat de activiteiten van de geloofsverkondigers onder de ‘Wet Openbare Manifestaties’ vallen. Anders dan Van den Heuvel dacht, is het groepje op grond van die wet niet vergunningsplichtig. “Het staat een ieder vrij om zijn geloof in het openbaar te belijden”, aldus Huffnagel in de brief. Dezelfde liedjes Elly van den Heuvel heeft een poging gedaan een gesprek met de Maasbachvolgelingen aan te gaan. Van den Heuvel: “Ik heb ze gevraagd of het zachter en minder assertief kon. ‘Dan loop je toch lekker door’, is wat ik te horen kreeg”. Navraag bij Karine en Michel-

le, medewerksters van ‘Le Marche Panini’ – broodjeswinkel van V&D –, leert dat ook zij het geluid niet kunnen waarderen. “We kunnen op deze manier heel slecht met onze klanten

‘Een buurvrouw gaat op het moment dat ze zingen met de hond wandelen, anderen gaan fietsen of sluiten ramen en deuren’

communiceren. Het ergste is dat ze elke zaterdag dezelfde liedjes zingen”, aldus Karine. De ijscoman van ‘Florencia’, die de doorgang met de verkondigers deelt, vindt het best. “Ik heb meer over de klachten gehoord, maar zelf heb ik er geen last van. Een paar uurtjes in de week moet toch kunnen?” stelt hij. De Maasbach-aanhangers zijn vooralsnog niet van plan hun optredens te staken. Ze hebben zo hun eigen ideeën over het klagend publiek: “Mensen willen niet meer aangesproken worden. Ze kunnen het ‘licht’ niet meer verdragen. Grote bands op het Spui en in de Grote Marktstraat kunnen ze wel aan. Maar de naam van Jezus niet”. Ze houden naar eigen zeggen nu meer rekening met omwonenden. “Eerst gebruikten we zes microfoons, nu maar één. Ook plaatsen we de boxen anders, zodat de mensen in de flats minder last hebben”, aldus één van de geloofsverkondigers.

straatwijs Cabaretier en schrijver Marcel Verreck keerde na een lang verblijf in de hoofdstad terug naar zijn geboortestad Den Haag. Achter de wagen met zijn zoontje herontdekt hij de stad.

het kleine loo... ... verbindt het aloude Bezuidenhout met de nieuwere gebieden der horsten, burgen, kampen en landen in Mariahoeve. Voor mij is vooral het groene allereerste gedeelte van belang, want daar resideert de Voor-

waarts Utile-Dulci Combinatie, waar ik jarenlang voetbalde. Het spreekt vanzelf dat ik Daantje dit jeugdland ga laten zien. Aan de overzijde van het VUC-terrein ligt het sportcomplex Overbos, waar wij vroeger zwommen. De hele dag plonzen, achter ballen en meisjes aan. Op de terugweg in bus 4 met tranende ogen

van het chloor. En op zaterdag met mijn vader in de auto naar de wedstrijd. Zwart-witte tas met pinguïn en V.U.C. op schoot. Ik debuteerde tegen Blauw-Zwart uit Wassenaar, die hadden zoveel elftallen dat je er elk jaar wel tegen speelde, net als RKAVV uit Leidschendam. We wonnen met 8-0 en ik speelde één helft. Mijn grote wens was keeper te worden. Dus mocht ik de volgende keer op doel, uit tegen PARAAT. Ik droeg een rode trui, er zijn nog verschoten kleurenfoto’s van en we verloren met 4-0. Toen ben ik maar weer gaan kluitjesvoetballen, als rechtsbinnen, een positie die toen nog bestond omdat iedereen wilde aanvallen. Nu achter de kinderwagen zie ik opeens

dit kinderspel door de ogen van mijn vader: die zwerm jochies, huppelend en trappelend in serieus gevecht met de zwaartekracht. Het maakte allemaal grote indruk. Ik weet mijn eerste doelpunt nog: een schuivertje in de benedenhoek tijdens een oefenpotje met welpen D. En nog zie ik het geniepige hoofdje voor me van het knaapje dat beweerde dat de bal door een verdediger was aangeraakt en dat het dus een eigen doelpunt was. Uiteindelijk maakte ik nog veel meer doelpunten, zeker dat jaar toen ik het keepen weer eens had opgevat. Ik mocht alle penalty’s erin schieten, dat ging Nederlanders toen nog makkelijk af. Het elftal was zo goed, dat ik soms zes ballen per wedstrijd

te verwerken kreeg. Rustig een plasje plegen in de struiken achter het doel was geen probleem. Ik wilde de bal weer voelen en ging het veld in, noodgedwongen bij een veel lager elftal, waar ik me een half seizoen scorend kon uitleven. Ja Daan, dat zijn de heldendaden van je vader, die overigens, alle dromen ten spijt, nooit veel verder is gekomen dan een invalbeurt in VUC 4. Op 15 augustus wordt VUC 100 jaar, als trotse eersteklasser. Aan het Kleine Loo geurt het gras. Weemoed. Jongensdroomland. Marcel Verreck Eerdere afleveringen van STRAATWIJS zijn na te lezen op www.marcelverreck.nl

6>

cultuur


Een rode draad: ’s werelds langste catwalk in de binnenstad De 27-jarige modeontwerpster Sara Vrugt wilde al langere tijd een grote modeshow organiseren voor en door Hagenaars. Toen ze De Komeet 2008 – de Haagse cultuurprijs voor jong talent – in de wacht sleepte, kon ze aan haar titanenproject beginnen. Door Annerieke Simeone

Op zaterdag 13 juni loopt een drie kilometer lange rode catwalk met meer dan driehonderd modellen, gehuld in rode kledij, door de binnenstad van Den Haag. Het is daarmee de grootste catwalk van de wereld. Een uniek, maar tijdrovend project. Als ik haar aantref in haar studio aan de Binckhorstlaan, tussen allemaal rode outfits, is ze dan ook druk in de weer. “Stel gerust je vragen, ik werk ondertussen door aan een mouw”. Ik bekijk ondertussen het kegelvormige object van piepschuim dat ze in haar handen heeft. “Is dat een mouw?”, vraag ik verbaasd, als ik haar een naald in het object zie steken. “Ja, die komt straks aan een jurkje te zitten”. Ze houdt een rood jurkje voor zich en steekt ter demonstratie haar arm door het gat van de kegel. Met een schuin oog kijkt ze me aan: “Daar kan het model straks best een paar kilometer mee lopen, hoor”. Het is duidelijk. Vrugts intentie is niet om mooie, comfortabele kleding te ontwerpen, haar eigen sculpturale collectie moet straks een eye opener zijn. “Ik ben aan ‘Een rode draad’ begonnen als tegenreactie op de hedendaagse sociale hypocrisie. Mensen zeggen dat Nederland zo tolerant is, maar ondertussen vinden ze dat het vroeger allemaal beter was. En dat terwijl er toen net zo verschillend werd aangekeken tegen de klederdracht van andere groepen. Tegenwoordig kijkt men afkeurend naar boerka’s, maar wat te denken van boordjes die de katholieken vroeger strak om hun nek droegen? Is de tendens van de afgelopen decennia om maar zo hip mogelijk voor de dag te moeten komen, eigenlijk niet net zo beperkend?” Vrugt stelt met haar project op een kritische en vrolijke wijze maatschappelijke issues aan de kaak. Voor Een rode draad bedacht zij een kledingserie geïnspireerd op de verschillende culturen die Den Haag rijk is. Zij deed er onderzoek naar en kwam zelfs bij de mensen thuis. “Hindoestanen, Surinamers, Marokkanen en Nederlanders, allemaal lieten zij mij hun traditionele

Sara Vrugt: ‘Een rode draad is begonnen als tegenreactie op de hedendaagse sociale hypocrisie’.>Foto: Rogier Chang

kledij en de bijbehorende technieken zien. Deze karakteristieke vormen heb ik vervolgens geïntegreerd in een eigen vormtaal”. Vrugt ging op zoek naar vrijwilligers. Een deel van hen ontwierp eigen kledingstukken in speciale naaiworkshops. Vrugt bedacht de basisstukken als een mouw of een rok en zij gingen er vervolgens in groepjes mee aan de slag. Zeeuwse oogkleppen Het vervaardigen van de 300 outfits was volgens Vrugt een zware klus, maar de collectie was nog niet af of er kwam alweer een nieuw idee op haar pad: een kleine basiscollectie van vijftien outfits die bij expositie- annex winkelruimte Liefhertje en de Grote Witte Reus gepresenteerd wordt. De collectie is ook op de catwalk te zien.

We lopen naar de achterkant van haar atelier waar op een muur de schetsontwerpen hangen. “Kijk, ik begon vrij opstandig”, zegt ze, wijzend naar een schets van een rode boerka waarbij het model oogkleppen draagt van 90 graden gedraaide Zeeuwse oorijzers. Daarnaast hangt een jurk gemaakt van dezelfde oorijzers. Een andere boerka is gemaakt van een typisch Nederlands regenkapje, maar dan uitvergroot tot aan de voeten. Naast de verwachte rode kleur van de outfits, valt ook een ander patroon op: de rood, wit, blauwe ruiten van de zogenoemde ‘Turkentas’. “Hoe bedoel je integratie van twee culturen?, lacht ze. De laatste outfit die we bekijken – een mooi rood jurkje – waarbij de stof als een spiraal uitkomt bij het hart, is ronduit elegant

en draagbaar. “Ik had mijn punt gemaakt, denk ik. Ik werd ook milder toen ik zag dat de mensen om mij heen zoveel plezier beleefden aan het samenwerken”. Modeshow Vrugt kiest bewust voor een catwalk in de buitenlucht: “Ik vind modeshows als in Parijs en Milaan, die alleen toegankelijk zijn voor een incrowd publiek, niet zo spannend. Bij Een rode draad is de straat straks het podium en zijn de bijna driehonderd vrijwilligers mijn modellen”. En een groot geheel wordt het: maar liefst drie kilometer loopt de met kalkverf gespoten rode route van de Jacob Catslaan nabij het Vredespaleis naar de Jacob Catsstraat in de Schilderswijk. Tussen de modellen zorgt de fanfare-

groep St Caecilia uit Loosduinen voor de nodige muziek. Maar Vrugt wil ook een Braziliaanse drumband laten spelen. “Die moet ik nog regelen. Net als de majorettes en de buikdanseressen. Ik ben in ieder geval al blij dat we de rode kalkroute mogen spuiten”. Waarom eigenlijk al dat rood? “Rood is nu eenmaal een sterke kleur”, zegt ze. “Rood valt op, is warm, brengt wat teweeg. En als iedereen gelijkgestemd is, kan dat verbroederen. Zelfs de officiële verkeersbegeleiders willen een rode plaksnor dragen”. Een rode draad>zaterdag 13 juni, start: 14.00 uur Jacob Catslaan, einde: 16.00 uur Jacob Catsstraat. www.eenrodedraad.nl. Expositie Sara Vrugt> Liefhertje en de Grote Witte Reus, t/m zaterdag 18 juli, Stationsweg 55, www.grotewittereus.nl


Hart voor de stad?

Den Haag Centraal zit er middenin

Elke week op de deurmat? www.denhaagcentraal.net

of telefonisch tussen 09.00 en 17.00 uur , 070 – 750 44 42

13 weken voor € 16,95 26 weken voor € 33,95 52 weken voor € 57,95

Liefde voor de letter

Monument voor vissers Scheveningen krijgt een namenmonument voor alle Scheveningse vissers die sinds 1813 op zee hun leven hebben verloren. Dit monument komt op de boulevard te staan wanneer de reconstructie naar de plannen van Manuel de Solà-Morales is voltooid. Bert van der Toorn doet al enkele jaren onderzoek naar op zee omgekomen vissers en kwam tot zo’n duizend mensen. Terwijl Urk en Katwijk de namen van hun omgekomen vissers in een monument hebben opgenomen, heeft Scheveningen het tot nu toe moeten doen met het beeld van de vissersvrouw nabij de boulevard. De stichting ‘VissersNamenMonument Scheveningen’ heeft zich hard gemaakt voor een namenmonument. Het gedenkteken komt te liggen aan de voeten van de Scheveningse vissersvrouw. De dame die fier over het water uitkijkt, staat nu nog op de Kalhuisplaats. Na de verbouwing verhuist ze meer richting zee. Het nieuwe monument bestaat uit ongeveer 35 stenen of stalen platen die naast elkaar bevestigd worden aan de boulevardmuur.

Schreefloos of juist niet? Is de tekst nog leesbaar in een kleinere versie? En hoe zit het met de ruimte tussen de letters? Millimeter voor millimeter ontstaat het design. Het ontwerpen van een letter is pure ambacht. Steeds maar schaven en proberen. In de studio van Peter Bil’ak en Nikola Djurek hebben al vele ontwerpen het licht gezien. Twee daarvan, de Brioni en de Fedra, zijn de nieuwe letters van Den Haag Centraal. door Miranda Fieret

De studio ‘Typotheque’ is gevestigd in de Zwaardstraat in Den Haag, maar beide vormgevers zijn niet van origine Haags. Peter Bil’ak komt uit Slowakije en Djurek is opgegroeid in Kroatië en heeft zowel daar als in Italië gestudeerd. Toch vormt Den Haag hun nieuwe thuisbasis van waaruit ze de wereld verrassen met nieuwe ontwerpen. Voor Peter Bil’ak was Den Haag eigenlijk een logische keuze: “Met wat omzwervingen langs Parijs, Amerika en Engeland kwam ik op de Jan van Eyck Academie terecht. Na mijn studie daar kreeg ik een baan aangeboden bij Studio Dumbar”. Studio Dumbar is in 1977 opgericht door Gert Dumbar. Onder meer de NS, PTT, politie, meubelbedrijf Artifort, het Rijksmuseum, Theater Zeebelt en nog vele anderen hebben in het verleden opdrachten aan de studio verleend. Inmiddels bestaat het team uit dertig medewerkers en het heeft al diverse prijzen gewonnen. “Dat was het begin van mijn band met Den Haag. Na twee jaar begon ik voor mezelf, samen met m’n vrouw Johanna”. Reputatie Volgens Bil’ak heeft Den Haag een echt designersklimaat. “Er is veel werk, vooral van de overheid die vooral hier gevestigd is. Bovendien heeft de Koninklijke Academie van Beeldende

<7

actueel


Karsten Klein is Jong Raadslid ’09

Peter Bil’ak in zijn studio Typotheque. > Foto: PR

Kunsten (KABK) een goede reputatie, de focus ligt nog echt op de meer traditionele manier van werken. Ik denk dat er wereldwijd slechts twee instituten zijn die typografie op deze wijze aanpakken. Dat zijn de KABK en Reading in Engeland”. Dankzij de KABK heeft Peter zijn collega Djurek leren kennen. “Hij studeerde daar en we werkten al veel samen. Eerst op projectbasis, maar later is hij echt bij mijn vrouw en mij in het bedrijf gekomen”. Inmiddels richt Johanna zich op andere facetten binnen Typotheque. Het bedrijf maakt namelijk niet alleen lettertypes. Ze ontwerpen expositieruimten, T-shirts en boeken. De let-

Schetsen van de lettertypes Brioni (boven) en Fedra (onder)

ters worden vooral door de heren onder handen genomen. Bil’ak: “Het maken van lettertypes is een autistische bezigheid. Het is een ambacht dat technisch heel veeleisend is. Ik denk dat dat de reden is waarom er niet veel vrouwen in dit beroepsveld werken”. Bil’ak en Djurek hebben zichzelf een bepaald doel gesteld. Want ook al vergt het ontwerpen van letters veel tijd en energie, ze vinden het bovenal plezierig werk. “Onze grenzen liggen zeker niet alleen in Europa. Ook exotische lettertypes zijn geweldig. In de Latijnse typografie is veel gedaan, maar in bijvoorbeeld India wordt nog veel met de hand gemaakt. Indiërs zijn slim. Ze laten de typografie voor zichzelf werken, maar daarbuiten snapt niemand er iets van. Daarnaast verdiepen we ons vooral in het gebruik van letters op internet. Meestal zijn dat nog de standaard types, net zoals in niet-westerse landen is er niet veel keuze. We willen de typografie verrijken. Dat doen we met ‘fun projects’. Dat betekent letters ontwerpen die we zelf mooi vinden”. Gestolen De Brioni is een letter die is ontstaan uit een ‘labour of love’. Er kwam geen opdrachtgever aan te pas. “De Brioni is in een veel korter tijdsbestek ontstaan dan de Fedra. Aan die letter kleeft een dramatische werkgeschiedenis. Ik maakte de Fedra in 2001, kort nadat ik Dumbar had verlaten. De vormgeving had ik net afgerond toen alle computers werden gestolen. Ik had niks meer”. Dat was niet de enige tegenvaller. Ook de opdrachtgever, een verzekeringsmaatschappij, had zich inmiddels teruggetrokken. “De maatschap-

‘Het maken van lettertypes is een autistische bezigheid. Het is een ambacht dat technisch heel veeleisend is’. pij werd overgenomen en de nieuwe eigenaar wilde voorlopig geen nieuw lettertype”, vertelt Bil’ak laconiek. Toch heeft hij de Fedra niet kunnen loslaten. “Ik heb alles herontworpen en ben er nu helemaal tevreden mee”. Typotheque houdt hier een aparte filosofie op na. De vormgevers gaan uit van de gedachte dat een lettertype pas klaar is wanneer het wordt gebruikt. “Typografie is zoals het maken van een boek. Je levert het manuscript bij een uitgever in, maar pas als het écht wordt gepubliceerd, werk je de laatste dingen bij”. Terwijl vele ontwerpstudio’s de publicatie overlaten aan opdrachtgevers, is Typotheque zowel maker als uitgever. “Met internet is het mogelijk om lettertypes meteen te gebruiken en aan het publiek te laten zien. Toch blijft het een verrassing hoe diezelfde letters in andere media verschijnen. We zijn daarom benieuwd naar de nieuwe Den Haag Centraal. De grootte, kleur en het soort papier hebben allemaal invloed op de verschijning van de Brioni en Fedra. Het is altijd mooi om te zien hoe andere mensen met jouw letters spelen. We verzamelen dan ook voorbeelden, om inspiratie op te doen”.

De 32-jarige Karsten Klein is de winnaar van de verkiezing Jong Raadslid van het Jaar 2009. Klein is sinds maart 2006 raadslid voor het CDA in Den Haag. In september 2008 werd hij benoemd tot fractievoorzitter. De jury roemt de invulling die Karsten geeft aan het raadslidmaatschap: “Hij benut vernieuwende manieren van communicatie om zoveel mogelijk burgers te bereiken. Zo was hij initiatiefnemer van de website De Haagse vervoering, om met burgers te discussiëren over knelpunten rond en oplossingen voor mobiliteit en parkeren in de stad”.


1 -/<Ê6 Ê

,/ Ê Ê" Ê ,Ê6 Ê,""

ÌÌÊiÊiÌÊÓ£ÊÕ

Ê<7

,Ê6 Ê,"" ]Ê}Ê££xÊV

,/ Ê Ê" ]°ÊxÎÊÝÊÇ£ÊV

" " , Ê£ x Ó Ê° Ê Ê Ê Ü Ü Ü ° Õ Ã Ì â > > Û > i } i ° Ê Ü ° ÊÌ É Êâ ° ÊÛ > Ê£ Ó ° ä ä Ê Ê£ Ç ° Î ä ÊÕ Õ À


black & white

ZOTTE ZOMEROPRUIMING IEDER 2e KLEDINGSTUK VOOR

FASHION-BASICS-TRENDS en SPECIALS In ZWART-WIT-GRIJS en BEIGE

€ 5,-

duurste afrekenen, actie t/m 27 juni basis en nieuwe collectie uitgezonderd

black & white Aert van der Goesstraat 19 (verl. FRED. HENDRIKLAAN) 2582 AH DEN HAAG t:070-3506767 e: [email protected] w: www.blackandwhitemode.nl

8>

interview


pim breebaart van de haagse hogeschool

‘Discriminatie is onvermijdelijk. De kunst is het bestrijden ervan’ Het afgelopen jaar kwam de Haagse Hogeschool veelvuldig in het nieuws vanwege discriminatieperikelen. Afgelopen maand verscheen dan eindelijk het onderzoeksrapport dat officieel maakte dat de hogeschool ook daadwerkelijk met een discriminatieprobleem kampt. Het Actiecomité tegen racisme en discriminatie in het HBO eist het aftreden van college voorzitter Pim Breebaart (61), maar volgens hem is daar “geen denken aan”. In de laatste maanden van zijn voorzitterschap wil hij zich juist extra inzetten om in 2010 met een voldaan gevoel afscheid te nemen van de hogeschool. Door Dominique Snip en Theodore Pronk

Breebaart ontkent dat de rolluiken van de hogeschool direct omlaag werden getrokken toen de discriminatiezaak in de media aan de orde werd gesteld door het actiecomité. Ietwat geagiteerd verklaart hij: “Ik heb hier altijd eerlijk en helder over willen zijn”. De kwestie dateert van 1998. Toen diende Ramsahai, destijds docent aan de opleiding Personeel en Arbeid (P&A), een discriminatieklacht in. De docent ervoer een negatieve houding tegenover allochtonen op de afdeling. Het belachelijk maken van allochtonen vanwege hun accent en het maken van apengeluiden wanneer het woord ‘allochtoon’ viel, waren volgens hem sfeerbepalend. Volgens Ramsahai vonden zijn witte collega’s dat ‘buitenlanders moesten oprotten’, maar dat hij in de ogen van diezelfde collega’s mocht blijven. De toen kersverse voorzitter, Breebaart, huurde onderzoeksbureau De Winter in om de klacht te onderzoeken. Breebaart: “Dat was heel intensief. Men is lang bezig geweest te kijken wat er precies aan de hand was”. De Winter constateerde dat er sprake was van discriminatie ten opzichte

‘Het aantal hoger opgeleiden is ongelofelijk bepalend voor de welvaart in de toekomst, bepalender dan bijvoorbeeld het bankwezen of de auto-industrie’

van allochtonen op grond van raciale kenmerken. “Het advies luidde dat binnen de hogeschool een goede antidiscriminatie klachtenregeling moest komen. Deze moest laagdrempelig zijn. Dat heeft de hogeschool ook gedaan”. Volgens Breebaart is er een klachtenregeling ontwikkeld in samenspraak met Bureau Discriminatiezaken in Den Haag. “Het is een aantal keer aangepast omdat we tussentijds ervaringen hebben opgedaan. Vorig jaar is het nog eens aangescherpt als gevolg van het oordeel van de Commissie Gelijke Behandeling destijds”. De hogeschoolbaas vindt het jammer dat veel te weinig gebruik wordt gemaakt van de klachtenregeling en erkent dat de regeling nog niet het gewenste effect heeft. “Mensen moeten zonder dat een probleem ontstaat een klacht kunnen indienen die dan ook altijd serieus moet worden genomen”, aldus Breebaart. Het actiecomité meent dat de Haagse Hogeschool Ramsahai onvoldoende tegemoet is gekomen. Tegen Ramsahai is dit jaar een ontslagprocedure begonnen, waarna hij een kort geding aanspande tegen de hogeschool. De voorzieningsrechter doet eind juni uitspraak. Breebaart blijft er rustig onder en zegt niet in te willen gaan op ‘individuele gevallen’. Bij hem staat voorop dat elk geval van discriminatie moet worden aangepakt. “Iedereen die mij hoort in deze organisatie weet dat ik elk geval van discriminatie te veel vind. Zodra sprake is van discriminatiegevoelens of - feiten is dat voor het leerproces van een individu funest”, aldus de collegevoorzitter. “Discriminatie is onvermijdelijk”, meent Breebaart, “ik denk ook niet dat je het helemaal kunt tegenhouden. Onze hogeschool is zeer internationaal en multi-etnisch”. En waar het multietnisch is, kan systeemdiscriminatie voorkomen. Tot die conclusie kwam de Commissie Gelijke Behandeling begin deze maand. De samenleving als systeem werkt door op de hogeschool, zo wordt systeemdiscriminatie uitgelegd. Deze definitie

houdt de maatschappij verantwoordelijk voor de problemen binnen de hogeschool. Die zou er dus niets aan kunnen doen. Breebaart: “Het was de taak van onderzoeksbureau De Beuk om boven tafel te krijgen of de systeemdiscriminatie die in onze samenleving voorkomt zich ook in de hogeschool manifesteert. Het antwoord is absoluut ja. De kunst is om het te bestrijden wanneer het zich voordoet”. Wij en zij De Collegevoorzitter denkt dat een zogenaamde ‘disfunctionele wij-zij-verhouding’ de kern van veel spanningen is. “We hebben altijd een ‘wij’ én we hebben allemaal een ‘zij’. Dat zie je ook als studenten groepen moeten vormen”. Breebaart noemt het ‘een heel lastige paradox’ en vertelt dat binnen opleidingen bewust wordt gestuurd op ‘gemengde subgroepsvorming’. “Onze belangrijkste taak als Haagse Hogeschool is wereldburgers af te leveren die kunnen participeren in verschillende groepen. Als groepen in de samenleving worden buitengesloten, ontstaat een groot probleem. Om dat tegen te gaan, vinden wij gemengde subgroepsvorming van belang”. In de praktijk zou het volgens de collegevoorzitter zo moeten zijn dat binnen een groep van vijfentwintig studenten nooit meer dan vijf met eenzelfde etniciteit zitten. “Daarbij spelen docenten een belangrijke rol”, meent hij. Die moeten erop toezien dat de groepssamenstelling ook daadwerkelijk gemixt is. Echter, ook voor studenten is in dit proces een rol weggelegd. “Die moeten ook hun verantwoordelijkheid nemen. Wie voor deze school kiest, kiest ervoor om tijdens zijn studie met andere culturen in aanraking te komen en ermee samen te werken. Daar kun je veel van leren”. Toch zal het vaak zo zijn dat de meeste studenten na de colleges gewoon hun eigen sociale omgevingen induiken. “Dat is zo, maar daar moeten we als hogeschool geen invloed op willen uitoefenen”. Om discriminatie het hoofd te bieden, krijgen docenten en studen-

‘Niemand liet zijn kinderen er doorheen fietsen, het was ook daadwerkelijk gevaarlijk en men vond het hier een gribus’ ten onder meer trainingen in het herkennen van discriminatie en in het omgaan met morele dilemma’s. Volgens Breebaart zijn dat verstandige maatregelen die op de lange termijn effect zullen hebben. Voor een harde aanpak waar het actiecomité om vraagt, voelt hij niets. Dat lijkt hem zelfs onverstandig. “Grote woorden, daar kopen we helemaal niets voor”. Ook aan de grote woorden van politici als Verdonk en Wilders heeft het onderwijs (en de samenleving) in de ogen van de collegevoorzitter niets. “Daar hebben wij last van. Sommige politieke stromingen spinnen er garen bij om tot het belachelijke toe verschillen uit te vergroten, terwijl in mijn optiek de overeenkomsten tussen mensen nog altijd groter zijn dan de verschillen. Het uitvergroten van verschillen is nadelig voor het leren van onze jonge mensen”. Zoals eerder gememoreerd, is Breebaart bezig in zijn laatste maanden als voorzitter van het CvB van de Haagse Hogeschool. De definitieve afwikkeling van alle discriminatieperikelen maakt hij hoogstwaarschijnlijk niet meer in functie mee. “In de komende maanden wordt naar een opvolger gezocht. Ik verwacht dat die net als ik een echte onderwijsman of -vrouw is”. Van positieve discriminatie ten aanzien van zijn vervanger wil Breebaart niets weten. “Daar doen we niet aan. In het driekoppige College zitten nu al twee vrouwen van wie er één Argentijnse is. Het lijkt me goed als zo’n evenwicht blijft bestaan. Ik denk dat we de enige hogeschool of universiteit in Nederland zijn waar een buitenlander lid is van het CvB. Nou, kan het nog mooier?” Olijfboom Hoewel de discriminatiekwestie een pijnlijke tegenvaller is voor de multietnische hogeschool blijft Breebaart toch vooral positief over de diversi-

teit. In zijn werkkamer met uitzicht op station Hollands Spoor weidt hij uit over het gebouw. Trots klinkt in zijn woorden, want hij heeft hier de afgelopen twaalf jaar “als rentmeester” de scepter mogen zwaaien. “Iedereen die in deze hogeschool

interview


<9

Vilan

Bushaltes

sche waarde en merkt op dat “vanuit de hele wereld” mensen komen kijken om te zien hoe bijzonder het is. Breebaart: “Alle mensen die het zagen dachten: Wauw, dit hebben we in het Nederlandse onderwijs nooit eerder gezien”. Vooral het “prachtige Atrium” is volgens de hogeschoolbaas een bijzonder goede vondst. “Ik wilde dat het Atrium een marktplaats zou worden waar studenten en docenten elkaar zouden ontmoeten. Ik ben er dan ook aanjager van geweest dat het plein veel meer voor evenementen wordt gebruikt”. De gedachtegang dat onderwijs een ontmoeting is, past helemaal in de filosofie van Breebaart. “Het is een ontmoeting tussen leeftijdsgenoten van 18, 19 en 20 jaar”, legt hij uit. “Maar”, zegt hij, “het is ook een ontmoeting met de oudere generatie, de docenten die kennis willen overdragen”. Breebaart meent dat onderwijs en ontmoeten bijna synoniem aan elkaar zijn. “Zonder ontmoeting is het onmogelijk om te leren. Je moet met elkaar communiceren, op elkaar reageren en elkaar kritiek durven geven. De olijfboom die in ons Atrium staat, is daarvan ook een voorbeeld. In gebieden rond de Middellandse Zee spreken mensen met elkaar af onder zo’n boom”. Maar of de meeste studenten zich van deze symboliek ook bewust zijn, is volgens Breebaart een andere vraag. “De meesten zullen het inderdaad niet weten”.

binnenkomt, moet via het Atrium zijn weg vinden via de trappen. Dat zijn verbindingsbruggen. Op het plein komen verschillende mensen samen en dat is nou precies de bedoeling”. Hoewel Breebaart zelf pas aantrad als voorzitter van het

College van Bestuur (CvB) nadat alle plannen voor het nieuwe gebouw waren gemaakt, meent hij toch zijn stempel te hebben gedrukt. “De strook van tweeënhalve kilometer langs het Hollands Spoor was echt een afbraakstrook. Men zag hier kans

om een mooi groot gebouw neer te zetten voor veel jonge mensen, waardoor deze hele strook in een keer zou worden opgeruimd”. De collegevoorzitter roemt het hogeschoolgebouw om zijn architectoni-

Concrete plannen voor de invulling van zijn pensioentijd heeft Breebaart nog niet. “Ik laat het allemaal wel op me afkomen. Ik heb ook nog twee kinderen die in Bangkok en Singapore wonen met mijn kleinkinderen. Dat zijn economische gelukszoekers. Het is wel heel aantrekkelijk om daar wat vaker naartoe te gaan”. Naast de familiaire reismotieven, is Azië sowieso een werelddeel waar de hogeschoolbaas graag komt. “Er heerst daar zo’n ongelofelijk optimistisch toekomstgeloof. Wat wij in het Westen zijn kwijtgeraakt, hebben ze daar. Ze hebben er daar zin in, studeren en werken hard. Daardoor zal Azië op den duur het meest welvarende deel van de wereld zijn”. Om het tij in Nederland te keren, meent Breebaart dat het geld dat in ‘de banken’ wordt gestopt, direct moet worden teruggehaald en moet worden geïnvesteerd in het onderwijs. “Het aantal hoger opgeleiden is ongelofelijk bepalend voor de welvaart in de toekomst, bepalender dan bijvoorbeeld het bankwezen of de auto-industrie. Dat valt daarbij allemaal in het niet. De jeugd moet beter en langer opgeleid worden. Dat is het grootste inzicht dat ik in de afgelopen jaren heb opgedaan”.

Als we de berichten mogen geloven, zijn er in Den Haag 50 opstapplaatsen voor de bus die de mindervaliden onder ons kunnen gebruiken. Dat zijn er dus 50 van de 600. Het is nog best veel, vonden ze bij de gemeente. Vijftig opstapplaatsen. Je kunt er in alle richtingen een eind mee komen, al moet je daarna nog weer terug. Maar het kabinet verklaarde dat er meer moesten komen. Dus moet de rest nu aangepast worden, schreef verkeerswethouder Peter Smit aan de gemeenteraad. Dat gaat een hoop geld kosten. Denk eens na: 550 busstationnetjes aanpassen. Plus omringend struikgewas. Plaatsvervangende opstapplaatsen moeten er komen. Hele stoepen gaan in de renovatie. Over die stenen stapels zullen veel valide mensen hun enkels breken, wat weer meer invaliden geeft. Wat houden we over als alles af is? Zijn dan alle drempels weg en nog belangrijker, zullen de chauffeurs van Den Haag veranderd zijn in lieve behulpzame schattebouten die zorgzaam met hun passagiers omgaan? Want stap één is in de bus zien te komen. Stap twéé is jezelf daarin staande te houden. Vooral in de bochten. Hoezeer ik ook van een temperamentvolle man hou, in de bus ben ik bang voor de woeste hartstochten van de chauffeur die zich ergert aan de andere weggebruikers. Ik klem me vast aan mijn stoel, kijk naar de nooduitgang en doe ademhalingsoefeningen. En dan tellen ze mij nog bij de valide mensen op. Wat is dat eigenlijk, valide en mindervalide? Op mijn hoge hakken plus een halve fles whisky in de vrouw ben ik bepaald mindervalide. Soms ook hypervalide, in geval ik de laatste bus naar huis wil halen. Ja, dan kan ik opeens héél snel lopen. De auto nemen gaat niet, want als vrouw zonder rijbewijs ben ik veroordeeld tot het openbaar vervoer. Ik zit er elke week een paar uur in. Sinds ik dat als avontuurlijk beschouw, begrijp ik de ware aard ervan beter. Goedkoper dan de achtbaan, een stuk platter en verder met ongeveer dezelfde risico’s. ’t Is ieder voor zich. Komt er een moeder met kinderwagen en een rollatorerende medemens tegelijk de bus in, dan ontstaan er spanningen. Als straks iedereen kan opstappen, wat dan? Dat zijn problemen die snoeihard op ons afkomen. Maar nu nog niet. Want we hebben het vooruitzicht dat er 550 mini-perronnetjes in de verbouwing gaan. Een groots project, dat ongetwijfeld jaren zal duren. Ik heb er alle vertrouwen in. Vilan van de Loo

10>

actueel


terugblik

Stad voor immigranten? De foto toont het Haagse gemeentebestuur met enkele raadsleden op 4 september 1968 bij een bezoek aan Zoetermeer. Dit dorp zou de oplossing zijn van de groeiproblemen waar Den Haag mee kampte. De overwegend tevreden gezichten geven de indruk dat die problemen waren opgelost. Was dat ook zo? In de jaren vijftig klaagde het gemeentebestuur steeds vaker over de gevolgen van de onstuimige groei die Den Haag doormaakte. Er waren te weinig woningen en de nieuw gebouwde wijken lagen ver van het centrum. De afstanden tussen burger en bestuur werden groter. In 1957 probeerde de Haagse planoloog Kok in ‘s-Gravenhage duidelijk te maken dat er grote maatschappelijke pro-

‘Waarom dan die tevreden gezichten op de foto uit 1968? Hadden deze grotestadsbestuurders zo’n vooruitziende blik?’

blemen waren. Volgens hem dreigde er ‘Ueberfremdung’. Den Haag dreigde overspoeld te worden door mensen ‘van buiten’. Vooral mensen uit kleine plattelandsgemeenten konden niet goed aarden en gaven problemen. Maar welke problemen stoorden de Hagenaars dan zo: de landelijke tongval? De ongekunstelde eetmanieren? Het artikel maakt het niet duidelijk. Wel blijkt enkele pagina’s na de dramatische intro dat het slechts gaat om problemen die zouden kunnen ontstaan. Ze zijn er dus nog niet. En ook de aantallen blijken mee te vallen. Het gaat alleen om mensen uit kleine plattelandsgemeenten buiten de Randstad met gezinsleden die tegen hun zin naar Den Haag verhuisden. De maatschappelijke problemen zijn dus nauwelijks aantoonbaar, maar de ruimtenood is dat wel. Berekeningen toonden aan dat Den Haag in 1962 ‘vol’ zou zijn. Annexatie van grondgebied bood geen snelle oplossing en daarom presenteerde Den Haag in 1957 het ‘plan Wilsveen’. Wilsveen, genoemd naar het gehucht bij Leidschendam, moest 100.000 inwoners krijgen en was dicht bij Den Haag gesitueerd om de verkeersbewegingen te beperken. Ook planoloog Kok zag in Wilsveen de oplossing

Het Haagse gemeentebestuur anno 1968 > Foto: Hans de Bakker

van zijn problemen. Hij vond dat immigranten in Wilsveen moesten gaan wonen en werken. Betekende dit dat Haagse bedrijven met vacatures een dependance in Wilsveen moesten vestigen? Zouden hier werkwillige Groningers mogen werken, eventueel samen met Brabanders, Limburgers en Friezen? Dit wordt in het artikel niet duidelijk. De ideeën over smeltkroes Wilsveen konden onuitgewerkt blijven. Zoetermeer wilde er geen grondgebied voor afstaan. Het dorp stelde voor zelf overloopstad te worden, een soort vrijwillige ‘Ueberfremdung’. Het rijk stemde hiermee in en in de volgende decennia trokken vele tienduizenden

Hagenaars naar Groot Zoetermeer. Voor Den Haag waren de gevolgen niet zo gunstig. De onverwacht grote daling van de bevolking holde de stedelijke draagkracht uit. Pas in 2002 kwam het weer een beetje goed. Toen kreeg Den Haag toch een stuk Wilsveen in handen. De inzichten over overlooplocaties waren gewijzigd en het rijk deelde nu de Haagse inzichten uit 1957. Vinexlocaties kwamen dicht bij de steden en Leidschenveen kwam op de plaats die voor Wilsveen was bedacht. Daarmee werd de fout van 1962 gedeeltelijk hersteld. Den Haag ging weer groeien en kreeg nieuw elan. Waarom dan die tevreden gezichten

op de foto uit 1968? Hadden deze grote-stadsbestuurders zo’n vooruitziende blik, dat ze wisten dat het met Wilsveen wel goed zou komen? Raadslid Piet Vink, linksvoor op de foto, kijkt nog wat ernstig. Deze immigrant uit zo’n kleine landelijke gemeente buiten de Randstad zou een van de bekendste Haagse wethouders van de komende decennia worden. Hij voorzag misschien al de grote problemen die hij de komende jaren moest helpen oplossen. Jan van Wandelen Haags Gemeentearchief 125 jaar! > www.gemeentearchief.denhaag.nl

Hoorzitting Meavita erg vrijblijvend Door Nynke Feenstra

Hoofdrolspelers in het drama Meavita hebben vorige week kunnen vertellen waarom het zorgconcern ten onder is gegaan. In de hoorzitting van de Tweede Kamer is niemand het vuur na aan de schenen gelegd. In het Tweede Kamergebouw hebben zes parlementariërs een hele dag uitgetrokken voor Meavita. Ze willen ‘lessen trekken’ uit de ondergang van het megazorgconcern. Het had een omzet van 500 miljoen – gemeenschapsgeld – en is in maart van dit jaar failliet gegaan. Meavita Nederland heeft maar twee jaar bestaan. Het was een fusie van thuiszorgorganisaties en woonzorginstellingen uit de Achterhoek, Groningen, Utrecht en Den Haag. De genodigden doen op basis van vrijwilligheid aan de hoorzitting mee. Het is moedig dat Daan van de Meeberg is gekomen. Hij had namelijk ook weg kunnen blijven, zoals zijn vroegere collega Theo Meuwese. Van de Meeberg en Meuwese

hebben namelijk het langst aan het roer gestaan. Zowel van Meavita Den Haag als van Meavita Nederland. Bovendien hebben ze allebei bij hun vertrek een zak met geld meegekregen. Contractueel gezien hadden ze daar recht op, maar in het huidige daglicht is het niet iets om trots op te zijn. Dat een belangrijke speler als Meuwese er niet is, wordt tijdens de hoorzitting niet genoemd. Ook niet dat hij en Van de Meeberg de mannen van het eerste uur zijn. Zij hebben aan de wieg gestaan van de fusie van het Haagse Meavita met de andere instellingen, te weten Sensire/ Thuiszorg Groningen en Vitras/CMD. Van de Meeberg is dan bestuursvoorzitter van Meavita West. Theo Meuwese heeft dezelfde functie bij Sensire/TZG. Ze kennen elkaar goed, want daarvoor hebben ze drie jaar samen in de raad van bestuur van Meavita Den Haag gezeten. Na de fusie wordt Meuwese de voorzitter van Meavita Nederland. Van de Meeberg wordt ‘gewoon’ bestuurslid. Loek Hermans is ook al heel lang bij Mea-

vita betrokken, maar dan als commissaris. Eerst als voorzitter van de raad van toezicht van Meavita Den Haag, na de fusie oefent hij dezelfde functie uit bij het grote Meavita Nederland. De voormalige minister van Onderwijs (VVD) en voorzitter van de parlementaire enquête naar de paspoortaffaire is er wel. Ook hij heeft in de fusie toegestemd. Volgens hem stond Meavita West er eind 2006 goed voor. Meavita West had zelfs drie jaar voorsprong op Sensire, zegt Hermans. Dit zou naar voren zijn gekomen uit de due diligence, een onderzoek naar de gezondheid van een onderneming. Ook verdedigt hij zich met de opmerking dat er voor de jaarrekening over 2006 een goedkeurende accountantsverklaring was afgegeven. “Achteraf bleek die informatie onjuist”, zegt Hermans. De organisatie wordt vóór de fusie gezien als de kip met de gouden eieren. Nog geen zes maanden later is iedereen onaangenaam verrast als blijkt dat Meavita West enorme verliezen draait. Hoe kan dit? Er wordt niet op doorgevraagd.

Die dag geven nog tien andere mensen in de Groen van Prinstererzaal hun visie: ze zijn van de ondernemingsraad, directielid van een werkmaatschappij of toezichthouder. Samengevat vinden de oud-Meavitagedienden dat het faillissement voor 70 procent is te wijten aan nieuwe regelgeving van de overheid. De overheid draaide aan te veel knoppen tegelijk: marktwerking, productieplafonds, verschraling van de AWBZ, invoering van de Wet maatschappelijke ondersteuning. De nadelige invloed hiervan passeert uitgebreid de revue. Het mislukken ligt volgens hen slechts voor 30 procent aan het management. Commissaris Hermans: “We hebben de verkeerde bestuursvoorzitter gekozen.” Oud-bestuursvoorzitter Van de Meeberg: “Gezien de veranderingen in de regelgeving was 2007 niet het geschikte jaar voor een fusie.” De ondernemingsraad: “Het was fusie op fusie, de organisatie was te groot en het bestuur keek te veel naar buiten.” Gerrit Jan van Otterloo draait de verhouding om: 70 procent

mismanagement. Hij geeft sinds het faillissement leiding aan de stichtingen die de zorg en het personeel van Meavita hebben overgenomen. “Er was een kerstboom aan BV’s en participaties met activiteiten die niet bij de zorg horen. Voor grote, innovatieve projecten was geen businesscase. Er is niet tijdig gestuurd op veranderende regelgeving.” Tijdens de hoorzitting is veel gezegd over hoe nadelig het overheidsbeleid heeft uitgepakt voor Meavita. Heel leerzaam. Maar er is geen ruimte geweest om door te vragen op wat er mis is gegaan bij de afzonderlijke werkmaatschappijen. Om daar helderheid in te krijgen zullen de betrokkenen één op één gehoord moeten worden, zoals bij een parlementaire enquête. De volgende hoorzitting is 19 juni. Dan zal de Haagse wethouder Bert van Alphen, Gezondheidszorg en Welzijn, uitleggen waarom Den Haag het op één na laagste uurtarief van heel Nederland hanteerde voor de eenvoudigste vorm van thuishulp.

Wandelen in het oude dorp van Scheveningen Door Hans Schmit

Het oorspronkelijke hart van Scheveningen, het vissersdorp, ligt tussen de badplaats en de haven in en is tot in de negentiende eeuw zeer bescheiden van omvang gebleven. De opkomst van de visserij en de badplaats leidde tot snelle groei van het dorp, die helaas gepaard ging met een wildgroei van slechte woningen voor vissers en arbeiders. Zo werden de binnenterreinen achter de Keizerstraat beetje bij

beetje volgebouwd met hofjes. Een van de gangen naar zo’n hofje werd de Bloedpoort genoemd. De gang leidde naar een armetiertig hofje waar ook een slachter werkte. Zijn roodgekleurde schrobwater liep de Keizerstraat in – vandaar de naam. Het hofje telde 46 éénkamerhuisjes, waarin 258 mensen woonden; van sommige huisjes stonden de wc’s op zestig meter afstand. Na de Eerste Wereldoorlog werden de huisjes onbewoonbaar verklaard en gesloopt. Vanaf het eind van de

19de eeuw werden kwalitatief betere woningen gebouwd, met name op en rond de voormalige renbaan van de ‘Sociëteit tot aanmoediging der verbetering van het Paardenras in Nederland’. In de jaren zeventig en tachtig van de vorige eeuw vond in het gebied aan de oostzijde van de Badhuisstraat stadsvernieuwing plaats. Door de saneringen is de kwaliteit van wonen zeker verbeterd, maar is ook het specifieke dorpskarakter op veel plaatsen verdwenen. Toch kent het oude dorp nog histo-

risch waardevolle bebouwing en om die duidelijker te profileren en onder de aandacht van een breder publiek te brengen, hebben Muzee Scheveningen en de Stichting Centrum Scheveningen-dorp het initiatief genomen voor de uitgave van het boekje ‘Een Scheveningse dorpswandeling’. De wandeling voert langs dertig bijzondere en cultuurhistorische waardevolle locaties, waaronder de Bloedpoort. Het beginpunt is de begraafplaats Ter Navolging (hoek Prins Willemstraat-Duin-

straat), waar onder meer de schrijfsters Betje Wolff en Aagje Deken en de politicus Guillaume Groen van Prinsterer hun laatste rustplaats vonden. Het eindpunt is aan de overzijde, de hoek BadhuisstraatScheveningseweg, waar de oude bewaarschool plaats heeft gemaakt voor het stadsdeelkantoor en bibliotheek. ‘Een Scheveningse dorpswandeling’ kost 2 euro en is onder meer verkrijgbaar bij Muzee Scheveningen.

actueel


<11

Wonen tussen bad en stad Het Belgisch Park vierde vorig jaar zomer het 125-jarig bestaan. Bijna een jaar later ligt er ook een boek. En wat voor boek: 560 pagina’s dik, met het gewicht van een trottoirtegel. Door Coos Versteeg

Sinds vier jaar verschijnen met een zekere regelmaat boekjes over Haagse stadsgeschiedenis in het kader van het gemeentelijk Publicatiefonds. Uit een pot van € 25.000 per jaar wordt de productie van zes tot zeven uitgaven bekostigd. Die verschijnen allemaal in een standaardvormgeving bij De Nieuwe Haagsche en kosten nooit meer een dan een tientje. De auteurs doen het uit liefhebberij of voor de eer. De boekjes tellen 72 tot 88 pagina’s en gaan over zaken als tachtig jaar wonen in de Ranonkelstraat, een Haagse jongen in de negentiende eeuw en de ontstaansgeschiedenis van de Vogelwijk. Twee bewoners van het Belgisch Park, Paul Crefcoeur en Jan van Pesch, was dat duidelijk niet genoeg. Het boek dat 125 jaar Belgisch Park – De ontwikkeling van ‘Nieuw-Scheveningen, wonen tussen bad en stad’ in beeld brengt, heeft een nog grotere omvang dan de onderwijzer J.C. Vermaas in 1917 nodig had om de geschiedenis van ‘OudScheveningen’ te beschrijven. Crefcoeur en Van Pesch beginnen hun verhaal net als Vermaas bij de eerste bewoners van de kuststrook in de late ijzertijd om dan snel via de Middeleeuwen bij de tolweg van Constantijn Huijgens in 1664 aan te komen. Die tolweg is een belangrijke stap geweest in de ontsluiting van het vissersdorp. Men kon immers vanaf dat moment via een kaarsrechte stenen weg door de duinen per paard of per rijtuig naar de zee. Het betrok Scheveningen bij Den Haag en legde – al had men daar toen nog geen besef van – de basis voor de ontwikkeling van het badtoerisme. Met de oprichting van het gemeentelijk badhuis (de voorloper van het Kurhaus) in 1828 kwam namelijk een geheel nieuwe vorm van vertier op gang. En voor een steeds groter publiek. Wie niet over een eigen paard of equipage beschikte, kon vanaf het Scheveningse Veer (Mauritska-

Vogelvluchtperspectief ter promotie van het nieuwe villapark. > Tekening: Jan Holswilder, 1850-1890

de/hoek Noordeinde) per veerwagen naar de badplaats, een tocht van een klein half uur. Langs diezelfde Scheveningseweg reed op 23 juni 1863 de eerste paardentram van Nederland, geëxploiteerd door de in Londen opgerichte Dutch Tramway Company (over Engelse rails, met Engelse rijtuigen, Engelse paarden en zelfs Engelse koetsiers). Op het dak van de tram waren ook zitplaatsen voor de avontuurlijke heren; die moesten dan wel oppassen

De entree van het Belgisch Park rond 1892. > Foto: 125 jaar Belgisch Park

dat hun hoed niet in de tak van een boom bleef hangen. De exploitatie was echter allesbehalve rooskleurig. Tien jaar later kwam het traject in handen van de in Brussel gevestigde Société anonyme des Tramways de la Haye, die het vervoer krachtig ter hand nam. Eén van de zwaktes in de exploitatie was namelijk de verplichting om het gehele jaar door te rijden, maar buiten het zomerseizoen waren er nauwelijks passagiers. Grondlegger Vanaf dit punt lopen de lezingen in andere bronnen uiteen met die in het boek van Crefcoeur en Van Pesch. Veel eerdere boeken, onder meer het onder auspiciën van het Haagse Gemeentearchief tot stand gekomen ‘Ach Lieve Tijd’(Waanders, 1984), stellen namelijk dat de Belgische directeur E.J. Cambier van de Société anonyme des Tramways de la Haye een mooie oplossing bedacht om de winterperiode door te komen. Hij nam actief deel in de financiering van bouwprojecten langs de lijn, om zodoende zijn eigen vervoersaanbod te creëren. Cambier kweekte simpelweg zijn eigen klanten en werd zodoende de grondlegger van het ‘Belgisch Park’, zo weten we ook uit de publicatie ‘De Haagse paardetrams van Ron F. de Bock en R.G. Klomp’. Het boek van Crefcoeur en Van Pesch noemt Cambier noch de Société anonyme des Tramways de la Haye. Men rept alleen over de voorganger, de met geld van voornamelijk Brugse bankiers gefinancierde Haagsche Tramway Maatschappij. Elk verband met de paardentram en haar Belgische directie wordt bestreden. Je vraagt je af waar het paardentramverhaal en die

‘Op het dak van de tram waren ook zitplaatsen voor de avontuurlijke heren; die moesten dan wel oppassen dat hun hoed niet in de tak van een boom bleef hangen’ Cambier dan vandaan komen, maar daarover biedt dit boek verder geen uitsluitsel. Vreemd, want het raakt toch volledig aan de ontstaansgeschiedenis. Wel is er eindeloos veel aandacht voor allerhande gebeurtenissen en activiteiten in dit deel van de stad, variërend van duinontginning tot de aanleg van het Scheveningse Kanaal, van de zwemschool tot de zandwinning. De ontwikkeling van de badplaats, langs de Badhuisweg, heeft twee eigen hoofdstukken compleet met Bierbrouwerij Pruisische Adelaar (later Het Anker), de stoomtram en het ontstaan van kleine villabuurtjes. Grondspeculant François Pollen passeert de revue, evenals de Rotterdammer Thomas van Stolk – verantwoordelijk voor de aanleg van het Van Stolkpark, in die tijd nog ‘Schevenings Park’genoemd. Villa ‘Alida’ ‘Nieuw-Scheveningsch Park’ luidde aanvankelijk de naam van de chique buurt die de Hollandsch-Belgische Bouwgrondmaatschappij op 26 juli 1881 aan de gemeenteraad voorlegt. De Belgische straatnamen als Leuvense-

straat, Antwerpse- en Luiksestraat staan dan nog niet in de tekeningen, maar de contouren van de villawijk zijn al duidelijk zichtbaar. In juni 1885 werd het bouwprogramma gestart met een drievoudige villa ‘Alida’ aan de Antwerpsestraat. Het boek van Crefcoeur en Van Pesch maakt vooral duidelijk hoe langzaam de buurt groeide. De aanleg van villa’s werd fors gehinderd door de crisis in de suiker- en landbouw. Beleggingen in onroerend goed stagneerden. Pas in de jaren 1894-1914 zou de wijk tijdens een tweede bouwperiode echt vorm krijgen. Tal van villa’s uit het Belgisch Park worden in het boek beschreven, compleet met actuele foto’s, historische foto’s en/of ontwerptekening erbij. Om dat boeiend te blijven vinden, moet je als lezer wel erg betrokken zijn bij de wijk. Je bent dan nog niet eens op de helft van het boek. Naarmate het boek het einde nadert, mist het ook structuur en wordt het een beetje een allegaartje. ‘125 jaar Belgisch Park – De ontwikkeling van ‘Nieuw-Scheveningen, wonen tussen bad en stad’ is een hele prestatie, maar je vraagt je af of zo’n lijvig werk uiteindelijk zijn doel niet voorbij schiet. Was zo’n uitgave van het Publicatiefonds als bij de Vogelwijk niet gewoon afdoende geweest. Niettemin, de speurzin van de auteurs verdient respect. Er ligt een indrukwekkend naslagwerk, prachtig voorzien van een uitgebreid notenapparaat en een (helaas niet altijd even nauwkeurig) register. Paul Crefcoeur en Jan van Pesch ‘125 jaar Belgisch Park – De ontwikkeling van ‘Nieuw-Scheveningen, wonen tussen bad en stad’. >Uitgeverij Aprilis. ISBN 978 905994 194 6. Prijs € 39,–

12>

opinie


Hoe Haagse rechters politiek bedrijven De nieuwbouw voor Europol aan de rand van het Statenkwartier is omstreden. Ruim driehonderd omwonenden maken al jaren ernstig bezwaar. Maar de Haagse rechtbank verwerpt alle bezwaren. Door Han Heemskerk

Dreigend zei Ton Spoor, jurist bij de Rijksgebouwendienst, een half jaar geleden tegen de Haagse rechtbank over de omstreden nieuwbouw voor Europol aan de rand van het Statenkwartier: ‘Honorering van de beroepen heeft direct tot gevolg, dat de geloofwaardigheid en daarmee de positie van de Nederlandse Staat in de internationale justitiële wereld ernstig in het gedrang komt. (…) Elke vertraging in de bouw van het Europolgebouw heeft gigantische financiële consequenties. Dit staat in geen enkele verhouding tot het belang van appellanten bij het tijdelijk frustreren van de bouw’. In ronde taal: die ruim driehonderd omwonenden, die al jaren ernstig bezwaar maken tegen de massale hoogbouw die wij voor Europol op het ogenblik neerzetten, moeten hun mond maar eens houden ten bate van ‘hogere belangen’. Vertegenwoordigers van omwonenden zeiden: ‘Het Haags gemeentebestuur heeft bij dit project ruim zeven jaar lang bewust en systematisch weten regelgeving overtreden, door bedrieglijke voorlichting gemeenteraad en omwonenden actief op het verkeerde been gezet, gedane toezeggingen geschonden en hierdoor de gerechtvaardigde belangen van omwonenden ernstig geschaad. (…) Wij kunnen ons niet voorstellen, dat deze opeenstapeling van onbehoorlijke bestuursdaden door uw college zal worden gehonoreerd’. In gewoon Nederlands: als een gemeentebestuur jarenlang aantoonbaar liegt en bedriegt en daarmee honderden omwonenden op lange termijn in problemen brengt moet een onafhankelijke rechtbank dat toch gewoon tegen kunnen houden. Dat was naïef gedacht van die omwonenden. De Haagse rechtbank had een half jaar nodig om haar gedachten te ordenen – intussen is het gebouw zo’n beetje klaar – en verwierp vervolgens alle bezwaren. (Voor de liefhebbers: www.rechtspraak.nl, LJN: BI5018, rechtbank ’s-Gravenhage, nummer AWB 07/5636 WW44). Bittere pil Voor de omwonenden een bittere pil. Akkoord, dat politieke lichamen als de Commissie Bezwaarschriften van de

De bouw van Europol is al bijna klaar. > Foto: C&R

gemeente en de provincie Zuid-Holland alle bezwaren van tafel vegen, valt vanuit hun positie nog te begrijpen. Politici van dezelfde partijen vallen elkaar niet graag af. Maar dat een instituut met de pretentie van onafhankelijkheid de burgers ook in de kou laat staan is lastiger te bevatten. Bevriende juristen leggen dan uit, dat met name bestuursrechters liever kijken naar politieke afwegingen dan naar juridische argumenten. Als ze vinden, dat zo’n gebouw er op deze plaats moet komen, dan is het papier geduldig. Zo heeft een groot aantal vooraanstaande stedenbouwkundigen en architecten, zoals prof. Wytze Patijn, voormalig rijksbouwmeester en decaan van de Faculteit Bouwkunde aan de TU Delft de vele bezwaren van de

uw mening

CarTeun

Cultuurtempel in Valencia. De cultuurminnende Hagenaar, maar ook alle Nederlanders verdienen een spectaculairder ontwerp dan de honderd meter hoge doos van Koolhaas. Het wordt tijd dat onze cultuurminister Ronald Plasterk en de Tweede Kamer aan de Haagse wethouders uitleggen, dat voor een kostbare cultuurtempel in Den Haag een ontwerpwedstrijd moet worden uitgeschreven en dat Haagse en Nederlandse burgers een keuze mogen maken uit minstens tien ontwerpen. En als ze dan kiezen voor het ontwerp van Koolhaas hebben ze tenminste een democratische keuze kunnen maken over de besteding van hun belastingcenten. Chris Sonnemans Den Haag

© Teun Berserik

Oud-wethouder Kleinsma wilde voor het Spuiplein graag zoiets als het Sydney Opera House of het Centre Pompidou. Wethouder Norder sprak lovend over spectaculaire gebouwen zoals het Guggenheim museum in Bilbao. En wat krijgt Den Haag: een vierkante toren van 100 meter hoog. In 1955 schreef de regering van Australië een wedstrijd uit voor architecten wereldwijd om een gebouw te ontwerpen, waarin opera en andere voorstellingen gegeven konden worden. De Deense architect Jorn Utzon won. B&W van Den Haag bieden de gemeenteraad de keuze uit een ontwerp. Geen ontwerpwedstrijd, geen verzoek aan jonge architecten in binnen- en buitenland om een ontwerp te maken, dat van buiten de moeite waard is om te fotograferen, zoals het Palau de les Arts Reina Sofía

gekozen locatie en van het gebouw schriftelijk toegelicht in een brief aan de gemeente. De rechtbank wuift dit weg met de simpele vaststelling de analyse van deze heren ‘niet te kunnen aanmerken als een contra-expertise’. Klaar. Hoewel de welstandscommissie aantoonbaar in een besloten vergadering zonder inspraak het massale volume van de hoogbouw heeft goedgekeurd, heeft de rechtbank ‘geen enkele aanleiding tot twijfel over de zorgvuldigheid van het advies van de welstandcommissie’. Ook opgelost. Nogal belangrijk was het bezwaar van omwonenden, dat de gemeente haar schriftelijke toezegging om bouwvergunning en bestemmingsplan gelijktijdig te zullen behandelen niet is nagekomen. Het gevolg van deze woordbreuk was, dat de rechtspositie van

omwonenden ernstig werd ondermijnd en dat maar door een beperkt aantal mensen op enkele ondergeschikte punten bezwaar kon worden gemaakt. De rechtbank vindt echter, dat ‘niet gebleken is’, dat eisers hierdoor ‘op enigerlei wijze in hun belangen zijn geschaad’. Over de veiligheidsrisico’s van het gebouw schrijft de rechtbank, ’dat het risico van een terroristische aanslag uit de aard der zaak nooit geheel is uit te sluiten’, maar omdat de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding ‘geen overwegende bezwaren’ zou hebben, vindt de rechtbank de veiligheidsmaatregelen voldoende. De aantoonbare overschrijding van de normen voor luchtkwaliteit is voor de rechtbank geen probleem, omdat ‘aan een zeer geringe toename van de jaargemiddelde con-

centratie geen betekenis toekomt’. Tijdens de zitting zei Ton Spoor van de Rijksgebouwendienst nog, dat ‘het geenszins zeker is hoelang Europol in dit gebouw zal blijven. Het is, zo kan ik uit eigen ervaring verklaren, eerder regel dan uitzondering, dat rijksgebouwen na verloop van tijd van gebruiker veranderen’. Oei, dacht de rechtbank, dat is niet zo handig van hem, dus schreven ze: ‘Er mag dan ook vanuit worden gegaan, dat Europol niet binnen afzienbare tijd weer uit het gebouw zal vertrekken’. Ook weer rechtgezet. Het wordt tijd, dat omwonenden leren inzien, dat hogere belangen het dienen te winnen van rechtvaardigheid. Han Heemskerk is bewoner van het Statenkwartier

varia


<13

stadsgroen

Chateau Bleu Meer dan 140 gasten in je tuin, dat kan alleen maar als je een tuin zo groot als een park hebt! Residence Chateau Bleu stelde haar buitenruimte afgelopen weekend open voor het Haags tuinminnend publiek. Zou je een paar honderd jaar geleden vanuit het Haagse Bos zijn komen lopen, dan passeerde je hier op deze plaats een tolhek op de weg naar Leiden. Het hek werd rond 1650 het Boschhek genoemd. Bij dit Boschhek kwam in de loop der tijd een portiershuisje te staan. Een eeuw of wat later kon je hier in het inmiddels gebouwde Boschhekhuis je

In Scheveningen werd deze week het eerste vaatje nieuwe haring geveild ten bate van de Stichting Kinderpostze gels. Twee haringmeisjes testen de Hollandse Nieuwe. > Foto Dirk Hol/WFA

De mooiste zeemanssnor kiezen op Vlaggetjesdag Door Tim Hundman

Vroeger lagen op Vlaggetjesdag de Scheveningse loggers in de haven, versierd met vlaggen. Om te strijden in een vlootrace voor het eerste tonnetje nieuwe haring. De trotse winnaar mocht dan persoonlijk de eerste ‘Koninginneharing’ aanbieden aan de genodigde Stadhouder. Tegenwoordig draait het niet meer om de komst van de haring. Het eerste tonnetje Hollandse Nieuwe is dan ook al afgelopen dinsdag geveild voor 66.000 euro. 11.000 euro meer dan vorig jaar. Het blijft wel een ongeschreven regel dat de Hollandse Nieuwe niet voor Vlaggetjesdag verkocht wordt. Alleen wordt dit herenakkoord vaak niet meer door de commercie in ere gehouden. Vandaag de dag wordt Vlaggetjesdag georganiseerd om heel Scheveningen in het zonnetje te zetten. Arie Kleijn, medeorganisator licht toe: “Vlagge-

tjesdag is en blijft een feest van de Scheveningers, maar wel een feest met een open karakter. Op Vlaggetjesdag wil iedere trotse Scheveninger zijn dorp delen met de rest van het land”. Veel activiteiten tijdens Vlaggetjesdag zijn dan ook gericht op het belichten van de Scheveningse cultuur. De bezoeker kan kennis maken met oeroude Scheveningse taferelen als nettenboeten en doeken vouwen. Of leren van vervlogen ambachten als palingroken en stoelenvlechten. Op het hoofdpodium zijn er optredens van onder anderen X-factor winnares Lisa, Peter Koelewijn en Henk Westbroek. Voor het eerst is er dit jaar een snorrencompetitie voor de meest sexy snor, de mooiste zeemanssnor en de langste snor van Vlaggetjesdag. De wedstrijd wordt gehouden op het podium in de eerste haven op de Vissershavenweg, waar de snorren door een deskundige jury worden beoordeeld. Kinderen kunnen zich intussen vermaken met

een wedstrijdje ‘ballon blazen met de bladblazer’. Tijdens Vlaggetjesdag trekken Scheveningers uit binnen- en buitenland naar de Scheveningse haven om weer even bij te praten. Arie Kleijn: “Vorig jaar haalde ik op het hoofdpodium een Canadees echtpaar naar voren. Ze waren opgegroeid in Scheveningen en waren speciaal voor deze dag naar de badplaats afgereisd. Ondanks dat het een echt Schevenings feest is willen wij dat iedereen er van kan meegenieten. Jong en oud, allochtoon en autochtoon.” Voor allochtonen die deelnemen aan een inburgeringcursus heeft de organisatie bijvoorbeeld een bus gehuurd. Deze bus vertrekt vanaf station Hollands Spoor en gaat gratis naar de Scheveningse havens. Eenmaal aangekomen is er een rondleiding met een kopje koffie en een haring.

‘Als dank komen er Vlaamse gaaien kijken, nestelen er boomkevers en spechten’

dorst lessen, wat Koning Willem I na zijn jachtpartijen ook graag en vaak deed. Met room, zo gaat het verhaal. Zodat de uitspanning al snel het Boschhek-Roomhuis genoemd werd. In 1938 werd de uitspanning vernieuwd en vergroot en kreeg het de naam Chateau Bleu. Inmiddels kon er ook gedanst worden, was er een theetuin en zelfs een tennisbaan. Dankzij het Struinen in Haagse tuinen-evenement mogen we een kijkje nemen op deze historische plek net naast Huis ten Bosch. We pakken de fiets naar deze locatie en verwach-

ten stijl, allure en klasse. Langs de oprit passeren we al een prachtig glimmende Rolls-Royce op leeftijd, een echte beauty, maar we komen natuurlijk voor de hosta’s. In de armen van het jaren-60-appartementencomplex Chateau Bleu ligt een parkachtige tuin met groepen vaste planten, een solitaire Japanse esdoorn, veel taxussen, rozen, een lantaarn vol blauwe regen en een oude catalpa met aan zijn voet een witte clematis. In de tuin vallen verder de vele zitjes op, overal staan bankjes en stoeltjes om de wandeling voor een rustmomentje te kunnen onderbreken. Dorothea vertelt ons dat sterke tuinmannen het parkje wekelijks bijhouden, planten rechtzetten en het gazon onderhouden. Bijmesten ook, indien nodig en zelfs een bospad aanleggen als de bewoners dat willen. Als dank komen er Vlaamse gaaien kijken, nestelen er boomklevers en spechten. Dat er aan de rand van de tuin een geweldig uitzicht over de weilanden is en er nu, in juni, lammetjes dartelen is voor ons stadsmensen mooi meegenomen. Residence Chateau Bleu: stijl, allure en klasse. Zonder kasteel, tolhek of tennisbaan. Wel met een bospad, schaapjes, jeu-de-boulesbaan en een enorm gazon. We lopen een beetje beduusd naar de fietsen terug. De lucht boven de appartementen en de tuin is... blauw. Wendy Hendriksen >Meer columns en een boek op www.wendyhendriksen.nl

Vlaggetjesdag, 13 juni rond de Scheveningse havens. Toegang is gratis. Meer informatie op www.vlaggetjesdag.com

medisch

Donderdag middag

Eens in de veertien dagen op donderdagmiddag is mijn assistente afwezig. Zij volgt de opleiding POH: Praktijk Ondersteuner Huisartsen. Een hbo-opleiding van twee jaar waarin bijvoorbeeld wordt geleerd om zelfstandig mensen met diabetes te begeleiden ter ontlasting van de huisarts. Er zullen steeds meer praktijkondersteuners komen; ze zullen de meeste chronische ziekten gaan begeleiden. Als u diabetes heeft of hoge bloeddruk of longproblemen zult u ze vast al zijn tegengekomen bij uw huisarts.

Zo’n donderdagmiddag is voor mij dan altijd een beetje een hectische middag, we proberen het zo te plannen dat alle visites gemaakt zijn en ik in principe op de praktijk ben voor telefoon en spreekuur. Zo ook afgelopen donderdag. De ochtend was goed verlopen en alles was onder controle. Om half twee na de pauze zat er opeens in de wachtkamer een vader met zijn zoon. Ze hadden geen afspraak. Direct toen de vader mij zag, kwam hij met zijn zoon van 26 op mij afgelopen. Aan de angstige grote ogen van deze jongen

kon ik zien dat het niet goed met hem ging. De familie is afkomstig uit Afghanistan en drie jaar geleden is deze jongen voor het eerst met zijn vader teruggeweest. Door alle emoties en herbelevingen is hij daar in een psychose geraakt. Gelukkig sloegen de medicijnen die hij kreeg goed aan en terug in Nederland is hij onder behandeling gekomen van een psychiater. Zolang hij zijn pillen maar netjes inneemt, gaat het goed met hem. Op onverklaarbare wijze waren ze nu op en hij had geen nieuwe meer gehaald. Het gevolg was duidelijk; hij was nu psychotisch. Zijn vader was erg bezorgd. Gelukkig kon ik zijn behandelaar snel bereiken en deze jongen naar hem toe verwijzen. Nog maar net was dit allemaal achter de rug toen er een Poolse vrouw aan mijn balie stond. Ook zij had geen afspraak. Ze had hele erge buikpijn en wist niet waar ze het zoeken moest. Ze spreekt wel wat Engels, maar niet

heel veel. Na onderzoek bleek dat ze mogelijk last had van een niersteen. Ik probeerde haar dit uit te leggen, maar ze begreep niet wat het woord ‘stone’ betekende. Met handen en voeten, wijzend op de stoeptegels zijn we eruit gekomen. Ook hiervoor moest weer van alles geregeld

‘Direct toen de vader mij zag, kwam hij met zijn zoon van 26 op mij afgelopen. Aan de angstige grote ogen van deze jongen kon ik zien dat het niet goed met hem ging.’

worden, bijvoorbeeld een echo om te kijken waar de steen zit. De plaats en de grootte van de steen bepalen of er een noodzaak is om verder in te grijpen. De meeste stenen worden gelukkig spontaan uitgeplast. Mocht er toch een belemmering zijn van de afvoer van de urine vanaf de nieren, dan moet er zeker behandeld worden. Na deze twee spoedgevallen bleef het gelukkig rustig. Inmiddels was er natuurlijk achterstand ontstaan op het gewone spreekuur. Kortom het was weer een echte donderdagmiddag!

Emilie Bolsius Huisarts

Foto's: Pan Chen

bedankt de sponsors van Den Haag Centraal à la Carte

Dankzij hun genereuze medewerking is dit culinaire evenement een groot succes geworden. Meer dan 800 lezers van deze krant bezochten de proeverij met 23 Haagse toprestaurants in ROC Mondriaan en kregen daar afgelopen zondag letterlijk een kijkje in de keuken. Men zag sterrenkoks als Henk Savelberg broederlijk werken naast de Indische kokki’s van Soeboer, terwijl iets verderop Norbert van Le Bistrot de la Place authentieke Franse worsten stond te draaien.

Tezamen nuttigden de bezoekers meer dan tweeduizend gerechten en dronken ruim duizend glazen wijn. Dit smaakt naar meer, dit vraagt om een vervolg. Den Haag is een culinair evenement rijker. Een apart woord van erkentelijkheid richten wij aan Patrick van Zuiden van Restaurant Savarin in Rijswijk, die als algemeen adviseur een onmisbare taak heeft vervuld. Daarbij enthousiast bijgestaan door Marieke Rosier-Niemans.

Onze aansluitende Haagse Restaurant10daagse is inmiddels in volle hevigheid losgebarsten. Veel restaurants zitten al dagen achtereen volgeboekt, maar de actie (minimaal een drie gangenmenu voor € 29,50 per persoon) loopt nog t/m 17 juni, dus er is nog volop te kiezen en reserveren op www.restaurant10daagse.nl Coos Versteeg Hoofdredacteur Marije Teppema Uitvoerend coördinator Den Haag Centraal à la Carte

economie


<15

Fikse verbouwing voor Pathé Buitenhof

‘De bios moet weer een beleving zijn’

Pathé Buitenhof ondergaat de komende maanden een metamorfose. Ditmaal worden niet de zalen aangepakt, maar krijgt het filmtheater een restaurant en grand café. Buitenhof wil hiermee de dertigplusser aan zich binden. Door Miranda Fieret

Boven: het grand café van het vernieuwde Pathé Buitenhof. Rechts: het restaurant. > Artist Impressions: Pathé

lige balzaal op de eerste etage wordt een restaurant met Franse signatuur. Een glazen wand scheidt de keuken van de eetzaal. In totaal krijgt het restaurant negentig couverts, de bar krijgt 85 zitplaatsen. Projectontwikkelaar Haak Consults neemt de fikse verbouwing op zich die naar schatting een miljoen euro gaat kosten. De start is in augustus en in november staat de ‘heropening’ gepland. Tijdens de verbouwing blijft de bioscoop gewoon toegankelijk. Deux Villes Vanaf het ontstaan van de bioscoop is er al een band met horeca. Het ‘Cineac Buitenhof Theater’ opende in 1935 zijn deuren. Daarvoor was het restaurant ‘des Deux Villes’ gevestigd in het pand dat onderdeel uitmaakte van het hotel ‘De Twee Steden’. Verantwoordelijk voor het ontwerp van het bioscooptheater was de bekende architect J. Duiker. Het theater had bij de ope-

ning slechts 448 zitplaatsen. Inmiddels zijn dat er 1.386. In de begintijd had Cineac Buitenhof ook een wijnkelder. In deze kelder zat een geheime deur, die de uitgang vormde van een vluchtweg uit het Binnenhof. Later zijn hier zalen van gemaakt. Nadat de bioscoopjournaals van het grote scherm verdwenen, ging het slecht met de bioscoop. Na jaren van verwaarlozing werd de bioscoop in 1992 van verder verval gered. In 1992-1993 werd een ontwerp gemaakt door het architectenbureau G.J. van Delft. Buitenhof kreeg zes zalen en 1.669 stoelen, bovendien kwam er een grand café. Die voorziening was echter geen lang leven beschoren. Documentaire De verbouwplannen werden deze week gepresenteerd voorafgaand aan de première van ‘The rise and fall of Metropole’ van documentairemaker Robin Lutz. Theatermanager Daan van

Kruidvat brengt halal shampoo voor de vrouw met hoofddoek Door Floor de Booys

Drogisterijketen Kruidvat neemt halal cosmeticaproducten op in zijn assortiment. In 45 filialen – vooral in de grote steden – van treft de klant nu producten van de halal verzorgingslijn Sahfee Care aan. “Halal houdt in dat de producten vrij zijn van alcohol, dierlijke extracten en ze zijn niet op dieren getest”, vertelt Ingrid Houtkooper, voorlichter bij Kruidvat. Uiteraard mikt Kruidvat met de halal producten op de moslimklanten. “Wij willen die klantengroep graag goed bedienen. Maar de halal producten zijn voor een bredere doelgroep geschikt, bijvoorbeeld ook voor veganisten en voor iedereen die waarde hecht aan pure en rein geproduceerde, hoogwaardige verzorgingsproducten”, aldus Houtkooper. Kruidvat begint met halal shampoo en douchegel voor dames en heren én er is een speciale

verzorgingslijn (shampoo en conditioner) voor vrouwen met een hoofddoek: ‘shampoo bedekt haar’. Sahfee Care belooft de hoofddoekdraagsters dat het haar ‘dankzij de toegevoegde microproteïne vanaf de wortel wordt aangepakt en versterkt’. “Er zijn nu eenmaal veel vrouwen die een hoofddoek dragen en daardoor wordt het haar sneller vettig en is het risico op haarverlies ook wat groter. De speciale verzorgingslijn speelt daarop in”, aldus Houtkooper. Als de halal producten goed aanslaan bij de klant, denkt Kruidvat aan uitbreiding van het assortiment. De reclamefolder, die Kruidvat speciaal voor de introductie van de halal cosmetica heeft uitgebracht, is deels in het Turks en Arabisch geschreven. Werkt dat de integratie niet tegen? Houtkooper: “Wij doen niet aan politiek, wij willen onze klanten gewoon zo goed mogelijk bedienen”.

Beurden wil het liefst de ‘heropening’ van Buitenhof koppelen aan deze documentaire. “We willen voortaan gratis documentaires gaan vertonen. De publiekspremière van ‘The rise and fall of Metropole’ zou de heropening zeker meer body geven”. Pathé gaat de komende vijf jaar samenwerken met Robin Lutz. Het streven is dat hij elk jaar een documentaire voor de bioscoop maakt. De films moeten allemaal over Den Haag gaan en worden gratis voor het publiek toegankelijk. Hiermee lijkt de bioscoop naast de horeca ook zijn oude karakter een beetje terug te krijgen. Het filmtheater begon namelijk als ‘cineac bioscoop’. De naam komt van het Franse ‘Cinéma d’Actualité’. In Frankrijk richtte Pathé de eerste Cineac op en al snel schoten de nieuwstheaters als paddestoelen uit de grond. Het programma duurde ongeveer een uur en bestond naast het bioscoopjournaal vaak uit een documentaire. Bezoekers konden op elk ge-

wenst moment de cineacbioscoop betreden of verlaten. Helemaal terug naar het verleden wil Pathé niet gaan. De film ‘The rise and fall of Metropole’ geeft hiervoor het schoolvoorbeeld. Metropole had immers ook een café, dat in 1986 nog grondig was verbouwd en van een serre voorzien. Toch sneuvelde het filmtheater, ondanks alle nostalgie en warme herinneringen die eraan kleefde. Directeur Nielsen windt er geen doekjes om: “Metropole draaide verlies en we blijven een commercieel bedrijf. Dan is het tijd om verder te kijken”.


s e sams t raat in

maduroda m Sesamstraat® en © 2009 Sesame Workshop

Door de programmering was al te voorspellen dat Pathé Buitenhof gaandeweg een eigen karakter zou krijgen. Naast de blockbusters werd ruimte gemaakt voor een filmaanbod dat een oudere doelgroep aanspreekt. Met het label ‘Pac’ (Pathé Alternative Cinema), de 50+ bios en operavoorstellingen won het filmtheater de dertigplusser voor zich. “Deze doelgroep houdt van goede films en een rustige, luxe omgeving. Wij willen dit alles gaan bieden”, zegt directeur Lauge Nielsen. In november 2009 moet Pathé Buitenhof ook andere faciliteiten bieden die datzelfde publiek zal aantrekken. Zo is in de plannen een grand café opgenomen op de begane grond. Op de eerste etage komt een restaurant. Daarnaast wil de bioscoop het buffet aanpassen. Lauge Nielsen: “Mensen hebben niet altijd zin in een bak popcorn en een cola. Daarom willen wij ook wijn, tapas en verschillende soorten koffie gaan serveren”. Op de plek waar nu de kassa’s staan, komt het grand café. Bovendien krijgt de bioscoop buiten een terras. “We richten ons op een publiek dat niet zoveel tijd neemt voor uitjes”, legt een woordvoerder uit. “Maar als ze gaan, doen ze het ook meteen goed. Ze willen dan echt een avondje genieten. Deze bioscoop moet zo’n beleving zijn. We willen een plek creëren die een contrast vormt met het Plein grenzend aan de andere kant van het Binnenhof. We richten ons op een hoger segment en proberen een aangenaam en toegankelijk entreegebied te maken voor de voetganger. Geen rijen gestalde fietsen meer, dat ontsiert zo”. De kassa’s komen terug in een andere vorm. Naast de selfserviceautomaten kunnen bezoekers hun kaartje halen bij de kassa’s van het grand café, het buffet en het restaurant. De voorma-

www. madurodam.nl

16>

uit

Swingen met Samba Soul We kennen haar vooral als de vrolijke zangeres van Zuco 103. Maar Lilian Vieira heeft meer in petto. Ze laat de elektronischexotische ‘Zucomuziek’ even voor wat het is. Op de Grote Markt staat ze vrijdag 12 juni met een arsenaal aan muzikanten om samba uit de jaren zeventig te laten klinken. door Miranda Fieret

Het waren de glorietijden van de pop, met Saturday Night Fever en Abba. Terwijl Europa en Amerika in de ban waren van de synthesizer en knipperende discolichten, heerste er in Brazilië een andere tendens. De heupen werden daar vooral losgemaakt op sambamuziek. Samba is eeuwenoud en bestaat uit een mengeling van Afrikaanse, Europese en zelfs een beetje Arabische invloeden. In de loop der jaren zijn er vele varianten ontstaan. Lilian Vieira is opgegroeid met de samba uit de jaren zeventig. Terwijl de Braziliaanse jeugd zich klaar maakte om te dansen tot diep in de nacht, moest Vieira het doen met een plaatje thuis. “Ik was nog te jong om uit te gaan, dat was echt balen. Pas in de jaren tachtig was ik oud genoeg, maar toen was de muziek totaal anders. Verschrikkelijk vond ik het. Het leek alsof ik mijn kans had gemist”.

Lilian Vieira. > Foto: Rinze van Brug

Toch kan de zangeres de samba niet vergeten. “De muziek heeft me altijd al aangetrokken. Het was de tijd waar de Beatles net tot ons waren doorgedrongen. Een tijd waarin Brazilië nog een dictatuur was. Je kon niet alles zeggen, dus werden de mensen creatief. Alles werd in een vorm van muziek gegoten, ze moesten toch hun verhaal kwijt”. Voor het optreden van de formatie ‘Samba Soul’ aan de Grote Markt heeft ze flink wat muzikanten opgetrommeld om haar droom tot werkelijkheid te maken. “Ik heb de beste muzikanten gevraagd om mee te doen aan dit project. Daarvoor zoek ik het niet in Brazilië. Het zijn mensen die ik de afgelopen twintig jaar in Nederland heb leren kennen. Via Zuco 103, andere bands en zelfs van school”. Improvisatie is iets wat belangrijk is in de optredens van Lilian Vieira. “Daarom ben ik blij met deze groep. Ze staan open voor nieuwe dingen. Iedere muzikant heeft zijn eigen gezicht”. Liefhebbers van de liedjes van Zuco 103 hebben pech. “Nee, het is echt een avond voor Samba Soul. Dus heel veel samba’s en een klein beetje jazz. Het voelt als een herkansing, voor alles wat ik heb gemist in de jaren zeventig. Zo los ik misschien eindelijk dat trauma op”, zegt ze lachend. Naast Sambasoul staan ook De Reigahs, Tres-Dos en Trafassi op de ‘Pophotspot’ vrijdag vanaf 18.00 uur geprogrammeerd. “Meestal ben ik onderdeel van een popprogrammering, nu speelt wereldmuziek echt de hoofdrol, geweldig”. Het enige waar de zangeres over in zit, is het weer. “Dit soort muziek hoor je gewoon in een zonnige atmosfeer te spelen. Het zou zonde zijn als het gaat regenen. Misschien doe ik m’n bikini wel aan, om die warme sfeer toch vast te houden. Al weet ik niet of het publiek daar zo blij mee zal zijn”. Samba Soul ft. Lilian Vieira >vrijdag 12 juni op de Grote Markt. Toegang gratis. Voor meer informatie: www.grotemarktdenhaag.


Theatergroep Plankgas met ‘Schoon!’

‘De schoonheidsindustrie Door Floor de Booys

Uit een gettoblaster klinkt het zoetgevooisde ‘Spiegelbeeld’ van Willeke Alberti. In Atelier Mallemolen haken Albertine de Kanter (44) en Marike Mingelen (41) enthousiast in en zingen uit volle borst mee. De Haagse actrices van Theatergroep Plankgas repeteren sinds maart in het atelier aan de voorstelling ‘Schoon!’. Ze zijn helemaal in steriel wit gehuld en er staan twee verrijdbare toiletkastjes met medische artikelen – waaronder borstprotheses – naast hen. Inspiratiebron voor de voorstelling is de confronterende documentaire over de moderne schoonheidsindustrie ‘Beperkt Houdbaar’ uit 2007 van Sunny Bergman. “Toen we voor het eerst samenkwamen om over een thema voor de voorstelling te brainstormen, vroeg ik aan Albertine en Marike wat hen persoonlijk bezighield en toen kwamen zij met die documentaire. Ik werk het liefst met onderwerpen die dicht bij de persoonlijke belevingswereld van de acteurs liggen. Dat maakt het spel doorleefd”, vertelt Els Willems (31), die voor de tekst en de regie van ‘Schoon!’ tekent. Even later klinkt een prachtige eigen interpretatie van het bekende lied ‘Vluchten kan niet meer’ (origineel van Annie M.G. Schmidt en Harry Bannink): ‘Vluchten kan niet meer, ik zou niet weten hoe…in mooie kleren, je kin epileren, bikinilijn scheren, je huid camoufleren… Hier in Holland sterft de allerlaatste rimpel op de allerlaatste vrouw, ik zie eruit als een roosje, met een strakgespannen doosje’ en zo gaat het nog wel even door. “Die liedtekst was het eerste wat we hadden voor deze voorstelling”, vertelt regisseuse Els. Zij studeerde in 2006 af aan

‘Deze voorstelling zit dicht op de huid’ (actrices Marike Mingelen (L) en Albertine

de Toneelacademie van Maastricht en werkte ondermeer bij de Haagse Theatergroep Drang. “Deze voorstelling is al improviserend rond het thema schoonheidsindustrie ontstaan. Het is een feestje om met Albertine en Marike te werken, we voelen elkaar

goed aan en dat is wel nodig als je geen houvast hebt aan een bestaande toneeltekst. Je moet jezelf helemaal durven geven”. Plankgas brengt theater op locatie. “Wij spelen op verzoek bij mensen thuis, maar ook in restaurants, op het

Lady Linn en de comeback van de swingjazz De Belgische Lien de Greef (Lady Linn) verkocht bij onze zuiderburen 10.000 exemplaren van haar debuutalbum ‘Here I Go Again’. Nu loopt ook Nederland langzaam warm voor de wervelende swingjazz-songs van Lady Linn and her Magnificent Seven. Door Anneke Ruys

Lien de Greef ontdekte al vroeg haar passie voor het swingtijdperk: de periode voorafgaand aan de bebop die ontstond in de jaren veertig. Het was de begintijd van de dans en de showorkesten en big bands als Duke Ellington, Count Basie en Benny Goodman en de era van de zwierige jurkjes, de dartele danspasjes en de vette kuiven. De liefde voor een muziekperiode als deze lijkt wat ongewoon voor een vrouw van 27… of juist niet? “De liefde voor muziek kent geen grenzen of tijden”, antwoordt Lien resoluut. “Bij mij is de liefde voor het genre ook gaandeweg gegroeid. De eerste muziek waar ik kennis mee maakte was die van mijn grootvader en mijn moeder. Hij speelde klarinet en orgel en zij speelt (nog) piano. Als kind zat ik ook graag achter de vleugel en speelde er graag op los. Ook had ik altijd veel lief-

de voor jazz. Ik herinner me nog toen ik voor het eerst de zangeres Anita O’Day hoorde zingen. Wát een stem en wát een bijzonder gevoel wist die vrouw over te brengen!” Toch was jazz niet het eerste genre waar Lien zich aan waagde. Ze zat eerst in de covergroep The Crowd en later, toen ze aan het Gentse conservatorium studeerde, zong ze bij de bands Bolchi en Skeemz. Toch koos ze binnen haar studie niet voor pop of rock, maar voor de richting jazz-zang. “Ik wilde eerst klassiek piano gaan studeren, maar twijfelde eraan of ik wel genoeg talent had. Het was mijn pianoleraar die ontdekte dat ik een stem had die ook geschikt was voor jazz. Hij was het ook die meer een jazz-zangeres dan een pianiste in me zag. Ik ben hem nog steeds dankbaar dat hij dat heel erg in mij heeft gestimuleerd”. Aan het conservatorium in Gent ontmoette Lien de Greef veel gelijkgestemde zielen. “Hoe meer ik met jazz bezig was, hoe fijner ik het vond. Met enkele vrienden en medemuzikanten van het conservatorium besloten we uiteindelijk een band op te richten die we Lady Linn and her Magnificent Seven noemden. Het swing-jazz genre

Lady Linn: ‘De liefde voor muziek kent geen grenzen of tijden’. > Foto: Arian Christiaens/Hanne Lamon

bleek ons goed te liggen. We begonnen eerst met covers van bestaande bigbandsongs uit de swingtijd. Daar heb ik weer nieuwe inspiratie uit opgedaan om uiteindelijk mijn eigen nummers te gaan schrijven”. Lien deed uiteindelijk meer dan een jaar over ‘Here I Go Again’, de eerste Lady Linn and her Magnificent Seven-cd. “Ik heb de nummers gespreid geschreven over het jaar. Inspiratie had ik genoeg omdat ik me toen net in een heftige emotionele periode bevond. Als je in een dip zit dan komen de liedjes ook vanzelf, tenminste bij mij. Ik heb dus een jaar lang alle emoties van me afgeschreven. Bijna alle nummers op de

plaat gaan dus over mij. Toch leidde het niet tot treurige teksten, eerder zitten ze vol met ironie. Als ik een moeilijke periode beleef, dan probeer ik er juist een positieve draai aan te geven. Je moet toch een beetje lachen om je eigen ellende hè?”, zegt de muzikante die behalve musiceert ook zangles geeft aan de muziekschool. “In België is het moeilijk om te kunnen leven van de muziek alleen. Maar ik vind les geven helemaal geen straf hoor, integendeel. Ik heb hele gemotiveerde leerlingen, die me doen inzien dat jazz leeft, ook onder jonge mensen. Dat schept veel hoop, ook voor de toekomst. Wij zijn in ieder geval al-

weer bezig met een tweede album, dat waarschijnlijk in 2010 zal uitkomen. Ik ben blij dat onze muziek nu ook in Nederland aanslaat. We stonden al op festivals en in verschillende zalen. Mijn grote wens is natuurlijk om met Lady Linn and her Magnificent Seven ook eens in Amerika door te breken, maar dat is voorlopig nog toekomstmuziek”. Lady Linn and her Magnificent Seven staan op vrijdag 19 juni op de Grote Markt tijdens de Pure Jazz> Preview The Hague Festivals (onder de vleugels van The Hague Festivals Live) >www.ladylinn.be

<17

uit


is zo oud als de mensheid’ tje. Een formule die heel goed aanslaat”, aldus Els.

de Kanter. > Foto: Mylène Siegers

strand, op scholen, bij bedrijven en op andere bijzondere locaties”. De eerste voorstellingen van ‘Schoon!’ spelen ze in samenwerking met Restaurant Watertanden in de Mallemolen. “Eerst lekker eten, dan in het atelier de voorstelling zien en dan terug voor een toe-

Kliniek In het kader van onderzoek, spraken de actrices met een plastisch chirurg. “Ik weet nog dat we er tot aan de tanden gewapend met argumenten tegen de schoonheidsindustrie naar binnen gingen. Maar al pratend met hem, kwamen we erachter dat er soms toch ook goede kanten aan cosmetische chirurgie zitten. Als iemand er nu echt gelukkiger van wordt? En voortaan geen spiegels meer hoeft te ontwijken, maar met haar eigen spiegelbeeld door een deur kan? Daar is eigenlijk niets op tegen. Na dit gesprek dachten we er een stuk genuanceerder over”, zegt Albertine. Maar de cosmetisch chirurg die in een van de scènes voorkomt, wordt niet bepaald als een vriendelijke, invoelende persoon neergezet. Hij heet ook niet voor niets Robert. “Nee, dat is natuurlijk een duidelijke knipoog”, zegt Albertine. Een duik in de geschiedenis leerde de actrices dat de schoonheidscultus al zo oud is als de mensheid. “De Romeinen waren er ook al door geobsedeerd. Ovidius dichtte in zijn ‘Lessen in Liefde’ al: ‘Helaas, hoe spoedig raakt ons vlees doorkreukt van voegen/ En is de frisse glans van een gelaat verbleekt.’ Romeinse vrouwen hadden alleen geen plastische chirurgie of botox tot hun beschikking, zij baadden in ezelinnenmelk met rozenblaadjes. En hadden zo hun eigen manieren om met hulpstukken een vollere boezem en een slankere taille te creëren, dat relativeert wel”, vertelt Marike. Maar ondanks deze relativering hebben de drie dames hun kritische grondhouding ten opzichte van de schoonheidsindustrie behouden. “Ik blijf het vreselijk

vinden als vrouwen zichzelf helemaal laten ‘verbouwen’ tot aan hun schaamlippen toe. Dat gaat wat mij betreft echt te ver”, stelt Albertine. Marike vindt het doodzonde dat al die actrices in Hollywood hun gezicht laten liften. “Zelfs een actrice met karakter zoals Meg Ryan gaat voor de bijl. Alle eigenheid is uit haar gezicht weg.” Overwegen ze zelf weleens een ingreep? “Als mijn oogleden heel erg gaan hangen, waardoor ik er altijd doodvermoeid uitzie, dan zou ik daar wel iets aan laten doen. En heel af en toe denk ik ook weleens aan een liposuctie”. Albertine is zo bang voor scalpels dat ze de stap naar de plastisch chirurg waarschijnlijk nooit durft te zetten. “Maar soms zou ik weleens een wat vollere boezem willen en ja, ik heb een fronsrimpel waar ik ook weleens van baal”. De actrices schuwen het niet om die persoonlijke ‘lichamelijke onvolkomenheden’ met het publiek te delen.”We staan hier in overdrachtelijke zin behoorlijk in ons blootje. Het is een onderwerp dat dicht op de huid zit, zeker als je zelf de veertig bent gepasseerd en alles nu eenmaal niet meer zo strak is. Maar ik hoop dat het publiek na afloop van de voorstelling wel denkt ‘Goh, die dames zaten lekker in hun vel en ze straalden omdat ze doen wat ze leuk vinden”. ‘Schoon!’ >Tekst en regie: Els Willems. Spel: Albertine de Kanter en Marike Mingelen Première op 16 juni in Restaurant Watertanden. Verder op: 17, 18, 23, 24 & 25 juni. Aanvang diner: 18.30 uur, voorstelling 20.30 uur. Prijs: € 37,50 (inclusief diner, exclusief drank). Reserveren bij Watertanden: 070 427788. www.watertanden.com en www.theatergroep-plankgas.nl Overige voorstellingen deze zomer in strandtent De Fuut en Beachclub Culpepper

Meezingers, smartlappen en luisterliedjes in de Regentes Door Floor de Booys

‘Waar wij niet zijn, is niets te doen’ - vrij naar ‘waar zij niet zijn, is niets te doen’ de slogan van de cameramannen van het Polygoonjournaal - is een beeldend liederenprogramma van de Haagse zangers en theatermakers Ger van Dijk en Theo Westerduin. “Het is een vrolijke combinatie van liederen, videobeelden, animatie en objecten op het toneel. Het publiek kan naar hartelust luisteren, kijken én meezingen”, vertelt Westerduin. De liederen zijn voor het overgrote deel eigen werk, maar er zitten ook gouwe ouwe tussen als ‘Ik wil gelukkig zijn’ van Bleke Bet . “Het programma ruikt een beetje naar de jarenvijftigkneuterigheid. De tijd dat geluk nog heel gewoon was, de tijd van Pim Pam Pet en het Advertentiespel. We laten ook veel bioscoopreclames uit die tijd zien. Reclames voor wollen damesvestjes, parelhalssnoeren, maar ook het opvouwbare keukenkastje, een hit op de huishoudbeurs in de jaren vijftig. Een product dat toen heel innovatief leken, maar het net niet heeft”. De liedjes zijn ook van het genre ‘net niet’ maar toch klinken ze volgens Westerduin heel vertrouwd in de oren. “Je denkt de hele tijd dat je ze ergens van kent en kunt ze zonder moeite meezingen”. Ger van Dijk en Theo Westerduin kennen elkaar al heel lang. “We hadden nog een heleboel zelfgeschreven liedjes op de plank liggen. Liedjes die spontaan zijn ontstaan, maar nog nergens een plekje in een programma hadden

gevonden. We vonden het nu het moment om ze toch eens te laten horen”. Ger van Dijk is al jaren componist/musicus en werkt in opdracht landelijk aan diverse theaterproducties, schrijft en dirigeert grote orkesten en koren. Theo Westerduin was jaren actief als schrijver, speler en theatermaker bij ondermeer Jeugdtheater Pierrot in Laakkwartier. Tegenwoordig is hij heel gelukkig bij basisschool Onze Wereld in Transvaal. “Daar verzorg ik alles op het gebied van cultuur en techniek”, vertelt Westerduin. “Ook dirigeer ik het Haagse kinderkoor DiPaSaRo”. Ger van Dijk heeft volgens Westerduin heel toepasselijk een dijk van een stem. “Terwijl ik het moet doen met een stem die het

midden houdt tussen Doctorandus P. en Freek de Jonge, maar ja we kunnen niet allemaal zo gezegend zijn”. Hoe dan ook is het programma van ‘Waar wij niet zijn, is niets te doen’ lekker afwisselend. “Er is voor ieder wat wils. Ouderwetse smartlappen, moderne tissues, luisterliedjes, meezingers, inhakers, zingen onder water, een pannenserenade, liederlijke misdaden te Leiden. Wij hebben er ongelooflijk veel zin in”. ‘Waar wij niet zijn, is niets te doen’ > beeldend liederenprogramma van Theo Westerduin en Ger van Dijk. Datum: 19 en 20 juni 2009. Locatie: Theater de Regentes. Weimarstraat 63. Aanvang: 20.30 uur. Meer informatie: www.ludenz.nl

Ger van Dijk en Theo Westerduin brengen vrolijke meezingers. > Foto: PR

de eetrubriek

Popocatepetl

6-

Mexicaans fastfood Buitenhof 4-5 Telefoon 070 3924607 Info www.poco.nl Geopend Dagelijks vanaf 17 uur.

Oordeel: + vrolijke zaak - kwaliteit

Het moet ergens tweede helft jaren zeventig zijn geweest, dat Mexicaans eten in Nederland plotseling populair werd. In Den Haag, Amsterdam en Utrecht doken zaken op met namen als El Sombrero en La Cantina en maakten we kennis met nacho’s, tortilla’s, taco’s en burrito’s. Ik kan me nog goed herinneren dat je er zelfs op doordeweekse dagen moest reserveren, want het zat er een tijd lang altijd vol. Mij kon het eten niet echt bekoren, al die pannenkoeken met rijst, gehakt en bonen. Maar ik behoor dan ook tot het type mensen dat vindt dat er voorbij Italië de eerste tijd niet meer behoorlijk wordt gekookt. Griekenland, Turkije, wat een drama. Pas in Iran wordt het qua smaak weer wat, maar echt blij kan ik niet eerder worden dan in Zuid-Oost Azië. Niettemin voor deze rubriek met jeugdig vrouwengezelschap naar Popocatepetl. Je doet wat om er een beetje bij te blijven horen. Er klinken waarderende woorden aan tafel voor de inrichting met tal van grappige spiegeltjes aan de wand. De muziek is van een vrolijke Latijns-Amerikaanse pestherrie, zodat je aan tafel geen gesprek meer kan voeren. De bediening is over het algemeen jong, vriendelijk en bovenal snel. Want het is duidelijk niet de bedoeling dat je hier lang blijft hangen. Elke stoel moet meerdere keren per avond worden verkocht, zo zit dit semi-fastfood-concept dat je ook bij de Pizzahut treft nu eenmaal in elkaar. We hoeven helemaal niet te zeggen dat we maar anderhalf uur hebben. De gastheer kijkt ons aan alsof hij wil opmerken, dat-ie in minder tijd er minstens twee touringcars doorheen stampt. Ik ben nog niet eens halverwege mijn klassieke Margarita (€ 6,30), of het eten verschijnt al op tafel. Popocatepetl is de naam van een vulkaan bij Mexico city en die naam betekent ‘Daar waar de aarde heet wordt’. Welnu, Popocatepetl zou heel goed ook een Mexicaans merk magnetron kunnen zijn (‘daar waar het eten heet wordt’). Ik stel me in dit restaurant een keuken voor als bij Yam Yam of bij Henk Au op de Markthof; zo’n hele batterij microwaves naast elkaar en een ‘kok’ die alleen maar borden vol schept vanuit grote bakken prefab-voer in een koelvitrine. Wij hebben gekozen voor Popo’s Tapas (alleen vanaf twee personen te bestellen) in de hoofdgerecht-versie (€ 16,50) per persoon. Onze composita puebla wordt geserveerd met gegrilde groenten, salade, rijst en frites en bestaat uit pittige en zoete spareribs van de grill, gegrilde kippenvleugeltjes, pittige gegrilde chorizoworstjes Voorgerechten vanaf Hoofdgerechten vanaf Nagerechten vanaf Alle creditcards

€ 4,15 € 12,10 € 5,40

en een tortilla gevuld met gemarineerde kip en kaas. De tijd die men in de keuken van Popocatepetl nodig heeft om al dit heerlijks te bereiden, is ongeveer gelijk aan de tijd om patatjes te frituren, dat wil zeggen: vijf minuten. Ik ben niet perse anti-magnetron, sterker je kunt de heerlijkste appelmoes vers maken in de magnetron, maar bij veel gerechten is dit verhittingsproces natuurlijk een soort misdaad. Spareribs krijgen er zo’n nare slappe bite van, de beleving van je gegrilde chorizo is ook ineens compleet anders en zelfs de Buffalo wings raken hun knapperigheid kwijt. We werken de slappe hap naar binnen, aangevuld met wat gegrilde courgette, de rijst en salade. De rosé die mijn gezelschap drinkt (€ 2,85),

'De tijd die men nodig heeft in de keuken om al dit heerlijks te bereiden, is ongeveer gelijk aan de tijd om patatjes te frituren' vind ik ook helemaal niks. Het is een Spaanse Marques del Turia Rosado, uit de buurt van Valencia die in de winkel zo’n € 3,75 per fles kost. Tja, je bouwt er niettemin zeven Popocatepetls (van Nijmegen tot Eindhoven) plus nog een hele trits andere zaken verspreid over Nederland mee op. Ik hou het verder bij een driekwart fles bubbelwater (€ 3,90). Om de avond toch nog een beetje feestelijk af te sluiten nemen we een grand dessert (€ 7,50 per persoon), wat uit een combinatie van chocoladetaart, pecan Kahluacake, vanilleijs, chocolademousse, flensjes met honing en divers sorbetijs bestaat. De combinatie van smaken is soms wat curieus, maar het kan er wel mee door. Ook dit is allemaal prefab en hoeft alleen maar afgesneden en opgeschept te worden, een kind doet de was. De espresso (€ 2,10)en cappuccino komt uit zo’n machine die ze ook in de bioscoop gebruiken. Mijn vorige bezoek aan een Mexicaan speelde zich jaren geleden af in Los Angeles, Amerika. In de na-ochtend nam ik als verlaat ontbijt in de haast op weg naar een afspraak een burrito met kip en kaas bij El Pollo Loco (de gekke kip), een Mexicaanse fastfoodketen. Ik zat meteen voor de rest van de dag vol. Misschien geeft dat ook wel aan hoe we deze keuken moeten typeren: het kost niet veel, het vult flink – maar het past het beste in de snackbar. Voor twee personen waren we in totaal € 70,95 kwijt. Coos Versteeg

18>

cultuur


Kwaliteit voor dagjesmensen Door Miranda Fieret

Javier Marín is de man die deze zomer de grootste expositieruimte in Den Haag tot zijn beschikking heeft. Meer dan dertig sculpturen zijn er van hem te zien op en rond het Lange Voorhout. Dit keer is de route zelfs langer dan voorheen. Ook op het Noordeinde, pal voor het paleis, staat werk van deze Mexicaanse kunstenaar. Javier Marín is op verzoek van gastconservator John Sillevis naar het Voorhout gehaald. “Een droom die werkelijkheid wordt”, zegt Sillevis, samensteller van de openluchttentoonstelling. Sillevis had het werk van Marín vorig jaar zomer al gezien in het Italiaanse plaatsje Pietrasanta. “De beelden van Marín hebben elk een eigen esthetiek, een eigen confrontatie. Er heerst spanning en angst en het roept vragen op: waar sta je in het leven?” In Pietrasanta ontsproot de droom om het werk van de Mexicaanse kunstenaar naar Den Haag te halen. Sillevis, voormalig hoofdconservator bij het Haags Gemeentemuseum, is geen onbekende van Den Haag Sculptuur. Eerder was hij verantwoordelijk voor de expositie van Frida Kahlo (1993) en pronkte dankzij hem het werk van Botero (2006) op het Lange Voorhout. Met de tentoonstelling van Javier Marín hoopt Den Haag Sculptuur zich weer in een positiever daglicht te stellen. Want vorig jaar liepen de spanningen hoog op, subsidies liepen gevaar. De onafhankelijke adviescommissie van de gemeente vond de kwaliteit beneden peil. Het ‘ad hoc’ karakter van de afgelopen exposities kon beter overboord worden gegooid. Er

moest weer gedegen kwaliteit te zien zijn dat bovendien een brede doelgroep aan kon spreken. Geen gemakkelijke kluif voor Sillevis om zowel critici als de ‘dagjesmensen’ te boeien. Toch is volgens hem genoeg te ontdekken in het werk van de Mexicaanse kunstenaar. “Marín laat zien dat Mexico uit twee werelden bestaat. Je hebt het tijdperk van de Olmeken, de Maya’s en de Azteken. Daarna zijn de Spanjaarden gekomen, de ‘conquistadores’. De gelaagdheid en contrasten tussen culturen spelen sterk in Mexico. Het is onderdeel van de zoektocht naar de identiteit. De kunst van Marín is een uitdrukking van dit conflict. Ik heb hem bezocht in zijn werkplek in Mexico-Stad. Hij leeft daar een beetje als de tovenaarsleerling. De beelden worden groter en groter totdat alles uit de hand dreigt te lopen”. Of Marín de redder van Den Haag Sculptuur wordt, blijft afwachten. Aan Den Haag Sculptuur zal het in ieder geval niet liggen. Meer dan ooit probeerde de stichting samen te werken en vond partners in Pulchri Studio en de galeries op het Noordeinde. Maya Meijer, directrice van Den Haag Sculptuur: “De informatiebalie staat niet meer op het Voorhout, Pulchri is nu ons huis. Daar staan ook de kleinere beelden van Marín. Zijn werk staat op het Noordeinde en vele galeries hebben een foto van zijn werk opgehangen. Panorama Mesdag exposeert twee van zijn beelden en heeft een foto-expositie”. In de merchandising is rekening gehouden met de portemonnee van bezoekers. De catalogus is in Pulchri voor slechts een tientje te koop.

Werk van Marin op het Lange Voorhout. > Foto: C&R

Javier Marín laat zijn figuren smachten onder de linden De nieuwe aflevering van de jaarlijkse sculptuurtentoonstelling op het Lange Voorhout is net als in 2006 (toen de Colombiaanse kunstenaar Botero zijn bronzen exposeerde) gewijd aan één, misschien toevallig eveneens Latijns-Amerikaanse kunstenaar, de in eigen land rijzende ster Javier Marín (1962.) Door Egbert van Faassen

Marín maakte verschillende installaties met zijn vaak volumineuze en exuberante beelden. Daarvoor put hij uit heel verschillende bronnen, verwijzend naar de cultuur van zijn land van herkomst, Mexico. Er zijn enkele kleinere bronzen, toch nog van een behoorlijk formaat, beelden uit marmer en enor-

me in kunsthars gegoten sculpturen. Interessant is hoe Marín zichtbaar laat dat zijn beelden uit delen zijn samengesteld. Naden trekken rechte schaduwlijnen over de geboetseerde koppen, de schroeven waarmee de verschillende fragmenten zijn samengevoegd, maken onderdeel uit van het beeld. Gietopeningen zijn niet weggewerkt. De onbewerkte holtes van de gegoten vorm blijven zichtbaar. De plaatsing van de beelden, de koppen schuin liggend of zelfs omgekeerd, benadrukt de vorm boven de voorstelling. Zo is een haarstreng tegelijk het punt, waarop het volume steunt. Maar voor het overige – en dat is heel veel, want Marín weet van geen ophouden – zijn de beelden toch tamelijk conventioneel. Golvende lijnen refereren aan de in Mexico alomtegenwoordige barok, de

dikke lippen die alle personages van Marín delen zijn afkomstig uit een Olmeekse beeldconventie. Hun neuzen zijn gemodelleerd naar het schoonheidsideaal van de Azteken. De catalogus is heel duidelijk over waar Marín zijn voorbeelden vandaan haalt. De bijdrage van de cultureel attaché aan de Mexicaanse ambassade (boeiend, maar ontsierd door wat kennelijk vertaalfouten zijn) plaatst Maríns werk middenin het culturele erfgoed van zijn land. Overigens is dat boek een fijne uitgave met fraaie kleurendruk, een prettig in de hand liggende omslag van dik karton en titels in het quasi in klei gegrifte lettertype dat Marín zelf in zijn beelden aanbrengt. De keuze voor veel werk van één kunstenaar vind ik minder gelukkig. Beelden van verschillende kunstenaars

bieden de mogelijkheid om te vergelijken en zouden zelfs inzicht kunnen geven in nieuwe ontwikkelingen. In deze tentoonstelling is er wel erg veel van hetzelfde. Tegenover Paleis Noordeinde, tussen het ruiterstandbeeld van Willem de Zwijger en de Wilhelmina van Charlotte van Pallandt, heeft Marín één van zijn rode vrouwenkoppen neergelegd. In deze omgeving lijkt het een nogal aanstellerig ding. Maar vooruit: twee clichés aan elkaar koppelend, is dat de botsing tussen een grijze, in Holland ontwikkelde opvatting van wat mooi is en de zonnige stemming waarin Marín de kijker moet brengen (sombrero’s zijn verkrijgbaar in Pulchri!) Maríns figuren kijken smachtend, verschrikt of peinzend. Voor wie wil, is er heel wat emotie in deze beelden te le-

zen. Niet alle beelden lijken noodzakelijk. Waarom staat dezelfde groep van drie ruiters in drie kleuren drie keer achter elkaar opgesteld? Hetzelfde register wordt steeds opnieuw gebruikt, zodat sommige kijkers al snel de truc doorhebben en verder wandelen naar de boekenmarkt. Maar als tijdelijke tentoonstelling versiert het de stad. Wat goed genoeg is voor Espace Pierre Cardin te Parijs, waar Marín eerder exposeerde, is goed genoeg voor het Lange Voorhout, dat bij associatie gedurende de zomer even het Champs Elysées van Den Haag wordt. Het is een keuze voor een soort van chic die iets zegt over hoe Den Haag, dat binnen afzienbare tijd ook een Grote-Marktstraat-als-balzaal met heuse kroonluchters zal krijgen, zichzelf ziet. Gaat dat zien!

waar het publiek niet naar de muziek komt, maar de muziek naar het publiek. Je kunt plaatsnemen aan de Haagse Bierkades en het Groenewegje en de platbodemde schuiten met de jazzmusici varen er van locatie naar locatie. Dit jaar al voor de vijfde keer. Een van de grappigste en meest intieme festivalletjes in de stad. Je voelt je aan de Bierkades met al die jazzfanfares op het water opeens in een dorp van Bert Haanstra-

kaliber. Weg van de grote ministeries verderop. Leve de kleinschaligheid. Er is muziek tegen de jazz aan, er is blues, er is volbloedjazz. Natuurlijk is drummer en ere-Hagenaar – al woont-ie dan in Amsterdam – John Engels er. Met zangeres Liz Horvath en met altsaxofonist Miguel Martinez. Leuk om saxofoniste Susanne Alt weer eens hier te horen. Ze kan heerlijk ‘groovy’ spelen, schrijft stevig eigen werk en heeft een goeie band. Trompettiste Saskia Laroo is er (‘de Lady Miles from Europe’ schreef een Amerikaanse krant), de Basily Boys, Wouter Kiers met z’n scheurende sax. Zie www.jazzindegracht.nl. Op de zaterdag zijn twee nieuwe groepen te horen die het product zijn van de internationale muzikale smeltkroes die Koninklijk Conservatorium heet. Dat zijn Azure

(Frans, Italiaans, Nederlands), en Traeben (Scandinavisch, Nederlands). Hun pas uitgekomen cd heet ‘Nordic Project’ (OAP records), en daar klinken Zweden en Nederland op een persoonlijke en warme manier door. Traeben brengt op dat cd-debuut onder meer muziek van Cornelis Vreeswijk, de hese troubadour die hier een paar kleine hitjes had, maar die in Zweden zelfs gevierd werd als hedendaags dichter. Traeben gebruikt niet zijn tekst, wel zijn mooie ‘visa’ (wijsjes). Een week later bevolkt Pure Jazz the Movement het podium aan de Grote Markt (19 juni) met een preview van de vierde versie van Pure Jazz (op 12 en 13 september). Daar staat een aantal voor mij compleet nieuwe groepen. Zoals ‘Einsteinbarbie’, met tegen de r&b en pop aanleunende

jazz die ze zelf omschrijven als ‘gewichtige gewichtsloosheid’. Maar ook de nooit voorspelbare muzikale topper saxofonist Yuri Honing, met zijn nieuwe groep De Club van Rome. Ze spelen een mengsel van jazz, hiphop en electronica zoals al te horen op hun laatste cd (‘Phase Five’), opgenomen voor het grote Verve-label. Laatste nieuws van Pure Jazz-organisator Michael Varekamp: de trompettist is uitgenodigd om op te treden op het New Yorkse Jazz at Lincoln Center (16 t/m 20 juni) en hij zal er ook in Central Park en Harlem spelen. Het begin van een Amerikaanse samenwerking die een vervolg moet krijgen op Pure Jazz. Wachten tot september dus. Maar eerst met de jazz de gracht in.

jazz

Jazz in de Gracht

Als er iemand de weersverwachting dezer dagen intens volgt is het Wilma van Leeuwen. Omdat haar Jazz in de Gracht (12 en 13 juni) nu eenmaal het allerleukst is als het niet miezert. “Negentien graden wordt het. Met westenwind”, vertelt ze op KNMI-toon. “Gelukkig geen zuidwestenwind”. Hoezo, Wilma? “Dat hoofddeksel tegen bar weer heet niet voor niets een zuidwester”, lacht ze. Haar festival is het enige

Bert Jansma

cultuur


<19

Componist Jeff Hamburg op zoek naar zijn roots De Nederlands-Amerikaanse componist Jeff Hamburg bezocht enkele jaren geleden de Oekraïne, op zoek naar zijn joodse wortels. De emotionele reis resulteerde in de tv-documentaire ‘Terpe kind mains, terpe’ en de compositie ‘Biografiye’, die tijdens het Festival Classique worden vertoond en uitgevoerd. Een gesprek over de joodse wortels van een Amerikaan in Nederland. Door Doron Nagan

Weinig componisten zijn in hun muziek zo bezig met hun afkomst als Jeff Hamburg (52). Een ruim deel van zijn inmiddels omvangrijke oeuvre houdt verband met zijn joodse komaf. Zijn composities dragen titels als ‘HaZohar’, ‘HaRakia’ – verwijzend naar de mystieke leer van de Kabbalah –Yod, Kaddish, Finf Yiddish Lider, Tekiah, Klezmer Symphony en Zey. “Zo bezig met mijn afkomst? Tja, zo heb ik dat nooit bekeken…. Maar kijk naar Messiaen bijvoorbeeld – zijn muziek heeft of met vogels of met zijn katholieke geloof te maken”, zegt Hamburg in zijn Amsterdamse woning. “Ik ben thuis traditioneel joods opgevoed. Niet orthodox dus. We vierden de joodse feestdagen en ik moest van mijn vader ook altijd naar de synagoge gaan, als hij maar niet hoefde”, zegt Hamburg met een lach. “En ik denk, dat als ik in Amerika was gebleven, mijn joodse afkomst minder actueel zou zijn geweest dan nu. In de klas van de openbare school in mijn geboortestad Philadelphia waren 20 van de 25 kinderen joods. Op joodse feestdagen

móést die school gewoon sluiten. Het jodendom was iets vanzelfsprekends. “Ik groeide op in een zeer beschermde omgeving. Mijn ouders waren niet getraumatiseerd, ze hebben de Tweede Wereldoorlog niet meegemaakt, ze zijn in de VS geboren. Er was niet eens antisemitisme. Maar toen ik Nederland kwam, eind jaren zeventig, merkte ik dat mijn joods zijn iets betekende. Elke joodse familie hier had een eigen verhaal. Langzamerhand begon ik het jodendom directer en tastbaarder te ervaren”. De belangstelling voor zijn eigen familie werd sterk aangewakkerd. Hij werd steeds nieuwsgieriger naar zijn voorouders, die uit de Oekraïne kwamen. Van zijn ouders werd hij niet veel wijzer, maar zijn tante Fanny kon hem er meer over vertellen. “Ik had een sterke band met tante Fanny, als kind al. Zij vertelde keer op keer over haar moeder die in de Oekraïne in een suikerfabriek werkte en hoe haar ouders uit de Oekraïne zijn gevlucht. Ik vond het heerlijk om bij haar langs te gaan en die verhalen telkens weer te horen. Zoals zij daarover sprak was zo menselijk. Het was zo veel aantrekkelijker dan de gebruikelijke Amerikaanse oppervlakkigheid”. Zeventien jaar geleden al nam Hamburg de memoires van zijn tante op een bandrecorder op. Toen Oost-Europa na de val van de muur toegankelijker werd, werd ook de wens op zoek te gaan naar zijn oorsprong realistischer. Hij beluisterde de banden van tante Fanny opnieuw en kocht een landkaart van de Oekraïne. “Toen ik vijftig werd heb ik de tocht samen met een

Jeff Hamburg maakt muziek met en dóór het hart. > Foto: PR

neef van mij gemaakt. We zouden wel zien wat we tegenkwamen”. Deze achtdaagse reis van Jeff Hamburg naar het land waarover alleen tante Fanny destijds iets kwijt wilde, resulteerde in de documentaire van Deborah van Dam, getiteld ‘Terpe kind mains, terpe’ (volhard, mijn kind). “Het was fascinerend om in de Oekraïne te zijn”, zegt Jeff Hamburg met een dromerige blik. “Wonderbaarlijk, dat je echt loopt op dezelfde plekken waar je grootouders hebben gelopen. Ik kreeg een sterk gevoel van nostalgie dat nergens op gebaseerd was – maar ik verlangde er wel naar. Nog steeds, als iemand de naam Kiev noemt, gaat mijn hart sneller kloppen. Dat nostalgische gevoel is gewoon gebleven”. De reis heeft behalve de documentaire ook het stuk ‘Biografiye’ opgeleverd, een compositie op Jiddische tekst voor mezzosopraan en ensemble. Evenals in zijn vroegere werken zijn hier Oost Europese muzikale invloeden herkenbaar. “Die Oost-Europese elementen zitten inderdaad vaak in mijn werken. Dat zijn bepaalde muzikale intervallen die in joodse en OostEuropese muziek voorkomen, of be-

paalde ritmische patronen van twee plus drie. Wat ik zelf ook Oost-Europees vind, is het menselijke element in mijn werken – mijn moeder zegt dat mijn muziek altijd iets melancholisch heeft. Ik probeer met mijn muziek dan ook op een humane manier mensen te bereiken, mét en dóór het hart, en niet met veel glitter of intellectualistisch gedoe. Ik denk dat dat iets Oost-Europees is. Maar hoewel mijn muziek mijn joodse afkomst weerspiegelt, wil ik tegelijkertijd iets universeels vertellen, iets over mensen, en niet alleen een joods verhaal. Dat vond ik zo fijn van de tv-uitzending van de documentaire: ik kreeg veel reacties, van allerlei mensen, bijvoorbeeld van Indonesische afkomst, mensen die een verband zagen met hun eigen leven. En dat is precies waar ik het over heb: mijn muziek hoeft niet een uniek joodse ervaring te zijn, maar een algemeen menselijke”. Festival Classique> Jeff Hamburg – Documentaire Terpe kind mains, terpe. Aansluitend uitvoering van Biografie voor mezzosopraan en ensemble. 12 juni, 18.00 Pathé Buitenhof.

De kosmos aanraken op de Biënnale Door Miranda Fieret

Het geluid van rinkelend glas wordt meegenomen door de zeewind. Al van ver hoor je de bedrijvigheid in het witte tentje aan het Deltaplein. Luk van Soom is druk in de weer met waterflessen en cement. De tijd dringt. Zaterdag moet zijn kunstwerk gereed zijn voor de opening van de Biënnale Kijkduin. “Heb je

nog even? Tien minuten hooguit”, roept hij vanuit de tent. Zijn blik blijft gebrand op de flessen voor hem. Nog een klodder cement, nog een flesje. “Het eindresultaat wordt een mix tussen een wolk en een triomfboog”, vertelt hij later op een bankje vlakbij zijn werk. Zaterdag staat de vier meter hoge boog van drieduizend glazen waterflessen als toegangspoort

op de Biënnale, bij de muziektent op het Deltaplein. Eerder heeft de kunstenaar een soortgelijke sculptuur van wijnflessen gemaakt in het Middelheimmuseum. Glinsterend in het licht vormt het werk van Van Soom een toepasselijke verwelkoming voor bezoekers aan Kijkduin. Het thema van de Biënnale is namelijk klank en licht. “In de wolkenboog wil ik het onbereikbare bereikbaar

Waterflessen en cement vormen de basis voor deze grote wolk van Luk van Soom (rechts). > Foto: Jurriaan Brobbel

maken. Zelfs grijpbaar. Wolken zie je altijd aan de hemel, maar je kunt ze nooit te pakken krijgen. Het zijn maar zwevende waterdruppels. Daarom heb ik ook gekozen om met lege waterflessen te werken. Een wolk zonder water, het blijkt dus echt te kunnen”. Ook kan er een verband worden gelegd tussen de hemel en een toegangspoort daartoe. Van Soom glimlacht even. “Tja, de katholieke wortels blijven erin zitten”. Kosmos De kosmos is onderwerp van veel werk van de Vlaamse kunstenaar. Hij raakt niet uitgekeken op de sterren, het heelal en de ongrijpbare wolken. Hoe zweverig dat ook klinkt, blijft Van Soom in het ‘aardse leven’ zeker actief . Hij volgde een opleiding tot schrijnwerker en meubelmaker aan de Technische School Turnhout. Daarna volgde hij avondstudies beeldhouwen aan de Academie voor Schone Kunsten te Antwerpen, waar hij later professor werd. Ook bleek hij niet onverdienstelijk in het motorcrossen. De kunstenaar werd in zijn jonge jaren zelfs Belgisch kampioen. “Ik heb mij dikwijls afgevraagd wat een kick gaf tijdens mijn motorcrossperiode. Dat bleek toen al het zweven, het ‘vliegen’ te zijn met de motor. Het ontkennen van zwaartekracht heeft mij altijd geboeid. Dat komt ook terug in mijn werk voor de Biënnale. Ik probeer zo luchtig mogelijk met die waterflessen om te gaan”. Luk Van Soom probeert kind te blijven in zijn verwondering over de kosmos. Hij schept een nieuwe ruimte met monumentale, architecturale objecten als verwijstekens naar het universele, oorspronkelijke denken. “Het kind in u mag u nooit vermoor-

den. Anders is het leven zo ernstig”. Deze kant komt bij Van Soom vooral tot uiting in zijn alter ego ‘Lucianus van Somosota’. Als hij te horen krijgt dat die achternaam Japans klinkt, trekt Van Soom zijn wenkbrauwen op. “Ik vond het juist Italiaans, vooral met die voornaam”. Al snel komen de meest prachtige verhalen over Italië los. “Ik probeer minstens één keer per jaar naar Italië te gaan. Ik kan er geen genoeg van krijgen. Ooit het werk van Tiepolo gezien?”, vraagt hij verwachtingsvol. “De goden en figuren op de wolken zijn zo innemend”. Luk van Soom lijkt de werkelijkheid even vergeten. Hij laat de berekeningen en technische kant van zijn wolk annex toegangspoort even voor wat het is. “Somosota heeft geen last van de aardse beslommeringen. Het is een vrij persoon en ontwerpt alles”. Luk van Soom ziet zichzelf als de uitvoerder van de ideeën van Somosota. “We streven altijd naar perfectie, het ultieme. Maar als we het realistisch bekijken zullen we dat nooit bereiken. Het is triest en dat schuilt in ieder mens”. Positief Toch is het werk van Van Soom alles behalve triest. “Je ziet al zoveel op het nieuws, daar wil ik me niet mee bezig houden. Ik probeer kunst positief te benaderen”. De kunstenaar wil de toeschouwer laten participeren en de ruimte geven voor een eigen interpretatie. “Mensen worden zo geprikkeld om gedachten te formuleren. Je bent als kunstenaar bezig met beeldtaal. Bij een goed kunstwerk heb je geen woorden nodig”. Biënnale Kijkduin, 13 juni t/m 5 juli. Voor meer informatie> www.biennalekijkduin.nl


Biënnale Kijkduin 2009 ‘echo’s van de zee’ 13 juni t/m 5 juli 2009 Dit jaar viert de Biënnale Kijkduin haar lustrum. En dat is het uitgebreide programma aan te zien. Biënnale Kijkduin 2009 is uitgegroeid tot een internationale kunstmanifestatie, waarin de tentoonstelling van glasobjecten, sculpturen en glas-, lichten klankinstallaties centraal staat. Kunstenaars uit negen landen lieten zich inspireren door de natuurelementen van Kijkduin. Gedurende drie weken vormen de boulevard, de duinen en het Deltaplein een domein van hedendaagse kunst. Thema 2009: ‘Echo’s van de Zee‘ Het voor 2009 gekozen thema ‘Echo’s van de Zee’ verwijst naar de natuurlijke ligging van Kijkduin. Het accent ligt op de ‘weerklank van de zee’ zoals de kunstenaar die herkent en verbeeldt: de letterlijke weerspiegeling in glazen kunstwerken, de resonantie rond lichten klankinstallaties, evenals de innerlijke reflectie die vooraf ging aan het scheppen van de sculpturen. Echo’s van de zee zijn als echo’s in het leven, die door de mens ervaren worden als herkenning en herinnering. Gastcurator Voor elke Biënnale-editie wordt een buitenlandse gastcurator uitgenodigd, die verbonden is aan een Europees glasmuseum of aan een museum met een glaskunstafdeling. Met deze expertise alliantie bouwt de Biënnale aan haar positie als internationaal platform en stimuleert zij doorgroei naar inhoud en vernieuwing. Gastcurator Biënnale 2009 is mevrouw Dagmar Brendstrup, directeur Glasmuseum Ebeltoft, Denemarken. Zij werkte in nauwe samenwerking met de curatoren Hanneke Besseling, Angela van der Burght en Caroline van Diest.

Het internationale karakter van de Biënnale Kijkduin dateert vanaf de eerste editie in 2001. De glaskunstcentra in Praag en Bratislava zijn al vanaf die tijd in Kijkduin breed vertegenwoordigd. Voor editie 2007 stelde gastcurator John Sillevis (oud-hoofdconservator Gemeentemusuem Den Haag) een glas-collectie uit Murano samen. Deze zomer presenteert de Biënnale een grotere Tsjechische collectie dan tijdens de vorige edities en refereert hiermee aan de tentoonstelling ‘Václav Cigler en zijn School’, die in 2005 in het Gemeentemuseum Den Haag plaats vond. Maatschappelijk karakter Sinds editie ‘Reflecties aan Zee‘, in 2007 geopend door Koningin Beatrix, is aan de Biënnale een eductatief programma verbonden, met publieksactiviteiten en schoolprogramma. Het maatschappelijke karakter zal in 2009 verder worden uitgediept. Voor volwassen zijn er lezingen, rondleidingen, performances, fotowedstrijden en de fietsroute Kijkduin-Monster. Meer mensen kunnen kennis nemen van diverse aspecten en toepassingen van ‘glas’. In het Biënnale Paviljoen op het Deltaplein is glas het bindende onderwerp van kunstvideo’s en filmdocumentaires. In brede zin schenkt het video- en filmprogramma aandacht aan glas, licht en natuur, met o.a. de twee bekroonde films ‘Hollands Licht‘ en ‘Glas is Leerdam‘. De filmruimte is alle dagen vrij toegankelijk voor iedereen. Het Paviljoen biedt tevens onderdak aan de strandbibliotheek. Tijdelijk verhuist een specifieke verzameling (glas)kunstboeken van de collectie Bibliotheek Den Haag naar het Paviljoen en richt zich daarmee op de Biënnale-bezoeker die zich verder wil oriënteren.

Voor PO, VO en HBO onderwijs is er een speciaal programma van rondleidingen, workshops en demonstraties in Kijkduin. Tevens vinden enkele excursies en workshops plaats in het Nationaal Glasmuseum en de Glasblazerij in Leerdam. Scholieren maken hier kennis met meesterglasblazers die nog dagelijks in Leerdam hun oude ambacht uitoefenen. Fotowedstrijden Kijken, zien en waarnemen staan tijdens de Biënnale centraal. De bezoeker - jong en oud - wordt gestimuleerd om zijn persoonlijke waarneming weer te geven in eigen foto-opnamen. De uitdaging bestaat eruit om op verschillende momenten van de dag en onder steeds wisselende luchten de kunstwerken zo krachtig mogelijk met de camera vast te leggen. Daartoe is speciaal voor de kinderen een ‘master class’ voorzien. De geselecteerde inzendingen zijn te bezichtigen tijdens de openluchttentoonstelling op het Deltaplein. De winnaars worden bekend gemaakt op de website. Opening Marieke Bolle, wethouder van Cultuur en Financiën, opent de Biënnale 2009 op zaterdagavond 13 juni. Daarna volgt een avondprogramma op het Deltaplein en de boulevard, waar interactieve lichten klankinstallaties een nieuw licht werpen op de vernieuwde Biënnale. Van 19.00 tot 22.00 uur nemen kunstenares Carina Diepens en haar vijf modellen plaats op de boulevard. Als ‘living sculptures’ maken zij met de performance ‘gestes isolés’ de toeschouwer getuige van een indringende ervaring. Het buitenprogramma is gratis toegankelijk voor iedereen.

Daan Roosegaarde, ‘Dune’, fibers en led verlichting, Ø 3.50 meter

Kunstenaars uit negen landen Ruim twintig kunstenaars uit negen landen zijn voor deelname uitgenodigd. De Deense kunstenaars richten zich vooral op het natuurthema; zoals Steffen Tast, die de ruige glas- en lichtinstallatie ‘Wave’ uitrolt in het duin. Het werk ‘Sights and Sites for Kijkduin’ van Stine Bidstrup is gelardeerd met water gevulde ‘regendruppels’ die fungeren als organische lenzen en hun omgeving vervormen en vergroten. In de Tsjechische collectie domineren twee namen: Václav Cigler en het kunstenaarsduo Stanislav Libenský (†) en Jaroslava Brychtová. Het echtpaar heeft een belangrijke bijdrage geleverd aan de internationale glaskunst met de door hen ontwikkelde techniek ‘mould melted glass’. Professor Cigler, grondlegger van de hedendaagse Slowaakse glaskunst, speelt een geraffineerd kijkspel in Kijkduin, zoals in zijn installatie ‘Configuration of two mirror prisms’.

www.biennalekijkduin.nl

Jaume Plensa, ‘Sitting Tattoo VIII’, polyester, rvs en licht, H 2.33 meter Courtesy: Galerie Lelong, Parijs

Luk van Soom, ‘Walking into a Cloud’, 3000 waterflessen en mortel, H 3.30 meter. Foto: www.fotovanhuffel.be Naast Denemarken zijn ook de drie andere Scandinavische landen vertegenwoordigd, met werken van Lars Widenfalk (Zweden), Hans-Christian Berg (Finland) en Gunnar H. Gundersen (Noorwegen). De drie Belgische deelnemers zijn zeer divers in hun uitgangspunten. Luk van Soom is gefascineerd door het heelal en de atmosfeer. Op het Deltaplein geeft hij gestalte aan zijn gedroomde wolk, die hij opbouwt met drieduizend waterflessen. ‘Walking into a Cloud’ is het startpunt van de Biënnale en vormt letterlijk de poort naar de tentoonstelling. Dichtbij de vuurtoren presenteert Ann Veronica Janssens een object van uraniumglas dat licht opslaat en in fluorescerende vorm weer uitstraalt, verwijzend naar het noorderlicht en naar de ‘Catharinawielen’, het plankton dat cirkels van fosforlicht vormt op zee. In het duin verderop vangen twee monumentale kippenportretten voluit het Kijkduinse zeelicht. Deze digitaal, keramisch geprinte glasplaten maken deel uit van het Cosmopolitan Chicken Project van Koen Vanmechelen. Het licht, de poëzie en het lichaam zijn de belangrijkste elementen in het werk van Jaume Plensa (Spanje). Wereldwijd vestigde hij zijn naam met ‘Crown Fountain’ in het Millenniumpark, Chicago. Voor zijn fiberglass beeld ‘Sitting Tattoo VIII’ is een prominente plaats ingeruimd op het voorduin. De huid van de in zich-

zelf gekeerde figuur is geëtst met woorden en verandert overdag en ’s avonds van kleur en lichtintensiteit. Een andere solitaire inzending is het beeld ‘Menetekel’ van Gertjan Evenhuis. Een gebroken man van graniet, bijeengehouden door een kubistische staalconstructie. Teksten in dertien alfabetten bedekken zijn naakte lichaam. ‘Menetekel’ verbeeldt de onvolkomenheid van de taal in de menselijke communicatie. Glaskunst en tuinbouwkassen De editie ‘Echo’s van de Zee‘ vindt bij ‘glazen stad’ Westland een waardevolle partner. Twee tuinbouwkasprojecten maken deel uit van de programmering. In een radijskas in Monster vindt vier keer de voorstelling ‘Het Paleis om vier in de Ochtend’ plaats. Op het snijvlak van beeldende kunst en theater wordt een reis over land en zee tot leven gebracht door bewegende en stuikende glasmassieven. Het andere Westland project is de tuinbouwkas op de Kijkduinse boulevard, die ruimte biedt aan de installatie ‘Het Glazen Laboratorium’ van kunstenares Caroline Prisse en creatief tuinder Rob Baan. Het experiment is erop gebaseerd dat de kas overwoekerd raakt door laboratoriumglas, onstuimig groeiende micro groenten en uitbundig bloeiende planten. Inlichtingen rondleidingen: 06 421 09 757 www.rondleidingen.net

Biënnale Film Paviljoen Tijdens de Biënnale kunt u elke dag kunstvideo’s en filmdocumentaires bekijken in de filmruimte van het Biënnale Paviljoen. De thema’s glas, licht en natuur staan daarin centraal. De reportage over het granieten beeld Menetekel van beeldhouwer Gertjan Evenhuis is daarop een uitzondering en verrijking.

11.00 - 11.35 11.35 - 12.10 12.10 - 12.40 12.40 - 12.50 12.50 - 13.00

Titel Menetekel De grote Fantast Reflections in a Tower Double Vision To see the Moon in Exile

kunstenaar / filmer Gertjan Evenhuis (NL) Theo Jansen (NL) Hans-Christian Berg (FIN) Stine Bidstrup (DK) Yasue Maetake (USA/JAP)

13.00 - 13.35 13.35 - 14.05 14.05 - 14.35 14.35 - 14.45 14.45 - 15.00

Glas is Leerdam Kinetic Passageways Equilibrium Ademkristal

Robin Lutz (NL) Mark Bischof (NL) James Turrell (USA) Jelena Popadic (NL) Jelena Popadic (NL)

Video- en filmprogramma: alle dagen van 11.00 – 17.00 uur

15.00 - 15.50

Hollands Licht

Meer informatie: www.biennalekijkduin.nl

15.50 - 16.05 16.05 - 16.25

Sea of Fertility Jericho

16.25 - 17.00

Glas is Leerdam

Maarten de Kroon (NL) Pieter-Rim de Kroon (NL) Gerrit Willems (NL) Yasue Maetake (USA/JAP) Jan Doms (NL) JanHein van Stiphout (NL) Robin Lutz (NL)

Walk in - walk out: gratis entree en vrije in- en uitloop

Interactief met mens en omgeving Staat een kunstwerk op zichzelf? Moet er afstand blijven tussen kunstwerk en beschouwer? En wie bepaalt die afstand? Kunstenaars overschrijden in toenemende mate de denkbeeldige scheiding tussen kunst en publiek, door hun kunstwerk interactief te maken. Dat dit spannende concepten oplevert, is te ervaren tijdens de Biënnale Kijkduin 2009. Vooral jonge kunstenaars zoeken nieuwe wegen om de Biënnale bezoeker bij hun werk te betrekken. De locatie van Kijkduin inspireerde Jonas Vorwerk (1978) tot een kunstwerk dat zowel door het publiek als door de wind geactiveerd kan worden: het ‘Windorgel‘, een installatie met zestien vrij hangende, aluminium staven. Zodra de toeschouwer óf de

wind de staven in beweging brengt, worden tonen langs elektronische weg opgewekt binnen een bereik van twee octaven. Zo ontstaat op onverwachte momenten een echolied van ultieme spontaniteit en wordt het kunstwerk tot instrument. Daan Roosegaarde (1979) combineerde fibers, software en mechanica tot het interactieve lichtspel ‘Dune‘, dat zich letterlijk met een handbeweging als lichten klankinstallatie aan de toeschouwer openbaart. ‘Dune‘ is gebaseerd op het idee dat de gebruiker niet de taal van de technologie hoeft te spreken, maar dat er sprake is van een inuïtieve intelligentie. Op basis van de intensiteit in gedrag en geluid komt ‘Dune‘ tot leven.

De inzending van de Noorse kunstenaar Gunnar H.Gundersen gaat interactie aan met de hoogste bron: de zon. Het werk ‘Sun Project... in case the sun shines‘ bestaat uit een met heldere vloeistof gevulde, glazen bol waarachter een tinnen plaat in een houder is geplaatst. Het geheel is bovenop een zuil gemonteerd. De glazen bol zet de wolkenhemel letterlijk op zijn kop en als de wolken verdwenen zijn, begint de met vloeistof gevulde bol te functioneren als een brandglas. De hitte van de zon brandt een gat in de tinnen plaat en geeft daarmee vorm aan een deel van het kunstwerk. Een object dat, geplaatst aan de kust, in meerdere opzichten ‘echo’s van de zee‘ oproept.

LEZINGEN FILMS EN VIDEO’S PERFORMANCES RONDLEIDINGEN DEMONSTRATIE Zondag 14 juni - 13.00 tot 17.00 uur 13.00 13.30-14.30 14.30-15.30

16.00

ˇ Alena Matejková, ‘Bed of Tulips’ installatie met 9 tulpen H 30 cm

Ontvangst Lezing (Ned.) Nieuw leven maken Theo Jansen (NL), kunstenaar Lezing (Eng.) The development in contemporary glass over a 25 year period from the perspective of Glasmuseet Ebeltoft, Denmark Dagmar Brendstrup (DK), directeur Glasmuseum Ebeltoft, Denemarken Demonstratie ‘Strandbeesten’ op strand Kijkduin Theo Jansen, kunstenaar prijs € 18,00 p.p.

Zondag 21 juni - 13.00 tot 17.45 uur 13.00 13.30-14.30

14.30-15.30

16.00-17.00 17.00-17.45

Ontvangst Lezing (Ned.) De BIG BANG van glas als de Cambrische Explosie Angela van der Burght (B), curator Glaskunst Biënnale Kijkduin, lid Fenestra Ateliers, hoofdredacteur tijdschrift glaskunst FJOEZZZ Lezing (Ned. of Eng.) Innoveer of Sterf - glas en het glasmuseum in de 21e eeuw Arnoud Odding, directeur Stichting Glas, Nationaal Glasmuseum - Glasblazerij Leerdam Lezing (Ned.) The Chickens Appeal Koen Vanmechelen (B), kunstenaar Rondleiding Curatoren Angela v.d. Burght en Caroline van Diest prijs € 15,00 p.p.

Zaterdag 27 juni - 19.00-20.00 uur | 21.00-22.00 uur Zondag 28 juni - 19.00-20.00 uur | 21.00-22.00 uur

Glas-, lichten natuurbeleving

Vier voorstellingen in Westlandse tuinbouwkas Het Paleis om 4 uur in de Ochtend De Maatschap internationaal Jan Doms & JanHein van Stiphout m.m.v. Peter Hofland-Studio Soundscapes prijs per voorstelling € 10,00 p.p. Locatie: Rijnweg 340, Monster [email protected] telefonisch reserveren M 06- 20712573 Zondag 28 juni - 13.00 tot 20.00 uur 13.00 13.30-14.30

14.30-15.30 16.30-17.15 18.30 19.00-20.00 Theo Jansen, ‘Animaris Percipiere’, H 2.70 meter. Foto: Loek van der Klis De locatie bepaalt in hoge mate het karakter van een kunstmanifestatie. In Kijkduin ervaart men de wind, de zee en de duinen. Er is nog nog ruimte voor reflectie, een kustplaats waar kunst en cultuur van oudsher op natuurlijke wijze gedijen. Reeds in de dertiger jaren van de vorige eeuw was het door de architecten Bijvoet en Duiker gebouwde villawijkje ‘een enclave van kunstenaars‘, zoals het door Jan Campert werd genoemd, een toevluchtsoord voor dichters en kunstenaars als J.C.Bloem, Jan Campert, Clara Eggink, Kurt Schwitters en Vilmos Huszár. Een ander ‘geheim van Kijkduin‘ is het landschapskunstwerk ‘Hemels Gewelf‘ dat de Amerikaanse kunstenaar James Turrell in 1996 realiseerde in de puinduinen, recht tegenover de bron van de Haagse Beek. Daar kan eenieder, liggend op een stenen bank in het

Hoofdsponsors:

midden van een elipsvormige krater, het firmament ervaren als een kosmisch gewelf. Hier laat het veel bezongen licht van Kijkduin zich in haar zuiverste vorm ervaren. Dit magische licht, de zee en de kust zijn onverbrekelijk verbonden aan de Biënnale Kijkduin. Glaskunst is per definitie een spel van licht en reflectie, en in een omgeving waar zand - de basisgrondstof van glas - overvloedig aanwezig is, moet de glaskunst zich wel thuis gaan voelen. En niet alleen glaskunst; Theo Jansen demonstreert op het strand van Kijkduin zijn internationaal vermaarde strandbeesten. De op pure windenergie wandelende reuze-insecten verwijzen naar het leven dat zich van zee naar land verplaatste, maar ook naar de strijd van de mens om zich tegen de zee te weren. Twee strandbeesten zijn te zien tijdens de Biënnale, met als

primeur zijn nieuwste creatie “Animaris Umerus”. Op zondag 14 juni geeft Theo Jansen in het NH Atlantic Hotel een lezing over zijn levenswerk. Fietsen van Kijkduin naar ‘De Westlandse Druif‘ De Biënnale legt ook verbindingen met cultuurhistorisch erfgoed en nodigt de bezoeker uit door de Delflandse duinen te fietsen en een bezoek te brengen aan het Themapark ‘De Westlandse Druif‘ in Monster. Daar bevindt zich de grootste druivenkas ter wereld. Onder 10.000 m² glas geven vrijwilligers deskundige rondleidingen als ode aan de Westlandse druif, dé icoon van de wereldberoemde Westlandse glastuinbouw. De rondleiding kan afgerond worden met een bezoek aan het multimediale museum. Fietsroute downloaden: www.biennalekijkduin.nl

Ontvangst Lezing (Eng.) Czech Modern Glass Ideas and Philosophy Professor Sylva Petrova (CZ) PhD, MA, BA. Director, Institute for International Research in Glass. Faculty of Arts, Design & Media, University of Sunderland Lezing (Ned. of Eng.) Glass e-motion Jan Doms (NL), kunstenaar Rondleiding Curator Hanneke Besseling en Gidsen Busroute van Kijkduin naar Monster Poëtisch theater in Westlandse tuinbouwkas Het Paleis om 4 uur in de Ochtend De Maatschap internationaal Jan Doms & JanHein van Stiphout m.m.v. Peter Hofland- Studio Soundscapes prijs € 18,00 p.p.

Zondag 5 juli - 12.45 tot 15.20 uur

12.45 13.05-13.45 14.00-15.05 15.05-15.20

‘Glas is Leerdam’ en ‘Hollands Licht’ Films en bespiegelingen van twee filmers Ontvangst Bespiegeling en Film ‘Glas is Leerdam’ Robin Lutz (NL) Bespiegeling en Film ‘Hollands Licht’ Maarten de Kroon (NL) Nabeschouwing met de filmers prijs € 10,00 p.p. Locatie Lezingen & Films: NH Atlantic Hotel | Zaal Jerez Deltaplein 200, Den Haag/ Kijkduin Aanmeldingen Lezingen: Caroline van Diest, M 06 - 21 81 26 81 Curator glaskunst Biënnale Kijkduin 2009 [email protected] Biënnale Paviljoen | Deltaplein Kijkduin Aanmeldingen Filmmiddag 5 juli 2009 [email protected] telefonisch: Djura Willems M 06- 38033972

22>

cultuur


Firma MES met aandoenlijk retrotheater

Rake nostalgie op Scheveningse pier woordloze, bijna mimische sfeerbeelden die onder het hoorbare, kabbelende geluid van de golfslag, donderwolken die overtrekken, en de kermis van de bungeejump die zijn niet klein te krijgen vertier op de kop van de pier, ook terwijl de voorstelling loopt, vrolijk voortzet, die uitnodigen tot ingetogen lachen, een glimlachen, een van binnenpretjes doortrokken gevoel van innerlijke tevredenheid: wat was het leven indertijd toch van een onbereikbare naïeve onschuld. Dat gevoel wordt versterkt door de kommerloze deuntjes die de bewegingen van het drietal spelers begeleiden: Polygoondeuntjes, bigbandmuziek van Duke Ellington & Ella Fitzgerald, stemmige pianomoppies.

De verloren gegane bar boven speelhol Schateiland op de schijnbaar blijvend aan verloedering ten prooi vallende Scheveningse pier is plaats van handeling voor een nostalgische theatervoorstelling van de fonkelnieuwe Haagse groep Firma MES. Waarom verlangen wij naar vroeger? Door Eric Korsten

In 1863 bracht Mendelssohn een bezoek een kuuroord Scheveningen. Het duingebied maakte hem depressief. De pier stond er toen nog niet. Het Wandelhoofd Koningin Wilhelmina, de eerste pier van Scheveningen, werd pas in 1901 geopend door Prins Hendrik. Na een brand in 1943 sloopten de Duitsers de pier, die sinds 1942 tot ‘Sperrgebiet’ was verklaard, door de palen waarop het bouwsel rust finaal door te zagen. Ze waren bang dat de pier een gemakkelijke landingsbaan voor een Engelse invasie zou zijn. Pas in 1959 begon de bouw van een nieuwe pier, iets noordelijker gelegen dan de oude. Met de opkomst van het massatoerisme en een door de wederopbouw snel om zich heen grijpende welvaart werd de pier al snel een attractie op zichzelf: een dagje Scheveningen annex dagje naar het strand was synoniem met flaneren op de mondaine pier. De sfeer van onbekommerde onbezorgdheid in die dagen is perfect vastgelegd in reeksen Polygoonjournaals. De loftrompetstekende stem van Philip Bloemendal is voor velen de verpersoonlijking van de verworvenheden van die tijd. Ook de films van cineast Bert Haanstra ademen diezelfde zorgeloosheid. In de meermalen bekroonde bioscoopdocumentaire ‘Alleman’ schetst hij een beeld van Nederland en de Nederlanders, die hij voor een deel met een verborgen camera observeerde in hun dagelijks bestaan en bezigheden. Haanstra liet het ongewone in het gewone en het gewone in het ongewone zien, op komische maar ook serieuze wijze. Veel kwaad steekt er niet in de landgenoten van de regisseur. Uit zijn ‘Alleman’ spreekt dan ook een zekere schalkse tevredenheid, een wereld waarin het positieve overweegt. Haanstra’s zwart-wit rolprenten, met name ‘Alleman’ (1963) en ‘De stem van het water (….)’ zijn voor Firma MES – een opmerkelijk nieuw Haags

‘Eb’ is een aaneenrijging van stemmige scènes die soms prettig haaks staan op de alledaagse realiteit. > Foto: Joris-Jan Bos

theaterinitiatief van jonge, net afgestudeerde professionele theatermakers – ankers voor hun eersteling ‘Eb’. Ze hebben bezit genomen van het terras bovenop het Schateiland, het casinoachtige speelhol voor kindervermaak. Het uitkijkplatform van veertig

meter hoog biedt zicht tot zeventien kilometer. Firma MES gebruikt het als vehikel voor rake prettig-nostalgische beschouwingen over de jaren vijftig en begin zestig. Want vroeger kon je nog echt lachen: Vadertje Drees, croquetbal, vlindermontuur, koelbox,

badminton op straat, de BMW Izetta, de hbs, vette chansons, de Selvera’s en Eddie Chirstiani. De Puch was toen nog net niet door hippies geclaimd. ‘Eb’ is een aaneenrijging van stemmige scènes die soms prettig haaks staan op de alledaagse realiteit. Vrijwel

Tijdloos Uit de voorstelling rijst een fijn gevoel voor de humor en de tijdloosheid die indertijd moet hebben geheerst, zoals bijvoorbeeld ook uit de films van Jacques Tati spreekt. Een gevoel dat doet denken aan een avondje Boulevard of Broken Dreams of soms weleens oprijst na een bezoekje aan Oerol of in een argeloze, ongedwongen confrontatie met straattheater. Dank zij Firma MES kunnen we ons een avondje laven aan onvervalst retrotheater. En dat nog wel op een van de iconen van de kustplaats. Een icoon waarvan het depressief makende verval sinds de jaren tachtig alom en al te duidelijk is aan te zien, maar een locatie die ook voor wonderlijke prachtplaatjes zorgt. Geld voor achterstallig onderhoud was begin jaren negentig niet voorhanden voor het wandelhoofd en in 1991 werd de pier dan ook overgenomen door Van der Valk – voor het symbolische bedrag van welgeteld 1 gulden. Er was hoop dat de vergane glorie weer zou keren, maar anno 2009 oogt het bouwsel nog immer armoedig. Mendelssohn zou er beslist niet voor uit zijn graf oprijzen. Ik zou desondanks zeggen: neem de kans te baat om de pier op te gaan, nu het nog kan. U krijgt er een kleinood in de vorm van een prachtige voorstelling op de koop toe. ‘Eb’ door Firma MES. >Tot 5 juli op de Scheveningse pier. Meer informatie: www.firmames.nl. Kaartverkoop via Theater aan het Spui: (070) 346 52 72. Concept en spel: Daan van Dijsseldonk, Roos Eijmers en Lindertje Mans. Concept en regie: Thomas Schoots. Coaching: Johan Doesburg.

Vette kluiven voor het Residentie Orkest Door Aad van der Ven

Het waren vette kluiven die het Residentie Orkest in de afgelopen twee weken kreeg toegeworpen. Na een overwegend Frans programma onder leiding van Ed Spanjaard (artistiek hoogstaand, hoewel niet alle noten op hun plaats stonden) en een paar luchtige stukken van Louis Andriessen plus een hoogstaande uitvoering van Berio’s ‘Requies’ (zeer kundig gedirigeerd door Sylvain Cambreling) stonden de musici plotseling weer met beide benen op de grond. Neeme Järvi was terug. De oude rot had het soort repertoire meegebracht dat orkestmusici overal ter wereld het liefst spelen: machtige symfonieën met breed uitwaaierende melodieën en magistrale climaxen, waarin iedereen zijn zegje kan doen. Brahms’ Eerste en Mahlers Zevende in dit geval. De resultaten liepen nogal uiteen. Wat

Mahler betreft, die uitvoering behoorde tot de beste prestaties van de combinatie Järvi-RO tot op heden. Snel, soms heel snel ging het, dat wel. Want het is de overtuiging van deze dirigent dat de concertpraktijk de grote romantische symfonieën steeds zwaarder en langzamer heeft gemaakt, waardoor ons beeld van die muziek al lang niet meer beantwoordt aan wat de componisten voor ogen hadden. Al valt daar best iets voor te zeggen, Järvi’s aanpak vormt niet altijd een overtuigende ondersteuning van zijn gedachten. Zo hebben we eens een uitvoering van een Bruckner-symfonie onder zijn leiding meegemaakt die monumentaliteit reduceerde tot vlotte muziek van het Oostenrijkse platteland. Maar in Mahler’s Zevende pakte dat heel anders uit. In een briljante uitvoering, die glansde in alle geledingen van het Haagse orkest, domineerden in deze symfonie nu eens energie en vitaliteit, geen neer-

slachtigheid en nadrukkelijkheid. Zwakke finale? Welnee. Als in een uitbundige carnavalsoptocht, feestelijk en uitdagend, trokken alle episodes voorbij. Maar ook de serene natuurstemming van het tweede en vierde deel kwam goed tot haar recht, evenals de Hoffmann-achtige spookachtigheid van het Scherzo. Järvi bewees behalve Mahler ook de Nederlandse muziek een dienst. Samen met de alt Margriet van Reisen kwam een mooi gedragen uitvoering van Diepenbrock’s lied ‘Die Nacht’ tot stand, een werk dat goed paste bij de symfonie van Mahler, waarvan het tweede en vierde deel allebei de titel ‘Nachtmusik’ dragen. Het RO nam met dit programma in het afgelopen weekeinde revanche voor de minder geslaagde concerten een week eerder. Want Järvi dirigeerde Brahms’ Eerste symfonie met de routineuze zorgeloosheid die wel vaker bij hem de boventoon voert. De inleiding, met de

obsederende paukenslagen, klonk weliswaar verrassend fris. Maar in het aansluitende Allegro nam een globale logheid bezit van het orkest. En die verdween niet meer. Zo kreeg Brahms een grove, prozaïsche uitvoering, even oppervlakkig als die van het Vioolconcert van Beethoven. Bij al zijn technisch meesterschap – smetteloze klank, intonatie om door een ringetje te halen – bleek de Bulgaars-Belgische violist Yossif Ivanov niet in staat dit concert leven in te blazen. Voor Ivanov reikt de muziek blijkbaar niet veel verder dan de krul van zijn fraaie viool. Misschien speelde ook de verstandhouding mee tussen een in zichzelf gekeerde solist en een vlotte dirigent, dat het eerste deel lusteloos klonk en dat het tweede in levenloze klankschoonheid verzandde. En dan de finale, gespeeld zonder vitaliteit in het ritme en variëteit in klank. De laatste abonnementsconcerten van

het seizoen waren dit. Maar er komt nog een after-party op de Hofvijver. Die is waarschijnlijk niet te versmaden. Want dàt moet Neeme Järvi worden nagegeven: ook voor festiviteiten met een laagdrempelige inslag stroopt hij zijn mouwen op. Niet alle musici uit het voormalige oostblok bewegen zich met een dergelijke flair door het pretpark waarin de klassieke muziek in deze streken af en toe verzeild raakt, wil zij niet voor elitair worden versleten. En als iets het Residentie Orkest – en vele anderen – angst inboezemt, dan is het dat laatste wel. Residentie Orkest onder leiding van Neeme Järvi, met Yossif Ivanov (viool). >Werken van Beethoven en Brahms. Gehoord: 29/5, Philipszaal. Residentie Orkest onder leiding van Neeme Järvi, met Margriet van Reisen (alt).>Werken van Diepenbrock en Mahler. Gehoord: 5/6. Philipszaal.

De eerste honderd dagen van de nieuwe Nicolaas Dinsdag 8 juni 2009 was voor Vincent Stikkolorum de dag met het gouden randje. Op die datum was hij honderd dagen lang eigenaar van Sportschool Nicolaas (Rijswijk), in 1938 opgericht door de bokser Jan Nicolaas. Vincent is modern, maar hij is vast van plan de oude tijden te laten herleven. Begin deze week formeerde hij zijn eigen wedstrijdteam. Allemaal boksers met ambitie. Team Nicolaas.

Marc

WK

Door Vilan van de Loo

“Ik ben er geleidelijk in gegroeid”, vertelt Vincent Stikkolorum. “De laatste maanden voor de overname werkte ik al mee. Ik had wel gedachten over wat ik op de eerste dag wilde doen, maar als je hard gaat, loop je jezelf voorbij. Ik wilde het goed doen. Daarvoor had ik tijd nodig. Ik wilde met aandacht werken en goed nadenken over wat ik wilde en hoe ik dat ging aanpakken”. In eerste instantie veranderde hij wat lestijden, nam parttime docenten aan, verlegde accenten en dacht, zoals altijd, aan boksen. Daar komt hij vandaan, dat is zijn passie, al heeft hij een sportschool waar inmiddels ook lessen zijn te volgen in uiteenlopende sporten als aerobics, jiu-jitsu en het hippe dans-fitness zumba. “Ik moet commercieel zijn”, zegt Stikkolorum bijna verontschuldigend. Dat is hij. Het resultaat? “Tien procent meer leden. Op dinsdag hangen ze hier uit het raam”. Dinsdag, dan staat op het rooster: fitness, conditietraining en jawel, boksen. Nadrukkelijk zegt Stikkolorum: “De mensen moeten zich hier thuis voelen, ik wil een goedlopende sportschool hebben. Boksen is mijn grote passie en liefde, daarin blijf ik ook bezig. Als ik me meer op de boksers kan gaan richten, is dat natuurlijk fantastisch. Recreantboksers zijn welkom. Maar mij persoonlijk gaat het vooral om de wedstrijden”. Wedstrijdervaring Dat zegt Vincent Stikkolorum met de nodige kennis. In 1992 was hij kampioen Zuid-Holland, dus hij heeft wel wat wedstrijdervaring. Hij weet wat het is, de wedstrijdwereld. Daar kwam ook Jan Nicolaas uit voort, die in 2001 op 89-jarige leeftijd overleed. Hij was een bokser wiens naam nog steeds ontzag afdwingt door het grote aantal partijen dat hij bokste en vaak won. Nicolaas was amateur, prof, herhaaldelijk kampioen van Nederland, en daarna begenadigd trainer van andere boksers. Nog steeds is hij aanwezig in de sportschool die hij in 1938 oprichtte: aan de muren hangen posters en foto’s met zijn afbeelding. Dat heeft Stikkolorum bewust zo gewild, traditie vindt hij mooi. Zeker in de bokswereld moet je het verleden in ere houden. Zeker het Haagse boksen is een schatkamer aan grote namen en boksscholen: Houwaart, de Haagse Directe, het boksen bij de Houtzagerij, de school van Leen Hoogenband en dan natuurlijk de onvergelijkbare school

<23

sport


Voor Vincent Stikkolorum gaat het vooral om de wedstrijden. > Foto: Mylène Siegers

van John Kristallijn. Daar kwamen grote wedstrijdboksers vandaan. Sinds afgelopen maandag bestaat dus het Team Nicolaas, onder leiding van Vincent Stikkolorum. Meer dan 21 boksers hebben zich aangemeld, al zal niet iedereen doorstromen naar een wedstrijd. Voor degenen die dat wel willen en kunnen, stelt Stikkolorum de doelen vast. Die zijn met opzet hoog gesteld: “Als je niet voor alles gaat, dan heb je niets”. Als uitleg: “Iedere jongen die dat in principe kan, moet kampioen van Nederland willen worden en naar de Olympische Spelen willen gaan”. Ambitie. Daarbij hoort begeleiding. “Krachttraining, techniek, tactiek, theorie, wedstrijdsparren, sparring

met opdracht, voeding”, somt hij op. Daarna komt een filosofisch verhaal over het verschil tussen trainen (“Je past dan gewoon je kennis toe”) en coachen (“Iemand die niet goed is, moet je beter kunnen maken. Daarvoor moet je ook een goede trainer zijn”), het belang van diploma’s en praktijkervaring en dan vertelt hij een spannende anekdote over Wim van Klaveren. Soms geeft hij iets prijs over zijn Team Nicolaas: “Er zit een jongen uit het Oostblok bij die meer dan honderd wedstrijden heeft gebokst”. Honderd dagen had Vincent Stikkolorum nodig om te komen waar hij nu is: aan de vooravond van grote veranderingen. Stikkolorum bokst nu twintig jaar bij

Nicolaas. Hij begon als jongen van veertien jaar; hij kreeg zelfs les van de oude bokser zelf. En daarvoor? “Mijn vader was gek van boksen. Hij leerde me stoten zetten. Ik was toen zes, zeven jaar. Zo kreeg ik het met de paplepel ingegoten”. Hier herhaalt zich de geschiedenis, want Vincents zoon Tijmen heeft zijn eigen bokshandschoenen, al is hij pas anderhalf jaar. “Als hij ze ziet, wil hij ze aan”, zegt Vincent Stikkolorum trots. Om er dan haastig aan toe te voegen: “Maar we laten hem vrij. Als hij balletdanser wil worden, vinden we het ook goed”. Meer lezen: http://www.sportschoolnicolaas.nl/

Het Nederlands voetbalelftal heeft zich al in een vroeg stadium geplaatst voor het WK in 2010. Toegegeven, de tegenstanders in deze kwalificatiereeks behoorden niet tot de elite van het topvoetbal, maar je plaatsen voor een eindronde blijft een prestatie. Nononsense coach Van Marwijk heeft de mannen er goed onder. De sfeer schijnt goed te zijn en er wordt al gesproken over finaleplaatsen en wereldtitels. We gaan het zien. Ook de hockeyers spelen in 2010 hun WK. Als alles goed gaat, wordt het toernooi in India gespeeld. Hockeyen in India is een fantastische ervaring. Vriendelijke mensen, enthousiaste supporters en een rijke historie. Hopen dat men er zich veilig voelt en de organisatie op tijd klaar is. De Haagse ogen zijn niet direct op het WK van 2010 gericht. Den Haag heeft zijn oog laten vallen op het WK van 2014 en zich bij de KNHB gemeld om het WK te mogen organiseren. Volgens ingewijden is het ADO-stadion dé plek waar het WK gespeeld moet worden. Het stadion voldoet inderdaad aan alle vereisten. Het is groot, maar niet té groot. De faciliteiten zijn geweldig en ook aan randvoorwaarden als bereikbaarheid en betrokkenheid van de bewoners wordt ruimschoots voldaan. Den Haag is per slot van rekening hockeystad bij uitstek en met een beetje duwen en trekken spreekt Den Haag in 2014 ook weer een woordje mee in de nationale competitie. Maar er zijn voor de organisatie van zo’n toernooi natuurlijk kapers op de kust. Amsterdam (Wagenaar Stadion) is er daar één van. Dat stadion zal echter ingrijpend verbouwd en uitgebreid moeten worden en de vraag is of zij dat tijdig voor elkaar krijgen. Door die uitbreiding verdwijnt namelijk een belangrijk broedgebied van de Noord-Hollandse kroet, dus dan weet je het in Nederland wel. Daarnaast heeft Utrecht zich ook bij de KNHB gemeld. In 1998 werd het WK ook al in Utrecht gehouden. Stadion Galgenwaard was toen het decor. Het was een ware happening destijds, maar ik zou zeggen: nu even achteraan sluiten. Voor Den Haag is het een uitgelezen mogelijkheid om zich als sportstad te profileren. Er is, maar dat geldt voor elke kandidaat-stad, nog één echte hobbel te nemen. Het WK hockey moet wel aan Nederland worden toegewezen. Maar gezien de warme banden tussen de KNHB en de Internationale Hockeyfederatie en de wijze waarop Nederland grote hockeyevenementen in het verleden altijd heeft georganiseerd, is die beslissing verworden tot een hamerstuk. Marc Delissen

24>

sport


Historische zege met grote Haagse inbreng Als underdog begon Nederland de openingswedstrijd tegen Engeland van het wereldkampioenschap Twenty20 in Londen. Het werd een historische wedstrijd, waarin een belangrijke rol was weggelegd voor de Haagse internationals. In het hol van de leeuw ging het Nederlandse team als sensationele overwinnaar van het veld, maar het zou niet voldoende zijn voor toernooioverleving. Door Eppo Ford

Twintigduizend cricketfans houden hun adem in. Nog één bal mag de Engelse bowler Stuart Broad werpen. Nederland heeft 161 runs. De score van Engeland was blijven steken op 162. Vooraf had niemand het Nederlandse team een kans gegeven, maar in de wedstrijd ontpoppen de Nederlanders zich tot waardige tegenstanders. Vooral HCCspeler Tom de Grooth stijgt boven zichzelf uit met een score van 49 runs, al deed Quick-speler Darron Reekers met 20 runs uit 13 ballen het ook goed. Eerder was HCC-speler Jeroen Smits al hoopvol in deze krant. “Cricket is onvoorspelbaar”, zei de aanvoerder en wicketkeeper van het Nederlands team, met het oog op deze zware ope-

Captain Jeroen Smits. > Foto: Creative Images

ningswedstrijd van het tweede wereldkampioenschap Twenty20. Stuart Broad (22), groot Engels proftalent van Nottinghamshire, ziet tegenover zich amateur Edgar Schiferli staan. Schiferli is speler van Quick, werkzaam bij de inktkiosk en één van de slechts vijfduizend Nederlandse cricketers. De spanning stijgt. De spelers van het Nederlandse team die vanaf de zijkant toekijken, leggen hun armen om elkaars schouders. De televisiecamera’s laten het gespannen en geconcentreerde gezicht zien van Schiferli. Broad neemt zijn aanloop en bowlt. Schiferli raakt de bal niet lekker, en de bal wordt met een duik onderschept door Broad zelf, waarna hij Schiferli probeert uit te werpen. Zijn worp is echter niet lekker en kan niet gevangen worden. Met gespreide armen lopen Schiferli en zijn partner, profspeler Ryan Ten Doeschate, de laatste run. Nederland wint en schrijft geschiedenis: voor het eerst wint het in een officiële wedstrijd van Engeland, het land waar de adel cricket bedacht in de achttiende eeuw en de sport tegenwoordig een heilige status heeft. Nota bene op Lord’s, de crickettempel in Londen waar sinds 1814 wedstrijden worden gespeeld. En dit terwijl een snelle af-

tocht van ex-HBS’er en profspeler Alexei Kervezee aan het begin van de Nederlandse batbeurt weinig goeds had beloofd. Totaalcricket ‘Engeland stort ineen en leidt één van zijn meest oneervolle cricketnederlagen ooit’, kopt de BBC op zijn website. “Het pure avontuurlijke spel dat de Nederlanders lieten zien, wordt het best duidelijk gemaakt door de vier zessen die ze sloegen. Engeland faalde er zelfs één te slaan”, aldus de BBC. ‘De Nederlanders spelen totaalcricket en Engeland capituleert’, kopt de Telegraph. Coach Andy Flower, in de Independent: “Ik denk dat we werden overklast in de tweede helft van de wedstrijd”. Na de wedstrijd toonden de Nederlandse spelers zich tijdens de persconferentie ook overrompeld door het resultaat. “Het is een grote overwinning, ik kan niet wachten tot de Nederlandse kranten uitkomen”, zei Jeroen Smits. “Het is een boost voor het Nederlandse cricket. We proberen ons te kwalificeren voor de laatste acht landen, en misschien de halve finales”. En grappend, voor als Nederland zich zou kwalificeren: “Het kost ons natuurlijk geld, want we moeten extra

Haaglandia op weg naar Topklasse Na veel vergaderen besloot de KNVB zaterdag dat vanaf het seizoen 2010 – 2011 twee nieuwe topklassen worden gevormd (zaterdag en zondag) met elk zestien clubs. Die Topklasse is voor Haaglandia/Sir Winston direct de doelstelling, maar dan is wel een plek bij de bovenste vier in de Hoofdklasse A noodzakelijk. Met de aankopen van de afgelopen weken hebben de Rijswijkers in elk geval goede papieren. Door Bert Tielemans

Oud-profs als Maikel Renfurm (Voorschoten’97), Dick Tijdeman (Neptunus) en Delano Hill (Hansa Rostock en Al Wakra, Qatar) kozen voor Haaglandia vanwege de sportieve ambities. Trainer Albert van der Dussen is zeer in zijn nopjes met zijn selectie voor het nieuwe seizoen. “Ik ben meer dan tevreden. In elke linie hebben we ons versterkt met spelers van uitstekend niveau. Hiermee moet het voor iedereen duidelijk zijn, wij willen naar de topklasse, niet meer en niet minder”. De algemene vergadering van de KNVB besloot zaterdag in grote meerderheid dat de Topklasse er na lang debatteren eindelijk komt. Vanaf het seizoen 2010 – 2011 strijden zestien zaterdag- en zestien zondagclubs in twee klassen om de hoogste eer in het amateurvoetbal. Daarmee staat direct ook de deur naar het betaald voetbal open via promotie naar de Jupiler League. Albert van der Dussen: “Komend seizoen promoveren er vier ploegen uit de Hoofdklasse A naar de Topklasse. Dat is dus gelijk onze doelstelling”. Defensief Afgelopen seizoen bleven de Rijswijkers steken op een derde positie in de eindrangschikking. Al voor de winterstop werd het kampioenschap verspeeld ondanks een geweldige tweede seizoenshelft. Albert van der Dussen: “Defensief waren we kwetsbaar. Ik wilde Teixera van ADO Den Haag er

Helaas voor captain Jeroen Smits en zijn team, zouden de Nederlanders enkele dagen later weer met beide benen op de grond worden gezet. De overwinning op Engeland, hoe historisch ook, zorgt niet voor overleving in het toernooi. Pakistan bleek een maat te groot, en pakte na het verlies tegen Engeland zijn enige kans om de volgende ronde te bereiken met beide handen aan. Nederland werd verpletterd met 175/5 tegen 93 all out.

Tennistitel na twintig jaar in Den Haag Negentien jaar geleden werd Mark Paul Burgersdijk lid van Leimonias. Het was in een periode dat de Haagse tennisvereniging net de 16de landstitel had binnengehaald. In de jaren erna was Leimonias vaak dicht bij het 17de kampioenschap, maar die kwam er pas afgelopen zondag in Apeldoorn. Een gesprek met aanvoerder Burgersdijk.

graag bij hebben, maar hij koos voor Scheveningen. Via keeperstrainer Lemmy Stevens kwamen we in contact met Delano Hill die in Qatar speelde, maar vanwege zijn gezin terug wilde naar Nederland. Een cadeautje voor ons”. De oud-prof Hill (34) brengt met meer dan driehonderd wedstrijden op het hoogste niveau een schat aan ervaring mee. In Nederland speelde Hill voor FC Den Bosch, RKC en Willem II, maar zijn topjaren kende hij in de Bundesliga bij Hansa Rostock. Na één seizoen Al Wakra in Qatar heeft hij veel zin in een avontuur in Rijswijk. Hill: “Albert van der Dussen had een goed verhaal, ze willen kampioen worden en dat vind ik altijd wel leuk”. Toch is er nog een reële kans dat de Rotterdammer uiteindelijk het shirt van Haaglandia niet zal aantrekken. “Een nieuw profavontuur sluit ik niet helemaal uit”, zegt Hill. “Als er ineens een interessante betaalde club komt dan ga ik wel met ze praten. Maar ik ben ook reëel. Ik ben niet meer de jongste en als er niks komt, speel ik bij Haaglandia en geef ik alles om kampioen te worden”. Sensatie Hagenaar Dick Tijdeman (25) komt in ieder geval naar Haaglandia. De bonkige, maar technisch begaafde spits moet de naar Leonidas vertrokken Brutil Hosé doen vergeten. Tijdeman genoot zijn voetbalopleiding bij Feyenoord en Excelsior en speelde de laatste jaren in Rotterdam bij Leonidas en Neptunus. Tijdeman: “Ik wilde graag een stapje hogerop en met Haaglandia speel je direct in de top van het amateurvoetbal”. Voor Albert van der Dussen is Dick Tijdeman een welkome versterking in zijn selectie: “Die jongen kan hier een sensatie worden. Hij moet tien kilo afvallen en topfit worden, maar met zijn spel past hij perfect bij ons”. De aanvaller zelf is in ieder geval overtuigd van zijn kwaliteiten en kijkt met vertrouwen naar het komende seizoen: “Voor mij is het sim-

vrije dagen nemen”. “Het is een dag waar we enkele jaren geleden alleen van konden dromen”, aldus Man of the Match Tom de Grooth. “Ik probeerde gewoon mijn eigen spel te spelen. En het werkte. Ik denk dat we vandaag het veld op gingen om dapper cricket te spelen en Engeland een beetje te laten zweten”. De Engelse teamcaptain Paul Collingwood was uiteraard teleurgesteld. “Het is best zwaar om te accepteren, om eerlijk te zijn”. Over het spel: “We gaven ze behoorlijk wat vrijheid. Ze renden beter dan wij.(…) We hadden een aantal kansen om de wedstrijd te winnen, maar we pakten ze niet. Mijn complimenten voor Nederland. We zijn verslagen door het betere team vanavond”.

Hier heb je lang op gewacht. “Inderdaad. In al die jaren heeft Leimonias niet één keer de landstitel gepakt. In mijn tijd als speler niet, en ook als coach steeds weer net niet. Dat het nu eindelijk is gelukt, maakt deze prijs natuurlijk extra mooi”. Is het kampioenschap uitgebreid gevierd? “Zondag hebben we de cup, een kolossaal ding, in ontvangst genomen en hebben we de titel met het team in Apeldoorn gevierd. Later zijn alle clubmensen ingelicht en hebben we het feestje voortgezet in ons eigen clubhuis in Den Haag. Redelijk bescheiden, hoor. Geen uitgebreide huldiging. Dat past niet bij deze vereniging”. Kwam de titel als een verrassing? “We begonnen niet al te best in de Eredivisie. Ik zou destijds nooit hebben geloofd dat we kampioen zouden worden. Vanaf de play-offs begon het te draaien en kwam het gevoel dat we zeker tot de kanshebbers behoorden”. Haaglandia/Sir Winston-trainer Albert van der Dussen.>Foto: Bert Tielemans

pel. Presteer je dan speel je, anders niet. Het speltype van Haaglandia bevalt me. Was dit een counterploeg geweest dan heb ik hier niks te zoeken, maar ik kan me vinden in het concept dat de trainer voor ogen heeft. Bovendien, ik kan op meerdere posities in de aanval uit de voeten, dus de bank vrees ik zeker niet”. Behalve Hill en Tijdeman komt ook oud-prof (Sparta, NEC, St. Mirren) Maikel Renfurm terug. Na een minder succesvolle periode bij Haaglandia speelde hij enkele jaren bij Voorschoten ’97. Albert van der Dussen: “Ik

dacht dat hij zou stoppen, dus Maikel is een verrassing voor mij. Maar hij bleek nog veel ambitie te hebben en wil zich rehabiliteren bij Haaglandia. Hij werd hier ooit weggestuurd, maar het verleden telt voor mij niet. Hij heeft ambitie en ervaring en kan op de linkerkant uitstekend uit de voeten. Met Renfurm en Tijdeman halen we scorend vermogen die we kwijt zijn geraakt met het vertrek van Bram van der Berg en Brutil Hosé. In het voetbal is niks voorspelbaar, maar als ik nu naar de spelers kijk dan zie ik een selectie die ideaal is voor de Topklasse”.

De laatste drie jaar strandde Leimonias telkens in de play-offs. Wat heeft dit seizoen de doorslag gegeven? “Ik stelde mezelf zondagavond exact dezelfde vraag. Ik denk namelijk dat we niet beter zijn dan in het vorige seizoen. De afgelopen twee jaar waren we nog tevreden met een finaleplek. Nu wilden we meer dan dat. De derde finale moest en zou gewonnen worden. Dat heeft het verschil gemaakt, denk ik”. Volgend jaar play-offs in Den Haag? “Dat is nog niet helemaal zeker. We hebben als landskampioen het recht daartoe, maar daar is wel een hele organisatie voor nodig. Ik ben van mening dat we deze kans moeten grijpen”.

sport


Rico Kogeldans verkast naar ARC

‘Ik heb mijn moeder beloofd te slagen in het profvoetbal’

Rico Kogeldans (in het rood) in actie. > Foto: Creative Images

Zijn ultieme droom om te slagen in het betaalde voetbal lijkt verder weg dan ooit. Rico Kogeldans (21) verhuist van TONEGIDO naar ARC. Het heeft iets weg van vluchten uit de Haagse regio. Door Jimmy Grondstra

“In de Molenwijk ben ik opgegroeid. Had een onbezorgde jeugd waarin voetbal centraal stond. Er werd goed voor me gezorgd door het hele gezin. Mijn ouders, drie zussen en nog een broer zorgden ervoor dat ik, als één na jongste van het gezin, niets tekort kwam. Mijn oom, Orlando Winter, nam me mee naar mijn eerste voetbalvereniging Tedo. Na een paar maanden werd ik al gescout door Hans Zonneveld van Sparta. Op vijfjarige leeftijd! Sparta leek me een leuke club, maar vooral door de reacties om me heen, besefte ik dat deze club iets meer betekende dan zomaar een voetbalclub. Een club uit het betaalde voetbal wilde een vijfjarig jochie, dat nog maar net aan voetballen deed, naar zich toe halen. Dat betekende wat voor ons gezinnetje”. “Ik heb tien jaar bij Sparta gespeeld voordat ik de overgang naar Feyenoord maakte. Als jeugdvoetballer was ik een moeilijk mannetje. Luisterde niet naar de meeste trainers. Het kwam vaak voor dat ik door de club een leeftijdklasse hoger werd gezet in de hoop dat de omgang met oudere jongens mijn mentaliteit zou veranderen. Dat ging in de A-jeugd helemaal mis. Michel Langerak was mijn trainer, maar die zag het klaarblijkelijk niet in me zitten. Ik zat bij de Nederlandse selectie onder zeventien jaar, terwijl ik bij Sparta op de bank terecht kwam. Vond dat vreemd en onacceptabel. Kon daar niet mee omgaan. In die periode werd mijn moeder ernstig ziek, wat vaak bepalend was

voor mijn humeur bij Sparta en mijn omgang met trainers. Ik werd teruggezet naar de B-jeugd, waar ik Edwin Vurens (volgend seizoen ook zijn trainer bij ARC, red.) als trainer kreeg. Deze coach wist wel wat goed voor me was. Vurens wist hoe hij me als speler moest gebruiken. Toch ging het dat seizoen helemaal fout. We speelden een belangrijke wedstrijd tegen TOP Oss. We moesten winnen om kans te houden op de titel. De gemoederen waren verhit. Op een gegeven moment pakte de trainer van TOP één van mijn medespelers bij de keel. Zonder na te denken ben ik naar die trainer toegelopen om hem een klap te verkopen. Ik wilde opkomen voor mijn teamgenoot. Het was voor Sparta de bekende druppel. Ik kon vertrekken”. Belofte “Via mijn zaakwaarnemer Edward Burleson kwam ik bij de A1 van Feyenoord terecht. Henk van Stee was leider en in Henk Fräser had ik eindelijk een trainer die het volste vertrouwen in me had. Ik kwam als negentiende man bij de selectie. Moest me nu waar gaan maken. Ik beschouwde het als een nieuwwe start. De A1 had toen een goede lichting met spelers als De Guzman, Vincken en Zuiverloon. Dus het zou moeilijk worden om een basisplek te veroveren in dit elftal. Met dank aan Fräser werd ik de eerste spits. Dat seizoen verliep redelijk. Het daaropvolgende jaar in de A verliep een stuk minder. In november kwam mijn moeder te overlijden. Ik wilde niet meer voetballen en niet meer naar school. Had nergens meer zin in en wilde ook weg bij Feyenoord. Henk Fräser heeft me toen wakker geschud. Hij vond dat ik de belofte aan mijn moeder om profvoetballer te worden, moest nakomen. Na de winterstop had ik een sterke periode en deed ik ook vaak met

het tweede mee. Zelfs het Spaanse Real Valladolid wilde me destijds hebben, zó goed ging het met me in die periode. Maar Feyenoord gaf aan dat ik in het volgende seizoen de kans zou krijgen om in het eerste te spelen. Dat bleek achteraf allemaal kletspraat. Onder Arnold Scholten kwam ik in het tweede elftal weinig aan bod. Wanneer de eerste spits geblesseerd raakte, koos Scholten altijd weer voor een middenvelder. Ik zat voor spek en bonen op de bank. Men vertelde me dat ik nog harder moest werken. Dat heb ik ook geprobeerd. Maar als je iedere keer weer op de bank belandt, ben je daar snel klaar mee. Had ook telkens het idee dat ik moest opboksen tegen mijn ‘onhandelbare’ imago”. “Na Feyenoord volgde ADO Den Haag. Met Wiljan Vloet kreeg ik, na Langerak en Scholten, opnieuw met een trainer te maken die het niet in me zag zitten. In het tweede elftal draaide ik aardig mijn wedstrijdjes mee. Maar ik kreeg van Vloet maar geen kans in het eerste. Henk Fräser kon ook niet uitleggen waarom ik niet speelde. Er waren zelfs fans die aan Vloet vroegen waarom Kogeldans niet mee mocht doen. De trainer gaf aan dat ik eenzelfde soort spits was als Hans van de Haar en dat hij op dat moment net even beter was. Van de Haar werd geschorst en uit de reacties van veel spelers (“Maak je borst maar nat”), bleek dat mijn debuut er toch echt aan zat te komen. Hij koos echter voor Immers, dat was een klap in mijn gezicht. Ondanks alles werd ik, met mijn amateurcontract, wel gezien als een volwaardig A-selectielid. Maar aan het einde van het seizoen kwam ik niet in aanmerking voor een contract". “Bij TONEGIDO heb ik het afgelopen seizoen moeizaam gedraaid. Niet naar mijn kunnen gespeeld. Ik wilde me

maar al te graag in de kijker spelen, maar heb niet constant genoeg gepresteerd. Het begin van de competitie was goed, maar in de maand november zakte ik weer verder terug. Ik had nog maar weinig plezier in het voetbal. Dat ik toch nog topscorer werd met twaalf doelpunten kwam doordat ik me na de winterstop herpakte en vervolgens een redelijke nacompetitie speelde. De pers maakte ervan dat ik uitzonderlijk goed speelde, maar daar ben ik het absoluut niet mee eens. De promotie naar de Hoofdklasse is mooi. Misschien dat ik was gebleven als Schaap ook bij TONEGIDO had bijgetekend”. Testwedstrijden “Er waren wat geruchten in de wandelgangen dat enkele BVO’s interesse zouden hebben. Ik hoorde namen als Haarlem en FC Den Bosch. Maar halve interesse is géén interesse. Bij RBC heb ik nog wat testwedstrijden gespeeld. Dat ging erg goed. Ik scoorde, gaf wat assists. Iedereen dacht dat ik wel een contract aangeboden zou krijgen. Ik mocht wel blijven, maar dan wel in het tweede elftal. En zonder vergoeding! Luister, ik heb een huisje, een vriendin en in december verwachten we een kleine. Dan kan ik het me niet veroorloven om gratis bij RBC te gaan voetballen”. “Excelsior Maassluis leek me een mooie club om naartoe te verhuizen. Maar ze degradeerden een paar weken terug naar de eersteklasse. Ik wilde sowieso in de Hoofdklasse uitkomen om ‘in the picture’ te blijven. Het wordt dus ARC uit Alphen aan den Rijn, waar Edwin Vurens komend seizoen trainer is. Geen onbekende voor me. Natuurlijk hoop ik nog steeds op de overstap naar het betaalde voetbal. Daarom wil ik komend seizoen wel wat laten zien bij ARC. Ik krijg daar een vrije rol als schaduwspits. Dat ligt me wel”.

<25

Rentree Boogerd tegen eigen broer Vorig jaar was hij nog aanwezig om zijn broer Rini aan te moedigen, maar vrijdagavond stapt Michael Boogerd tijdens de Ronde van het Statenkwartier zelf weer op de fiets. De Hagenaar verheugt zich erop om in zijn stad weer eens aan een wedstrijd deel te nemen. Aan het eind van het vorige wielerseizoen besloot Boogerd te stoppen als beroepsrenner. Nu maakt de Hagenaar vrijdag zijn rentree, waarin hij het uitgerekend opneemt tegen Rini Boogerd. “Dat ik in een wedstrijd rijd met én tegen mijn broer Rini maakt het nog specialer”, aldus Michael Boogerd. “Een familiereünie op de racefiets! Bovendien is de wielerronde van het Statenkwartier een wedstrijd achter de derny, een soort brommer die werkt als gangmaker, waarbij de snelheden tot boven de zestig kilometer per uur kunnen oplopen. Dat is altijd geweldig om te doen en spectaculair voor het publiek om te zien”. De renners beginnen middenin het Statenkwartier op het Frederik Hendrikplein aan een parcours dat volledig is geasfalteerd. Het is vrij van drempels en vluchtheuvels, uniek voor een ronde door de stad. Na de start komen de renners langs het Gemeentemuseum en het Museon, waarna gefinisht zal worden op het Frederik Hendrikplein.

Tip 5 Ook komende week staan er interessante sportevenementen op de agenda. Den Haag Centraal maakte voor u een kleine selectie. Wat valt er allemaal te doen, zien en beleven?

Ronde van het Statenkwartier > Deze jaarlijkse wielerronde bevat een speciaal tintje: Michael Boogerd neemt het op tegen zijn eigen broer Rini. Vrijdag 12 juni, 19.30, start en finish: Frederik Hendrikplein. ADO – Amsterdam Pirates >ADO heeft de punten hard nodig, en kan de nodige steun gebruiken tijdens de lastige thuiswedstrijd tegen koploper Amsterdam Pirates. Zaterdag 13 juni, 14.00, Leen Volkerijkstadion, Dedemsvaartweg. Storks – Spikes >De softballers van Storks hadden zaterdag goede zaken kunnen doen door DeMo EHS (nummer twee) te verslaan, maar de ploeg kwam niet verder dan 3-6 en 8-5. Zaterdag de ontmoeting met Spikes, dat inmiddels stevig aan kop gaat in de Hoofdklasse. Zaterdag 13 juni, 14.00, Sportpark Kijkduin, Machiel Vrijenhoeklaan. VCC – HCC>HCC is de laatste weken op stoom. Achtereenvolgens moesten Quick (Twenty20), VRA en Hermes DVS het ontgelden. Misschien dat Voorburg CC een einde kan maken aan deze reeks. Zondag 14 juni, 11.00, Groene Zoom 20. Quick – Hermes DVS>Koploper Quick neemt het op tegen Hermes DVS, de nummer vijf van de ranglijst. Zondag 14 juni, 11.00, De Savornin Lohmanlaan.

26>

service

Theater Muziek Evenementen vrijdag 12 juni

zaterdag 13 juni

09.00 Buitenhof > ‘Celebrate Love and

09.00 Beach Resort Kijkduin > ‘Biënnale

Passion’. Compilatie in zand van sculpturen van Gustav Vigeland, waarin de levenscyclus van de mens wordt weegegeven, van wieg tot graf. Bouwperiode. Gratis. www.zandacademie.nl 09.00 Lange Voorhout > ‘Den Haag Sculptuur 2009 > Goden en Titanen’. Gratis toegankelijke beeldententoonstelling op het prachtige Lange Voorhout met werk van de Mexicaanse kunstenaar Javier Marín onder de titel Goden en Titanen. Gratis. www.denhaagsculptuur.nl 09.00 Scheveningen > ‘Int. Sandsculpture Festival’. Middeleeuws megakasteel geheel uit zand van 30 meter lang, 15 meter breed en 8 meter hoog gemaakt door mastercarvers uit de hele wereld. Gratis. www.agenda-scheveningen.nl 10.00 Madurodam > ‘Sesamstraat in Madurodam’. € 14,50; jeugd 10,50. www.madurodam.nl 18.00 Bierkade > ‘Jazz'in de gracht’. Swingende jazz vanaf boten die door de Haagse grachten varen. Tot 22.00 uur. Gratis. www.ooievaart.nl 18.00 PopHotSpot (Grote Markt) > ‘Latin Heats The Hague’. Met Tres Dos, Trafassi en Samba Soul met Lillian Vieira. Gratis. www.thehaguefestivals.com

Kijkduin - Echo's van de zee’. Internationale kunstmanifestatie met glas-, lichten natuurbeleving. Gratis. www.biennalekijkduin.nl 09.00 Buitenhof > ‘Celebrate Love and Passion’. Compilatie in zand van sculpturen van Gustav Vigeland. Gratis. www.zandacademie.nl 09.00 Lange Voorhout > ‘Den Haag Sculptuur 2009 > Goden en Titanen’. Gratis toegankelijke beeldententoonstelling op het prachtige Lange Voorhout. Gratis. www.denhaagsculptuur.nl 09.00 Scheveningen > ‘Int. Sandsculpture Festival’. Middeleeuws megakasteel geheel uit zand van 30 meter lang, 15 meter breed en 8 meter hoog. Gratis. www.agenda-scheveningen.nl 10.00 Badhuisstraat Scheveningen > ‘Jaarmarkt’. Gratis. 10.00 Madurodam > ‘Sesamstraat in Madurodam’. € 14,50; jeugd 10,50. www.madurodam.nl 10.30 Scheveningen Haven > ‘Vlaggetjesdag Scheveningen’. Gratis. www.vlaggetjesdag.com 12.30 Kloosterkerk > ‘Kerkenpad - Vivaldi en Bach’ New Dutch Academy Chamber Soloists. Een ontroerend vocaal meesterwerk ontstond toen Antonio Vivaldi de Stabat Mater-tekst op muziek zette. Tot 13.30 uur. € 22,50. www.kloosterkerk.nl 13.00 Den Haag > ‘Een rode draad’. Driehonderd stadsgenoten zullen in het rood gestoken letterlijk een rode draad door de straten van Den Haag vormen. De 3 km lange route wordt omgetoverd tot catwalk door deze over de gehele route rood te schilderen. Gratis. www.eenrodedraad.nl

> ‘Allegria’. Een dinner show met zang, muziek (van o.a. Jan Vayne) en magie terwijl u geniet van een 4-gangen diner. € 55,-. www.entrada-restaurants.nl 20.00 ClubBazart > ‘NK Grunten’. De oerkreet van de metal! www.bazart.nl 20.00 Duitse Evangelische Kerk > ‘Anne Frank herdacht’ Residentie Kamerkoor. Op de dag (12 juni 1929) dat Anne Frank haar tachtigste verjaardag zou hebben gevierd, staat Festival Classique stil bij haar leven. € 22,50. www.evangelischekirche-denhaag.nl 20.00 Regentenkamer > ‘Purejazz Vintage Sessions’. Kansas City After Dark met Michael Varekamp (cornet, vocaal), Eelco van Velzen (trombone), David Lukács (saxofoon, klarinet), Harry Kanters (piano), Vincent Kuijper (bas) en Onno de Bruijn (drums). € 7,50. www.regentenkamer.nl 20.00 Theater De Regentes > ‘Eindpresentatie DansPlan’. € 12,-. www.deregentes.nl 20.15 Koninklijke Schouwburg > ‘Romeo en Julia’ het Nationale Toneel. € 16,- t/m 24,UITpas 14,50 t/m 22,50. www.ks.nl 20.30 Theater PePijn > ‘PePijn Cabaret dagen’. Brukx en Kempen. € 12,- UITpas 11,-. www.theater-pepijn.nl 21.00 Lokaal Vredebreuk > ‘Suez Rats’. Poprock. Gratis. www.lokaalvredebreuk.nl 21.30 Haags Pop Centrum > ‘HPC's Muziekcafé’. Spawnkill (electropunk) en Cow (polderock). Gratis. 22.00 Muziekcafé de Paap > ‘Live in de Paap’. Subway. Gratis. www.depaap.nl 23.00 Café de Pater > ‘Jazzavond’. Namyuol cho jazz. Aansluitend jazzsessie. Gratis. www.patermuziek.nl 23.30 Hofvijverpodium > ‘FC bij nacht’. Arthur en Lucas Jussen bezorgen u een onvergetelijke belevenis met betoverende pianomuziek op het schitterend verlichte hofvijverpodium. Tot 0.30 uur. € 20,-. www.festivalclassique.nl

13.00 Gevers Deynootplein Scheveningen

> ‘Wijn op het Plein’. Op het Gevers Deynootplein voor het Kurhaus staan wereldwijnen en hapjes gereed voor liefhebbers. Tot 20.00 uur. www.agenda-scheveningen.nl 14.30 Kooman's Poppentheater > ‘Koeskoes’ Koomans Poppentheater. Koeskoes en Wasco doen samen mee aan een kookwedstrijd. Guy de Lepelaer zorgt er voor dat niemand vals speelt. € 9,50 UITpas 8,50; jeugd 7,-. www.koomanspoppentheater.nl

> Foto: Pan Sok

19.00 La Galleria Boulevard Scheveningen


cert’ Nederlands Theaterorkest. Dat musiceren competitie in mensen kan losmaken, is te zien en te horen in dit concert. Oud-Lama Tijl Beckand doet verslag. Tot 16.00 uur. € 10,-. www.festivalclassique.nl 16.00 PopHotSpot (Grote Markt) > ‘Paard meets Grote Markt’. Met Declan de Barra, Drive like Maria, Creature with The Atom Brain, Polar Exploration Ship en Ella Bandita. Gratis. www.thehaguefestivals.com 16.30 Kloosterkerk > ‘Orgelwandeling’. Onderweg hoort u twee concerten op de bijzondere orgels van de Kloosterkerk en de Oud-Katholieke Kerk. Tot 18.30 uur. € 12,50. www.kloosterkerk.nl 16.30 Oud-Katholieke Kerk > ‘Kerkenpad - Pärt’. Een ouder die afscheid moet nemen van zijn kind. Met concentratie en verstilling brengt Arvo Pärt dit gegeven in zijn 'Stabat Mater' tot uitdrukking. De cellosuite van Bach vult pärt's 'Stabat Mater' prachtig aan. Tot 17.30 uur. € 22,50. denhaag.okkn.nl 17.00 Nieuwe of Littéraire Sociëteit De

Witte > ‘De onbekende Mendelssohn 1’. De Russische pianiste Hanna Shybayeva (woonachtig in Den Haag) waagt zich aan een pianokwartet en een pianoconcert met versterking van bevriende musici. Tot 18.00 uur. € 17,50. www.societeitdewitte.nl 18.00 Regentenkamer > ‘Jazzconcert’. Jazzmuziek. Rob van Kreeveld (piano), Sjoerd Dijkhuizen (tenor sax), Anton Drukker (bas) en Arnoud Gerritse (drums). Gratis. www.regentenkamer.nl 19.30 Hofvijverpodium > ‘Dido & Aeneas’ Haags Toonkunstkoor, Collegium Musicum Den Haag. Purcells eenakter met onvergetelijke aria’s speelt in het oude Carthago, aan de Middellandse Zee. Natuurlijk komt Aeneas aan per schip. Tot 20.30 uur. € 20,-. www.festivalclassique.nl 20.15 Koninklijke Schouwburg > ‘Romeo en Julia’ het Nationale Toneel. € 16,- t/m 24,UITpas 14,50 t/m 22,50. www.ks.nl 20.30 Korzo5HOOG > ‘ARTEZ Dansacademie Arnhem - Eindpresentaties’. Opleiding danser. € 10,-. www.korzo.nl 20.30 Theater PePijn > ‘PePijn Cabaretda gen’. Olaf & Jasper, Trio Cor Nuiten. € 12,- UITpas € 11,-. www.theater-pepijn.nl 21.00 Duitse Evangelische Kerk > ‘Anne Frank herdacht’ Residentie Kamerkoor. Op de dag (12 juni 1929) dat Anne Frank haar tachtigste verjaardag zou hebben gevierd, staat Festival Classique stil bij haar leven. € 22,50. www.evangelischekirche-denhaag.nl 21.00 Haags Historisch Museum > ‘De onbekende Mendelssohn 2’. Een kleurrijke episode uit de Nederlandse muziekgeschiedenis. Die staat centraal in dit liederenprogramma van de sopraan Franciska Dukel. Zij zingt liederen van Felix Mendelssohn en Johannes Verhulst. Paul Komen begeleidt haar op een 19e-eeuwse vleugel. Tot 20.30 uur. € 17,50 (incl. toegang museum). www.haagshistorischmuseum.nl 21.00 Kapperszaak Haagsche Kopjes > ‘Knippen & Scheren’. Humoristisch en erotisch getint klein menselijk drama tussen twee gaymannen met vrolijke jaren zeventig muziek. € 12,50. www.rozezaterdag.com 21.00 Lokaal Vredebreuk > ‘Danslokaal’. Johnito draait door. Te gast is dichter, singer-songwriter en culturele duizendpoot Alex Franken over zijn bundel Gratis. www.lokaalvredebreuk.nl 21.00 Murphy's Law > ‘Live latin jazznight’. David Barker trio. Gratis. www.murphysjazz.nl

14.30 Oud-Katholieke Kerk > ‘Kerkenpad

21.00 Nieuwe of Littéraire Sociëteit

- Boccherini’ New Dutch Academy Chamber Soloists. Boccherini componeerde een 'Stabat Mater' voor solosopraan en strijkkwintet. Hij maakte er kamermuziek van, in plaats van plechtstatige kerkmuziek. Tot 15.30 uur. € 22,50. denhaag.okkn.nl 15.00 Bierkade > ‘Jazz'in de gracht’. Swingende jazz vanaf boten die door de Haagse grachten varen. Tot 22.30 uur. Gratis. www.ooievaart.nl 15.00 Hofvijverpodium > ‘Kindervoetbalcon

De Witte > ‘FC Talent > piano’. Beethoven's 'Diabelli Variaties' is een monumentaal werk met humor, tragiek, diepgang en levensvreugde. Tot 22.00 uur. € 17,50. www.societeitdewitte.nl 21.30 Haags Pop Centrum > ‘HPC's Muziekcafé’. zoukh (progressieve rock) en Craptellica (Metallica covers). Gratis. www.haagspopcentrum.nl 22.00 Muziekcafé de Paap > ‘Live in de Paap’. Slither. Gratis. www.depaap.nl 23.00 Café de Pater > ‘Reggae sessie met

Zappostar’. Gratis. www.patermuziek.nl 23.00 Hofvijverpodium > ‘1001 Nacht’

Residentie Orkest. Als de nacht valt, speelt het Residentie Orkest een van de kleurrijkste stukken uit het orkest repertoire: 'Sheherazade' van Nikolai Rimski-Korsakov. Geïnspireerd op de verhalen uit duizend-en-één-nacht. Met teksten van Hafid Bouazza. Tot 0.00 uur. € 25,-. www.festivalclassique.nl 23.00 Paard van Troje > ‘STUG!’. Dj's Dave Ellesmere, Stefano Richetta, Bart van Rijn & Fabio. € 7,-. www.paard.nl

zondag 14 juni 09.00 Beach Resort Kijkduin > ‘Biënnale

Kijkduin - Echo's van de zee’. Gratis. www.biennalekijkduin.nl 09.00 Buitenhof > ‘Celebrate Love and Passion’. Compilatie in zand. Gratis. www.zandacademie.nl 09.00 Lange Voorhout > ‘Den Haag Sculptuur 2009 > Goden en Titanen’. Gratis toegankelijke beeldententoonstelling op het prachtige Lange Voorhout. Gratis. www.denhaagsculptuur.nl 09.00 Scheveningen > ‘Int. Sandsculpture Festival’. Middeleeuws megakasteel. Gratis. www.agenda-scheveningen.nl 10.00 Lange Voorhout > ‘Antiek-, Curiosaen Boekenmarkt’. Gratis. www.denhaag.com 10.00 Madurodam > ‘Sesamstraat in Madurodam’. € 14,50; jeugd 10,50. www.madurodam.nl 10.00 Wijkpark Transvaal > ‘Stoffenbeurs Mode & Interieur’. Gratis. www.stoffenbeurs.nl 11.00 Haags Historisch Museum > ‘De onbekende Mendelssohn 3’ Trio Luscinia. Vergeten parels van Mendelssohn en een boeiende presentatie over hem in Den Haag met fraaie tekeningen van zijn hand. Tot 12.30 uur. € 15,- (incl. toegang museum). www.haagshistorischmuseum.nl 11.00 Koninklijke Schouwburg > ‘Peutermeezingconcert’ De Zingende Harp. Zingen met je kinderen? Iedereen is welkom op Festival Classique. Voor kinderen van 2 tot 6 jaar en hun ouders een knus programma met oud-Hollandse kinderliedjes. Tot 11.45 uur. € 7,50. www.ks.nl 11.00 Spuiplein > ‘De Nieuwe Haagse School busexcursie’. Aanmelden via [email protected] of 06-54773779. Doorgang vanaf 20 personen. Tot 13.00 uur.€ 15,-. www.denieuwehaagseschool.nl

12.00 Binnenstad Den Haag > ‘Ut Haags

Notûh Festival’. Optredens van vele harmonieën, big bands, fanfares, big bands, Egeländer kapellen, Klezmer- en big bands rondom de Grote Kerk. Presentatie Gregor Bak. Organisatie > de Haagse Federatie van Muziekgezelschappen. Tot 18.00 uur. Gratis. www.uthaagsnotuhfestival.nl 12.00 Hofvijverpodium > ‘Oranjeconcert’ New Dutch Academy. Reinildis van Ditzhuyzen vertelt alles over het achttiende-eeuwse hofleven bij de Oranjes, waar muziek een grote rol speelde. Tot 13.00 uur. € 20,-. www.festivalclassique.nl 12.00 Podium Vocale > ‘Friese liederen’. € 7,-. www.podiumvocale.nl 12.00 Pulchri Studio > ‘Solo 1’. Arno Piters presenteert zich met een solorecital voor klarinet. Tot 13.00 uur. € 10,-. www.pulchri.nl 12.00 Wijk Regentes/Valkenbos > ‘Den Haag Helpt Beurs’. Informatiebeurs over gemeentelijke financiële regelingen voor mensen met een laag inkomen. Op het Newtonplein. Tot 17.00 uur. Gratis. www.denhaaghelpt.nl 13.00 Gevers Deynootplein Scheveningen

> ‘Wijn op het Plein’ Op het Gevers Deynootplein voor het Kurhaus staan wereldwijnen en hapjes gereed voor liefhebbers. Tot 20.00 uur. www.agenda-scheveningen.nl 13.30 Draf- en Renbaan Duindigt > ‘Draverijen en rennen’. Paardensport. Grote Sprinters-prijs (ren), Gouden Stakes (draverij). €7,-/65+ 5,-/t/m 17 jr gratis. www.renbaanduindigt.nl 13.30 Koninklijke Schouwburg > ‘De keuze van Daniel Hope’. Vioolrecital van de veelzijdige violist Daniel Hope en zijn vaste pianist Sebastian Knauer. Een origineel programma met swingende en nostalgische songs van Gershwin, de 'Derde vioolsonate' van Grieg en een kleurrijke suite van De Falla. Tot 14.30 uur. € 22,50. www.ks.nl 14.00 Koninklijke Schouwburg > ‘Peutermeezingconcert’ De Zingende Harp. Zingen met je kinderen? Iedereen is welkom op Festival Classique. Voor kinderen van 2 tot 6 jaar en hun ouders een knus programma met oud-Hollandse kinderliedjes. Tot 14.45 uur. € 7,50. www.ks.nl 14.30 Haags Historisch Museum > ‘Indië & Couperus’ Residentie Bachkoor. Tot 15.30 uur. € 47,50 (serie Couperus). www.haagshistorischmuseum.nl

Zaterdag staat de band Polar Exploration Ship op de PopHotSpot (Grote Markt). Andere artiesten zijn: Declan de Barra, Drive like Maria, Creature with The Atom Brain en Ella Bandita.>Foto: Marcel Kentin

service


15.00 Het Zeeheldentheater > ‘Azirba’ Briza.

Een Hollands meisje Anna Marushka, slaat over boord en spoelt aan op het mysterieuze eiland Azirba. € 6,-. www.zeeheldentheater.nl 15.00 Hofvijverpodium > ‘Holland-Amerika’ Marinierskapel der Koninklijke Marine, Boom Chicago. Dit concert voor het hele gezin bewijst dat klassieke muziek en humor heel goed samengaan. Tot 16.00 uur. € 20,-. www.festivalclassique.nl 15.00 Korzo 5 hoog > ‘Dancing by Daylight’. Daglicht, dans, eten en drinken, muziek en verrassende ontmoetingen op de zondagmiddag. € 10,- UITpas 8,50. www.korzo.nl 15.00 PopHotSpot (Grote Markt) > ‘North Sea Jam’. International BreakDance Battle. Gratis. 15.00 Pulchri Studio > ‘Solo 2’. Een spannende dialoog tussen beeldende kunst en muziek. Die staat centraal in dit optreden van de gitarist Johannes Möller. Hij speelt in Pulchri Studio, in de zaal waar de tentoonstelling 'Queerulanten' van Ton of Holland is te zien. Tot 16.00 uur. € 10,-. www.pulchri.nl 16.00 Koninklijke Schouwburg > ‘Kernproef ’ Matangi Kwartet. Het Matangi Quartet speelt strijkkwartetten in verschillende zalen met elk een eigen sfeer. Beleef mee hoe één ensemble in wisselende entourages op heel verschillende manieren kan overkomen. Na afloop is er een panel deskundigen. Tot 18.00 uur. € 15,- (incl. debat). www.ks.nl 16.00 Regentenkamer > ‘Wereldmuziek’. Iris Scaarlett brengt met haar groep Becari muziek uit alle gebieden van Servië. € 7,50. www.regentenkamer.nl 17.00 Strandtent de Fuut > ‘Jazz in De Fuut’. Gratis. www.defuut.nl 17.00 Strandtent de Karavaan > ‘Planetary Funk on the Beach’. Funksessie met aansluitend Straight Up Jazz afterparty met Phil Peoples en Miss Delicious. Gratis. www.clubkaravaan.nl 17.30 Hofvijverpodium > ‘Serenade’ I Solisti del Vento. Luister naar een van de beste blazersensembles in Europa. In de openlucht spelen zij serenades van Mozart en Dvorák. Tot 18.30 uur. € 20,-. www.festivalclassique.nl 19.30 Koninklijke Schouwburg > ‘Tijdmachine > Couperus’. Terug naar het einde van de negentiende eeuw, naar het Den Haag van Louis Couperus. Composities die de Haagse schrijver in zijn geliefde theater beluisterde. Tot 20.30 uur. € 22,50. www.ks.nl 20.15 Thomaskerk > ‘Barokmuziek - Huygens, Bach, Telemann e.a.’ Festoen. Gratis. 20.15 Raamweg 45 > ‘Gunst wat een kunst’. Nederlands muziekprogramma met René Rakier, pianist; Karstine Hovingh, sopraan en Nico van der Meel, tenor. 20.30 Theater De Regentes > ‘Zwingcafé’. Gratis. www.deregentes.nl 21.00 Hofvijverpodium > ‘Opera onder de sterren’ Residentie Orkest. Het Verona van het Noorden. Daarin verandert het Hofvijverpodium voor het slotconcert. Een feestelijk operaprogramma in de openlucht. Tot 22.00 uur. € 32,50. www.festivalclassique.nl 21.00 Kapperszaak Haagsche Kopjes > ‘Knippen & Scheren’. Humoristisch en erotisch getint klein menselijk drama tussen twee gaymannen met vrolijke jaren zeventig muziek. € 12,50. www.rozezaterdag.com

maandag 15 juni 09.00 Beach Resort Kijkduin > ‘Biënnale

Kijkduin - Echo's van de zee’. Gratis. www.biennalekijkduin.nl 09.00 Buitenhof > ‘Celebrate Love and Passion’. Compilatie in zand. Gratis. www.zandacademie.nl 09.00 Lange Voorhout > ‘Den Haag Sculptuur 2009 > Goden en Titanen’. Gratis toegankelijke beeldententoonstelling op het Lange Voorhout. Gratis. www.denhaagsculptuur.nl 10.00 Madurodam > ‘Sesamstraat in Madurodam’. € 14,50; jeugd 10,50. www.madurodam.nl 21.00 Kapperszaak Haagsche Kopjes > ‘Knippen & Scheren’. Humoristisch en erotisch getint klein menselijk drama tussen twee gaymannen met vrolijke jaren zeventig muziek. € 12,50. www.rozezaterdag.com

dinsdag 16 juni 09.00 Beach Resort Kijkduin > ‘Biënnale

Kijkduin - Echo's van de zee’. Gratis. www.biennalekijkduin.nl 09.00 Buitenhof > ‘Celebrate Love and Passion’. Compilatie in zand van sculpturen van Gustav Vigeland, waarin de levenscyclus van de mens wordt weegegeven, van wieg tot graf. Gratis. www.zandacademie.nl 09.00 Lange Voorhout > ‘Den Haag Sculptuur 2009 > Goden en Titanen’. Gratis toegankelijke beeldententoonstelling op het prachtige Lange Voorhout. Gratis. www.denhaagsculptuur.nl 10.00 Madurodam > ‘Sesamstraat in Madurodam’.€ 14,50; jeugd 10,50. www.madurodam.nl 20.00 Gemak > ‘Kibri a Kulturu avond’. Poku - André Mosis neemt u mee naar de swingende wereld van de traditionele Surinaamse muziek met percussie en dansdemonstraties. www.gemak.org 20.30 Korzo5HOOG > ‘Rotterdamse Dansacademie (Codarts) – Eindpresen taties’. € 10,-. www.korzo.nl 20.30 Paard van Troje > ‘Spinoza te Paard’. De absolute wetenschappelijke top van Nederland legt, in begrijpelijke taal, de fascinerende kanten van hun vakgebied uit. Het publiek speelt hierbij een belangrijke rol. € 7,-. www.paard.nl 20.30 Pier Scheveningen > ‘Eb - een confrontatie met het verleden’ Firma MES. Over herinneringen, vergane glorie en nostalgie. € 13,- UITpas 11,50. www.firmames.nl 21.00 Kapperszaak Haagsche Kopjes > ‘Knippen & Scheren’. Humoristisch en erotisch getint klein menselijk drama tussen twee gaymannen met vrolijke jaren zeventig muziek. € 12,50. www. rozezaterdag.com 21.30 Lokaal Vredebreuk > ‘Vrede jazz sessie’. Gratis. www.lokaalvredebreuk.nl

Zondag staat het Matangi Quartet in de Koninklijke Schouwburg. Beleef mee hoe één ensemble in wisselende entourages op heel verschillende manieren kan overkomen. Na afloop is er een panel deskundigen.>Foto: Marco Borggreve

Kijkduin - Echo's van de zee’. Internationale kunstmanifestatie met glas-, lichten natuurbeleving. Gratis. www.biennalekijkduin.nl 09.00 Buitenhof > ‘Celebrate Love and Passion’. Compilatie in zand van sculpturen van Gustav Vigeland, waarin de levenscyclus van de mens wordt

weegegeven, van wieg tot graf. Gratis. www.zandacademie.nl 09.00 Lange Voorhout > ‘Den Haag Sculptuur 2009 > Goden en Titanen’. Gratis toegankelijke beeldententoonstelling op het prachtige Lange Voorhout. Gratis. www.denhaagsculptuur.nl 10.00 Madurodam > ‘Sesamstraat in Madurodam’.€ 14,50; jeugd 10,50. www.madurodam.nl 12.45 Kloosterkerk > ‘Pauzeconcerten’. Pieter de Mast (saxofoon/fluiten) en Sebastiaan van Delft (orgel). Tot 13.15 uur. Gratis. www.kloosterkerk.nl 14.00 Het Zeeheldentheater > ‘Azirba’ Briza. Een Hollands meisje Anna Marushka, slaat over boord en spoelt aan op het mysterieuze eiland Azirba. € 6,-. www.zeeheldentheater.nl 14.30 Kooman's Poppentheater > ‘Koeskoes’ Koomans Poppentheater. Koeskoes en Wasco doen samen mee aan een kookwedstrijd. Guy de Lepelaer zorgt er voor dat niemand vals speelt. € 9,50 UITpas 8,50; jeugd 7,-. www.koomanspoppentheater.nl 17.00 PopHotSpot (Grote Markt) > ‘Preview African Festival Den Haag’. Voorproefje op het festival dat op 25 juli zal plaatsvinden in het Zuiderpark. Tot 22.00 uur. Gratis. www.sankofa.nl 20.00 Regentenkamer > ‘Literair Café’. In het kader van 'Rose Eros' een zoektocht naar intimiteit langs de donkere en lichte kanten van Eros. Gerrit Vennema draagt ondermeer homo-erotische gedichten voor uit zijn bundel 'Een god voor even'.

Rijswijkse Schouwburg Gen. Spoorln. 10 Rijswijk, 070-3360336 Stella Theater Kerkstraat 11 070-3307070 Theater Camuz Damlaan 44 Leidschendam 070-3875314 Theater Merlijn Bilderdijkstraat 33 070-3450996 Theater Pepijn Nwe Schoolstr. 21-23 0900-4104104

Theater Zeebelt De Constant Rebequeplein 20a 070-3656546 Theater Zwembad De Regentes Weimarstraat 63 070-3656515 World Forum Convention Center Churchillplein 10 070-3066228 Zeeheldentheater Trompstraat 342 070-3991000

woensdag 17 juni 09.00 Beach Resort Kijkduin > ‘Biënnale

Met muzikale bijdragen van Marc Drost (piano, zang). Gratis. www.regentenkamer.nl 20.30 Korzo5HOOG > ‘Rotterdamse Dansacademie (Codarts) – Eindpresen taties’. Aanstormende talenten op het gebied van dans presenteren zichzelf. Studenten choreografie. € 10,-. www.korzo.nl 20.30 Pier Scheveningen > ‘Eb - een confrontatie met het verleden’ Firma MES. Over herinneringen, vergane glorie en nostalgie. € 13,- UITpas 11,50. www.firmames.nl 21.00 Café Hoppers > ‘Jazzvocalistensessie’. Jazzjamsessie met zangeres Dasha Skorokhodova begeleid door een trio o.l.v. pianist Miguel Rodriguez. Gratis. www.myspace.com/jazzydasha 21.00 Kapperszaak Haagsche Kopjes > ‘Knippen & Scheren’. Humoristisch en erotisch getint klein menselijk drama tussen twee gaymannen met vrolijke jaren zeventig muziek. € 12,50. www.rozezaterdag.com

donderdag 18 juni 09.00 Beach Resort Kijkduin > ‘Biënnale

Kijkduin - Echo's van de zee’. Internationale kunstmanifestatie met glas-, lichten natuurbeleving. Gratis. www.biennalekijkduin.nl 09.00 Buitenhof > ‘Celebrate Love and Passion’. Compilatie in zand van sculpturen van Gustav Vigeland. Gratis. www.zandacademie.nl

09.00 Lange Voorhout > ‘Den Haag

Sculptuur 2009 > Goden en Titanen’. Gratis toegankelijke beeldententoonstelling op het prachtige Lange Voorhout. Gratis. www.denhaagsculptuur.nl 10.00 Lange Voorhout > ‘Antiek-, Curiosa- en Boekenmarkt’. Gratis. www.denhaag. com 10.00 Madurodam > ‘Sesamstraat in Madurodam’.€ 14,50; jeugd 10,50. www.madurodam.nl 18.00 PopHotSpot (Grote Markt) > ‘Finale Haagse XStage’. Jonge hiphoppers, rapformaties en jonge urban artiesten. Met L4 en the Opposites. Gratis. www.parkpop.nl 20.00 Regentenkamer > ‘Sappho’ Duo Bilitis. Scenes uit het leven van het moderne equivalent van de beroemde Griekse dichteres Sappho. € 10,-. www.regentenkamer.nl 20.30 Pier Scheveningen > ‘Eb - een confrontatie met het verleden’ Firma MES. Over herinneringen, vergane glorie en nostalgie. € 13,- UITpas 11,50. www.firmames.nl 21.00 Kapperszaak Haagsche Kopjes > ‘Knippen & Scheren’. Humoristisch en erotisch getint klein menselijk drama tussen twee gaymannen met vrolijke jaren zeventig muziek. € 12,50. www.rozezaterdag.com 21.00 Paard van Troje > ‘Splendid album release party’. Reggae. € 5,-. www.paard.nl 22.00 Muziekcafé de Paap > ‘Live in de Paap’. Replica. Gratis. www.depaap.nl

ingezonden mededeling

THEATERS Appeltheater/ Appelstudio Duinstraat 6-8, 070-3502200 Fortis Circustheater Circusstraat 4 070-4167600 Concordia Theater & Zalen Hoge Zand 42 070-3022680 Diligentia Lange Voorhout 5 0900-4104104 Dr. Anton Philipszaal Spui, 070-8800333

Koninklijke Schouwburg Korte Voorhout 3 0900-3456789 Kooman’s Poppentheater Frankenstraat 66 070-3559305 Korzo Theater Binckhorstlaan 36 070-3637540 Literairtheater Branoul Maliestraat 12 070-3657285 Lucent Danstheater Spui, 070-8800333

<27

Theater Pierrot Ferrandweg 4 070-3933348 Theater in de Steeg Westeinde 165a 070-3648408 Theater aan het Spui Spui 187, 070-3465272 Theater Rest. Toussaint Spectacle Toussaintkade 21 070-3609324 Theater de Tobbe Burg. Feithplein 96 Voorburg 070-3864880

MUZIEKCENTRA ASTA Spui 27, 070-3461096 Café restaurant Greve Torenstraat 138 070-3603919 Haagse Jazz Club/ BowlingWorld Zuiderpark (ingang Melis Stokelaan) Mr. P. Droogl. Fortuijnweg 79 070-4020777 Haags Pop Centrum Burg. Hovylaan 12 070-4400086

Lokaal Vredebreuk Papestraat 38 070-3656046 Koorenhuis Prinsegracht 27 070-3422722 Musicon Soestdijksekade 345 070-3686800 Muziekcafé De Paap Papestraat 32 070-3652002 Muziekcafé De Pater Achterom 8 070-3450852

Paard van Troje Prinsegracht 12 070-3601838 Podium Vocale Ln v. Meerdervoort 32 070-3451423 Regentenkamer Lange Beestenmarkt 106, 070-3658612 ‘t Syndicaat Nieuwe Molstraat 10 070-3600053

28>

service

Exposities


Van 14 juni t/m 2 augustus: Portretten. Werk van Kees, Bol, Cassandra van Veen, Ed Valk.

Haags Historisch Museum

Tekeningen van Ronnie Goldstein-van Cleef in combinatie met een keuze uit haar gedichten over Auschwitz-Birkenau en het leven daarna. T/m 2 augustus: Oer, de kracht van het kijken Foto's van Martin Kers en Willem Kolvoort.

Regentenkamer Lange Beestenmarkt 106-108, 070 3658612, wo t/m zo 12-17, za 12-21 uur T/m 14 juni: Cees van Rutten en Nicko Christiansen. Objecten en schilderijen. T/m 12 juli: Diverse kunstenaars. Foto's, sculpturen en sieraden.

De Affiche Galerij

Florence

Het Souterrain (Station Spui), 070 3537006, ma t/m zo 06-24 uur T/m 6 juli: Den Haag = anders / Iedereen = anders. Roze Week | The Hague Festivals. 1e en 2e jaars studenten Grafisch Ontwerpen van de Koninklijke Academie van Beeldende Kunsten te Den Haag en de Willem de Kooning Acedemie te Rotterdam. Van de vijf beste affiches worden Boomerang of Art Unlimited kaarten uitgebracht.

Hofzichtlaan 115, ma t/m zo 12-17 uur T/m 16 juli: Zebra's in Mariahoeve. Postkunst en andere werken van kunstenaars uit 20 verschillende landen georganiseerd door KunstPost Mariahoeve.

Korte Vijverberg 7, 070 3646940, di t/m vr 10-17, za & zo 12-17 uur. UITpas geldig T/m 23 augustus: Oh Oh Den Haag. Unieke collectie 16e, 17e en 18e eeuwse stadsgezichten van o.a. Jan van Goyen en de Haagse schildersfamilie La Fargue. T/m 31 december: Allemaal naar het stemlokaal. Twee eeuwen politiek en democratie. T/m 31 augustus: Schatten van de Gouden Eeuw. Topstukken uit de vaderlandse geschiedenis. Topstukken van de vaderlandse geschiedenis. T/m 23 augustus: Marianne Domisse, fotografe. Foto's.

Galerie 't Fotokabinet

Haagse Kunstkring

Westeinde 22, 070 3461998, di t/m za 11-17 uur T/m 20 juni: Lucassen. Presentatie van Lucassen van eigen werk en werk van kunstenaars die hij zelf graag in zijn eigen kunstcollectie zou hebben of al heeft.

Maziestraat 2, 070 2202984, di t/m zo 11-18 uur, do tot 20 uur T/m 21 juni: Angels of Time. Zwartwit foto's, met thema's als androgeniteit, melancholie, onbevangenheid van jeugd, erotiek, wensen, dromen en tijd van Lukas Roels.

Denneweg 64, 070 3647585, di t/m za 12-17, zo 13-17 uur

Nutshuis

Stroom Den Haag

Riviervismarkt 5, 070 3459090, ma t/m vr 10-16 uur T/m 26 juni: Werk van VillaNuts. Expositie met werk van jong creatief talent.

Hogewal 1-9, 070 3658985, wo t/m zo 12-17 uur T/m 14 juni: Observatorium. Overzichtstentoonstelling.

Fotomuseum Den Haag

Panorama Mesdag

De Verdieping van Nederland

Stadhouderslaan 43, 070 3381144, di t/m zo 12-18 uur. UITpas geldig T/m 30 augustus: Fabulous Fictions. Zowel Paolo Ventura als Jasper de Beijer spelen in hun foto's met echtheid. Een foto immers verbeeldt wat er voor de lens is te zien, maar wat gebeurt er als dat niet de werkelijkheid is, maar een geconstrueerde versie daarvan?

Zeestraat 65, 070 3644544, ma t/m za 10-17, zo 12-17 uur T/m 20 september: Scheveningen 1955-1965. Nostalgische foto's van Jacques Meijer van het Scheveningen ruim 70 jaar later dan dat H.W. Mesdag zijn panorama schilderde.

Prins Willem Alexanderhof 5, 070 3140911, ma & zo 12-17, di 09-20, wo t/m za 09-17 uur T/m 16 augustus: Nederland op eigen benen. Het bestand van 1609.

Gallery Art Korner Bezuidenhoutseweg 407, 070 3351484, do t/m zo 13-18 uur en op afspraak T/m 21 juni: Artists from Mysore. Recent werk van kunstenaarsechtpaar Pinky en Shehan Madewela uit Mysore in India.

Arte Sin Limites galerie Anna Paulownastraat 71, 06 11646798, vr en za, laatste zo vd maand 13-18 uur en op afspraak T/m 21 juni: Luis Acosta. Sieraden van papier en objecten van papier draden.

Beach Resort Kijkduin T/m 5 juli: Biënnale Kijkduin - Echo's van de zee. Internationale kunstmanifestatie met glas-, lichten natuurbeleving.

Atelier Beeld

Strandtent de Fuut Zuiderstrand 6, 070 3549074, T/m 20 juni: Strandbeest. Theo's Jansen's nieuwe levensvormen bezoeken het Zuiderstrand ter hoogte van De Fuut. Check website www.strandbeest.com voor meer info.

Anna Paulownastraat 87, 06 21104416, vr 1619 uur, za en laatste zo van de maand 13-19 uur en op afspraak T/m 20 juni: Kika Notten / Isabelle Ruys. Schilderijen en beelden.

Galerie 91

Museum Beelden aan Zee

GEM

Harteveltstraat 1, 070 3585857, di t/m zo 11-17 uur T/m 30 augustus: De droom in roerloosheid gesponnen. Retrospectief van de beeldhouwer Gerrit Bolhuis (1907-1975). Sprookjesbeelden aan zee. Permanente sculptuurexpositie van Tom Otterness aan de boulevard. T/m 14 juni: Tony Cragg. Installaties. T/m 21 juni: Foto's van Vincent Mentzel.

Stadhouderslaan 43, 070 3381133, di t/m zo 12-18 uur. UITpas geldig T/m 21 juni: India Contemporary. Hedendaagse Indiase kunst met werk van o.a. Riyas Komu, Jitish Kallat en Sudarshan Shetty.

Centrale Bibliotheek Spui 68, 070 3534455, ma 12-20, di t/m vr 10-20, za 11-17 en zo 12-17 uur Van 12 juni t/m 17 augustus: Zilveren Camera 60 jaar. Persfotografie. 60 Jaar Zilveren Camera 60 winnaars aan de muur. T/m 24 augustus: Boekenzo. Meubels gemaakt van boeken van kunstenaars Nico Laan en Lily Priester. T/m 30 juni: Licht als leidraad. Reflecties en bespiegelingen in de foto's van Astrid Canté.

Christus Triumfatorkerk Laan van Nieuw Oost Indie 143, 070 3837655, ma t/m vr 12-14 uur T/m 26 juni: Exhibition Incognito. Engelien van den Dool, installatie.

Museum voor Communicatie Zeestraat 82, 070 3307500, di t/m vr 10-17, za & zo 12-17 uur. . UITpas geldig T/m 31 december: Het Rijk van Heen en Weer. Knetterend spannende ontdekkingstocht door zes wonderlijke landen (Anderland, Toenland, Huisland, Digiland, Droomland en Vreemdland), op zoek naar contact. T/m 1 januari: Alles werkt! Contact in de jaren '50 en '60. T/m 31 december: Briefgeheimen. Selectie van honderden kaarten waarop Nederlanders en Vlamingen hun geheim anoniem opbiechten. T/m 30 augustus: Ding Dong: 60 jaar langs de deur met kinderpostzegels. Een vrolijke en nostalgische tentoonstelling voor iedereen die de deuren langs ging om kinderpostzegels te verkopen!

Billboard Project T/m 31 juli: 64 Billboards tentoongesteld in de gehele stad waarbij de foto's zo geplaatst zijn dat de de kijker in de richting kijkt van de plek waar de foto destijds is gemaakt. Route op www.gemeentearchief.denhaag.nl.

Anna Paulownastraat 91, 070 3627457, ma t/m zo 13-18 uur T/m 28 juni: Yelena Oosting. Schilderijen (olie op doek).

Gemak Paviljoensgracht 20-24, 070 3381200, ma t/m zo 12-18 uur T/m 21 juni: Kibri a Kulturu. Schilderijen en installaties van Marcel Pinas.

Haags Gemeentearchief Spui 70, 070 3537020, ma t/m vr 07-19, do 07-21, za 9.30-17 uur T/m 6 juli: Haagse interieurs. Foto- en filmmateriaal van Haagse Interieurs. Hoogtepunt zijn 20 tekeningen (penseel in kleur en inkt) van de Haagse kunstenaar Dolf Stekhoven.

Gemeentemuseum Den Haag Stadhouderslaan 41, 070 3381111, di t/m zo 11-17 uur. UITpas geldig T/m 6 september: Meer dan kleur alleen: fauvisme en expressionisme in de collectie van de Triton Foundation. Werken van de fauves en de expressionistent, onder hen Matisse, De Vlaminck en Kirchner. T/m 20 september: Günter Brus. T/m 1 november: Glinsterend Glas 1500 Jaar Europese glaskunst. T/m 1 november: Glas(s) - Gerrit Rietveld Academie Amsterdam 1969-2009. De rijke geschiedenis van de glasafdeling met hedendaagse ontwerpen. Van 13 juni t/m 27 september: Haagse School. Hoogtepunten uit de eigen collectie. T/m 13 september: XXste eeuw. Opstelling van moderne en hedendaagse kunst over twee verdiepingen in het museum. T/m 5 juli: Frank Gerritz. Gerritz zal met een team van twintig man zee precies potloodstreepjes naast elkaar aanbrengen op de muren van de museumzaal. T/m 6 september: Georges van Tongerloo (1886-1965). Overzichtstentoonstelling i.s.m. het Wilhelm Lehmbruck Museum in Duisburg van werk van deze Belgische kunstenaar.

Galerie Gijsbrecht Bol in Hangar36 Binkckhorstlaan 36, 070 2011231, za en zo 13-17 en op afspraak

T/m 23 juni: Cristina Ursu (zie beeld hierboven)/ Anselma Bueler. Schilderijen.

Heden (locatie Denneweg) Denneweg 14, 070 3465337, wo t/m za en eerste zondag van de maand 12-17 uur T/m 19 juli: Een Haags drukkersleven. Van Delta naar de Dageraad. Kees en Marja van Dam.

Lange Voorhout Korte en Lange Voorhout, T/m 9 september: Den Haag Sculptuur 2009: Goden en Titanen. Gratis toegankelijke beeldententoonstelling op het prachtige Lange Voorhout met werk van de Mexicaanse kunstenaar Javier Marín onder de titel Goden en Titanen

Letterkundig Museum / Kinderboekenmuseum Prins Wilem-Alexanderhof 5, 070 3339666, di t/m vr 10-17 uur (Letterkundig Museum zelf is gesloten). UITpas geldig T/m 31 december: Geheimen. Zeven verse directeuren. In het Kinderboekenmuseum leer je op een actieve manier Paul van Loon, Francine Oomen en Jacques Vriens kennen.

Livingstone Gallery

Muzee Scheveningen Neptunusstraat 90-92, 070 3500830, di t/m za 10-17, zo 12-17 uur. UITpas geldig T/m 28 juni: Zing O Zing. 55 Jaar Schevenings Vissersvrouwenkoor (1954-2009).

Galerie Nouvelles Images

Pulchri Studio Lange Voorhout 15, 070 3461735, di t/m zo 11-17 uur T/m 1 juni: Jaap Kuijpers. Schilderijen en tekeningen, t.g.v. zijn 40 jaar werkend lidmaatschap van Pulchri Studio. T/m 18 juni: Bert van Steen/ Gielijn Escher Schilderijen en affiches. T/m 3 september: Den Haag Sculptuur in Pulchri Kleine sculpturen van Javier Martin ter aanvulling op de grote buitententoonstelling. T/m 28 juni: De Lof der Zotty of De plek waar je liever zou willen zijn Multimedia installatie van Lia Harkes & Peter ten Wolde, waarbij bezoekers omgeven door videobeelden, sculpturen, lichtbeelden, design en geluk. T/m 28 juni: Queerulanten. Roze Week|The Hague Festivals. Tentoonstelling met gay art in diverse disciplines t.g.v. Roze Zaterdag.

Galerie Ramakers Toussaintkade 51, 070 3634308, wo t/m za 11-17, zo 13-17 uur T/m 26 juli: My Favourite Works. 15 Jaar galerie Ramakers. Werk van kunstenaars van de galerie.

Roeleveld & Sikkes Architects Alexanderstraat 1, Tijdens kantooruren. T/m 7 september: My Favourite Works. 15 Jaar galerie Ramakers. Werk van kunstenaars van de galerie. Sculpturen: Sjoerd Buisman, Joncquil, Jan van Munster e.a.

Smelik & Stokking Noordeinde 101 - 150, 070 3640768, ma t/m zo 11-17.30 uur T/m 6 september: 40 jaar Smelik & Stokking Galleries. Diverse kunstenaars.

Vitrine Weimarstraat 48, Continu te bezichtigen T/m 10 juli: Jan de Weerd. Installatie.

Vonkel Assendelftstraat 19, 070 4278084, wo t/m vr 14-18 uur, za 12-18 uur. T/m 18 juli: Islands. Greet Steenland, schilderijen. T/m 18 juli: Bloot! Eline Peek, schilderijen.

Galerie West Groenewegje 136, 070 3925359, wo t/m za 13-18 uur en op afspraak. T/m 6 juni: Goetschalckx, Lut en Bosman. Nieuw werk.

Museum Rijswijk Herenstraat 67, 070 3903617, di t/m vr en zo 14-17, za 11-17 uur (25, 31 dec en 1 jan gesloten) T/m 14 juni: Willem Lindhout / Toine Moerbeek / Rudlof Valster. Schilderijen, aquarellen en tekeningen.

Anna Paulownastraat 70 A/B, 070 3609428, wo t/m za 12-17 uur en laatste zo v.d. maand. (29 juli t/m 1 september alleen op afspraak) T/m 1 september: Brusse/Hoang/Wattjes. Mark Brusse (schilderen, beelden), An Hoang en Jan Wattjes (schilderijen, werk op papier).

Louis Couperus Museum Javastraat 17, 070 3640653, do t/m zo 12-17 uur T/m 15 november: Louis Couperus columnist. De expositie visualiseert de meest populaire, autobiografische ‘stukjes’ van Couperus die gebundeld zijn in onder andere 'Korte arabesken' en 'Legenden van de blauwe kust'.

Megastores Den Haag Waldorpstraat, T/m 14 juni: De Nieuwe Haagse School. Bouwkunstenaars in het Interbellum.

Museon Stadhouderslaan 37, 070 3381338, di t/m zo 11-17 uur. UITpas geldig T/m 31 december: De Poolzaal, overleven tussen ijs en smeltwater. De tentoonstelling biedt inzicht in de veranderingen die zowel natuur als cultuur in het polaire gebied doormaken en gaan doormaken. T/m 1 januari: Leefruimte voor mens en dier. Educatieve tentoonstelling over o.a. de druk die door de mens wordt uitgeoefend op de natuur. T/m 13 november: De eerste kustbewoners: ontdek het geheim onder een vinexwijk. VINEX locatie Ypenburg was gedurende een aantal eeuwen het woongebied van de prehistorisch mens. T/m 1 november: Basecamp Himalaya Alert! Bezoekers worden door middel van teksten, foto?s en filmfragmenten van Bernice Notenboom in de expositie geïnformeerd over de stand van zaken tijdens het traject naar de top van de Mount Everest. T/m 28 juni: Overlevend leven

Marianne Domisse exposeert in het Haags Historisch Museum.

service


<29

Last Stop 174

In ‘Last Stop 174’ gijzelt een drugsverslaafde 12 juni 2000 in een buitenwijk van Rio de Janeiro de passagiers van bus 174. De gijzeling, die vijf uur duurt en in heel Brazilië op televisie is te volgen, eindigt in een tragedie. In de speelfilm ‘Last Stop 174’ brengt regisseur Bruno Barreto nu het menselijke verhaal achter de gewelddadige buskaping. Een ontroerend drama over een moeder en zoon die elkaar zijn kwijtgeraakt en op zoek zijn naar elkaar. > Bron: Filmhuis Den Haag

Film

do/vr/ma/di ook om 13:40 Fighting do/vr/za/zo 21:50 ma/di/wo ook om 20:40

do/zo/ma/di/wo 16:40 vr/za ook om 17:20

Coraline en de Geheime Deur (NL)

52 Spaces

za/zo/wo 14:30

do 20:00, vr/za/zo/ma/di/wo doorlopend

Ghosts of Girlfriends Past

Fighting

Angst

wo 20:30

Do/za/ma/wo 17:00 zo 13:00

dagelijks 16:40 19:00 do/vr/ma/di ook om 14:10

do/zo/ma/di/wo 17:00 19:20 21:40 do/ma/di ook om 14:30 vr/za ook om 15:50 18:10 20:30 22:50 do/di ook om 12:10

Monsters vs. Aliens (NL)

Ghosts of Girlfriends Past

wo 15:00

za/zo/wo 12:30 14:40

wo 19:30

Night at the Museum 2

He's Just Not That Into You

do/vr/za/zo 14:30 16:50 19:30 ma/di/wo ook om 13:20 15:40 18:20 za/zo ook om 12:10 vr/za ook om 00:10

do/zo/ma/di/wo 16:20 vr/za ook om 16:40

De laatste dagen van Emma Blank

Limo

De muze

za/zo/wo 12:15

zo 15:00

Sneak Preview


Departures

di 21:30

zo/wo 12:50 za ook om 11:45 13:40

Do/vr/za/zo/ma/di/wo 17:00; 21:30


Vr/zo/di 17:00

I Love You, Man

Pathé Buitenhof Angels & Demons Het Bernini Mysterie

wo ook om 13:20 zo ook om 11:10 13:40

Orfeo ed Euridice (Gluck) za 19:00

do/vr/zo/ma/di 13:30 do/zo/ma/di ook om 16:45 20:30 za/wo ook om 12:20 21:30 vr/za ook om 18:00 za ook om 15:15 vr ook om 21:00 wo ook om 15:30 18:30 zo ook om 10:30

Slumdog Millionaire

Coco avant Chanel

Terpe Kind Mains, Terpe (Jeff Hamburg)

do/vr/zo/ma/wo 20:45 do/vr/zo/wo ook om 13:10 15:40 18:10 za ook om 14:00 16:30 19:30 22:00 di ook om 16:00 18:30 ma ook om 12:50 zo ook om 10:45

ma/di/wo 19:00

Sneak Preview di 20:45

Sunshine Cleaning do/vr/za/zo/ma/di 21:40 do/vr/za/zo/ma ook om 16:50 di/wo ook om 16:45

vr 18:00

The Reader do/za/zo/ma/di 21:00 do/ma/di ook om 13:20 vr ook om 21:15

Coraline (OV)

The Young Victoria

dagelijks 14:10 zo ook om 11:30

do/zo/ma 18:40 di ook om 18:00 ma ook om 16:10 zo ook om 11:20 There Will Be Blood di 13:30 ma ook om 15:30

Disgrace do/vr/za/zo 16:20 19:00 di/wo ook om 16:30 19:10 ma ook om 15:20 18:00

Duplicity do/vr/za/zo/ma/di 15:30 do/vr/zo/ma/di ook om 18:30 21:30 do/vr/ma/di ook om 12:45 za ook om 18:15 21:00 wo ook om 14:30 17:15 21:40

Easy Virtue dagelijks 21:50 do/vr/za/zo/di ook om 13:50 do/vr/za/zo ook om 19:20 ma ook om 13:00

Ghosts of Girlfriends Past wo 20:00 21:00

Mamma Mia! The Movie ma 19:00


Voor meer informatie: www.pathe.nl/buitenhof tel. 0900-1458 (35cpm)

State of Play vr/za 00:10

Terminator Salvation dagelijks 15:30 18:00 20:30 do/vr/za/zo/ma ook om 21:30 za/zo/wo ook om 13:00 vr/za ook om 00:30 23:30

The Hangover do/vr/za/zo/wo 14:40 17:00 do/vr/za/zo ook om 19:20 21:40 za/zo/wo ook om 12:20 ma/di/wo ook om 21:20 vr/za ook om 00:20 ma/di ook om 14:00 16:30 19:00

The Last House on the Left dagelijks 13:30 16:00 18:30 21:10 vr/za ook om 23:40

X-Men Origins: Wolverine vr/za 00:20 Voor meer informatie: www.pathe.nl/scheveningen tel. 0900-1458 (35cpm)

Breakfast with Scot zo 22:00 ma 17:00; 22:00 di 17:00; 21:45

Crips-Strapped'n Strong De Beestenboot Zo/wo 15:00 Do/vr/za/ma/di 16:45; 19:00/ zo/wo 19:00

Enjoy Poverty

do/vr/za/zo/di/wo 11:40 do/zo/ma/di/wo ook om 13:50 16:10 do/zo/ma/di ook om 18:30 zo/ma/di ook om 20:50 vr/za ook om 14:00 16:30 19:00 21:20 wo ook om 21:30

Il Grido

Sneak Preview

La Notte

di 21:00

Di/wo 19:30

Star Trek

Last Stop 174

do/zo/ma/di/wo 21:20 do/vr/ma/di ook om 14:10 za/zo/wo ook om 11:50 vr/za ook om 22:00

Do/vr/za/zo/ma/di/wo 21:15

Terminator Salvation

Vr/za/ma/di/wo 19:30/ zo 13:00; 19:30

za 19:30/ zo 17:00

Il papa di giovanna Do/vr/za/zo/ma/di/wo 17:00

L' Avventura Zo/ma 19:30

Le amiche Do/vr 19:30

Liverpool

do/zo/ma/di/wo 13:20 15:00 16:00 18:00 18:50 21:30 do/zo/ma/wo ook om 20:40 do/ma/di ook om 12:30 vr/za ook om 11:45 14:10 15:30 16:45 18:20 19:30 21:00 22:00 vr ook om 12:50

Mio mijn Mio

The Brothers Bloom

za 17:00

Zo/wo 15:00

Rocco e i suoi fratelli Do/vr/za/ma/di 20:45 / zo/wo 15:30; 20:45

Slumdog Millionaire Do/vr/za/zo/ma/di/wo 21:30

Stellet licht

dagelijks 16:45 do/zo/ma/di/wo ook om 19:00 do/vr/di ook om 11:45 vr/za ook om 19:20

Tentoonstelling: Antonioni in beeld

The Hangover

The world unseen

do/zo/ma/di/wo 14:40 17:10 19:30 21:50 do/zo/di/wo ook om 12:20 vr/za ook om 12:30 15:00 17:30 20:00 22:15

wo 17:00; 21:45

The Last House on the Left

Unspoken

do/zo/ma/di/wo 14:15 19:20 22:00 do/zo/di/wo ook om 11:55 vr/za ook om 12:30 14:50 20:10 22:40

Do/vr/za/ma/di/wo 19:30/ zo 14 jun 13:00; 19:30

za/zo/wo 12:10 14:10 16:10

dagelijks 14:20 17:15 20:15 do/zo/ma/di/wo ook om 21:00 do/vr/di ook om 11:40 vr/za ook om 21:30

vr/za 23:00

Pathé Scheveningen 17 Again dagelijks 16:20

Angels & Demons Het Bernini Mysterie dagelijks 14:10 17:10 18:10 20:10 21:00 do/vr/ma/di ook om 15:20 vr/za ook om 23:50

Pathé Spuimarkt 17 Again do/zo/ma/di/wo 14:00 18:45 do/zo/di/wo ook om 11:45 vr/za ook om 12:10 14:30 19:10

Angels & Demons Het Bernini Mysterie

za/zo 13:20 wo ook om 12:25 14:30 zo ook om 11:00

Beverly Hills Chihuahua (NL)


Coraline en de Geheime Deur (NL)

Beverly Hills Chihuahua (NL)

za/zo/wo 13:40

vr/za 11:50 13:40 zo/wo ook om 13:00 15:00

do/zo/wo 16:10 vr/za ook om 12:50 15:20

Filmhuis Den Haag

Duplicity dagelijks 18:40 21:20

Casanegra

X-Men Origins: Wolverine

Voor meer informatie: www.pathe.nl/spuimarkt tel. 0900-1458 (35cpm)

Do/vr/za/zo/ma/di/wo doorlopend

The curiosity of chance Do/za 21:45/ vr 17:00; 21:45

Three Monkeys Do/vr/za/zo/ma/di/wo 19:30

Voor meer informatie: www.filmhuisdenhaag.nl

30>

service

sudoku


zweedse puzzel

oplossingen vorige week


colofon Den Haag Centraal B.V. Korte Poten 9, 2511 eb Den Haag t 070-3644040 f 070-3633570

#!

! !

""" $ " !

spoedgevallen Hoofdredacteur Coos Versteeg Coördinatie redactie Miranda Fieret Coördinatie cultuur Floor de Booys Coördinatie sport Remco Benschop Eindredactie Dick Toet, Wouter Storm (corrector) Algemene Zaken Marianne ten Have Medewerkers Peter Breedveld, André Buurman, Egbert van Faassen, Sjoerd van Faassen, Nienke Feenstra, Eppo Ford, Bert Jansma, Elske Koopman, Eric Korsten, Joke Korving, Alexander Münninghoff, Doron Nagan, Irene de Pous, Anneke Ruys, Hans Schmit, Annerieke Simeone, Rob Soetenhorst, Jill Stolk, Alexandra Sweers, Bert Tielemans, Roos van Put , Aad van der Ven, Jan van der Ven, Adrie van der Wel, Martin van Zaanen, Renate van der Zee Columnisten Marc Delissen, Kees Jansma, Vilan van de Loo, Marcella Mesker, Marcel Verreck

Rubrieken Teun Berserik (cartoon), Emilie Bolsius (medisch), Hugo Dirksmeier (onderwijs), Wendy Hendriksen (tuin), Bas Martens (juridisch), Marnix van Rij (financieel), Henk Savelberg (culinair) Illustraties Marcello’s Art Factory Vormgeving Anneke de Zwaan Fotografie Jurriaan Brobbel, C&R, Pan Chen, Creative Images, Eveline van Egdom, Anna Green, Willy Jolly, Mylène Siegers, Otto Snoek en fotopersbureau’s Hollandse Hoogte en WFA Uitgever/directeur Robert Conijn Advertentieverkoop Jesper Smorenberg: [email protected] mobiel: 06 44862442 Melanie Schrurs: [email protected] mobiel: 06 52579972 Advertentiebeheer Marije Teppema: [email protected] mobiel: 06 50591595

Administratie Ida Leferink [email protected] t 070-3644040 Correspondentie • Advertentie [email protected] • Redactie [email protected] • Algemeen [email protected]

Klantenservice Den Haag Centraal Voor opgave abonnementen, verhuizingen en bezorging: Servicenummer 070 – 7504442 (ma t/m vr: 9 – 17 u), of per e-mail: [email protected]. Voor opzeggingen (uitsluitend schriftelijk, uiterlijk 4 weken voor einde abonnementsperiode). Abonnementsprijzen Kwartaal € 16,95 / Halfjaar € 33,95 / Jaar € 57,95

Zie voor een compleet overzicht: www.denhaagcentraal.net

Alarmcentrale

Politie Haaglanden SMASH (Stichting Mobiele Artsen Service Haaglanden) 070 - 346 96 69 SMASH is een samenwerkingsverband van alle huisartsen in Den Haag, Leidschendam, Rijswijk, Voorburg, Voorschoten en Wassenaar. SMASH regelt spoedeisende huisartsenhulp buiten kantoortijden. Iedere dag tussen 17.00 uur ‘s avonds en 8.00 uur ’s morgens; gedurende het hele weekend en op alle erkende feestdagen. www.smashaaglanden.nl

112

0900 - 8844

Informatie dienstdoende apotheken 070 - 345 10 00 Tandartsendienst avond- en weekenddienst alleen spoedgevallen 070 - 311 03 05 Stichting Dierenambulance Den Haag 070 - 328 28 28 (dag en nacht bereikbaar) www.dierenambulancedenhaag.nl

Dierenartsen weekenddienst (Spoedgevallen nacht en weekend)

0900 - 2226 333 en 0900 - 2222 456 www.dierenartsenkring-denhaag.nl

<31

service


koken met henk savelberg


Rabarber Rabarber is een plant met een lange voorgeschiedenis waarvan de oudste verwijzingen teruggaan tot 2700 voor Christus. Hij komt oorspronkelijk uit de bergen van Siberië, Noord-China en Tibet waar ook nu nog verschillende wilde leden van de rabarberfamilie groeien. Rond 1800 werden er twee rabarberrassen in Europa geïntroduceerd die vooral werden gebruikt voor medische doeleinden en ook nu nog wordt deze ‘Russische rabarber’ gekweekt voor de wortels waaruit een purgeermiddel wordt gewonnen. Uit die eerste twee soorten is door veredelen en kruisen de Rheum rhabarbarum ontstaan, de rabarber zoals we die nu kennen. Botanisch gezien is rabarber een groente maar we zien en behandelen hem vooral als fruit, rabarber wordt dan ook meestal verwerkt in nagerechten. Er zijn rassen met groene- en met rode stelen waarvan die met rode stelen de voorkeur hebben en dan met name de soorten ‘frambozenrood’ en ‘champagne’. Helaas wordt er bij groenten meestal niet aan rasvermelding gedaan zoals dat bij appels, peren, tomaten etc. wel gebeurt maar u kunt er altijd naar informeren. De zure smaak van rabarber wordt veroorzaakt door de aanwezigheid van oxaalzuur. Vooral in de bladeren komt een hoge concentratie oxaalzuur voor en die worden dan ook als giftig beschouwd. Oxaalzuur verhindert de opname van kalk door het lichaam en daarom voegde men vroeger wel wat krijtpoeder toe, er hoefde dan ook minder suiker in. De nieuwe rassen bevatten echter beduidend minder oxaalzuur en er is zelfs al een ras ontwikkeld dat helemaal geen oxaalzuur bevat, daar moet nog wat aan gesleuteld worden om de smaak te verbeteren. Na de langste dag worden er geen stelen meer geoogst opdat de plant

voldoende reserves voor het volgend jaar kan vormen. U maakt rabarber schoon door de bladeren te verwijderen en het ‘voetje’ de onderkant van de stengel te snijden. Jonge rabarber hoef u niet te schillen, oudere rabarber heeft taaie draden, die moet u wel verwijderen. Rabarber is vers als de stelen hard en stevig aanvoelen. Als dessert of in gebak kunt u rabarber heel goed combineren met aardbeien, beide smaken versterken elkaar. Behalve als dessert is rabarber ook een uistekende begeleider van onder meer eendenborst en eendenlever.

bijgerecht

>1 kilo rabarber >2 sjalotten, gesnipperd >2 teentjes knoflook, gesnipperd >2 eetlepels olijfolie >1 eetlepel geraspte gemberwortel >3 eetlepels gembersiroop >2 ½ dl. witte wijn >400 gram suiker >zout, vers gemalen peper

SINCE 1985®

Maak de rabarber schoon en snijd de stengels in stukjes van 3 cm. Verhit de olie en fruit daarin sjalot en knoflook glazig zonder te kleuren. Fruit vervolgens de gember heel kort mee. Blus af met de gembersiroop en witte wijn. Voeg de suiker toe en breng alles, onder regelmatig roeren, aan de kook. Roer de rabarber door het vocht en kook ze op laag vuur zo gaar als gewenst. Doe de rabarber in een zeef en vang het vocht op. Kook het vocht tot 2 deciliter en voeg tussentijds het vocht toe dat nog uit de rabarber lekt. Breng de siroop op smaak met zout en peper en schenk hem over de rabarber. Serveer deze compote bij gebakken ganzenlever of eendenborst.

Mooi weer in het weekeinde Een langdurige en bestendige zomerperiode blijft echter voorlopig nog even uit. In juni 2000 lukte dat ten voeten uit, met in Den Haag bijna vijftien zomerse dagen op rij, dus dagen met ten minste 25 graden. Wie weet gaan we straks in de loop van de tweede junihelft ook zulk fraai zomerweer beleven? Dan moet eerst die zuidwestelijke stroming in de bovenlucht verdwijnen, want vanuit die richting worden steeds storingen meegevoerd. Voor een gedegen zomerscenario is een stevige blokkade boven de

vrijdag

Min (⁰C) 10 Max (⁰C) 16 Zon (%) 80 Neerslag (%) 25 Wind wnw 4

zaterdag

Noordzee of Scandinavië noodzakelijk met oostenwinden die warme en droge landlucht aanvoeren. In mei 2008 hadden we voor het laatst zo’n situatie, die toen de hele maand aanhield. De Engelse Met Office (Britse KNMI) mikt nog steeds op een fraaie zomer die aan de warme kant zou moeten gaan verlopen en bovendien droog zou kunnen gaan uitpakken. Marc Putto Weerman

zondag

10

18 90

www.molewijk.nl

Rabarbercompote

het weer in den haag

Vroeger was er op televisie een reclame van Pokon te zien waarbij de planten tijdens het besprenkelen met water frivool sidderden, jubelden en bijna kirden van jolijt. Zo moeten de planten in de gazons, bossen en beemden zich afgelopen dagen ook hebben gevoeld tijdens de regelmatig vertroetelende – en malse ‘meiregentjes’. Die paar royale emmers water per vierkante meter die er vielen in het Haagse, hebben juni in ieder geval op de kaart gezet wat de neerslag betreft. Ook donderdagnacht viel er regen van betekenis, maar dat was voorlopig even de laatste natte episode. Vooral op vrijdag moet de atmosfeer zienderogen gaan stabiliseren onder invloed van hoge drukuitstraling via Zuidwest-Europa. Meer zon op vrijdag en in het weekeinde, droog weer en betere temperaturen zijn te verwachten. Temperaturen tot 21-22 graden zijn wel mogelijk bij ons in de loop van het weekeinde, zeker als de wind tijdelijk aflandig wordt op zondag. Leuk strandweer zit er dan zelfs even in op Scheveningen.

Design kasten en deuren

maandag

11

22 85

13

19 50

10

25

70

w 3-4

o3

wzw 3-4

ART FACTORY

Galerie HAAGS

GET INSPIRED portraits - illustrations - design gallery - artworkshops - artclasses www.marcellos.nl

32>

society


vilan, renate & de residentie

Zwiepje omhoog, zwiepje omlaag Twee lange trappen moet ik af en dan ben ik in de kelder van het Museon, die de Levi Lassen zaal heet. Daar vindt het feest van de ambassade van Azerbeidzjan plaats, wegens het internationale jaar van het kind overal ter wereld en de dag van het kind in Azerbeidzjan in het bijzonder. De ambassade heeft speciaal voor deze ochtend in het homeland een vliegtuig vol kinderen gepropt om hier muziek te maken. Zeg niet dat het kinderarbeid is. Het is hun cultuur en cultuur is heilig. Dat weet de ambassadeur van Azerbeidzjan, Fuad Iskandarov, ook. Hartstochtelijk spreekt hij de volle kelder toe. Als ik mijn ogen sluit, hoor ik Zsa Zsa Gabor met haar zware accent reclame maken voor Azerbeidzjan en de muziek van de kindertjes. “One of ze best prezentations in ze world! Zenk you zo much!”, juicht Zsa Zsa. Dan komt Ben Bot, die lid is van de ‘Dutch Friends of Azerbaijan”. Hij meldt blij: “I see a lot of ladies” en dan zuinigjes: “and a few men”. Daarna zegt hij alles wat je thuis had kunnen bedenken. Waar blijven onze muzikale slaafjes? In de hoek van de kelder staat een groepje jongeren. Jongens met kort haar, meisjes in fluwelen jurken, stuk voor stuk plaatjes uit een oud poesiealbum. Gewoon griezelig, zo zoet. Het zijn the Children's State Chamber Orchestra en the National Choreographic Children’s Dance Group. Dansje zus en zo, muziek met en zonder solo, foto’s en film erbij en dan weer niet, hoe druk kun je een voorstelling maken? Al snel ben ik volledig geobsedeerd door de dirigent. Teymur Goychayen is een man uit de generatie sympathieke dictators. Hij heeft de kinderen gedrild en getraind dat zijn voormalige buurman Stalin trots op hem zou zijn geweest. Zwiept Teymur zijn hand omhoog? De kinderen staan als robotten op. Zwiepje omlaag? Ze zitten al. Zwiepje naar voren betekent buigen voor het publiek, een korte wapperzwiep betekent wegwezen. Van de kinderen heeft Teymur dus helemaal geen last en daarom gooit hij zich in zijn eigen emoties. Bij een tempoversnelling doet zijn gezicht “dadada!” dat is Russisch voor ja. Vloeit de muziek langzaam, dan imiteert hij de zee. Zijn armen stromen heen en weer, hij is een golf, een oceaan aan klanken. De kinderen spelen unverfroren door.

Dansje zus en zo.

Laat mij eens zien, is deze wel echt? > Foto’s: Mylène Siegers

Hier en daar kijkt iemand extra ontroerd, hopend op een close-up. Je weet nooit.Straks mag je zomaar een quiz presenteren op de tv in Azerbeidzjan.

Niemand durft te lachen. Zwiepje naar voren. Buigen. Zwiepje omlaag. Zitten. Het publiek klapt uitzinnig en roept om het hardst “Bravo!”, wat er ook mee te maken kan hebben dat de Azerbeidzjaanse televisie alles met grote camera’s filmt. Naar verluidt wordt alles daar integraal uitgezonden. Hier en daar kijkt iemand extra ontroerd, hopend op een close-up. Je weet nooit. Straks mag je zomaar een quiz presenteren op de tv in Azerbeidzjan. Er stapt een jongen op het toneel. Hij moet zingen. Maar hij is bang. Zijn handen zweten zo dat hij probeert ze aan zijn broek droog te wrijven. Daar sta je dan in een Haagse kelder met

Plaatjes uit een oud poesiealbum.

je donkere ogen, nauwelijks 15 jaar, en Teymur heeft gezegd dat je ‘O Sole Mio’ moet zingen. Dus je zingt. Zijn stem is hoger dan je zou verwachten gezien zijn leeftijd. Is hij geholpen, op dezelfde manier als mijn rode kater Tim geholpen is? Even overweeg ik hem te adopteren, maar daar zingt hij toch net iets te hoog voor. Of kan het toch? Over een paar jaar is hij zowat een man, dan kan ik vast op andere manieren plezier van hem hebben. Zeker als ik daarbij vertel dat alles wat hij van mij leert echte Hollandse cultuur is maar dat bij ons het taboe is om erover te praten en dat als hij het toch doet, ik hem terugstuur naar Teymur. Zou ik een snoepje in mijn handtas hebben?

Gedrilde slaafjes.

Na het zingen staat de jongen even naast de voorste rij, waar ik zit. Logisch. Hij voelde natuurlijk mijn zachte moederliefde naar hem uitgaan. Maar Teymur zwiept: Weg daar! En Sole Mio verdwijnt, weer en nog steeds alleen. Dan komt er weer muziek, weer dansen en dia’s en films. Ik ben uitgeput door al die cultuur die als een stoomwals over mij heen dendert. ’s Avonds kijk ik naar de vliegtuigen in de lucht. Waar zou O Sole Mio zijn? Vilan van de Loo

Meerijden? Norder: Pier opknappen of slopen. Overlast door Gods woord op versterker. Pathé Buitenhof wordt hotspot voor dertigplusser

Recommend Documents