MEeR waarde minder impact SIKA & DUURZAAMHEID
ENGAGEMENT
STRATEGIE
1 MILJOEN KLANTEN 16.293 WERKNEMERS MEER DAN 100 JAAR INNOVATIE
DE utiliteit VERHOGEN EN DE IMPACT VERMINDEREN
WERELDWIJDe RAPPORTAGE SIKA RAPPORTEERT VOLGENS G4 www.sika.be duurzaamheid
WERELDWIJDE AANWEZIGHEID IN MEER DAN 160 BEDRIJVEN in meer dan 84 LANDEN
DUURZAAMHEID IN ÉÉN OOGOPSLAG ECONOMISCHE PRESTATIE:
BEDRIJFSRESULTAAT (EBIT) MEER DAN 10% VAN DE NETTOOMZET
DUURZAME OPLOSSINGEN
ALLE NIEUWE PRODUCTONTWIKKELINGEN BEOORDEELD, ALLE LOKALE BASISPROJECTEN GEÏMPLEMENTEERD
ENERGIE:
3% MINDER ENERGIEVERBRUIK PER TON EN per JAAR WATER/AFVAL:
LOKALE GEMEENSCHAPPEN/MAATSCHAPPIJ:
5% MEER PROJECTEN PER JAAR
3% MINDER WATERVERBRUIK EN AFVAL PER TON EN per JAAR
VEILIGHEID OP HET WERK
5% MINDER ONGEVALLEN PER JAAR
Profiel Sika is een bedrijf gespecialiseerde in chemicaliën met een leidende positie in de ontwikkeling en productie van systemen en producten voor verlijming, afdichting, demping, versterking en bescherming in de bouw- en automobielsector. Sika heeft dochterondernemingen in 84 landen over de hele wereld en produceert in meer dan 160 fabrieken. De meer dan 16.000 werknemers genereren een jaarlijkse omzet van 5.142,2 miljoen CHF. 2
SIKA EN DUURZAAMHEID INHOUD
INHOUD
8
14 18
12 4 Ons engagement 6 Sika’s duurzame benadering 8 Economische prestaties 12 Duurzame oplossingen 14 Lokale gemeenschappen en maatschappij 16 Energie 18 Water en afval 20 Veiligheid op het werk 22 Partnerschappen en lidmaatschappen
Sika is al meer dan 100 jaar een succesvol technologiebedrijf. Duurzaamheid was vanaf het prille begin een basispijler van de bedrijfsstrategie en de meerderheidsaandeelhouder, de familie van de oprichter.
SIKA EN DUURZAAMHEID INHOUD
3
Ons engagement
WIJ VERBINDEN ONS ERTOE DUURZAME OPLOSSINGEN VOOR WERELDWIJDE UITDAGINGEN TE ONTWIKKELEN. DAARBIJ STAAN VEILIGHEID EN EEN LAGE IMPACT OP DE HULPBRONNEN CENTRAAL.
4
SIKA EN DUURZAAMHEID Ons engagement
BESTE VRIENDEN VAN SIKA, Ons bedrijf hanteert een langetermijnbenadering voor de ontwikkeling van de activiteit en handelt met respect en verantwoordelijkheid ten aanzien van zijn klanten, belanghebbenden en werknemers. Wij hechten veel belang aan veiligheid, kwaliteit, milieu, faire behandeling, maatschappelijke betrokkenheid, verantwoorde groei en waardecreatie. wereldwijde UITDAGINGEN De wereld en maatschappij worden geconfronteerd met uitdagingen, waar ook bedrijven zich actief tegen moeten wapenen. Klimaatverandering, bevolkingsgroei, energiekosten, grondstoffen en watertekorten - dit zijn enkele van de globale megatrends en uitdagingen die de maatschappij in de komende jaren en decennia zullen veranderen. Tegelijkertijd zullen deze uitdagingen krachtige drijfveren vormen voor nieuwe technologieën en oplossingen. De markten zullen oplossingen vragen voor de nieuwe benaderingen in domeinen als bouw en constructie, infrastructuur en mobiliteit. DUURZAAMHEID ALS DRIJFVEER VOOR BEDRIJFSACTIVITEIT Duurzaamheid is een belangrijk onderdeel van de innovatie van een bedrijf. Voor gebouwen en industriële toepassingen, streeft Sika ernaar de duurzaamheid te verbeteren en zowel de energie- als de materiaalefficiëntie te verhogen. Het bedrijf stelt alles in het werk om bij te dragen aan het verminderen van het verbruik van hulpbronnen, zowel binnen het bedrijf als voor zijn partners die gebruik maken van Sika-producten. De initiatieven en de voortgang van Sika worden georganiseerd volgens het Global Reporting Initiative (GRI 4). Binnen dit alles komt veiligheid voor Sika op de eerste plaats. Het welzijn en de gezondheid van de werknemers en partners is een basisvoorwaarde voor het succes van Sika. Het creëren van een veilige werkomgeving is altijd een topprioriteit. Sika bevordert sociale en economische vooruitgang in alle landen en gemeenschappen waarin het bedrijf actief is. Via de Romuald Burkard Foundation levert Sika een actieve bijdrage aan maatschappelijke projecten in lokale gemeenschappen. Als lid van de UN Global Compact zet het bedrijf zich in voor de wereldwijde duurzame ontwikkeling. Sika doet geen toegevingen op het gebied van integriteit en past strikte ethische normen toe op zijn werk. De 'gedragscode' van Sika bepaalt de normen en gedragsregels voor het bedrijf en al zijn werknemers. Waardecreatie Duurzaamheid heeft altijd deel uitgemaakt van onze identiteit. Wij zetten ons in voor het continu meten, verbeteren, rapporteren en communiceren van duurzame waardecreatie. 'Meer waarde, minder impact' verwijst naar Sika's streven om de waarde van onze oplossingen en bijdragen aan alle belanghebbenden te optimaliseren en de risico's en het verbruik van hulpbronnen te verminderen. Daarom hebben we zes strategische doelen gedefinieerd die gericht zijn op economische prestaties, duurzame oplossingen, lokale gemeenschappen/maatschappij, energie, water/afval en veiligheid op het werk. We dragen duurzaamheid uit om ons concurrentievoordeel, in het belang van alle belanghebbenden, te behouden. Hoogachtend,
Jan Jenisch CEO
SIKA EN DUURZAAMHEID Ons engagement
5
Sika's duurzame benadering
VERANTWOORDELIJKHEID VOOR DE TOEKOMST Sika zet zich in voor duurzame ontwikkeling, neemt de verantwoordelijkheid om duurzame oplossingen te leveren om de materiaal-, water- en energieefficiëntie in de bouw- en transportsector te verhogen. Sika streeft ernaar om waarde te creëren voor al zijn belanghebbenden met behulp van zijn producten, systemen en oplossingen, en dit in de volledige toeleveringsketen en gedurende de volledige levensduur van zijn producten. De gecreëerde waarde weegt veruit op tegen de impact van de productie, de distributie en het gebruik. DE PIJLERS VAN DUURZAAMHEID Sika streeft ernaar om zaken te doen zonder de economische, sociale en ecologische mogelijkheden van toekomstige generaties aan te tasten. Als lid van internationale, nationale en lokale organisaties, promoot het bedrijf duurzame ontwikkeling in gebieden waarin het actief is. Sika handelt als een goed burger en zet zich in voor de lokale gemeenschappen. Het doel? Het creëren en verhogen van waarde en terwijl de impact verminderen. Sika's strategie integreert duurzaamheid in al zijn bedrijfsprocessen om zijn concurrentiepositie te behouden. Op intern niveau promoot het bedrijf duurzaamheid met zijn efficiëntie- en veiligheidsprogramma's ter bevordering van economische, sociale en ecologische vooruitgang. AANDACHTSGEBIEDEN ́́ Relevantie Duurzaamheid is een business enabler, business driver en merkboodschap, met een hoge relevantie voor de bouw- en transportsector, gedreven door globale megatrends, zoals bevolkingsgroei, klimaatverandering, strengere regelgeving. ́́ Waarde verhogen Wij zijn pioniers met een portfolio van duurzame producten, systemen en diensten. Producten en systemen worden ontworpen voor energie-, materiaal- en waterefficiëntie, voor duurzaamheid en veilig gebruik, onder impuls van Sika's proces voor productinnovatie, een stappenplan voor duurzaamheid en technologieteams.
6
SIKA EN DUURZAAMHEID Sika's duurzame benadering
́́ Voetafdruk verkleinen Sika verbetert zijn ecologische voetafdruk en veiligheidprofiel, met een vermindering van de hoeveelheid energie, water en materiaal per producteenheid en het bedrijf hanteert een 'nul ongevallen'-doelstelling. Het bedrijf stelt doelen voor veiligheid en efficiëntie, waarbij het lijnmanagement verantwoordelijk is voor de prestaties. ́́ Naleving Naleving van wetgeving en voorschriften, anticorruptieregels en respect voor de mensenrechten in de gehele toeleveringsketen zijn de fundamenten van de zakelijke handelswijze van Sika in gebieden waar het bedrijf actief is. ́́ Sociale ontwikkeling en integratie Sika bouwt vertrouwen op en creëert waarde voor klanten, gemeenschappen en de maatschappij. Sika gelooft dat betrokkenheid bij de maatschappelijke structuur van de samenleving en gemeenschappen zijn bedrijfsactiviteit zal ondersteunen in ieders voordeel. ́́ Maatschappelijke verbintenissen Sika is ondertekenaar van de UN Global Compact en lid van het World Business Council for Sustainable Development. Donaties aan duurzame projecten ondersteunen de betrokkenheid van het bedrijf. Op basis van deze aspecten ontwikkelde Sika een schema met doelstellingen om zijn activiteiten en middelen de komende 5 jaar in twee domeinen te concentreren.
Zes duurzaamheidsdoelstellingen Sika definieert zes doelindicatoren met een maximaal potentieel effect. Ze hebben betrekking op de economische, ecologische en sociale aspecten van het bedrijfsleven van Sika. ECONOMISCHE PRESTATIE
DUURZAME OPLOSSINGEN
AL ONZE BELANGHEBBENDEN HEBBEN RECHTSTREEKS BAAT BIJ ONS SUCCES.
Wij zijn leider in de sector. Wij zijn pioniers met een portfolio van duurzame producten, systemen en diensten.
DOEL BEDRIJFSRESULTAAT (EBIT) MEER DAN 10% VAN DE NETTO-OMZET.
DOEL Alle nieuwe projecten worden beoordeeld volgens het proces voor productontwikkeling van Sika. Alle lokale basisprojecten worden geïmplementeerd.
LOKALE GEMEENSCHAPPEN/ MAATSCHAPPIJ Wij bouwen vertrouwen op en creëren waarde – voor klanten, gemeenschappen en voor de maatschappij. DOEL 5% MEER PROJECTEN PER JAAR.
MEER WAARDE MINDER IMPACT ENERGIE
WATER/AFVAL
VEILIGHEID OP HET WERK
WE BEHEREN DE HULPBRONNEN EN KOSTEN NAUWGEZET.
We verhogen de water- en materiaalefficiëntie.
Werknemers van Sika verlaten de werkplaats in gezonde toestand.
DOEL 3% MINDER ENERGIEVERBRUIK PER TON EN PER JAAR.
DOEL 3% MINDER WATERVERBRUIK EN AFVAL PER TON EN PER JAAR.
DOEL 5% MINDER ONGEVALLEN PER JAAR.
SIKA EN DUURZAAMHEID Sika's duurzame benadering
7
Economische prestatie
GEDEELD SUCCES EN STERKE MET BELANGHEBBENDEN
ILEANA NICOLAE AREA MANAGER OOST-EUROPA
8
SIKA EN DUURZAAMHEID Economische prestatie
E PARTNERSCHAPPEN PARTNER VOOR ALLE BELANGHEBBENDEN Sika is een betrouwbare en langetermijnpartner voor alle belanghebbenden. Sika is financieel stabiel en in staat is om waarde te creëren. Het bedrijf streeft ernaar uit te groeien tot een gerespecteerde werkgever, een leverancier van goed presterende en duurzame producten, een gelegenheid voor aantrekkelijke langetermijninvesteringen, een verantwoorde belastingbetaler en een goed burger die gemeenschappen helpt open te bloeien. Sika concentreert zich op een wereldwijd leiderschap in technologie en marktpenetratie, van nieuwbouwprojecten tot renovatie. ZEVEN DOELMARKTEN, TAL VAN KANSEN Duurzaamheid in de bouwsector heeft betrekking op zowel nieuwbouw- als renovatieprojecten. Als wereldwijde marktleider in de sector van de bouwchemicaliën bouwt Sika voortdurend aan zijn groeipotentieel op alle doelmarkten door middel van innovatie, kwaliteit en service. De zeven doelmarkten van Sika zijn beton, waterdichting, dakbedekking, vloeren, afdichting en verlijming, renovatie en industrie. VAN EEN LEVERANCIER VAN PRODUCTEN TOT EEN LEVERANCIER VAN OPLOSSINGEN Sika biedt zijn klanten innovatieve oplossingen die de efficiëntie, de duurzaamheid en de esthetische aantrekkingskracht van gebouwen, infrastructuren, installaties en voertuigen tijdens de constructie en het gebruik verhogen. De geïntegreerde concepten en oplossingen van Sika hebben betrekking op de volledige levenscyclus van een faciliteit, van de initiële bouw tot de reparatie, renovatie of uitbreiding. Door het verlengen van de levensduur van een faciliteit door middel van passend onderhoud en modernisering ontstaat economische en ecologische waarde.
“SIKA HANTEERT EEN SUCCESVOLLE GROEISTRATEGIE. IN DIT VERBAND ZIJN WIJ ACTIEF OP MARKTEN MET EEN STRUCTURELE GROEI EN LEVEREN WIJ OPLOSSINGEN VOOR GEVESTIGDE EN OPKOMENDE MARKTEN. WIJ ONTWIKKELEN VOORTDUREND NIEUWE PRODUCTEN EN VERWERVEN DAARBIJ TECHNOLOGISCH LEIDERSCHAP OM DE GROEI EN WINSTGEVENDHEID TE GARANDEREN OP BASIS VAN EEN STERKE MARKTPOSITIE.” SIKA EN DUURZAAMHEID Economische prestatie
9
Economische prestatie
MEER WAARDE ECONOMISCHE PRESTATIE
HOOGTEPUNTEN VAN DE STRATEGIE VOOR 2018
DOEL
MARKTLEIDER RENOVATIE, BETONREPARATIE EN -BESCHERMING
DOELSTELLING OP 5 JAAR
TECHNOLOGIELEIDER ECOLOGISCHE VOETAFDRUK VERMINDERD MET MEER DAN
ALLE BELANGHEBBENDEN HEBBEN RECHTSTREEKS BAAT BIJ HET SUCCES VAN SICA.
BEDRIJFSRESULTAAT (EBIT) MEER DAN 10% VAN DE NETTO-OMZET.
100 TON CO2-EQUIVALENT
38% VAN DE OMZET OP OPKOMENDE MARKTEN 24 OVERNAMEs IN 5 JAAR VOOR EEN BETERE TOEGANG TOT DE MARKT, TECHNOLOGIE EN SCHAALVOORDELEN.
100% ENGAGEMENT STERKE BEDRIJFSWAARDEN 10
SIKA EN DUURZAAMHEID Economische prestatie
WERELDWIJD MARKTLEIDERSCHAP RENOVATIE, BETONREPARATIE EN -BESCHERMING
STERKE BEDRIJFSWAARDEN SIKA'S MERKIDENTITEIT
Sika is de marktleider in betonreparatie en bescherming. Dankzij vele jaren van onderzoek en ontwikkeling plus decennia vol praktijkervaring kan Sika systemen leveren om beschadigde betonconstructies te repareren en te renoveren. Het gebruik van polymeercoatings resulteert in een materiaalbesparing van meer dan 85% en een vijfmaal kortere uithardingstijd.
De persoonlijkheid van Sika bepaalt de kenmerken van het merk Sika. ́́ Baanbrekend: zin voor innovatie ́́ Teamgericht: plezier van samenwerken ́́ Geëngageerd: kracht om vol te houden
VERSNELDE ONTWIKKELING VAN DE POSITIE OP OPKOMENDE MARKTEN 38% VAN DE OMZET OP OPKOMENDE MARKTEN
OVERNAMEN VOOR EEN BETERE TOEGANG TOT DE MARKT, TECHNOLOGIE EN SCHAALVOORDELEN 24 OVERNAMEs IN 5 JAAR (2009–2013)
Sika richt zich op opkomende markten met een sterke structurele groei. Vandaag wordt meer dan 38% van de omzet op opkomende markten gemaakt. De ontwikkeling van toeleveringsketens en technische bekwaamheid zijn cruciaal voor succes op de markt. Er zal tegen 2030 40 biljoen dollar worden geïnvesteerd in infrastructuur wereldwijd, grotendeels onder impuls van de toenemende verstedelijking. Tegen 2050 zal 70% van de wereldwijde bevolking in steden wonen. Er zullen meer dan 50 nieuwe luchthavens worden gebouwd in China tegen 2015 en er zal een hogesnelheidsspoorwegnet van 50.000 km zal worden gebouwd tegen 2020.
Organische groei, ofwel groei aangedreven door de bestaande ondernemingen van een bedrijf, is de kern van Sika's ondernemingsstrategie. Deze organische groei wordt versterkt door een zorgvuldig gerichte externe groei die mogelijkheden biedt om bestaande lacunes aan te pakken in de toegang tot de doelmarkten en om gefragmenteerde markten te consolideren. Vooral in Azië en Latijns-Amerika hanteert Sika dit beleid als een hulpmiddel om zijn marktpositie geleidelijk te verbeteren.
WERELDWIJD TECHNOLOGISCH LEIDERSCHAP GOED PRESTERENDE OPLOSSING VOOR STRUCTURELE BEGLAZING LEIDT TOT EEN BESPARING VAN 39 TON SILICONENLIJM. De vraag naar opvallende en creatieve gevelontwerpen neemt toe. De krachtige lijmen Sikasil® SG-550 en Sikasil® IG-25 voor glazen gevels maken nieuwe ontwerpen mogelijk. De vergelijking van conventionele producten en Sika's oplossing voor een 170 meter hoge toren in Centraal-Azië met een glazen gevel van 60.000 m² is verbazingwekkend: met Sika's oplossing wordt tot wel 39 ton siliconenlijm bespaard. Dit stemt overeen met een uitstootvermindering van meer dan 100 ton CO2-eq en een afname van de energiebehoefte met meer dan 3000 GJ. Lees meer over de economische prestaties www.sika.be Duurzaamheid
SIKA EN DUURZAAMHEID Economische prestatie
11
Duurzame oplossingen
HET GOEDE VOORBEELD GEVEN MEER WAARDE DUURZAME OPLOSSINGEN
DOEL
WIJ ZIJN PIONIERS VAN DE SECTOR MET EEN PORTFOLIO VAN DUURZAME PRODUCTEN, SYSTEMEN EN DIENSTEN.
DOELSTELLING OP 5 JAAR
ALLE NIEUWE PRODUCTONTWIKKELINGEN BEOORDEELD ALLE NIEUWE PROJECTTRAJECTEN GEÏMPLEMENTEERD. HOOGTEPUNTEN VAN HET PROJECT
109.000 TON CO2 BESPAARD MET VISCOCRETE-TECHNOLOGIE POTENTIËLE ENERGIEBESPARING VAN 50%
MET WITTE ZONNEREFLECTERENDE MEMBRANEN
1300 TON DAKMEMBRANEN GERECYCLED DANKZIJ SIKA'S RECYCLINGSYSTEEM
LEED PLATINUM TE VERWEZENLIJKEN
MET AANGEPASTe PRODUCTPORTFOLIO VAN ÉÉN bron
12
SIKA EN DUURZAAMHEID Duurzame oplossingen
INNOVATIE STIMULEERT GROEI EN DUURZAAMHEID Kaspar Winkler, oprichter van Sika in 1910, legde met zijn innovaties de basis voor het succes van het bedrijf. Sinds die vroege dagen is continue innovatie de belangrijkste drijfveer geweest van de succesvolle groeistrategie. Sika innoveert om de ecologische voetafdruk te verlagen, de efficiëntie van producten en oplossingen in de hele waardeketen te verhogen en dus in te spelen op de marktvraag naar duurzame oplossingen. HET VOORDEEL VOOR DE KLANT VERGROTEN EN DE MILIEU-IMPACT VERKLEINEN De bijdrage van Sika's oplossingen met betrekking tot megatrends op het gebied van duurzaamheid wordt in de gehele waardeketen gemeten op basis van de Life Cycle Assessment (LCA). Sika ontwerpt, verbetert, promoot en verkoopt producten, systemen en projectspecifieke oplossingen door systematisch rekening te houden met de aspecten van duurzaam bouwen en duurzaam transport, bijvoorbeeld energie-, hulpbronnen- en materiaalefficiëntie. Het duurzaamheidsprofiel van producten, systemen en diensten is nauw verbonden met hun uitstekende prestaties. Sika staat voor producten die technisch superieur, gebruiksvriendelijk en duurzaam zijn tijdens hun volledige levensduur, van het gebruik tot de afbraak. Sika's producten zijn ontworpen voor langdurig gebruik en het verstrekken van meer waarde dan vergelijkbare alternatieve producten tijdens hun volledige levenscyclus. Techniek en duurzaamheid zijn ook vanuit strategisch oogpunt nauw met elkaar verbonden. Superieure technologieën en diensten bieden extra waarde en verbeterde prestaties.
DALING VAN ARGOS’ ECOLOGISCHE VOETAFDRUK, COLOMBIA PRODUCTIEFABRIEKEN IN COLOMBIA Cement- en betonproducent Argos streefde naar een kostenoptimalisatie van betonmengsels in alle belangrijke fabrieken, in Colombia. Dankzij de ViscoCrete®-technologie van Sika werd een optimalisatieprogramma voor het pastavolume geïntroduceerd in alle fabrieken van Argos, waarbij de cement- en waterinhoud per kubieke meter beton met 17% werd verminderd. De jaarlijkse ecologische voetafdruk van Argos daalde met 109.000 ton CO2, wat overeenstemt met het elektriciteitsverbruik van 500.000 inwoners van Bogota D.C. Lees meer over duurzame oplossingen www.sika.be Duurzaamheid
ENERGIE- EN CO2 BESPARINGEN, SPANJE SUPERMARKT IN GIRONA
Een internationale warenhuisketen koos voor een zeer duurzaam, langdurig inzetbaar dakbedekkingssysteem voor zijn winkel in Girona. De klant koos voor een Sika-oplossing met een energiebesparingspotentieel van 50% door de tijd heen door verminderde koeling in vergelijking met concurrerende technologieën.
KOICHI OBA HOOFD VAN DE DOELMARKT DAKBEDEKKING
PARTNERSCHAP VOOR RECYLING MET TARGET, VS WARENHUIS OLATHE, KANSAS In 2007 ging Sika een partnerschap aan met het Amerikaanse warenhuis 'Target' om oude PVC-membranen van dakbedekkingsprojecten in de VS te recyclen en te vervangen door een nieuwe dakbedekking van Sika. Er werd meer dan 1300 ton aan oude dakmembranen gerecycled door Sika en omgewerkt tot nieuwe dakmembranen. Het partnerschap ondersteunt de inspanningen van Target om uit te groeien tot een 'nul afval'bedrijf en zijn doelstellingen op het gebied van duurzaamheid te bereiken door een hogere materiaalefficiëntie.
LEED PLATINUM-PROJECT, GRIEKENLAND SIKA'S OPLOSSINGEN, VAN DAK TOT KELDER Het Stavros Niarchos Foundation Cultural Center (SNFCC) in Athene, een investering van EUR 560 miljoen, was het eerste LEED Platinum-project van dergelijke omvang in Griekenland. Sika's oplossingen voor dit ambitieuze project omvat producten en diensten die variëren van dak- tot keldertoepassingen. Ze zijn in overeenstemming met alle LEED-vereisten en de toegelaten hoeveelheid vos van het project, zodat de klant het ambitieuze certificaat voor groene gebouwen in de wacht kan slepen.
“SIKA'S DAKBEDEKKINGSSYSTEMEN ONDERSTEUNEN TECHNISCHE OPLOSSINGEN MET EEN LANGERE LEVENSDUUR. ONZE DUURZAME OPLOSSINGEN EN ONZE ONTWERPDIENSTEN ZULLEN KLANTEN HELPEN BIJ HET GENEREREN VAN TOEGEVOEGDE WAARDE, ZODAT ZE ALTIJD EEN VOORSPRONG OP DE CONCURRENTIE BEHOUDEN.” SIKA EN DUURZAAMHEID Duurzame oplossingen
13
Lokale gemeenschappen en maatschappij
OVERAL THUIS MEER WAARDE LOKALE GEMEENSCHAPPEN EN MAATSCHAPPIJ
HOOGTEPUNTEN VAN HET PROJECT
DOEL
100 WERELDWIJDE PARTNERS
WIJ BOUWEN VERTROUWEN OP EN CREËREN WAARDE – VOOR KLANTEN, GEMEENSCHAPPEN EN VOOR DE MAATSCHAPPIJ.
DOELSTELLING OP 5 JAAR 5% MEER PROJECTEN PER JAAR.
LOKAAL ENGAGEMENT Sika hecht belang aan de levenskwaliteit van zijn werknemers en de gemeenschappen waarin zij actief is. Het bedrijf streeft ernaar een goed burger te zijn, ondersteuning te bieden en deel te nemen aan projecten en initiatieven ter bevordering van de duurzame ontwikkeling van de lokale gemeenschappen. Sika wil samenwerkingen op lange termijn en onderlinge partnerschappen aangaan. Sika ondersteunt lokale gemeenschappen niet alleen met financiële bijdragen, maar ook door middel van kennisoverdracht en donaties om effectief bij te dragen aan de maatschappij en de omgeving waarin het bedrijf en zijn werknemers actief zijn. LOKALE ZELFHULP BEVORDEREN Op mondiaal niveau richt Sika zijn sponsoringactiviteiten op sociale, ecologische, educatieve, culturele en sportgerelateerde projecten. Om een blijvende impact van de projecten te 14
SIKA EN DUURZAAMHEID Lokale gemeenschappen en maatschappij
VOOR WATERBESPARING IN DE HELE WERELD
30 PROJECTEN IN 17 LANDEN
ONDERSTEUND DOOR DE ROMUALD BURKARD FOUNDATION
900 CHIRURGISCHE INGREPEN
JAARLIJKS 100.000 DOLLAR VOOR OPERATION SMILE VIETNAM
CHF 7 MILJOEN NIEUW HOOGLERAARSCHAP VOOR DUURZAME CONSTRUCTIE
waarborgen, bouwt Sika op het principe van de lokale zelfhulp. Sika's lokale dochterondernemingen bieden concrete hulp en werken samen met de lokale gemeenschappen om de projecten tot de voltooiing te bewaken. Bovendien doen Sika's dochterondernemingen en de Sika Groep donaties om mensen te helpen die worden getroffen door rampen en onheil.
GLOBAL NATURE FUND, WERELDWIJD 100 ORGANISATIES, MODELPROJECTEN IN BURUNDI, KENIA, COLOMBIA EN MONGOLIË Het Global Nature Fund-netwerk telt meer dan 100 partnerorganisaties voor waterbesparing uit 45 merengebieden en pleit voor duurzame ontwikkeling en bescherming van drinkbaar water, meren en moeraslanden. Het belangrijkste doel van dit internationale initiatief is het behoud en de bescherming van natuurlijke hulpbronnen, en in het bijzonder de drinkwaterreservoirs van de aarde. VN-studies tonen aan dat ongeveer 1,4 miljard mensen vandaag te maken hebben met watertekorten of slechte waterkwaliteit.
ROMUALD BURKARD FOUNDATION, WERELDWIJD STEUN AAN MEER DAN 30 PROJECTEN IN 17 LANDEN
OPERATION SMILE VIETNAM, VIETNAM CHIRURGISCHE INGREEP VOOR 900 KINDEREN GEBOREN MET EEN GESPLETEN LIP EN GEHEMELTE
UNIVERSITEIT ETH ZÜRICH, ZWITSERLAND TOEWIJZING VAN 7 MILJOEN CHF TER ONDERSTEUNING VAN HET NIEUWE HOOGLERAARSCHAP
Ter nagedachtenis van Romuald Burkard, van de derde generatie van de familie Winkler - Sika's oprichter -, werd in 2005 de Romuald Burkard Foundation opgericht ter bevordering van lokale zelfhulp. Via dit fonds steunen lokale Sika-bedrijven in ontwikkelingslanden sociale en ecologische projecten, bijvoorbeeld bouw- en infrastructuurprojecten, om te voldoen aan sociale en ecologische behoeften zoals waterreservoirs en afvalwaterzuivering.
Operation Smile Vietnam (OSV) is een NGO die in 1989 werd opgericht in het kader van Operation Smile International. De organisatie zet zich in voor het verstrekken van een gratis behandeling aan kinderen en volwassenen die lijden aan een gespleten lip en gespleten gehemelte. Sika Vietnam is een strategisch partnerschap aangegaan met Operation Smile Vietnam om kinderen te laten glimlachen en hen een vooruitzicht op een volwaardig en normaal leven te bieden. Dankzij Sika’s jaarlijkse bijdrage van 100.000 USD kon Operation Smile Vietnam tussen maart 2010 en december 2013 13 lokale initiatieven sponsoren, waarbij 900 Vietnamese kinderen een chirurgische ingreep ondergingen.
Sika sponsort wetenschappelijke projecten en een nieuwe leerstoel voor duurzame constructie aan de ETH Zürich. Bovendien werd de Sika Master Award toegekend aan de auteur van een uitstekende masterproef in het gebied van toegepaste scheikunde op aanbeveling van de Afdeling Chemie en Toegepaste Biologische Wetenschappen van de ETH.
YUMI KAN Area Manager, ZUIDOOST-AZIË
Lees meer over lokale gemeenschappen en maatschappij www.sika.be Duurzaamheid
“WE STEUNEN LOKALE GEMEENSCHAPPEN OM DE LEVENSKWALITEIT VAN DE MENSEN TE VERHOGEN. SINDS 2010 ZIJN WE EEN STRATEGISCHE PARTNER VAN OSV. DIT IS ÉÉN VAN DE PROJECTEN DIE JAARLIJKS WORDEN GESPONSORD DOOR SIKA VIETNAM. HET IS NIET ALLEEN BETEKENISVOL VOOR DE KINDEREN, MAAR OOK VOOR DE VRIJWILLIGERS VAN SIKA.” SIKA EN DUURZAAMHEID Lokale gemeenschappen en maatschappij
15
Energie
ONBEGRENSD ENGAGEMENT OM ZORGVULDIG OM TE GAAN MET BEPERKTE HULPbronnen HOOGTEPUNTEN VAN HET PROJECT
MINDER IMPACT ENERGIE
DOEL
WE BEHEREN DE HULPBRONNEN EN KOSTEN NAUWGEZET.
DOELSTELLING OP 5 JAAR 3% MINDER VERBRUIK PER TON EN per JAAR.
ENERGIE TREFT ALLE ASPECTEN VAN ONTWIKKELING Globale megatrends, zoals energie- en grondstoftekorten, verstedelijking en bevolkingsgroei, confronteren bedrijven en gemeenschappen met grote economische, sociale en ecologische uitdagingen. Beschikbaarheid en efficiënt gebruik van energie en hulpbronnen zijn cruciaal voor duurzame ontwikkeling en armoedebestrijding. Energiebeschikbaarheid en efficiënt gebruik hebben betrekking op de sociale, economische en ecologische aspecten van ontwikkeling – met inbegrip van landbouwproductiviteit, rijkdom, sociale vooruitgang, broeikasgasniveaus en smog. Energieverbruik is een relevante factor in de hele waardeketen van de bouw- en transportsector. Sika's productie is minder energieintensief dan de toeleveringsindustrieën, in het bijzonder de chemische industrie, maar in grote mate gebaseerd op niet-hernieuwbare energiebronnen. Daarom is Sika gevoelig voor prijsvolatiliteit, onzekerheid over de aanvoer. en toenemende regelgevende maatregelen in verband met CO2-uitstoot afkomstig van het 16
SIKA EN DUURZAAMHEID Energie
3695 TON CO2 MINDER UITSTOOT DOOR VERVANGING VAN STEENKOOL DOOR RIJSTSCHILLEN
979.000 KWH AAN ENERGIE BESPAARD DOOR NIEUWE LAMPEN IN HET WARENHUIS EN DE FABRIEK
31.535 KWH ZONNE-ENERGIE GEPRODUCEERD IN DE FRANSE productie-site
ENERGIEVERBRUIK VAN 105 KWH/M² PER JAAR IN DGNB®-GECERTIFICEERD OPLEIDINGSCENTRUM
energieverbruik. Daarom is Sika van mening dat energie-efficiëntie en vermindering van de uitstoot een belangrijke drijfveer zijn van zijn algemene inspanningen oor efficiëntie. EFFICIËNTE PRODUCTIE Afgezien van grondstoffen is het energieverbruik voor Sika's activiteiten en productieprocessen een bron van hulpmiddelen en een relevante kostenfactor. Daarom is efficiënt energie-gebruik van groot belang. CO2 is een gevolg van het fossiele energieverbruik, dat alleen kan worden beperkt door het verhogen van de energie-efficiëntie. Sika ziet het als zijn bijzondere verantwoordelijkheid om de gevolgen met betrekking tot de klimaatverandering te minimaliseren door het terugdringen van energieverbruik uit niet-hernieuwbare bronnen, wat tevens een positieve uitwerking heeft op de kosten en het concurrentievermogen.
RIJSTSCHILLEN TER VERVANGING VAN STEENKOOL IN STOOMBOILERS, JIANGSU SIKA TMS ADMIXTURE CO. LTD. FABRIEK IN NANJING, CHINA Steenkool werd vervangen door rijstschillen, waardoor poederdrogers buiten gebruik konden worden gesteld en de CO2-uitstoot kon worden verminderd. De vervanging van ongeveer 1500 ton steenkool per jaar leidde tot een daling in de CO2-uitstoot van 3695 ton per jaar. De silicarijke assen worden ter vervanging van silicastof als grondstof in additieven gebruikt.
DGNB®-GECERTIFICEERD SIKAOPLEIDINGSCENTRUM, SIKA duitsland FABRIEK IN STUTTGART, DUITSLAND
VERVANGING VAN DE LAMPEN IN DE FABRIEK EN HET WARENHUIS, SIKA CORPORATION fabriek IN LYNDHURST, VS De installatie van energie-efficiënte binnen- en buitenverlichting heeft geleid tot een elektriciteitsbesparing van 979.000 kWh per jaar. De jaarlijkse CO2uitstoot werd verlaagd met 612 ton. Het project kreeg een premie toegekend van de staat New Jersey om bedrijven aan te moedigen om energie-efficiënte armaturen te installeren.
AANLEG VAN EEN ZONNEPARK, SIKA FRAnkrijk FABRIEK IN MARGUERITTES, FRANKRIJK De installatie van kristallijne zonnepanelen van 25 kWp verbeterde de energieefficiëntie van de Sika-fabriek door het verstrekken van 31.535 kWh aan zonneenergie per jaar, wat overeenstemt met 9% van het energieverbruik van de fabriek. Er werd een contract ondertekend met de lokale energieleverancier (EDF) voor de injectie van overtollige energie in het lokale elektriciteitsnet.
Sika's producten werden gebruikt voor de bouw van een nieuw multifunctioneel gebouw volgens de strenge vereisten voor groene gebouwen van de Duitse Sustainable Building Council (DGNB®). Het gebouw heeft een laag operationeel energieverbruik van 105 kWh/m² per jaar, wat 23% lager is dan vereist door de Duitse regelgeving. Sika werkte met andere partners mee aan het opstellen van een DGNB®-richtlijn en bood ondersteuning aan architecten, planners, aannemers en eigenaars bij het selecteren en documenteren van bouwproducten voor DGNB®-projecten. Lees meer over energie www.sika.be Duurzaamheid
“DEZELFDE RESULTATEN BEREIKEN MET MINDER ENERGIE EN BETERE RESULTATEN BEREIKEN MET DEZELFDE HOEVEELHEID ENERGIE - DEZE STELLING WINT ALMAAR AAN BELANG VANUIT ECONOMISCH EN ECOLOGISCH STANDPUNT.” JORGE HERNANDEZ OPERATION MANAGER, SIKA SPAnje
SIKA EN DUURZAAMHEID Energie
17
Water en afval
ENORME VRAAG, ÉÉN DOESTELLING: MINDER IMPACT MINDER IMPACT WATER/AFVAL
DOEL
WE VERHOGEN DE WATER- EN MATERIAALEFFICIËNTIE.
DOELSTELLING OP 5 JAAR 3% MINDER VERBRUIK PER TON EN JAAR.
HOOGTEPUNTEN VAN HET PROJECT
8000 M³ REGENWATER VERZAMELD VOOR GEBRUIK IN INDUSTRIËLE PROCESSEN 2400 M³ WATER BESPAARD DANKZIJ DE MODERNISERING VAN WATERZUIVERINGSINSTALLATIE
287 TON VERPAKKINGSAFVAL
WATER – EEN WAARDEVOLLE BRON Sika heeft tot doel de duurzaamheidsprestaties van zijn productiefabrieken te stimuleren door het waterverbruik te verminderen en het water ter plaatse te behandelen. Het bedrijf implementeert maatregelen ter vermindering van de consumptie of om water van lagere kwaliteit te gebruiken, vooral in regio's waar waterschaarste heerst. Efficiënte productie betekent gesloten koelcircuits en omschakelen van de openbare watervoorziening op oppervlakte- en grondwater, om de hoeveelheid drinkwater gebruikt in de productie te verminderen. Met het hergebruik van afvalwater wil Sika zijn waterverbruik op grotere schaal verminderen. AFVAL – EEN WAARDEVOLLE BRON Efficiënt gebruik van grondstoffen is van zeer groot belang voor alle Sika-bedrijven aangezien de productieprocessen materiaalintensief zijn en hoge volumes aan niethernieuwbare hulpbronnen worden gebruikt. Efficiënte productie betekent in dit verband het verminderen en hergebruiken van productieafval, het verminderen en hergebruiken van verpakkingsmaterialen en het verbeteren van het ontwerp van verpakkingen, wat leidt tot een hogere productiviteit en een lager materiaalverbruik.
VERMEDEN DOOR INVOER VAN EEN INTERN KWALITEITSCONTROLESYSTEEM
520 TON PRODUCTIEAFVAL
HERGEBRUIKT DANKZIJ RECYCLINGAPPARATUUR
ANYELO MARTINEZ EHSQ-VERANTWOORDELIJKE SIKA COLOMBIa
18
SIKA EN DUURZAAMHEID Water en afval
AANVOER VAN industriëleWATER gebaseerd op 82% REGENWATER, SIKA COLOMBIa FABRIEK IN TOCANCIPA, COLOMBIA Sika Colombia installeerde een centrale watercollector, aparte tanks en pijpleidingen voor de toevoer van regenwater naar de industriële processen in zijn fabriek in Tocancipa. Een speciaal filtersysteem voor waterzuivering houdt de waterkwaliteit op het vereiste niveau, wat leidt tot een vermindering van het totale waterverbruik met 70%. Er wordt jaarlijks meer dan 8000 m³ regenwater verzameld en gebruikt, wat overeenkomt met 82% van het gebruikte water. Lees meer over water en afval www.sika.be Duurzaamheid
MODERNISERING VAN WATERZUIVERINGSINSTALLATIE, SIKA S.A.U. FABRIEK IN ALCOBENDAS, SPANJE
VERMINDERING VAN VERPAKKINGSAFVAL, SIKA YAPI KIMYASALLARI AS FABRIEK IN TUZLA, TURKIJE
RECYCLING VAN AFVAL VAN PVC-PRODUCTIE, SIKA CHINA LTD. FABRIEK IN SHANGHAI, CHINA
Om de afvoer van afvalwater te verminderen, werd de bestaande afvalwaterzuiveringsinstallatie gemoderniseerd met keramische ultra- en nanofiltratiemembranen. Dit resulteerde in een leidingwaterbesparing van 200 m³ per maand (-25%). Dankzij de kwaliteit van het behandelde water kan het worden hergebruikt voor het reinigen van het bulklaadstation en in de waterzuiveringsinstallatie.
Door samenwerking met een erkend recyclingbedrijf en de invoer van een intern kwaliteitscontrolesysteem in 2012 nam het hergebruik van product- en stortgoedcontainers (IBC's) voor productaanvoer toe. Binnen één jaar steeg het volume hergebruikte IBC's van 115 ton naar 287 ton en de hoeveelheid verpakkingsafval en de behoefte aan nieuwe IBC-containers daalden in sterke mate.
Er konden omvangrijke materiaal- en kostenbesparingen in de fabriek in Shanghai worden bereikt door het granuleren van polyesterweefsel en vilt en door het hergebruiken van de materialen in het productieproces. Het materiaal dat werd gerecycled en hergebruikt in nieuwe membranen steeg tot 520 ton in 2013.
“WATER IS DE OLIE VAN DE EENENTWINTIGSTE EEUW. WE GEBRUIKEN REGENWATER IN ONZE FABRIEK IN BOGOTA EN WE ZIJN VOORTDUREND OP ZOEK NAAR GOEDKOPE ALTERNATIEVEN MET WEINIG IMPACT VOOR ONZE ECONOMISCHE, SOCIALE EN ECOLOGISCHE GROEI. DAT IS WAAR DUURZAAMHEID ROND DRAAIT.”
SIKA EN DUURZAAMHEID Water en afval
19
Veiligheid op het werk
EEN WERELD WAARIN WERKEN VEILIG EN GEZOND IS VEILIGE EN EFFICIËNTE ORGANISATIE, SYSTEMATISCHE WERKPROCEDURES De gezondheid, de veiligheid en het welzijn van alle werknemers van Sika zijn essentieel voor het succes van het bedrijf en tevens belangrijke aspecten binnen de gehele organisatie. Dit vereist focus en een systematische benadering: beroepsstandaarden, directiecomité, betrokkenheid van de werknemers, analyse van de werkplek en risico's, het herkennen en wegnemen van gevaren, training en opleiding zijn belangrijke componenten in het kader van de gezondheid en veiligheid binnen Sika.
MINDER IMPACT
́́ Regelgevende normen: Strikte gezondheids- en veiligheidsnormen in de hele organisatie. Lokale normen als aanvulling op de wereldwijde regelgeving. ́́ Engagement van het management: Voor een veilige en gezonde werkplek moeten alle gevaren worden geïdentificeerd en moeten beschermingen worden voorzien en behouden. ́́ Engagement van de werknemers: De toezichthouders zijn verantwoordelijk voor een veilige werkplek en het juiste gebruik van machines, apparatuur en grondstoffen. Ze moeten regelmatig overleggen met hun teams. ́́ Analyse van de werkplek en risico's: Risicobeoordelingen helpen bepalen wat er nodig is om mensen veilig te werk te stellen. Ze worden regelmatig georganiseerd, ingedeeld op bedrijfsactiviteit en uitgevoerd door lokale teams. ́́ Gevaren herkennen en verhelpen: Inspecties gericht op ongevallenpreventie, als gevolg van nieuwe apparatuur, processen, materialen of de herziening van bestaande procedures. ́́ Opleiding en scholing: Er wordt van alle werknemers binnen Sika gevraagd dat ze veilig werken. Managers en toezichthouders zorgen ervoor dat werknemers kennis hebben van de materialen en de apparatuur die ze gebruiken, ze de gevaren kennen en weten hoe ze deze moeten verhelpen of beheersen.
AANTAL ONGEVALLEN -5% PER JAAR.
GEZONDHEIDS- EN VEILIGHEIDSCULTUUR Sika stelt alles in het werk om zijn beloften op het gebied van gezondheid en veiligheid waar te maken: 'Niets van wat we doen, is de moeite waard om gewond te raken.' Het bedrijf heeft in alle belangrijke vestigingen beheerssystemen geïntroduceerd die in overeenstemming zijn met ISO 14001 en OHSAS 18001. Er heerst een sterke veiligheidscultuur in alle vestigingen van Sika.
20
SIKA EN DUURZAAMHEID Veiligheid op het werk
VEILIGHEID OP HET WERK
DOEL
ONZE WERKNEMERS VERLATEN DE WERKPLEK IN GEZONDE TOESTAND.
DOELSTELLING OP 5 JAAR HOOGTEPUNTEN VAN HET PROJECT
60% MINDER ONGEVALLEN
DANKZIJ HET VEILIGHEIDSBEWUSTMAKINGSPROGRAMMA
0 ONGEVALLEN DANKZIJ EEN CULTUUR WAARIN VEILIGHEID VOOROP STAAT 97% MINDER dagen verloren DOOR ONGEVALLEN DANKZIJ LEAN MANAGEMENT EN 5S-TOOLS
78% MINDER TIJD verloren DOOR ONGEVALLEN DANKZIJ HET VEILIGHEIDSBEWUSTMAKINGSPROGRAMMA
VEILIGHEIDSBEWUSTMAKINGSWEEK, SIKA AZIË/PACIFISCH GEBIED 38 FABRIEKEN IN 13 LANDEN, AZIË/PACIFISCH GEBIED Er werden veiligheidsbewustmakingsweken georganiseerd in 38 productiefabrieken in de regio Azië/Pacifisch gebied om het algehele veiligheidsbewustzijn van de werknemers en aannemers te verhogen om het aantal arbeidsongevallen en incidenten te verminderen. Sika stelde voor elk land een veiligheidsschema en een activiteitenlijst op en stelde een lokale stuurgroep samen. De beroepsongevallen en verloren dagen daalden in 2013 met 60% ten opzichte van 2010 (uitgangspunt). Lees meer over veiligheid op het werk www.sika.be Duurzaamheid
VEILIGE WERKPRAKTIJKEN, SIKA AUSTRALIê FABRIEKEN IN WETHERILL PARK, ADELAIDE, BRISBANE, MELBOURNE, AUSTRALIË De ontwikkeling van een cultuur waarin veiligheid voorop staat om een veilige en gezonde werkomgeving te creëren, heeft geleid tot aanzienlijke verbeteringen van de veiligheidsprestaties. Zo bedroeg het aantal beroepsongevallen en verloren dagen door ongevallen nul in 2013.
STEFAN ODERBOLZ HEAD OF OPERATION AZIË-PACIFISCH GEBIED
5S-TOOLS IN VEILIGHEIDSMANAGEMENT, SIKA UK LTD. FABRIEK IN WELWYN GARDEN CITY, VK Lean management en de introductie van 5S-tools in het veiligheidsmanagement hebben geholpen om het bewustzijn van de werknemers te verhogen en de veiligheid van hun werkomgeving te verbeteren. Dankzij 'Safety Flashes' werd het bewustzijn van de werknemers verhoogd en werden succesverhalen met hen gedeeld. Het totale aantal verloren dagen door ongevallen daalde van 80 (2012) tot 2 in 2013 (-97,5%).
STREVEN NAAR NUL ONGEVALLEN VIA HET PROJECT 'NOUVEL ÉLAN', SIKA FRANCE S.A. FABRIEK IN GOURNAY, FRANKRIJK Het project "Nouvel élan" had als doelstelling het veiligheidsbewustzijn in de volledige fabriek te verhogen door het uitvoeren van een analyse van de hoofdoorzaken en het implementeren van de nodige oplossingen. Het totale aantal verloren dagen door ongevallen daalde met 96% en de verloren tijd door ongevallen daalde met 78% van 13 (2010) tot 3 (2013) als gevolg van een aanzienlijke verbetering van de veiligheidsprestaties op alle niveaus.
“ONZE VEILIGHEIDSCULTUUR EN GEZONDE WERKPLEK STAAN CENTRAAL BINNEN ALLES WAT WE DOEN. DAT BETEKENT DAT WE ALLES IN HET WERK STELLEN OM ONZE WERKNEMERS DE HOOGST MOGELIJKE GRAAD VAN FYSIEK, MENTAAL EN SOCIAAL WELZIJN TE BIEDEN. OP HET GEBIED VAN LETSELS EN ZIEKTE HEBBEN WE AMBITIEUZE DOELSTELLINGEN: GEEN LETSELS EN ZIEKTEs OP DE WERKPLEK.”
SIKA EN DUURZAAMHEID Veiligheid op het werk
21
Partnerschappen en lidmaatschappen
DUURZAME GROEI STIMULEREN
Sika bouwt relaties op met organisaties en overheden om de nodige programma's en projecten ten behoeve van duurzaamheid te identificeren, te ontwikkelen en te implementeren. Door ecologische initiatieven, regionale samenwerkingsprogramma's en partnerschappen blijft Sika duurzame groei wereldwijd bevorderen. Sika wil duurzame toegevoegde waarde creëren in de volledige waardeketen. Het bedrijf stelt alles in het werk om zijn activiteiten en strategieën af te stemmen op de universeel aanvaarde principes op het gebied van mensenrechten, arbeid, milieu en anticorruptie opgesteld in het kader van het Global Compact-initiatief van de Verenigde Naties.
22
SIKA EN DUURZAAMHEID Partnerschappen en lidmaatschappen
Lees meer over partnerschappen en lidmaatschappen www.sika.be Duurzaamheid
De World Business Council for Sustainable Development Het Responsible Careprogramma Het Global Compact-initiatief van de Verenigde Naties Het VN-Milieuprogramma (UNEP) Het Carbon Disclosure Project De Amerikaanse Green Building Council (USGBC) Het Network Sustainable Construction Switzerland Transparency International SIKA EN DUURZAAMHEID Partnerschappen en lidmaatschappen
Foto's Marc Eggimann, Basel; Esther Ramseier, ETH Zürich; Sika AG; Corbis; Getty
INITIATIEVEN ONDERSTEUND DOOR SIKA
23
Sika Belgium nv Venecoweg 37 9810 Nazareth België Contact Tel. +32 9 381 65 00 Fax +32 9 381 65 10
[email protected] SIKA EN DUURZAAMHEID www.sika.be 24 Partnerschappen en lidmaatschappen
