Meer smaken dan je denkt
Vrouwen in de accountancy
Universiteitsrestaurant In Balans
de heeft onderzocht hoe het beter op Het universiteitrestaurant In Balans . Naarmate de samenstelling van de vraag van de studenten kan inspelen rtiment gt zich de vraag. Bestond het asso studentenpopulatie verandert, wijzi t met en saté, sinds de groei van het voorheen uit broodjes kroket, pata t menu uitgebreid om het evenwich aantal vrouwelijke studenten is het ende uitgangspunten lagen ten in het aanbod te herstellen. De volg grondslag aan de nieuwe kaart: Meer gezonde voeding. Meer laag calorische producten. Meer fun food. Vegetarische alternatieven.
0
Achtergrond Equal project De Glazen Muur De economie is gebaat bij een mix van mannelijke en vrouwelijke talenten en vaardigheden in alle functies en beroepen. Nederlandse vrouwen kiezen echter nog weinig voor opleidingen en banen met een mannelijk imago of haken na enige tijd af. Mannen daarentegen zijn weinig te vinden in uitvoerende functies in de zorg en het onderwijs. Het Equal project De Glazen Muur wil deze schotten op de arbeidsmarkt doorbreken. Het doel van het project De Glazen Muur is het beter benutten van het potentieel van meisjes en vrouwen voor opleidingen, beroepen en functies met een mannelijk en/of technisch imago. Het project bestaat uit het uitvoeren van acht pilotprojecten, onder meer gericht op vrouwen in de accountancy, vrouwen in de logistiek, vrouwen in de beveiliging, herintreedsters met een technische opleiding en meisjes binnen het technisch/bèta onderwijs. Kennis die via deze pilots wordt verkregen alsmede expertise die eerder op dit terrein is ontwikkeld, zullen via een gerichte campagne over nut, noodzaak en praktische mogelijkheden worden overgedragen aan beleidsmakers, werkgevers, brancheorganisaties en onderwijsinstellingen. De Glazen Muur wordt gefinancierd uit het Equal programma van de Europese Unie, het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid en later het Ministerie van Onderwijs en Cultuur. VanDoorneHuiskes en partners is als één van de expertorganisaties op het terrein van vrouwen binnen arbeidsorganisaties door het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid verzocht om binnen De Glazen Muur een aantal projecten op te zetten en uit te voeren.
0
VanDoorneHuiskes en partners VanDoorneHuiskes en partners is de initiator van het project ‘Vrouwen in de accountancy’ en is een onafhankelijke expertorganisatie op het gebied van diversiteit binnen arbeidsorganisaties. Onderzoek en advies zijn de kerntaken. Van DoorneHuiskes en partners richt zich op beleids- en organisatievraagstukken binnen overheid en bedrijfsleven en heeft vele onderzoeks- en adviesprojecten uitgevoerd op het terrein van: diversiteitbeleid, genderbewust personeelsbeleid, leeftijdsbewust personeelsbeleid, gendermainstreaming, balans tussen werk en privéleven, werken in deeltijd, loopbaanonderzoek m/v, cultuurdiagnose m/v en competentieontwikkeling. Maar ook onderzoek naar maatschappelijke trends, organisatieverandering en innovaties behoren tot haar werkterrein. Voorts heeft VanDoorneHuiskes en partners ruime ervaring met projectmanagement en instrumentontwikkeling. VanDoorneHuiskes en partners bestaat sinds 1987 en is vanaf de jaren tachtig betrokken bij diverse (inter)nationale netwerken gerelateerd aan diversiteit.
Accountancy klaar voor de toekomst? Accountancy is veel meer dan werken met cijfers. Kennis van het vak van accountant en het beeld dat men ervan heeft, schieten op een aantal punten tekort. De voorlichting moet zeker de inhoud, het professionele en serieuze karakter, alsmede de status centraal blijven stellen. Aanvullend is het van groot belang om ook het sociale aspect, de vereiste communicatieve vaardigheden, de veelzijdigheid en de dynamiek te benadrukken in voorlichting aan belangstellenden voor een studie accountancy. Voorts zouden voorlichtingspakketten het maatschappelijk belang sterker moeten onderstrepen. Door een betere balans tussen deze aspecten in de voorlichting is de kans groot dat vrouwen vaker voor een opleiding tot accountant zullen kiezen. Door te laten zien dat er meer smaken zijn dan je denkt, wordt een keuze voor accountancy stukken aantrekkelijker dan nu het geval is. De pilot ‘Vrouwen in de Accountancy’ analyseert de mogelijkheden om deze keuze te stimuleren.
Instroom ‘Krapte op de arbeidsmarkt wordt steeds nijpender’, ‘Gezocht: accountants’ en ‘De slag om de student’. Koppen die schreeuwen om meer accountancytalent zijn regelmatig te vinden in kranten en tijdschriften en de accountancystudent zelf weet het: ze zijn goud waard. In 2006 is de instroom van studenten voor het eerst sinds jaren in WO- en in HBO- opleidingen gestegen; een gemiddelde stijging van 26%. Toch is deze stijging volgens het NIVRA nog absoluut onvoldoende om te voorzien in de aanhoudende krapte op de arbeidsmarkt. Bovendien is de uitstroom uit de opleidingen hoog: het aantal ingeschreven accountants is beduidend lager dan het aantal startende studenten; er is sprake van een hoog afvalpercentage tijdens de studie en de stage. Deze tendensen noodzaken tot het gericht werven van accountancystudenten. Het aantrekken van meer vrouwelijke studenten is hierbij een speciaal aandachtspunt, want minder vrouwen dan mannen volgen een accountancyopleiding.
Een derde is vrouw Ongeveer een derde van de HBO en WO accountancystudenten is vrouw. Het aandeel vrouwen in de toeleidende economische studies voor de RA-opleiding is ook ongeveer een derde. Bij vele andere universitaire studies is de instroom van mannelijke en vrouwelijke studenten al jaren gelijk. Dit zou ook voor accountancystudies een doel kunnen zijn. De accountancy is een beroep dat vrouwen zeer goed kunnen uitoefenen. Het is een aantrekkelijk beroep. Er is sprake van een zeer goede werkgelegenheidssituatie en van een relatief goede salariëring. Behalve zorgvuldigheid en integriteit vraagt het beroep om goede contactuele, communicatieve en adviesvaardigheden. De financiële beroepswereld wordt door (vrouwelijke) studiekiezers echter nog vaak als mannenbolwerk getypeerd, waar sprake zou zijn van traditionele, hiërarchische organisatieculturen en van een masculiene uitstraling. De sector heeft tegelijkertijd het imago van lange dagen en een hoge werkdruk. Dit zijn kenmerken die overigens ook voor mannen steeds minder aantrekkelijk zijn. Onder studenten blijkt het beroep van accountant te kampen te hebben met een imago van saai, de hele dag boekhouden en achter je bureau zitten. Die uitstraling van het beroep van accountant vinden we terug in de cijfers van werkzame registeraccountants. Het aandeel vrouwen in het actieve ledenbestand van NIVRA bedraagt in 2007 15 procent. Als we kijken naar de functies die vrouwelijke registeraccountants bekleden, dan is 11 procent van de personen die als openbaar accountant werkzaam zijn vrouw. Accountantsfuncties bij de overheid worden voor 18 procent door vrouwen vervuld en in het bedrijfsleven voor 13 procent. Relatief groot is het aandeel vrouwelijke accountants dat in het onderwijs werkzaam is,
0
namelijk 25 procent. Daarmee is gezegd, dat vrouwelijke accountants zich vaker dan mannen in sectoren bevinden waar de honorering en loopbaanperspectieven minder gunstig zijn. Opmerkelijk is het verschil in het aantal vrouwen en mannen onder de geregistreerde niet-actieve registeraccountants van 30 tot en met 44 jaar. In totaal zijn er in deze leeftijdscategorie 74 geregistreerde niet-actieve vrouwelijke registeraccountants en 24 geregistreerde niet-actieve mannelijke registeraccountants.
Doelen van de pilot De algemene doelstelling van het project ‘Vrouwen in de accountancy’ is om het aandeel vrouwen in accountancyfuncties te vergroten.
Subdoelen: Het bijdragen aan verhogen van de instroom van vrouwen in RA en AA opleidingen in het algemeen. Het bijdragen aan verhogen van de doorstroom van vrouwen uit de hbo AC en BE opleidingen naar accountancy opleidingen. Het aantrekken van vrouwen vanuit andere opleidingen/beroepen (met een zeker raakvlak met accountancy, zoals bijvoorbeeld fiscaal juristen) voor de registeraccountantopleidingen. Het behouden/ voorkomen van uitstroom van accountancystudenten. Verbetering van het imago van het beroep accountant in het algemeen onder (potentiële) accountancystudenten (m/v). Door vrouwen te stimuleren voor de accountancy te kiezen, draagt de pilot bij aan de wervingskracht van het vak. Bovendien komt diversiteit de kwaliteit van het werk ten goede. Teams met uiteenlopende talenten presteren beter omdat zij gecombineerd over meer kennis, vaardigheden en ideeën beschikken. Ten slotte draagt een meer diverse personele samenstelling bij aan verandering van imago en bedrijfscultuur.
De pilot richt zich op: Studiekiezers. Potentiële vrouwelijke studenten accountancy, richting registeraccountant (WO) en AA-accountant (hbo). Vrouwelijke studenten in hbo AC en BE opleidingen. Vrouwelijke registeraccountantstudenten. Studievoorlichters. Decanen. De accountancyopleidingen.
0
Verankering en inbedding De pilot draagt via bijeenkomsten en gesprekken met relevante actoren, zoals NIVRA, NOvAA, grote accountancyfirma’s, studie-instellingen, studenten, media, bij aan verdere bewustwording rond vrouwen in de accountancy. Verankering komt tot uitdrukking in bijeenkomsten - met studenten, studie-instellingen en brancheverenigingen NIVRA en NOvAA – waar gesproken is over de heersende problematiek en over mogelijkheden tot verbetering van de situatie. In deze bijeenkomsten is bijvoorbeeld ingegaan op wensen, verwachtingen, beelden en kennislacunes bij (potentiële) studenten. Op basis hiervan zijn aanbevelingen geformuleerd om te komen tot adequater voorlichtings (campagnes).
Waarom accountancy? De keuze voor de studie accountancy maken studenten vooral op inhoudelijke gronden. Zij hebben belangstelling voor de financiële wereld, ze vonden vakken als economie 2 interessant, hebben een vooropleiding op MBO- of HBO-niveau in deze richting reeds afgerond en willen erin doorgroeien. De keuze voor accountancy wordt verder gestimuleerd doordat zij in dit vakgebied snel en veel kunnen leren. Voorts beschouwen zij het contact en de communicatie met verschillende bedrijven en personen als attractieve factor van het vak accountancy; ‘een kijkje in de keuken bij veel bedrijven’. Tenslotte speelt het gunstige toekomstperspectief in termen van baanzekerheid, carrièremogelijkheden en de goede basis voor een baan ook buiten de accountancy en ‘aan de andere kant van de tafel’ een belangrijke rol.
Redenen om voor Accountancy te kiezen – studenten die al gekozen hebben (bachelor, master, post-master) (N=84) Cijfers/ Economie/ Financiële vakgebied
50%
Dynamisch/ afwisselend
29%
Veel leren
20%
(Vakken in) Vooropleiding
20%
Goed arbeidsperspectief
15%
Klantcontacten/ communcatie
13% 12%
Carrièremogelijkheden Combinatie theorie-praktijk
12%
Goede basis
7%
Meeloopdagen/ introductiedagen/ voorlichting
6%
Ken een Accountant
6%
0%
10%
20%
30%
40%
50%
/ Financiële vakgebied Bron:Cijfers / Economie Van Doorne-Huiskes, A. en W. Conen (2007), Glazen Muur: Aandacht voor instroom en behoud van 62%
Salaris talent in de Accountancy, Resultaten van Gesprekken met Studenten 24%
19%
Vooropleiding Carièremogelijkheden
0
10%
Goed arbeidsperspectief
10%
0%
25%
50%
75%
Bijna een derde van de studenten met wie in deze pilot mondeling of schriftelijk contact is geweest, denkt dat er verschillen bestaan tussen mannen en vrouwen in redenen om voor accountancy te kiezen. Voor beide seksen zijn inhoudelijke factoren het belangrijkst. Wel spelen nuanceverschillen: mannen zijn wellicht toch meer carrièregericht en hechten iets meer waarde aan status en verantwoordelijkheid, terwijl vrouwen meer nadruk leggen op sociale aspecten zoals de omgang met klanten. Deze nuanceverschillen vinden we terug in de redenen die mannelijke en vrouwelijke studenten spontaan voor hun studiekeuze aangeven. Wanneer je echter aan economiestudenten – als potentiële accountancystudenten – vraagt waarom ze voor de studie en het beroep accountancy zouden kiezen, geven ze aan hun studiekeuze vooral te zullen baseren op inhoudelijke affiniteit; dynamiek, afwisseling en klantencontact komen in hun antwoorden in het geheel niet naar voren. Cijfers/ Economie/ Financiële vakgebied
50%
Hun horizon reikt tot aan de studie en niet verder. Hun beeldvorming rond het beroep Dynamisch/ afwisselend 29% is niet compleet; veel jongere de hoogte te zijn van het bestaan Veel leren studenten lijken niet op 20% (Vakken in) 20% die het beroep van accountant van de afwisseling enVooropleiding van de communicatieve aspecten Goed arbeidsperspectief te bieden heeft. De studenten geven aan dat ze 15% graag zouden willen horen “wat de Klantcontacten/ communcatie
13%
functie inhoudt, behalve het bij iedereen bekende cijferwerk”. 12% Carrièremogelijkheden
Combinatie theorie-praktijk
12%
Goede basis
7%
Meeloopdagen/ introductiedagen/ voorlichting
6%
Ken een Accountant
6%
Redenen om voor Accountancy te kiezen – studenten die nog niet gekozen 0%
hebben (N=21)
10%
20%
30%
40%
Cijfers / Economie / Financiële vakgebied
50%
62%
Salaris
24%
19%
Vooropleiding Carièremogelijkheden
10%
Goed arbeidsperspectief
10%
0%
25%
50%
75%
Bron:
Van Doorne-Huiskes, A. en W. Conen (2007), Glazen Muur: Aandacht voor instroom en behoud van
talent in de Accountancy, Resultaten van Gesprekken met Studenten
0
Gevraagd naar het beeld van het beroep van accountant reageren economiestudenten met kwalificaties zoals saai, vrij eentonig werk, man in pak, jaarrekeningen, cijfers, kantoorbaan, veel computerwerk, nette, precieze, serieuze mensen, nauwkeurig, geordend, zakelijk, formeel, hard werken en goed salaris. Heel af en toe reageert een student met druk, veel bezig, afwisselend, veel contact, gevarieerd en adviesgericht. De dynamiek van het beroep, de afwisseling, het klantencontact, het leren, de carrièremogelijkheden: die beelden lijken niet altijd even goed aan te komen bij studenten die op het punt staan een keuze te maken. Ook de studenten die al een keuze hebben gemaakt en aangeven zelf een zeer positief en doorgaans dynamischer beeld te hebben van het beroep, weten dat accountancy ‘in de buitenwereld’ vooral een saai imago heeft. Hun eigen beeld is vaak in de loop van de tijd ‘gegroeid’, veranderd, concreter en positiever geworden. Vaak vinden ze dat voorlichting tekortschiet en dat de werving kortzichtig en ‘oneerlijk’ is. Dus niet ontkennen dat je interesse moet hebben in cijfers en de financiële wereld. Ook het harde werken moet niet verzwegen worden. Er moeten geen mensen aangetrokken worden op basis van een materialistisch en irrealistisch imago, geen mensen die eigenlijk weinig tot geen affiniteit met de materie hebben. Voorlichting en imagoverandering zijn kernwoorden op weg naar een hogere instroom.
0
Tijdens de studie De leuke kant van de studie is volgens de studenten vooral de combinatie van theorie en praktijk, het feit dat zij in de praktijk meteen de theorie terugzien. Bovendien vinden zij het doorgaans interessante stof en biedt de studie voldoende afwisseling. De studiedruk is zonder twijfel een aspect dat zij minder prettig vinden. De hoeveelheid tijd die de opleiding in beslag neemt, óók vrije tijd, is erg hoog. Dit betekent voor studenten dat zij behalve het reguliere programma ’s avonds en/of in het weekend nog huiswerk hebben. In het verlengde van deze studie- en werkdruk liggen ook veel van de redenen voor voortijdige uitstroom. De combinatie van theorie, studie en praktijk is (te) zwaar en intervenieert (te) sterk met het privéleven. Behalve de druk die studenten te veel kan worden en die wellicht bij aanvang onderschat is, kan ook de moeilijkheidsgraad een rol spelen en het feit dat men verbaler moet zijn dan verwacht. Woorden blijken in het vak net zo’n belangrijke rol te spelen als cijfers. Dit onderstreept het belang van communicatieve vaardigheden. Uit het onderzoek in het kader van de pilot komt naar voren dat onder HBOaccountancy-studenten mannen relatief vaker uistromen uit de studie dan vrouwen. Ook blijkt dat vrouwen gemiddeld ongeveer een half jaar korter over hun studie doen. Een reden te meer om actief op vrouwen in te zetten bij de werving. Goede voorlichting vooraf en gedurende de studie en een betere balans tussen werk, studie en privéleven spelen een belangrijke rol bij het voorkomen van uitstroom en behoud van accountancytalent.
Lezingenmenu Om de belangstelling blijvend te maken, heeft de restauranthouder van In Balans een lezingenprogramma opgesteld, voor aankomende accountancystudenten (m/v). Op dat menu staat:
Behalve
Nu ook
Boekhouden.
Psychologie.
Jaarrekeningen controleren.
Communicatie.
Wiskunde.
0
SWOT-analyse Wat zijn sterke en zwakke punten van de studie accountancy? Waar liggen kansen en welke bedreigingen bestaan er? Sterke en zwakke punten zijn punten die kenmerkend zijn voor de studie en die de opleidingsinstituten zelf – in meer of mindere mate – kunnen beïnvloeden; kansen en bedreigingen zijn ontwikkelingen, gebeurtenissen en invloeden waaraan de opleidingen en hun studenten min of meer ‘onderhevig’ zijn; hier zouden op meer macroniveau veranderingen kunnen worden ingezet. Sterke punten (Strengths) Goede, gerespecteerde opleiding – waarmee ook een goede baan buiten de accountancy gerealiseerd kan worden. Combinatie van studie en praktijk vindt men doorgaans erg leuk: de theorie die men leert, komt weer terug in het praktijkgedeelte. Interessante stof en afwisselende studie. Zwakke punten (Weaknesses) Relatief zware, lange opleiding. Pittige combinatie van werken en studeren. (Te) weinig adequate voorlichting. Kansen (Opportunities) Ontwikkelingen op de arbeidsmarkt zorgen voor een sterke positie van de werknemer. Bedreigingen (Threats) Veranderingen in het toeleidende onderwijs. Imago van accountancy en onbekendheid met wat de studie en het beroep inhouden bij zowel studiekiezers als mensen meer in het algemeen. ‘Oneerlijke’ werving. Op het niveau van de opleidingen zelf valt te overwegen om de zware combinatie van werken en studeren enigszins te verlichten. Dit betekent niet dat Accountancy een gemakkelijke studie moet worden, maar wel dat onnodige uitstroom wordt voorkomen. Ook goede, eerlijke en adequate voorlichting is belangrijk, zowel voorafgaand aan als gedurende het studietraject, zodat je een zeer bewuste keuze kan maken of je al dan niet gemotiveerd genoeg en bereid bent om dit traject volledig te doorlopen.
10
Meer op macroniveau zijn er veranderingen gaande in het onderwijs die leiden tot een verminderde instroom. Daarnaast zijn instanties steeds vaker met behulp van ‘oneerlijke’ werving aan het werven. Deze ontwikkelingen spelen naast het al bestaande ‘stoffige’ imago en onbekendheid met de studie. Deze bedreigingen zijn gekoppeld aan gebrek aan informatie die de studiekiezer in een lastige positie brengt. Aandachtspunten komen in grote lijnen dan ook neer op: Voor studiekiezers zijn betere voorlichting en het wegnemen van (belemmerende) kennishiaten van belang. Dit zal leiden tot vergroting van de instroom in combinatie met verlaging van de uitstroom. Voor studenten zélf zijn goede voorlichting vooraf en gedurende de studie en een betere balans tussen werk, studie en privéleven aandachtspunten om talent te behouden. Dit zal leiden tot verlaging van de uitstroom en daarmee verhoging van de instroom in het beroep.
Stevige pot Wat vaak wordt vergeten, of onbekend is, over het vak van accountant, is: Druk Veel bezig Afwisselend Veel klantcontact Gevarieerd Adviesgericht Dynamiek Leren Carrièremogelijkheden Al met al een stevige pot, waar veel kandidaten voor een studie accountancy best graag de tanden in zullen zetten.
11
Uitgebalanceerd aanbod Ingrediënten voor een blijvende belangstelling van zowel vrouwelijke als mannelijke jonge accountants: Meer aandacht voor de combinatie van werk en studie. Aanboren van meer diverse talenten. Eerlijke werving. Imagoverbetering van het vak. Meer voorlichting op de juiste plaatsen. Aandacht voor de dynamiek, afwisseling en klantencontact in de werkomgeving. Meer sociale vakken, zoals communicatie en psychologie. Op basis van deze ingrediënten zal de keuken van In Balans telkens weer een nieuw uitgebalanceerd aanbod presenteren. Door meer smaken te bieden, zal In Balans zowel mannelijke als vrouwelijke studenten aan zich binden.
12
Feit en fictie:
De rol van voorlichting en imago
Imago, kennishiaten en voorlichting De meeste studenten en opleidingsfunctionarissen vinden dat er iets moet veranderen aan het imago van accountants. Het strookt niet met de werkelijkheid; de onwetendheid leidt tot verkeerde beeldvorming. Dus is een logische vervolgvraag: hoe kan dit imago worden verbeterd? Dit probleem speelt eigenlijk op twee niveaus. Enerzijds heb je het imago van de ‘suffe boekhouder’ dat weinig uitnodigend is voor potentiële studiekiezers: hoe krijg je nu bij hen bekendheid met de meer dynamische en sociale kant van de professie? Anderzijds heb je te maken met het imago zoals dit leeft bij ‘de buitenwereld’, een diffuse groep die via een soort ‘sociale druk’ invloed uitoefent op de studiekeuze van studenten. Deze buitenstaanders blijken doorgaans weinig inhoudelijke affiniteit met het vak te hebben.
Voorlichting voor studiekiezers Hoe bereikt de branche nu dat haar boodschap daadwerkelijk aankomt bij studiekiezers? De strekking van de antwoorden van studenten is dat er boven alles een eerlijk beeld geschetst moet worden. Dus niet ontkennen dat je interesse moet hebben in cijfers en de financiële wereld, er moet niet worden gedaan alsof het salaris torenhoog is en het zo gaaf is dat je een auto krijgt (je zit er vervolgens ook de halve dag in) en het harde werken dat er bij kan komen kijken, moet niet verzwegen worden. Kortom: er moeten dus geen mensen worden aangetrokken op basis van een materialistisch en irrealistisch imago, geen mensen die eigenlijk weinig tot geen affiniteit met de materie hebben; deze mensen zullen uiteindelijk teleurgesteld raken en daar worden zowel de professie, de organisatie als de persoon in kwestie niet beter van. Veeleer moet de branche zoeken naar mensen die díe aspecten van het vak interessant vinden, die tot op heden onderbelicht zijn gebleven. Belangrijk daarbij is om studenten kennis te laten maken met de praktijk; dan zien ze zelf deze andere aspecten. In het kader daarvan lijken meeloopdagen een goed idee, meer promotie over de mogelijkheden van accountants in de praktijk, stages, inhouse dagen. Ook willen studenten graag in een vroeger stadium met voorlichting in aanraking komen. Dit is van belang omdat het een zware studie is en hoe eerder de juiste keuze gemaakt wordt, hoe minder de student wordt belast met “extra” vakken. Hier is een rol weggelegd voor voorlichting op scholen, personal coaching als begeleidende vorm, reclamecampagnes en informatiedagen of -avonden.
13
Het uitnodigen van leuke accountants uit de praktijk, wellicht een assistent accountant die voorlichting geeft op zijn/haar eigen school, die enthousiast kan vertellen wat er zoal gebeurt, vindt men een aantrekkelijke vorm. Dit komt overeen met de rol die AA-ambassadeurs van NOvAA vervullen. Aandacht voor de dynamiek, afwisseling en klantencontact in de werkomgeving kan de instroom, in het bijzonder van vrouwen, verhogen. Meer sociale vakken, zoals communicatie en psychologie, in het studietraject zou eveneens de belangstelling van vrouwen en waarschijnlijk ook van mannen voor de accountancy kunnen doen toenemen.
Voorlichting voor de achterban Hoe deze boodschap bij ‘de buitenwereld’ over te brengen? Hier valt te denken aan meer publiciteit in de vorm van leuke artikelen, interviews of columns in kranten en tijdschriften met daarin betere invulling van wat het beroep/de opleiding inhoudt en die het belang van accountants aan het publiek verduidelijken. Ook reclames om het “beeld van stoffige boekhouder weg te nemen en er een dynamisch, multicultureel beroep van te maken”, de nadruk op work-life balance, het beroep meer aanpassen aan het leven van nu – inclusief veranderende leef – en werkomgeving (flexibeler) en het benadrukken van de soft skills en dynamiek, kunnen bijdragen aan een beter beeld van het beroep accountant bij de buitenwereld.
14
Behoud van talenten Positieve en negatieve aspecten van de studie De leuke kant van de studie is volgens de studenten vooral de combinatie van theorie en praktijk, het feit dat men in de praktijk meteen de theorie terugziet. Het vak zou nog aantrekkelijker gemaakt kunnen worden door eerder en meer in aanraking te komen met de praktijk. Het invoeren van een verplichte stage, in een eerder stadium, is een veelgenoemde mogelijkheid. Vooral de combinatie van werken en studeren maakt de studie behoorlijk pittig, waarbij werk, studie en privéleven elk continu strijden om meer aandacht. Verlichting en spreiding van de werkdruk zouden deze druk op tijd kunnen verminderen. Een meer duaal traject zou dit spanningsveld voor een groot deel kunnen oplossen. In dit model werken jongeren een aantal periodes fulltime en studeren ze in de tussenliggende periodes fulltime. Kantoren zouden geïnteresseerd kunnen zijn als opleidingen de mogelijkheid aanbieden van acht maanden fulltime werken en vier maanden fulltime studeren, bijvoorbeeld in de minder drukke periodes.
Varianten op dit thema die door studenten worden genoemd: “Direct na het doctoraalprogramma een half jaar of een jaar een fulltime programma om de theoretische opleiding voor RA af te ronden. Nadeel is dat je op dat moment nog geen praktijkvaardigheden op doet. Een variant hierop, bijvoorbeeld verplicht twee dagen en drie dagen werken is daarom ook een optie” Ook is volgens een aantal studenten voor studie-instellingen de rol van de communicatie richting het werkveld van belang. Opleidingsinstellingen zouden meer het belang en de noodzaak van de studie moeten onderschrijven. Hiermee zouden ze een duidelijk standpunt moeten innemen tegenover de bedrijven om de werkdruk binnen de perken te houden. De werkdruk zou verminderd kunnen worden “door de scholen duidelijk te laten communiceren met het werkveld en het belang van de studie helder te maken” Ook wordt de studie volgens een deel van de studenten door studie-instellingen drukker gemaakt dan nodig is; men vindt dat ‘de kwantiteit vaak van de kwaliteit wint’ en maakt veelvuldig melding van inspanningsverplichtingen die weinig lijken bij te dragen maar zeer veel (van de veel te schaarse) tijd vergen. Behalve de druk die studenten te veel kan worden en die wellicht bij het begin van de studie onderschat is, kan ook de moeilijkheidsgraad een rol spelen bij uitstroom. Hiervoor is ook betere voorlichting geboden.
15
Ten slotte kan het feit dat accountants verbaler moeten zijn dan verwacht een rol spelen bij uitstroom. Woorden blijken in het vak net zo’n belangrijke rol te spelen als cijfers. Door meer sociale vakken (communicatie, psychologie) in het studietraject op te nemen, kunnen studenten daar beter op worden voorbereid.
Trek
Weinig lekkere trek
die slechts een deel van de doelgroep
zijn onder meer:
Bestaande beelden over accountancy,
Andere beelden, vooral vooroordelen,
trek doet krijgen in een studie accountancy: Jaarrekeningen.
Saai.
Cijfers.
Eentonig.
Nauwkeurig.
Man in pak.
Geordend.
Kantoorbaan.
Hard werken.
Veel computerwerk.
Goed salaris. Deze beelden zorgen bij slechts een bijzonder klein deel van de doelgroep voor lekkere trek.
16
Meer praktijk in de studie aanbrengen kan de studie aantrekkelijker maken.
17
Belangrijkste
conclusies
op een rij
Algemeen De vraag naar accountants stijgt, maar de instroom in de studies bleef in de afgelopen jaren vrijwel constant en de uitstroom uit de opleidingen is hoog. In 2006 is de instroom voor het eerst in jaren gestegen; toch is deze stijging onvoldoende om te voorzien in de aanhoudende krapte op de arbeidsmarkt. Ondanks de aard van het accountancyberoep, dat zeer goed uitgeoefend kan worden door zowel mannen als vrouwen, is slechts zo’n eenderde deel van de studenten vrouw. Instroom: de veranderingen in het onderwijs lijken ervoor te zorgen dat studenten minder kans krijgen om met het vak kennis te maken en dat ze hun weg naar de accountancyopleidingen moeilijker kunnen vinden. Instroom: Bij studiekiezers bestaat weinig inzicht in “wat de functie inhoudt, behalve het bij iedereen bekende cijferwerk”. De dynamiek van het beroep, de afwisseling, het klantencontact, het leren, de carrièremogelijkheden: allemaal aspecten van het vak die nauwelijks bekend zijn bij studenten die op het punt staan een keuze te maken. Voorlichting en imagoverandering zijn kernwoorden op weg naar een hogere instroom. Goede voorlichting voorafgaand aan en gedurende de studie en een betere balans tussen werk, studie en privéleven (oftewel: verlichting van de werkdruk) spelen een belangrijke rol bij het voorkomen van uitstroom en behoud van accountancytalent uit en in de studie.
18
Imago en voorlichting De boodschap die volgens studenten verspreid moet worden, is dat accountancy veel meer is dan ‘werken met cijfers’. Het is belangrijk invulling te blijven geven aan de inhoud van het werk en het professionele karakter, de status en het serieus genomen worden. Maar kennis/het beeld van het vak van accountant schiet op een aantal punten tekort en dat deel zou nu juist nog aangestipt moeten worden; daarbij gaat het vooral om het belang van communicatie en het sociale aspect van accountancy, de veelzijdigheid en dynamiek; de veelheid aan mogelijkheden die de studie biedt en het maatschappelijk belang van accountancy. Boven alles moet bij voorlichting en werving een eerlijk beeld geschetst worden. Gezocht moet worden naar mensen die díe aspecten van het vak interessant vinden, die tot op heden onderbelicht zijn gebleven. Door naast inhoudelijke aspecten in voorlichting en campagnes meer aandacht te besteden aan communicatie en het sociale aspect, de veelzijdigheid en dynamiek, de veelheid aan mogelijkheden die de studie biedt en het maatschappelijk belang, kan de instroom in de studie wellicht worden verhoogd. Het is niet onwaarschijnlijk dat daarmee met name de instroom van vrouwen zou kunnen stijgen, aangezien dit een kant van het beroep is die zeker voor vrouwen aantrekkelijk is en die een belangrijke rol speelt bij hun keuze. Door mee sociale vakken (communicatie, psychologie) in het studietraject op te nemen, kan de instroom van (vrouwelijke) studenten eveneens worden verhoogd. Het is een duidelijk signaal dat dergelijke vaardigheden ook bij het accountant zijn horen. Bovendien bereiden deze vakken studenten beter voor op die kant van de beroepsinhoud, die in het studietraject dikwijls onderbelicht blijft. Belangrijk daarbij is om studenten kennis te laten maken met de praktijk; dan zien ze deze andere aspecten zelf. Ook is het verstandig studenten in een vroeger stadium met voorlichting in aanraking te laten komen.
Behoud van talent binnen de studie Positieve aspecten van de studie zijn met name de combinatie van theorie en praktijk, de interessante stof en de afwisseling in de studie. Meer praktijk in de studie aanbrengen kan de studie aantrekkelijker maken. De druk op tijd waarbij werk, studie en privéleven elk continu strijden om meer aandacht wordt als negatief aspect ervaren. Meer duale trajecten en meer focus op de studie zelf worden als belangrijke oplossingen gezien. Betere voorlichting en het opnemen van sociale vakken kunnen ook bijdragen aan het behoud van talent.
19
Door meer smaken te bieden trekt accountancy meer vrouwen
20
