Meer mannen voor de klas LERAAR: EEN VROUWENBEROEP? klasse.be EEN OP DRIE LERAREN MET STEMPROBLEEM CRIMINELE JONGEREN: LAATSTE KANS

april 2010

204

Maandblad voor onderwijs in Vlaanderen

Meer mannen voor de klas LERAAR: EEN VROUWENBEROEP?

EEN OP DRIE LERAREN MET STEMPROBLEEM

CRIMINELE JONGEREN: LAATSTE KANS

HET TRAGE BREIN VAN PUBERS

klasse .be

SGOOL IS SAAI Ergernis. We discussiëren met

leer je nu eenmaal makkelijker en met meer plezier door

een groep leerlingen. Ze gaan

in een taalbad met native speakers te springen dan in een

best graag naar school. Vooral

klas met mensen die de taal ook niet kennen en regeltjes

dan voor de vrienden. De les-

moeten leren. Het congres kwam tot het besluit dat hoe

sen? Die zijn meestal ‘saai’.

authentieker en levensechter het onderwijs is, hoe leerrijker én hoe prettiger. Dan wordt plezier ook leerplezier

Verwondering. Op de jon-

en vallen er woorden als betekenisvolle ervaring, uitdaging

gerensites is een van de po-

en motivatie. Confucius wist dat al: wat ik hoor vergeet ik,

pulairste zinnen ‘sgool is saai’,

wat ik zie onthoud ik, wat ik doe begrijp ik. De uitweg zit

in allerlei variaties van mega- tot turbosaai, van ‘school

blijkbaar in het begrip ‘flow’: de mentale toestand waarbij

sucks’ tot ‘het is gewoon een saaie

je volledig opgaat in je bezigheden. De

hobby’. Spanning is voor buiten

voorwaarden daarvoor? Een duidelijk

de school. Binnen is het saai. Verantwoordelijkheid. In het zesde leerjaar zegt een op de vijf

Moet school fun zijn?

dat wat ze leren saai en oninteres-

doel, concentratie, directe feedback over succes en falen, een intrinsiek aardige activiteit die voldoende uitdagend is en waarvan je voelt dat je ze onder controle hebt. Dan vergeet je

sant is. Een op de drie zegt dat de leraar nooit naar zijn

jezelf en vliegt de tijd voorbij. Het is zowel voor de leerling

mening vraagt. Volgens de leerlingen wordt het in het

als voor de leraar de ideale toestand om plezier te vinden

secundair alleen maar erger. Als de leraar zijn DNA mag

in de les. Een pleidooi voor actief onderwijs waarin leraar

bepalen, staat ‘avontuur’ helemaal onderaan. Mochten

en leerling geprikkeld worden om zich te smijten. Die flow

de leerlingen kiezen, stond die eigenschap waarschijnlijk

is ons allemaal gegund.

bovenaan. Moet de school ‘fun’ zijn? Waarschijnlijk niet. In het Oostenrijkse Linz werd over die vraag zelfs een internationaal congres gehouden. De deelnemers geraakten er niet uit. Al waren ze het er wel over eens dat het er luchtiger aan toe mocht gaan. Leraren met gevoel voor humor blijven het langste bij. Al zijn er eindeloos veel dingen op te noemen die wel plezierig zijn maar waarbij

Hoofdredacteur Klasse

je helemaal niets leert. Maar wat als saai wordt ervaren,

[email protected]

wordt ook niet geïntegreerd in de lerende mens. De school blijft blijkbaar al te vaak een artificiële constructie. Een taal

Maandblad voor onderwijs in Vlaanderen Uitgegeven door het Vlaams ministerie van Onderwijs en Vorming (Agentschap voor Onderwijscommunicatie)

Peter Mulders en Tim Sels Sites en multimedia: Michel Aerts en Toon Van de Putte TV.Klasse: Elke Broothaerts, Wouter Vanmol en Hans Vanderspikken Lerarenkaart: Hannah El-Idrissi, Kerim Helaut, Geert Neirynck, Anne Siccard, Marc Van Belle en Sonja Van Droogenbroeck Secretariaat Klasse: Sabrina Claus, An Declercq en Souadia El-Moussaoui Publiciteit: Diana De Caluwé Verantwoordelijke uitgever: Jo De Ro – Koning Albert II-laan 15 – 1210 Brussel

Nr 204 • april 2010 Klasse is teamwork. De hele ploeg vind je op www.klasse.be. Hoofdredactie: Leo Bormans Eindredactie: Nele Beerens en Wouter Bulckaert Beeldredactie: Jo Valvekens Redactie: Patrick De Busscher, Wim De Jonge, Leen Leemans, Jan T’Sas, Annelies Vaneechoutte en Bert VermeulenVormgeving: Mieke Keymis,

Alle actieve Vlaamse leraren, CLB-medewerkers (elk net, elk niveau) krijgen Klasse gratis. Adreswijzigingen regel je uitsluitend via je eigen schooladministratie. Abonnement (10 nummers): 28 euro. Gepensioneerden, terbeschikkinggestelde leraren en individuele studenten krijgen een abonnement tegen halve prijs.

Groepsabonnementen voor alle studenten in de lerarenopleiding zijn gratis (bel 02 553 96 84 of mail [email protected]). Voor scholen die dat wensen is er ook Yeti (derde graad lager onderwijs), Klasse voor Ouders (kleuteronderwijs tot en met tweede jaar secundair onderwijs) en Maks! (derde tot en met zevende jaar secundair onderwijs). Lees meer op www.klasse.be. Klasse – Koning Albert II-laan 15 – 1210 Brussel [email protected] Tel. redactie: 02 553 96 86 Tel. secretariaat: 02 553 96 84 Tel. advertenties: 02 553 96 94 Tel. lerarenkaart: 02 553 96 95

INHOUD

04

Zonder stem voor de klas

Nieuws Hoofddoekenverbod voorlopig geschorst.

10

Doe de stemtest Een derde van de leraren heeft last met zijn stem. Een op de vijf heeft een echt stemprobleem. Tien stemtips.

10

17

“Ik wil uit de gevangenis blijven” Youth At Risk zet probleemjongeren weer op het juiste spoor. Zij slagen waar hulpverlening faalt.

20

TV.Klasse Dag en nacht op school

24

Gezocht: mannen voor de klas Acht op de tien onderwijzers is een vrouw. In de lerarenopleiding zitten nauwelijks jongens. Waar zijn de mannen naartoe?

17

20

29

Sjapo Brossers deeltijds bso maken een film.

30

Dialoog Weg met het cynisme?

32

De school is geen koekjesfabriek Word mede-eigenaar van je school en houd je passie levend.

34 24

De lerarenkamer Academie voor muziek en woord met de sfeer van een café chantant

37

Sjapo Leer zweefvliegen op school.

38

Het trage brein van pubers Gedragen je puberleerlingen zich irritant? Het zijn hun hersenen! Hoe buig je je ergernis om?

38

41

Zeker Doen

58

Speeltijd

H ET NIE U W S

© MAST IRHAM/BELGA

Als de vlag een wapen wordt [INDONESIË] In Jakarta protesteren meer dan duizend studenten tegen plannen van de regering om een omstreden bank van het faillissement te redden. De politie trakteert de demonstranten op traangas en het waterkanon. Studentenprotesten leiden soms tot grote maatschappelijke omwentelingen, ook in Indonesië. Studenten vormen er de frontlinie van de publieke opinie. Ze staan tussen de regerende elite en machteloze burgers, hebben baan noch gezin en hebben dus weinig te verliezen. Bovendien krijgen ze vaak de steun van de docenten.

4 • Klasse voor leraren

BEELD VAN DE MAAND

Klasse voor leraren •

5

H ET NIE U W S

Jongeren nemen drugs door foute drugpreventie

WEEK VAN DE LENTEKRIEBELS [26 – 30 april]

Drugpreventieprogramma’s hebben soms een tegenovergesteld effect. Ze leggen te veel de nadruk op productinformatie en maken daardoor jongeren nieuwsgierig. Ook goedbedoelde, zelfgemaakte lespakketten hebben meestal geen of het verkeerde effect. Dat blijkt uit onderzoek van European Drug Abuse Prevention (EU-Dap). De meest effectieve programma’s combineren sociale vaardigheden, normatieve opvoeding en productinformatie en passen in het drugbeleid van de school.

Kriebels. In je buik en in je hele lijf. Sensoa focust dit jaar op het leuke van verliefdheid, relaties en seks. Praten met jongeren over seksualiteit is nog altijd niet vanzelfsprekend. En vaak krijgen de lessen seksuele voorlichting een negatieve toon doordat ze vooral de risico’s van seks benadrukken. Toch is volgens Sensoa een goede relationele en seksuele vorming (RSV) een van de voorwaarden voor een gezond en gelukkig seksueel leven.

Unplugged, een preventieprogramma ontwikkeld door De Sleutel, werd getest bij 7000 jongeren tussen 12 en 14 jaar. Vier maanden na de lessen was het cannabisgebruik met 23 procent gedaald. De effecten waren een jaar later nog merkbaar.

Vanaf 6 april download je via de website lesmateriaal. Jongeren kunnen online ook zelf ideeën opdoen om de Week van de Lentekriebels in hun school te organiseren. En er zijn twee ouderavonden in Gent. Alle info vind je op www.sensoa.be/rsv.

Lees meer over Unplugged, over het Europese onderzoek en drugpreventiebeleid. Check hoe effectief het in jouw school is. www.klasse.be/leraren/bijlage

Hoofddoekenverbod voorlopig geschorst De Raad van State heeft het hoofddoekenverbod in het Gemeenschapsonderwijs (GO!) voorlopig geschorst. Hij oordeelt dat niet het net, maar wel de overheid zo’n verbod moet uitvaardigen. Het is nu aan het Grondwettelijk Hof om te beslissen of de Onderwijsminister via een decreet de knoop moet doorhakken. De schorsing van het verbod komt er na een klacht van het platform Baas Over Eigen Hoofd (BOEH!). Intussen verandert er echter niets. De schorsing van de Raad geldt niet voor scholen die al een verbod hadden, maar enkel voor de


scholen die door de beslissing van het GO! een verbod zouden moeten invoeren. “Wij blijven in elk geval bij onze plannen om het hoofddoekenverbod in te voeren vanaf 1 september 2011”, zegt het GO!. CHRONOLOGIE VAN HET HOOFDDOEKENVERBOD: 1 september 2009: de athenea in Antwerpen en Hoboken verbieden het dragen van een hoofddoek. Meisjes voelen zich beknot in hun godsdienstbeleving en trekken naar de Raad van State. Volgens een advies aan de Raad van State is het niet aan individuele scholen om zo’n zwaarwichtige beslissing

te nemen, maar aan het scholennet (in casu het GO!). 11 september 2009: het GO! beslist om het hoofddoekenverbod in te voeren vanaf 1 september 2010. Na enkele maanden blijkt die timing te snel en wordt 1 september 2011 de begindatum. 18 maart 2010: na een nieuwe klacht schorst de Raad van State voorlopig het hoofddoekenverbod. De auditeur stelt dat het niet aan het scholennet is maar aan het parlement om te beslissen of zo’n verbod kan. Dat moet het Grondwettelijk Hof nu uitmaken.

FOCUS

Brokken Tweehonderd leraren vulden de lege tekstballon van deze cartoon van Klasse-tekenaar Camp in. Zij winnen elk twee posters met de beste cartoons uit 20 jaar Klasse. Camp zelf vond de inzending van Ervé Lefevre uit Oudenaarde de beste. Hij krijgt een gesigneerd, ingelijst exemplaar van ‘zijn’ cartoon.

Gesprekgebrek

Vier op de tien voelen zich onveilig op school Voelen jongeren zich veilig op school? En waar zijn ze bang voor? Met die vragen trok Anjuli Van Damme (UGent) naar 547 leerlingen van het tweede jaar secundair onderwijs. De leerlingen moesten aangeven of ze het voorbije jaar al of niet slachtoffer waren geweest van pesterijen, bedreigingen, schoppen of slagen, seksuele bemerkingen, vandalisme. Ze moesten ook aangeven hoe (on)veilig ze zich voelden op school. 40 procent van de leerlingen heeft het gevoel dat hun iets zou kunnen overkomen op school. Bijna 60 procent voelt zich niet altijd op

zijn gemak bij sommige leraren. Bijna de helft mijdt bepaalde plekken op school. Vooral de kans om gepest te worden schatten ze hoog in. In totaal voelen ruim vier op de tien leerlingen zich in hoge of zeer hoge mate onveilig op school. Leerlingen die al eerder iets overkwam, voelen zich het meest onveilig. Of leerlingen zich veilig voelen hangt ook van de school af. Een negatief sociaal schoolklimaat blijkt nefast.

7 procent van de vieren vijfjarigen kan wel goed praten, maar heeft moeite met de ongeschreven regels voor gesprekken. Dat blijkt uit een onderzoek aan de Radboud Universiteit Nijmegen. De kinderen weten niet hoe je iemand aanspreekt, hebben moeite met de logische volgorde in een verhaal of kijken hun gesprekspartner onvoldoende aan. Ouders en leraren hebben het gesprekgebrek vaak niet in de gaten. Nochtans hebben die kinderen tien keer zo vaak gedragsproblemen en lopen ze grote kans op een latere diagnose voor ADHD, autisme of een taalstoornis.

‘Onveiligheidsbeleving en slachtofferschap van geweld op school’ – Met dit onderzoek haalde Anjuli Van Damme (Universiteit Gent) de shortlist van de Klasseprijs-Vlaamse Scriptieprijs 2009. Thesis en synthese vind je op www.scriptieprijs.be.


7

H ET NIE U W S

DE STERREN

Onderwijsspiegel 2009: het jaarverslag van de inspectie DOORLICHTING JANUARI – JUNI 2009 ★ • Leerplandoelen en eindtermen realiseren is een pijnpunt in alle onderwijsniveaus: het is de meest genoemde reden voor een gunstig advies beperkt in de tijd. • Veiligheid en regelgeving opvolgen gaan erop vooruit in het basisonderwijs. • CLB’s blijven het moeilijk hebben om tot schoolspecifieke en doelgerichte afspraken te komen met de school via het beleidsplan of -contract. • Geen enkele school kreeg een ongunstig advies.

GUNSTIG ADVIES BASISONDERWIJS

115

83

27

68

DEELTIJDS KUNSTONDERWIJS

4

8

VOLWASSENENONDERWIJS

1

8

CLB

1

3

SECUNDAIR ONDERWIJS

CHOOLLOOPBAAN BEGELEIDIN G: ★ S MÉÉR DAN HULP BIJ STUDIEKEUZE

★

• Het basisonderwijs focust op competentieontwikkeling, het secundair op informeren over keuzemogelijkheden. • Leerlingen en ouders vinden welbevinden en tijd nemen belangrijker dan een vlekkeloze loopbaan. • Voor leerlingen en ouders is de hamvraag: wat is de goede keuze voor welke leerling? • Scholen organiseren activiteiten om leerlingen hun talenten en interesses te laten ontdekken, maar die zijn doorgaans te vrijblijvend.

•

•

•

• De volledige Onderwijsspiegel 2009 vind je op www.onderwijsinspectie.be (‘publicaties’).

GUNSTIG ADVIES BEPERKT IN DE TIJD

FUNCTIEBESCHRIJVINGEN IN BO EN DKO: VEEL WERK, MAAR GOED VOOR DE KWALITEIT Slechts de helft van de functiebeschrijvingen is geindividualiseerd. Slechts een derde is opgesteld door het personeelslid zelf samen met de eerste evaluator, hoewel dat decretaal verplicht is. In twee derde van de gevallen stelt de scholengemeenschap of het schoolbestuur functiebeschrijvingen op basis van een algemeen model op. Planlast is de meest genoemde reden. Bij de helft staan er geen persoons- of ontwikkelingsgerichte doelstellingen in de functiebeschrijving, maar gaat het vooral over de hoofdtaak en schoolgebonden opdrachten. De helft van de personeelsleden had nog geen functioneringsgesprek.

MÉÉR ONDERWIJSNIEUWS? ELKE WOENSDAG KANT-EN-KLAAR IN JE MAILBOX. Ben je leraar, CLB-medewerker, opvoeder ...? Abonneer je op de nieuwsbrief van LERARENDIRECT of lees het nieuws op www.lerarendirect.be.


Ben je directeur of secretariaatsmedewerker? Abonneer je op de nieuwsbrief van SCHOOLDIRECT of lees het nieuws op www.schooldirect.be.

INTERNATIONAAL

Daar is de lente

© REUTERS/Babu Babu

[INDIA] In Chennai vieren meisjes ingesmeerd met gekleurd poeder Holi. Dat is een jaarlijks hindoeïstisch feest in de maand maart. De hindoes vieren met dat kleurenfestival het begin van de lente.

Big Brother op school [VERENIGDE STATEN] De Amerikaanse scholier Blake J. Robin kreeg net als zijn medeleerlingen een laptop van zijn school. Leuk, tot hij merkte dat die uitgerust was met een ingebouwde webcam die van op afstand bediend kan worden. De school zou de camera’s ook echt gebruikt hebben om in de kamers van de studenten te gluren. De zaak kwam aan het licht toen Blake een straf kreeg voor ‘ongepast gedrag bij hem thuis’. De directeur gebruikte als bewijs een foto, genomen van op Robins laptop. Veel gestoorder kun je het niet bedenken, vinden de leerlingen. Iedereen trekt zich wel eens terug in zijn kamer, al was het maar voor een Zumbanummer voor de spiegel of om luchtgitaar te spelen.

Robin en zijn klas maken er nu een rechtszaak van. Ze klagen de directeur aan. Het schoolbestuur geeft toe dat de camera’s inderdaad geïnstalleerd zijn, maar ontkent dat ze die ooit gebruikt heeft op een ongepaste manier. Het systeem op de laptops dient om gestolen en uitgeleende computers te kunnen lokaliseren. De school heeft de webcams voorlopig uitgeschakeld. Mag de school camera’s plaatsen? Mag een school haar leerlingen filmen? Moet elke leerling op de klasfoto? Mogen leraren of directieleden in de spullen van leerlingen kijken? Op die en nog veel meer vragen vind je een antwoord op de site van de Vlaamse Scholierenkoepel (VSK) – www.vsknet.be. Bestel of download de Gids voor leerlingen op www.ond.vlaanderen.be/gidsvoorleerlingen


9

© Corbis

Meer dan 30.000 Vlaamse leraren sukkelen met hun stem

Een derde van de leraren heeft last met zijn stem. Een op de vijf heeft zelfs een echt stemprobleem. In Vlaanderen zou het om 30.000 tot 50.000 leraren gaan. “Stemtraining hoort daarom thuis in elke lerarenopleiding”, reageert logopedist en onderzoeker Bernadette Timmermans (Vrije Universiteit Brussel en RitsErasmushogeschool Brussel). Met nieuw experimenteel onderzoek verbetert ze de stemkwaliteit van 75 procent van haar studenten. Hoe doet ze dat en hoe kunnen leraren hun stem sparen?


11

Bernadette Timmermans:

Een op de vijf wordt hees ‘Stemproblemen bij leraren’, onderzoeksproject van de Universitaire Associatie Brussel door prof. Linda Van Looy en Bernadette Timmermans, m.m.v. logopedisten Yannick Coveliers en Lotte Six - bernadette. [email protected]

Hoeveel leraren hebben problemen met hun stem? Bernadette Timmermans: “Wereldwijd heeft gemiddeld minstens een op de drie leraren soms tot vaak stemproblemen, en hun aantal neemt in alle westerse landen toe. Nederlandse onderzoekers ontdekten dat meer dan de helft van de leraren geregeld last heeft met zijn stem. Een Zwitsers-Iers onderzoekersduo stelde in 2008 permanente stemproblemen vast bij meer dan een kwart van de door hen ondervraagde leraren; slechts een op de vijf heeft er geen. En in Finland zijn de symptomen voor stemproblemen bij leraren in twaalf jaar tijd zowel verergerd als toegenomen. Bij ons spreekt recent onderzoek over een leraar op de drie met stemproblemen. Uit onderzoek in het Antwerpse blijkt dat leraren die aan stemloosheid lijden gemiddeld negentien dagen per jaar afwezig zijn. Het probleem is dus bijzonder groot.”

In de statistieken van Volksgezondheid komen stemproblemen nochtans nauwelijks voor. Leraren blijken vooral met ziekteverlof te zijn wegens psychosociale aandoeningen en rugklachten. Bernadette Timmermans: “Tot voor kort erkende de verzekering stemproblemen niet als beroepsziekte en dus gaven leraren ze niet als reden op voor ziekteverlof. Daarom lijkt het in de statistieken alsof leraren nauwelijks stemproblemen zouden hebben. Gelukkig worden stemproblemen sinds 2005 in alle EU-landen officieel als beroepsziekte erkend. Ze worden nu dus wel degelijk ernstig genomen.”

Welke stemproblemen duiken het meest op bij leraren? Bernadette Timmermans: “Stemverlies en keelontsteking, beide door overbelasting. Vooral vrouwelijke leraren hebben er last van:


leraren met stemverlies of zelfs stemloosheid zijn voor 82 procent vrouwen, bij ontsteking van de stembanden en/of strottenhoofd is dat 75 procent. Dat komt doordat vrouwen van nature hoger praten; ze forceren hun stem makkelijker.”

Hebben vooral oudere leraren stemproblemen? Bernadette Timmermans: “Niet helemaal. Het aantal stemproblemen bij leraren piekt tussen 20 en 25 jaar en bij de groep van 45tot 50-jarigen. De 45- tot 50-jarigen klagen het meest over stemproblemen. Die treden duidelijk op na langdurige (over)belasting. Twintigers met stemproblemen kunnen veroudering of slijtage niet als reden inroepen. Ik vrees dat hun stem vaak gewoon ongeschikt is voor een spreekberoep.”

Moet de stem van een leraar constant in topvorm zijn? Iedereen is wel eens hees, dat waait toch over. Bernadette Timmermans: “En toch. Leerlingen verstaan een onzuiver klinkende stem moeilijker. In een Brits experiment presteerden honderd lagereschoolkinderen beter toen ze opdrachten kregen van een leraar met een heldere stem dan van een leraar met een hese stem. Licht of zwaar hees zijn, maakt op dat punt niets uit. Leraren mogen dus niet wachten tot ze hun stem helemaal kwijt zijn voor ze naar de dokter of de logopedist stappen.”

Je onderzocht de stem van 120 aspirant-leraren. Jonge mensen. Hoe groot zijn de problemen in die groep? Bernadette Timmermans: “Een vijfde van deze 120 studenten heeft last met zijn stem of zelfs al een stemprobleem. Dat is meer dan ik had verwacht. Tijdens hun opleiding komen ze

LERAREN SUKKELEN MET HUN STEM

Bernadette Timmermans: “Nee, je kunt een stem verbeteren. Elke lerarenopleiding zou de stemmen van haar studenten moeten screenen en trainen, maar voor zover ik weet, is een module stempreventie enkel aan de universiteit waar ik lesgeef een verplicht onderdeel voor alle aspirantleraren.” Via experimenten ging je na hoeveel tijd lerarenopleiders hierin zouden moeten investeren. Bernadette Timmermans: “Dat valt best mee. De meest rendabele aanpak bestaat uit drie uur theorie, drie uur praktijk in kleine groepen van twintig studenten en individuele coaching van een halfuur. Dan gaat de globale stemkwaliteit er bij 75 procent van de groep duidelijk op vooruit. Wij doen nu nog iets meer: drie uur theorie en zes uur praktijk in kleine groepen. Als onze studenten op stage gaan, raden we ze aan een les van zichzelf op te nemen en zichzelf te (her)beluisteren. Ze schrijven een reflectieverslag over hun stemgebruik en wat ze hieruit leren. Mijn hypothese is dat hun stemgebruik er nog op vooruit zal gaan.”

Wat is je conclusie? Bernadette Timmermans: “Je hoeft © Luc Daelemans

daar nog mee weg, maar zodra ze voltijds voor de klas staan en hun stem intensiever gebruiken, hebben ze prijs. In 2004 toonde de Nederlandse onderzoeker de Jong aan dat 90 procent van de leraren die stemproblemen hadden tijdens hun opleiding, later in hun carrière ook stemproblemen kregen.”

Studenten gebruiken hun stem lang niet zo intensief als leraren. Waarom hebben ze er dan zoveel last mee? Bernadette Timmermans: “Veel studenten beseffen niet dat ze hun stem verkeerd gebruiken: ze spreken

met veel druk op nek en keel, ze roepen te veel, ze gaan te hoog praten als ze hun stem verheffen ... Als je zoiets heel vaak doet, krijg je gegarandeerd stemproblemen. Als je dan niet tijdig ingrijpt en een goede adem- en stemtechniek aanleert, krijg je stembandknobbeltjes of een poliep. Dan is het opereren en logopedie volgen.”

In het voormalige Oost-Duitsland werden alle mensen die een stemberoep wilden uitoefenen, vooraf gescreend. Was hun stem niet goed genoeg, dan mochten ze dat beroep niet leren. Moeten wij dat ook gaan doen?

niet zo gek veel lesuren te investeren in stemtraining. Het meeste kun je zelfs in groep. Individuele screening en de eindevaluatie vragen meer energie; je moet immers elke student gehoord en getest hebben. Studenten die in het begin al stemproblemen hebben, móet je doorverwijzen naar een neus-, keel- en oorarts en een logopedist. Die lost problemen op maar kan jongeren die een stemberoep willen uitoefenen daar ook op voorbereiden. Mocht dat in alle lerarenopleidingen gebeuren, je zou een enorm effect zien.” Info: ‘Meer stem voor leraren’. Elke Vlaamse lerarenopleiding ontvangt samen met deze Klasse dertig brochures. Je kunt ze ook gratis downloaden via www.vub.ac.be/IDLO.

Bekijk het filmpje ‘Doe de stemtest’ op www.tvklasse.be.


13

Lut De Broeck (49) leraar biologie • aangeboren stembandatrofie

“Ik was altijd hees, zeker als ik verkouden was. Bovendien liepen mijn nekspieren vast door daar te veel spanning op te bouwen bij het praten. In 2004 ben ik anderhalve maand buiten strijd geweest. Ik kreeg er geen woord meer uit.

Voor de klas met mijn biobabbelbox © Luc Daelemans

Ik ben geboren met stembandatrofie: te veel ruimte tussen de stembanden. Het enige wat je kunt doen, is je stembanden

zoveel mogelijk trainen. Ik volgde logopedie en nascholing over stembeheersing. De tips die ik daar meekreeg, heb ik altijd op zak. Voor zestig euro kocht ik een stemversterkertje op batterijen, zo’n heuptoestel dat museumgidsen vaak dragen. Het microfoontje steek je achter je oor. Omdat ik biologie geef, noem ik het mijn biobabbelbox. De leerlingen vinden het best cool, en het werkt. Vroeger kon ik na vijf of zes uur lesgeven helemaal hees zijn. Nu niet meer.”

Tinne Geens (39) leraar economie • hees van bij de start

“Ik gaf nog maar pas les of ik kreeg al problemen. Ik overbelastte mijn stem en gebruikte ze verkeerd. Ik zette te veel druk op de keel, ademde niet vanuit de buik en dus niet diep genoeg. Na enkele weken was ik al hees. Elke vakantie was nodig om mijn stem weer in de juiste plooi te krijgen, maar op de duur had ik zelfs geen stem meer. De dokter stelde een stembandknobbel vast en verwees me door naar een logopedist.


Ik heb geleerd hoe belangrijk rust is voor je stem en hoe nefast stress is. Je moet bewust op je spreken letten, veel water drinken en eventueel stembandsmeerders halen bij de apotheker. En vooral: niet roepen! Als mijn leerlingen rumoerig zijn, stop ik met praten en laat mijn ogen spreken.”

Minder klassikaal lesgeven helpt

© Luc Daelemans

Uiteindelijk ben ik geopereerd. Ik volgde drie keer per week logopedie en nam de hele zomervakantie rust. Maar in september was ik nog altijd erg hees. Een andere logopedist benaderde mijn probleem ruimer: hoe leef je, hoe adem je, wat houdt je bezig? Zij leerde me bewuster omgaan met mijn stem.

Van de grootste stemproblemen ben ik twee jaar lang verlost geweest. Ik geef ook minder klassikaal les, dat helpt. Hees ben ik soms nog wel, maar ik heb het beter onder controle.

LERAREN SUKKELEN MET HUN STEM

© Luc Daelemans

© Luc Daelemans

DE HYPERTIP: PRAAT NOOIT HOGER “Je toonhoogte mag niet stijgen als je luider praat”, bezweert Bernadette Timmermans. “Spreek op je eigen toonhoogte, niet te hoog en niet te laag.” Dat is haar belangrijkste advies voor elke leraar. Tien andere tips:

Van zachtjes praten worden ze ook stil

Soms leg ik mijn hand op mijn buik

Jan Everaert (46)

Veerle De Bruyn (27)

leraar Frans en godsdienst • na vijftien jaar plots zonder stem

leraar wiskunde en aardrijkskunde • vijf jaar keelpijn

“Zes of zeven jaar geleden viel mijn stem weg. Ik ging naar een neus-, keel- en oorarts en raadpleegde een logopedist. Niet alleen gebruikte ik mijn stem verkeerd, mijn stembanden bleken niet zo goed op elkaar aan te sluiten. Daardoor verlies ik veel lucht en heb ik weinig basklanken. Luid praten is moeilijk. Dan ga ik al gauw hoger spreken. Dat is heel slecht voor je stem.

“De voorbije vijf jaar had ik vaak een keelontsteking. Vorig schooljaar had ik het echt goed te pakken. Drie weken lang had ik pijn. Ten slotte viel ook mijn stem weg. Volgens de logopedist heb ik mijn stem altijd verkeerd gebruikt: druk zetten op de keel in plaats van vanuit de buik te spreken. Het voelde aan alsof ik voortdurend mijn stem forceerde, maar ik deed er niets aan.

Drie maanden lang, twee keer per week, zat ik bij de logopedist: ademhalingsoefeningen, uitspraakoefeningen, mijn mond meer opentrekken, uitleg over hoe we precies spreken en huiswerk. Als je leerlingen rumoerig zijn, probeer je daar bovenuit te komen. Maar niet te luid praten is een betere tactiek. Bovendien straal je rust uit. Andere trucs: rustpauzes inbouwen en de leerlingen zelfstandig aan het werk zetten.”

Mijn stem is nu weer min of meer oké, maar het blijft levenslang opletten. Ik heb drie dingen geleerd: ademhalen en spreken vanuit de buik, altijd een rechte houding aannemen bij het spreken en geregeld water drinken. Soms leg ik mijn hand op mijn buik om dat niet te vergeten, want een automatisme is dat ‘buikspreken’ lang nog niet. En ik volg nog altijd logopedie. Ik vind het een groot gemis dat de huidige lerarenopleiding zo weinig aandacht besteedt aan stemgebruik.”

1. Als ’s morgens je stem ‘slecht op gang’ komt, drink dan iets voor je gaat praten. 2. Praat in een rustige omgeving. Probeer niet boven lawaai van stofzuiger, radio of tv uit te komen. 3. Zingen kan slecht zijn voor je stem als je vaak veel te hoog, te hard of schreeuwend zingt. 4. Ben je verkouden, praat dan niet te veel en schreeuw zeker niet. Ga niet fluisteren. Verzorg je stem: damp dagelijks. 5. Probeer alleen door je neus adem te halen, niet door je mond. Houd je mond dicht als je niet praat. 6. Bij kriebels in de keel: slik een paar keer of drink een slokje water. Kuchen of je keel schrapen is niet goed voor je stem. 7. Roep niet van ver, maar kom dichterbij als je iets wilt zeggen. Forceer je stem niet. 8. Schreeuw of gil niet als je aan het voetballen bent of in een zwembad bent. Fluit liever op je vingers of vraag/ koop een fluitje. 9. Let op je voeding, eet nooit vlak voor je gaat slapen. 10. Stress en vermoeidheid zijn echte stemkillers. Probeer ze niet te overstemmen.


15

advertentie

Youth At Risk slaagt waar hulpverlening faalt

Ik wil uit de gevangenis blijven “‘Stop met stelen’, zeggen ouders, vrienden, leraren, opvoeders, hulpverleners, de jeugdrechter, cipiers ... Maar op gasten als ik heeft dat geen vat.” Toen M. in de jeugdgevangenis van Everberg zat, kwamen de vrijwilligers van Youth At Risk (YAR) langs. Elf maanden later woont hij in zijn eigen studio. Leraar Kirsten Neyens is YAR-coach. Ze neemt de ervaring mee naar haar klas.

Hoe kw kwam je met YAR in contact? M: “In de jeugdgevangenis van Everberg. Over mijn toekomst wist ik maar één ding zeker: ik wou nooit meer naar de gevangenis. Maar hoe moest ik dat aanpakken? Ik had geen gevan huis, g geen geld, enkel de kleren die ik droeg. Toen de mensen van YAR langskwamen, dacht ik: ik doe mee maar stop als Y het niets voor mij is. Ik wou aan de jeugdrechter tonen dat ik iets i van mijn leven wou maken.”

Kirsten Neyens: “Een dochter van een collega was al YAR-coach, zij kwam daarover vertellen op school. Toen YA ze me vroegen om het ook te worden heb ik toegehapt. Dit engagement zorgt voor een mooie aanvulling bij D mijn m job als leraar Nederlands en Duits.” © Katrijn Van Giel

Kirsten Neyens

Voor je in YAR stapt, moet je zes dagen op kamp. M: “Je vertrekt op een soort bosklassen, in een mooi gebouw met veel groen errond. Een verademing na de gevangenis. Alles verloopt in een Oprah Winfrey-talkshowsfeer. Je zit met twintig jongens en meisjes in een kring, daarachter staan vrijwilligers. Wie iets wil zeggen, staat op en krijgt applaus. Na de instellingen en de jeugdgevangenis doet dat deugd. De begeleiders zorgen voor een positieve sfeer.”


17

Kirsten Neyens: “Een keer per maand komen alle coaches samen en dan krijgen wij heel wat positieve feedback van de vaste YAR-mensen. Dan besef je zelf hoeveel deugd het doet om een compliment te krijgen. Daar kunnen we in onderwijs nog veel van leren. Sanctioneren we niet te vaak slecht gedrag , en vergeten we niet het goede gedrag te belonen? De mensen van YAR prenten ons in om als coach nooit te oordelen over wat de jongere je vertelt. In onderwijs doen we dat wél: we zijn bijna dagelijks bezig met punten geven en drukken vooral de zwakkeren telkens weer met hun neus op de feiten dat ze het niet zo goed doen. Ik probeer daar in mijn lessen op een bescheiden manier iets aan te doen. Ik werk met een beloningssysteem. Leerlingen kunnen een ‘Das gefällt mir’-stempel winnen wanneer ze het maximum van de punten behalen op taken en toetsen. Drie stempels leveren een extra punt op voor het dagelijks werk. Dat geeft ze zin om succeservaringen na te jagen.” Je krijgt de kans je levensverhaal te vertellen. Is dat confronterend? M: “Bijzonder. Stoere gasten heb ik als een kind zien huilen. Misschien heeft nog nooit iemand écht naar hen geluisterd. Ik heb vooral veel levenswijsheid opgedaan. Van ’s ochtends vroeg tot middernacht hameren ze erop dat je je leven zelf kunt bepalen. Als je van jezelf zegt dat je een dief bent, dan gedraag je je ook zo. Je moet dat doorbréken en je verhaal uit het verleden achter je laten. Op het kamp heb ik geleerd om fouten in te zien, de consequenties van die fout te dragen en de fout in het vervolg te vermijden.”

Kirsten Neyens: “Ik heb het meest geleerd over je engageren. Als je ‘ja’ zegt, moet dat een onvoorwaardelijke ‘ja’ zijn en geen ‘ja, maar’. Dat leert me hoe je bijvoorbeeld met huiswerk omgaat. Vroeger zei ik: ‘Jullie leveren dat werk tegen morgen in, oké?’ Is dat een afspraak? Nee, ik leg gewoon iets op. Nu herformuleer ik het zo: ‘Zijn jullie zeker dat jullie het huiswerk morgen


kunnen inleveren?’ Ik leg de bal in hun kamp. Als ze hun huiswerk toch niet maken, dan kan ik hen wijzen op de keuze die ze gemaakt hebben.”

Uiteindelijk krijg je op het einde van het kamp een persoonlijke coach. M: “Dat is een vrijwilliger die je de volgende negen maanden bijstaat. Dat zo’n vrijwilliger dat wil doen zonder daar ook maar één euro voor te krijgen, vind ik straf. Voordien kende ik alleen betaalde hulpverleners. In hen ben ik mijn vertrouwen totaal kwijtgespeeld. Vrijwilligers zijn ménsen. Je hebt iemand nodig die objectieve commentaar geeft op wat je doet. Mijn coach zei nooit dat ik iets goeds of fouts deed. Hij vroeg wel altijd: ‘Ben je zeker dat je het wilt?’ Vergelijk zo’n coach met wat ouders doen als je opgegroeid bent. Die hoeven ook niet meer elke dag alles voor je te doen, maar als je ze nodig hebt, kun je wel op hen rekenen.”

Kirsten Neyens: “Door je werk als coach besef je dat je eigen ‘gelukkige jeugd’ pure luxe is. Ik heb alle kansen gekregen en deze jongeren verdienen dat ook. Dat is mijn engagement. Ik heb ook geleerd dat je als leraar niets vanzelfsprekend mag vinden. Vraag leerlingen niet zomaar om een taak met de computer te maken. Als coach moet je voldoende afstand houden van de jongere. Intuïtief ben ik nochtans geneigd om net heel dichtbij te komen. Maar je bent geen surrogaatmoeder of beste vriendin van de jongere die je coacht.” Tijdens de YAR-periode moet je zelf drie levensdoelen bepalen. Kirsten Neyens: “Ik heb een jong meisje begeleid. Zij heeft haar drie doelen gehaald. YAR is een bijzonder effectieve manier van hulpverlening. De valkuil is om niet alles in de plaats van de jongere te willen doen. Op een gegeven moment wilde zij een cv opstellen. Ik had kunnen zeggen: ‘Geef hier, ik maak wel een mooi cv op mijn computer voor je.’ Als leraar maken we ook veel te snel de fout om de oplossing zelf te geven. Heeft een leer-

ling niet veel meer baat bij het zelf vinden van een oplossing?”

M: “Ik wilde een eigen studio, een job en geen contact meer met de politie of het gerecht. Die studio bleek het moeilijkste. Anderhalve maand ben ik daarmee bezig geweest. Huisbazen zeiden dat ze liever een Belg hadden, liever geen jonge huurder, iemand met vast werk ... Ik woonde toen noodgedwongen in de gesloten instelling van

YOUTH AT RISK SLAAGT WAAR HULPVERLENING FAALT

Mol. Bij mijn ouders kon ik niet meer terecht. Ik neem ze dat niet kwalijk. Zo moest ik leren voor mezelf in te staan. Uiteindelijk heb ik een kamer gevonden. Via een interimbureau heb ik werk gevonden. Afwassen. Dat doe ik liever dan opnieuw te stelen. Ik heb nog veel plannen. Ik wil een avondcursus volgen in de kokschool en wie weet begeleid ik binnen enkele jaren wel jongeren die het spoor in hun leven even kwijt zijn.”

De missie van Youth At Risk sluit nauw aan bij onze taak als leraar: ‘Jongeren laten ervaren dat ze vanuit hun eigen verantwoordelijkheid keuzes kunnen maken’. De onderliggende methodiek steunt op vertrouwen, erkenning, waardering, inzet en gemeenschapsgevoel. Met aandacht voor bezinning en reflectie om wat je leert ook werkelijk te kunnen integreren in wie je bent. Wil je ook vrijwillig YAR-coach worden? Meld je aan via www.yarvlaanderen.be.


19

T V. K L A S S E

© Katrijn Van Giel

“De camera heeft altijd gelijk” © Katrijn Van Giel

“Dag en nacht op school!” 20 • Klasse voor leraren

www.tvklasse.be

De Truc: Klaar met schoolwerk?

Af . 16

1’15”

Toon ziet de berg huistaken en lessen vaak niet zitten. “Plannen is niet zijn sterkste kant”, zegt papa Koen. “Daar heeft hij hulp bij nodig.” Nu brengen ze samen structuur aan in zijn agenda. Hoe doen ze dat?

Strafwerk: Ambras in de turnklas

Af . 2

1’35”

Leerlingen kunnen veel leren door in de spiegel te kijken. Maar hoe houd je hun die spiegel voor? Gregory geeft lichamelijke opvoeding. Hij neemt een camera mee. Onder het motto ‘Zie jezelf eens bezig’ wagen zijn leerlingen de sprong. Straf!

Het Labo: Structuur op je bord

Af . 6

Af . 8

7’19’’

Van het begin naar het einde van een zin: een eindeloze weg. Althans voor stotteraars. In de beklijvende documentaire Help me to speak breken openhartige, stotterende kinderen uit hun sociale isolement. www.klasse.be/leraren/bijlage

OLD SCHOOL SCHOOL-TV Waar je ook bent, wat je ook doet, kijk rondom je: het motto van de Britse schooltelevisie in de jaren ‘70 en ‘80. Maar Look around you is ook een wonderlijke hommage aan én een heerlijke parodie op die old school schooltelevisie. www.klasse.be/leraren/bijlage

Mijke en Tino zijn opvoeder in een internaat. De deur tussen school en internaat is dun. De leerlingen moeten er zich thuis voelen. Maar de school is nooit ver weg. Volg een dag én een nacht het leven van opvoeders in het internaat. Wanneer slapen zij zelf?

Doe de stemtest

LEER ME PRATEN

8’30’’

Kevin wil een leraar worden met sterke vakkennis en boeiende lessen. Hij volgt het tweede jaar in de lerarenopleiding. Tijdens zijn oefenles kijken de camera’s van TV.Klasse mee. Spannend. De vaklector geeft nadien drie tips om zijn lessen nog beter te maken.

Op de hielen van ... de opvoeder

Extra kijktips

3’25”

Een derde van de leraren heeft last met zijn stem. Een op de vijf heeft zelfs een echt stemprobleem. Hoe spaar je je stem en wanneer is luid spreken gevaarlijk? Vier tips om stemproblemen te voorkomen in de klas. Stemcoach Bernadette Timmermans geeft uitleg.

INTIEM “ Ze noemen me satanist” “In onze school loopt een gothic rond en ik ben er bang van”, geeft een leraar toe. “Maar eigenlijk weet ik niets over gothics.” Kijk in deze reeks naar wat er achter de façade schuilt. Jolien (17) is gothic. Voor haar is het een manier van denken, weg van de mainstream.


21

advertentie

advertentie

Leraar: een vrouwenberoep?

Waar zijn de mannen? Acht op de tien leraren in het basisonderwijs zijn vrouwen. In de lerarenopleiding zitten er nog nauwelijks jongens. Waar zijn de mannen naartoe? Klasse gaat naar een school mét veel mannen (het Sint-Jozefscollege basis in Woluwe) en een school zonder mannen (leefschool De Grasmus in Leuven). Wie haalt de ballen van het dak? “Ik moest altijd de bal van het dak halen”, zegt meester Kris van het vierde leerjaar in Woluwe. Hij heeft het dan over zijn beginjaren als leraar in een basisschool met enkel vrouwelijke collega’s. “Nogal snel en ongevraagd kwamen alle praktische klusjes mijn richting uit.” Nu geeft Kris les in een school met vier mannen en vier vrouwen. Directeur Bob Delafaille zorgt voor een overwicht aan Y-chromosomen. “Die man-vrouwverhouding is een bijkomende troef, besef ik. Maar zijn we daarom een betere school?”

ERSATZPAPA Directeur Delafaille vermoedt dat vooral kinderen die een moeilijke relatie met hun papa hebben deugd kunnen hebben van een meester voor de klas: “Maar natuurlijk moet je als leraar je professionele afstand bewaren. Je mag nooit een ersatzpapa worden.” Juffen Ilse, Anouk, Sara en Katleen zijn blij dat ze in Woluwe in een gemengd team mogen werken. Of komt dat omdat ze allemaal voetbalervaring hebben? Schrikt de soms moeilijke Brusselse context vrouwen af en worden mannen er net door aangetrokken? Volgens meester Steven van het tweede leerjaar hebben mannen een iets strengere aanpak: “Vrouwen gooien vaker hun gevoelens in de strijd door eens een knuffel te geven, mannen moeten het meer van woorden en mimiek hebben.”


PIZZAPAPA “Wij kunnen perfect zonder man”, zegt juf Nathalie van de mini’s (eerste en tweede kleuterklas) fel. In leefschool De Grasmus in Leuven is er geen man voor het bord te bespeuren. Enkel de leraar bewegingsopvoeding is een man. “Al zou de soms relativerende en humoristische invloed van een man goed zijn voor onze gesprekken. Vrouwen drammen soms door en vatten dan alles veel te ernstig op.” Toch hangt er geen ‘mannen verboden’-bordje in de Leuvense school: “Wij zijn een leefschool: we betrekken veel ouders en externen bij de lessen. Zo komt er een papa pizza’s bakken, een andere geeft uitleg over computers. En ook voor onze kunstprojecten komen er mannen naar de school. Na één les zijn ze unaniem: ze wisten niet dat lesgeven zo moeilijk is. Mijn vriend is net als ik aan de lerarenopleiding begonnen maar hij haakte af. Hij kon het lawaai niet aan en had niet voldoende geduld. Hebben vrouwen misschien een hogere tolerantiedrempel?”

MACHOTIME Opvallend minder jongens studeren af aan de lerarenopleiding (een verhouding van één jongen voor negen meisjes) en verhoudingsgewijs méér jongens maken hun studies niet af. Juf Barbara van het derde en vierde leerjaar zoekt naar een verklaring: “Struikelen jongens niet over de vele en zeer gedetailleerde lesvoor-

ik daar geen wonderrecept voor.” Meer loon, oppert meer dan één collega als lokmiddel voor mannen. “Of misschien een campagne”, suggereert juf Barbara. “Wat zijn de troeven voor een man? Als hij afstudeert, vindt hij zeker een job én hij mag met ferme vrouwen samenwerken.”

bereidingen die ze moeten maken? Moet het niet allemaal té stipt en nauwkeurig zijn? Jongens zijn tijdens hun studiejaren nog halve pubers, voor hen is het volop machotime. Maar enkele jaren later zijn zij misschien wel rijp voor het onderwijs. Is de jobinhoud ook niet drastisch verschoven? Het belang van zorg is alsmaar toegenomen en dat heeft van leraar zijn een vrouwenjob gemaakt.”

POETSMAN

Nochtans zouden veel mannen in de basisscholen terecht kunnen. Meester Kris ziet in zijn vriendenkring genoeg geknipte leraren die toch de weg naar de klas niet hebben gevonden: “Ik stel telkens apetrots vast dat van al mijn vrienden ik mijn job het al-

Overwegen directeurs positieve discriminatie bij sollicitatiegesprekken? Directeur Begga Willems van De Grasmus twijfelt niet: “Bij evenwaardige kandidaten kies ik voor de man. Ik vermoed dat nog meer directeurs zo denken. Jongens die nu hun lerarenopleiding afwerken zijn bijna zeker

universitaire opleiding voorziet. Ook voor de kleuterjuffen. Door die opwaardering komt er automatisch ook een toevloed van jongens, ook al is dat niet mijn doel. Ik wil gewoon zeer goed opgeleide en gemotiveerde leraren.” Katleen, de zorgjuf voor de lagere school van de Grasmus vindt het overwicht aan vrouwen in het basisonderwijs geen probleem: “Theoretisch vind ik het ook beter dat ons schoolteam de maatschappij weerspiegelt, met mannen en vrouwen dus. Toch is ons vrouwenteam een goed én heel divers team. We hebben hier vrouwen met

© Isabel Corthier

Leefschool De Grasmus: een school vol vrouwen

lerliefste doe.” Ook meester Luc staat na 27 jaar nog heel enthousiast voor zijn zesde klas: “In 1983 stond ik parallel met een vrouwelijke collega. Twee jaar later waren we getrouwd. Waartoe overleg met een collega kan leiden (lacht).” Luc beantwoordt niet aan het cliché dat mannen graag carrière maken in het onderwijs: “Mijn echtgenote werkt al vier jaar voor het Brusselse Voorrangsbeleid. Het is belangrijk dat we onderwijs met mannen blijven voeden, ook al heb

van een job. Ze zijn gegeerd. Golden dezelfde regels in het onderwijs als op de privé-arbeidsmarkt dan konden ze hun prijs opdrijven en veel geld verdienen.” Directeur Willems aarzelt even met volgende suggestie: “Ik weet niet of ik veel medestanders voor dit idee krijg: waarom stellen we geen hogere diploma-eisen aan de job van leraar? Leraar zijn is een bijzonder complexe job geworden, je moet over zoveel een grondige kennis hebben. Die verwerf je maar als je een

heel verschillende temperamenten en leerstijlen. Wat heb je eraan om bijvoorbeeld enkel machomannen toe te voegen? Nu zien onze leerlingen dat vrouwen bijvoorbeeld ook de klasmuren kunnen schilderen en hebben we een poetsman op school.” Directeur Willems voegt toe: “Als het moet, haal ik ook wel een bal van het dak. Op voorwaarde dat ik die dag geen rok draag (lacht).”


25

Het (basis)onderwijs vervrouwelijkt. Is dat erg? Klasse vraagt het aan ... een vrouw. Jessy Siongers is socioloog aan de VUB en schreef mee aan ‘Leraars. Profiel van een beroepsgroep.’ Zij onderzocht vroeger al de invloed van het geslacht van de leraar op de prestaties en houdingen van leerlingen.

Waarom kiezen steeds minder mannen voor het lerarenberoep? Jessy Siongers: “Mannen maken meer dan

Jessy Siongers is licentiaat in de sociologie en gediplomeerde in de aanvullende studie ‘culturele studies’. Zij is als wetenschappelijk medewerker verbonden aan de Vakgroep Sociologie – Onderzoeksgroep TOR van de Vrije Universiteit Brussel. In 2007 promoveerde ze met het proefschrift ‘Van generatie op generatie. Een cultuursociologische benadering van de gelijkenissen in houdingen en smaken tussen ouders en hun adolescente kinderen’. De TOR-groep onderzoekt tijd, cultuur en samenleving.


vrouwen een keuze op basis van extrinsieke elementen in een job. Een goed loon bijvoorbeeld, of de kans op promotie in de loop van hun carrière. Vrouwen kiezen veeleer voor de inhoudelijke uitdaging van een job. Het is ook een bijzonder gezinsvriendelijk beroep. Door de doorbraak van de tweeverdieners en de democratisering van het hoger onderwijs ontstond er een behoefte aan beroepen die een evenwichtig arbeids- en gezinsleven toelaten. Vrouwen werken in het onderwijs veel minder deeltijds dan in andere beroepssectoren, wat bewijst dat het onderwijs écht gezinsvriendelijk is. Het onderwijs trekt ook opvallend veel ‘nieuwe mannen’ aan, mannen die veel belang hechten aan een evenwichtige verdeling van de huishoudelijke taken. Als het waar is dat tegenwoordig veel mannen het onderwijs links laten liggen omdat het niet genoeg ‘aanzien’ heeft, dan moeten we daar toch een kanttekening bij maken. Leraren genieten ontzettend veel vertrouwen van de maatschappij. Veel meer dan bijvoorbeeld rechters of zelfs politieagenten.”

Sint-Jozefscollege basis: een school met mannen

Hoe lokken we meer mannen naar de basisschool? Jessy Siongers: “Het zal ontzettend moei-

hun beroep met trots uitoefenen, dat is de beste reclame.”

lijk worden om het tij te keren. Voor de nieuwe generaties mannen wordt het almaar moeilijker de stap te zetten naar dat steeds vrouwelijker wordend beroep. Zo geraken we in een vicieuze cirkel. Misschien moeten we sleutelen aan de carrièremogelijkheden van leraren, maar daar moeten we absoluut mee opletten. Veel mensen kiezen net voor het onderwijs om te ontsnappen aan de competitie- en prestigedwang in de privésector. Bovendien trekken we dan een heel ander type leraren aan, terwijl de inhoudelijke interesse voor de job toch het belangrijkste blijft. Laat de huidige leraren

Moeten we ons zorgen maken over het gebrek aan mannelijke leraren? Jessy Siongers: “Uit onze onderzoeken blijkt dat er geen enkele belangrijke invloed is van het geslacht van leraren op de prestaties van leerlingen. Een jongen zal niet achterop hinken in wiskunde als hij les krijgt van een vrouw. Ook op algemene houdingen zoals burgerzin heeft de man-vrouwverhouding van het lerarenkorps geen effect. Verschillende onderzoeken brengen aan het licht dat sterk ‘vrouwelijke’ sectoren gekenmerkt worden door lagere lonen en een lager prestige. Gelukkig stellen

LERAAR: EEN VROUWENBEROEP?

AANTAL MANNEN/VROUWEN IN HET BASISONDERWIJS:

Trotse leraren zijn de beste reclame voor het beroep

9368

© Isabel Corthier

51.019

9368 mannen (16 procent) 51.019 vrouwen (84 procent)

MEER OUDERE DAN JONGE MANNEN Bij de zestigplussers is nog bijna een op de drie leraren een man, maar hoe jonger, hoe kleiner het aandeel mannen in de basisschool. Bij de twintigers is maar 11 procent van de leraren een man. 60+: 28 procent mannen en 72 procent vrouwen

ÉÉN MAN VOOR ZEVEN VROUWEN Mogen we binnenkort veel mannen in het basisonderwijs verwachten? Niet meteen, zo mag je besluiten uit de man-vrouwverhouding van de laatstejaars in de lerarenopleiding. Op een totaal van 1049 studenten zijn er 915 meisjes en 134 jongens. Slechts 13 procent is dus een man.

50-59: 23 procent mannen en 77 procent vrouwen Om te voorzien in een nieuwe generatie leraren, zullen we zowel mannen als vrouwen naar het beroep moeten lokken. Natuurlijk zou een genderevenwicht in het lerarenberoep niet slecht zijn om stereotiepe beelden over ‘mannelijke’ en ‘vrouwelijke’ taken te doorbreken. Binnen het gezin nemen mannen almaar vaker zorgtaken op zich, op de werkvloer zien we veel te weinig mannen in zorgsectoren.”

40-49: 15 procent mannen en 85 procent vrouwen 30-39: 12 procent mannen en 88 procent vrouwen 20-29: 11 procent mannen en 89 procent vrouwen Toestand januari 2009

we daarnaast vast dat loon en prestige niet dalen als een beroep vervrouwelijkt. Feminisering blijkt dus absoluut niet negatief te zijn. Waar we wel voor moeten opletten, is het lerarentekort.


27

advertentie

S JAPO

© Lieven Van Assche

Brossers deeltijds bso maken film

Schone Mensen in 3009 Hoe doe je hardnekkige spijbelaars weer zin krijgen in school? In het Centrum voor Leren en Werken (CLW) Trefpunt in Dendermonde werken schoolmoeë jongeren vijf weken lang aan een film. Van scenario tot making of. Onder het goedkeurend oog van koningin Paola. “In ons creatieve project ‘Schone Mensen’ proberen wij spijbelaars uit het deeltijds bso ervan te overtuigen dat school best leuk kan zijn”, zegt begeleider Gerd De Wilde. “Acteren zien ze eerst niet zitten. Maar eens het project loopt, zijn ze niet meer te houden: ze brainstormen over het thema ‘het jaar 3009’, schrijven een scenario uit, studeren dialogen in, reserveren de filmlocatie in Technopolis en kiezen kostuums in de carnavalswinkel.” Dat levert een filmpje op, maar ook een making of én koninklijk bezoek. Resultaat: het volgende antispijbelproject gaat niet door wegens ... te weinig spijbelaars. Bekijk het filmpje op www.klasse.be/leraren/bijlage.


29

DI ALO O G

WEG MET HET CYNISME? Het editoriaal over cynisme in Klasse 203 lokte heel wat reacties uit. Een bloemlezing. Het editoriaal over cynische leraren heb ik met een markeerstift in de hand gelezen. Elk woord is zo herkenbaar. Niemand durft die mensen nog een spiegel voor te houden en ze weten niet welk leed ze aanrichten. Zo kreeg ik een anonieme brief van een collega waarin stond dat ik geen mens was maar een ding dat vlug gerecycleerd moest worden. Na meer dan dertig jaar dienst is zoiets verschrikkelijk. Na mijn ziekteverlof wilde ik weer met volle moed beginnen, maar de roddel, het onbegrip en de jaloezie hebben me met een zware depressie terug naar huis gestuurd. Toch blijft dat vlammetje van passie in mij branden. Maar mijn zelfbeeld en zelfrespect zijn helemaal weg. Ik heb de directie en de inspectie op de hoogte gebracht maar ik krijg niet eens een antwoord. De psychiater zegt me dat ik voorlopig het best de collega’s, de directie en zelfs het schoolgebouw mijd. Ik moet nu positief leren denken. Maar ik heb schrik om opnieuw in die negatieve spiraal te worden meegezogen. Naam en adres gekend bij de redactie Ook ik had vroeger prima ideeën, een verfrissende kijk op het onderwijs en een hoofd vol onderwijskundige voorstellen. Vaak werd dit cynisch onthaald door (veelal oudere) collega’s. In de loop van de jaren ben ik zelf cynischer geworden omdat waardevolle zaken realiseren (wat u terecht ‘passie’ noemt) steeds moeilijker geworden is. Het lijkt alsof ik ergens onderweg een groot stuk hoop verloren heb. Ook heb ik wat tegenslag (slecht uurrooster, moeilijke klassen) gehad waardoor dat cynisme een grotere kans kreeg. Eigenlijk is dat geen excuus. En soms zie je dan onverwacht wat je (bij gebrek aan een beter woord) ‘het licht’ kunt noemen, waardoor je de dingen plots anders ziet. Ik denk dat dat mij vandaag overkomen is door uw opiniestuk nog een paar keer opnieuw te lezen. U hebt gelijk en uw pleidooi voor passie en enthousiasme is meer dan terecht. Het kan het Vlaamse onderwijs alleen maar ten goede komen. En misschien doet het mij mezelf ook beter voelen en enthousiaster voor de klas staan. Dus: hartelijk dank. Een heel wat minder cynische leraar Cynisme is een symptoom van onmacht. Een organisatie met veel cynici wijst op structurele onvolkomenheden. Zeg me hoe groot het percentage cynici in je organisatie is, en ik vertel je hoe gezond die is. Cynici houden zichzelf niet ‘handig buiten schot’: ze zijn al slachtoffer. Ze vertonen de laatste stuipen van betrokkenheid. Nadien rest enkel nog het stilzwijgen. Cynici een spiegel voorhouden is dweilen met de kraan open, de verwarming afzetten als het brandt. Er zijn zinvoller remedies. Een enthousiaste en kritische leraar tso / bso


BEGRIJPEND LEZEN, EEN FEEST? Vandaag bekeek ik op www.tvklasse.be het filmpje ‘Begrijp je het’, waarin een leraar lagere school een les begrijpend lezen geeft en tegelijk gefilmd wordt. Een prima manier van werken (zelfreflectie) en knap dat een leraar zichzelf zo ‘blootgeeft’. Tegelijk ben ik enorm teleurgesteld. We zien een ‘lesje’ begrijpend lezen zoals wij dat ongeveer dertig jaar geleden aangeleerd kregen in de ‘normaalschool’. Ondertussen zijn er over begrijpend lezen toch heel wat nieuwe inzichten gekomen die het leesonderwijs naar een andere invulling en aanpak hebben gestuurd. Ook ‘onderwijs op maat van het kind’ dat zich onder andere uit in een minimum aan differentiatie op de werkvloer zou toch ingeburgerd moeten zijn of minstens aangemoedigd moeten worden. Mogelijk mag ik niet van een (enthousiaste, kindvriendelijke en zich kwetsbaar en leergierig opstellende) tweedejaarsstudent verwachten dat zij al die inzichten toepast bij een eerste les begrijpend lezen. Maar de

lerarenopleiding moet toch in staat zijn om via een degelijke basisopleiding en via gerichte, goede feedback leraren op te tillen tot het niveau dat nodig is om leerlingen echt te laten leren, om alle kinderen mee te nemen. Die feedback was echter zeker niet van die aard dat hij bij de kandidaat-leraar zou kunnen leiden tot nieuwe inzichten, tot bijleren, tot verdere professionalisering. Dit is zeker geen voorbeeld van innoverend-creatief lesgeven en nog minder een voorbeeld van coaching tot zelfreflectie. Annemie Roovers In de reeks ‘Het Labo’ registreert Klasse geen modelles, maar een reële situatie van een proefles en bespreking in de lerarenopleiding. Als die les uitnodigt tot een andere aanpak en reflectie: prima!

VERSE LUCHT IN DE KLAS? In onze muziekschool werden enkele jaren geleden nieuwe ramen geplaatst. Je kunt ze op geen enkele manier openen. Ze hebben slechts een klein

roostertje om een beetje lucht binnen te laten. De buren hadden immers geklaagd over te veel ‘lawaai’ uit onze school. In de straat hoor je wel eens muziek, maar of je daar last van hebt? Moeten wij dus stikken in slechte lucht, of kunnen wij eisen dat we opnieuw ramen krijgen die open kunnen? Het zou ons een aangenamer werkklimaat bezorgen, en een pak minder hoofdpijn. Naam en adres gekend bij de redactie

VERTROUWEN Na de zaak Ronald Janssen hebben we in onze school media uit binnen- en buitenland over de vloer gehad. Sommige handelen correct. Sommige helemaal niet. Klasse heeft zijn naam eer aangedaan. Onmiddellijk een sober voorwoord en foto van een (sprekende) lege stoel. Daarna een dossier over vertrouwen. Dat dossier is heel sterk. Wij putten er ook lessen uit. Namelijk dat we in Herkde-Stad nog veel werk hebben. We zouden de zaak Janssen graag afsluiten, vergeten, verder werken zonder omkijken. Maar de werkelijkheid zal wellicht anders zijn en daar moeten we op voorbereid zijn.

Het editoriaal over de cynische leraar in de vorige Klasse is (nog maar eens) de spijker op de kop. De auteur heeft de gave om de sfeer in de lerarenkamer aan te voelen en schrijnend te formuleren wat misloopt. Dat artikel is een steun in de rug van duizenden die het goed menen met hun school en hun leerlingen. Ludo Appeltans, directeur SintMartinus, Herk-de-Stad

FINANCIËLE LESSEN Vanaf volgend schooljaar moeten de scholen verplichte lessen in economie en geldbeheer organiseren. Kinderen van het eerste middelbaar moeten weten wat een zichtrekening is, moeten de financiële finesses leren kennen om – het ultieme excuus – weerbaar te zijn tegen catastrofale crisissen. Minister Smet had aan één persconferentie genoeg om dit de wereld kond te maken. De school moet zelf maar zien hoe ze het organiseert, maar ‘organiseren zal ze’. Daar heb je het weer, misbruik maken van kinderen ten voordele van het kapitalistische adagium ‘Gij zult kopen en verkopen’. Kinderen worden op televisie, op het internet, in stations, in de bioscoop om de oren geslagen met dat adagium, en nu moet het ook nog in de les. Schaffen we daarvoor het laatste uur geschiedenis af? Laten we kinderen tijdens de proefwerken een voorstel formuleren om de financiële depressie op te lossen? Buizen

Jouw vragen? • Voor vragen of problemen rond onderwijs: bel gratis de Vlaamse Infolijn via 1700 (elke werkdag van 9 tot 19 uur), fax 02 553 96 55 of surf naar www.ond.vlaanderen.be/infolijn. • Rondzendbrieven en wetgeving vind je op edulex.vlaanderen.be. • Recent nieuws? Check www.lerarendirect.be en www.schooldirect.be.

we ze als ze beweren dat de banken en overheden schuldig zijn aan al die debacles en dat zij daar geen fluit mee te maken hebben? Minister Smet mag op zijn hoofd staan, ik zal mijn leerlingen opdragen om die leerstof links te laten liggen. Ik zal ze vragen om examenvragen daarover blanco te laten en zal ze uitnodigen om te slapen tijdens die lessen. En ik zal in elke les verkondigen dat de wereld gek aan het worden is. Manu Vanhaverbeke

LERAREN SCREENEN? Stel dat Ronald Janssen vooraf psychologisch gescreend was (‘Leraren screenen?’ in Klasse 203). Ik vermoed niet dat hij ongeschikt voor het onderwijs bevonden was. Uit alles blijkt dat deze man sluw, manipulatief en bijzonder intelligent is en waarschijnlijk makkelijk de psychologische tests had kunnen omzeilen. Volgens traumapsycholoog De Soir worden alle kandidaat-soldaten (en toekomstige politieagenten) psychologisch gescreend. Hoe rijm je dat dan met de gruweldaden van die ex-para die zijn zoontje van de rotsen gooide, de militair die zijn kinderen het kanaal inreed, de para’s die een Somalisch kind boven een vuurtje roosterden of de politiemensen die hun dienstwapen gebruikten om familieleden te doden en daarna de hand aan zichzelf sloegen? Inderdaad, allemaal psychologisch gescreend.

Zulke onderzoeken zijn niet sluitend. Hoe dramatisch de zaak Janssen ook, het is een vrij uitzonderlijk gegeven, dat het vertrouwen in leraren en onderwijs als geheel niet mag aantasten. Jan Stynen

VOOR ALLE SURFERS Proficiat, Klasse! Jullie website www.klasse.be/leraren kreeg onlangs het AnySurferlabel. Dat betekent dat die website toegankelijk is voor mensen met een handicap. Daarvoor is de site technisch ingrijpend aangepast: er kwamen meer kleurcontrasten en een eenvoudig aan te passen tekstgrootte. De Klassewebsite heeft het dubbel en dik verdiend: je vindt er niet alleen tekst, maar ook tal van multimediatoepassingen en filmpjes. Die geven pit aan de website, maar wie hem toegankelijk wil maken, heeft er een hele kluif aan. Bij de Vlaamse overheid moeten alle nieuwe websites van na 1 januari 2006 beantwoorden aan de AnySurferbasisnormen. Ondanks deze verplichting van de Vlaamse regering heeft nauwelijks 15 procent van die websites het label verworven. Ik hoop dat het knappe voorbeeld van Klasse velen bij de Vlaamse overheid kan inspireren. Klasse is klasse! Ingrid Pelssers Vlaams Emancipatieambtenaar

Jouw mening? • Mail naar [email protected]. • Schrijf naar Klasse (Dialoog) – Koning Albert II-laan 15 – 1210 Brussel. • Geef je mening op www.klasse.be/leraren.


31

Word mede-eigenaar van je school

De school is geen

koekjesfabriek “Als je een gepassioneerd leraar bent, voel je jezelf echt eigenaar van wat er in je school gebeurt”, zeggen de Nederlandse pedagogisch adviseurs Lex Jussen en Evelien Loeffen. “Je school wordt meer dan een fabriek met een lopende band.” Het deeg van echte passie.

7/10 Dit is het zevende van een tiendelige artikelenreeks waarin Klasse dieper graaft naar wat leraren drijft: hun passie, hun waarden en gevoelens, hun visie op onderwijs, hun twijfels en dromen. Op www.klasse. be/leraren/passie vind je uitgebreide interviews met deskundigen en gepassioneerde leraren, stof tot nadenken, zelftests en lectuurtips. Volgende maand: passie en spiritualiteit.


“Tot voor enkele jaren had de Nederlandse overheid heel veel invloed in vernieuwingen op school”, vertelt Evelien Loeffen (KPC, ’s Hertogenbosch). “Scholen, directeurs, leraren voelden zich beroofd van hun vak, hun professioneel handelen, hun verantwoordelijkheid. In 2007 adviseert een commissie dat de positie van de leraar en van de school opnieuw sterker moet worden. Ze moeten opnieuw meer eigenaar worden van hun werk.”

Wat bedoelen jullie precies met eigenaarschap? Evelien Loeffen: “Eigenaarschap houdt in dat elke leraar een zelfstandig professional mag zijn en niet als een marionet aan touwtjes hangt. Hij bepaalt mee wat er op school gebeurt en hoe dat gebeurt. Hij werkt er vanuit zijn eigen passie aan mee. Wanneer dat ook opgaat voor het hele team, de directie, het middenkader, spreken we van gedeeld eigenaarschap en dat is nog sterker. Niet evident, want in veel Nederlandse scholen gaapt er een kloof tussen directie en leraren. Als het gaat over de schoolpraktijk, wordt vaak in ‘wij-zij’termen gesproken.”

Wat levert eigenaarschap op? Lex Jussen: “Eigenaarschap geeft je het gevoel dat wat je doet belangrijk is voor jezelf. Je weet: ‘Ik heb iets te zeggen’, ‘Ik ben verantwoordelijk’. Daardoor ben je intrinsiek gemotiveerd om je werk te doen. Slaag je erin dat gevoel te delen met anderen, dan ontstaat dat gedeelde eigenaarschap, dat een breed

of een koekjesfabriek? Passie vind je niet als lesgeven bandwerk wordt. Het sleutelwoord voor eigenaarschap ten slotte is vertrouwen. Dat vinden we in alle scholen die goed draaien.”

Waarom is het ineens zo belangrijk? Lex Jussen: “De jongste tien jaar vragen steeds meer schooldirecteurs zich af: hoe krijg ik mijn leraren nog in gang? Ook de overheid beseft dat weinig leraren nog fier zijn op hun beroep. Welnu, als je je meer eigenaar voelt van wat er op school gebeurt, dan bestaat de kans dat leraren opnieuw met meer trots over hun beroep zullen spreken. Dat lukt niet in een-twee-drie, maar wel op lange termijn.”

Wat typeert scholen waar leraren zich eigenaar voelen van hun werk? Evelien Loeffen: “Een profes-

Onze passie ligt niet in het papierwerk Marthe Nelissen over passie en eigenaarschap op www.klasse.be/leraren/passie

draagvlak is om de kwaliteit van je onderwijs te verbeteren. Als een school individuele ambities weet te verbinden met schoolambities, dan heeft ze de beste voedingsbodem om zich te ontwikkelen en om te vernieuwen. Eigenaarschap draait om de vraag: wil je een professionele organisatie

sionele houding, samenwerking op alle niveaus en autonomie zijn drie krachtige tekenen van eigenaarschap. Zonder deze ‘zachte’ kenmerken is er geen vertrouwen, is er geen passie. Scholen die daarop hoog scoren, zitten dus goed. Sommige scholen presteren laag voor deze kenmerken, maar gooien wel hoge ogen voor de meer administratieve, bureaucratische kenmerken van schoolontwikkeling: een technisch beleid, duidelijke taken en bevoegdheden, rekening houden met betrokken partners. Allemaal mooi, maar daar creëer je geen eigenaarschap mee.”

Lex Jussen: “Sterker nog: als je hoog scoort voor professionele houding, samenwerking op alle niveaus en autonomie, dan moet je veel minder investeren in administratie en bureaucratie.”

Hoe realiseer je dat op school? Evelien Loeffen: “Door leraren tijdig te betrekken bij beleidsontwikkeling. De manier waarop een directeur zijn school leidt, is cruciaal. Hij kan eigenaarschap creëren door mensen met elkaar te verbinden in het pedagogisch project, door de talenten van elke leraar aan te spreken (persoonlijk

empowerment) en door ze te beschouwen als gelijkwaardige professionals. Op die manier voert hij eigenaarschap indirect in, een andere weg is er niet. Eigenaarschap is vooral een bril waardoor je naar je organisatie kijkt.”

Lex Jussen: “Goede leiders investeren dus in de zachte kenmerken die we al noemden. Ze gaan met hun mensen om als professionals en geloven in hen. Soms moet je wel even naar het administratieve doorschuiven, anders dreigt er chaos, maar je mag daar nooit in blijven vastzitten. Dat maakt mensen wantrouwig.” Merken jullie ook negatieve effecten? Lex Jussen: “Op individueel vlak kan het vakidioten creëren en territoriaal gedrag: leraren claimen hun eigen stoel in de lerarenkamer, hun eigen klaslokaal, hun eigen vrije middag in het lessenrooster. Ook als het voor de hele school beter is dat ze andere dingen gaan doen, zullen ze morren. Als je in je eigenaarschap bent vastgegroeid, kun je niet goed omgaan met weerstanden. Bij gedeeld eigenaarschap kan het ook mislopen: te snel vernieuwen, vastlopen op autonomie of samenwerking, geen tijd meer nemen om te reflecteren of om dingen op papier te zetten. De flow van energie en enthousiasme wordt dan overflow.”

Gaat het de goede richting uit? Lex Jussen: “We hopen dat over tien jaar alle leraren zich eigenaar zullen voelen van de ontwikkeling van hun school. De uitdaging zal dan zijn: en nu ook de leerlingen!” ‘Van betrokkenheid naar invloed; gedeeld eigenaarschap bij schoolontwikkeling’, in: Van 12 – 18, december 2009, p. 46-48. Download het op www.klasse.be/leraren/bijlage. De film ‘Gedeeld eigenaarschap’ kun je bekijken op www.klasse.be/leraren/bijlage.


33

DE L E R AR E N K AME R

CAFÉ CHANTANT In 1968 telde de toen tweetalige muziekschool in Sint-Agatha-Berchem 85 leerlingen. Nu vinden bijna duizend leerlingen de weg naar de academie. Al fluitend, net als hun 62 meestal deeltijds werkende leraren, voor wie muziek zowel hobby als beroep is. Een lerarenkamer hebben ze niet, maar in elk lokaal adem je de diversiteit van Brussel en proef je de sfeer van een café chantant.

AMAI

1 ELS BRUYNSEELS - LERAAR

WEG MET DE MUZIEKSCHOOL “Het in de volksmond gangbare ‘muziekschool’ gaat er stilaan uit, oef! Hier doen we ook aan toneel, hé. Samen iets leuks doen, elk zijn rol en hups, snel en veel het podium op. Dat werkt: verlegen kinderen bloeien open en allochtonen leren er Nederlands mee. Kinderen of volwassenen, veel of weinig talent: elke leerling krijgt body en veel stimulansen om het artistiek zo ver mogelijk te brengen.” SMAK

2 CHRIS CARLIER - LERAAR

WE KUSSEN VEEL “De sfeer hier is zeer familiaal. Dat en onze vrijheid zijn de kracht van onze academie. Rockmuziek mocht 25 jaar geleden niet, maar onder de noemer samenspel kon het wel. Je gaat voor iets speciaals, ziet dat het lukt en zet een stap verder. Dat geeft de academie telkens een nieuw elan. Wereldmuziek, tango-ensemble, muziekkampen zijn maar enkele voorbeelden.” GEK

3 GUY PUYNEERS - LERAAR

GOEDGEMUTST “Ik kom nu al bijna twintig jaar goedgemutst dgemut uuttst naar hier. Voor mij is dit niet mijn ‘werk’. ‘werkk’.’. In 1992 gaf ik les aan drie academies enn spee speelde eldde fulltime in een orkest. Deze school zocht ocht een e en ee


5 NATHALIE BOSCH

6 WIETZE MINNE 2 CHRIS CARLIER

HIJ IS ENORM NIEUWSGIERIG MAAR VOLKOMEN ONGEVAARLIJK. DE KOFFIEMAN VAN KLASSE KLOPT IEDERE MAAND OP DE DEUR VAN EEN LERARENLOKAAL. HIJ TAPT HET ZWARTE VOCHT IN KLASSE-KOPPEN EN MAAKT DE TONGEN LOS. WAT ROERT IN HET VLAAMSE ONDERWIJS? DEZE MAAND: DE GEMEENTELIJKE ACADEMIE VOOR MUZIEK EN WOORD IN SINT-AGATHA-BERCHEM. © Luc Daelemans

leraar slagwerk voor twee uur. Ik zei onmiddellijk ‘ja’. Intussen ben ik hier al tien jaar voltijds. De aparte sfeer geeft mij telkens een nieuwe drive. Wij zijn leraar, vriend, leerling, maar smeren ook broodjes of spelen ober.” STRAF

4 PATRICK DE JONGHE - LERAAR

BUIKGEVOEL “Waarom ik muziek geef? Net als bij mijn collega’s vanuit interesse en eigen talenten. Vanuit het buikgevoel. Bijna iedere lesgever is ook buiten de academie artistiek bezig. Dat zorgt voor een enorme dynamiek. Daardoor is onze bigband na 25 jaar nog altijd alive and kicking.”

7 DIRK BAETEN

STERK

5 NATHALIE BOSCH - LERAAR

MET VOLLE GOESTING 4 PATRICK DE JONGHE 3 GUY PUYNEERS

“Twee jaar geleden was mijn dochtertje ernstig ziek. Toen was naar de academie gaan niet leuk, maar het werkte wel therapeutisch. Omdat iedereen hier met volle goesting komt? Leraren volgen zelf les bij een collega, leerlingen heb ik soms negen jaar en oud-leerlingen blijven in het orkest spelen. Dat schept een sterke band.” OEI

1 ELS BRUYNSEELS

6 WIETZE MINNE - WAARNEMEND DIRECTEUR

VRIJHEID? “Directeurs zijn beducht voor vrijheid. Terecht als dat enkel blijheid betekent. Naar de academie gaan, is voor leerlingen én leraren niet vrijblijvend. Ruimte kan, maar niet ten koste van kwaliteitsonderwijs.”

7 DIRK BAETEN - DIRECTEUR

GEEN GELD Wil je de koffieman in jouw lerarenkamer? Hij brengt kilo’s Wereldwinkelkoffie mee. Mail naam en adres van je school naar [email protected] en overtuig hem in een tiental regels.

“Het dko zit in de lift. Daardoor is de infrastructuur vaak nog meer ontoereikend. Vooral in Brussel, want daar zijn er geen subsidies voor. De academie in Sint-Agatha-Berchem heeft nog lang geen eigen café chantant.” Klasse voor leraren •

35

advertentie

S JAPO © Lieven Van Assche

Wiskunde, fysica en aardrijkskunde in de sport

Zweefvliegen op school Wiskunde en fysica zijn vaak vooral theorie. Maar wat vind je van die vakken terug in de praktijk? Daarvoor streek de Kortrijk Flying Club neer in het SHZMI in Deinze met een team, vliegsimulator én een zweefvliegtuig. Hoe blijft een vliegtuig in de lucht? Wat is thermiek en wat is de betekenis van een glijgetal? Ook bij zweefvliegen is enige theorie onontbeerlijk. Welk gevoel vliegen geeft, ondervinden de leerlingen aan den lijve in een simulator. Hoe het besturingssysteem werkt, legt een piloot uit aan de hand van een heus zweefvliegtuig. “Met deze workshop kan ik eens afstappen van de bord- en krijtfysica”, zegt fysicaleraar Chris Simoens. Een afsluitende quiz levert twee winnaars een initiatievlucht op.“Zo zien jongeren dat zweefvliegen zinnig, avontuurlijk en natuurvriendelijk is voor een relatief laag budget”, aldus de vliegclub. Lees de webreportage op www.klasse.be/leraren/bijlage. Sint-Hendriks en Zusters Maricoleninstituut Deinze – www.shzmi.be. Kortrijk Flying Club vzw – www.kfc.be

© Lieven Van Assche

Interculturele babbel met inburgeraars

Stadsklap! Veel migranten volgen een inburgeringstraject. Zo leren ze over het leven in België én de Nederlandse taal. Alleen ontmoeten ze zelden Vlamingen in die periode. In Antwerpen brengt Stadsklap daar verandering in. “Stadsklap is geen vrijblijvende babbel, maar een begeleid ontmoetingsmoment”, zegt Sofie Liekens van Onthaalbureau Inburgering Antwerpen. “Inburgeraars praten met Vlamingen over de raakpunten en verschillen in ieders cultuur en over hoe we kunnen samenleven. De gespreksbegeleiders geven impulsen voor een diepgaand gesprek van drie uur, met pauze. Groepen hogeschoolstudenten en leerlingen derde graad secundair reageren alvast enthousiast op Stadsklap. Ze verruimen hun interculturele horizon en krijgen meer inzicht in de leefwereld van inburgeraars. Een buitenkans voor (hoge)scholen om rond diversiteit te werken.” Wil je met een groep op Stadsklap in het Onthaalbureau Inburgering Antwerpen? www.antwerpen.inburgering.be Lees meer over Stadsklap op www.klasse.be/leraren/bijlage. Klasse voor leraren •

37

Waarom je leerlingen zich ergerlijk gedragen

Het trage brein va n pubers Vind je het gedrag van pubers soms onbegrijpelijk en irriterend? Vervloek dan niet langer hun hormonen. “Hun hersenen zijn de hoofdschuldige”, schrijven Huub Nelis en Yvonne van Sark in Puberbrein binnenstebuiten. “Ook al heb je als kind van zes al een hersenvolume dat 95 procent is van dat van een volwassene, toch ontwikkelen je hersenen zich nog tot je 25 bent.” Die trage ontwikkeling verklaart elf ergernissen over pubers.

Ergernis 1

“PUBERS KUNNEN NIET PLANNEN!” De verschillende hersengebieden ontwikkelen zich niet tegelijk en in hetzelfde tempo. Pubers hebben daardoor moeite met complexe vaardigheden zoals plannen, vooruitkijken en ordenen.

Ergernis 3

“WAAROM BLIJVEN ZE TOCH AANMODDEREN MET DAT GROEPSWERK VOOR AARDRIJKSKUNDE?” De overdrachtsnelheid van informatie is nog relatief laag en het probleemoplossend vermogen is nog niet zo groot bij pubers. Dat komt omdat in het begin van de puberteit nog niet alle verbindingen tussen de hersencellen zijn gelegd. Het aantal hersencellen (de grijze stof) is maximaal maar de myeline (de witte stof) die bepaalt hoe snel signalen van cel naar cel worden gestuurd, moet nog sterk toenemen.


Ergernis 2

“JE WILT LATER LABORANT WORDEN, WAAROM SPAN JE JE DAN NIET MEER IN VOOR CHEMIE?” De prefrontale kwab van de hersenen regelt allerlei belangrijke complexe vaardigheden en wordt daarom soms ‘de topmanager van het brein’ genoemd, maar het is net een van de hersenonderdelen die het langst ‘under construction’ zijn. Daarom hebben pubers last met abstract denken en weloverwogen keuzes maken.

Ergernis 4

“JE BENT AL ZO GROOT, WAAROM REAGEER JE DAN ZO KINDERACHTIG?” De ontwikkeling van de hersenen gebeurt trager dan de lichamelijke en de sociaal-emotionele ontwikkeling. Een jongere kan dus een volwassen lichaam hebben maar toch nog ‘kinderachtig’ denken.

Ergernis 5

“HET EERSTE LESUUR ZITTEN ZE ALLEMAAL SUF IN DE KLAS.” Negen op de tien pubers hebben last van een verschuivend bioritme. Rond het vijftiende levensjaar wordt de interne klok van een jongere ongeveer anderhalf uur achteruitgezet. De melatonine in zijn hersenen (de stof die slaap oproept) gaat pas later werken. Pubers zijn ’s avonds niet in bed te krijgen, ’s ochtends krijg je ze er niet uit. Een proefwerk om acht uur ’s ochtends is voor pubers dus geen goed idee.

© Michael Prince/GETTYIMAGES

DE ZIN VAN PUBERGEDRAG 1. Pubergedrag heeft een biologisch nut: ze worden klaargemaakt voor de voortplanting. Zich afzetten tegen de ouders, het gezin en de omgeving voorkomt dat de voortplanting in eigen kring zal plaatsvinden. 2. De balans tussen emotie en ratio is zoek bij pubers. Dat zorgt ervoor dat jongeren op zoek gaan naar nieuwe dingen, naar onafhankelijkheid, naar hun eigen rol binnen een groep. Neurobioloog Dick Swaab: “De puber moet het veilige nest uit en in een nieuwe omgeving zijn eigen leven beginnen. Als hij zorgvuldig alle risico’s af zou wegen, zou dat nooit gebeuren.” 3. De periode tussen het vijftiende en het vijfentwintigste levensjaar is hét moment om uit te blinken in muziek, sport of wetenschap, omdat je dan voor die taken extra voordeel hebt van de enorme flexibiliteit van het brein. 4. Bij de mens duurt het jaren tot hij geslachtsrijp en volwassen is. Dat geeft de hersenen alle tijd om de intelligentie te bereiken die hem onderscheidt van de aap.


39

WAAROM JE LEERLINGEN ZICH ERGERLIJK GEDRAGEN

Ergernis 6

Ergernis 7

“ZE ZIEN RECLAME VOOR EEN MP3-SPELER EN DE VOLGENDE DAG HEBBEN ZE HEM AL GEKOCHT.”

“HIJ LIJKT SOMS MET ZIJN LIJF GEEN BLIJF TE WETEN!”

Later is te laat voor pubers. Hun hersenen en dan vooral de prefrontale kwab zijn nog niet volgroeid en daarom willen ze behoeften meteen bevredigen.

De groeispurt duurt ongeveer vier jaar, in die tijd groeien pubers zo snel (jongens tot wel negen centimeter per jaar) dat hun hersenen het niet altijd kunnen bijhouden. Hun lengte verandert maar ook hun zwaartepunt en balans verschuiven. Gevolg: ze komen onhandig over en lijken werkelijk overal tegenaan te botsen.

Ergernis 8

“ALS IK JE TIEN EURO BELOOF, DAN KAN JE WÉL VOOR EEN TOETS LEREN.” Pubers zijn erg gevoelig voor beloning, maar lijken wel immuun voor een dreigende straf. De emotiegebieden in hun hersenen zijn snel gevormd. Dat zijn zeer stimulerende gebieden (‘Nu doen!’) die door de prefrontale kwab in evenwicht zouden moeten worden gebracht (‘Eerst nadenken, dan doen!’), maar die ontwikkelt zich pas later.

Ergernis 9

“DE MEISJES IN MIJN KLAS ZIJN VOLWASSEN, DE JONGENS ZIJN NOG ECHTE PUBERS.” De hersenen van meisjes rijpen twee tot vier jaar eerder dan die van jongens, dat verklaart misschien ook waarom zoveel jongens falen in de secundaire school en aan de universiteit.

Ergernis 10

Ergernis 11

“HIJ LIJKT ENKEL UIT OP KICKS MET ZIJN SNOWBOARD.”

“JE HEBT TOCH HERSENEN GEKREGEN? GEBRUIK ZE DAN!”

De hormonen gieren door hun puberlijf en zorgen voor sterke stemmingswisselingen, de behoefte aan kicks is groot. Een beloning in het hier en nu (lekker doorfeesten, ook al had je al thuis moeten zijn) is veel aantrekkelijker dan een beloning straks (geen ruzie met je ouders).

De hersenomvang van een kind van zes is al 95 procent van die van een volwassen brein. Maar omvang zegt niets over het functioneren. Net zoals een kind soepel moet leren bewegen, moet een jongere soepel leren denken. De hersenen van een jongere zijn pas ‘klaar’ rond zijn vijfentwintigste.


SUCCES MET PUBERS IN DE KLAS Kun je nog wel lesgeven aan pubers als je weet wat er zich allemaal in het hoofd van je leerlingen afspeelt? Natuurlijk. Kennis over het puberbrein leidt net tot beter lesgeven en omgaan met pubers. Vier tips: 1. Gebruik ac tiverende w erkvormen. Het is niet omdat pubers stilzitten in de les dat hun hoofd aan het werk is. Pubers onthouden – net als andere leerlingen – 10 procent van wat ze lezen, 20 procent van wat ze horen, 30 procent van wat ze zien, 50 procent van wat ze horen en zien, 70 procent van wat ze met anderen bespreken, 80 procent van wat ze evalueren en nabespreken en 90 procent van wat ze anderen uitleggen. 2. Overschat hun z elfstandigheid niet. Kinderen hebben behoefte aan structuur en regels, pubers nog méér. Pubers willen een strenge, duidelijke leraar. Communiceer duidelijk met hen. Pubers vinden het prettig als ze weten wat je aan het eind van een traject van hen verwacht. 3. Straal pas sie v oor je v ak ui t. Jongeren snakken in hun zoektocht naar studie en beroep naar rolmodellen en voorbeeldfiguren die enthousiasme uitstralen. 4. Geef z e v eel c omplimenten. Jongeren kunnen meer met complimenten dan met straf of afkeuring. Laat ze ook in het bijzijn van hun medeleerlingen weten waar ze goed in zijn. Puberbrein binnenstebuiten – Wat beweegt jongeren van 10 tot 25 jaar? – Huub Nelis en Yvonne van Sark, Kosmos uitgevers.

zekerdoen

ALGEMEEN Gratis cultuurbad op dynamoDAGEN

BASIS Gratis naar ‘The Eagle Hunter’s Son’

Europa nodigt je uit Bezoek Mini-Europe 8 – 9 mei

ACTIES

43

SECUNDAIR Win ‘Ontmoetingen met Fidel Castro’

 WOENSDAG 5 MEI

KALENDER GEN LERARENDAGEN Doorkruis Europa. Als vip of als toerist. Wie het groter ziet verkent de sterren en planeten. Ooit al die ‘domoor’ van Richard Hutten in handen gekregen? Ontmoet medewerkers van Klasse op Mano Mundo. Kijk voor het recentste aanbod op www.lerarenkaart.be. Of blijf als eerste op de hoogte en abonneer je op de gratis nieuwsbrieven (inschrijven – nieuwsbrieven).

 DONDERDAG 15 APRIL

DOMOOR! © Richard Hutten B.V.

Stoelen, drinkbekers, bestek: KLASSEDAG Nederlands succesvolste designer Richard Hutten maakt functionele maar onconventionele gebruiksvoorwerpen. Wat levert een schoolbezoek op? Zie p. 45 Waar? Design museum Gent – Jan Breydelstraat 5 – 9000 Gent Wanneer? 10 tot 17 uur (rondleidingen om het uur) Wie? Gratis voor leraren en hun gezin Meer info: www.designmuseumgent.be Inschrijven: uitsluitend via www.lerarenkaart.be/inschrijven  WOENSDAG 21 APRIL

KUNST EN GELUID Wat? Hoe roep je gevoelens op door UITTIP geluid te manipuleren? De workshop van de kunsteducatieve dienst Aifoon leidt jou door de nieuwe media. Je vertrekt van een persoonlijk geluid en leert opnemen en monteren op pc. Zie p. 46 Waar? Zebrastraat – Zebrastraat 32 – 9000 Gent Wanneer? 15 tot 17 uur Wie? Gratis voor leraren Meer info: www.zebrastraat.be Inschrijven: uitsluitend via www.lerarenkaart.be/inschrijven  ZATERDAG 24 APRIL

DE HEMEL KOMT NAAR JE TOE © Planetarium Brussel

Bekijk in detail de sterren en planeten VIPDAG met het vernieuwde projectiesysteem van het planetarium. Tijdens de opendeurdag krijg je een voorstelling van het digitale planetarium met full-dome projectie. Zie p. 44 Waar? Planetarium van de Koninklijke Sterrenwacht van België – Boechoutlaan 10 – 1020 Brussel Wanneer? 14 tot 17 uur Wie? Gratis voor leraren secundair onderwijs en hun gezin (vanaf 12 jaar) Meer info: www.planetarium.be (onder ‘nieuw’) Inschrijven: uitsluitend via [email protected] (vermeld je contactgegevens en die van de school waar je lesgeeft)  ZONDAG 25 APRIL

NATIONALE PLANTENBEURS Ga op ontdekkingstocht in de grootste UITTIP tuin van België en verrijk jouw eigen droomtuin. De eerste tienduizend betalende bezoekers krijgen een zeldzame tuinplant cadeau. Zie p. 44 Waar? Nationale plantenbeurs – Hombekerkouter 18 – 2811 Hombeek (Mechelen) Wanneer? 10 tot 17 uur Wie? Gratis voor leraren Meer info: www.groenbeurs.be Inschrijven: hoeft niet


MET DE SCHOOL NAAR BOZAR M Na de presentatie van het scholenaanbod 2010-2011 volgt INFODAG ee een vrij bezoek aan de tentoonstelling De Canvascollectie. Waar? Paleis voor Schone Kunsten – Ravensteinstraat 23 – 1000 Brussel Wanneer? 14 uur Wie? Gratis voor leraren en hun partner Meer info: www.bozar.be Inschrijven: uitsluitend via www.lerarenkaart.be/ inschrijven  ZATERDAG 8 MEI

CLOSING TIME Rondleiding door de tijdelijke tentoonVIPDAG stelling ‘Closing Time’ van Jan Vanriet. De laatste expo vooraleer het museum sluit voor ingrijpende verbouwingswerken. Napraten kan bij een drankje in het museumcafé. Zie p. 45 Waar? Koninklijk Museum voor Schone Kunsten Antwerpen – Leopold De Waelplaats – 2000 Antwerpen Wanneer? 14 tot 17 uur Wie? Gratis voor leraren en hun gezin Meer info: www.kmska.be Inschrijven: uitsluitend via www.lerarenkaart.be/inschrijven  ZATERDAG 8 MEI

VIP IN HET EUROPEES PARLEMENT Win een viparrangement in het Europees Parlement. Een VIPDAG aparte ingang zorgt ervoor dat jij en je partner niet hoeven aan te schuiven. Je woont het debat in de plenaire vergaderzaal bij waarna je de Europese instellingen vrij bezoekt. Zie p. 43 Waar? Europees Parlement – Bezoekersingang PHS-gebouw – Wiertzstraat 43 – 1047 Brussel Wanneer? 9.30 tot 18 uur (vipingang enkel tussen 9.30 en 10 uur en alleen voor de winnaars van een vipticket) Meer info: www.europarl.be Inschrijven: vul het wedstrijdformulier in op www.lerarenkaart.be/inschrijven  ZATERDAG 8 EN ZONDAG 9 MEI

EUROPA IN HET KLEIN Bezoek driehonderd Europese moKLASSEDAG numenten in een paar uur. Je bezoekt het park vrij en volgt een infosessie over de pedagogische aanpak van een schoolbezoek. Zie p. 43 Waar? MiniEurope – Bruparck – 1020 Brussel Wanneer? 10 tot 17 uur (vanaf 14 uur om het halfuur infosessies) Wie? Gratis voor leraren, hun partner en kinderen kleiner dan 1,20 meter. Max. 3 kinderen van 1,20 m tot 18 jaar betalen 7,10 i.p.v. 9,80 euro Meer info: www.minieurope.eu Inschrijven: uitsluitend via www.lerarenkaart.be/ inschrijven  ZONDAG 9 MEI

EUROPAZOLDER TIELT Na een begeleid bezoek aan de KLASSEDAG Europazolder ga je op culinaire verkenningstocht door Tielt. Zie p. 43 Waar? Europazolder – Ieperstraat 42-46 – 8700 Tielt Wanneer? 14 tot 17 uur Wie? Gratis voor leraren en hun gezin Meer info: www.tielt.be (toerisme – Europazolder) Inschrijven: uitsluitend via www.lerarenkaart.be/inschrijven (vanaf 2 april)

MET KLASSE NAAR EUROPA

KLASSEDAG

EUROPA VOOR DUMMIES Bijna vijfhonderd miljoen inwoners, 27 lidstaten en een Belg als president. Dat is de Europese Unie. Wie organiseert en beheert deze politieke mastodont? Kennen de Europese burgers elkaar? De Eiffeltoren weet je staan. Maar welke bezienswaardigheden vind je in Hongarije of Roemenië? Tijdens het weekend van de ‘Dag van Europa’ (9 mei) helpt Klasse je een antwoord te vinden op deze vragen. Zo ben je voorbereid wanneer België voorzitter wordt van de EU in de tweede helft van 2010.

Mini-Europe – Bruparck – 1020 Brussel – www.minieurope.eu – gratis op vertoon van de lerarenkaart

KRUIP OP DE EUROPAZOLDER Europastad Tielt leert je Europa kennen aan de hand van zijn inwoners. Maak kennis met 27 personages uit de 27 Europese Unie-landen. Elk personage heeft op een of andere manier een link met de stad Tielt. Bekijk hun introductiefilm en zoek het antwoord op de prikkelende vraag die ze stellen. Je ontdekt waarin we verschillen maar vooral wat ons bindt als burgers van de Europese Unie. Op de dag van Europa, zondag 9 mei, brengen leraren met hun gezin een geleid bezoek aan de Europazolder. Daarna ga je op culinaire verkenningstocht door Tielt. Je ontdekt er heel wat lekkers uit de streek. Verplicht inschrijven vanaf 2 april via www.lerarenkaart.be/inschrijven. Europazolder – Huis Mulle de Terschueren – Ieperstraat 42 – 8700 Tielt – www.tielt.be (toerisme – europazolder) – gratis op vertoon van de lerarenkaart

W!N EUROPA IN HET GROOT De Europese Raad, de Europese Commissie, het Europees Economisch en Sociaal Comité, het Comité van de Regio’s en de 736 leden van het Europees Parlement. Waar houden ze zich mee bezig? Welke beslissingen nemen ze? Hoe komen ze tot die beslissing? Word de vlo in hun parlementaire pels en bestudeer het van dichtbij tijdens de opendeurdag van de Europese instellingen. Op zaterdag 8 mei mag het grote publiek zomaar de Europese instellingen binnenwandelen. 75 leraren met partner winnen een viparrangement. Als winnaar hoef je niet aan te schuiven want je sluipt tussen 9.30 en 10 uur binnen langs een aparte vipingang. Na een gratis drankje in de bar naast de plenaire vergaderzaal volg je het debat over klimaatverandering en het Verdrag van Lissabon. Nadien bezoek je verder het Europees Parlement op eigen tempo. Waag je kans en vul het wedstrijdformulier in op www.lerarenkaart.be/inschrijven. De winnaars worden persoonlijk verwittigd. Opendeurdag van het Europees Parlement – zaterdag 8 mei (10 tot 18 uur) – Europees Parlement – Wiertzstraat 43 – 1047 Brussel – voor iedereen gratis toegankelijk

HOE INSCHRIJVEN? De lerarendagen rond Europa op zaterdag 8 en zondag 9 mei zijn gratis voor leraren en partner. Naar Mini-Europe kunnen ook de kinderen mee, zij krijgen korting. Inschrijven is verplicht en kan enkel via www.lerarenkaart.be/inschrijven. Na inschrijving ontvang je een bevestigingsmail. Die leg je met je lerarenkaart voor aan het onthaal.


43

ACTIES

Reis in enkele uren door heel Europa. In Mini-Europe staat de Eiffeltoren in de schaduw van het Atomium. Big Ben verwelkomt je met zijn typische brom. Gondels en mandolines laten je de charmes van Venetië ontdekken. Wil je meer actie? Laat dan de Vesuvius uitbarsten. Of breek de Berlijnse muur af. Waaghalzen verslaan een stier in de arena van Sevilla. Op zaterdag 8 en zondag 9 mei ontvangt Mini-Europe leraren met partner gratis voor een ontdekkingstocht langs alle bezienswaardigheden. Kinderen vanaf 1,20 meter tot 18 jaar betalen het schooltarief (7,10 i.p.v. 9,80 euro). De infosessie verschaft uitleg over de pedagogische programma’s. Verplicht inschrijven via www.lerarenkaart.be/inschrijven.

LERARENKAART

EUROPA IN HET KLEIN

UITTIP

GRATIS

NATIONALE PLANTENBEURS Tintelen jouw groene vingers bij de eerste lentezon? De nationale plantenbeurs is dé ontmoetingsplaats voor al wie zijn droomtuin wil realiseren. Tweehonderd standhouders uit binnen- en buitenland bieden een diversiteit aan planten. Jaarlijks stellen kwekers en liefhebbers tientallen nieuwigheden voor. De eerste tienduizend betalende bezoekers krijgen een zeldzame tuinplant cadeau. Parkeer gratis op de fabrieksparkings van Mechelen-Zuid. Er is een gratis pendeldienst. Nationale plantenbeurs – zondag 25 april – Hombekerkouter 18 – 2811 Hombeek (Mechelen) – www.groenbeurs.be – gratis op vertoon van de lerarenkaart (i.p.v. 3 euro)

VIPDAG

UITTIP

GRATIS

© Planetarium Brussel

WAPENGEKLETTER TUSSEN ROMEINEN EN EBURONEN Maak een afspraak met Ambiorix. Of ga langs bij Julius Caesar. Ruim zeshonderd topstukken brengen de hoogdagen van de Kelten tot leven: rijke goudschatten, zwaarden, dolken, slingerkogels en strijdwagens. Beleving staat centraal in de tentoonstelling. Naast hyperrealistische en levensgrote menselijke figuren zijn er films, touchscreens en educatieve installaties. Hoogtepunt is een kortfilm over de veldslag tussen de Romeinen en de Eburonen. Ambiorix, Koning van de Eburonen – tot en met 13 juni 2010 – Gallo-Romeins Museum – Kielenstraat 15 – 3700 Tongeren – www.galloromeinsmuseum.be – gratis op vertoon van je lerarenkaart

DE HEMEL KOMT NAAR JE TOE

Planetarium van de Koninklijke Sterrenwacht van België – Boechoutlaan 10 – 1020 Brussel – www.planetarium.be – leraren betalen op andere dagen 5 i.p.v. 6 euro op vertoon van hun lerarenkaart

VIPDAG © David Martin

Zoef door ons sterrenstelsel en strand bij de Magellaanse wolken of andere nevels. Vlieg gezwind heen en weer tussen meer dan 115.000 sterren. Enkel mogelijk in Star Trek, zeg je? Toch niet, een uitstap naar Brussel volstaat. Het vernieuwde digitale planetarium projecteert het universum op een koepelopppervlak van 840 m². De ‘full-dome’ voorstelling die op deze manier ontstaat vervangt de vroegere diaprojecties door videobeelden. Het maakt van tijd- en ruimtereizen een boeiende sensatie. Op zaterdag 24 april beginnen leraren secundair onderwijs en hun gezin (kinderen vanaf 12 jaar) gratis aan hun ruimtereis. Een educatieve medewerker van het planetarium bouwt een les op voor de hoogste graad secundair. Je krijgt fragmenten te zien van het fulldome planetariumprogramma ‘Alma, de zoektocht naar onze kosmische oorsprong’. Verplicht inschrijven voor de gratis opendeurdag via [email protected] (vermeld je contactgegevens en die van de school waar je lesgeeft).

GRATIS ZUURSTOF Hield de strenge winter jou te lang binnen? Vul dan je longen met Ardense zuurstof in Parc Chlorophylle. Je ontdekt er het bos op een originele manier. Via de loopbrug wandel je letterlijk tussen de toppen van de bomen. Kinderen leven zich uit in de thematische speeltuin. Talrijke animaties staan in het teken van de natuur en het milieubehoud. De tweetalige didactische panelen informeren de weetgierige bezoeker. Op zondag 16 mei is het feest in Parc Chlorophylle met kinderanimatie, Waals theater en Luikse marionetten, verhalen en legendes uit de Ardennen en wetenschappelijke animaties. Als houder van de lerarenkaart wandel je samen met je gezin gratis naar binnen. Verplicht inschrijven via www.lerarenkaart.be/inschrijven. Parc Chlorophylle – 60 rue des Chasseurs Ardennais – 6960 Dochamps (Manhay) – www.parcchlorophylle.com – gratis op vertoon van je lerarenkaart


LERARENKAART

GRATIS

KLASSE ONTVANGT JE OP MANO MUNDO

Mano Mundo – zaterdag 8 en zondag 9 mei – De Schorre provinciaal recreatiecentrum – Schommelei – 2850 Boom – www.manomundo.be – voor iedereen gratis toegankelijk

VIPDAG © Herman Selleslags

Van Afrika tot Azië, van folk tot elektro. Muziek en cultuur mixen zich tot een smakelijke cocktail. Mano Mundo is een gratis gezinsfestival op 8 en 9 mei op domein De Schorre in Boom. Het feestpakket van Mano Mundo is groot. Op het hoofdpodium staan Raymond van het Groenewoud, Leki, Sioen en Fixkes. Maar er is meer: reggae van Jampara, ska van La Kinky Beat, raï van Kasba en ambiance van Babylon Circus. Bezoek het Wereld Doe Dorp, de wereldmarkt, het circusplein en geniet op de picknickweide. Mondiaal, intercultureel, gezinsvriendelijk, duurzaam en democratisch. Daar schaart Klasse zich achter. Zaterdag en zondag trekken de redacteurs hun tentzeil open tussen 14 en 19 uur. Kom je in het Kringwinkelsalon zitten, dan ga je voor een familiefoto.

CLOSING TIME

© Richard Hutten B.V.

Haast je om het Koninklijk Museum voor Schone Kunsten Antwerpen te bezoeken, vooraleer het de deuren sluit voor ingrijpende verbouwingswerken. Beeldend kunstenaar Jan Vanriet zet een groots parcours uit in de collectie oude en moderne meesters. Hij toont meer dan 150 werken en brengt die samen met evenveel werken uit de museumverzameling die inhoudelijk of stilistisch verwant zijn. Het resultaat is een hedendaags verhaal over het menselijk tekort. Op zaterdag 8 mei krijgen leraren en hun gezin een gratis rondleiding door de tijdelijke tentoonstelling. Napraten kan bij een drankje in het museumcafé. Inschrijven via www.lerarenkaart.be/inschrijven. Closing Time / Jan Vanriet – van 24 april tot 3 oktober – Koninklijk Museum voor Schone Kunsten Antwerpen – Leopold De Waelplaats – 2000 Antwerpen – www.kmska.be – gratis op vertoon van de lerarenkaart

KLASSEDAG DOMOOR! Wie is toch die Richard Hutten? Nederlands internationaal succesvolste designer stelt zich voor in de tentoonstelling ‘Richard Hutten, 18 jaar spelen’. Als volwassene is hij het spelen niet ontgroeid. Sinds 1991 ontwerpt hij eigenzinnige en ludieke concepten die ook nog functioneel zijn. De ‘domoor’, een mok met twee reuzegrote oren, is daarvan het bekendste voorbeeld. Op donderdag 15 april dompelen leraren zich onder in het Hutten-bad. De partners wandelen op eigen tempo door de tentoonstelling en het museum. Kinderen ontdekken onder begeleiding waarom niet grootmoeder maar wel ‘domoor’ zo’n grote oren heeft. De lerarendag is gratis voor het hele gezin. Inschrijven via www.lerarenkaart.be/inschrijven. Richard Hutten, 18 jaar spelen – tot en met 6 juni – Design museum Gent – Jan Breydelstraat 5 – 9000 Gent – www.designmuseumgent.be – gratis voor houders van de lerarenkaart


45

ACTIES

© Johan Humblet

UITTIP

KORTING WE ZIJN AL ‘HALFWEG’ Een autoreis gepland naar het Zuiden? Las dan op tijd een rustpauze in. De reisgids ‘Halfweg’ loodst je via precieze aanwijzingen naar gezellige plekjes om te overnachten, te eten en te genieten. En dat op slechts enkele kilometers van de snelweg. Dit boek informeert ook ruim over hoe je files vermijdt, welke routes je het best neemt, hoe je het snelst voorbij de péages geraakt en hoe je de kinderen bezighoudt in de auto. Deskundig samengesteld door VAB. Halfweg – Overnachten, tafelen en genieten in Frankrijk op weg naar of op de terugweg van het Zuiden – uitgeverij Borgerhoff & Lamberigts – leraren betalen 17,50 (+ 1 euro verzendingskosten) i.p.v. 22,50 euro met het inschrijfformulier op www.lerarenkaart.be (startpagina – gelezen in Klasse).

GRATIS STADSMYTHES ONDERZOCHT Zag Dirk Martens, de eerste drukker in ons land, er echt uit als zijn standbeeld op de Grote Markt van Aalst? Woonde Pieter Daens inderdaad op het eiland Chipka? Sprak Charles Woeste, de tegenstander van priester Daens, echt geen woord Nederlands? Is het Ros Beiaard eigen aan Dendermonde of liep het paard met de vier heemskinderen ook in Aalst rond? Ontdek het in de tentoonstelling Fake? die verschillende stadsmythes onderzoekt. Je krijgt er antwoord op je vragen aan de hand van documenten, archiefstukken en museumobjecten. Kinderen ontdekken als een echte speurneus de tentoonstelling op een speelse manier. Fake? Stadsmythes onderzocht – van 10 april tot 13 juni – ’t Gasthuys – Stedelijk Museum Aalst – Oude Vismarkt 13 – 9300 Aalst – www.aalst.be/museum – voor iedereen gratis toegankelijk

KUNST EN GELUID Welk deuntje speelt een vink als ze broodkruimels pikt tussen de snaren van een elektrische gitaar? Het filmpje op YouTube is een hit. Binnenkort trippelt de vink ook door de Gentse Zebrastraat. Dit werk van Céleste Boursier-Mougenot maakt deel uit van de tentoonstelling Body Sound. Dit parcours van vorm en geluid toont onder andere werk van Bruce Nauman. ‘Get out of my room, get out of my head’, vraagt zijn hoofd. Beklemmend voor de toeschouwer. Deze tentoonstelling illustreert hoe je gevoelens oproept door geluid te manipuleren. De workshop van de kunsteducatieve dienst Aifoon leidt jou door deze nieuwe media. Je vertrekt van een persoonlijk geluid en leert opnemen en monteren op pc. Leraren maken gratis kennis met de tentoonstelling en de workshop op woensdag 21 april (15-17 uur). Inschrijven gebeurt uitsluitend via www.lerarenkaart.be/inschrijven. ‘Update 3_Body Sound’ – 17 april tot 20 juni – Zebrastraat – Zebrastraat 32 – 9000 Gent – www.zebrastraat.be

KORTING VERDWAALD IN DE JUNGLE Jungleboek, de musical, vertelt over Mowgli. Als klein, weerloos jongetje verdwaalt hij in de mysterieuze jungle. Hij ontsnapt aan de gruwelijke tanden van de kreupele tijger Shere Khan en zoekt onderkomen in het welpennest van Raksha, de wolvin. Op voorspraak van Bagheera en Baloo neemt de wolvenhorde hem op. Maar achter elke struik, elke steen en elk jungleblad schuilt het gevaar, de bedreiging en misschien zelfs de dood. Jungleboek, de musical – Cultuurcentrum Evergem – Weststraat 31 – 9940 Sleidinge – www.event-team.be – voorstellingen op 13 mei (20 uur), 14 mei (14.30 en 20 uur), 15 mei (14.30 en 20 uur) en 16 mei (14.30 uur) – van 12,50 tot 16,50 euro – leraren krijgen 2 euro korting bij reservatie via Uitbureau (09 233 77 88), vermeld het nummer van je lerarenkaart wanneer je reserveert.

W!N WIN EEN VERBLIJF IN BULGARIJE Bulgarije is steeds populairder als vakantiebestemming. In en om Veliko Tarnovo, de oude hoofdstad, vind je overblijfselen van de Thraciërs, een fort, kloosters, orthodoxe kerken, markten, ecotrails en nationale parken. Maar ook het vakantiehuis Velika Gledka. Dit zomerhuis in typisch Bulgaarse stijl, is sober uitgerust voor maximaal vijf volwassenen. Rondom de woning ligt een groot terras met zicht op weilanden en de vallei. Eén leraar met gezin wint een verblijf voor tien dagen (exclusief waarborg en schoonmaak – waarde: 595 euro). De winnaar kan zijn gratis verblijf in 2010 of 2011 opnemen tijdens de periode van 15 mei tot 30 september, volgens beschikbaarheid. Mail vóór 30 april naar [email protected] met als onderwerp ‘wedstrijd lerarenkaart’. Vermeld jouw contactgegevens en het nummer van je lerarenkaart – www.vakantieplekje.be.


ACTIES

LERARENKAART

© Joeri Cochuyt

WINDKRACHT 4 “Platvis, daar draait het om”, meldt Kris Hulsen. Vijf collega’s van Hogeschool West-Vlaanderen mochten als winnaars van een ‘20 jaar Klasse’-wedstrijd uitzonderlijk mee met de 0.29 Broodwinner, het opleidingsschip van het Maritiem Instituut Mercator Oostende. “Langs weerszijden zijn twee immens grote netten voorzien van kettingen die de bodembewonende vissen uit hun schuilplaats opschrikken. Ze zwemmen een weinig benijdenswaardig lot tegemoet. De eerste vangst bestaat uit massa’s zeesterren. Een even groot aandeel is schol, schar en bot. Na het sorteren worden we aan het ‘gutten’ gezet, scheepsjargon voor ingewanden verwijderen. Een bezigheid die nogmaals het uiterste vergt van onze beproefde magen. Ondertussen heeft scheepskok Adrien een pannetje vis gebakken. Hoeveel verser kan je vis zijn? Nog tweemaal halen we de netten binnen en er tekent zich waarachtig al enige routine af in de verwerking van de vangst. Met een flinke zak platvis komen we aan land. Dank je wel, bemanning en leerlingen van de Broodwinner!”

W!N THEATER VOOR DE VERKEERSLES

KORTING ANDERHALF MILJOEN DODEN Werp een blik achter de schermen van de Commonwealth War Graves Commission. Deze organisatie houdt de herinnering levendig aan de meer dan anderhalf miljoen mannen en vrouwen uit de Commonwealth die hun leven verloren in de twee wereldoorlogen. Aan de hand van originele documenten, foto’s en nooit eerder in Vlaanderen getoonde stukken leer je meer over deze organisatie. Extra Op zaterdag 24 april (9.30 tot 17 uur) organiseert het museum een colloquium rond de zin en onzin van levende geschiedenis. Wat brengt het bij en wanneer gebruik je het? Ervaringsdeskundigen uit het onderwijs en educatieve medewerkers brengen hun verhaal. Buitenlandse specialisten plaatsen dit in internationaal perspectief. Houders van de lerarenkaart betalen 10 i.p.v. 12,50 euro. Inschrijven verplicht via [email protected] of 051 77 04 41. Remember me – The Commonwealth War Graves Commission 1917-2010 – van 24 april tot 30 november – Memorial Museum Passchendaele 1917 – Ieperstraat 7 a – 8980 Zonnebeke – www.passchendaele.be – voor een museumbezoek betalen leraren 4 i.p.v. 5 euro op vertoon van hun lerarenkaart

Hoe leg je kinderen tussen zes en veertien jaar de harde regels van het verkeer uit? Of hoe wijs je hen op ‘duurzaamheid’ in het verkeer? Vlaams Fruit Educatief maakt er theatervoorstellingen rond. Zo zijn Zebke en Padje het rode en groene figuurtje uit het voetgangerslicht. Een spijtig ongeval slingert ze uit het licht. Voor de allereerste keer ontsnappen ze uit hun fantasie en komen in de harde mensenwereld terecht. Of het verhaal van Bert Beekmans. Als een ‘rare snuiter’ wordt hij geplaagd op school vanwege zijn afkomst. Op een avond, ergens tussen licht en donker, sukkelt Bert door zijn verstrooidheid onder een tractor … Extra Twintig leraren winnen een duoticket voor een voorstelling naar keuze. Mail vóór 12 april naar [email protected] met als onderwerp ‘Vlaams Fruit’. Vermeld de voorstelling van jouw keuze, je naam en adres en het nummer van je lerarenkaart. Tussen Licht & Donker (voor jongeren tussen 11 en 14 jaar) – donderdag 22 april om 20.30 uur – Zebke en Padje (voor kinderen tussen 6 en 10 jaar) – donderdag 6 mei om 20.30 uur – www.vlaamsfruit.be – Theater Het Klokhuis – Parochiaanstraat 4 – 2000 Antwerpen – reserveren via [email protected] of 03 231 71 81


47

advertentie

5 APRILTIPS • TIP 1 Het paparapport. Wat vinden kinderen de sterkste eigenschappen van hun papa en waar ergeren ze zich blauw aan? Klasse voor Ouders vroeg het aan 1000 kinderen. Hoe ziet het Vlaamse paparapport er uit? Doe je dezelfde oefening met de leerlingen in de klas? Een kant-en-klaar paparapport print je op www.klasse.be/ ouders/klikenprint.

Laat je meevoeren met de mooiste verhalen van nationale en internationale rasvertellers tijdens het vijftiende Internationale Vertelfestival van 19 tot 27 april in Alden Biesen (Bilzen). Op schooldagen is er een aangepast programma voor kleuter-, basis-, secundair en hoger onderwijs. ’s Avonds zijn er speciale vertelsessies voor de taalafdelingen van volwasseneneducatie. Het weekend van 24 en 25 april staat open voor het grote publiek met o.m. ‘The story of Frankenstein’, een meertalige verhalencarrousel en het aperitiefverhaal ‘Roodkapje’. Reserveren is verplicht behalve voor de festivalnamiddag op zondag. www.alden-biesen.be – 089 51 93 43

• TIP 2 Welk soort papa hebben de kinderen van jouw klas? Is het een kompaspaps, een pretpaps, spookpaps of … Vraag aan jouw leerlingen om de test thuis even naast de krant op de ontbijttafel te leggen.

GOEDKOPE BOEKEN

• TIP 3 Op www.klasse.be/ouders/instapbrief vind je instapbrieven voor anderstalige ouders (in negen talen) met de papaverklaring. Print ze en geef ze mee aan anderstalige ouders.

Maak je keuze uit 1000 m² boeken voor kinderen en volwassenen, aangevuld met schoolspullen en wenskaarten. Uitgeverij Lannoo verkoopt uit stock een ruime keuze aan reisgidsen, kook- en tuinboeken, kunsten fotoboeken, kinderen jeugdboeken, cd-roms, geschiedenisboeken, biografieën, hulp bij opvoeding, poëzie en zingeving.

• TIP 4 Prikactie voor vaders. Wie de papaverklaring online ondertekent, krijgt een gratis papapin. Wie die draagt, maakt kans op een vakantiecheque voor een gezinsreis. Meedoen? • TIP 5 Mama’s zie je nog altijd vaker op school dan papa’s. Inspireert het actie(f)-papa-plan jouw school?

GRATIS INTERNATIONAAL … IN JE KLAS Een Europees project organiseren zonder daarvoor je school te verlaten? Dat kan met eTwinning. Via computer en IT werk je samen met Europese collega’s. Online vind je projectpartners en werk je samen in een webruimte. Heb je plankenkoorts om zo’n project te starten? Schrijf in voor een infosessie, (Europese) workshop of contactseminarie met de buurlanden. Je leert dan praktijkvoorbeelden kennen en legt contact met Europese collega’s. Meer info op www.etwinning.net – op www.etwinning.classy.be vind je een agenda van eTwinning-activiteiten – deelnemen is gratis, inschrijven is verplicht – nog meer info via [email protected] of Sara Gilissen – 02 553 96 34

De stockverkoop vindt twee keer plaats. In Manhattan Leuven op 28 april (13 tot 20 uur), 30 april (13 tot 20 uur), 1 mei (10 tot 17 uur) en 2 mei (10 tot 17 uur). In Grenslandhallen Hasselt op 5 mei (13 tot 20 uur), 7 mei (13 tot 20 uur), 8 mei (10 tot 17 uur) en 9 mei (10 tot 17 uur). De woensdagnamiddagsessies van 28 april (Leuven) en 5 mei (Hasselt) zijn helemaal voor leraren, met kortingen tot 75 procent.

GROENE POTLODEN Verzamel met je leerlingen zoveel mogelijk groene potloden. Maak tekeningen over bossen. Eind april komt iemand van Jeugdbond voor Natuur en Milieu (JNM) die dan in je school ophalen. Op 8 mei trekken mensen van JNM, Natuurpunt en Vereniging voor Bos in Vlaanderen (VBV) naar de bevoegde ministers om aandacht te vragen voor meer groene bestemmingen g in de Vlaamse ggewestplannen. p Meld meteen je medewerking via [email protected] – www.jnm.be – www.vbv.be – www.natuurpunt.be

IK DOE … “Ik wil dat mijn dochter van dertien in het buitenland gaat studeren.” Dat is de eerste van een reeks straffe stellingen waarop je online kunt reageren in het kader van de nieuwe campagne van ‘Vlaanderen in Actie’ (ViA), een project van de Vlaamse regering om van Vlaanderen tegen 2020 een topregio te maken. Onderteken ook het Pact 2020, de lijst met de ViA-doelstellingen. Ben jij een doener? Maak je eigen doe-button. Alles wat je post op de ViA-site kun je ook delen op Facebook, Netlog of Twitter. Maak ook je leerlingen en collega’s warm! www.vlaandereninactie.be


49

ALGEMEEN

VAN ROODKAPJE TOT FRANKENSTEIN HET PAPARAPPORT

advertentie

W!N Het jaarlijkse ‘Festival van de Amateurkunsten’ brengt een hele dag lang muziek, theater, dans, da multimedia, beeldende kunsten en literatuur. Thema dit jaar is ‘Goesting’. Laat je lichaam kalligraferen, ‘Goestin jongerendorp, dans mee bezoek het theatraal th in de silent disco en experimenteer erop los in het multimedialab. Ook bekende artiesten tonen er hun hart voor de amateurkunsten. Top of the bill is een uniek én gratis openluchtconcert van Bart Peeters, peter van het Festival, en amateurkunstenaars. Het ‘Festival van de Amateurkunsten’ vindt plaats op zondag 2 mei in Gent. Het is het orgelpunt van de ‘Week van de Amateurkunsten’. Het Forum voor Amateurkunsten coördineert beide projecten. www.festivalvandeamateurkunsten.be – www.wak.be – www.amateurkunsten.be

GRATIS OP CURSUS Zin om bij te tanken tijdens de paasvakantie? Wisper vzw organiseert cursussen en workshops audiovisuele en beeldende kunsten, dans, literatuur, muziek, theater. Een unieke gelegenheid om er eens zinnig tussenuit te zijn. Op het programma bijvoorbeeld ‘Van verhaal naar dans’ (6, 7 en 8 april), ‘Drama en onbekende gebeurtenissen’ (6 en 7 april), ‘Tiny leert knippen en plakken – Illustratie meets hoorspel’ (6, 7 en 8 april), ‘Zingen vanuit je spreekstem’ (7, 8 en 9 april), ‘Schrijven voor een (school) krant’ (8 april), ‘Dansen op een school- of verjaardagsfeest’ (8 april) en ‘Werken rond een jeugdboek’ (5, 6 en 7 april). Alle info over plaats, programma, begeleiding, prijzen vind je op www.wisper.be (klik op ‘workshops’) Win: voor elk van deze workshops schenkt Wisper een gratis plaats weg – mail meteen naar [email protected]

KLASSEACTIE FAKE? ‘Erfgoeddag 2010’ vindt plaats op zondag 25 april, van 10 tot 18 uur, met als centrale thema ‘Fake?’. Wat is echt en wat is vals? Schitterende historische vervalsingen en hun verhalen, onwaarheden, maar ook de rol van restauraties, living history, sprookjes en geschiedenissen van de leugen en bedriegers. Honderden activiteiten tussen Aartselaar en Zonnebeke.

ROLSTOELPOETSEN

www.erfgoeddag.be

GRATIS DYNAMODAGEN Wil je weten hoe je gratis met De Lijn op stap kunt naar cultuur? Hoe je tot 1500 euro voor een creatief project kunt krijgen? Hoe je een cultuurbeleid in je school concreet maakt? Hoe je het culturele netwerk van je school in kaart kunt brengen? Dompel je tijdens de dynamoDAGEN van Canon Cultuurcel onder in infosessies, workshops en netwerkmomenten. Je buit van de dag: een rugzak vol inspiratie om creatief met cultuur in je klas aan de slag te gaan.

Van donderdag 22 tot donderdag 29 april is er ‘Rolstoelpoetsweek’. Een week lang kun je met je leerlingen rolstoelen poetsen in rusthuizen in de buurt van de school. De actie is een initiatief van ‘Time4Society’ (voorheen vzw De Tijdbank). Voor je leerlingen is dit misschien een eerste, prettige ervaring met vrijwilligerswerk en voor de rusthuizen is dit een enorme duw in de rug. Wil je meedoen? Surf dan naar www.time4society.be en klik op ‘Tijdgever’ – klik in de linkerkolom op ‘inschrijven’ – vul je contactgegevens in en tik in de balk ‘projectidee?’ het woord ‘rolstoelpoetsweek’ in – de coördinatoren van de ‘Rolstoelpoetsweek’ zullen vervolgens contact met je opnemen.

De dynamoDAGEN vinden plaats op dinsdag 27 april (leraren secundair onderwijs) en woensdag 28 april (leraren basisonderwijs) in Mechelen (Lamot-site). Info en inschrijvingen via www.dynamo3.be – deelnemen is gratis

Meer doe-tips, wedstrijden en acties vind je op www.klasse.be/leraren (klik op ‘zeker doen’) en op www.lerarenkaart.be.


51

ALGEMEEN

GOESTING

advertentie

YETI WALST JE KLAS BINNEN

Bij deze reportages vind je in de pedagogische bijlage lestips die nauw aansluiten bij de eindtermen. Schrijf je in voor deze maandelijkse gratis nieuwsbrief via www.klasse.be (e-brieven) of vind elke maand het gedrukte exemplaar in het pakket Yeti’s.

MUSSEN TELLEN Lagere scholen kunnen meewerken aan het ‘Huismussenonderzoek’ van Vogelbescherming Vlaanderen en hun leerlingen laten meehelpen met het tellen van de mannetjeshuismussen in de omgeving van hun school. Die telling gebeurt drie keer (van april tot juni) en het is de bedoeling dat je dit elk jaar opnieuw doet. Klassen die meewerken, kunnen een profiel aanmaken op de nieuwe website van de Mussenwerkgroep Vlaanderen. Daar kun je je telgegevens invullen en herbekijken. www.mussenwerkgroep.be (vanaf begin april) – www.vogelbescherming.be – [email protected] – 03 296 26 80

GRATIS RIDDERS OP SCHOOL ‘Gerald Hilderic van Hostade’ is een nieuwe educatieve voorstelling over de middeleeuwen. Een onderhoudend verhaal, een speels decor en humoristische situaties zijn de ingrediënten waarmee je leerlingen (alle klassen van de lagere school) bijna ongemerkt heel wat te weten komen over het dagelijkse leven in de middeleeuwen. Naast de voorstelling is er ook een interactieve quiz, een derde bekende acteur komt onverwachts op de proppen en er is een uitgebreide lesmap. Theater Op School speelt drie gratis promotievoorstellingen op maandag 19 april (10.30 en 13.30 uur) in GSA, Sint-Antonius-Zoersel en op dinsdag 11 mei (13.30 uur) in SWOK, Staden. www.theateropschool.be – reserveer je tickets via [email protected] – 0484 07 34 37

W!N

W!N

KROKETRAKETWEDSTRIJD

DE MAGISCHE KRACHT VAN POPPEN

Ontwerp met je klas de meest knettergekke raket en stuur of mail een schets van je ontwerp, met uitleg, naar Marc de Bel. Zorg ervoor dat je ontwerp heel origineel is, dat de raket is gebouwd van gerecycleerde materialen en milieuvriendelijk wordt aangedreven. Er zijn twee groepen: eerste en tweede graad vormen de eerste groep, de derde graad de tweede groep. De beste vijf klassen van elke groep mogen op donderdag 27 mei met hun klas naar Technopolis om hun in elkaar geknutselde raket te demonstreren en er te genieten van een wetenschappe-leuke dag. Alle klassen krijgen een prijs, de uiteindelijke winnaar krijgt een boekenpakket (gesigneerd door Marc de Bel).

Praktische tips, raadgevingen, getuigenissen, praktijkvoorbeelden en talrijke illustraties tonen je hoe je poppen nuttig kunt inschakelen in de opvoeding van kinderen. Je ontdekt hoe je als leraar of ouder geloofwaardig omgaat met poppen én hoe je daar ook zelf van geniet. ‘De magische kracht van poppen’ is een basiswerk als je poppen als educatief en pedagogisch hulpmiddel wilt gebruiken.

Meer info op www.abimo.net/spikkelenspekkie – leuke ideeën op www.experimenteer.be – inzendingen vóór 30 april naar [email protected] of Marc ‘Spekkie’ de Bel – Boekweitstraat 37 – 9770 Kruishoutem

‘De De magische kracht van poppen poppen’ (Hubert Stuyvaert) – 24,50 euro – www.abimo.net Win: 5 x ‘De magische kracht van poppen’’ – mail vóór 15 aprill (met vermelding ‘magische poppen’) naar [email protected]

Win: 5 x ‘De kroketraket’ (het boek van Marc de Bel) – mail vóór 24 april (met vermelding ‘Kroketraket’) naar [email protected]


53

BASIS

In het aprilnummer hiphopt Yeti de stress uit het lijf in Mechelen. De Yetiklas ruikt naar zweet, drijft op bezwerende beats en trippende bleeps en huppelt sierlijk op pas de bourrées door de refter. Yeti danst de ziel uit het tienerlijf, recht het blad in. Trek je tutu aan en trippel op pointes samen met je leerlingen naar de volgende onderwerpen: • Welk soort vader heb jij? Doe de papa-test. • Fiks je dromen. • Zo zeg je sorry. En zo niet.

W!N EEN BOEKJE TUIN Vragen en antwoorden, weetjes en gezegdes, knutsel- en kooktips: ‘Een boekje tuin’ is een leuk en informatief boek over wat er allemaal in een tuin gebeurt. Inge Bergh, Inge Misschaert en Kolet Janssen sloegen de handen in elkaar voor een weet- en doeboek waar je met je klas het hele jaar door plezier aan beleeft, zowel binnen als buiten. Netjes gerangschikt per seizoen en met mooie en functionele illustraties van Jurgen Walschot. ‘Een boekje tuin’ – 8- tot 11-jarigen – 18,95 euro – www.eenhoorn.be

advertentie

Win: 10 x ‘Een boekje tuin’ – mail vóór 24 april (met vermelding ‘Een boekje tuin’) naar [email protected]

W!N

DE LEESFEE IN JE KLAS Schrijf met je leerlingen eerste graad een leuk verhaal, grappig of spannend, waargebeurd of verzonnen, en stuur het naar Emy, de Leesfee. Emy leest al tien jaar voor aan kinderen, in scholen, bibliotheken, ziekenhuizen en viert haar jubileum met een grote schrijfwedstrijd. De deadline voor je verhalen (max. 1 pagina A4) is 1 juni. De klas die het leukste verhaal opstuurt, wint een verwenbezoek van de Leesfee. Enkele verhalen krijgen een plek op de Leesfee-website, alle andere verhalen komen op de blog van de Leesfee. Stuur je verhalen naar [email protected] – www.leesfee.be – www.leesfee.blogspot.com

GRATIS MIJNHEER SATIE Mijnheer Satie krijgt zelden post. Vaak belt de postbode aan, gewoon om hem zijn lege handen te tonen. Mijnheer Satie laat zich echter niet zo snel ontmoedigen. Hij besluit een brief te schrijven aan zichzelf. ‘Allerliefste mezelf’, begint hij. En dan? Een leegte. Wat te zeggen? Hij zou graag willen schrijven: ‘Ik hou van je’, maar dat is een beetje veel voor een eerste brief. Een ontroerend en grappig luisterboek van ex-leraar Carl Norac, met dromerige tekeningen van Elodie Nouhen en prachtige muziek van de bekende Franse componist en pianist Erik Satie.

FEESTEREOFEEST In een nieuwe theaterproductie vol verbeelding en muziek nemen Fee Hortensia en Fee Carmella Patata Socissa Fanta-Cola Margarina je leerlingen mee naar hun huizen en hun luidruchtige buurman meneer Stereo. Dat is een viespeuk, hij kijkt voetbal, drinkt bier, laat boeren en winden en maakt enorm veel kabaal. Daardoor lukt het de feeën niet meer om te toveren. Niet alleen toveren, maar ook vriendschap, humor en de nood aan rust in een luidruchtige maatschappij voel je in het hele stuk. De voorstelling nodigt uit om mee te zingen en te dansen en is daardoor ook bijzonder geschikt voor anderstalige kinderen. ‘Feestereofeest’ is een productie van theatergezelschap L’essence de L’existence, voor leerlingen van vier tot negen jaar. Op zondag 25 april kun je een gratis voorstelling bijwonen om 15 uur, in de Kioskzaal in Gent (Kammerstraat, vlakbij de Vrijdagmarkt). Reserveer meteen je tickets (kinderen zijn ook welkom) via [email protected]

VERSTANDIG ZONNEN De campagne ‘Verstandig zonnen’ richt zich vooral op kinderen tot 12 jaar. Zij zijn het kwetsbaarst en verbranden het snelst. Met affiches, folders en kleurrijke stickers sensibiliseert Stichting tegen Kanker ouders en leraren om de kinderen zo goed mogelijk te beschermen. Speerpunt van de campagne is een teken-/collagewedstrijd voor kleuter- en lagere scholen. Maak met je leerlingen een tekening of collage die toont hoe ze van de zon genieten terwijl ze zich er toch tegen beschermen. De klas die de tofste, grappigste tekening of collage inzendt, wint een extra schooluitstap. De campagne ‘Verstandig zonnen’ is een initiatief van Stichting tegen Kanker, i.s.m. de Provincies, Kind & Gezin en de Vlaamse basisscholen. Na de paasvakantie krijgt elke school een pakket met stickers en affiches. www.kanker.be (tik ‘verstandig zonnen’ in de zoeken-balk) – hier vind je ook de folder en het wedstrijdreglement

GRATIS THE EAGLE HUNTER’S SON Meer doe-tips, wedstrijden en acties vind je op www.klasse.be/leraren (klik op ‘zeker doen’) en op www.lerarenkaart.be.

‘The Eagle Hunter’s Son’ is een fascinerende roadmovie. De twaalfjarige Bazarbai is een nomadenjongen. Hij droomt ervan zijn geboortestreek in de Mongoolse steppe te ontvluchten naar de grote stad Ulan Bator. Maar zijn vader heeft andere plannen: Bazarbai moet de familietraditie verderzetten en als adelaarsjager in de voetsporen van zijn vader treden. Hij vergezelt zijn vader naar het grote Adelaarsfestival, maar als daar vaders ‘prijsbeest’ opschrikt en wegvliegt, volgt Bazarbai hem … de wijde wereld in. ‘The Eagle Hunter’s Son’ is een Zweedse jeugdfilm van René Bo Hansen – vanaf 10 jaar – de film gaat in première op 21 april – www.jekino.be/eaglehuntersson Op zondag 18 april om 11 uur kun je (mét je kinderen) gratis naar een kennismakingsvoorstelling van deze film in Cinema Lumière in Brugge. Vraag je gratis tickets (in totaal zijn er 174 plaatsen) meteen aan via www.lerarenkaart.be.


55

BASIS

‘Mijnheer Satie‘ (Carl Norac) – 19,95 euro – www.lannoo.be

STUDENTENUITWISSELINGEN

“POKER? DAT IS LIEGEN EN BEDRIEGEN!” Een op de drie Belgische pokerspelers tussen tien en zeventien jaar speelt geregeld voor geld, zo blijkt uit een onderzoek van het OIVO. Toch zijn jongeren zich niet altijd bewust van het gevaar van (online) pokeren. Maks! geeft in het aprilnummer zes tips om hun pokerverslaving onder controle te houden. Bekijk ook samen met je leerlingen de filmpjes op Maks!TV (via www.maks.be), met deze rubrieken: Intiem: beatboxer Benjamin (16) speelt Super Mario op het orgel SOS School: hoe maak je van een kale, stenen woestijn een leuke speelplaats? Afgevraagd: hoe ziet het secundair onderwijs eruit in 2020?

Je studenten vijf dagen actief laten samenwerken met studenten van een Waalse of Duitstalige hogeschool of universiteit. Of minstens drie dagen samen cursusmateriaal, modules en programma’s uitwerken met collega-docenten van een hogeschool of universiteit in de andere gemeenschap(pen). Die uitwisselingen kun je organiseren met het Prins Filipfonds. Als je project wordt geselecteerd, krijg je maximum 2500 euro. De vijfdaagse studentenuitwisseling kun je spreiden over het academiejaar én over verschillende locaties in België. Ten minste vijf studenten uit iedere hogeschool of universiteit nemen eraan deel. Voor zo’n uitwisselingsproject krijg je maximum 1500 euro. Een interdisciplinaire aanpak en/ of innovatieve werkvormen verhogen je kansen op zo’n projectsubsidie. Alle projectvoorstellen voor volgend academiejaar moeten vóór 19 april binnen zijn. www.prins-filipfonds.org

In de bijlage Maks!mum vind je elke maand ideeën voor boeiende lessen die nauw aansluiten bij de vakoverschrijdende eindtermen. De lestips zijn tijdloos genoeg om ze later nog te gebruiken. Hang deze bijlage dus op in de lerarenkamer en stimuleer je collega’s om er gebruik van te maken in hun lessen.

ZOMEREN IN GRAZ Zin om deel te nemen aan een Duitstalig seminarie over kunst en cultuur? De ‘Belgischer Germanisten- und Deutschlehrerverband’ (BGDV) en het Oostenrijkse ministerie van Onderwijs nodigen je uit om deel te nemen aan het zomerseminarie ‘Graz: Kultur- und Gartenstadt der Steiermark’ in Graz (Oostenrijk). Op het programma: kunst en cultuur in Steiermarken, workshops over didactiek en taal, architectuurwandeling in Graz, Steiermarken in literatuur, muziek, keuken en kelder. Het seminarie vindt plaats van 4 tot 10 juli. Deelnemen kost 275 euro voor cursus- en verblijfskosten (295 euro voor een single kamer; 200 euro voor -30-jarigen of nieuwe deelnemers). Er zijn slechts 20 plaatsen beschikbaar. www.bgdv.be – inschrijven via [email protected]

DE WERELD IN 2030 Hoe zien jongeren (16-26 jaar) de wereld in 2030? Dat mogen ze individueel of in groep op hun favoriete manier tonen, met woord, geluid of beeld. Creatieve scenario’s worden vóór 30 april via de post of via e-mail verwacht bij de Stichting P&V. Alle inzendingen worden gepubliceerd op www.go2030.be. Bekijk nu al enkele inspirerende filmpjes. Je vindt er ook alle info.

WEDSTRIJD

W!N FIDEL CASTRO Is El Commandante een ordinaire dictator of een diep bewogen en geniaal staatsman? Historicus Katrien Demuynck en filosoof/economist Marc Vandepitte zochten de sleutelmomenten in het leven van Fidel Castro. Ze spraken met mensen uit zijn omgeving en Cubaanse journalisten, en tekenden getuigenissen op. Het resultaat is een onthullende bio van de man achter de mythe en een verslag van 27 ontmoetingen met de Cubaanse leider. ‘Ontmoetingen met Fidel Castro’ – 18,50 euro – www.epo.be Win: 4 x ‘Ontmoetingen met Fidel Castro’ – mail vóór 24 april (met vermelding ‘Fidel’) naar [email protected]


ONTWERP EEN COVER Leerlingen tweede en derde graad secundair onderwijs kunnen, individueel, met enkele klasgenoten of met de hele klas de cover ontwerpen voor een officiële publicatie van het ministerie van Onderwijs en Vorming. Het Programma for International Assessment (PISA) onderzoekt en vergelijkt wereldwijd (en ook in Vlaanderen) hoe vijftienjarigen het doen in lezen, wiskunde en wetenschappen. De nieuwe resultaten verschijnen eind dit jaar in alle deelnemende landen. Zo komt er ook een Vlaams PISA-rapport. Voor die publicatie kunnen je leerlingen de cover ontwerpen. Daarvoor hebben ze tijd tot 30 juni. Een mooie prijs ligt klaar voor de winnaar! Alle info en wedstrijdreglement via [email protected]

Vijf Merksemse jongeren spelen ‘Meisje Niemand’, een toneelstuk over jaloezie tussen tienermeisjes, naar het gelijknamige debuut van de Poolse schrijver Tomek Tryzna. Centraal staan drie vijftienjarige meisjes. Marysia verhuist naar de grote stad en ontmoet daar Kasia, die een ultiem klassiek muziekwerk wil componeren, en Ewa, die haar laat kennismaken met louter materiële en lichamelijke genoegens. ‘Meisje Niemand’ is een adolescentenroman over liefde en jaloezie, over de dunne lijn tussen onvoorwaardelijke trouw en vals bedrog. Karakter Collectief lanceert ‘Meisje Niemand’ met voorstellingen in CC Merksem, op 15, 16 en 17 april, telkens om 20.15 uur en op 18 april, om 15 uur. In mei volgen nog twee voorstellingen in Kunstencentrum Kaleidoscoop in Mortsel, op 29 mei, om 20.15 uur en op 30 mei, om 19 uur. Tickets kosten 8 euro – leraren en leerlingen krijgen een korting van 50 procent en betalen dus slechts 4 euro – reserveer je tickets via [email protected] – 0473 59 19 66

BARON VON MÜNCHHAUSEN Baron von Münchhausen was een Duitse edelman die in zijn jonge jaren als kapitein met het Russische leger tegen de Turken vocht. De rest van zijn leven organiseerde hij de dolste banketten, waarin hij op een kanonskogel door de lucht vloog en langs een bonenstaak naar de maan klom. Verteller Geert Beullens delfde nieuwe verhalen van Baron von Münchhausen op: de waanzinnige reis van de baron naar Afrika, zijn ontmoeting met de verschrikkelijke sneeuwman en zijn ontdekking van de bron der eeuwige jeugd. Leesvoer voor wie niet graag leest (en de anderen). ‘De gloednieuwe avonturen van Baron von Münchhausen’ – 17,50 euro – www.houtekiet.com

VOLWASSENENEDUCATIE GAAT INTERNATIONAAL In het buitenland een nascholing volgen, een conferentie bijwonen of werken? Dat doe je met het Europese Grundtvig-programma. Grundtvig richt zich tot de hele volwasseneneducatie, zowel de formele als de non-formele sector (CVO’s, musea, bibliotheken). Op 19 mei verneem je meer tijdens de Grundtvig-informatienamiddag in Gent. Je krijgt een overzicht van het programma, veel nuttige tips én enkele praktijkvoorbeelden van een Grundtvig-leerpartnerschap en Grundtvig-navorming. Focus ligt op instellingen die werken rond de bestrijding van armoede en sociale uitsluiting. Deze infosessie is een initiatief van EPOS vzw en Centrum Ryckevelde. Op 20 mei is er een infodag ‘Grundtvig’ voor docenten lerarenopleiding. www.ryckevelde.be (‘Kalender’) – inschrijven vóór 15 mei via [email protected] Win: 5 x Europese fluovest – mail vóór 3 mei (met vermelding ‘Fluovestje’) naar [email protected]

ZEG HET MET KLEUR Wat is dat eigenlijk: een kleur? Gras is groen, lucht blauw en de nacht pikzwart. Rood is vurig, wit kil en geel zonnig. Kleuren omringen ons, kleuren bepalen ons gemoed. ‘Zeg het met kleur’ is een reeks lespakketten en workshops voor leerlingen derde graad tso en bso. Leraren en leerlingen ontdekken samen op een interactieve manier de wondere wereld van kleurgebruik en -reproductie in nieuwe en oude media. Dit project is ontwikkeld door de opleiding Bachelor in de grafische en digitale media van Arteveldehogeschool Gent. Je krijgt bovendien de kans om met je klas het grafisch atelier van de mediacampus te bezoeken en er het productieproces te volgen van jullie eigen ontwerp (poster, flyer, naamkaartje). www.zeghetmetkleur.be – inschrijven via [email protected] – Karen D’Haeseleer – 09 216 36 16

W!N AAN HET EIND VAN DE ASPERGETIJD

Meer doe-tips, wedstrijden en acties vind je op www.klasse.be/leraren (klik op ‘zeker doen’) en op www.lerarenkaart.be.

Zusters, moeders, dochters, familiebanden die niet uit te wissen zijn. Zo ook in ‘Aan het eind van de aspergetijd’ van Theater Boeketoe. Frank Houtappels schreef een verhaal voor iedereen vanaf zestien jaar over drie zussen Kitty, Aggie en Francien en over Sophie, Aggies dochter, die op eigen benen wil staan. Kristine Perpête tekent voor de regie, drie van de vier acteurs zijn leraar en een Lierse school levert alle kappersmateriaal. Theater Boeketoe speelt de eerste voorstellingen op 2, 3, 4, 9 en 10 april (telkens om 20.15 uur) in CC Vredeberg in Lier. www.theaterboeketoe.be – [email protected] – 03 289 79 19 Win: 10 gratis tickets voor de voorstellingen van 9 of 10 april – mail vóór 7 april (met vermelding ‘Aspergetijd’) naar [email protected] – vermeld je adresgegevens, de datum van je keuze en het antwoord op deze vraag: welke rol speelt regisseur Kristine Perpête in de tv-soap ‘Familie’?


57

HOGER / VOLWASSENEN

MEISJE NIEMAND

W!N

SECUNDAIR

KORTING

S PE E LTIJ D

WIN!

FOTOSPEL – WIN EEN CITYTRIP! Neem de eerste letter van wie of wat je op elke foto precies ziet. Samen vormen ze een vijfletterwoord. Daarmee kun je de kluis openen voor een reischeque van 500 euro. Je kunt een citytrip kiezen uit het volledige aanbod van Holidayline.

Op www.klasse.be krijg je een extra tip. Mail je antwoord (met vermelding ‘fotospel 204’) vóór 23 april naar [email protected]. Bart Ceulenaere uit Ieper is de maartwinnaar (‘REGEN’). Prettige reis!

WIE LEEST KLASSE? DEZE MAAND: KATY EN WIM Katy Thiriaux (49) – is coördinator vakoverschrijdende eindtermen op het P.T.I. in Kortrijk, speelt Shakespeare en Lorca in het Zwevegems Theater, leest Tom Lanoye en houdt van lekker tafelen.

Wim Vercruysse (33) – is papa van Siebe (7) en Flore (6), onderwijzer en kersvers redacteur van Klasse voor Ouders, mixt in zijn homestudio op piano, gitaar en trompet hiphop, ska, punk en schlager.

“Preventie, muzisch-creatieve vorming, tienerzwangerschappen ... Maks! besteedt zoveel aandacht aan vakoverschrijdende eindtermen dat alle leraren PAV zich abonneerden op de pedagogische bijlage. Maks! leidt onze bso-leerlingen automatisch naar de festivaltickets of iPods die ze met hun leerlingenkaart kunnen winnen. Maar het brengt ze ook naar de blogs en de jongerencommunity op www.maks.be. De kaart krijgt bij ons een groene of rode sticker: met groen mogen ze ‘s middags de school verlaten. Leerlingen gebruiken hun kaart ook in winkels of voor vrijetijdsbesteding. ”

“Voor onze schoolwebsite en nieuwsbrieven vind ik veel inspiratie op de website van Klasse voor Ouders. We plakken links naar reportages en filmpjes. De klik-en-print artikels inspireren ons om zelf materiaal te ontwerpen, zoals structuurkaarten en weekplanningen. Klasse voelt de gespreksonderwerpen en discussies in de lerarenkamer haarfijn aan. Ook over gevoelige thema’s als kansarmoede helpt Klasse voor Ouders om het ijs te breken. Sommige ouders geloven ons immers pas als ‘Brussel’ het zegt.”

Maks!, het jongerenmagazine van Klasse, verspreidt jaarlijks 400.000 leerlingenkaarten in het secundair onderwijs. Op www.maks.be vinden ze alle voordelen die de kaart biedt.


Op www.klasse.be/ouders vind je sterke campagnes, reportages en nieuwsberichten die de brug slaan tussen opvoeding en onderwijs, tussen thuis- en schoolcultuur.

advertentie

Afgiftekantoor Gent X – Pnr: P004699 Vlaams ministerie van Onderwijs en Vorming Redactie KLASSE Koning Albert II-laan 15 1210 Brussel

TIJDSCHRIFT

verschijnt maandelijks (behalve in juli en augustus)

GRATIS MET ALLE CHINEZEN Zowat 140.000 Chinese arbeiders worden vanaf 1917 naar de Eerste Wereldoorlog in Europa gehaald. Ze verrichten hard labeur achter het front. Dat eindigt niet met de Wapenstilstand. Tot begin 1920 worden de ‘koelies’ of Chinese landarbeiders ingezet om puin en munitie te ruimen en om doden te begraven. Voor de Chinezen is de oorlog in Europa een bijzondere ervaring. De tentoonstelling, in samenwerking met het stadsarchief van Weihai (China), brengt dit vergeten maar boeiende hoofdstuk van de Eerste Wereldoorlog tot leven met film, foto’s en tal van objecten uit binnen- en buitenland. Tussen 24 april en 9 mei bezoek je als leraar de tentoonstelling gratis. Je mag bovendien één extra persoon meebrengen. Wie jonger is dan 26 betaalt 1 euro. Toon je geldige lerarenkaart aan het onthaal om van het voordeel te genieten. Sjouwers voor de Oorlog. Chinese arbeiders in de Eerste Wereldoorlog – van 24 april tot 15 augustus 2010 – In Flanders Fields Museum – Grote Markt 34 – 8900 Ieper – www.inflandersfields.be – leraren betalen op andere dagen 4 i.p.v. 8 euro op vertoon van de lerarenkaart

België - Belgique

PB/PP 3/9156

Meer mannen voor de klas LERAAR: EEN VROUWENBEROEP? klasse.be EEN OP DRIE LERAREN MET STEMPROBLEEM CRIMINELE JONGEREN: LAATSTE KANS

Recommend Documents