Meer koopkracht door echte banen Centen en procenten voor een gelijkwaardige samenleving Arbeidsvoorwaardenagenda FNV in Beweging 2015 Een gelijkwaardige samenleving werkt beter. Een samenleving waarin de verschillen tussen arm en rijk niet te ver uit elkaar liggen, is welvarender, de mensen zijn gelukkiger en het bedrijfsleven is productiever. In Nederland zijn we altijd trots geweest dat in onze gelijkwaardige samenleving iedereen toegang heeft tot goed onderwijs en goede zorg. We hebben een van de beste pensioenstelsels van de wereld en een groot deel van de werknemers heeft een echte baan, met een eerlijk loon, perspectief op ontwikkeling en goede arbeidsvoorwaarden. Dit beeld dreigt echter te veranderen. De ongelijkheid in Nederland neemt toe. De inkomensverschillen tussen de armste en de rijkste Nederlanders worden alleen maar groter en de vermogens zijn steeds ongelijker verdeeld. De leden van de FNV zetten zich samen in voor een krachtige, gelijkwaardige samenleving, waarin de kinderen van een schoonmaker dezelfde kansen hebben als de kinderen van een manager bij een bank. De beste manier om dat te bereiken is door goede afspraken te maken over echte banen en over koopkracht in centen én procenten. Op die manier zorgen we voor zekerheid voor werknemers, gezinnen en bedrijven, voor nu en voor later. Echte banen De basis voor meer gelijkwaardigheid en zekerheid is: echte banen. Juist door echte banen zal de koopkracht van veel werknemers stijgen. De wildgroei aan onzekere contracten zorgt bij werknemers voor grote onzekerheid over inkomen en over werktijden. De onzekere contracten zetten ook een stabiele en gelijkwaardige samenleving, waarin iedereen mee kan doen, onder druk. Doordat veel onzekere contracten bijvoorbeeld nauwelijks voorzien in een goede pensioenopbouw, zit heel Nederland over een tiental jaren met een groot probleem. De FNV wil dan ook meer echte banen. Dat zijn banen met een stabiel en volwaardig inkomen en perspectief op ontwikkeling. Dat is goed voor werknemers, omdat ze weten waar ze aan toe zijn, en nu en later in zekerheid leven. Dat is goed voor werkgevers, omdat tevreden werknemers met echte banen productiever zijn en betere producten maken. Koopkracht in centen en procenten De gelijkwaardige samenleving staat onder druk doordat mensen met lage en middeninkomens steeds minder te besteden hebben. Deze ontwikkeling vraagt om een passende maatregel. De FNV gaat dan ook voor koopkracht in centen en in procenten, zodat de mensen met lagere inkomens verhoudingsgewijs meer te besteden hebben. Een krachtige economie is gebaat bij koopkracht. Ga maar na: zodra er meer gekocht wordt, is er meer personeel nodig in de winkels, neemt het vervoer toe en dus de vraag naar chauffeurs. De productie trekt aan, waardoor meer werknemers nodig zijn, wat er weer toe leidt dat de investeringen toenemen, die ook voor nieuwe werkgelegenheid zorgen. Het gevolg zal zijn dat de werkloosheid eindelijk echt kan dalen. Waardoor het vliegwiel nog harder gaat draaien, want wie werk heeft geeft meer uit, terwijl de overheid minder geld kwijt is aan uitkeringen en meer belasting ontvangt etc. Alleen hierom al blijft het van belang dat wij een goede loonsverhoging met onze leden voor elkaar krijgen. Onderhandelingskracht Het afgelopen jaar bleek al dat steeds meer werkgevers bereid zijn om afspraken te maken over eerlijke koopkracht. Zij zien in dat meer koopkracht voor vooral de lage en middeninkomens noodzakelijk is voor een gezonde economie. Dat blijkt uit cao’s die de afgelopen tijd met vakbondskracht zijn afgesloten bij onder meer Tata Steel, APM Terminals, het streekvervoer en vervoersbedrijven HTM en GVB. Ook in de cao voor gemeentemedewerkers hebben mensen met
1
lagere inkomens er verhoudingsgewijs meer bij gekregen. Voor alle cao’s geldt: als we iets afspreken, willen we ook dat werkgevers zich er aan houden. We willen niet dat zij constructies verzinnen om onder de afspraken uit te komen. Afspraak is afspraak! Dat betekent dat we volop inzetten op naleving. Kwaliteit van werk De keuze om gewoon goed werk te bieden in plaats van onzeker werk, ligt bij werkgevers en bij de overheid, die ook werkgever is. De FNV doet er veel aan om te zorgen dat werkgevers weer weten dat de keuze voor vaste contracten als er structureel werk is, de juiste is. De kwaliteit van werk staat in steeds meer sectoren onder druk. Steeds vaker zijn er te weinig (ingewerkte) collega’s of te weinig uren waardoor de werkdruk hoog is en de kwaliteit van werk onder druk staat. Denk hierbij aan de schoonmaak waar medewerkers steeds minder minuten krijgen om een wc schoon te maken, het onderwijs waar leraren steeds grotere klassen krijgen waardoor ze onvoldoende aandacht aan de leerlingen kunnen schenken en de zorg waar steeds minder mensen voor steeds meer patiënten moeten zorgen. Oorzaak hiervan is dat op papier de financiële som moet kloppen en de kosten zo laag mogelijk moeten zijn. Of er daadwerkelijk voldoende mensen zijn om kwaliteit te leveren is vaak niet aan de orde. Investeren in kwaliteit Tegelijkertijd blijft de FNV druk zetten op de politiek in Den Haag. Het is belangrijk dat men doordrongen is van de roep van toonaangevende economen en instituten, zoals de ECB, om meer investeringen. De banenvernietigende bezuinigingen moeten worden stopgezet, omdat hierdoor de torenhoge werkloosheid alleen maar hoger wordt. De bezuinigingen leggen bovendien een enorme druk op de kwaliteit van het werk én op de kwaliteit van de dienstverlening, de zorg en het onderwijs. We mogen niet accepteren dat één op de elf mensen werkloos is en dat ruim 1 op de 7 jongeren geen werk heeft. Het aantal mensen dat langdurig, meer dan een jaar, werkloos is, neemt eveneens sterk toe. Werkloosheid verpest het leven van mensen. Het verpest de toekomst van onze jongeren. En als we niet uitkijken, verpest het onze samenleving. Eerlijk delen van werk Begin juli heeft de gezamenlijke vakbeweging het ‘Banenplan 2014; Werk op 1’ gepresenteerd. Centraal daarin staan de aanpak van de veel te hoge werkloosheid en investering in werkgelegenheid. Wij willen maatregelen die werk gaan scheppen, werk eerlijker verdelen en de werking van de arbeidsmarkt verbeteren. Er moet geïnvesteerd worden in de zorg en in goede kwaliteit van onderwijs en bijvoorbeeld de bouw. Behouden en scheppen van nieuw werk alleen is niet genoeg. Daarom moet er ook aandacht zijn voor het eerlijk delen van werk tussen de generaties en voor investeringen in de kwaliteit van de arbeid. Met (tijdelijke) plaatsmakersregelingen moet het mogelijk worden dat werkenden korter werken om zo plaats te maken voor anderen. Alleen op deze manier krijgen jongeren en andere mensen die nu langs de kant staan weer een kans op de arbeidsmarkt. Afspraken socialer maken In april 2013 sloten we met werkgevers en het kabinet het Sociaal Akkoord. Met deze afspraken hebben we de kabinetsplannen voor de arbeidsmarkt een stuk socialer weten te maken. Het Sociaal Akkoord biedt perspectief, omdat het onzeker werk en ontduiking van cao’s aanpakt en investeert in de ontwikkeling van mensen. We willen verder bouwen, ook aan de cao-tafel. De goede afspraken over het derde jaar WW die we met werkgevers in de Stichting van de Arbeid hebben bekrachtigd, moeten ook in de cao’s verankerd worden. Onder de uitwerking van het akkoord valt ook het afschaffen van 0-uren-contracten in de zorg en de garantie op 125.000 banen voor mensen met een arbeidshandicap. Werkgevers en overheid hebben deze afspraken met ons getekend en wij zullen hen aan het Sociaal Akkoord houden.
2
Inzet op koopkracht door echte banen 2015 De leden van de FNV staan voor een eerlijke, solidaire en rechtvaardige samenleving waarbij werk, inkomen en vermogen op een eerlijke manier verdeeld wordt. Dat is ook de reden dat de inzet voor de arbeidsvoorwaarden 2015 gericht is op koopkracht door echte banen. Na raadpleging van leden uit alle sectoren van de FNV is de arbeidsvoorwaardenagenda tot stand gekomen. Dat heeft geleid tot een inzet op hoofdlijnen. 1. Werkgelegenheid We willen dat iedereen kan werken, ook mensen die zijn aangewezen op beschermd werk. We willen dat mensen die werkloos dreigen te worden hulp krijgen bij het vinden van ander, gewoon goed werk. Daarbij gaat het om normaal, volledig betaald werk. Dat betekent dat wij inzetten op de volgende punten: o o
o
o
o o
o
o
o
Het werk eerlijk verdelen. Hierbij valt te denken aan plaats-maak-regelingen, waarbij werkenden gedeeltelijk minder gaan werken t.b.v. mensen zonder werk. Concrete werkgelegenheidsafspraken voor mensen met een arbeidsbeperking. In lijn met het sociaal akkoord en de Participatiewet willen we afspraken maken met werkgevers zodat er uiteindelijk 125.000 banen zullen komen voor mensen uit deze doelgroep. Doel is dat er goede banen zijn voor zowel mensen die nu in de SW werken alsook voor mensen die in aanmerking komen voor de garantiebanen. Extra tegemoetkoming in de kosten voor formele kinderopvang omdat ouders met kinderen door de jarenlange bezuinigingen op de kinderopvangtoeslag er in verhouding tot andere groepen extra in inkomen op achteruit zijn gegaan. In de cao bekrachtigen van de afspraken uit het sociaal akkoord over de aanvulling op de WW om zo weer zeggenschap over de WW te krijgen en de bemiddeling van werk naar werk voor jong en oud te verbeteren. Voldoende re-integratieplekken zodat werknemers bij hun werkgever de kans krijgen om te re-integreren. Aanpak van jeugdwerkloosheid via werkervaringsplaatsen, mentorschapsregelingen en het stimuleren van langer doorleren. Stages zijn daarbij een onderdeel van opleidingen, waarbij een stagevergoeding toegekend wordt. Werken na de opleiding is werk dat gewoon goed betaald moet worden. De werkloosheid onder allochtone jongeren, die veel hoger is, verdient daarbij speciale aandacht. Mens volgt werk. Als het werk blijft bestaan maar de uitvoerder een andere is (als gevolg van uitbesteding en aanbesteding) dan is het uitgangspunt dat de mensen hun werk behouden met de zelfde rechten die ze daarvoor ook hadden. Afspraken over werk die gericht zijn op behoud en uitbreiding van werkgelegenheid voor al het personeel. Deze afspraken zijn gericht op jong en oud. Waarbij bijvoorbeeld ouderen 80% gaan werken tegen 90% van het loon en 100% pensioenopbouw; de ruimte die vrijkomt wordt omgezet in banen voor jongeren. Duurzame inzetbaarheid en levensfasebewust personeelsbeleid bevorderen; o.a. door goed scholingsbeleid en een leven lang leren.
2. Kwaliteit van het werk Mensen willen hun werk goed kunnen doen. Als zij de tijd hebben om hun werk samen met collega’s met eigen verantwoordelijkheid te doen, leveren ze meer kwaliteit en zijn ze innovatiever. Daarvoor is vertrouwen en zekerheid nodig. Betrokkenheid bij de organisatie, zeggenschap over het werk en waardering van leidinggevenden dragen er flink aan bij dat werknemers plezier in hun werk hebben en daardoor ook daadwerkelijk kwaliteit kunnen leveren. Dat betekent dat we:
3
o
o o o
o
o
o
Vakmanschap/professionaliteit voorop zetten en werknemers de ruimte en kans geven om zelfstandig hun werk uit te voeren vanuit de verantwoordelijkheid die zij daarvoor hebben. Dat betekent ook dat zij voldoende scholing krijgen om hun werk goed te kunnen doen. Veilig en gezond werk en welzijn voorop zetten. Werkdruk aanpakken door het overbodige administratie- en papierwerk terug te dringen en te zorgen voor voldoende collega’s op de werkvloer. De kwaliteit van (publieke) dienstverlening niet verder onder druk laten zetten. De zorg, het onderwijs en al die andere diensten en producten moeten van goede kwaliteit zijn. Voorkomen moet worden dat banen verder worden uitgehold. Zeggenschap en het nieuwe werken regelen: dat wil zeggen dat werknemers zelf invloed hebben op arbeidstijden om bijvoorbeeld arbeid en zorg goed te kunnen combineren zonder dat zij altijd beschikbaar moeten zijn. Erop blijven hameren dat het doorgeslagen efficiency-denken niet langer leidend mag zijn. Werknemers moeten meer inspraak krijgen over hun werk. Zowel direct op de werkvloer, door meer ruimte voor vakmanschap en professionaliteit, als ook in de top van een onderneming. Alleen op die manier kan er een einde komen aan de kostenfascinatie van werkgevers en kan kwaliteit weer centraal komen te staan. Afspraken gaan realiseren over de verbetering van arbeidsomstandigheden. Door de toename van werknemers met onzekere contracten worden vaker mensen zonder de benodigde vaardigheden ingezet, wat tot hoge werkdruk en onnodig tot gevaarlijke situaties leidt.
3. Echte banen door gewoon goed werk Gewoon goed werk is werk dat voldoende inkomen en inkomensstabiliteit oplevert, dat zekerheid biedt over je werk en werktijden, dat veilig en gezond is en dat toegang biedt tot sociale zekerheid. We willen slechte contracten verminderen en ontduiking van de cao door schijnconstructies aanpakken. Dat betekent dat we: o
o o o
o o
Onzekerheid beperken door de doorstroom van bijv. tijdelijke contracten en uitzendkrachten naar vast werk te vergroten. Dat leidt tot een grote koopkrachtverbetering voor veel mensen. Uitgangspunt is dat structureel wordt uitgevoerd door mensen met vaste contracten. Onzekere contracten bestrijden, zoals bijv. payroll-contracten, schijnzelfstandigheid en 0-urencontracten. Aanbesteden goed regelen zodat mensen niet de dupe worden, aan het werk kunnen blijven en de werkdruk niet steeds hoger wordt. Gelijke rechten ongeacht contractsoort vastleggen zodat de ene werknemer niet goedkoper kan zijn dan de andere, bijv. door toepassing volledige inleen cao, naast loononderdelen en scholingsmogelijkheden. Schijnconstructies aanpakken zodat concurrentie op arbeidsvoorwaarden tegengegaan wordt. Werken aan verbeteringen van de sociale zekerheid zodat je, ongeacht je contractvorm, bescherming tegen werkloosheid en arbeidsongeschiktheid opbouwt.
4. Loon en koopkracht De FNV gaat voor koopkracht in centen en in procenten, zodat de mensen met lagere inkomens verhoudingsgewijs meer te besteden krijgen. Daarbij zal extra aandacht moeten zijn voor de koopkracht voor jongeren, en voor mensen met onzekere contracten. o
We stellen een looneis van 3% die we vertalen centen en procenten. Bij een gemiddeld inkomen in de sector of onderneming van 30.000 komt dat overeen met minimaal 900
4
o
o
o o o o
euro. Op die manier gaan de middengroepen en lagere inkomens er extra op vooruit. De manier waarop dat bereikt wordt vullen de leden in de sectoren in. Gelijk loon voor gelijk werk geldt voor iedereen die hetzelfde werk doet. Voor vrouwen, mannen, jong en oud ongeacht de contractvorm. Werken zonder loon vanuit de bijstand moet stoppen. De laagste loonschalen moeten verhoogd worden tot 130% WML, waarbij ruimte blijft voor arbeidsplekken tussen 100% en 120% WML voor mensen met een arbeidsbeperking, in overeenstemming met het sociaal akkoord. Aparte jeugdlonen moeten uit de loonschalen verdwijnen zodat jongeren die het zelfde werk doen hetzelfde loon krijgen als hun oudere collega’s. De exorbitante beloning aan de top moet aangepakt worden om zo de inkomensverschillen te verkleinen. Bonusregelingen die nu alleen voor de top gelden moeten worden omgezet in regelingen waar werknemers ook van profiteren. Fiscale verrekening van vakbondscontributie moet voorgaan op andere werkkostenregelingen.
5. Pensioenen Werknemers in Amerika, Engeland, en heel veel andere landen zijn jaloers op het Nederlandse pensioenstelsel. Het is belangrijk dat we in Nederland ervan doordrongen zijn hoe goed ons stelsel is, en dat we het waar nodig verbeteren. De FNV heeft zich niet voor niets fel geweerd tegen de verlaging van het toegestane opbouwpercentage door het kabinet vanaf 2015, waardoor mensen minder pensioen kunnen opbouwen. Onze inzet is om te zorgen dat mensen zo goed mogelijk pensioen kunnen opbouwen. Onze plannen daarvoor staan in onze pensioenvisie. Het komende jaar richten we ons op de volgende punten: o
o o
o
o
De fiscale ruimte in het Witteveenkader willen we zo maximaal mogelijk benutten. Daarom zetten we in op een maximale mix van hoge opbouw en lage franchise met een zo hoog mogelijk indexatie-ambitie. Als de pensioenen worden gekoppeld aan de loonontwikkeling, kunnen mensen rekenen op een welvaartsvast pensioen, waardoor zij na hun werkzame leven genoeg geld hebben voor hun oude dag. We zullen afspraken maken over een goed nabestaanden pensioen. We streven naar stabiele kostendekkende pensioenpremies op basis van prudent portefeuillerendement, waarbij rekening gehouden is met een indexatieambitie op een zo hoog mogelijk niveau. Voorsorteren op het nieuwe FTK. De FNV wil geen jojo-premie die in 2015 sterk daalt op basis van het huidige FTK en in een schok omhoog moet in 2016 op basis van de nieuwe regels. De vrijval van premies als gevolg van het nieuwe Witteveenkader dienen volledig aan de werknemers toe te komen. Het gaat hier immers om eerder afgesproken loonruimte.
6. Naleving Naleving van de gemaakte afspraken wordt steeds belangrijker. Als we iets afspreken, willen we ook dat werkgevers zich er aan houden. We willen niet dat zij constructies verzinnen om onder de afspraken uit te komen. Afspraak is afspraak! Dat betekent dat we: o o o o
Afspraken maken over de controle op naleving van de cao. Garantie over vakbondswerk willen om zo ook toegang tot de werkvloer te hebben; Ontduikingsconstructies aanpakken die tot ondermijning van cao-afspraken leiden; Omkering van de bewijslast invoeren: werkgever moet op verzoek aantonen dat hij cao naleeft;
5
o
De werkingssfeer van cao’s aanpassen zodat iedereen die het zelfde werk doet de zelfde arbeidsvoorwaarden krijgt.
Tot slot De vakbondsvrijheid is een groot goed in een democratisch land. Daarbij hoort dat werknemers die zich actief voor een vakbond inzetten het vakbondwerk zonder dreigementen moeten kunnen uitvoeren. Vakbondsfaciliteiten en de bescherming van onze kaderleden zullen dan ook altijd centraal staan.
6
