MEER BANEN, SCHONE ENERGIE

KIES voor...

MEER BANEN, SCHONE ENERGIE Verkiezingsprogramma 2015-2019

WWW.GROENLINKSFLEVOLAND.NL 1

Inhoudsopgave Inleiding

3

1. Kiezen voor een leefbaar en duurzaam Flevoland

4

2. Groene economie

6

3. Duurzame energie 14 4. Duurzame ruimtelijke ontwikkeling en mobiliteit

18

5. Natuur

25

6. Cultuur, Zorg en Welzijn

33

7. Faciliterend en vernieuwend bestuur 36

Colofon Verkiezingsprogramma van GroenLinks Flevoland 2015-2019. Dit document is vastgesteld op de Algemene Ledenvergadering van 29 november 2014.

2

Inleiding Een verkiezingsprogramma kijkt vooruit. Kijkend naar de toekomst zien we dat Flevoland grote uitdagingen heeft. In dit programma geven wij onze visie op de toekomst. Daarbij maken we duidelijk hoe wij de uitdagingen die op ons afkomen gaan aanpakken. GroenLinks zal, met de blik op de toekomst, investeren in een groenere, socialere en schonere provincie en in al haar inwoners.

In 2011 kwam GroenLinks met twee zetels in de Provinciale Staten van Flevoland. We hebben als kleine oppositiepartij veel weten te bereiken. Wij blikken dan ook graag met u terug op de afgelopen periode om verantwoording af te leggen voor het gevoerde beleid. We noemen vijf concrete resultaten van de afgelopen periode:

• Oprichting DE-on, een duurzame energie- en ontwikkelingsmaatschappij, een direct gevolg van een motie van GroenLinks. DE-on versnelt de energietransitie en creëert nieuwe werkgelegenheid. • Extra geld voor een verantwoorde overdracht van jeugdzorg naar gemeenten. • Aanvraag van de status van Nationaal Park voor het natuurgebied Oostvaardersplassen e.o. Een impuls voor recreatie en toerismen goed voor de economische ontwikkeling en voor extra werkgelegenheid. • Beschikbaarheid van de Zonatlas voor heel Flevoland. Een belangrijk instrument dat de aankoop van zonnepanelen met 19% vergroot. Goed voor meer duurzame energie en werkgelegenheid. • Flevoland

heeft

zich

schaliegaswinningvrij

verklaard. Meer details over deze en ander successen leest u op www.flevoland.groenlinks.nl

Daarom: stem GroenLinks! Simon Miske, lijsttrekker (foto) Jolanda van Dijk, voorzitter

3

1. Kiezen voor een leefbaar en duurzaam Flevoland GroenLinks wil vanuit haar groene- en sociale idealen werken aan een leefbaar en duurzaam Flevoland. Onze Provincie is goed op weg met het ontwikkelen en uitvoeren van duurzaam beleid. GroenLinks heeft vanuit de oppositie daaraan in de afgelopen jaren een belangrijke bijdrage geleverd. Belangrijk is dat de aandacht niet verslapt en dat een grotere GroenLinks fractie in de Provinciale Staten nog meer invloed kan uitoefenen.

GroenLinks staat open voor veranderingen. De samenleving is in een overgangsfase en bevindt zich op een kantelpunt. Nederland is in transitie. Goed voorbeeld hiervan is de energietransitie die steeds omvangrijker wordt of de transitie in de zorg. De problemen die deze kantelingen frustreren moeten worden aangepakt. GroenLinks wil de ingrijpende en onomkeerbare veranderingen in de samenleving faciliteren en stimuleren om zo de transitie naar een duurzame samenleving te versnellen.

Duurzame energie GroenLinks wil veranderingen die bijdragen aan het oplossen van het klimaatprobleem en tegelijk zorgt voor meer werkgelegenheid dicht bij huis. Veranderingen die leiden tot een meer duurzame provincie met levendige, fijne buurten om in te wonen, waar energiebronnen duurzaam zijn en het energieverbruik beperkt is. Waar slimme technieken worden benut waardoor energie hernieuwbaar is.

4

Een gezonde economie is duurzaam en bevordert het welzijn Wij willen werken aan een provincie waar welzijn, natuur en kwaliteit van de leefomgeving belangrijke voorwaarden zijn voor een gezonde en duurzame economie. We willen een provincie waar mensen goed kunnen wonen, werken en hun vrije tijd doorbrengen en waar zowel de dorpen als de steden voldoende voorzieningen hebben voor jongeren én voor ouderen. Zoals goed onderwijs voor jongeren op alle niveaus en voldoende voorzieningen in voor de ouder wordende Flevolanders. Dit kan bijvoorbeeld door het stimuleren van thuistechnologie (domotica) die zelfstandigheid bevordert.

Iedereen doet mee Wij staan voor een samenleving die niemand uitsluit en iedereen kansen biedt, waar voor discriminatie en intolerantie geen plaats is. Waar we mensen helpen om op eigen kracht te blijven en mensen steunen als ze het nodig hebben. GroenLinks knokt voor een tolerante samenleving en neemt stelling tegen de verruwing. Zowel in de politiek als in de maatschappij. Mensen moeten eigen keuzes kunnen maken, hun eigen cultuur kunnen behouden of juist verlaten en respect hebben voor het feit dat andere mensen andere keuzes maken.

Uw stem is dubbel belangrijk Als u uw stem uitbrengt voor GroenLinks in de provincie, brengt u ook een stem uit voor GroenLinks in de Eerste Kamer. De leden van de Provinciale Staten kiezen in het voorjaar immers de nieuwe Eerste Kamer en ook daar willen we onze groen en sociaal beleid uitdragen. Op 18 maart is uw stem op GroenLinks daarom dubbel zoveel waard!

5

2. Groene Economie De Flevolandse economie is klein en jong en kenmerkt zich door veel midden- en kleinbedrijven, een groot aantal zzp-ers en een beperkt aantal grote bedrijven. De economische activiteiten kennen een goede ruimtelijke spreiding over de provincie, met inhoudelijk verschillende zwaartepunten. Almere is sterk in zakelijke dienstverlening, Lelystad heeft relatief veel werkgelegenheid in de publieke sector en de zorg. De melkveehouderij en tuin- en akkerbouwbedrijven zijn vooral gevestigd in Noordoostpolder en Dronten. Zeewolde heeft verhoudingsgewijs veel logistieke bedrijven en op Urk domineert de visverwerkende industrie.

De werkgelegenheid is de afgelopen jaren door de economische crisis gedaald en de werkloosheid onder Flevolanders is gestegen tot bovengemiddeld (10.9%). Er wonen nu 400.415 mensen in Flevoland, het aantal arbeidsplaatsen is 169.773. In 2011 waren er nog 175.974 banen en woonden er 391.967 mensen in de provincie.

Versterking van de Flevolandse economische structuur is nodig om te zorgen dat Flevoland ook op termijn een provincie is waar mensen goed kunnen wonen, werken en recreëren. Flevoland kan dit niet alleen. GroenLinks wil dat de provincie stevige samenwerkingsverbanden aangaat met andere overheden, ondernemers, onderwijsinstellingen en onderzoeksorganisaties. in onze aangrenzende regio’s zoals de Metropoolregio Amsterdam (MRA), de regio Zwolle en de Noord Veluwe.

Vergroening noodzakelijk voor behoud en groei werkgelegenheid De Flevolandse economie zal moeten vergroenen, om in de toekomst concurrerend te blijven. Dat maakt het rapport ‘Vergroenen en verdienen’ van het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) heel duidelijk. De reden daarvoor is simpel: in de 21ste eeuw geldt dat wie concurrerend wil blijven, veel zuiniger zal moeten omgaan met energie en andere grondstoffen. Wie nu de aantasting van natuur en klimaat negeert, krijgt straks te maken met hogere kosten. Duurzaamheid en vergroening is vereist, voor het milieu, maar ook voor behoud en groei van werkgelegenheid. Dat vraagt om andere producten

6

en productieprocessen. Als we nu investeren in innovatie en een groene groeistrategie, dan betaalt zich dat in de toekomst dubbel en dwars terug. Elke Euro die we investeren in verduurzaming van de economie levert 3 euro op (Planbureau voor de Leefomgeving, sept 2012) , terwijl elke euro investering in de traditionele economie de samenleving 2 euro kost (Nordhaus e.a., 2011). Dit hogere rendement vertaalt zich in meer werkgelegenheid, innovatie en versterking van de economische structuur.

Om een duurzame economie te bereiken, moeten we ons herbezinnen op ons innovatiesysteem. We zien in Flevoland volop kansen om met een groene groeistrategie, groene innovaties te verbinden met de sterke kanten van Flevoland. We moeten wel nu handelen en de overheid moet een actieve rol oppakken. Zonder gericht overheidsbeleid komen onvoldoende groene innovaties tot stand. Wat nu ontbreekt is een krachtige stimulans en een heldere visie op een groene economie.

GroenLinks wil daar verandering in brengen en vooral inzetten op de brede terreinen biobased, circulaire economie en duurzame gebouwde omgeving. Veel meer dan nu het geval is , moet de visie op vergroening leidend zijn, en moeten we nieuwe, snelgroeiende duurzame bedrijven stimuleren: zij zijn de uitdagers van de gevestigde orde. Dit type bedrijven realiseert de radicale vernieuwingen. Het is belangrijk dat de Provincie groen en duurzaam ondernemerschap, kennisinvesteringen stimuleert, de verspreiding van kennis en het vermarkten daarvan ondersteunt. Verduurzaming van de economie vereist een goed samenspel tussen ondernemers, kennisinstellingen en overheid.

Herstellen woon-werkbalans Veel Flevolanders forensen dagelijks de provincie uit naar hun werk. Het is negatief voor de leefbaarheid in de buurten als bewoners elders werken en daar hun geld uitgeven. Het forensen veroorzaakt bovendien flinke vervoersopstoppingen en een hoge CO2-uitstoot. Het creëren van nieuwe banen in Flevoland is noodzakelijk om de woon-werkbalans in evenwicht te brengen en de leefbaarheid van onze provincie hoog te houden.

De provincie kan de goede voorwaarden scheppen waardoor bedrijven zich graag vestigen in Flevoland en ZZP’ers ondersteund worden. Gemeenten moeten niet onderling

7

concurreren bij het aantrekken van bedrijven van elders, maar samenwerken. De provincie ziet hierop toe.

GroenLinks investeert in groene banen. Die zijn goed voor woon- en leefklimaat en voor de economie.

Duurzame landbouw Flevoland is koploper in Nederland op het gebied van biologische landbouw. Volgens recente gegevens van het CBS vindt op bijna 9% van de bedrijven biologische landbouw plaats en groeit het aandeel nog. In heel Nederland is slechts 2% biologisch en stagneert de groei. Ook hebben we in onze provincie verschillende biologische landbouworganisaties. GroenLinks wil dat Flevoland haar voortrekkersrol op dit gebied uitbreidt doordat de provincie streekgebonden producten stimuleert en de keten met de afzetmarkt versterkt. Ook willen we graag de omschakeling stimuleren van gangbare landbouw naar duurzame landbouwmethoden, de multifunctionaliteit van agrarische bedrijven vergroten en meer ruimte voor stadslandbouw realiseren.

Duurzame landbouw betekent voor GroenLinks het bevorderen van groene innovaties, een verbod op megastallen, minder varkens en kippen en een minimaal gebruik van chemisch landbouwgif. Dieren in de veehouderij moeten een dierwaardig bestaan hebben: de koe moet kunnen grazen, het varken wroeten en de kip moet buiten scharrelen. De biologische landbouw is een goed voorbeeld van hoe het anders kan.

De Floriade in Almere 2022 kan het visitekaartje worden van Flevoland met als

8

belangrijkste speerpunten: innovatieve duurzame landbouw en het optimaal benutten van biomassa uit de landbouw- en voedselsector voor chemie, materialen, biobrandstof en energie. Hier ligt ook de toekomst voor de Flevolandse land- en tuinbouwsector. GroenLinks wil daarom de komende jaren groene innovaties in de land- en tuinbouw stimuleren.

Slim combineren van Flevolandse bedrijvigheid GroenLinks wil ook graag functies slim combineren van functies. We willen nieuwe ontwikkelingen niet zomaar meer toestaan op een nieuwe plek, maar de voordelen van een locatie beter benutten. Voorbeelden hiervan zijn combinaties in onderwijs, zorg en wonen, waterberging en landbouw, infrastructuur en bedrijven, bedrijventerreinen en kunst. We willen weg van de monofunctionele oplossingen. Studies laten zien dat slim combineren leidt tot lagere kosten, hogere inkomsten en snellere procedures. Slim combineren van functies is ook leuker en bevordert de duurzaamheid. Maatregelen voor het fysieke systeem kunnen gekoppeld worden aan het sociaaleconomisch systeem (leefbaarheid, ecosysteemdiensten).

GroenLinks vindt dat verouderde en soms verloederde bedrijventerreinen opgeknapt moeten worden. We willen herstructurering en revitalisering voorrang geven op de aanleg van nieuwe bedrijventerreinen, ook al staan die al in de planning. De provincie moet geen taken van gemeenten overnemen maar moet wel stimuleren dat bestaande bedrijventerreinen aantrekkelijk blijven of weer aantrekkelijk worden. Dat kan bijvoorbeeld door ruimte te bieden aan bedrijven uit de creatieve sector, of door, waar dat mogelijk is, bewoning toe te staan bij bedrijven of op bedrijventerreinen. Ook door het creëren van broedplaatsen en ruimte voor start-ups en zzp-ers, kunnen we de negatieve spiraal die ontstaat bij langdurige leegstand doorbreken. Naast de formele werklocaties zijn informele werklocaties, zoals het werken in de wijk, belangrijk voor de economische ontwikkeling van Flevoland. Ook hier heeft de provincie een duidelijke regierol.

Flevokust GroenLinks is voorstander van de realisatie van Flevokust, een multimodale overslaghaven

9

met een containerterminal en een ‘nat’ bedrijventerrein. Dit is goed voor de economische structuurversterking, zorgt voor nieuwe werkgelegenheid en vermindert vrachtvervoer over de weg. Voorwaarde is wel dat gemeente en provincie gezamenlijk optrekken, er één plan komt voor het hele gebied (binnen- en buitendijks) en een meerjarige sluitende exploitatie met beheersbare risico’s. Alle mogelijke negatieve gevolgen van de haven en bedrijventerreinontwikkeling voor het biologisch landbouwgebied en omwonenden moeten tot een minimum worden beperkt.

Voor GroenLinks is de ontwikkeling van de buitendijkse haven Flevokust door de provincie onlosmakelijk verbonden met de ontwikkeling van het binnendijkse nat bedrijventerrein door de gemeente. Zonder binnendijkse haven geen buitendijkse haven.

Luchthaven Lelystad en bedrijventerrein OMALA GroenLinks is tegen de uitbreiding van vliegveld Lelystad als tweede luchthaven van Nederland. Dit zal zorgen voor te veel geluidshinder waardoor de aantrekkelijkheid van Flevoland als woon- en recreatiegebied sterk afneemt. De laag overvliegende vliegtuigen brengen niet alleen overlast maar ook ernstige gezondheidsrisico’s met zich mee. Ook zijn er negatieve effecten voor de (biologische) landbouw. De verwachte werkgelegenheid van nieuwe arbeidsplaatsen als gevolg van de ontwikkeling van Luchthaven Lelystad is volgens provinciaal onderzoek te hooggespannen en niet realistisch.

GroenLinks wil dat Europese vluchten worden verminderd en daadwerkelijk belast. De belastingvrijstelling voor de luchtvaart moet in Europees verband worden afgeschaft. Een hoogwaardig netwerk van hoge snelheidstreinen is een prima alternatief voor Europese vluchten.

GroenLinks

wil

daarom

dat de provincie hierin het goede voorbeeld neemt. Ambtenaren en leden Gedeputeerde Staten moeten bij

10

voorkeur met het openbaar vervoer reizen of carpoolen.

Het Rijk zal begin 2015 een definitief besluit nemen over de uitbreiding van vliegveld Lelystad. Mocht de uitbreiding toch doorgaan dan zal GroenLinks zich inzetten voor een zo duurzaam mogelijke ontwikkeling van de luchthaven en een goede bereikbaarheid per openbaar vervoer. Zo min mogelijk overlast voor de Flevolanders is ons uitgangspunt. Op het naastgelegen bedrijventerrein OMALA is alleen plaats voor bedrijvigheid die gerelateerd is aan het vliegveld. Als we andere bedrijvigheid toestaan op OMALA is dat in feite concurrentie voor de bestaande gemeentelijke bedrijventerreinen en daarom niet wenselijk. Als OMALA tot ontwikkeling komt zijn duurzaamheid en energieneutraliteit voor GroenLinks het uitgangspunt.

Kenniseconomie en onderwijs Juist de afgelopen periode zijn verschillende opleidingen voor hoger onderwijs binnen de provincie gestart. GroenLinks ondersteunt deze ontwikkeling van het hoger onderwijs van harte. We vinden het belangrijk dat het aanbod in studierichtingen aansluit op wat Flevoland te bieden heeft. Opleidingen in de (biologische) landbouw, de toeristische sector, de bouwsector en in de (watersport)recreatie sector hebben in Flevoland een directe relatie met de praktijk en zijn daarom voor zowel de provincie als voor onderwijsinstellingen interessant. Dit geldt ook voor studie- en stagemogelijkheden op het gebied van de energie- en milieutechnologie (clean tech).

GroenLinks verwacht dat het onderwijs de kenniseconomie in de provincie zal stimuleren. Met de komst van hoger onderwijs krijgt ook de creatieve bedrijvigheid een impuls; zowel door de studenten als door de initiatieven van diegenen die hun studie hebben voltooid. Hiermee komt het voorzieningenniveau in Flevoland op een hoger plan.

Bij een kenniseconomie gaat het echter niet alleen om hoger onderwijs. Ook middelbaar en lager opgeleide jongeren moeten volop de kans krijgen om te profiteren van de kenniseconomie. Hoe meer jongeren een diploma halen, dat goed aansluit op de arbeidsmarkt, hoe beter dit is voor de economie en werkgelegenheid. Dit verdient voortdurende provinciale aandacht.

11

GroenLinks wil dat juist voor kansarme jongeren de aansluiting tussen onderwijs en

arbeidsmarkt

beter

wordt. Bijvoorbeeld

door

te

zorgen

voor

stage-

en

werkervaringsplekken voor jongeren met een Wajong-uitkering. Of door te stimuleren dat er meer leerwerkplekken komen in sectoren als bouw en industrie. De provincie kan pilots opzetten en samenwerkingsverbanden aanjagen. En als de provincie in projecten zelf de opdrachtgever is, kan ze werkervaringsplekken voor jongeren en/of mensen met een grote afstand tot de arbeidsmarkt eisen (social return).

Vrijetijdseconomie Er zijn de afgelopen jaren veel meer recreanten en toeristen naar Flevoland gekomen. In 2013 waren er 12,4 miljoen dagbezoekers en 2,3 miljoen overnachtingen. Gezamenlijk werd er € 605 miljoen besteed. De Flevolandse vrijetijdseconomie is anno 2014 goed voor 960 banen. Niet alleen Flevolanders zelf, maar ook mensen van buiten waarderen de provincie steeds beter. Flevoland heeft ruimte en rust, mooie natuur, campings en landelijk bekende attracties. Ook op het gebied van watersport heeft Flevoland veel te bieden. De vrijetijdseconomie wordt steeds belangrijker voor onze provincie. GroenLinks is van mening dat de natuur in Flevoland nog volop kansen biedt voor recreatie en toerisme. Zo krijgt het unieke natuurgebied Oostvaardersplassen, op initiatief van GroenLinks, de status van Nationaal Park. Dit geeft een enorme impuls aan de recreatie en toerisme, is goed voor de economische ontwikkeling van Flevoland en creëert werkgelegenheid.

12

Standpunten 1. GroenLinks zet sterk in op het versnellen van de transitie naar een groene duurzame economie. 2. We willen dat Flevoland zijn voortrekkersrol op het gebied van biologische en duurzame landbouw uitbreidt door de keten met de afzetmarkt te versterken. 3. De provincie moet het omschakelen van gangbare landbouw naar biologische landbouw stimuleren. Wij streven naar een verdubbeling van het aandeel biologische landbouw van nu 8% naar 16% in 2020. 4. GroenLinks is voor multifunctionele landbouw waarbij het agrarisch bedrijf verschillende functies vervult: productie, natuurbeheer, agrarische nevenactiviteiten. Duurzaamheid is hierbij leidend. Bestemmingsplannen moeten zo nodig aangepast worden. 5. Wij willen de uitstoot van stikstof vanuit landbouw en industrie in Flevoland terugdringen

en

overbemesting

en

gebruik

van

milieu

belastende

gewasbeschermingsmiddelen beperken. 6. Wij willen kennis en innovatie op het gebied van duurzame land- en tuinbouw stimuleren en daarbij de Floriade 2022 in Almere als impuls benutten. 7. We willen stimuleren dat Flevolandse gemeenten gezamenlijk optrekken bij bedrijfsacquisitie. 8. We willen meer functiemenging op bedrijventerreinen waardoor ze aantrekkelijker, diverser en sociaal veiliger worden. Bestaande inrichting van terreinen willen we verbeteren en niet voor elk nieuw idee een nieuwe plek aanwijzen. 9. We vinden dat in Flevoland geen bedrijvigheid hoort in de zware milieucategorie. 10. GroenLinks is tegen opschaling van vliegveld Lelystad als tweede luchthaven van Nederland 11. We willen de aantrekkelijkheid van recreatieve fietsroutes stimuleren. 12. Wij zijn voor het opzetten van nieuwe samenwerkingsverbanden tussen onderwijs, bedrijfsleven en overheid ten behoeve van een betere aansluiting tussen onderwijs en arbeidsmarkt en minder schooluitval. 13. We willen dat de provincie samen met het bedrijfsleven en kenniscentra nog meer Europese innovatiesubsidies en demonstratieprojecten naar de provincie Flevoland haalt, vooral op het gebied van duurzaamheid.

13

3. Duurzame energie De gevolgen voor de opwarming van de aarde zijn groot en ontvouwen zich sneller dan verwacht. Als wij doorgaan alsof er niets aan de hand is, kan de temperatuur op aarde vier graden stijgen in de 21ste eeuw door de uitstoot van broeikasgassen. Dit mag niet gebeuren. Wij moeten dus zo snel mogelijk stoppen met het verbranden van kolen en stoken van olie en gas en overschakelen op schone en duurzame vormen van energie. GroenLinks zet zich in voor de overstap naar een economie die draait op zon, wind, biomassa en aardwarmte in plaats van op fossiele energie of kernenergie. Deze overstap zorgt niet alleen voor een lagere uitstoot van broeikasgassen, maar ook voor meer werkgelegenheid, betaalbare energie en een grotere onafhankelijkheid van fossiele brandstoffen.

Flevoland klimaatneutraal in 2030 De huidige ambitie van provincie Flevoland is om in 2020 energieneutraal te zijn. Hierbij is het energieverbruik voor de mobiliteit niet meegerekend en dat scheelt ongeveer de helft. Het moet en het kan ambitieuzer. GroenLinks wil dat Flevoland in 2030 klimaatneutraal is. Dit kan door het energiegebruik te beperken, productie van duurzame energie te vergroten en door het creëren van een circulaire economie.

Energiebesparing Energiebesparing is volgens GroenLinks een eerste noodzaak bij de energietransitie. Energiebesparing zorgt niet alleen voor sterke kostenbesparingen voor zowel bedrijven als particulieren maar levert ook werkgelegenheid op voor duizenden mensen, vooral in de bouw- en de Energie, Milieu en Technologie (EMT) sector. Nieuwbouwlocaties kunnen en moeten direct energieneutraal zijn. De provincie moet die ontwikkeling stimuleren en faciliteren. GroenLinks wil dat de provincie samen met gemeenten, bedrijven, woningcorporaties en projectontwikkelaars, onderwijs- en onderzoeksinstellingen en burgerinitiatieven een programma opstelt. Daarin moeten activiteiten voor energiebesparing in het koersdocument Duurzame Energie veel sterker en uitgebreider worden uitgewerkt en uitgerold in een ambitieus renovatieplan voor de komende

14

statenperiode. Belangrijk daarbij is ook het ondersteunen van de introductie van bijvoorbeeld warmte-koude-koppeling, van slimme meters en netwerken (smart grids). GroenLinks wil bedrijven verplichten werk te maken van energiebesparing. Elke investering die binnen vijf jaar wordt terugverdiend, moet verplicht gedaan worden volgens de Wet Milieubeheer. Deze wet is nu een dode letter, maar daar moet snel verandering in komen: de provincie kan en moet hier een regulerende rol bij spelen.

Opwekking van duurzame energie In vergelijking met andere provincies produceren we in Flevoland de meeste duurzame energie. Daar is GroenLinks trots op. Deze energie komt vooral van de windmolens, die in Flevoland onlosmakelijk deel zijn van het landschap en de identiteit. De Flevolandse windmolens zijn naar verwachting ook de komende decennia de hoofdleverancier van duurzaam opgewekte elektriciteit.

Andere vormen van duurzame energieproductie waar Flevoland gebruik van kan maken zijn zonne-energie (zonnepanelen en zonnecollectoren), bodemenergie (geothermie en warmte-koude-opslag), energie uit biomassa en benutting van industriële restwarmte. De toepassing van een combinatie van deze vormen kan helpen om Flevoland op korte termijn energieneutraal te maken. GroenLinks vindt echter dat Flevoland niet alleen energieneutraal moet worden. We kunnen vanaf 2030 netto energieleverend zijn en we willen er alles aan doen om dit te bereiken. Provincie en gemeenten moeten productie van duurzame energie ook mogelijk maken via het Omgevingsplan en bestemmingsplannen.

15

Schaliegas GroenLinks is fel tegenstander van het boren naar schaliegas in Flevoland. Schaliegas is een fossiele, vervuilende en eindige energie, net als steenkool, olie en aardgas. Wij moeten vervuilende energie achter ons laten en overstappen naar schone energie. Er is voor schaliegas geen draagvlak en geen noodzaak, maar de winningstechnieken brengen grote risico’s voor mens en milieu met zich mee. Bovendien staat de winning van schaliegas de transitie naar een duurzame energievoorziening in de weg.

Provincie Flevoland heeft zich in 2014, door een motie van GroenLinks, schaliegasboringvrij verklaard en daar zijn we trots op.

Duurzaam energie- en ontwikkelingsbedrijf In 2013 is, als rechtstreeks gevolg van een GroenLinks motie, Stichting DE-on opgericht om de energietransitie in Flevoland te versnellen en daarmee de lokale economie in Flevoland te versterken. DE-on is een ontwikkelbedrijf én een fonds om concrete duurzame energieprojecten te realiseren.

Het ontwikkelbedrijf heeft een belangrijke aanjaagfunctie die hard nodig is om projecten van de grond te krijgen. De provincie Flevoland heeft DE-on €6,5 miljoen geleend. GroenLinks wil, indien DE-on de energietransitie verder versnelt, meer geld vrijmaken om het succes van de stichting te bevorderen. GroenLinks stelt voor om een nieuwe functionaliteit aan DE-on te koppelen, namelijk een innovatiemaatschappij die zich richt op groene innovaties op het gebied van biobased economy, duurzame agroproductie en energieconcepten.

16

Standpunten 1. GroenLinks wil een routekaart ontwikkelen voor een klimaatneutraal Flevoland. 2. We willen dat het Flevolands energieverbruik (inclusief transport) uiterlijk in 2030 volledig door hernieuwbare bronnen wordt opgewekt. Na 2030 wordt Flevoland netto energieleverend. 3. Langs het provinciale wegennet leggen we een netwerk van snellaadpunten voor elektrische auto’s aan. Alle provinciale carpool- en P&R locaties voorzien we van deze oplaadpunten. Gemeenten stimuleren we om binnen hun woonkernen en bedrijventerreinen voldoende voorzieningen te treffen. 4. Alle nieuwbouwlocaties gaan we energieneutraal bouwen. Duurzame energievoorziening wordt leidend bij de (ruimtelijke) ontwikkeling van woongebieden en bedrijventerreinen. Bestemmingsplannen van gemeenten toetsen we op duurzame energie. 5. We voorzien alle verlichting van provinciale wegen van LED-lampen 6. Flevoland verleent geen medewerking aan nieuwe initiatieven voor de opwekking van niet duurzame energie zoals kolencentrales en schaliegaswinning, of de opwekking van kernenergie. 7. GroenLinks is voor stimulering van het energiezuinig (liefst -neutraal) maken van de bestaande woningen in de provincie (zowel huur- als koopwoningen) . 8. Om toepassing van warmte-koude-opslag te bevorderen schrappen we overtollige regels en stroomlijnen we de procedures en de monitoring. Dit mag niet ten koste gaan van de kwaliteit van de drinkwatervoorraden in de bodem. 9. GroenLinks zet stevig in op innovatieve bedrijvigheid op het gebied van duurzame energie en energiebesparing. 10. GroenLinks is voorstander van het huidige windmolenbeleid: saneren en opschalen. Om klimaatneutraal in 2030 te kunnen worden zal extra wel inzet nodig zijn. 11. GroenLinks is voorstander van participatiemogelijkheden voor omwonenden bij nieuwe windparken. Dit komt de directe omgeving en haar bewoners ten goede en vergroot het maatschappelijk draagvlak. 12. GroenLinks is voor stimulering van biomassa als energiebron door productie van biogas (door vergisting van o.a. mest, industriële reststromen en zuiveringsslib) en benutting van knip- en snoeihout als brandstof. Hoogwaardiger toepassing van biomassa heeft echter de voorkeur.

17

4. Duurzame ruimtelijke ontwikkeling en mobiliteit Stevige regierol voor de provincie: kansen en keuzes GroenLinks wil dat de provincie haar regierol stevig oppakt, want de ruimtelijke programma’s bieden tal van kansen voor duurzame ontwikkeling, zowel op ecologisch, als op economisch en sociaal gebied. GroenLinks wil dat Flevoland haar aantrekkelijke leefomgeving behoudt en versterkt. Het gaat daarbij om een goed evenwicht tussen werken en leven, tussen vervoer en rust, tussen mens en natuur en tussen wonen en recreëren. Daar zijn duidelijke keuzes voor nodig. De provincie heeft de taak om goede kaders en condities te creëren, zodat kansen kunnen worden gepakt. GroenLinks wil dat de provincie haar regierol stevig vormgeeft.

Duurzame, adaptieve ontwikkeling heeft de toekomst De afgelopen tijd zijn er verschillende toekomstbeelden geschetst voor ruimtelijke ontwikkeling in Flevoland en de Metropool Regio Amsterdam (MRA), bijvoorbeeld in de Rijksstructuurvisie Regio Amsterdam Almere (RRAAM) en het Deltaprogramma IJsselmeergebied. Deze programma’s schetsen het kader voor de ruimtelijke veranderingen. Door de economische crisis zijn de programma’s echter ‘ingehaald’ en GroenLinks denkt dat realisatie minder snel zal gaan. Ook veranderen de behoeften van inwoners in de tussentijd. GroenLinks wil dat de provincie ontwikkelingen afstemt op de veranderende behoeften en bij het oppakken van ruimtelijke ontwikkelingen inspeelt op nieuwe opgaven en kansen. Zo ontstaat een integrale aanpak.

GroenLinks steunt de ideeën over organische ontwikkeling. We willen niet werken volgens blauwdrukken, wel met stippen op de horizon. Zo’n stip op de horizon geeft een schets hoe het kan worden op de lange duur. Voor de korte termijn betekent het dat we de ontwikkelingen stap voor stap ter hand nemen en overwegen welke opgave wanneer en hoe moet worden opgepakt. Dit vraagt om goede samenwerking tussen provincie, gemeenten en waterschap, die elkaar (ook nu al steeds beter) kunnen vinden, én om het betrekken van burgers. De provincie heeft de taak om kaders met heldere doelen voor inwoners te formuleren. En om bij de uitwerking van de regionale vraagstukken ruimte

18

te bieden aan marktpartijen en inwoners van de provincie. Tot slot, vinden we dat de opgaven moeten worden uitgewerkt op een passende schaal, soms ook over bestuurlijke grenzen heen.

Naast klimaatverandering en verstedelijking vraagt ook bodemdaling om onze aandacht. Bodemdaling leidt tot grote hoogte verschillen in Flevoland en is vaak de reden voor het verlagen van het grondwaterpeil. Het lijkt dat de grenzen aan de maakbaarheid van de polder worden bereikt. GroenLinks wil dat er goede afwegingen worden gemaakt over welk gebruik waar mogelijk is. Als overal alle vormen van agrarisch grondgebruik mogelijk moet blijven kan dat leiden tot onacceptabele hoge kosten van bijvoorbeeld het waterbeheer.

In provincie Flevoland zijn verschillende ruimtelijke programma’s actueel. Voor de meeste programma’s is er ruim draagvlak bij de partijen in de Provinciale Staten. In sommige situaties heeft GroenLinks afwijkende standpunten. We laten een aantal programma’s de revue passeren:

Bestendig Ecologische Systeem Markermeer IJmeer GroenLinks is verheugd dat het Toekomstbestendig Ecologische Systeem (TBES) opgenomen is in de Rijksstructuurvisie en dat de uitwerking ter hand wordt genomen, onder andere door de aanleg van de MarkerWadden. Door het versterken van de natuurwaarde komt er op termijn ruimte voor passende ruimtelijk-economische ontwikkelingen in dit Natura 2000 gebied. Er zal een veerkrachtige natuur ontstaan die zichzelf in stand houdt. GroenLinks wil dat de provincie zich blijft inzetten voor duurzame ontwikkeling van het Markermeer-IJmeer.

19

Groei van Almere De doorontwikkeling van Almere tot volwaardige stad is nu actueel. Almere 2.0 omvat onder meer de groei van de stad met naar verwachting 60.000 extra woningen, veel nieuwe sport-, cultuur- en onderwijsvoorzieningen en 100.000 nieuwe banen. De stad staat voor een enorme groei-opgave. Dit alles gebeurt met een adaptieve aanpak: zonder vaste einddatum, op basis van de concrete marktvraag. De provincie participeert actief aan het programma Almere 2.0 en is onder meer verantwoordelijk voor het taakveld bereikbaarheid.

GroenLinks is voorstander van uitbreiding van Almere tot een volledige en volwaardige stad in de Metropool Regio Amsterdam (MRA). Als de stad wordt uitgebreid in oostelijke richting met het plan Oosterwold worden nieuwe woonmilieus toe gevoegd. GroenLinks is echter tegen buitendijks bouwen in het water vanwege de negatieve gevolgen op de natuur. Het binnendijks bouwen aan het water is voor GroenLinks een prima alternatief. De IJmeerverbinding is voor GroenLinks een noodzakelijk kwaad voor de westelijke ontwikkeling van de stad. We vinden investeren in de ecologische kwaliteit van het Markermeer en IJmeer een voorwaarde voor het realiseren van de IJmeerverbinding conform het Plan Toekomst Markermeer IJmeer. Ook mag de IJmeerverbinding naar onze mening uitsluitend een OV verbinding zijn.

GroenLinks vindt dat de uitgaven voor wegen en spoorwegen ook in verhouding dienen te staan tot de opbrengsten.

Spoorontsluiting

van

Almere richting Utrecht en Breda (spoorA27) moet daarom nog nader worden onderzocht.

Vitaal Platteland Jaarlijks Flevoland

stoppen met

veel

hun

boeren

in

bedrijf. Voor

kleine traditionele bedrijven is er

20

geen perspectief. Voor een deel gaan kleine bedrijven op in grotere, maar veel boeren hebben geen opvolger die de agrarische activiteiten voortzet. Nieuwe economische dragers op het platteland kunnen het vertrek van boeren compenseren. Te denken valt aan zorgboerderijen, recreatie & toerisme, natuur, duurzame energieproductie en bewerking van biomassa. Ook is wonen in gesplitste voormalige agrarische gebouwen een mogelijkheid, bijvoorbeeld voor ouderen (groepswoning). Voorwaarde is dat het landschap blijvend goed beheerd wordt en dat de nieuwe economische impulsen passen bij de aard van het gebied. Een vitaal platteland staat voor GroenLinks symbool voor leefbare dorpskernen, goede bereikbaarheid, mooi landschap en voldoende werkgelegenheid.

Oostrand Flevoland De Oostrand van Flevoland omvat de zone langs de randmeren tussen Ketelhaven en de Stichtse Brug. Deze rand biedt veel kansen voor het benutten en uitbouwen van natuurwaarden, versterken van recreatieve voorzieningen en het invullen van de wateropgave die voortkomt uit de klimaatverandering. Landbouwkundig liggen er volop mogelijkheden om deze zone verder te ontwikkelen met biologische en multifunctionele landbouw gericht op de ecosysteemdiensten.

Noordoostpolder In de Noordoostpolder zal de vergrijzende bevolking leiden tot een andere behoefte aan woningen, voorzieningen en sociale infrastructuur. Als gevolg van peilfluctuaties in het IJsselmeer worden de binnendijkse gronden natter. Een randmeer langs de Noordoostpolder (de Zuyderzeerand) biedt kansen voor nieuwe werkgelegenheid, in bijvoorbeeld de maritieme sector en recreatie, en kansen voor natuurontwikkeling en kan in de toekomst een belangrijke rol krijgen in het kader van het waterbeheer.

Opgeteld zijn dit allemaal ontwikkelingen die kansen bieden voor een nieuwe toekomst van de polder.

Water als kans GroenLinks is blij dat het klimaatbestendig maken van Nederland door het Deltaprogramma op de agenda staat en uitwerking krijgt. De Flevolandse condities

21

zijn gunstig. De wateroverlast is beheersbaar en het waterveiligheidsvraagstuk is te overzien. Bovendien beschikken we met ons IJsselmeer, Markermeer en de ondergrond over een enorme zoetwatervoorraad. Water en onze voorraden vertegenwoordigen een economische waarde. Water kan bedrijven aantrekken. Water versterkt de kwaliteit van de leefomgeving. Water biedt kansen voor verschillende vormen van gebruik. Bij ruimtelijke ontwikkelingen moeten we de wateropgave adequaat meenemen, zodat we ook voor de langere termijn veilig zijn en geen overlast of tekorten krijgen. Tijdig inspelen nu, voorkomt ellende op termijn.

Waar het waterbeheer vroeger vooral afgestemd was op de landbouweisen, moet het nu in een breder perspectief bekeken worden. De landbouw zal zelf op zoek moeten naar gewassen die minder vervuilend zijn en een bedrijfsvoering moeten toepassen, waardoor de bedrijven minder afhankelijk zijn van kunstmatig lage waterpeilen en watertoevoer van elders.. GroenLinks wil verdere bodemdaling voorkomen. Ook bepleiten de verbinding tussen buitendijkse en binnendijkse wateren ten behoeve van de vismigratie. Een meer natuurlijk peilbeheer moet het uitgangspunt zijn voor modern waterbeheer. Dit stimuleert de natuurlijke productie en de vitaliteit van oevervegetaties.

Mobiliteit Flevoland heeft als fysiek middelpunt van Nederland behoefte aan uitstekende verbindingen met het omringende land. Deze verbindingen moeten duurzaam en aantrekkelijk worden vormgegeven. GroenLinks wil zich graag sterk maken voor investeringen in duurzame mobiliteit: elektrische auto’s, betrouwbaar en toekomstbestendig openbaar vervoer en meer wandel- en fietspaden.

22

De elektrische fiets is een steeds beter alternatief voor de auto. GroenLinks wil die ontwikkeling stimuleren door de fietsinfrastructuur en de verkeersveiligheid te verbeteren. Dit geldt niet alleen voor recreatief fietsen, maar zeker ook voor woonwerkverbindingen (utilitaire routes). De verschillende vormen van vervoer moeten goed op elkaar worden afgestemd en met elkaar worden verweven. Wellicht is het ook mogelijk om nieuwe vormen van mobiliteit toe te voegen. GroenLinks wil graag verder investeren in de bereikbaarheid van dorpen en het buitengebied.

Doordat we de veiligheid en kwaliteit van het openbaar vervoer verbeteren ontstaat een goed alternatief voor de auto en zal het gebruik van het ov toenemen. Hierbij moeten we niet alleen naar goede en hoogwaardige verbindingen met de Randstad kijken, maar ook naar die met Noord-Nederland. Als concessieverlener kan de provincie hier op sturen en tevens afspraken maken over het toepassen van schone, zuinige en duurzame voertuigen.

Standpunten 1. GroenLinks wil dat de provincie haar regierol stevig vormgeeft door heldere kaders en doelen aan de ruimtelijke programma’s te verbinden en kansen te stimuleren. 2. We willen de ladder voor duurzame verstedelijking structureel toepassen bij nieuwe ruimtelijke ontwikkelingen zodat we een zorgvuldige afweging maken en de ruimte in stedelijke gebieden optimaal benutten. 3. GroenLinks wil de spoorontsluiting van Almere richting Utrecht en Breda (spoorA27) en hoogwaardige OV-verbinding richting Noord-Nederland (via de Noordoostpolder) zorgvuldig laten onderzoeken. 4. Om te voorkomen dat de komende jaren het spoor volloopt, is een verdubbeling van de Flevolijn tussen Almere en Amsterdam echt noodzakelijk. 5. We willen dat vergroening van het vervoer en de uitgaven voor wegen en spoorwegen meer in evenwicht met elkaar zijn. 6. GroenLinks pleit voor duurzame vervoerssystemen onder andere op basis van elektriciteit en waterstof. 7. We willen innovatieve projecten stimuleren met als doel (goederen)transport over water te bevorderen als alternatief van transport over de weg. 8. Bij de aanbesteding van het openbaar vervoer vinden we kwaliteit, de milieubelasting,

23

betaalbaarheid en de mate van reizigersvriendelijkheid belangrijke criteria. 9. GroenLinks stimuleert nieuwe en veilige fietsroutes, fietsstallingen bij OVopstapplaatsen, veilige fietsoversteekplaatsen en meer mogelijkheden voor het meenemen van de fiets in de trein én bus. 10. We willen het platteland moet goed bereikbaar houden, zowel met het openbaar vervoer als met de fiets. 11. GroenLinks wil snelfietsroutes ontwikkelen als alternatief voor de auto: route AlmereLelystad, Lelystad-Dronten-Kampen en Urk-Emmeloord-Kampen. 12. We willen het aantal OV-fietsen en OV-fiets locaties stimuleren en uitbreiden.

24

5. Natuur Investeren in natuur is investeren in onze leefomgeving De natuur in Flevoland is overal dichtbij: Flevoland is natuur! Het begint in onze achtertuin en loopt via de parken en het groen naar de ons omringende groene- en blauwe natuurgebieden en verder naar de akkerranden en boerenerven.

Natuur is er om te genieten. Vooral voor de moderne stedelijke bevolking is het belangrijk dat er interessante natuur dicht bij huis aanwezig en te beleven is. Maar natuur is er ook om in te werken en levert, in aangepaste vorm, ons dagelijks voedsel. En is voor sommigen hun dagelijks brood. De ruimte en weidsheid van Flevoland is één van de belangrijkste aantrekkingspunten voor de (nieuwe) bewoners.

Beschermen en versterken van de natuur De Flevolandse natuur is jong en nog volop in ontwikkeling: een eeuw geleden was er met uitzondering van Urk en Schokland, slechts water en is onze natuur ‘manmade’. Zelfs daar waar we de natuur haar gang laten gaan heeft de Flevolander eerst een spa in de grond gestoken.

De deltanatuur van Flevoland is dynamisch en nog lang niet volwassen. Onze breed opgezette natuurgebieden zijn daardoor uniek en de ecologische kwaliteit is vaak ongekend. Nationaal en internationaal neemt de biodiversiteit af; in Flevoland is de natuur nog in ontwikkeling en neemt de biodiversiteit juist toe. Dit geeft onze provincie een bijzondere positie, die verplichtingen schept.

25

GroenLinks stimuleert de ontwikkeling van veerkrachtige en toekomstbestendige ecosystemen. GroenLinks wil daartoe de natuur zo veel mogelijk haar gang laten gaan maar ook de pioniersstadia van de natuur, die onze natuurgebieden zo uniek en ecologisch waardevol maken, koesteren. Van de terreinbeheerders verwachten wij daarom een zorgvuldig handelen ten aanzien van de instandhouding van natuurwaarden van moerassen, open water, natte bossen enerzijds en de natuurlijke ontwikkelingen anderzijds. De natuur is echter niet statisch: soorten komen en soorten gaan, ook in de zich ontwikkelende natuur in Flevoland. De balans tussen dierenwelzijn en natuurlijke processen vereist weloverwogen handelen.

GroenLinks betreurt het dat het Oostvaarderswold niet wordt gerealiseerd, maar blijft voorstander van een robuuste natuur met zoveel mogelijk aaneengesloten, ecologisch samenhangende gebieden waardoor de bewoners van de natuur (dieren en planten) voldoende leefgebied hebben om zich zoveel mogelijk natuurlijk te ontwikkelen. GroenLinks in dan ook voor het in stand houden, maar liefst versterken, van het Natuurnetwerk Nederland (voorheen de Ecologische Hoofd Structuur EHS) en voor de uitvoering van verplichtingen van Natura 2000.

GroenLinks is voorstander van het verbinden van binnen- en buitendijkse natuur. De Flevolandse natuur houdt niet op bij de dijken; grote delen van de watergebieden die Flevoland omzomen zijn Natura 2000 gebieden. Grotere en kleinere buitendijkse natuurgebieden zijn niet alleen belangrijk voor daar levende water flora en fauna maar ook voor fourageurs en migranten van het ‘vaste land’.

Meerwaarde van natuur voor de mens ‘Natuur’ is meer dan natuurgebieden en biodiversiteit die uitgebreid en in stand gehouden moeten worden. Natuur heeft ook een directe invloed op de mens. Natuur verbetert de fysieke leefomgeving. Bomen en planten zuiveren de lucht, reguleren de luchtvochtigheid en zorgen voor verkoeling. Nu handig op een warme zomerdag; in de toekomst bittere noodzaak als de temperatuur gaat stijgen. De vele groengebieden zijn de ‘ groene longen’ van onze Flevolandse steden en dorpen, ze verhogen de leefbaarheid en moeten dat in de toekomst ook blijven doen.

26

Klimaatverandering bedreigt ook natuurgebieden, en plant- en diersoorten in hun voortbestaan. Verdroging, vernatting, veranderende waterkwaliteit, algenbloei, invasieve soorten uit het (verre) buitenland... dit leidt tot veranderingen op nu nog op kleine schaal met beperkte gevolgen. In de toekomst kunnen de effecten vernietigend zijn voor kwetsbare soorten en voor kleine natuurgebieden in Nederland.

De Flevolandse natuur heeft een centrale rol als klimaatbuffer voor de Nederlandse natuur. De natuurgebieden van Flevoland zijn door hun schaal en dynamiek in staat om negatieve effecten van de klimaatverandering op te vangen. GroenLinks stimuleert het verder versterken en uitbreiden van de toekomstbestendige, natte natuur van Flevoland. Het plan voor het Markermeer IJmeer is hiervan een goed voorbeeld en heeft dan ook de steun van GroenLinks.

Natuurgerichte recreatie De Flevolandse natuur heeft een grote potentie voor recreatieve en toeristische activiteiten: we hebben volop ruimte voor wandelen, fietsen, varen en vele andere sporten. De meeste natuurgebieden bieden uitgebreide en diverse gelegenheid om te recreëren. Beperkingen zijn er alleen voor gevaarlijke (moerassen) of kwetsbare gebieden of gedurende bepaalde periodes (bronst of broedseizoen).

Ons uitgangpunt voor medegebruik van natuur is dat de mens te gast is in de natuur en dat gebruik niet ten koste mag gaan van de biodiversiteit of dat het behalen van de Natura 2000 doelstellingen in gevaar komt. De gebiedsbeheerders van de natuurgebieden, waar onder Staatsbosbeheer, Flevolandschap en Natuurmonumenten bieden verschillende voorzieningen- en comfortniveaus waardoor er ruimte is voor zowel vogelaars als mountainbikers, hengelaars en picknickende families.

We willen dat de natuurgebieden uitnodigen tot gastgebruik door middel van fiets-, ruiter- en wandelroutes (ook voor mensen met een lichamelijke beperking), ontdekkingsmogelijkheden voor kinderen, parkeer- en pleisterplaatsen, uitnodigende horecagelegenheden voor iedere portemonnee (zoals rustpunten bij de boer), oplaadpunten voor e-bikes en natuurtoiletten.

27

De natuur is gediend bij positieve betrokkenheid van de bezoekers. Hoe meer en hoe directer mensen natuur kunnen ervaren en hoe meer ze van de natuur, dieren en planten, de ecologie, en de dynamiek ervan weten en begrijpen, hoe groter hun betrokkenheid met de natuur wordt. GroenLinks vindt dan ook dat natuureducatie, voorlichting en informatieborden in het veld belangrijke pijlers zijn voor natuurbeleving, draagvlak en betrokkenheid en wil hieraan blijvende aandacht geven.

Een nieuw gebied met grote natuur- en recreatieve potentie is het ‘Blauwe Hart’: het Markermeer met hierin de Markerwadden. Dit gebied biedt ruimte aan vogels, vissen en andere waterdieren, maar ook aan watersporters. Dit gebied, grotendeels op Flevolands ‘grondgebied’ heeft potenties als natuurlijk recreatiegebied voor de gehele Metropoolregio Amsterdam.

De Flevolandse zijn erg trots op de Oostvaardersplassen. Dit fantastisch natuurgebied mag zich verheugen in een groeiende belangstelling van bezoekers voor het beleven van de natuur, zeker na het uitkomen van de, o.a. met een Gouden Kalf beloonde, film ‘De Nieuwe Wildernis’. En dat direct grenzend aan de steden Almere en Lelystad! Er is ruimte om het gebied verder te ontwikkelen, zowel ecologisch als op economisch gebied. Daarom heeft GroenLinks in 2014 het initiatief genomen om voor de Oostvaardersplassen

28

en aangrenzende natuurgebieden de status van Nationaal Park aan te vragen. Volgens GroenLinks verdient dit unieke natuurgebied deze status. Als Nationaal Park krijgen de Oostvaardersplassen naar verwachting meer nationale en internationale uitstraling. Dit kan een enorme impuls geven aan de recreatie en het toerisme, het is goed voor de economische ontwikkeling van Flevoland en zorgt voor extra werkgelegenheid. Natuur en economie gaan hierbij hand in hand.

Natuur en economie GroenLinks wil in of nabij natuurgebieden natuurgerichte bedrijvigheid stimuleren. Deze bedrijvigheid moet uiteraard in harmonie met de natuur zijn en deze liefst nog versterken. Kleinschalige recreatieve ontwikkelingen en verwerking en verkoop van eigen producten op de boerderij zijn hiervan voorbeelden.

De natuur is ook leverancier van biomassa: hout, gras en riet zijn voor Flevoland de belangrijkste biomassaproducten. Via benutting van vrijkomende biomassa uit natuur en landschap draagt de natuur bij aan een biobased economy. GroenLinks streeft naar hoogwaardige toepassingen voor biomassa zoals feed, materialen en chemicaliën.

Het versterkt de economie en bedrijvigheid en zorg voor additionele inkomsten voor terreinbeheerders. Duurzaam beheer van deze natuur is daarbij wel een randvoorwaarde. De belangrijkste economische bedrijfstak die gebruik maakt van de natuur is de landbouw inclusief de visserij. GroenLinks is voorstander van landbouw die produceert met respect voor de natuur en die streeft naar het optimaliseren van natuurlijke evenwicht. GroenLinks steunt daarom de biologische landbouwbedrijven. Hun bedrijfsvoering is gebaseerd op instandhouding van de bodemvruchtbaarheid en dierenwelzijn.

GroenLinks is voor uitbreiding van biologische bedrijven, waar mogelijk rond natuurgebieden en de stadsranden. De landbouw en natuur profiteren hierdoor van elkaars biodiversiteit en afwezigheid van bodemverontreiniging. Biologische landbouw aan de stadsranden draagt bij tot uitbreiding van een gezond gebied rond de steden en brengt de biologische landbouw, met mogelijkheden tot verkoop bij de boer, dichter bij de stadsbewoners. De reeds bestaande biologische stadsboerderijen en boerenmarkt zijn

29

hiervan al een voorbeeld.

Maar ook (nog) niet biologische bedrijven kunnen bijdragen aan de instandhouding van een gezonde natuur door het toepassen van bloeiende akkerranden, minimaal gebruik van bestrijdingsmiddelen en het sluiten van kringlopen. Hierdoor wordt de biodiversiteit in en rond de akkers verhoogd en krijgen natuurlijke vijanden een kans hun nuttige werk effectief te verrichten.

GroenLinks geeft verder de voorkeur aan het aanpassen van de gewaskeuze aan de mogelijkheden die het gebied biedt of toelaat op basis van de natuurlijke waterbalans en bodemgesteldheid. Als vernatting landbouw onmogelijk maakt moet gezocht worden naar een andere bestemming.

Vernieuwende aanpak Om natuur als kwaliteit bij ruimtelijk-economische ontwikkelingen te benutten is het noodzakelijk om de kansen voor natuur vanaf het begin te betrekken in het planproces. Win-winsituaties ontstaan: meer natuur, meer kansen voor economische ontwikkeling en een hogere ruimtelijke kwaliteit. De ontwikkeling van het Markermeer IJmeer is daarvan een goed voorbeeld. De eerste ervaringen met het zogenaamde ‘ natuur inclusief ontwerp’ , waarbij de kansen voor de natuur vanaf het begin in het planproces zijn meegenomen, zijn positief.

GroenLinks steunt ook de initiatieven en voorstellen die zijn ontwikkeld in het kader van het programma Nieuwe Natuur. Met de financiële fondsen die zijn vrijgekomen door het niet doorgaan van het Oostvaarderswold kan

een

scala

van

projecten

30

ondersteund worden van organisaties en/of van particulieren met als doelen: uitbreiding van de natuur in Flevoland. Dit zijn soms ‘traditionele’ voorstellen tot gebiedsuitbreiding maar ook zeer originele en innovatieve ideeën om natuur, wonen, recreatie en economie te combineren.

Standpunten 1. Natuurgebieden moeten aantrekkelijk zijn, zodat meer mensen kunnen genieten van de planten en dieren. Daar waar het kan de toegankelijkheid vergroten. 2. GroenLinks wil de verbinding stimuleren tussen groene organisaties en organisaties die de kwaliteit van de leefomgeving willen versterken. 3. GroenLinks gaat voor investeren in de natuur van Flevoland en zet in op natuur die bij Flevoland past en waar Flevoland groots om is: moerassen, natte bossen en open water. 4. GroenLinks wil extra inzet zodat de Marker Wadden volledig en versneld aangelegd worden. 5. Alle Flevolandse natuurgebieden moeten minimaal aan een bepaalde basiskwaliteit voldoen, zowel qua bescherming als qua beheer. 6. GroenLinks vindt het belangrijk dat er ook in de toekomst voldoende beheermiddelen voor bestaande natuur beschikbaar blijven, ook voor buiten de EHS. 7. GroenLinks wil werk en groen versterken en uitbreiden. In robuuste natuurgebieden kan duurzame bedrijfsvoering, werkend met of vanuit lokale producten, worden gestimuleerd. 8. GroenLinks gaat voor ‘natuur inclusief ontwerp’

bij ruimtelijke ontwikkelingen.

Hierbij worden kansen voor de natuur vanaf het begin in het planproces betrokken. 9. GroenLinks geeft hoge prioriteit aan het ontwikkelen van een provincie breed netwerk van wandel- en fietsroutes. Hierbij wordt niet alleen aan de aanleg, maar ook het onderhoud en de veiligheid gedacht. Ook een netwerk van ecologische- en klantvriendelijke rustplaatsen moeten worden gefaciliteerd geschikt voor ieders beurs en behoeften. 10. GroenLinks ziet het als een provinciale taak om bij te dragen aan de ontwikkeling van een (inter)nationale toeristisch-recreatieve impuls van Oostvaardersplassen e.o. (National Park)

31

11. GroenLinks ondersteunt initiatieven die stimuleren dat de stedelijke bewoners van Flevoland op een voor hen aantrekkelijke en gepaste manier gebruik maken van de natuur, hierbij rekening houdend met de culturele wensen van de potentiële gebruikers. 12. GroenLinks wil hoogwaardige benutting van biomassa uit natuur en landschap stimuleren.

32

6. Cultuur, Zorg en Welzijn GroenLinks ziet cultuur als een belangrijke maatschappelijke en economische kracht. Juist nu de verhoudingen tussen mensen in de samenleving verharden en zich verscherpen en juist nu de economie zo kwetsbaar is gebleken is een actief cultuurbeleid noodzakelijk. In het huidige provinciale cultuurbeleid is gekozen voor het speerpunt Batavialand. GroenLinks is positief over het samengaan van Nieuw Land Erfgoedcentrum, de Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed en de Bataviawerf tot een nieuwe organisatie voor het provinciaal erfgoed. Dit biedt goede kansen om het Flevolands erfgoed nationaal en internationaal beter op de kaart te zetten en de recreatie en toerisme te versterken. Ook het werelderfgoed Schokland heeft als voormalig eiland de potentie om verder uit te groeien naar een belangrijke toeristische trekpleister.

Aanvullend op gemeentelijk en landelijk beleid blijft cultuurparticipatie van groot belang voor de provincie. In de vorm van cultuurprogramma’s voor schoolkinderen, maar evengoed door een bibliotheek die met gebruikmaking van alle moderne media, een centrale rol vervult in een gemeente. Openbare bibliotheken zijn belangrijk voor de kennissamenleving. Ze zijn er om mensen zo goed mogelijk toe te rusten, zodat ze zich in cultureel en maatschappelijk opzicht kunnen ontwikkelen. GroenLinks vindt

33

dat bibliotheken zeer belangrijke voorzieningen zijn die voor iedere Flevolander goed beschikbaar moeten zijn.

GroenLinks wil het Flevolandse culturele aanbod graag behouden en uitbreiden. Blijvende aantrekkelijkheid van de provincie voor jonge mensen en gezinnen hangt nauw samen met het culturele aanbod. Ondanks bezuiniging op cultuur gebeurt er nog veel op het gebied van theater, muziek, amateurkunst en beeldende kunst.

Flevoland is als jonge provincie ook rijk aan monumenten. Deze monumenten vertellen het typisch Flevolandse verhaal. Of het nu Schokland is, een scheepswrak of een inpolderingsmonument, zij vertellen ons iets van het verleden en het heden. Dit versterkt bij de inwoners de band met onze provincie, draagt bij aan het imago van Flevoland en biedt kansen voor de economie.

De gemeenten zijn primair verantwoordelijk voor het cultuurbeleid. De provincie is proactief als makelaar en schakelaar en investeert alleen in bovenlokale voorzieningen, evenementen en kunstuitingen die een meerwaarde hebben voor heel Flevoland en die recht doen aan het multiculturele karakter. Flevoland kan zich daarbij ook onderscheiden door de koppeling tussen cultuur en natuur te versterken.

Transitie

van

de

jeugdzorg

gaat

gepaard met Rijksbezuinigingen en decentralisatie. Hiermee wordt het sociale domein van de provincie sterk

beperkt.

GroenLinks

vindt

het belangrijk dat de zorgvuldige overdracht van de jeugdzorg niet stopt na 1 januari 2015. Het gaat om kwetsbare kinderen en gezinnen die recht hebben op goede zorg.

34

De provincie houdt een taak op het gebied van zorg en welzijn voor alle gemeenten, bijvoorbeelddeaanpakvaneenzaamheidendeondersteuningvanmantelzorgsteunpunten. Het Centrum Maatschappelijke Ondersteuning Flevoland kan hierbij een belangrijke rol vervullen.

Standpunten 1. GroenLinks wil dat de provincie blijft investeren in projecten waarbij cultuur gekoppeld wordt aan economische activiteiten. 2. GroenLinks wil het bibliotheeknetwerk versterken 3. GroenLinks wil de provinciale steunfuncties zoals cultuureducatie en openbaar bibliotheekwerk, handhaven. 4. GroenLinks wil een betere samenwerking stimuleren tussen Omroep Flevoland en de lokale omroepen. 5. GroenLinks wil bevorderen dat Omroep Flevoland meer aandacht geeft aan het interculturele dialoog. 6. GroenLinks wil geen nieuwe bezuinigingen op kunst en cultuur. 7. GroenLinks wil graag een 8e landschapskunstwerk en wil de Flevolandse landschapskunst veel beter benutten voor recreatie en toerisme.

35

7. Faciliterend en vernieuwend bestuur Er kan meer en het kan beter De samenleving verandert. Van een centraal, van bovenaf georganiseerde, verzuilde samenleving transformeren we naar een decentrale, van onderop gestuurde netwerksamenleving. In onze provincie zie je dat ook en komt al veel ondernemerschap en creativiteit tot bloei. Dat vraagt om een nieuwe vorm van sturing door de overheid. Niet langer vanuit controle en zekerheid, maar vanuit onzekerheid, complexiteit en constante aanpassing. Van exploiteren naar coöpereren, van regisseren naar faciliteren.

Deze verandering leidt op dit moment al tot toenemende innovatiekracht. Diverse (groene) ondernemers zijn aan de slag en dragen bij aan een sociale en groene samenleving. Maar er kan meer en het kan beter. Jonge ondernemers kunnen beter worden gesteund door de overheid. Zij hebben baat bij bijvoorbeeld bedrijfsverzamelgebouwen, ontwikkelvoorzieningen en onderzoeksfaciliteiten. Plekken waar informatie en kennis kan worden uitgewisseld en gebundeld. Hier kunnen nieuwe start-ups uit voortkomen.

GroenLinks bepleit een faciliterend en vernieuwend bestuur in een daadkrachtige en democratische provincie. Een provincie die haar burgers, belangengroepen en

36

ondernemers kent en serieus neemt, ruimte geeft om mee te denken, samen te werken en ondernemerschap stimuleert. Een provincie die betrouwbaar, transparant en toegankelijk is voor inwoners. Een provincie die in verbinding staat met haar omgeving en zich bewust is van haar positie in Nederland en Europa. Een provincie die dienstbaar is ingericht, en integer en efficiënt functioneert. Een provincie die gaat voor duurzame economische ontwikkeling en maatschappelijke opgaven centraal stelt.

GroenLinks wil dat zo’n faciliterende en vernieuwende provincie zich blijft concentreren op haar kerntaken: regionale economie, duurzame ruimtelijke ordening, waterbeleid, energie en grondstoffen, natuur, cultuur en kwaliteit van het openbare lokale bestuur. Bij het uitwerken van de provinciale taken kiest GroenLinks voor sociale en duurzame oplossingen. Wij willen een betere wereld voor onze kinderen achterlaten.

Meer samenhang en meer samenwerking Er komt geen ‘superprovincie’ van Noord-Holland, Utrecht en Flevoland. GroenLinks is daar blij mee, want het plan voor de vorming van de Noordvleugelprovincie was zonder integrale visie. Een goed plan zou volgens GroenLinks gaan over wat belangrijk is voor de mensen die er wonen: de leefomgeving, de natuur in de buurt en mobiliteit. Draagvlak voor het plan ontbrak; alle drie provincies en de meerderheid van de Eerste Kamer hadden zich tegen het plan gekeerd. We verwachten dat het minstens twee kabinetsperiodes duurt, voordat dit dossier weer wordt opgepakt. GroenLinks is voorstander van kritisch kijken naar bestaande structuren. Als het beter en anders kan gaan we daarvoor, maar wel vanuit een goede en gedragen visie.

GroenLinks wil de samenwerking tussen de provincie mét andere mede-overheden en belangengroepen én ook burgers versterken.We stimuleren nieuwe samenwerkingsvormen en krachtenbundeling . Dit betekent o.a. dat de provincie vanuit haar toezichthoudende taak op gemeenten een visie moet ontwikkelen op de ontwikkeling van het lokale bestuur. Waar nodig moet de provincie oplossingen agenderen en faciliteren. Verder ligt het voor de hand om nieuwe samenwerkingsvormen uit te werken bij de speerpunten uit het Omgevingsplan en bij de gebiedsontwikkeling en processen van het Deltaprogramma.

37

Versterken van de financiële en innovatieve positie Het kabinet heeft rijkstaken naar de provincie overgedragen (o.a. natuurbeheer), maar de middelen komen niet altijd mee. De provincie moet zich blijven inzetten voor gelijke behandeling van alle provincies en voldoende middelen voor haar taken. GroenLinks wil graag dat Flevoland een voortrekkersrol neemt als het gaat om het vergroenen van de economie en wil krachtig blijven inzetten op het aanboren van nieuwe groene geldbronnen. Gedacht wordt aan nieuwe arrangementen voor financiering bij de ontwikkel- en gebiedsopgaven én meer groene werkgelegenheid. Dit biedt groei en is een stimulans voor innovatie. Het budget voor nieuw beleid willen we juist hiervoor inzetten.

Succesvol voorbeeld van het versterken van de groene economie is de oprichting van een duurzame energie- en ontwikkelmaatschappij DE-on. GroenLinks heeft het initiatief hiervoor genomen. Door de oprichting is de Flevolandse economie versterkt. Als vervolg hierop stelt GroenLinks nu voor om een nieuwe functionaliteit aan DE-on te koppelen, namelijk een groene innovatiemaatschappij. Flevoland kan haar koploperspositie wat betreft duurzame energie behouden en blijven innoveren, dit zorgt voor nieuwe bedrijvigheid en werkgelegenheid.

Om de vrij besteedbare middelen voor de provincie te verhogen bepleiten we hogere opcenten via motorrijtuigenbelasting. Er is enkele jaren achter elkaar geen verhoging geweest. De Flevolandse motorrijtuigenbelasting ligt momenteel onder het landelijk gemiddelde. Voor een individuele autobezitter gaat het om enkele euro’s, voor de provincie gaat het om extra beleidsruimte van ruwweg een miljoen euro per jaar.

Heldere rol, flexibele houding en adaptieve werkwijze van bestuur en organisatie Bezuinigingen hebben geleid tot versobering van de bedrijfsvoering en efficiëntie in het ambtelijk apparaat. GroenLinks wil dat de kwaliteit van de uitvoering van de provinciale taken niet in het geding komt. De Flevolandse opgaven stellen eisen aan het bestuur en de ambtelijke organisatie, aan hun werkwijze en houding. GroenLinks vindt dat bij het vastleggen van de opgaven expliciet aandacht moet zijn voor de rol van de provincie. Die rol moet per situatie worden vastgelegd. De rol kan uiteenlopen van regisseur van integrale

38

gebiedsprocessen, actieve deelnemer in processen van andere overheden, tot facilitator, uitvoerder, toezichthouder of degene die de kaders stelt. Ook moeten we bespreken op welke manier de beleidsuitwerking of gebiedsprocessen worden ondersteund. De taken raken elkaar meer en meer, en vragen dikwijls om een integrale aanpak en kans om synergie te benutten. Dit vraagt om een flexibele, open houding en adaptieve werkwijze.

Standpunten 1. GroenLinks wil een faciliterend en vernieuwend bestuur dat haar burgers, belangengroepen en ondernemers kent en serieus neemt, ruimte geeft om mee te denken, samen te werken en ondernemerschap stimuleert. 2. Bij de beoordeling van beleid kijkt GroenLinks of de voorgestelde oplossingen sociaal en duurzaam zijn. 3. Samenwerking van besturen willen we stimuleren, bijvoorbeeld die tussen waterschap en Rijkswaterstaat, maar ook intergemeentelijke samenwerking. 4. Vanuit de toezichthoudende rol op de gemeenten verwacht GroenLinks dat de provincie vanuit een visie meekijkt, agendeert en waar nodig optreedt. 5. GroenLinks wil een proactieve rol van de provincie bij het aanboren van nieuwe geldstromen vooral gekoppeld aan groene werkgelegenheid en wil dat ondernemende burgers waar mogelijk worden gestimuleerd. 6. Innovatie moet meer kans krijgen. Dit kan door intensievere samenwerking met bedrijfsleven, kennisinstellingen en maatschappelijke organisaties om maatschappelijke opgaven aan te kunnen en door ondernemerschap te stimuleren. Dit kan bijvoorbeeld via bedrijfsverzamelgebouwen, ontwikkelvoorzieningen en onderzoeksfaciliteiten. 7. Het Provinciale bestuur spant zich in om maatschappelijke organisaties en burgers te betrekken bij het vormgeven en toetsen van beleid door actief in te zetten op participatie via persoonlijk contact en moderne online platforms. 8. De

provincie

stimuleert

Maatschappelijk

Verantwoord

Ondernemen

en

duurzaamheid onder ondernemers en geeft zelf het goede voorbeeld door alle diensten duurzaam in te kopen.

39