energie in goede banen Jaarverslag 2007

energie in goede banen

Jaarverslag 2007

Inhoud Profiel en kerncijfers . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ............................................................................................................................................. 1 Voorwoord van de voorzitter van de raad van bestuur*

..............................................................................................

2

......................................................................................................

3

. . . . . . . . . . . . . . . ............................................................................................................... ..............................

4

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ................................................................................................ .............................................

6

Voorwoord van de voorzitter van het directiecomité Vooruitzichten en uitdagingen 2007 in een oogopslag*

Belangrijke gebeurtenissen na de balansdatum*

..............................................................................................................

7

Beheer van het elektrische systeem . . . . ............................................................................................................................................. 8 Infrastructuurbeheer* . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .......................................................................................................................................... 16 Facilitering van de vrijgemaakte markt ...................................................................................................................................... 22 Elia, een onderneming op mensenmaat

.............................................................................................................................. ....

28

Elia, een onderneming in de samenleving .............................................................................................................................. 34 Informatie voor de aandeelhouders Bestuur van de onderneming*

. . . ..........................................................................................................................................

42

. . . . . . . . . . . . . . . ..........................................................................................................................................

47

Geconsolideerde jaarrekening IFRS

. . . . . ..........................................................................................................................................

56

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ..........................................................................................................................................

60

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ..........................................................................................................................................

98

Toelichting Risico’s*

Regelgeving en tarieven*

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .................................................................................................. .....................................

Reconciliatie eigen vermogen – nettowinst: Be GAAP - IFRS Verslag van het college van commissarissen

101

.............................................................................

104

.....................................................................................................................

106

Verkorte jaarrekening van Elia System Operator NV

..................................................................................................

* Deze hoofdstukken vormen het jaarverslag cf. Artikel 119 Wetboek van vennootschappen

108

Profiel Elia1 is een privé-onderneming met een 1250 werknemers. Ze is genoteerd op de gereglementeerde markt van Euronext Brussel. Ze past strikt de corporategovernanceregels toe, die bij wet zijn bepaald, evenals de bepalingen van de Code Lippens, d.i. de Belgische Corporate Governance Code voor beursgenoteerde vennootschappen. Elia is de beheerder van het Belgische transmissienet voor elektriciteit. Deze verantwoordelijkheid werd aan hem toevertrouwd door middel van de licenties die werden verleend door de federale regering (voor het net op 150 tot 380kV) en door de drie gewestelijke overheden (voor de verbindingen op 30 tot 70kV). De onderneming staat in voor de transmissie van elektriciteit van de producenten naar de verbruikers die zijn aangesloten op haar net (distributienetbeheerders en industriële grootverbruikers). Ze beheert de internationale stromen (invoer, uitvoer en transits) op haar net, die erg belangrijk zijn door de centrale positie van België in het Europese elektriciteitsnet. Als transmissienetbeheerder vervult Elia drie belangrijke taken die onderling met elkaar verband houden. 1

Het elektrische systeem beheren Elia waakt permanent over het evenwicht tussen productie, invoer, uitvoer en verbruik in zijn regelzone. Omdat elektrische energie op het zelfde ogenblik geproduceerd als verbruikt wordt, moeten de elektriciteitshoeveelheden die in het net worden geïnjecteerd voortdurend en in realtime in evenwicht zijn met de afgenomen of verbruikte hoeveelheden. De bevoorradingszekerheid van het land hangt ervan af. De infrastructuur beheren Elia staat in voor het onderhoud van de hoogspanningsinstallaties: lijnen, kabels, transformatoren, enz. Elia ontwikkelt en vernieuwt het net met behulp van de best beschikbare technologie om te voldoen aan de vereisten van de markt en voor een veilig en betrouwbaar beheer van het elektrische systeem. De markt faciliteren Elia bekleedt een unieke en centrale positie op de nationale elektriciteitsmarkt en vervult daarom de rol van marktfacilitator die diensten en mechanismen levert om de goede werking en ontwikkeling van deze markt in Continentaal Europa mogelijk te maken.

Elia is samengesteld uit twee wettelijke entiteiten, Elia System Operator nv en Elia Asset nv, die als één economische entiteit opereren onder de naam Elia.

Kerncijfers Geconsolideerde resultaten IFRS (in e miljoen, resultaten per aandeel in e)

2007

2006

2005

2004

Bedrijfsopbrengsten

731,7

711,5

714,2

704,5

EBITDA (1)

308,5

292,5

295,9

268,1

Winst na belastingen

77,6

75,9

76,5

59,5

Nettowinst per aandeel

1,62

1,58

1,60

1,42

Dividend per aandeel

1,30

1,28

1,27

1,27

Waarde gereguleerde activa (RAB) (2)

3 583

3 443

3 443

3 299

Gemiddelde RAB (2)

3 512

3 442

3 371

3 323

Aantal personeelsleden (31/12)

1 249

1 227

1 221

1 238

Lengte net in kilometer (31/12)

8 406

8 367

8 344

8 276

(1) (2)

EBITDA = Bedrijfsopbrengsten - kosten voor goederen en diensten - personeelskosten - voorzieningen - waardeverminderingen Berekend volgens de Belgische boekhoudkundige regels (Belgian GAAP)

Elia Jaar ver slag 2007 -

1

Voorwoord

Ronnie Belmans, voorzitter van de raad van bestuur, en Daniel Dobbeni, voorzitter van het directiecomité

Voorwoord van de voorzitter van de raad van bestuur Elia heeft in 2007 zijn voortrekkersrol op het Europese vlak opnieuw waargemaakt. De discussie met de Europese Commissie over de ontvlechting van de transmissienetten van productie en verkoop, die in een aantal belangrijke lidstaten woedt, is voor ons land irrelevant. Elia is immers al zeer lang een dynamische en onafhankelijke transmissienetbeheerder en wordt daarom beschouwd als een rolmodel door de Europese Commissie. België is een van de meest open markten in Europa wat onder meer te danken is aan de uitgevoerde investeringen in de grensoverschrijdende transmissiecapaciteit. Na iets meer dan een jaar functioneren hebben de energiebeurs Belpex en de trilaterale marktkoppeling van België, Frankrijk en Nederland hun toegevoegde waarde voor de elektriciteitsmarkten duidelijk aangetoond. Elia gaat voort op dit elan. In 2008 en de volgende jaren wordt hierop verder gebouwd met de integratie van België, Duitsland, Frankrijk, het Groothertogdom Luxemburg en Nederland tot een regionale elektriciteitsmarkt, wat de uitbreiding van de marktkoppeling naar Duitsland en Luxemburg vereist. Dit is een zeer ambitieus en complex internationaal project waarbij de overheden en de regulatoren van de vijf landen, acht transmissienetbeheerders, vier energiebeurzen en het platform van de marktpartijen in de vijf landen betrokken zijn. Om dit te realiseren zijn veel medewerkers van Elia nagenoeg dagelijks aan de slag binnen een van de vele interdisciplinaire werkgroepen die dit project moeten realiseren. Naast deze markttechnische ontwikkelingen bestudeert Elia de haalbaarheid van een onderzeese verbinding tussen België en het Verenigd Koninkrijk en een rechtstreekse verbinding met Duitsland. Als deze investeringen worden uitgevoerd, kan België zijn centrale ligging nog beter uitspelen en uitgroeien tot een van de belangrijkste elektrische knooppunten in Continentaal Europa. Dit zorgt niet alleen voor een meer gediversifieerd aanbod van bevoorradingsbronnen in België, een versterkte bevoorradingszekerheid en een betere toegankelijkheid van de elektriciteitsmarkten in de buurlanden, een bevordering van de concurrentie, maar verhoogt ook de investeringsaantrekkelijkheid van België voor marktpartijen met productiecapaciteit in buurlanden. De macroeconomische voordelen voor België zijn ontegensprekelijk materieel en positief.

2

- Elia Jaar ver slag 2007

Alle projecten vereisen voor Elia een continue ondersteuning van de regulator en de overheden. Het verkrijgen van de vergunningen niet alleen voor nieuwe transmissie-infrastructuur, maar ook voor windenergieprojecten en nieuwe klassieke elektriciteitscentrales is doorgaans een heikel punt. Als ze er al komen, is het doorgaans met heel veel jaren vertraging. Voor een land met een geïdentificeerde nood aan nieuwe elektriciteitsproductie- en transmissiecapaciteit is deze situatie verre van ideaal. Zeker op dit vlak is ondersteuning door de overheden nodig. Een betrouwbare, competitieve en milieuvriendelijke elektrische energievoorziening moet immers, gezien de omvangrijke investeringen die hiervoor nodig zijn en de lange tijd die de uitvoering ervan vergt, gestoeld zijn op een breed maatschappelijk draagvlak. Ronnie Belmans Voorzitter van de raad van bestuur

Voorwoord van de voorzitter van het directiecomité “Op de zeer complexe energiemarkt is er één speler over wie weinig wordt gepraat, maar die nochtans een cruciale rol speelt: de netbeheerder.” Zo begon een artikel in een grote Belgische krant waarin de resultaten van Elia voor 2007 werden besproken. In deze cruciale rol moet onze onderneming proactief tewerk gaan op heel wat domeinen, zowel op Belgisch als Europees niveau, in onze relaties met klanten en regelgevers en bij het onderhoud en het ontwerp van nieuwe installaties of het ontwerp van werkingsregels die netwerktechnieken, duurzame ontwikkeling en de werking van elektriciteitsmarkten moeten zien te verenigen.

In de toekomst richt Elia zich nog meer op de ontwikkeling van een regionale markt. Ze zal de marktkoppeling uitbreiden tot het Groothertogdom Luxemburg en Duitsland, zodat er een markt ontstaat die 40% van het Europese elektriciteitsverbruik vertegenwoordigt. In dit verband is Elia de drijvende kracht achter de oprichting van een gemeenschappelijk filiaal voor de transmissienetbeheerders van de vijf landen, dat dienst zal doen als uniek loket voor de aankoop van de grensoverschrijdende transmissiecapaciteiten van de marktpartijen. Deze evolutie zal gunstig zijn voor zowel de bevoorradingszekerheid van de Belgische en de Europese markt als voor het concurrentievermogen.

Vorig jaar bedroeg de betrouwbaarheid van ons net – onze belangrijkste opdracht - 99,999%, wat zich vertaalde in een gemiddeld aantal onderbrekingen per klant van 0,09 (0,13 in 2006). Dit kwaliteitsniveau, waarmee Elia tot de besten van Europa behoort, heeft ook haar weerslag op de economie. In de loop der jaren is het immers essentieel geworden voor elke industriële activiteit of elke nieuwe inplanting in ons land. Dat hoge kwaliteitsniveau is er niet toevallig gekomen, maar is het resultaat van een langetermijnvisie die vorm krijgt door ons investeringsprogramma’s (€ 142,5 miljoen in 2007), ons hoogwaardig onderhouds- en continu opleidingsbeleid, het vakmanschap en de motivatie van ons personeel.

De belangrijkste gebeurtenis in de ontwikkeling van Elia in 2007 was de goedkeuring door de Commissie voor de Regulering van Gas en Elektriciteit van ons tariefvoorstel voor de periode 2008-2011.

Een tweede belangrijke rol van Elia als marktfacilitator bestaat erin om voor haar klanten middelen en producten te ontwikkelen en ter beschikking te stellen waarmee ze efficiënt en probleemloos kunnen deelnemen aan de Belgische en Europese elektriciteitsmarkt. Deze concurrentie, die leidt tot competitieve prijzen, heeft gunstige gevolgen voor alle elektriciteitsverbruikers en dus voor het hele land. Vanuit dit oogpunt was 2007 een kanteljaar voor de groothandelsmarkt voor elektriciteit. Dankzij de beslissende impulsen van Elia is de Belgische beurs – Belpex – en de koppeling van de Belgische, Franse en Nederlandse elektriciteitsmarkten in het derde trimester van 2006 definitief van start gegaan. Het afgelopen jaar was dus het eerste volledige werkingsjaar en de resultaten hebben zelfs onze meest ambitieuze doelstellingen overstegen. Een betere benutting van de transmissiecapaciteit aan onze grenzen, spotprijzen tussen de drie markten die zodanig naar elkaar zijn toegegroeid dat ze gedurende 63% van de tijd slechts één prijs hanteren en een verhoogde concurrentie zijn er de opvallendste vruchten van. Ook andere initiatieven zagen het levenslicht. Onze klanten hebben bijvoorbeeld voortaan de mogelijkheid om aan de FransBelgische grens transmissiecapaciteit te kopen of te verkopen tot twee uur voor de fysieke levering.

Voor het eerst werden de tarieven van Elia goedgekeurd en wel voor een periode van 4 jaar. De consumenten genieten in dezelfde periode ook vaste tarieven die tot de laagste in Europa behoren. Elia kan haar middelen gebruiken in een langetermijnoptiek. Ze kan de middelen samenbrengen die nodig zijn voor de ontwikkeling en vernieuwing van het transmissienet en voor de ontwikkeling van nieuwe producten en diensten, en tegelijk een correcte vergoeding waarborgen voor de aandeelhouders die haar activiteiten financieren. Dankzij deze nieuwe context ten slotte kan onze onderneming ook de haar zo dierbare rol op het vlak van duurzame ontwikkeling blijven vervullen. In 2007 heeft Elia bijgedragen aan het technische en reglementaire kader voor de exploitatie van grote windparken in de Noordzee. We hebben ook verder gewerkt rond de uitwisseling van groenestroomcertificaten en rond acties voor een rationeel energiegebruik. Heel wat andere uitdagingen wachten ons nog, en we zijn vast van plan om ze aan te gaan met hetzelfde innovatie- en aanpassingsvermogen dat ons altijd al heeft gekenmerkt, dat alles verankert in een grondige kennis van en expertise in ons vakgebied. Daniel Dobbeni Voorzitter van het directiecomité


3

Vooruitzichten en uitdagingen

De grootste uitdaging voor de marktwerking tijdens de komende jaren is de uitbreiding van de marktkoppeling tot Duitsland en Luxemburg. Bedoeling is een regionale elektriciteitsmarkt tot stand te brengen die 40% van het Europese elektriciteitsverbruik vertegenwoordigt. Elia neemt al actief deel aan alle werkgroepen van dit ambitieuze project.

4


Naast de oprichting van deze markt moet ook het transmissienet van Centraal-West-Europa worden versterkt. Een bijkomende verhoging van de capaciteit aan de Franse grens is al gepland. Nieuwe interconnecties met Groot-Brittannië en Duitsland worden onderzocht.

De komende jaren zal aanzienlijk moeten worden geïnvesteerd in de vernieuwing van bepaalde netonderdelen.

Tegelijkertijd wil Elia de bestaande marktmechanismen nog soepeler en nog meer realtime maken. 2008 wordt in dit opzicht een belangrijk jaar: de intradaymarkt voor de toekenning van capaciteiten aan de noordgrens, de uitbreiding van de intradayloketten voor de zuidgrens, het intradaynominatiesysteem voor de producenten en de intradaymarkt op Belpex.

Elia plant een aantal belangrijke investeringen die nodig zijn met het oog op de integratie van hernieuwbare energie (waaronder deze afkomstig van zeewindmolens) en de productie van warmtekrachtkoppelingsinstallaties in het net alsook om in te spelen op de groei van de Belgische industrie, de bouw van grote productie-eenheden op de sites van de grootverbruikers en de vestiging van nieuwe producenten op verschillende plaatsen in het land.


5

2007 in een oogopslag

Elia is ook in 2007 een performante onderneming. De bevoorradingszekerheid ligt hoger dan 99,999%. p.

10

In 2007, een jaar met ongewone weersomstandigheden, is het elektriciteitsverbruik lichtjes gedaald. De verbruikspieken daarentegen zijn groter dan in 2006. p.

10

Elia heeft opnieuw zwaar geïnvesteerd in zijn infrastructuur. Bijzondere inspanningen werden geleverd om in te spelen op de behoeften van de afnemers. De investeringen zijn zowel gericht op de vernieuwing van de uitrustingen als op de verhoging van hun capaciteiten. p.

18

Elia heeft een voorstel van een bijzondere regeling voor de zeewindmolenparken uitgewerkt om hun ontwikkeling te ondersteunen. p. Dankzij de indienstneming van dwarsregeltransformatoren op de interconnectielijnen met het buitenland in 2008 kunnen de elektriciteitsstromen beter worden beheerd en georiënteerd. Zij dragen dus bij tot de veiligheid van het net en de optimalisering van de interconnectiecapaciteiten. p.

19

6


14

Er hebben zich geen belangrijke gebeurtenissen na de afsluiting van de balans voorgedaan.

In het begin van het jaar werd een secundaire markt voor de capaciteiten aan de Frans-Belgische grens opgezet. In mei 2007 kwam er ook een intradaymarkt voor de interconnectiecapaciteiten waarop de marktspelers de capaciteiten voor de komende uren kunnen verhandelen. p.

25

De energie-uitwisselingen binnen Europa leiden tot veelvuldige en vaak onverwachte veranderingen van de elektriciteitsstromen op het net. Elia verfijnt zijn beheer om de impact van die veranderingen te beheersen op het vlak van evenwicht en bevoorradingszekerheid. p.

13

In 2007 vertegenwoordigden de transacties op de Belgische elektriciteitsbeurs Belpex gemiddeld 8,5% van het nationale elektriciteitsverbruik. Op de Belgische, de Nederlandse en de Franse markt werden tijdens 62,8% van de tijd identieke prijzen gehanteerd. Na een jaar werking is de trilaterale marktkoppeling een succes dat op Europese schaal wordt erkend. p.

25

Sinds de ondertekening in juni 2007 van het Memorandum of Understanding tussen de vijf landen van Centraal-WestEuropa zetelt Elia in alle werkgroepen die de uitbreiding van de marktkoppeling tussen België, Nederland en Frankrijk tot het Groothertogdom Luxemburg en Duitsland voorbereiden. p.

De transmissietarieven van Elia behoren tot de laagste in Europa. De vierjarige tarieven, die een garantie vormen voor de stabiliteit, treden in werking begin 2008. p.

101

26


7

8


Beheer van het elektrische systeem

Gilbert Bosmans, Regionaal controlecentrum Zuid “Omdat de opgewekte elektrische energie op hetzelfde ogenblik wordt verbruikt, is een van onze taken om in realtime de geïnjecteerde hoeveelheden in evenwicht te brengen met de afgenomen of verbruikte hoeveelheden in ons net. De bevoorradingszekerheid van het land hangt ervan af.”


9


10

Een jaar met een uitstekende bevoorradingszekerheid.

10

De weersomstandigheden waren in 2007 zacht en het elektriciteitsverbruik in de regelzone is lichtjes gedaald.

13

Elia past zijn operationeel beheer aan aan de nieuwe werkingswijzen van de markt en aan de elektriciteitsstromen die daaruit voortvloeien.

13

De mechanismen die een onmiddellijk evenwicht tot stand brengen tussen de productie en het verbruik voldoen aan de behoeften van de Belgische markt.

Beheer van het elektrische systeem De voornaamste doelstelling van Elia bestaat erin de continue bevoorrading van elektriciteit aan de afnemers die zijn aangesloten op het net en aan de distributienetbeheerders te verzekeren. Zoals blijkt uit de indicatoren, presteert Elia op dit vlak uitstekend. In 2007 bleef de bevoorradingszekerheid op een zeer hoog peil, nog hoger dan dat van vorig jaar dat ook al uitmuntend was. • Het gemiddelde aantal onderbrekingen op het Elia-net per afnemer (Average Interruption Frequency) bedroeg 0,09, wat neerkomt op één onderbreking per afnemer om de 11 jaar. • De gemiddelde duur van de onderbrekingen bedroeg 39 minuten en 7 seconden. • Gespreid over alle afnemers, bedroeg de gemiddelde duur van de onderbreking 3 minuten en 32 seconden per afnemer (Average Interruption Time), wat overeenkomt met een gemiddelde bedrijfszekerheid van meer dan 99,999%. België kan ongetwijfeld worden beschouwd

10


als een van de Europese landen met de beste elektriciteitsbevoorradingskwaliteit.

De weersomstandigheden waren in 2007 zacht en het elektriciteitsverbruik in de regelzone is lichtjes gedaald. Verbruik In 2007 is de verbruiksindicator van de regelzone van Elia is met 0,7% gedaald tot 88,8 miljard TWh. Deze indicator geeft een zeer groot deel van het verbruik in de regelzone aan, maar niet het hele verbruik. Door de ontwikkeling van de gedecentraliseerde productie, zoals de windmolenparken en de productie op basis van warmtekrachtkoppeling, die de

geproduceerde energie in de distributienetten injecteert, wordt het verschil tussen het reële verbruik in de regelzone en de verbruiksindicator die wordt geregistreerd op basis van metingen op het Elia-net geleidelijk groter. 2007 was een jaar met bijzondere weersomstandigheden. De tweede helft van de winter van 2006-2007 was heel mild en werd gevolgd door een normale zomer en een zachte herfst. Het elektriciteitsverbruik, in het bijzonder van residentiële klanten, lag bijgevolg lager dan het gemiddelde, aangezien er minder verwarming en airconditioning nodig was. Als de impact van het weer buiten beschouwing wordt gelaten, ziet men op lange termijn een vertraging van de jaarlijkse toename van het elektriciteitsverbruik van 1,5% tot ongeveer 1% per jaar.

14

De operationele veiligheid van de elektriciteitsnetten wordt georganiseerd in een ruime Europese context.

15

Elia levert een grote inspanning voor onderzoek & ontwikkeling.

De verbruiksindicator is gebaseerd op de injecties van elektrische energie in het Elia-net en geeft een benaderend beeld van het elektriciteitsverbruik in de Elia-regelzone. De indicator omvat de nettoproductie van de centrales en de lokaleproductiecentrales die injecteren op een spanning van minstens 30kV en de in- en uitvoerbalans. De energie voor het oppom-

pen van water in de opslagreservoirs van de pompcentrales is niet inbegrepen, omdat deze dient voor tijdelijke opslag, die op een later tijdstip opnieuw in het net wordt geïnjecteerd. De productie-installaties zoals windmolens, kleine waterturbines of kleinere warmtekrachtkoppelinginstallaties, worden alleen meegeteld als een nettoinjectie in het Elia-net

wordt gemeten. In de andere gevallen wordt de injectie van deze installaties in de netten op een spanning lager dan 30kV volledig in deze netten verbruikt. De verbruiksindicator geeft bijgevolg een lagere waarde dan het totale elektriciteitsverbruik in het land.

Verbruikspieken In tegenstelling hiermee worden steeds grotere verbruikspieken genoteerd: met 14 033 MW op 17 december 2007 tussen 18 uur en 18.15 uur ligt het maximum van 2007 duidelijk hoger dan dat van 2 februari 2006 (13 702 MW) en zeker ook hoger dan het maximum van 13 december 2005 (13 303 MW). Hiermee werd een nieuw record gevestigd. Het laagste verbruik (6 462 MW), dat op 5 augustus om 6.15 uur werd gemeten, ligt slechts een fractie lager dan het laagste verbruikspeil in 2006. De verbruikspiek stijgt dus gestaag. De pieken determineren de noodzaak aan nieuwe investeringen in de transmissiecapaciteiten van het Elia-net.

Verbruik per maand GWh/ma 9 000 8 000 7 000 6 000 5 000 4 000 3 000 2 000 1 000 0

Jan

2006

Feb

Maart April

Mei

Juni

Juli

Aug

Sept

Okt

Nov

Dec

2007


11


De daling van de nettoafname en van de verbruiksindicator hebben dezelfde oorzaak, maar de daling van de nettoafname is groter omdat de lokale productie bij de industriële klanten is toegenomen.

Nettoafname van het net De nettoafname van elektrische energie van het Elia-net in België is in 2007 met 1,25% gedaald van 79,6 tot 78,6 TWh. De nettoafname omvat de energievolumes die op het Elia-net worden afgenomen. Een belangrijk deel van de tariefinkomsten van Elia hangt van deze afgenomen volumes af. Bij lokale productie wordt de geproduceerde elektrische energie rechtstreeks verbruikt op de site van de industriële klant. Deze energie wordt dus niet afgenomen van het Elia-net en is dus niet inbegrepen in de nettoafname. Zij wordt wel opgenomen in de verbruiksindicator, wat in ruime mate het verschill tussen de nettoafname en de verbruiksindicator verklaart.

In- en uitvoer

transmissiecapaciteiten op de grenzen die Elia aanbiedt, om zich te bevoorraden in andere Europese landen en zo het tekort aan productiemiddelen in België te compenseren wanneer grote centrales stilliggen of wanneer de groothandelsprijzen in de buurlanden goedkoper zijn.

De fysieke uitwisselingen van elektrische energie met de buurlanden via het Elia-net, bedroegen in 2007 24,7 TWh, een daling van 9,8% in vergelijking met 2006. De netto-invoer bereikte een totaal van 6,6 TWh, dus 33,7% minder dan in 2006. De netto-invoer benadert het niveau van 2005. In het algemeen maken de elektriciteitsleveranciers een steeds beter gebruik van de

In- en uitvoer per maand 1 500

1 000 500

0

-500

-1 000

12

Invoer uit Nederland

Invoer uit Frankrijk

Uitvoer naar Nederland

Uitvoer naar Frankrijk


Nettovolume in- en uitvoer

. De c

v. No

. O kt

pt . Se

g. Au

li Ju

ni Ju

M

ei

il Ap r

aa M

b. Fe

Ja

n.

rt

-1 500

Elia bereidt zich voor op noodsituaties Voor Elia is de bevoorradingszekerheid van alle elektriciteitsverbruikers in België een absolute prioriteit, zoals de uitstekende betrouwbaarheid van het net elk jaar bevestigt. (zie pagina 10). Toch is de voorbereiding op incidenten en ongevallen een wezenlijk deel van het métier van netbeheerder. Een black-out, dit is een volledige onderbreking van de elektriciteitstoevoer, is de meest extreme situatie die men moet voorzien. Bij een black-out moet de netbeheerder er eerst voor zorgen dat de elektriciteitscentrales kunnen herstarten zodat de stroomtoevoer voor alle afnemers geleidelijk kan worden hervat. Deze procedure kan alleen worden uitgevoerd met productie-eenheden die speciaal zijn uitgerust om op eigen kracht te kunnen opstarten. In het vakjargon een ‘black-start’. Eind september heeft Elia de black-startprocedure van de pompcentrale van Coo, eigendom van Electrabel, getest. Deze test, die vier uur duurde, gaf zowel op technisch als op organisatorisch vlak zeer bevredigende resultaten. In november nam Elia, in samenwerking met het Federale Crisiscentrum, ook deel aan een sensibiliseringsdag over black-outs voor de provinciegouverneurs en hun crisiscellen.

Elia past zijn operationeel beheer aan de nieuwe werkingswijzen van de markt aan en aan de elektriciteitsstromen die daaruit voortvloeien. De marktkoppeling tussen België, Nederland en Frankrijk (zie ook pagina 25) en het intradaymechanisme aan de Frans-Belgische grens hebben in ruime mate bijgedragen aan de toename van het uitwisselingsvolume tussen de marktspelers in België en de buurlanden. De grensoverschrijdende uitwisselingsprogramma’s kunnen dus in amper enkele minuten tijd aanzienlijke veranderingen in de elektriciteitsstromen in het net veroorzaken. Het nationale controlecentrum volgt deze veranderingen nauwgezet, om de uitbating van onze netelementen binnen de technische normen van de UCTE (Unie voor de Coördinatie van de Transmissie van Elektriciteit) te houden.

GWh

Verfijnde controle Om deze situatie te beheersen, kan worden aangestipt dat de geleidelijke indienstneming van de dwarsregeltransformatoren op het Elianet een troef is (zie pagina 19). Dankzij deze uitrustingen kunnen de elektrische-energiestromen in transit op het Elia- net beter worden gecontroleerd. Zo kan Elia de veiligheid en de betrouwbaarheid van het Belgische net versterken en tegelijk de voor de markt beschikbare transmissiecapaciteiten maximaliseren.

mogelijk maken het onmiddellijke evenwicht tussen de elektriciteitsinjecties en –afnames van het transmissienet te behouden. Een eerste mechanisme is gericht op de marktpartijen, met name,de evenwichtsverantwoordelijken (ARP of Access Responsible Parties). Deze moeten zo goed mogelijk instaan voor het evenwicht tussen al hun elektrische-energiebronnen en de totale afname door hun klanten.

Efficiënte werking De mechanismen die het onmiddellijke evenwicht verzekeren tussen de productie en het verbruik voldoen aan de behoeften van de Belgische markt. Omdat de elektrische energie op hetzelfde ogenblik wordt verbruikt als ze wordt opgewekt, zorgt Elia voor mechanismen die het

2007

2006

Evolutie

Invoer

8 332

10 636

-22%

Uitvoer

2 322

1 981

17%

Invoer

5 266

5 604

-6%

Uitvoer

5 084

5 018

1%

Invoer

2 084

2 479

-16%

Uitvoer

1 631

1 697

-4%

Frankrijk

Nederland

Luxemburg

Eind 2007 bedroeg hun aantal 60 (tegenover 53 eind 2006). Elke evenwichtsverantwoordelijke moet, de dag voordien, aan Elia alle transacties meedelen die hij, per kwartuur, op elk punt van het net zal uitvoeren, ongeacht of het gaat om injecties of afnames van elektriciteit, uitwisselingen tussen evenwichtsverantwoordelijken of in- en uitvoer van elektriciteit.

Extra steun Om het hoofd te kunnen bieden aan onverwachte schommelingen in hun injecties of afnames, kunnen de evenwichtsverantwoordelijken ook transacties aanvragen die dezelfde dag nog worden uitgevoerd (“intraday”). In 2007 werden zo 500 operaties uitgevoerd voor een totaal volume van 296,2 GWh, dankzij uitwisselingen tussen evenwichtsverantwoordelijken met behulp van een informaticasysteem dat Elia hen ter beschikking stelt. Sinds mei 2007 kunnen de evenwichtsverantwoordelijken ook een beroep doen op een intradaymechanisme voor de toekenning van interconnectiecapaciteiten aan de grens tussen Frankrijk en België zodat ze hun in- of uitvoer van elektriciteit in de loop van de dag kunnen veranderen (zie pagina 25).


13


Indien de evenwichtsverantwoordelijken er niet in slagen om met eigen middelen een onevenwicht tussen hun injecties en afnames op te lossen, stelt Elia een tweede mechanisme ter beschikking, namelijk het evenwichtsmechanisme (“balancing”) dat middelen gebruikt die bij producenten en grote industriële klanten worden aangekocht. In 2007 werd, net als de voorgaande jaren, een Europese aanbesteding gelanceerd voor producenten om te beschikken over reservecapaciteiten voor elektriciteitsproductie. Wanneer de elektriciteitsinjecties van een of meer evenwichtsverantwoordelijken in onevenwicht is met dat van de klanten, kan Elia een beroep doen op extra elektriciteitsproductie, om opnieuw in alle veiligheid het evenwicht te herstellen tegen de laagst mogelijke kosten. Daarnaast sloot Elia contracten af met een aantal grote industriële bedrijven die veel elektriciteit verbruiken. Deze contracten bepalen het tijdstip en de modaliteiten waaronder de elektriciteitslevering aan deze industriële grootverbruikers kan worden verminderd of onderbroken, zodat ze op vraag van Elia hun verbruik verminderen en zo het verschil tussen elektriciteitsproductie en elektriciteitsverbruik op het net kleiner maken. Elia sloot ook noodhulpcontracten met de transmissienetbeheerders van de buurlanden om over bijkomende elektriciteitsproductiemiddelen te kunnen beschikken.

aanmoedigingstarief dat is vastgesteld sinds januari 2006. Dit tarief, dat op objectieve criteria is gebaseerd, dient om elke evenwichtsverantwoordelijke ertoe aan te moedigen het onevenwicht tussen zijn injecties en de afname van zijn klanten van het net te beperken. Op deze wijze kan Elia de gecontracteerde productiereserves beperken, en dit in het voordeel van alle verbruikers in België.

Beperkte volumes De door Elia geactiveerde volumes energie voor het evenwichtsbeheer bedroegen 54,8 GWh in 2007 tegenover 49,3 GWh in het vorige jaar. Hierbij dient onderstreept dat de door Elia geactiveerde middelen ruimschoots minder dan één tiende van een procent van het verbruik vertegenwoordigen, wat de maturiteit aantoont van de mechanismen voor het evenwichtsbeheer.

Tariefformule Voor evenwichtsverantwoordelijken van productie-eenheden die hernieuwbare energiebronnen gebruiken, zoals wind, is het soms bijzonder moeilijk om al een dag op voorhand de hoeveelheden elektriciteit die elk kwartuur van de volgende dag in het net worden geïnjecteerd voldoende precies te voorspellen. De tarifering moet dus rekening houden met deze bijzonderheden om de ontwikkeling van de elektriciteitsproductie uit hernieuwbare bronnen aan te moedigen.

Aanmoedigingstarief Wanneer Elia een evenwichtsdienst levert, worden de kosten van deze interventies aan elke evenwichtsverantwoordelijke die er een beroep op doet, doorberekend tegen een

14


Zeewindmolenparken In 2008 zal Elia een aangepast systeem voorstellen voor de berekening van de onevenwichtsvolumes voor de windmolenparken in

de Noordzee, waarvan het eerste in aanbouw is. In dat systeem zal de tarifering van de onevenwichtsvolumes die voor deze installaties worden geactiveerd soepeler zijn. Ze moeten geleidelijk aan worden betaald en pas als er significante verschillen zijn ten opzichte van de productieverwachtingen die dag voorheen aan Elia zijn overgemaakt.

De operationele veiligheid van de elektriciteitsnetten wordt georganiseerd in een ruime Europese context. Naast de uitbreiding van de marktkoppeling omvat de intentieverklaring van juni 2007 tussen Duitsland, België, Frankrijk, het Groothertogdom Luxemburg en Nederland (de landen van de Centraal-West-Europese zone) een belangrijk luik over de bevoorradingszekerheid in de hele regio (zie pagina 26). Er zijn vier grote studieassen: • een beter systeem om op lange termijn het transmissienet en het elektrische systeem af te stemmen op de vraagevolutie; • de goedkeuring van een classificatiesysteem voor incidenten die een impact hebben op de bevoorradingszekerheid; • een communicatieplatform voor noodsituaties; • de uitwerking van een transmissiecapaciteitsontwikkelingsplan voor de hele regio. Een 35 medewerkers van Elia participeren nagenoeg dagelijks aan dit project, waarbij acht transmissienetbeheerders en vier energiebeurzen zijn betrokken, en met als belangrijkste doel een diepere integratie en efficiëntie van de elektriciteitsmarkten in de vijf landen.

European Wind Integration Study Een van de grote vraagstukken op dit ogenblik in Europa is de integratie van de gedecentraliseerde productie, met name op hernieuwbare energie en door middel van warmtekrachtkoppeling (gelijktijdige productie van warmte en elektriciteit) in de netten en elektrische systemen van de lidstaten. Elia is zich ervan bewust dat deze aangelegenheid belangrijk is om duurzame ontwikkeling te realiseren. Daarom neemt Elia actief deel aan verschillende initiatieven, bijvoorbeeld als leider van het consortium voor het project European Wind Integration Study (EWIS), gefinancierd door de Europese Commissie. EWIS heeft als doel concrete oplossingen voor te stellen voor de grootschalige integratie van windenergie in de Europese netten op zeer hoge spanning. De onderzoeksgroep bestudeert welke maatregelen er op technisch, reglementair en politiek vlak kunnen worden genomen om de ontwikkeling van windenergie te bevorderen en tegelijk een grote bevoorradingszekerheid voor Europa te waarborgen. Dit project wordt gevoerd in samenwerking met de belangrijkste partijen in dit domein, waaronder de Europese Windenergieassociatie EWEA.

Elia levert een grote inspanning voor onderzoek & ontwikkeling. Naast de participatie aan European Wind Integration Study, volgt Elia ook op de voet de werkzaamheden in het kader van het geïntegreerde Europese project EU-DEEP, dat zich tot doel stelt te onderzoeken welke technische, economische en regelgevende middelen het meest in aanmerking komen om de ontwikkeling van de gedecentraliseerde productie in de huidige netten transmissie- en distributienetten te bevorderen. Ze neemt ook deel aan de opvolging van Belgisch universitair onderzoek naar de veiligheid van de transmissienetten in het kader van het groeiende aandeel van gedecentraliseerde productie in de distributienetten. Elia neemt voorts deel aan de studie UPS/IPS die de mogelijkheden onderzoekt van een interconnectie tussen het Europese net met het net van het Gemenebest van Onafhankelijke Staten (GOS). Elia is ook actief betrokken in het Europese onderzoeksproject Reliance, dat een gemeenschappelijk onderzoeks- en ontwikkelingsprogramma voor alle Europese transmissienetbeheerders promoot. Meer algemeen participeert Elia actief in het technologische platform Smartgrids dat tot doel heeft de noden in onderzoek en ontwikkeling van de transmissie- en de distributienetten te bepalen in de context van het 7de Kaderprogramma onderzoek & ontwikkeling van de Europese Unie.


15

Jos Stas, teamleider High Voltage Service Center Schaarbeek Noord “We staan in voor het onderhoud van de hoogspanningsinstallaties: lijnen, kabels, transformatoren. Dit zijn belangrijke schakels in de bevoorradingszekerheid en de goede werking van de elektriciteitsmarkt.”

16


Infrastructuurbeheer


17


18

Er wordt aanzienlijk geïnvesteerd om de grensoverschrijdende stromen beter te beheersen.

19

Het net wordt geleidelijk aangepast om beter in te spelen op de evolutie van de elektriciteitsbehoeften van de distributie en de industriële afnemers en om nieuwe productieinstallaties te kunnen aansluiten.

20

De planningen en procedures worden geperfectioneerd voor een hogere productiviteit.

21

De vernieuwing ten gepaste tijde van de uitrustingen van het nationale transmissienet is een belangrijke investeringsbron.

Infrastructuurbeheer Eind 2007 omvatte het hoogspanningsnet dat door Elia wordt beheerd 8406 kilometer hoogspanningsverbindingen, zowel boven- als ondergronds, en meer dan 20 000 hoogspanningsmasten. Opdat Elia zijn taak zo goed mogelijk kan uitvoeren, moet het net perfect onderhouden, vernieuwd en uitgebreid worden om op ieder ogenblik te kunnen beantwoorden aan de behoeften van de elektriciteitsmarkt. Het investeringsplan 2005-2009 van Elia stelt een bedrag van 800 miljoen euro voorop, waarvan in 2007 142,5 miljoen werd gebruikt.

Er wordt aanzienlijk geïnvesteerd om de grensoverschrijdende stromen beter te beheersen. In 2007 werd het investeringsplan voort uitgevoerd. Een aantal interconnectielijnen met de buurlanden werden uitgerust met dwarsregeltransformatoren. Dankzij deze uitrustingen kunnen de elektrische energiestromen op het net beter worden gecontroleerd. Hun impact op het net kan worden vergeleken met een klep die het debiet regelt in een water- of

18


Elektrische verbindingen Spanning (kV) 380 220 150 70 36 30 Totaal

ondergronds

bovengronds

Totaal

(km)

(km) 891 297 2 014 2 405 8 26 5 641

(km) 891 297 2 424 2 697 1 930 167 8 406

410 292 1 922 141 2 765

Bovengrondse verbindingen: geografische lengtes Ondergrondse verbindingen: elektrische lengtes Sommige verschillen tussen 2006 en 2007 zijn het gevolg van een verbetering van de nauwkeurigheid van de geografische gegevensbank.

Reusachtige transformatoren aan de grenzen Dwarsregeltransformatoren (of Phase Shift Transformer) zijn belangrijke uitrustingen in het Belgische transmissienet. Zij laten toe om de elektrischeenergiestromen te reguleren en dus het gebruik van het net te optimaliseren. Deze transformatoren vergen ook aanzienlijke investeringen op financieel vlak. Het hele investeringsprogramma voor de vier dwarsregeltransformatoren, bedroeg eind 2007 55 miljoen euro. Deze transformatoren zijn ook reusachtig. De transformatoren in België behoren tot de grootste ter wereld en bestaan uit twee aparte driefasige transformatoren die op de site zijn aangesloten als één geheel. Eén dwarsregeltransformator weegt 430 to en kan worden beschouwd als een balk van 18,5 meter lang, 6 meter breed en 6 meter hoog. Het totale volume olie voor één dwarsregeltransformator bedraagt ongeveer 350 000 liter of negen grote tankvrachtwagens.

gasleiding. Met deze dwarsregeltransformatoren te regelen kan Elia de verdeling van de elektriciteitsstromen in de mazen van zijn net sturen, en zo in alle veiligheid het gebruik van de transmissiecapaciteit aan de grenzen met de buurlanden optimaliseren.

Dwarsregeltransformatoren De eerste dwarsregeltransformator (220/150kV) werd eind januari 2007 in dienst genomen in Monceau. Hij bevindt zich aan het einde van de interconnectielijn vanuit Chooz (Frankrijk), die in 2006 over haar hele lengte op 220kV werd gebracht. De verdere uitvoering van het programma heeft betrekking op de interconnectielijnen met Nederland. De twee dwarsregeltransformatoren (380kV) van de hoogspanningspost Van Eyck, in de buurt van de Duitse en Nederlandse grens, en de dwarsregeltransformator (380kV) in Zandvliet, in het noorden van de haven van Antwerpen, zullen in 2008 in bedrijf worden genomen.

Interconnectieprojecten Het project om een nieuw draadstel te plaatsen op de lijn Aubange (België)-Moulaine (Frankrijk) en het bestaande draadstel te vervangen, wordt voortgezet. Het wordt vermoedelijk voor eind 2010 uitgevoerd en verhoogt de interconnectiecapaciteit tussen de beide landen met 10 tot 15%, afhankelijk van het seizoen. Er worden nog verschillende andere onderzoeken gevoerd voor de uitbreiding of de aanleg van interconnecties. Er worden met name studies gevoerd over een interconnectie op gelijkstroom tussen België en Groot-Brittannië

en over een rechtstreekse verbinding tussen België en Duitsland.

Het net wordt geleidelijk aangepast om beter in te spelen op de evolutie van de elektriciteitsbehoeften van de distributie en de industriële afnemers en om nieuwe productieinstallaties te kunnen aansluiten. Een transmissienet voor elektriciteit moet evolueren in de tijd. Het moet voortdurend worden aangepast aan de realiteit van de elektriciteitsproductie en het elektriciteitsverbruik. Ook 2007 ontsnapte niet aan die regel.

Bevoorrading van de distributie Een aantal projecten die in 2007 werden gerealiseerd, dienen om de bevoorrading van de distributie te versterken. In Gouy (Henegouwen) werd een nieuwe transformator 150kV/10kV geïnstalleerd om het hoogspanningsstation te versterken en het hoofd te kunnen bieden aan de toename van het lokale verbruik. In een aantal gevallen vernieuwde Elia de transformatoren naar de distributienetten en maakte ze van de gelegenheid gebruik om ook de capaciteit op te voeren. In Woluwe bijvoorbeeld werden drie transformatoren 36/11kV vervangen door twee transformatoren 150/11kV om het beschikbare vermogen op te voeren en het verlies als gevolg van de transformatie van hoog- naar middenspanning tot een minimum te beperken. Tegelijk werd het 150kV-station vervangen door een compact, met gas geïsoleerd station. Dat neemt minder plaats in, vergt minder on-

derhoud en is dus zuiniger. Hetzelfde principe werd voor een versterking van de bevoorrading van West-Vlaanderen toegepast op het station Slijkens, waar een nieuwe transformator 150/11kV in gebruik werd genomen om de bevoorradingscapaciteit van het distributienet te versterken. In Romsée (regio Luik) werd om dezelfde reden een tweede transformator 220/15kV in dienst genomen. In Basse Wavre werden twee transformatoren 36/11kV van 16 MVA vervangen door transformatoren 36/11kV van 25 MVA. Zo wordt tegemoet gekomen aan de verhoging van de lokale belasting als gevolg van de toename van de activiteiten op het industrieterrein van Wavre Nord. In Mol werd een derde transformator 150/15kV in dienst genomen. Hetzelfde geldt voor de nieuwe ondergrondse 150kV-verbinding tussen Monceau en Thyle-Château. Deze kabel van 23,5 kilometer werd geïnstalleerd in een moeilijk terrein (rotsen, hellingen, oversteek van de Samber). Tijdens deze werken werden de geleiders van de 150kV-verbinding tussen Trivières en Ville-sur-Haine vervangen en de masten van deze verbinding versterkt.

Bevoorrading van industriële verbruikers In 2007 werd een kabelveld 150kV geïnstalleerd om de fabriek voor roestvrij staal Carinox (Charleroi) met een noodbevoorrading uit te rusten. Andere grote werken werden uitgevoerd voor Fluxys in Zelzate (bevoorrading van een decompressiestation voor aardgas) en Owens Corning in Battice (bevoorrading op 150kV).


19


Aansluiting van producenten In 2007 werden heel wat projecten voor de aansluiting van nieuwe elektriciteitsproductieeenheden bestudeerd. Voor zijn klanten-producenten maakte Elia oriëntatiestudies (uitvoerbaarheid, kosten, enz.) over de aansluiting van elke geplande elektrische centrale op het transmissienet. Deze technische en economische studies maken deel uit van de haalbaarheidsstudies van deze investeringen.

Condensatorbatterijen De investeringen in condensatorbatterijen worden voortgezet om de spanning te kunnen regelen op strategische plaatsen van het net. Deze condensatorbatterijen zijn verspreid over het grondgebied en geïnstalleerd in de transformatiestations. Zij maken een spanningsregeling mogelijk zonder productieeenheden in bepaalde regio’s van het land. De investeringsplannen voorzagen in de installatie van een twaalftal batterijen. In 2006 werden zes daarvan in dienst genomen. De andere, waarvan de installatie hoofdzakelijk werd gerealiseerd in 2007, zullen in gebruik worden genomen in 2008.

Nieuwe technologie voor de vervanging van een van de oudste lijnen De verbinding Beerse-Turnhout-Mol, tussen Antwerpen en de vroegere steenkoolmijnen in Limburg, was een van de oudste van het land. In 2006 werd het deel Beerse-Turnhout vernieuwd. In 2007 was het de beurt aan het tweede stuk. Alle masten werden vervangen door cilindervormige masten en er werden nieuwe geleiders geïnstalleerd die, bij ongewij-

20


zigde spanning, de capaciteit verhogen. Deze vervanging is een voorbeeld van de werken die in de toekomst zullen worden aangevat: ze worden niet alleen uitgevoerd om te vernieuwen, maar zijn ook een mooie gelegenheid om het net voor een gunstige prijs te versterken en te optimaliseren.

Projecten De komende jaren zal Elia een aantal belangrijke investeringen uitvoeren die nodig zijn om de ontwikkeling van de elektriciteitsproductie uit hernieuwbare bronnen te ondersteunen en in te spelen op de industriële groei, de bouw van grote productie-eenheden op de sites van de zware industrie en de vestiging van nieuwe producenten op verschillende plaatsen in het land. In Wallonië zijn extra investeringen in het hoogspanningsnet nodig voor de aansluiting van nieuwe productie-eenheden en industriële projecten. In het Brusselse Hoofdstedelijke Gewest heeft de aanhoudende stijging van het verbruik tot gevolg dat moet worden voortgewerkt aan de installatie van het net van ondergrondse kabels van 150kV tussen de stations. In Vlaanderen gaat de aandacht naar de versterking van de bevoorradingszekerheid van de havens van Antwerpen, Gent en Zeebrugge. Om het hoofd te kunnen bieden aan het toenemende elektriciteitsverbruik en de inplanting van nieuwe elektriciteitsproductie-eenheden te vergemakkelijken, moet worden geïnvesteerd in zowel het bestaande net op 380kV als in de aanleg van nieuwe verbindingen. Een 380kV-verbinding tussen het bestaande 380kV-net en Zeebrugge is met

name zeer belangrijk voor de ontwikkeling van windenergie in de Noordzee en voor de economie van de regio. Deze nieuwe verbinding is nodig om de bevoorradingszekerheid van de haven- en gasinstallaties te waarborgen, maar ook om in de toekomst de elektriciteit die wordt geproduceerd door de toekomstige zeewindmolenparken te vervoeren naar de verbruiksplaatsen. Volgens de Belgische regering zal de windenergiecapaciteit die in zee zal worden geïnstalleerd, op termijn 2000 MW bereiken. Al in 2007 heeft Elia de verbintenis aangegaan om 25 miljoen euro bij te dragen tot de financiering van de onderzeese kabel die het toekomstige windmolenpark van C-Power (60 windmolens van 5 MW op 30 kilometer van de kust) zal verbinden met het hoogspanningsnet. Elia onderzoekt ook, samen met de concessiehouders van de toekomstige zeewindmolenparken, de bouw van een hoogspanningsnet in zee dat ze onderling zou verbinden en minder zou kosten.

De planningen en procedures worden geperfectioneerd voor een hogere productiviteit. De bevoorradingszekerheid van de verbruikers is rechtstreeks verbonden met de toestand en de robuustheid van het transmissienet en met de knowhow van de mensen die dit net beheren. De componenten van het huidige net zijn het resultaat van de geleidelijke investeringen gedurende verschillende decennia. Het net bestaat dan ook uit een brede waaier van technologieën, die elk een specifiek onderhouds- en vervangingsbeleid vergen. Deze zijn uitgedacht en worden toegepast door de per-

Engineering Elia’s engineeringfiliaal Bel Engineering is verantwoordelijk voor de verwezenlijking van de investeringsprojecten, van de studie tot en met de uitvoering ervan. Deze verantwoordelijkheid betreft het ontwerp, de standaardisering en de specificatie van de uitrustingen om de beste kwaliteit tegen de beste prijs te krijgen, de grondige voorbereiding en nauwkeurige opvolging van de vergunningsaanvragen, de realisatie van versterkingen en uitbreidingen van de hoogspanningsinfrastructuur en de controle bij de oplevering. Een aanzienlijk deel van de uitvoerende activiteiten wordt uitbesteed om de flexibiliteit te verhogen. Om de kwaliteit van het uitbestede werk te waarborgen, worden de leveranciers betrokken bij de opleidingsprogramma’s.

soneelsleden van Elia. De robuustheid van het net ten aanzien van incidenten blijkt uit de zeer hoge prestatieniveaus op het vlak van bevoorradingszekerheid, (zie pagina 10) en is dan ook bepalend voor de bevoorradingszekerheid. In de onderhouds- en vervangingsactiviteit wordt een aanzienlijk deel van het personeel van Elia ingezet. De operationele beheersteams tellen ongeveer 600 mensen, van wie 440 rechtstreeks op het terrein werken en 160 ondersteuning verlenen. Voor de boven- en ondergrondse verbindingen en masten komen er bij het systematische preventieve onderhoud verschillende vormen van inspectie kijken, zoals de visuele inspectie of de inspectie met een infraroodcamera. Alle de 20 000 masten van het net worden verschillende keren per jaar geïnspecteerd. Op basis daarvan worden de preventieve onderhoudsinterventies uitgevoerd wanneer nodig. Dankzij deze aanpak blijft het aantal curatieve interventies beperkt en wordt bijgedragen tot een zuiniger beheer en een grotere bedrijfszekerheid. Met betrekking tot de hoogspanningsstations voert het personeel van Elia het systematische preventieve onderhoud uit van meer dan 10 000 subgehelen van de infrastructuur, verspreid over het hele land (6000 hebben rechtstreeks betrekking op de hoogspanningsuitrustingen, de controlesystemen en de elektronica). Elke specifieke uitrusting wordt op geregelde tijdstippen geïnspecteerd en onderhouden. In 2007 werden bijna 2500 onderhoudsinterventies uitgevoerd door de teams op het terrein.

Voorbereidend werk

Elia moet de geleidelijke vernieuwing van zijn

Op het gebied van onderhoudswerken streeft Elia naar productiviteit en efficiëntie door onder meer een sterkere standaardisering en harmonisering van de werkprocedures. Een systematische opleiding van het onderhoudspersoneel in de nieuwe technologieën vindt plaats in het opleidingscentrum op de site Schaarbeek, waarvan de oprichting in 2007 werd voltooid. Met een strakke programmering van de interventies op het terrein waarborgen de Eliateams zowel de veiligheid van de personen als de bevoorradingskwaliteit van de verbruikers.

uitrusting kunnen plannen over zeer lange periodes. Hiertoe werden in 2007 een methodologie en een informaticasysteem ontwikkeld waarmee de optimale vernieuwingsstrategie, de prioriteiten en de investeringsplanning kunnen worden bepaald op basis van een risicoanalyse. Deze aanpak is het resultaat van een samenwerking met de Université Libre de Bruxelles en een gespecialiseerde consultant.

Beter beheer In 2007 legde Elia zich toe op de harmonisering van de databanken en de eenvormigheid van de uitrustingen van de netinfrastructuur. Om de ervaring op het terrein goed te benutten, wordt systematisch een analyse gemaakt van de incidenten op het net, zelfs als in de meeste gevallen de bevoorrading van de afnemers niet werd onderbroken. In 2007 werd een specifieke analyse gemaakt van 522 incidenten.

De vernieuwing ten gepaste tijde van de uitrustingen van het nationale transmissienet is een belangrijke investeringsbron. In 2007 investeerde de transmissienetbeheerder 44 miljoen euro in de vernieuwing van oude uitrustingen.


21

Jeroen Maes, Account Manager “Elia treedt op als marktfacilitator. Dat betekent dat wij diensten en mechanismen voorzien die alle marktspelers gelijke toegang verlenen tot onze infrastructuren en tot de elektriciteitsmarkt.”

22


Facilitering van de vrijgemaakte markt


23


24

Het intradaytoewijzingsmechanisme op de interconnectie tussen Frankrijk en België, is operationeel sinds mei 2007.

25

De marktkoppeling tussen Frankrijk, België en Nederland is een succes tot grote tevredenheid van de klanten.

26

De uitbreiding van de marktkoppeling tot Duitsland en het Groothertogdom Luxemburg is een prioriteit voor Elia, dat ook actief deelneemt aan de voorbereidingen.

27

Als marktfacilitator zet Elia zijn taak van tussenpersoon voor de aanen verkoop van groenestroomcertificaten voort.

Facilitering van de vrijgemaakte markt Sinds Elia is aangeduid als transmissienetbeheerder, ziet het bedrijf erop toe dat alle spelers op de vrijgemaakte elektriciteitsmarkt gelijk behandeld worden. Elia hanteert voor zijn diensten transparante tarieven die worden gecontroleerd door de regulator, zowel voor de aansluiting en de toegang tot het net als voor het gebruik ervan, het beheer van het evenwicht, de bijkomende diensten of de toewijzing van capaciteiten aan de grenzen.

Het intradaytoewijzingsmechanisme op de interconnectielijn tussen Frankrijk en België, is operationeel sinds mei 2007. De verhoging van de grensoverschrijdende capaciteiten en de invoering van een mechanisme voor de gelijke verdeling ervan liggen aan de basis van de oprichting van de Belgische beurs Belpex en de marktkoppeling tussen Frankrijk, België en Nederland. Het via Belpex uitgewisselde volume maakt het voor de marktspelers mogelijk hun aanen verkoopverbintenissen te optimaliseren en

24


van ruimere in- en uitvoermogelijkheden voor elektriciteit gebruik te maken. Om te evolueren naar zo veel mogelijk realtimetransacties ontwikkelt Elia twee middelen: een secundaire markt voor transmissiecapaciteit en een intradaytoewijzing van de capaciteiten op de interconnectie tussen Frankrijk en België.

Gecoördineerde veilingen Sinds januari 2006 hanteren Elia en RTE (de Franse transmissienetbeheerder) samen een systeem waarbij de capaciteiten worden toegewezen via een veiling. Een gelijkaardig systeem wordt al sinds 2001 toegepast aan de

grens met Nederland. Deze veilingen hadden plaats op jaar-, maanden dagbasis volgens een verdeelsleutel die beantwoordt aan de behoeften van de marktspelers (in 2007 werden hiertoe twee raadplegingen georganiseerd). Op 21 november 2006 werd een marktkoppeling ingevoerd tussen Frankrijk, België en Nederland. Vanaf dat ogenblik werd de toewijzing van de dagcapaciteit voor grensoverschrijdende transmissie geïntegreerd in de beurstransacties van de drie landen en wordt ze dus niet meer toegewezen via een dagelijkse veiling.

De marktkoppeling van Belpex, APX en Powernext De marktkoppeling van Belpex, de Nederlandse energiebeurs APX en de Franse energiebeurs Powernext optimaliseert de benutting van de dagcapaciteit aan de grens met Frankrijk en Nederland, draagt bij aan de liquiditeit op de drie beurzen en vermindert er ook de prijsvolatiliteit. De koppeling bundelt de aankooporders met de hoogste prijs en de verkooporders met de laagste prijs op de drie beurzen, los van het land waarin ze werden ingebracht, maar rekening houdend met de beschikbare dagcapaciteit op de interconnecties. Dit heeft tot gevolg dat het goedkoopste aanbod aan de vraag tegemoet komt, onafhankelijk van het land waaruit dit aanbod komt. De mate waarin de vraag in een land kan worden bevredigd met een aanbod uit een ander land hangt af van de beschikbare dagcapaciteit aan de interconnecties. Als die volstaat, is de prijs op Belpex, APX en Powernext gelijk. Indien de capaciteit niet volstaat, blijven de prijsverschillen beperkt door de verzadiging van de capaciteiten.

Secundaire markt

Marktpartijen

In januari 2007 werden de mogelijkheden die de marktpartijen worden geboden aan de zuidgrens uitgebreid met een secundaire markt voor de transmissiecapaciteiten op de grens tussen Frankrijk en België. Een marktspeler die capaciteiten heeft verworven op jaar- of maandbasis kan die nu uiterlijk twee of drie dagen vóór de vervaldag verkopen op basis van een veiling, of via een rechtstreekse transactie met een koper. In mei 2007 verbeterden Elia en zijn Franse collega RTE dit mechanisme door de overblijvende transmissiecapaciteit “intraday” toe te wijzen. Hierdoor kunnen de marktspelers in- of uitvoercapaciteiten kopen of verkopen in de loop van de dag. Zo kunnen ze het hoofd bieden aan onverwachte omstandigheden (bijvoorbeeld een panne) of op het laatste ogenblik nog een opportuniteit benutten.

Eind 2007 waren in totaal 24 marktpartijen – producenten, leveranciers, traders, banken – geregistreerd en actief op Belpex, tegenover slechts 13 bij de start. Hun aantal zal wellicht nog verder toenemen. Belpex biedt de industriële grootverbruikers, de kleine producenten of andere specifieke marktspelers die niet altijd over de gespecialiseerde middelen en systemen beschikken, de kans rechtstreeks actief te zijn op de beurs. Ze kunnen hiertoe een beroep doen op een beursspeler die voor hen optreedt als tussenpersoon (“broker”). Eind 2007 hadden drie marktspelers aangevraagd om door Belpex te worden erkend als tussenpersoon.

Realtime Elia’s mechanismen voor de toewijzing van de transmissiecapaciteiten werken nagenoeg in realtime. Oorspronkelijk werd de intradaytoewijzing gerealiseerd op basis van zes loketten, m.a.w. om de vier uur. In februari 2008 werd dit aantal opgevoerd tot 12. In 2007 hebben sinds de invoering van deze nieuwe faciliteit 303 grensoverschrijdende intradayuitwisselingen plaatsgehad voor een volume van 70,9 ingevoerde GWh en 90,7 GWh die vanuit België naar Frankrijk werden uitgevoerd, waarvan de grootste tot 700 MW bedroegen. Het volume van de intradaytransacties is echter geen doel op zich. Dit mechanisme biedt de marktpartijen de mogelijkheid onevenwichten tussen het verwachte verbruik van hun afnemers en de realiteit tot een minimum te beperken.

Het controlecentrum baat de intradayloketten ‘s nachts uit.

De marktkoppeling tussen Frankrijk, België en Nederland is een succes tot grote tevredenheid van de klanten. De Belgische elektriciteitsbeurs Belpex werd opgericht op 21 november 2006. De jaren daarvoor vervulde Elia alle voorwaarden om deze beurs op te richten, samen met de buitenlandse netbeheerders TenneT (Nederland) en RTE (Frankrijk) en de energiebeurzen APX en Powernext. Die voorwaarden waren de invoering van mechanismen voor de toewijzing van capaciteiten aan de grenzen en de marktkoppeling met Frankrijk en Nederland. Dankzij deze mechanismen kon een platform worden opgericht voor de verhandeling van elektriciteit die de volgende dag moet worden geleverd. Dit platform waarborgt een optimaal evenwicht tussen vraag en aanbod op de drie markten, ongeacht het land van herkomst van dit aanbod en rekening houdend met de beschikbare dagcapaciteit aan de grenzen. Voor Belpex, waarin Elia een belang heeft van 60%, was 2007 dus het eerste en zeer belangrijk boekjaar.

Grote volumes In 2007 bedroeg het gemiddelde dagvolume op Belpex 20 788 MW, dat is meer dan 50% meer dan in de eerste drie maanden. Dit dagvolume vertegenwoordigt 8,5% van het nationale verbruik en vormt dus een aanzienlijk deel van de Belgische markt. Het recordvolume dateert van 21 december met 53 306,6 MWh, wat die dag gelijk was aan 21,3% van het gemiddelde verbruik in het Elia-net.


25


Convergerende prijzen De gemiddelde prijs bedroeg 41,85 euro per MWh. Dat ligt tussen de Franse en Nederlandse gemiddelden, die respectievelijk 40,94 en 41,91 euro bedroegen. Op de drie beurzen waren de prijzen gedurende 63% van de tijd gelijk (tegenover 52% in de eerste drie maanden). De Belgische en Franse prijzen waren gelijk gedurende 89% van de tijd, terwijl de Belgische en de Nederlandse beurs gedurende 72% van de tijd convergeerden.

Efficiënte marktkoppeling De marktkoppeling leidt tot meer liquiditeit op de drie gekoppelde markten. De congesties die af en toe werden vastgesteld aan de grenzen vertegenwoordigden slechts 1,6% van de 8760 uur in het jaar. Zonder de marktkoppeling zouden de prijsverschillen tussen de drie markten veel groter zijn geweest. De marktkoppeling genereerde iedere dag een gemiddeld uitvoervolume van 2 438 MWh en een gemiddeld invoervolume van 2 896 MWh.

Vooruitzichten Tot nu toe werkte Belpex uitsluitend op basis van een day-aheadmarkt. Dat betekent dat de marktspelers iedere dag vóór 11 uur hun aanen verkooporders indienen voor elk uur van de volgende dag. In de loop van 2008 zal een intradaymarkt worden gevoerd om het tijdstip van de uitvoering korter te benaderen.

26


De marktpartijen beschikken dan over meer arbitragemogelijkheden. De intradaytoewijzingen van transmissiecapaciteiten aan de grens, die Elia in 2007 invoerde, bevorderen uiteraard de grensoverschrijdende uitwisselingen door ze dichter bij het tijdstip van de uitvoering te brengen en de risico’s op onevenwichten tussen injecties en afnames voor de evenwichtsverantwoordelijken.

De uitbreiding van de marktkoppeling tot Duitsland en het Groothertogdom Luxemburg is een prioriteit voor Elia, dat ook actief deelneemt aan de voorbereidingen. De koppeling tussen de Franse, Belgische en Nederlandse markt is een referentie geworden voor de creatie van regionale elektriciteitsmarkten in Europa. In 2006 bepaalden de Europese Commissie en de nationale regulatoren 8 geografische zones in Europa die, door hun aard en ligging, op termijn regionale markten zullen vormen voor de elektriciteitshandel. Dit betekent een belangrijke stap naar een heuse geïntegreerde Europese markt. Een van deze zones, “Central West Europe (CWE)” genaamd, verenigt België, Duitsland, Frankrijk, het Groothertogdom Luxemburg en Nederland. Deze zone vertegenwoordigt 40% van het Europese elektriciteitsverbruik en 170 miljoen inwoners.

Pentalateraal memorandum Op 6 juni 2007 ondertekenden de ministers van Energie, de regulatoren, de transmissienetbeheerders, de energiebeurzen en de vertegenwoordigers van de marktpartijen van België, Duitsland, Frankrijk, Luxemburg en Nederland, in Luxemburg een intentieverklaring (Memorandum Of Understanding) over de integratie van de elektriciteitsmarkten van deze vijf landen. Deze intentieverklaring steunt op het succes van de trilaterale marktkoppeling en beoogt de uitbreiding ervan tot twee andere landen: Duitsland en Luxemburg. Elia, die de initiatiefnemer was en een van de centrale assen voor de trilaterale marktkoppeling, neemt actief deel aan de verschillende werkgroepen die zich tot doel stellen de Centraal-West-Europese markt op te starten. Hiermee staat Elia voor een grote uitdaging, aangezien de technische en juridische obstakels talrijk zijn: harmonisering van de veilingsystemen op lange termijn, type marktkoppeling, organisatie van de intradaymarkt, gemeenschappelijke berekening van de capaciteiten, transparantie inzake productie- en transmissiegegevens, enz. In ongeveer zes maanden tijd werden meer dan 150 vergaderingen gehouden in aanwezigheid van de reguleringscommissies en energieoverheden van de vijf landen.

Transparantie voor de markt Om goed te functioneren, moet een markt volledig transparant zijn. De regels en de marktinstrumenten moeten voor alle spelers duidelijk en onbetwistbaar zijn. Vanuit dit oogpunt stelde Elia voor zijn klanten een aantal coherente dossiers op om de verschillende producten en diensten die worden aangeboden door de transmissienetbeheerder en hun tarifering – toegang, aansluiting, evenwicht, toewijzingen grenscapaciteiten, netondersteuning, metering, duurzame energie - toe te lichten en nuttige inlichtingen te verstrekken aan de marktspelers. Elia organiseert regelmatig informatiefora voor zijn industriële klanten en de distributienetbeheerders, alsook de federaties die hen vertegenwoordigen.

Uitbreiding van de marktkoppeling In september 2007 kondigden de netbeheerders van de vijf betreffende landen de oprichting aan van een gemeenschappelijke beheersmaatschappij, het Capacity Allocation Service Centre for the Central Westeuropean Electricity Market (CASC-CWE) dat de toewijzing van de transmissiecapaciteiten aan de gemeenschappelijke interconnecties van alle netten gemeenschappelijk zal beheren.

Als marktfacilitator zet Elia zijn taak van tussenpersoon voor de aanen verkoop van groenestroomcertificaten voort. De verschillende wetgevers bepaalden marktmechanismen om de investeringen aan te moedigen in elektriciteitsproductiemiddelen op basis van hernieuwbare energie. De federale staat, het Vlaamse Gewest, het Waalse Gewest en het Brusselse Hoofdstedelijke Gewest bepaalden elk hun modaliteiten. De groenestroomcertificaten worden aan de producenten toegekend door de regulator en zijn een bewijs voor de “groene” kwaliteit van de geproduceerde stroom. Ieder jaar moeten de leveranciers een bepaald aantal certificaten voorleggen in verhouding tot hun verkoop. Deze verhouding wordt bepaald door de wetgever. Het gaat hier om een marktmechanisme, aangezien de waarde van de groenestroomcertificaten wordt bepaald door de handel tussen producenten en leveranciers. Om de investeerders in hernieuwbare energie een garantie te bieden op lange termijn, is Elia belast met de aankoop van de certificaten die aan de onderneming worden aangeboden tegen een minimumtarief dat bij wet is vastgelegd.

Elia ondersteunt de ontwikkeling van elektriciteitsproductie uit hernieuwbare bronnen.

Sinds enkele jaren stelt Elia deze certificaten ter beschikking van de markt via een veilingsysteem. In 2007 werden twee verkopen gerealiseerd, één in februari en één in oktober. De respectievelijk 313 en 663 certificaten werden verkocht tegen een gemiddelde prijs van 110 euro. Elia kocht de eerste Waalse groenestroomcertificaten die haar werden voorgelegd in 2007.

Zeewindmolenparken Met C-Power, dat een zeewindmolenpark van 300 MW bouwt op 35 kilometer van de kust, ondertekende Elia een contract om de door het windmolenpark gegenereerde groenestroomcertificaten over te nemen tegen de wettelijk bepaalde minimumprijs.


27

28


Elia, een onderneming op mensenmaat

Guido Meulenijzer, Low Voltage Methods, Maintenance and Knowledge “We investeren veel in de opleiding van onze medewerkers. Zo zijn ze goed voorbereid om de taken van de transmissienetbeheerder uit te voeren.”


29


30

De veiligheid van de medewerkers is een absolute topprioriteit. De resultaten van Elia liggen in de lijn van de beste resultaten van de voorbije jaren.

32

In 2007 heeft Elia 145 medewerkers aangeworven. De komende jaren zoekt onze onderneming voortdurend naar nieuw talent.

32

Elia wil zijn zichtbaarheid als werkgever verhogen bij de jongeren en op de arbeidsmarkt.

33

De onderneming hanteert een actief beleid op het vlak van onthaal, opleiding en kennisbeheer.

Elia, een onderneming op mensenmaat De transmissie van elektriciteit en de aanverwante activiteiten vereisen speciale en technische vaardigheden. Elia besteedt bijzonder veel aandacht aan de opleiding van zijn medewerkers. Ze vormen immers de belangrijkste kwaliteitsgarantie voor de dienstverlening aan de klanten en vormen dus een essentieel kapitaal.

30

De veiligheid van de medewerkers is een absolute topprioriteit. De resultaten van Elia liggen in de lijn van de beste resultaten van de voorbije jaren.

ongevallen werden veroorzaakt door struikelen of valpartijen. In de praktijk waren er 5 arbeidsongevallen die in totaal hebben geleid tot 59 dagen arbeidsongeschiktheid.

Een hoogspanningsomgeving houdt specifieke risico’s in. De bewustwording van deze risico’s maakt integraal deel uit van de veiligheidscultuur die binnen de Elia-groep heerst en haar vruchten begint af te werpen. Voor het zevende jaar op rij is er geen intern fluïdumongeval (arbeidsongeval veroorzaakt door elektriciteit) te betreuren. Op dezelfde manier hebben in 2007 slechts twee ongevallen plaatsgevonden die verband houden met onze hoofdactiviteiten: onderhoud, lokale exploitatie. De meeste

Uitstekende veiligheidsresultaten


De frequentie- en de ernstgraad van de ongevallen in de onderneming schommelen rond het gemiddelde voor bedrijven in de tertiaire sector. De frequentiegraad, met andere woorden het aantal ongevallen per miljoen gepresteerde uren, bedroeg 2,7 en sluit op die manier opnieuw aan bij de goede cijfers voor de jaren 2003 en 2004. De ernstgraad, het aantal dagen werkonbekwaamheid als gevolg van on-

gevallen per 1000 gepresteerde uren, was met 0,03 bijzonder laag. Deze resultaten zijn een weerspiegeling van de veiligheidscultuur in de onderneming. Risicoanalyse is een permanente activiteit en Elia werkt voortdurend aan de intrinsieke veiligheid van de installaties, de procedures en de werkmethodes. Dit beleid wordt ondersteund door een voortgezette opleiding (de zorg voor veiligheid is met name alomtegenwoordig in de opleidingen van het Education Center).

Frequentiegraad

Ernstgraad

2005

2006

2007

2005

2006

2007

10,0

8,0

2,7

0,10

0,18

0,03

Hoofdzetel

1,4

2,6

0,0

0,00

0,05

0,00

Service Area Noord

8,7

14,6

2,8

0,08

0,26

0,02

30,9

17,5

11,3

0,02

0,31

0,15

6,8

3,3

0,0

0,05

0,13

0,00

Service Area Zuid Bel Engineering

Doelstelling “nul ongevallen” Bovenop de resultaten van 2007 wil Elia dit uitstekende veiligheidsniveau, dat getuigt van zijn bezorgdheid om zijn medewerkers, behouden. Nul ongevallen blijft het enige aanvaardbare doel. In 2007 werd daarom een interne campagne rond het thema ‘valpartijen’ gehouden (affiches, screensavers, …). Begin september vond in elk service center een “week van de veiligheid” plaats. Er werd een wedstrijd met suggesties georganiseerd, die een dertigtal voorstellen heeft opgeleverd. De tien genomineerde suggesties werden in januari 2008 bekendgemaakt. Voor Elia vormt de veiligheid van het personeel van externe aannemers eveneens een prioriteit. De enige zware ongevallen van de laatste jaren gebeurden bij derden tijdens werkzaamheden voor rekening van Elia. Daarom worden de veiligheidscriteria, die nog strenger zijn dan vroeger en gebaseerd zijn op de ervaringen op het terrein, geïntegreerd en gevaloriseerd in de selectieprocedures voor aannemers en de toewijzing van bestellingen.

Frequentiegraad en ernstgraad 20 1999

15 2000

Frequentiegraad

Elia

2001 2005

10 2006

5

2003

2002

2004 2007

0

Ernstgraad Doelstelling 2005, 2006, 2007


31


In 2007 heeft Elia 145 medewerkers aangeworven. De komende jaren zal onze onderneming voortdurend op zoek gaan naar nieuw talent. Op 31 december 2007 telde de Elia groep 1249 werknemers, onder wie 228 bij Elia System Operator, 827 bij Elia Asset en 194 bij Bel Engineering. In 2007 heeft Elia 115 medewerkers met een contract voor onbepaalde duur (91 in 2006) en 30 met een contract voor bepaalde duur (20 in 2006) aangeworven. In 2008 zal onze onderneming 108 nieuwe banen aanbieden. Deze cijfers spreken voor zich. Elia is een onderneming die momenteel talrijke interessante tewerkstellings- en carrièremogelijkheden biedt in een Europese context die volop evolueert. Er zijn twee belangrijke redenen voor deze actieve zoektocht naar nieuw talent. Ten eerste vertoont de leeftijdspiramide van het personeel in onze onderneming onevenwichten. De komende vier jaar worden er elk

jaar meer dan 50 natuurlijke afvloeiingen genoteerd. Dat zijn aanzienlijke aantallen voor een onderneming met 1249 werknemers. De tweede reden vloeit voort uit de liberalisering van de elektriciteitsmarkt, waardoor nieuwe métiers ontstaan (bijvoorbeeld functies voor de ontwikkeling van de marktmechanismen). Deze vernieuwingsbeweging zal zich de komende jaren doorzetten tegen een tempo van 80 tot 100 aanwervingen per jaar. Hieruit volgen drie belangrijke trends voor een proactief personeelsbeleid. Ten eerste bestaat het werknemersbestand voor 40% uit jongeren die zijn aangeworven na de oprichting van Elia. Op die manier is het aantal werknemers met meer dan tien jaar anciënniteit geëvolueerd van 68% in 2002 naar 56% in 2007. Daarnaast is ook het aantal vrouwelijke werknemers elk jaar gestegen: zij vertegenwoordigen nu 21% van het personeel tussen 18 en 34 jaar tegenover 8,6% in de leeftijdscategorie +55 jaar.

Samenstelling personeel Elia groep op 31 december 2007

Directie Kaders Bedienden Totaal

32

Mannen

Vrouwen

Totaal

Voltijdse equivalenten

7 284 752 1 043

0 55 151 206

7 339 903 1 249

7 336,6 888,4 1 232


Elia wil zijn zichtbaarheid als werkgever verhogen bij de jongeren en op de arbeidsmarkt. Om de beste medewerkers aan te werven, zijn in 2007 belangrijke inspanningen geleverd, zoals speciale jobdagen, deelneming aan jobbeurzen, aan “Meet@Speed”-bijeenkomsten met potentiële werknemers, de publicatie van een brochure gericht op de arbeidsmarkt, enz. In de zomer van 2007 werd een wervingscampagne opgestart die zich richtte tot jonge technici.

Nieuwe troef voor de “technische universiteit” van Elia In juni is het hoogspanningsstation Edison in dienst genomen. Het betreft hier een gloednieuw en volledig 150kV-station met alle laag- en hoogspanningsapparatuur, vergelijkbaar met de in het net geïntegreerde stations. Het is echter een hoogspanningsstation dat niet onder spanning staat. Het wordt uitsluitend gebruikt voor de opleiding van het technische personeel van Elia. Edison is het instrument voor de integratie van de kennis van de “technische universiteit” van Elia die werd opgericht voor alle speciale, theoretische en praktische, technische opleidingen met betrekking tot het onderhoud (High voltage, Low voltage en Power links). Dit station vervolledigt dus dit opleidingsaanbod en is een getrouwe afspiegeling van de exploitatieomstandigheden in de werkelijkheid. De opleidingen in het station zijn gericht op alle disciplines om hen te sensibiliseren voor de verplichte veiligheidsvoorschriften, te informeren over andere disciplines en hun interacties.

De bekwaamste krachten aantrekken Elia heeft verschillende inspanningen geleverd om zijn activiteiten bekend te maken bij de studenten. Zo organiseert de onderneming de Elia Challenge, die voor de eerste maal werd georganiseerd in het schooljaar 2005-2006. Die biedt scholieren uit technische middelbare scholen de kans om door middel van een aantal technische voorbeelden vertrouwd te raken met de elektriciteits- en hoogspanningssector . Een ander initiatief van Elia is de interscolaire “Technical Education Trophy” voor technische middelbare scholen, waarvan de eerste editie in 2007 plaatsvond en waarvan de finale in 2008 zal worden gehouden. Na een preselectie kunnen tien scholen uit elk taalstelsel deelnemen aan een ludieke en leerrijke ontdekkingsdag. Bedrijfsbezoeken worden ook gericht op het onderwijs. Die didactische bezoeken richten zich op het terrein: kennismaking met een controlecentrum, bezoek aan hoogspanningsinstallaties in een transformatorstation. De onthaalsessies voor scholen eindigen in het Elia Infocenter waar een permanente interactieve tentoonstelling loopt over de activiteiten van Elia. Ook de bijdrage van Elia aan het Umicore Solar Team maakt deel uit van deze campagne om jonge talenten aan te trekken. De deelneming aan en het verwerven van het label Top Employer België-Belgique 2008, die CRF aan 35 Belgische ondernemingen verleent, maakt eveneens deel uit van onze inspanningen op de arbeidsmarkt. Deze titel zal heel 2008 worden gebruikt.

De onderneming hanteert een actief beleid op het vlak van onthaal, opleiding en kennisbeheer. Behalve aan de aanwerving van bekwame krachten hecht Elia veel belang aan de continue opleiding van zijn werknemers, zowel voor algemene competenties als technische, sociale en taalkundige. Vanaf de aanwerving neemt elke nieuwe werknemer dan ook deel aan informatie- en opleidingsvergaderingen. De nieuwe medewerker krijgt een persoonlijke coach die hem gedurende één jaar begeleidt bij zijn integratie in de onderneming. In die optiek ontwikkelt Elia via gerichte leerprocessen ook een procedure voor de integratie van jonge kaderleden. Zij worden uitgenodigd om deel te nemen aan de “Campus Elia” om hen een globaal beeld te geven van de onderneming, haar omgeving en haar industriële en economische uitdagingen. Dankzij de invoering van geformaliseerde structuren voor het beheer van vaardigheden en kennis kan Elia zelf de vaardigheden van elke medewerker afstemmen op de noden en nieuwe uitdagingen en de kennisoverdracht organiseren. Een permanent programma definieert de kritische kennisdomeinen en ontwikkelt procedures om de overdracht ervan naar de jonge generaties te verzekeren.

Opleiding tijdens de loopbaan Voor het personeel zijn er verschillende opleidingen in de vorm van modules voor de ontwikkeling van hun vaardigheden tijdens de verschillende stadia van hun loopbaan bij de Elia-groep.

Technisch personeel In 2007 werd een enorme inspanning geleverd voor de opleiding van het technische personeel van het departement Grid Services. De evolutiefases van elk métier werden bepaald, samen met de vereiste competenties, houdingen en vaardigheden voor elk niveau. Op basis hiervan werden aangepaste opleidingen gedefinieerd. Vervolgens werd voor elk personeelslid een ‘competentiekaart’ aangemaakt. Voortaan kan iedereen binnen Grid Services zijn positie binnen de onderneming evalueren en middelen aanwenden om zijn loopbaan vooruit te helpen. Hiervoor kan hij opleidingen volgen die voor iedereen openstaan, waaronder een gedeelte via “e-learning”. Een groot deel van de opleidingen vindt plaats in het opleidingscentrum dat in 2007 in gebruik werd genomen (zie kader).


33

Wim Van Holder, Power Links Services Center Schaarbeek Zuid “Elia hecht een groot belang aan zijn relatie met de samenleving. We streven naar een goed nabuurschap zowel met de mensen als de natuur in de buurt van onze installaties.”

34


Elia, een onderneming in de samenleving


35


36

Elia ontwikkelt zijn industriële activiteiten met respect voor het milieu en de natuur.

37

Met zijn nieuwe projecten wil Elia oplossingen aanreiken die goed zijn voor het milieu.

38

Gezien de specificiteit van haar installaties waakt Elia over de veiligheid van de omwonenden en het publiek.

38

Elia ondersteunt actief het rationele gebruik van energie.

Elia, een onderneming in de samenleving Elia is een onderneming geïntegreerd in en ten dienste van de samenleving. Of het nu gaat om het milieu of om de menselijke relaties, ze streeft altijd naar een harmonieuze integratie in de samenleving.

Elia ontwikkelt zijn industriële activiteiten met respect voor het milieu en de natuur. Vanaf vandaag, en morgen nóg meer, draagt Elia bij tot duurzame ontwikkeling dankzij impulsen en oplossingen voor hernieuwbare energie. Elia heeft de ambitie zich zo goed mogelijk in de omgeving te integreren en daarbij zijn impact op milieu en gezondheid tot een strikt minimum te beperken (mens, water, lucht, bodem, natuurlijke rijkdommen, fauna, flora en de interactie tussen deze elementen). De onderneming ontwikkelt activiteiten met het oog op transparantie en samenwerking inzake het milieu. Zij streeft naar een construc-

36


tieve dialoog met de overheden, de milieuorganisaties, de netgebruikers en de bevolking. Zij informeert en communiceert regelmatig met de buitenwereld over haar milieubeleid en de resultaten van haar acties en prestaties.

Transformatoren En 2007 heeft Elia grote inspanningen geleverd om alle transformatoren in een vloeistofdichte kuip te plaatsen zodat de gevolgen van eventuele olielekken tot een minimum beperkt zouden blijven. Elke vervanging van een transformator, elke langdurige stilstand of elk nieuw project werd aangegrepen om deze inkuipingen uit te voe-

ren. In 2007 werden 16 inkuipingen uitgevoerd, wat betekent dat de helft van alle transformatoren van Elia voortaan is beschermd. Naast het investeringsprogramma heeft Elia ook het toezicht op zijn installaties verhoogd. De meest gevoelige sites worden regelmatig geïnspecteerd. De onderhoudsploegen kregen een opleiding en beschikken over kits (“spil kits”) voor snelle interventies. Elia heeft tevens speciale aanhangwagens ontwikkeld voor het legen van de kuipen bij eventuele olielekken.

PCB-verwijdering Conform de wetgeving bevatte eind 2005 geen enkele installatie van Elia een concen-

39

Het Elia Fonds ondersteunt projecten die toeristische, culturele en sportieve vrijetijdsactiviteiten op een niet-discriminerende manier toegankelijk maken voor personen met beperkte mobiliteit.

tratie van meer dan 500 ppm polychloorbifenylen (PCB’s). De meeste installaties werden volgens de regels van goed vakmanschap gesaneerd door gespecialiseerde ondernemingen en vervangen door PCB-vrije installaties. Het Elia-park telt echter nog een beperkt aantal transformatoren die zeer kleine hoeveelheden PCB’s bevatten. Verdergaand dan de wettelijke verplichtingen heeft Elia een verwijderingsprogramma opgesteld voor de decontaminatie van de 80 resterende transformatoren. De budgetten hiervoor werden vastgelegd tot 2015 en elf transformatoren werden al in 2007 door gespecialiseerde en erkende ondernemingen gedecontamineerd.

Accidentele verontreiniging Elia is een belangrijke grondeigenaar (niet alleen met zijn installaties, maar ook omdat hij de gronden aan de mastvoeten bezit). Hij moet dus toezien op de omgeving van deze sites. De meeste gevallen van tijdelijke of accidentele bodemverontreiniging van de gronden waarvan Elia eigenaar is, zijn te wijten aan allerlei vormen van sluikstorten. Gespecialiseerde

ondernemingen helpen de interne onderhoudsploegen om deze verontreiniging aan te pakken en omdat de daders meestal onbekend blijven, draagt Elia de kosten. In 2007 werden 24 gevallen van dergelijke verontreiniging opgespoord en opgeruimd.

zijn tien oriënterende bodemonderzoeken uitgevoerd. In het Brusselse Hoofdstedelijke Gewest werd een voorbereidende studie uitgevoerd bij 15 hoogspanningsstations om de toestand van de ondergrond te evalueren.

Bodemverontreiniging

Met zijn nieuwe projecten wil Elia oplossingen aanreiken die goed zijn voor het milieu.

Toen Elia in juni 2001 werd opgericht en de netinstallaties werden overgedragen, was de Vlaamse wetgeving inzake aansprakelijkheid voor bodemverontreiniging reeds van kracht. In de context van deze overdracht zijn zes saneringen in uitvoering, negen beschrijvende bodemonderzoeken aan de gang en werden drie andere afgerond. In Wallonië bestaan geen uitvoeringsbesluiten met betrekking tot het verplichten van een bodemonderzoek bij de overdracht van gronden. Elia heeft echter preventief de bodemtoestand in kaart gebracht en een inventaris van haar gronden opgesteld. Een deskundige heeft een voorbereidende studie uitgevoerd bij 54 hoogspanningsstations om de toestand van de ondergrond te evalueren. In de loop van 2007

De activiteiten van Elia zorgen voor weinig hinder (afvalwater, lozingen, geluidshinder, enz.). Elia beheert daarentegen veel gronden. Zoals hierboven aangehaald, ziet de onderneming er nauwlettend op toe dat deze niet worden vervuild. Als eigenaar van een aanzienlijk aantal terreinen heeft Elia verschillende initiatieven genomen om die gronden ten dienste te stellen van de biodiversiteit. Zo heeft ze bijvoorbeeld na een onderzoek van de landbouwfaculteit van Gembloers op vraag van de NMBS en Elia de chemische onkruidverdelgers vervangen door biologische onkruidverdelgers.


37


Integratie De nieuwe gebouwen van Elia (zie kader) bevestigen dit streven naar een harmonieuze integratie en herschikking van groene ruimtes. Zo werd de site in Merksem volledig gesaneerd en kan de natuur er opnieuw volledig tot haar recht komen. Het nieuwe gebouw heeft een groendak van 600 m2 dat het regenwater opvangt, waarna het in de sanitaire voorzieningen wordt gebruikt.

Natuurprojecten Elia stelt sommige delen van zijn installaties al enkele jaren ter beschikking van natuurverenigingen. Zo legt Elia regelmatig “groene eilandjes” aan op zijn terreinen. Het gaat om oppervlaktes aan de mastvoeten of binnen andere technische installaties, waar gebieden worden aangelegd die een echte verbinding vormen met grotere natuurgebieden. Deze initiatieven dragen bij tot het behoud van de diversiteit van de biotoop doordat migratiegebieden worden hersteld. In 2007 werden “groene eilandjes” aangelegd in Tisselt, Vilvoorde en Dilbeek. In Limburg werd de beplanting onder de 70kVlijn Stalen-Houthalen omgehakt voor een spontane regeneratie van de heide, waardoor twee natuurreservaten met elkaar werden verbonden. Rond het 70kV-station van Villerssur-Semois werd een groenscherm aangelegd. Elia helpt al jarenlang actief vogelverenigingen door zijn hoogspanningsmasten uit te rusten met nestkasten. Het is een alternatief voor het verdwijnen van natuurlijke broedplaatsen, zodat vogels zoals torenvalken en slechtvalken opnieuw kunnen broeden. Sinds Elia aan dit project meewerkt, zijn in deze nestkasten al meer dan 100 torenvalken geboren.

38


Elia ondersteunt actief het rationele gebruik van energie. In het kader van zijn openbaredienstverplichtingen in Vlaanderen, voert Elia elk jaar een actieplan uit ter stimulering van het rationele gebruik van energie (REG). Elia stelt middelen ter beschikking om op recurrente wijze per geleverde MWh aan zijn klanten in Vlaanderen, die op een spanning van hoogstens 70kV zijn aangesloten, 1% aan primaire energie te besparen. Het doel in 2007 was een besparing van 18,8 MWh elektrische energie. Het REG-plan omvat de subsidiëring van energiebesparingsmaatregelen. Uit de eerste resultaten blijkt dat Elia een besparing heeft behaald van 66,6 MWh, wat ruimschoots boven de doelstelling lag. 38 projecten werden uitgevoerd en 5 adviezen uitgebracht. In 2007 engageerden 24 klanten zich ertoe te investeren in een energiebesparingsproject of de uitvoering van een energie-audit die gedeeltelijk gesubsidieerd wordt door Elia. De energiebesparingen sinds 2003 te danken aan de acties van Elia bij zijn industriële klanten bedroegen eind 2007 214 GWh, wat overeenkomt met ongeveer 70 000 ton CO2.

Gezien de specificiteit van zijn installaties waakt Elia over de veiligheid van de omwonenden en het publiek. Veiligheid Iedereen in de nabijheid van een installatie onder spanning moet rekening houden met de mogelijke risico’s hij loopt. Behalve de algemene signalisatie op de sites levert Elia ook inspanningen om bepaalde interveniënten die

met deze gevaren te maken krijgen, hiervan op de hoogte te houden. Dit geldt bijvoorbeeld voor de hulp- en nooddiensten. Daarom heeft Elia in 2007 deelgenomen aan de vakbeurs voor urgentiediensten “XPO112”. In elke provincie werden ook succesvolle informatievergaderingen georganiseerd voor brandweerdiensten, politiezones en de technische diensten van steden en gemeenten. Alle burgemeesters werden op voorhand van dit initiatief op de hoogte gebracht, evenals de civiele bescherming en de arbeidsinspectie. Nog in 2007 werd een veiligheidsbrochure voor het publiek uitgegeven. Deze brochure kan op eenvoudig verzoek worden verkregen.

Werven Elia werkt mee aan twee momenteel operationele informatiesystemen voor grondwerken, nl. het federale kabels- en leidingeninformatiemeldpunt (www.klim-cicc.be) en het kabel- en leidingeninformatieportaal (www.klip.be). Op beide websites kan een aannemer op een digitale kaart aanduiden waar hij van plan is werken uit te voeren. Met deze systemen kunnen zij hun wettelijke meldingsplicht eenvoudig en kosteloos vervullen. Ze vormen ook een bijkomende veiligheidswaarborg. De aannemer wordt via e-mail immers gewaarschuwd wanneer in de buurt een installatie van de deelnemende netbeheerders is gelegen. Hij kan dan de nodige plannen krijgen zodat hij geen ondergrondse kabels en leidingen raakt en de veiligheidsafstanden ten opzichte van de luchtlijnen respecteert. Naast deze initiatieven onderhoudt Elia via haar technische secretariaat de noodzakelijke contacten met de aannemers. Behalve een

Het toekomstige nationale dispatchinggebouw bekroond door het BIM Elia is bezig met de reorganisatie en herinrichting van zijn terreinen aan de Vilvoordelaan in Brussel. Op deze site zijn het Education Center en het Infocenter van Elia al ondergebracht (zie pag. 33). Er worden ook andere lokalen en diensten in ondergebracht, zoals het regionale controlecentrum voor het Centrum, het centrale magazijn, werkplaatsen en een administratief gebouw. Elia wil hier het nationale controlecentrum (momenteel in Linkebeek) onderbrengen, samen met de administratieve en informaticadiensten die in Diegem zijn gevestigd, met het oog op recurrente kostenbesparingen. In deze context heeft Elia het initiatief genomen de site tot een “site zonder CO2-uitstoot” om te bouwen. Gespecialiseerde consultants hebben aan dit initiatief meegewerkt om de onderdelen van dit project vast te leggen. Er worden verschillende innoverende toepassingen gebruikt. Enkele voorbeelden: een groendak om het regenwater te hergebruiken, lichtregeling via aanwezigheidsdetectoren (dus zonder schakelaars), ramen met een zeer hoge zonnefactor, het gebruik van free-cooling (airconditioning door middel van natuurlijke verluchting), het gebouw verwarmen door de warmte te herwinnen van een koelmachine en het gebruik van milieuvriendelijke materialen. Het project werd bekroond door het Brusselse Instituut voor Milieubeheer (BIM) dat het eind 2007 heeft erkend als een “voorbeeldgebouw vanwege zijn hoge energie- en milieuprestaties”. Elia krijgt voor de voltooiing van het gebouw dan ook een subsidie van € 200 000.

eenvoudige beschrijving moeten soms ook specifieke maatregelen worden getroffen om de werken te mogen aanvatten. Zo behandelde het technische secretariaat van Elia in 2007 meer dan 50 000 aanvragen van aannemers en omwonenden.

Elektromagnetische velden Een elektrische lading die zich verplaatst, veroorzaakt een magnetisch veld. Net zoals alle stroomkringen en alle toestellen die erop werken (radio, strijkijzer, computer, bedlampje, …) veroorzaakt ook de transmissie van elektriciteit een magnetisch veld. De magnetische velden van het elektriciteitsnet hebben een zeer lage frequentie (50 Hz), die aanzienlijk lager ligt dan de frequenties van de mobiele telefonie. De intensiteit van het veld daalt zeer snel wanneer men zich van de bron verwijdert. Onder de bevolking bestaat ongerustheid, met name wat betreft de eventuele gevolgen van een magnetisch veld op de menselijke gezondheid. Internationale wetenschappelijke studies zijn er na 30 jaar nog niet in geslaagd een verband te leggen tussen een magnetisch veld van 50 Hz en gezondheidsproblemen. Elia levert al een tiental jaren een actieve bijdrage om tot een doorbraak te komen. Elia heeft een samenwerkingsakkoord ondertekend met verschillende onderzoekscentra en universiteiten die zich hebben gegroepeerd binnen de Belgian BioElectroMagnetic Group (BBEMG). Deze samenwerking waarborgt een volledige wetenschappelijke onafhankelijkheid. De BBEMG bestudeert met name de invloeden van elektrische en magnetische inductievelden opgewekt door de transmissie en het

Een medewerker van Elia meet het geluidsniveau in de buurt van een hoogspanningsinstallatie.

samengesteld en de winnende projecten selecteert. Sinds de oprichting van het fonds zijn niet minder dan 88 projecten ondersteund: parcours, aangepaste infrastructuren, aangepaste documenten en kaarten, specifieke animatie, enz. De geselecteerde projecten zijn zeer gevarieerd en zijn representatief voor het hele land, zoals blijkt uit de lijst met laureaten van 2007, die op 13 december officieel werd voorgesteld. 31 projecten mogen onder elkaar 223 015 euro verdelen.

gebruik van elektrische energie in het dagelijkse leven of op de werkplaats. Elia voert op vraag van omwonenden metingen op het terrein uit.

Het Elia Fonds ondersteunt projecten die toeristische, culturele en sportieve vrijetijdsactiviteiten op een niet-discriminerende manier toegankelijk maken voor personen met beperkte mobiliteit. Elia is een onderneming ten dienste van de samenleving. Zij bevestigt deze houding door middel van het Elia Fonds, dat initiatieven steunt waardoor personen met een beperkte mobiliteit in de ruime zin van het woord (mensen met een mentale, motorische of sensoriële handicap, ouders met jonge gezinnen, bejaarden, enz.) toegang hebben tot verschillende vormen van toeristische, culturele en sportieve vrijetijdsbesteding. In een streven naar transparantie en objectiviteit heeft Elia het beheer van dit fonds, dat jaarlijks 250 000 euro krijgt, toevertrouwd aan de Koning Boudewijnstichting, die de jury heeft


39


Hippopassion (Tinlot – Fraiture) organiseert dagen om paarden beter te leren kennen en waarop mindervaliden de dieren kunnen benaderen, verzorgen en samen met het paard activiteiten kunnen ondernemen.

Het Zinderin-project van het Vormingscentrum Handicum (Assenede) bestaat uit een balletproject waaraan valide en mindervalide mensen deelnemen om samen een voorstelling op te voeren.

La Prairie (Moeskroen) wil door activiteiten met paarden (uitstappen, verzorging, enz.) de relatie tussen verschillende generaties en groepen versterken.

Het Cultureel Centrum van Sint-Niklaas (Waasmunster) wil een theaterproject opstarten met mensen met een mentale handicap of sociale achterstand.

De Vlaamse Liga voor de Paardensport (Gent – Zwijnaarde) wil mensen die in een manege werken, opleiden om activiteiten voor mensen met een handicap te begeleiden.

Het ABCD (Elsene) leidt mensen op en stelt hen materiaal ter beschikking voor audiodescriptie voor blinden en slechtzienden in het theater.

De boerderij van la Clarine (Manage) heeft het idee opgevat om trekpaarden in te zetten om mindervaliden te laten meewerken aan het onderhoud van wandelpaden.

De vrienden van het Rops Museum (Namen) organiseren bezoeken, workshops en verblijfsstages in het museum voor mensen met een visuele handicap.

L’ Association des Compagnons Bâttisseurs (Marche-en-Famenne) wil jonge gehandicapten bij haar activiteiten betrekken.

APEX (Grèz-Doiceau - Hèze) organiseert een tentoonstelling rond de diversiteit van de smaak. Het zintuiglijke aspect, de inrichting en de braillevertaling maken het project toegankelijk voor personen met beperkte mobiliteit.

Les Hautes Ardennes (Vielsalm) richten hun schietstand en infrastructuur zo in dat hij toegankelijk wordt voor personen met een beperkte mobiliteit. ACIH-AAM (Brussel) wil via theater met gehandicapten werken rond het thema ‘niet meer thuis wonen’. Het Revalidatiecentrum UZ Gent laat gehandicapte of revaliderende kinderen kennis maken met circustechnieken om hen op te vrolijken en hen opnieuw vertrouwen te schenken.

40


Het CREE (Sint-Lambrechts-Woluwe) wil een vrijetijdsconcept voor dove kinderen en hun familiale en schoolomgeving oprichten in een geest van actieve samenwerking. Les Mantas l’Eau (Héron – Couthin) organiseert cursussen diepzeeduiken voor mindervaliden en werkt hiervoor aan een specifieke pedagogische methode. Transfo (Zwevegem) wil op de oude elektriciteitscentrale een duiktank met een diepte van 17 m en een diameter van 33 m bouwen die toegankelijk is voor duikers met een beperkte mobiliteit.

Voil’à Namur (Namen) gaat een elektrische zwenkarm en een roestvrijstalen sokkel kopen zodat gehandicapten voortaan gemakkelijker kunnen zeilen. De Zeilschool van de Brusselse Royal Yacht Club (Brussel) organiseert op een speciale middenzwaardboot zeillessen en -wedstrijden voor personen met een beperkte mobiliteit Het Œuvre nationale des Aveugles (Schaarbeek) organiseert sportactiviteiten voor een publiek met een visuele handicap, samen met studenten sportmonitor van La Madeleine in Doornik. Grandir (Sint-Lambrechts-Woluwe) ontwikkelt “cecifoot” of voetbal voor blinden en slechtzienden, maar ook voor goedzienden (met een blinddoek). Sport Seniors (Brussel) leidt vrijwilligers op voor het sportprogramma ‘Viactive”, een programma voor personen met een beperkte mobiliteit in een rusthuis. De Vlaamse liga voor Gehandicaptensport (Gent) wil het personeel van ondernemingen sensibiliseren voor motorische handicaps door rolstoelbasketbaltornooien te organiseren. De Vlaamse Verenging voor Golf (Zaventem) wil de integratie van mensen met een handicap in golfclubs in Vlaanderen stimuleren.

Psylos (Leuven) wil sportinitiaties aanbieden aan mensen met een fysieke handicap en hen aanzetten tot een actieve en gezonde vrijetijdsbesteding met het oog op integratie. De Katholieke Vereniging Gehandicapten Vorming (Antwerpen) wil activiteiten voor gehandicapten en validen organiseren in jeugdhuizen. Vereniging Personen met een Handicap (Brussel) organiseert toeristische bezoeken voor gehandicapten aan Leuven en Mechelen. MAS Erfgoedkoffers (Antwerpen) heeft een mobiele museumkoffer ontworpen zodat senioren in rusthuizen of thuis het kunstpatrimonium kunnen ontdekken met behulp van hun eigen herinneringen.

Het Activiteitencentrum De Markgrave (Antwerpen) organiseert lessen nordic walking voor blinden. Basis (Hasselt) wil mindervaliden de mogelijkheid bieden om toeristische bezienswaardigheden en de natuur te verkennen per fietstaxi. BSBOGO – De Bloesem (Sint-Truiden) wil een speelleertuin aanleggen waar autistische kinderen hun fysieke en sociale vaardigheden kunnen ontwikkelen, eventueel met hun ouders.

Het OCMW van Antwerpen wil bejaarden hun stad laten (her)ontdekken en laten kennismaken met de stedelijke ontwikkeling via aangepaste wandelingen.

De laureaten van de jaargang 2007 tijdens de officiële presentatie van de geselecteerde projecten.


41

Het Elia-aandeel Informatie voor de aandeelhouders

Het Elia-aandeel Informatie voor de aandeelhouders Elia hecht een groot belang aan de zorg voor zijn aandeelhouders en de hele financiële wereld. Naast het engagement om de financiële middelen die haar werden toevertrouwd naar waarde te vergoeden, wat opnieuw het geval was in 2007, streeft de onderneming naar een directe en transparante informatieverspreiding. Het aandeel in 2007 2007 was het tweede volledige jaar dat Elia beursgenoteerd was op Euronext Brussel en het bleek andermaal een jaar met de nodige uitdagingen. Het Koninklijk Besluit, dat het systeem van vierjarige tarieven voor het gebruik van het transmissienet in België invoert vanaf 1 januari 2008, werd pas gepubliceerd in het Belgische Staatsblad op 29 juni 2007. De dag erna, op 30 juni 2007 (wettelijke deadline voor het indienen van de tarieven), heeft Elia een voorstel van vierjarige tarieven overgemaakt aan de federale regulator CREG. In de tweede jaarhelft van 2007 volgden intensieve onderhandelingen met de CREG, enerzijds voor het bepalen van het vierjarige budget voor de periode 2008-2011 en anderzijds voor het vinden van een consensus met betrekking tot de besparingsfactor die wordt toegepast op de beheersbare kosten. Een akkoord met de regulator over deze besparingsfactor was uitermate belangrijk wegens het ontbreken van een nieuwe federale regering. De nieuwe regering moest immers deze factor bekrachtigen met een Koninklijk Besluit.

42


Koersverloop en volumes Elia-aandeel in 2007 koers(`)

Volume (duizend)

32,00

350

31,00

300

30,00

250

29,00

200

28,00

150

27,00

100

26,00

50 0

25,00

Jan 2007

Feb 2007

Maart April 2007 2007

Mei 2007

Juni 2007

De onderhandelingen met de CREG, alsook de media-aandacht in het najaar voor het fiscale dossier met betrekking tot het al dan niet belasten van Elia’s tarifaire overschotten uit het verleden (zie pagina 73), wogen in de tweede helft van 2007 op de beurskoers van Elia. Het Elia-aandeel kende in 2007 dan ook een licht dalend verloop, vooral na de uitbetaling van het dividend op 23 mei 2007. Positief was wel dat de liquiditeit in het aandeel op hetzelf-

Juli 2007

Aug 2007

Sept 2007

Okt 2007

Nov 2007

Dec 2007

de niveau bleef als in 2006 met een gemiddeld dagelijks volume van 25 016 stuks per dag.

Het Elia-aandeel had 2006 afgesloten op € 29,92. De slotkoers eind 2007 bedroeg € 27,81 of een daling van 7,05%. Inclusief het dividend van € 1,28 bleef de daling beperkt tot 2,7%. De laagste koers in 2007 bedroeg € 26,85 genoteerd op 13 december 2007 en op 12 april 2007 werd een piek bereikt met een koers van € 31,40. Hierdoor was de prestatie van het Elia aandeel op jaarbasis 1,1% minder goed dan de prestatie van de Bel20-index. Rekening houdend met het dividendrendement van beiden (4,63% bruto voor Elia tegenover 3,37% bruto voor de Bel20-index) was de prestatie echter vergelijkbaar. Met 48 061 695 uitstaande aandelen vertegenwoordigde de marktkapitalisatie eind december € 1 336 595 738 In 2007 werden in totaal 6 379 103 Eliaaandelen op Euronext Brussel verhandeld, 33,75% van de vrij verhandelbare aandelen.

Evolutie Elia-aandeel en Bel20 in 2007 109,00 107,50 106,00 104,50 103,00 101,50 100,00 98,50 97,00 95,50 94,00 92,50 91,00 89,50 88,00

Jan

Feb

Maart

April

Mei

Juni

Juli

Aug

Sept

Okt

Nov

Dec

2007

2007

2007

2007

2007

2007

2007

2007

2007

2007

2007

2007

Elia

Bel20

Overzicht van de maandelijkse statistieken over 2007 van het Elia-aandeel op Euronext Brussel Koers Volume (daggemiddelde)

Slotkoers

Maand

hoogste

laagste

Freefloat omloopsnelheid

Beurskapitalisatie (€ miljoen)

Januari

16 313

30,05

30,50

29,80

1,90%

1 439

Februari

35 891

29,55

30,17

29,29

3,80%

1 415

Maart

25 822

30,80

30,80

29,50

3,01%

1 475

April

10 099

30,90

31,40

30,30

1,02%

1 480

Mei

14 847

30,11

31,20

29,21

1,73%

1 442

Juni

45 607

30,06

30,40

29,10

5,07%

1 445

Juli

17 183

29,70

30,35

29,70

2,00%

1 427

Augustus

34 582

29,32

29,98

28,30

4,16%

1 409

September

48 036

28,40

29,34

27,82

5,08%

1 365

Oktober

25 553

28,63

28,70

27,81

3,11%

1 376

November

13 305

28,03

29,00

27,55

1,55%

1 347

December

13 301

27,81

28,19

26,85

1,34%

1 337

2007

25 016

27,81

31,40

26,85

33,75%

1 337

Aandelenindexen Op 31 december 2007 was het Elia-aandeel opgenomen in de Bel Mid index. Het gewicht van Elia bedroeg op die datum 3,14% in de index. Het aandeel stond hiermee op de 15de plaats in de index.

Duurzaam en maatschappelijk verantwoord ondernemen In 2007 werd Elia opgenomen in het “Ethibel Excellence” Investeringsregister. Ethibel ondersteunt het ‘Maatschappelijk Verantwoord Investeren’ (MVI) in België en in Europa. Ethibel beheert twee labels: het


43


Ethibel Pioneer label en het Ethibel Excellence label. Deze kwaliteitslabels zijn geregistreerd in 15 landen van de Europese Unie en betekenen voor de belegger een waarborg dat hij enkel in duurzame bedrijven belegt. Voor de samenstelling van dit register zoekt Forum Ethibel bedrijven die hetzij een pioniersrol, hetzij een toonaangevende rol spelen in hun sector, en dit op alle domeinen van het maatschappelijk verantwoord ondernemen (MVO). Het onderzoek wordt uitgevoerd door het onderzoeksbureau Vigeo dat elk bedrijf op vier terreinen screent: • het interne sociale beleid; • het milieubeleid; • het externe sociale beleid; • het economische beleid.

Het Elia-aandeel en zijn codes

Elia-aandeel op de beurs Beurs

Euronext Brussel

Index

BEL MID

Ticker

ELI

ISIN

BE 0003822393

Bloomberg code

ELI BB

Reuters code

ELI BR

Elia-strips op de beurs Beurs

Euronext Brussel

Ticker

ELIS

ISIN

BE 0005597688

Bloomberg code

ELIS BB

Reuters code

ELIS BR

Relaties met de investeerders De opdracht van het departement Investor Relations is een transparante communicatie voorzien met de huidige en potentiële investeerders.Via een rechtlijnige dialoog met investeerders en financiële analisten streeft Elia naar een faire waarde van het aandeel. Een belangrijk objectief is de directie van Elia bereikbaar te maken voor nationale en internationale investeerders. Een primaire doelstelling is te zorgen voor tweerichtingscommunicatie, waarbij het management van Elia de resultaten, strategieën en beslissingen van de onderneming toelicht en de aandeelhouders en analisten de bezorgdheid en de perceptie van de markt vertolken.

Groepstructuur Free float

Publi-T

40,08% *

Electrabel

33,02%

Publipart

24,36%

2,54%

100%

60%

Elia System Operator

Elia Asset 99,99%

24,5%

100% HGRT

Elia Re

Bel Engineering

* Groep Arco kondigde op 18 januari 2008 aan dat ze 9,06% van de Elia-aandelen bezit plus opties op Eliaaandelen die 1,08% van het aandelenkapitaal vertegenwoordigen.

44


Belpex

Gezien de vierjarige tarieven pas eind 2007 werden goedgekeurd door de regulator werden er in 2007 slechts een beperkt aantal roadshows georganiseerd in de grootste financiële centra van Europa. Tussen deze roadshows in kregen allerlei investeerders en analisten de kans persoonlijk of via conferentiegesprekken met het topmanagement te praten. Daarnaast nam Elia deel aan een beperkt aantal nationale en internationale investeringsconferenties. Elia heeft ook veel oog voor de particuliere belegger door deel te nemen aan het jaarlijkse evenement in Antwerpen van de Vlaamse Federatie van Beleggingsclubs en Beleggers (VFB) en het evenement Finance Avenue van De Tijd en l’Echo.

In 2007 gaven de volgende gebeurtenis aanleiding tot een kennisgevingsprocedure:

Kennisgeving Datum kennisgeving

Aandeelhouder

Aantal aandelen

16 november 2007

Publi-T

14 429 433

30,02%

18 december 2007

Electrabel

11 706 177

24,36%

18 december 2007

Publi-T

15 871 284

33,02%

Op 16 november 2007 melde Publi-T dat het vóór 1 september 2007 op de beurs 60 000 B-aandelen had aangekocht en daardoor een belang had in Elia van 30,02%. Met deze kennisgeving is Publi-T niet verplicht een uitkoopbod op Elia te lanceren indien in de toekomst een groter belang in Elia zou genomen worden.

Deelneming

Op 18 december 2007 melde Electrabel dat het 3% of 1 441 851 A-aandelen verkocht had aan Publi-T. Hierdoor viel het belang van Electrabel in Elia terug naar 24,36% en steeg het belang van Publi-T naar 33,02%. De prijs van deze transactie werd niet bekendgemaakt.

Transparantieregels en kennisgeving van deelnemingen In overeenstemming met de Belgische Transparantiewet dienen deelnemingen van minstens 5% (of een veelvoud van 5%) van het totale aandelenkapitaal zowel aan de CBFA als aan de onderneming te worden gemeld.

Aandeelhoudersstructuur Elia System Operator nv op 31 december 2007 Aandeelhouders

Aandelen

% aandelen

% stemrechten

Publi-T

15 871 284

33,02%

33,02%

Electrabel

11 706 177

24,36%

24,36%

Arco groep

2 538 585

5,28%

5,28%

Publipart

1 221 405

2,54%

2,54%

Free float

16 724 244

34,80%

34,80%

Totaal

48 061 695

100%

100%


45


Dividend Op 14 februari 2008 besliste de raad van bestuur van Elia de algemene vergadering van de aandeelhouders van 13 mei 2008 de volgende winstuitkering voor te stellen: • in overeenstemming met het dividendenbeleid en onder voorbehoud van goedkeuring van de winsttoewijzing door de jaarlijkse algemene vergadering, zal een normaal dividend van € 62,48 miljoen of € 1,30 per aandeel (bruto) worden voorgesteld. Dit geeft een nettobedrag van € 0,975 per aandeel zonder VVPR-strip of van € 1,105 per aandeel met VVPR-strip. Aandelen aan toonder zullen worden uitbetaald in de kantoren van de volgende betaalagenten: Fortis Bank, ING België, KBC/CBC Bank en Dexia Bank.Voor aandelen die op een effectenrekening worden aangehouden, zal de bank of de effectenmakelaar de uitbetaling van de dividenden automatisch afhandelen. Voor aandelen op naam zal Elia de aandeelhouders in haar register rechtstreeks uitbetalen.

gereserveerd worden in het eigen vermogen. Hierdoor zal de uitbetalingsratio (pay-out) in de toekomst wellicht dalen maar anderzijds bevordert dit de (auto)financieringscapaciteit en de waarde van Elia aanzienlijk, waardoor nog gemakkelijker nieuwe en grotere projecten zullen kunnen worden opgestart.

Vergoeding van de aandeelhouders De tarieven voor het gebruik van het transmissienet voor elektriciteit worden goedgekeurd door de federale toezichthouder, de Commissie voor de Regulering van de Elektriciteit en het Gas (CREG). In de tarieven is een gereguleerde billijke vergoeding voor de aandeelhouders van Elia inbegrepen. Deze is gebaseerd op het kapitaal dat is geïnvesteerd in het net en wordt berekend op de waarde van de gereguleerde activa (Regulated Asset Base). De waarde van de gereguleerde activa wordt elk jaar aangepast, rekening houdend met de investeringen, de afschrijvingen en de veranderingen in de behoeften aan bedrijfskapitaal.

Beleggers Voor alle vragen over Elia en haar aandeel kan u contact opnemen met:

Elia Departement Investor Relations Keizerslaan 20 1000 Brussel België Tel.: +32 2 546 72 39 Fax: +32 2 546 71 80 Email: [email protected] Op de website van Elia, www.elia.be, vindt u informatie over de groep (persmededelingen, jaarverslagen, aandelenkoersen, etc.) in drie talen (Frans, Nederlands, Engels). In haar financiële nieuwsbrief “Investor News”, geeft Elia beleggers recente informatie over de onderneming. U kunt hiervoor inschrijven op een email alert.

Dividendenbeleid Elia is statutair verplicht om minstens 85% van de winst na afhouding van de 5% wettelijke reserve uit te keren, zijnde een uitbetalingsratio van 81% van de gerapporteerde winst. Rekening houdend met de beperkingen van de financiële markten en de regelgeving, heeft de raad van bestuur van Elia in 2006 beslist om het uitbetalingsniveau te verhogen, tot ongeveer 90%, als een terugkerende doelstelling. Door de nieuwe vierjarige tarieven moet een deel van de nettowinst, voortkomende uit de verrekening in de tarieven van de goodwill gerelateerd aan buitengebruikstellingen, verplicht

46


Financiële kalender 14 februari 2008 15 februari 2008 (08.00 uur) 7 april 2008 13 mei 2008 (10.00 uur) 28 mei 2008 28 augustus 2008 29 augustus 2008 (08.00 uur)

Raad van bestuur over jaarcijfers 2007 Publicatie jaarcijfers 2007 Beschikbaarheid jaarverslag in pdf Algemene Vergadering Betaling dividend 2007 (coupon nr. 3) Raad van bestuur over halfjaarcijfers 2008 Publicatie halfjaarcijfers 2008

Bestuur van de onderneming Samenstelling bestuursorganen Raad van bestuur Voorzitter

Vice-voorzitters

Ronnie Belmans Benoemd tot voorzitter voor 3 jaar op 24 mei 2005 Electrabel

Francis Vermeiren Benoemd tot vice-voorzitter voor 3 jaar op 30 juni 2005 Publi-T

Vice-voorzitters Thierry Willemarck Benoemd tot vice-voorzitter voor 3 jaar op 30 juni 2005 Onafhankelijk

Bestuurders

Jacqueline Boucher1 (vanaf 8 mei 2007) Electrabel

Jean-Marie Laurent Josi Onafhankelijk

Clement De Meersman Onafhankelijk

Ingrid Lieten Onafhankelijk

Johan De Roo Publi-T

Walter Peeraer Electrabel

Jacques de Smet Onafhankelijk

Luc Van Nevel Onafhankelijk

Claude Grégoire Publi-T 1

Jacqueline Boucher nam het bestuurdersmandaat uitgeoefend door Willy Bosmans over vanaf 8 mei 2007.


47

Bestuur van de onderneming

Corporategovernancecomité • Thierry Willemarck (voorzitter) • Luc Van Nevel • Ingrid Lieten

Tijdelijk en ad-hoccomité (bepaalde internationale dossiers) • Jean-Marie Laurent Josi • Jacques de Smet • Luc Van Nevel

Auditcomité • Clement De Meersman (voorzitter) • Johan De Roo (tot 29 november 2007) • Claude Grégoire (vanaf 29 november 2007) • Jacques de Smet

College van commissarissen • Klynveld Peat Marwick Goerdeler Bedrijfsrevisoren, vertegenwoordigd door Erik Clinck • Ernst & Young Bedrijfsrevisoren, vertegenwoordigd door Jacques Vandernoot

Vergoedingscomité • Jean-Marie Laurent Josi (voorzitter) • Willy Bosmans (tot 31 mei 2007) • Walter Peeraer (vanaf 31 mei 2007) • Jacques de Smet

Directiecomité • Voorzitter en Chief Executive Officer - Daniel Dobbeni • Vice-voorzitter en Chief Corporate Officer - Jacques Vandermeiren • Directeur Grid Services - Markus Berger • Chief Financial Officer - Jan Gesquière • Chief Executive Officer Bel Engineering - Roel Goethals • Directeur Transmission - Hubert Lemmens • Directeur Customers & Market - Frank Vandenberghe

Secretaris-generaal • Pierre Bernard

48


Raad van bestuur De raden van bestuur van Elia System Operator en Elia Asset zijn elk samengesteld uit 12 leden. Dezelfde leden zetelen in beide raden. Zij vervullen geen directiefunctie bij Elia System Operator noch bij Elia Asset. De helft van de leden zijn onafhankelijke bestuurders die werden verkozen tijdens de gewone algemene vergadering en die een gunstig eensluidend advies over hun onafhankelijkheid van de CREG hebben ontvangen. In overeenstemming met de wettelijke en statutaire bepalingen worden de raden van bestuur van Elia System Operator en Elia Asset ondersteund door drie comités: een corporategovernancecomité, een auditcomité, een vergoedingscomité. Een ad-hoccomité dat tijdelijk is, werd opgericht door de raad van bestuur van 30 augustus 2007 om het management van Elia bij te staan bij zijn verschillende internationale activiteiten. Naast deze comités werd er op 29 juli 2003 ook een directiecomité opgericht in overeenstemming met het artikel 524bis van het Wetboek van vennootschappen en van de wet van 29 april 1999 betreffende de organisatie van de elektriciteitsmarkt.

Benoeming van de bestuurders De algemene vergadering van 10 mei 2005 heeft zes niet-onafhankelijke en zes onafhankelijke bestuurders benoemd. Twee van deze bestuurders hebben ontslag genomen en werden dus als volgt vervangen.

De benoeming van Ingrid Lieten als onafhankelijk bestuurder werd bevestigd door de algemene vergadering van 9 mei 2006. Zij vervangt Hilde Laga die ontslag heeft genomen. Jacqueline Boucher werd door de algemene vergadering van 8 mei 2007 benoemd. Zij vervangt Willy Bosmans die ontslag heeft genomen. Mevr. Boucher werd geboren in 1958. Zij is Doctor in de Wetenschappen, licentiate wiskunde en economie. Zij is directeur strategie binnen de Algemene directie strategie, communicatie en administratie van Electrabel. Zij is ook bestuurder bij Fluxys, de Belgische transportnetbeheerder voor aardgas Alle de mandaten verstrijken na afloop van de algemene vergadering van 2011. De termijn van zes jaar wijkt af van de periode van vier jaar die de Code Lippens aanbeveelt en is gerechtvaardigd omwille van de eigenheid en de technische, financiële en juridische complexiteit van de taken als transmissienetbeheerder. Het dient aangestipt dat de corporategovenancevoorschriften m.b.t. de benoeming van de raden van bestuur van Elia System Operator en Elia Asset onderworpen zijn aan specifieke procedures voor de benoeming van onafhankelijke en niet-onafhankelijke leden van de raad van bestuur en zijn comités, alsook voor wat betreft de rol van deze laatste. Deze bepalingen worden vastgesteld bij de wet van 29 april 1999 betreffende de organisatie van de elektriciteitsmarkt.

In de praktijk worden de niet-onafhankelijke bestuurders benoemd op voordracht van de aandeelhouders. De onafhankelijke bestuurders worden benoemd volgens een procedure vastgelegd in de wet van 29 april 1999 betreffende de organisatie van de elektriciteitsmarkt en de statuten van de onderneming. Het corporategovernancecomité legt een lijst voor van onafhankelijke kandidaat-bestuurders. Het comité onderzoekt het actuele curriculum vitae van elke kandidaat en een verklaring op erewoord inzake de onafhankelijkheidscriteria die overeenkomstig de wettelijke en statutaire bepalingen van toepassing zijn op Elia. De algemene vergadering benoemt vervolgens de onafhankelijke bestuurders. De benoemingen worden voor eensluidend advies inzake onafhankelijkheid voorgelegd aan de CREG, die over elke onafhankelijke bestuurder haar advies moet uitbrengen. Een gelijkaardige procedure is toepasbaar in geval van benoeming door coöptatie door de raad van bestuur. Het corporategovernancecomité neemt dus wat de onafhankelijke bestuurders betreft de taken van een benoemingscomité waar. Johan De Roo heeft zijn ontslag aangeboden aan de raad van bestuur van 30 augustus 2007. Het treedt in werking op de dag dat de raad van bestuur een nieuwe bestuurder heeft gecoöpteerd ter vervanging.


49


Benoeming van de leden van de comités De huidige samenstelling van de comités die de raad van bestuur ondersteunen, werd bepaald tijdens de raad van bestuur van 30 juni 2005 voor een periode van drie jaar (eventueel vernieuwbaar) tot aan de algemene vergadering van 2008. De raad van bestuur van 9 februari 2006 heeft Ingrid Lieten binnen het corporategovernancecomité benoemd ter vervanging van Hilde Laga. De raad van bestuur van 31 mei 2007 heeft Walter Peeraer ter vervanging van Willy Bosmans benoemd als lid van het vergoedingscomité. De raad van bestuur van 29 november 2007 heeft Claude Grégoire ter vervanging van Johan De Roo benoemd als lid van het auditcomité.

College van commissarissen De algemene vergadering van 10 mei 2005 heeft Ernst & Young Bedrijfsrevisoren en Klynveld Peat Marwick Goerdeler Bedrijfsrevisoren benoemd als commissaris. Zij worden respectievelijk vertegenwoordigd door Jacques Vandernoot en Erik Clinck. De emolumenten van elk van de commissarissen werden vastgesteld op € 72 500 per boekjaar van 12 maanden voor de vennootschappen Elia System Operator, Elia Asset en Bel Engineering. Zij werden benoemd voor een periode van drie jaar. Hun mandaat verstrijkt na afloop van de gewone algemene vergadering van het boekjaar 2008. Er werd door de commissarissen voor € 32 843 bijkomende emolumenten gevraagd

50


voor taken die werden verricht met betrekking tot de kapitaalverhoging, de IFRS-rekeningen en andere bijzondere opdrachten.

Activiteitenverslag van de raad van bestuur In overeenstemming met de wet van 29 april 1999 oefent de raad van bestuur de volgende bevoegdheden uit: • de bepaling van het algemene beleid van de vennootschap; • de bevoegdheden die hem worden toegekend door het Wetboek van vennootschappen of krachtens dit laatste, met uitzondering van de bevoegdheden die aan het directiecomité worden toevertrouwd of overgedragen; • het algemene toezicht op het directiecomité, met naleving van de wettelijke beperkingen inzake de toegang tot commerciële gegevens en andere vertrouwelijke gegevens over de netgebruikers en de verwerking van die gegevens; en • de bevoegdheden die door de statuten zijn bepaald. De raad van bestuur is in 2006 vijfmaal bijeengekomen. Lieten zich op één of meer vergaderingen van de raad verontschuldigen: • Ingrid Lieten (op 25 januari 2007, 17 april 2007, 29 november 2007) • Willy Bosmans (25 januari 2007) (bestuurder tot 8 mei 2007) • Jacques de Smet (25 januari 2007) • Claude Grégoire (25 januari 2007, 31 mei 2007) • Jacqueline Boucher (31 mei 2007) • Walter Peeraer (15 februari 2007) • Clement De Meersman (15 februari 2007)

• Luc Van Nevel (25 januari 2007) • Francis Vermeiren (30 augustus 2007) • Thierry Willemarck (30 augustus 2007, 29 november 2007) Een lid dat niet aanwezig kan zijn, laat zich gewoonlijk vertegenwoordigen. Overeenkomstig de statutaire bepalingen kan het afwezige lid schriftelijk volmacht geven aan een ander lid van de raad. Geen enkele volmachthouder mag meer dan twee bestuurders vertegenwoordigen.

Belangrijke gebeurtenissen in 2007 Wijzigingen statuten De statuten van de vennootschap Elia Asset werden in 2007 niet gewijzigd. De buitengewone algemene vergadering van 8 mei 2007 van de vennootschap Elia System Operator heeft besloten de hieronder beschreven statutaire wijzigingen door te voeren.

Kapitaalverhoging De buitengewone algemene vergadering van 8 mei 2007 heeft besloten over te gaan tot een dubbele kapitaalverhoging voorbehouden aan het personeel, bestaande uit een eerste kapitaalverhoging in 2007 (“Kapitaalverhoging” 2007) voor een bedrag van € 4 240 000 en een tweede kapitaalverhoging die zal doorgevoerd worden in 2008 (hierna “Kapitaalverhoging 2008”) voor een maximumbedrag van € 760 000. Hiertoe zullen nieuwe aandelen van categorie B uitgegeven worden met opheffing van het voorkeurrecht van de bestaande aandeelhouders ten gunste van de personeelsleden van de vennootschap of haar

dochterondernemingen, in voorkomend geval onder de fractiewaarde van bestaande aandelen van dezelfde categorie.

Operator van 8 mei 2007. De emolumenten worden beschreven op pagina 53.

Vergoedingscomité De Kapitaalverhoging 2007 van € 4 239 990,13 werd doorgevoerd en geplaatst en er werden 163 643 aandelen uitgegeven. Bijgevolg werden artikelen 4.1 en 4.2 van de statuten gewijzigd met betrekking tot het maatschappelijk kapitaal en het aantal aandelen.

Conversie van de aandelen Als gevolg van de nieuwe wet van 14 december 2005 houdende de afschaffing van de effecten aan toonder diende Elia System Operator artikelen 4.4 en 5 van de statuten te wijzigen met uitwerking op 1 januari 2008 om zich te schikken naar deze nieuwe regels. In het nieuwe artikel 39 van de statuten van de vennootschap Elia System Operator werd tevens in een overgangsregeling voorzien tot 1 januari 2008.

Mogelijkheid per brief te stemmen De buitengewone algemene vergadering van 8 mei 2007 heeft in de statuten de mogelijkheid ingevoerd per brief te stemmen bij de algemene vergadering.

Emolumenten De emolumenten van de bestuurders werden gewijzigd door de gewone algemene vergaderingen van aandeelhouders van elk van de vennootschappen, die plaatsvonden op 9 mei 2006. De formulering van de methode voor de indexering van de emolumenten werd gecorrigeerd tijdens de gewone algemene vergaderingen van Elia Asset en Elia System

Naast zijn gebruikelijke taak die erin bestaat assistentie te verlenen aan de raad van bestuur heeft het vergoedingscomité, krachtens de wet van 29 april 1999, de taak ten aanzien van de raad van bestuur aanbevelingen te formuleren over de vergoedingen van de leden van het directiecomité. Het vergoedingscomité heeft driemaal voltallig vergaderd. Eenmaal per jaar evalueert de onderneming haar kaderpersoneel in overeenstemming met de ‘performance management’-methode. Dit beleid is ook van toepassing op de leden van het directiecomité. Op die manier evalueert het vergoedingscomité de leden van het directiecomité uitgaande van een aantal gemeenschappelijke en individuele doelstellingen, zowel kwalitatief als kwantitatief van aard. Eind december 2007 heeft het vergoedingscomité de verwezenlijking van deze doelstellingen geëvalueerd. Het comité heeft de raad van bestuur een nieuw pensioenplan met vastgestelde bijdragen voorgesteld voor de leden van het directiecomité in overeenstemming met de stappen die ondernomen werden voor de kaderleden van de onderneming en binnen de gas- en elektriciteitssector.

Auditcomité Naast zijn gebruikelijke bevoegdheid assistentie te verlenen aan de raad van bestuur, heeft het auditcomité krachtens de wet van 29 april 1999, de taak de rekeningen na te kijken en

de budgetten te controleren, de audits op te volgen, de betrouwbaarheid van de financiële informatie te evalueren, de interne controle te beoordelen evenals de efficiëntie van de interne risicobeheersystemen te controleren. Het auditcomité is bevoegd een onderzoek in te stellen in alle aangelegenheden die het aanbelangt. Daartoe beschikt het over de nodige middelen, heeft het toegang tot alle informatie met uitzondering van de commerciele gegevens betreffende de netgebruikers en kan het bij interne en externe experts advies inwinnen. Het auditcomité heeft in 2007 vijfmaal vergaderd. De drie bestuurders die lid zijn van het comité waren telkens aanwezig met uitzondering van het auditcomité van 20 november waarbij ontslagnemend bestuurder Johan De Roo niet aanwezig was. Op de raad van bestuur van 29 november 2007 werd Claude Grégoire benoemt tot bestuurder in het auditcomité ter vervanging van Johan De Roo. Het comité heeft de jaarrekening van 2006 onderzocht, zowel in Belgian GAAP als in IFRS. Het comité heeft vervolgens de kwartaalresultaten van 31 maart 2007, de halfjaarlijkse resultaten van 30 juni 2007 en de cijfers over de eerste drie kwartalen van 30 september 2007 conform de Belgian GAAP en de IFRS-regels geanalyseerd. Het comité heeft kennis genomen van de audits inzake het aankoopproces, de milieuvergunningen, de ondersteunende diensten, de facturatie van de onevenwichten, de business continuity planning en een audit rond het opzetten van een informatiebeveiligings-


51


managementsysteem. Naast de audits opgenomen in de jaarplanning, heeft het comité ook kennis genomen van een aantal specifieke aanbevelingsopdrachten rond brandveiligheid, confidentialiteit en het proces rond de opstelling van het voorstel voor vierjarige tarieven. Voorts werden de methodiek en de resultaten die voortvloeien uit het risicomanagement binnen de onderneming besproken. Voor elk van de audits en aanbevelingsopdrachten werd een actieplan opgesteld om de kwaliteit van de procedures, de communicatie erover en de toepassing ervan te verbeteren. Het comité heeft de opvolging van de actieplannen van deze en vroegere audits opgevolgd vanuit verschillende invalshoeken (planning, resultaten, risico) en dit op basis van een activiteitenverslag van de dienst interne audit. Het comité kwam hierbij tot het besluit dat deze actieplannen correct en binnen de afgesproken termijnen werden uitgevoerd. Het auditplan voor 2008 werd voorgesteld en door het comité goedgekeurd.

dominerende aandeelhouder of een met een dominerende aandeelhouder geassocieerde of verbonden onderneming, en daarover verslag uit te brengen bij de raad van bestuur. Deze laatste opdracht heeft tot doel de onafhankelijkheid van de bestuurders te versterken in aanvulling op de procedure van artikel 524 van het Wetboek van vennootschappen, die de onderneming ook toepast. Het comité heeft ook de opdracht zich uit te spreken over gevallen van onverenigbaarheid bij de leden van de directie en het personeel en te waken over de toepassing van de bepalingen van de artikelen 9 en 9ter van de wet van 29 april 1999 betreffende de organisatie van de elektriciteitsmarkt, de efficiëntie ervan te beoordelen in het licht van de doelstellingen inzake onafhankelijkheid en onpartijdigheid van het beheer van het transmissienet en hierover jaarlijks een verslag in te dienen bij de CREG. Het comité is in 2007 drie keer samengekomen. Alle leden waren aanwezig op de vergaderingen, uitgezonderd één lid op één vergadering.

Corporategovernancecomité Naast zijn gebruikelijke bevoegdheid assistentie te verlenen aan de raad van bestuur heeft het corporategovernancecomité krachtens de wet van 29 april 1999 de taak kandidaten voor te stellen voor de mandaten van onafhankelijk bestuurder, voorafgaande goedkeuring te verlenen aan de benoeming van de leden van het directiecomité, op verzoek van elke onafhankelijke bestuurder, van de voorzitter van het directiecomité of van de CREG elk geval van belangenconflict te onderzoeken tussen enerzijds de netbeheerder en anderzijds een

52


Het comité heeft de uitvoering opgevolgd van het corporategovernanceprogramma door de Compliance Officer, bijgestaan door de interne auditor van Elia. Dit programma beschrijft hoe Elia waakt over de naleving van de transparantie-, niet-discriminatie- en vertrouwelijkheidsverplichting. Het comité heeft tijdens de vergaderingen in 2007 de concrete acties van Elia onderzocht, die zijn gevoerd naar aanleiding van een audit dienaangaande eind 2006 en heeft het formele verbintenissenprogramma van Elia (compliance program) goedgekeurd.

Het comité werd, met zorg voor de naleving van de vertrouwelijkheid, door het directiecomité geregeld op de hoogte gehouden van de evolutie van voor Elia belangrijke dossiers: de aankoop van hulpdiensten voor 2007, de toepassing van de meerjarentarieven, de oprichting van de afdeling Public & Regulatory Affairs en de beslissingen van het auditcomité over de voorzieningen voor de sanering van de vroeger vervuilde gronden.

Tijdelijk ad-hoccomité In overeenstemming met artikel 522 van het Wetboek van vennootschappen werd door de raad van bestuur van 30 augustus 2007 een tijdelijk en ad-hoccomité ingesteld om het management van Elia bij te staan bij zijn verschillende internationale activiteiten. Het ad-hoccomité is op 18 december 2007 samengekomen om een aantal internationale projecten te onderzoeken en meer in het bijzonder de vorderingen met betrekking tot het project voor de elektrische verbinding van België met Groot-Brittannië alsook de deelneming van HGRT, de holding van de transmissienetbeheerders, in de Franse energiebeurs Powernext. Deze projecten worden in 2008 voortgezet.

Emolumenten Het vergoedingsbeleid van de bestuurders werd vastgelegd door de algemene aandeelhoudersvergadering. In 2007 werden in het totaal € 432 752 aan vergoedingen betaald aan de twaalf bestuurders van Elia (€ 216 376 voor Elia System Operator en € 216 376 voor Elia Asset), de indexering inbegrepen. Dit zijn

de brutobedragen die elke bestuurder heeft ontvangen: Ronnie Belmans Willy Bosmans/Jacqueline Boucher Clement De Meersman Johan De Roo Claude Grégoire Ingrid Lieten Jean-Marie Laurent Josi Walter Peeraer Luc Van Nevel Francis Vermeiren Jacques de Smet Thierry Willemarck

€ 41 136 € 34 006 € 34 006 € 32 006 € 29 424 € 34 006 € 40 588 € 27 424 € 40 588 € 32 908 € 47 170 € 39 490

Deze bedragen werden berekend op basis van 7 vergaderingen in 2007. De comités die assistentie verlenen aan de raad van bestuur zijn elk drie keer samengekomen. Het gaat om brutobedragen waarin de sociale lasten en andere later door te voeren inhoudingen begrepen zijn. De vergoeding van de bestuurders bestaat uit een basisvergoeding van € 25 000 per jaar (€ 12 500 voor Elia System Operator en € 12 500 voor Elia Asset) en een bijkomende vergoeding van € 800 (€ 400 voor Elia System Operator en € 400 voor Elia Asset) per extra vergadering boven de achtste vergadering van de raad van bestuur in de loop van het jaar, de vergaderingen met de regulatoren inbegrepen. Beide vergoedingen worden vermeerderd met een supplement van 50% voor de voorzitter en van 20% voor elke vice-voorzitter van de raad van bestuur. Een vaste aanvullende vergoeding van € 6 000

per jaar (€ 3 000 voor Elia System Operator en € 3 000 voor Elia Asset) wordt eveneens toegekend aan de bestuurders die lid zijn van een ondersteunend comité van de raad van bestuur. Daarnaast wordt er overeengekomen dat een extra vergoeding van € 800 (€ 400 voor Elia System Operator en € 400 voor Elia Asset) wordt toegekend per extra vergadering van een comité die wordt bijgewoond (m.a.w. per vergadering boven de drie vergaderingen waarop de forfaitaire vergoedingen berekend zijn). Dit geldt ook voor de vergaderingen met de regulatoren.

Evaluatie

Deze vergoedingen dekken alle kosten en worden geboekt bij de bedrijfskosten van de vennootschap. Ze worden jaarlijks geïndexeerd volgens de index van de consumptieprijzen. Alle vergoedingen worden evenredig in verhouding met de duur van het mandaat van bestuurder toegekend. Op het einde van elk eerste, tweede en derde kwartaal wordt een voorschot op de jaarlijkse emolumenten aan de bestuurders betaald. Het voorschot wordt berekend op basis van de geindexeerde basisvergoeding en in evenredige verhouding met de duur van het mandaat van bestuurder tijdens het betrokken kwartaal. Er wordt een afrekening gemaakt in december van het lopende jaar. Daarin wordt rekening gehouden met de eventuele bijkomende vergoedingen ter aanvulling van de basisvergoeding. Er bestaan geen andere voordelen in natura, opties op aandelen, kredieten of voorschotten ten gunste van de bestuurders.

De evaluatieprocedure is geïnspireerd op de procedure die bestaat in andere Europese landen. Het bestaat uit een zelfevaluatie gebaseerd op een vragenlijst over de wijze waarop de raad haar taken heeft vervuld, het onderzoek van de goede formele werking van de raad en de betrekkingen tussen de raad en het directiecomité (en/of de onderneming). In het tweede deel van het evaluatieproces worden de opmerkingen van de leden van de raad samengebracht in verband met de toekomstige ontwikkelingen van Elia en de manier waarop de raad op nuttige wijze deel zou kunnen uitmaken van deze ontwikkelingen. De conclusies van de eerste evaluatie waren zeer positief. Zij werden meegedeeld en besproken tijdens de raad van bestuur van 29 november 2007.

De raad van bestuur van Elia System Operator heeft een formele procedure opgezet voor de evaluatie van zijn werking in overeenstemming met de bepalingen (artikel 4.1.1 en volgende) van de code inzake goed bestuur van ondernemingen die van toepassing is op beursgenoteerde ondernemingen in België, bekend als de “Code Lippens”. Dit proces waartoe besloten werd en dat ingevoerd werd door de raad van bestuur van Elia van 15 februari 2007 vond plaats tussen juni en september 2007.

Directiecomité Het directiecomité van de transmissienetbeheerder is, in overeenstemming met de wet van 29 april 1999, belast met het beheer van het elektriciteitsnet, het dagelijks beheer van


53


de netbeheerder, de uitoefening van de overige bevoegdheden die de raad van bestuur toekent, evenals de uitoefening van de bevoegdheden die aan het directiecomité door de statuten worden toegekend. Gewoonlijk komt het directiecomité eenmaal per maand op formele wijze samen. De leden komen ook wekelijks samen in het kader van informele vergaderingen. Het directiecomité is in 2007 twaalf keer samengekomen. Een lid dat niet aanwezig kan zijn, laat zich gewoonlijk vertegenwoordigen. Het afwezige lid kan schriftelijk volmacht geven aan een ander lid van het directiecomité conform het huishoudelijke reglement van het directiecomité. Geen enkele volmachthouder mag meer dan twee directieleden vertegenwoordigen. Het comité brengt elk kwartaal aan de raad van bestuur verslag uit over de financiële situatie van de vennootschap (meer bepaald over de overeenstemming tussen het budget en de resultaten) en op elke raad over het beheer van het transmissienet. In het kader van het beheer van het transmissienet heeft het directiecomité in het bijzonder de raad van bestuur op de hoogte gehouden van de ontwikkelingen van de wetgeving en van de rechtspraak die toepasbaar zijn op de vennootschap, van de opstelling van een nieuw koninklijk besluit inzake de tarieven, de beslissingen van de regulatoren, het netbeheer en de situatie in de filialen, waaronder de uitvoering van Belpex.

54


Vergoedingen Basis- en variabele vergoedingen De vergoeding van de voorzitter van het directiecomité, die door Elia System Operator werd betaald, bedroeg in 2007 € 452 733,24, waarvan 29,19% in de vorm van een variabele vergoeding. De vergoedingen die Elia aan de overige leden van het directiecomité in 2007 heeft betaald, bedroegen € 1 438 028,54 (€ 738 050,32 voor Elia System Operator en € 699 978,22 voor Elia Asset), waarvan 21,84% in de vorm van een variabele vergoeding. In het totaal werd in 2007 dus € 1 890 761,78 uitgekeerd aan de leden van het directiecomité.

Overige vergoedingen Alle leden van het directiecomité die aan een pensioenplan deelnemen van het type “te bereiken doel” deelnemen, hebben ervoor geopteerd om zich in 2007 aan te sluiten bij een plan “vaste premies” (Powerbel) waarbij hun verworven geoptimaliseerde rechten worden overgedragen. De kosten voor dit pensioenfonds m.b.t. de prestaties in 2007 die ten laste zijn van Elia System Operator bedragen wat de voorzitter van het directiecomité betreft € 85 779,09 en wat de overige leden van het directiecomité betreft € 263 516,29 (respectievelijk € 135 605,79 voor Elia System Operator en € 127 910,51 voor Elia Asset). De overige voordelen die worden toegekend aan de leden van het directiecomité, zoals het gewaarborgde inkomen in geval van langdurige ziekte en ongeval, de verzekeringen voor gezondheidszorg en ziekenhuisopname, de ver-

zekeringen bij invaliditeit, overlijden, de tarifaire voordelen en de terbeschikkingstelling van een dienstwagen volgen de regels die gelden voor de kaderleden in de onderneming.

Aandelen De voorzitter van het directiecomité van Elia System Operator bezit 4 360 aandelen Elia System Operator; de andere leden van het directiecomité hebben samen 13 672 aandelen verworven. Elia heeft tot op heden geen langetermijnbeleid voor aandelentoekenning ingevoerd.

Bepalingen van de arbeidsovereenkomsten De bepalingen in de arbeidsovereenkomsten van de leden van het directiecomité, met inbegrip van de voorzitter van het directiecomité, bevatten op het ogenblik van hun indiensttreding geen bijzondere voorwaarden bij ontslag.

Gedragscode Elia beschikt over een gedragscode voor de personen die binnen de groep het meest in aanmerking komen om toegang te krijgen tot bevoorrechte informatie (“personen met voorkennis”). Deze gedragscode bevat regels die een kader bieden voor de beursverrichtingen van deze “personen met voorkennis”, conform de bepalingen van de richtlijn 2003/6/ EG betreffende handel met voorkennis en marktmanipulatie en de wet van 2 augustus 2002 betreffende het toezicht op de financiele sector en andere financiële diensten. De raad van bestuur heeft de gedragscode op 22 december 2005 goedgekeurd. De secretaris-

generaal heeft de taak erop toe te zien dat deze code en de actualisering ervan naar behoren worden toegepast. De duur van de afgesloten periodes werd door een beslissing van de raad van bestuur van 15 maart 2007 van 10 weken teruggebracht tot 4 weken opdat de duur van deze periodes beter in de lijn zou liggen met de duur die gewoonlijk voorzien wordt door andere beursgenoteerde vennootschappen.

Kennisgeving aan de CBFA In overeenstemming met de wet van 1 april 2007 betreffende een openbaar overnamebod heeft Publi-T als aandeelhouder van Elia System Operator een kennisgeving naar de CBFA gestuurd om vrijgesteld te worden van de biedplicht wanneer de aandeelhouder op 1 september 2007 meer dan 30% van de aandelen met stemrecht van een beursgenoteerde onderneming bezit. Deze kennisgeving die op 23 november 2007 naar Elia werd gestuurd, is integraal beschikbaar op de website van Elia, in overeenstemming met de wet van 1 april 2007.


55

Geconsolideerde jaarrekening IFRS Geconsolideerde winsten verliesrekening (en € miljoen) Bedrijfsopbrengsten

Toelichting

2007

2006

(3)

731,7

711,5

705,7

695,9

1,4

26,0

15,6

66,7

(4)

-517,0

-507,5

1,9

(4.1)

-8,6

-7,0

22,9

Opbrengsten Overige bedrijfsopbrengsten Bedrijfskosten Grond- en hulpstoffen

Verschil (%) 2,8

Diensten en overige goederen

(4.1)

-281,0

-277,0

1,4

Personeelskosten

(4.2)

-114,0

-116,5

-2,1

Afschrijvingen en waardeverminderingen, wijziging in voorzieningen

(4.3)

-93,8

-88,5

6,0

Overige bedrijfskosten

(4.4)

Bedrijfswinst/verlies Nettofinancieringslasten

-19,6

-18,5

5,9

214,7

204,0

5,2

-104,0

-98,3

5,8

Financieringsbaten

3,7

3,1

19,4

Financieringslasten

-107,7

-101,4

6,2

110,7

105,7

4,7

(5)

Winst vóór belastingen Winstbelastingen

-32,9

-29,8

10,4


77,8

75,9

2,5

Toe te rekenen aan de aandeelhouders van de vennootschap

77,6

75,9

2,2

Toe te rekenen aan minderheidsbelang

-0,2

0,0

(6)

Informatie per aandeel (in €)

56

Nettowinst per aandeel toe te rekenen aan de aandeelhouders van de vennootschap

(29)

1,6

1,6

1,9

Verwaterde winst per aandeel toe te rekenen aan de aandeelhouders van de vennootschap

(29)

1,6

1,6

1,9

Eigen vermogen per aandeel

(29)

27,9

27,3

2,0


Geconsolideerde balans (in € miljoen)

Toelichting

31 december 2007 31 december 2006

Activa Vaste activa

3 743,2

3 683,4

Materiële vaste activa

(7)

1 993,2

1 943,3

Immateriële activa

(8)

1 722,7

1 718,3

Investeringen verwerkt volgens “equity methode”

(9)

8,1

0,5

Financiële instrumenten

(22)

5,5

0,0

Uitgestelde belastingsvorderingen

(20)

Vlottende activa

13,7

21,3

234,7

214,7

Voorraden

(10)

13,2

12,9

Handels- en overige vorderingen

(11)

166,8

106,0

0,0

0,2 45,0

Belastingvorderingen Geldbeleggingen en kasequivalenten

(12)

50,3

Overige vlottende activa

(13)

4,4

50,6

3 977,9

3 898,1

1 339,9

1 308,6

1 338,6

1 307,5

1 201,7

1 196,9

Totaal van de activa

Passiva Eigen vermogen Eigen vermogen toerekenbaar aan houders van eigen vermogeninstrumenten van de moedermaatschappij

(14)

Aandelenkapitaal Agio Reserves Afdekkingsreserves Overgedragen winst

8,5

8,5

18,4

14,6

3,6

-1,5

106,4

89,0

Minderheidsbelangen

1,3

1,1

Minderheidsbelangen

1,3

1,1

2 345,6

2 302,5

Langlopende verplichtingen Leningen en overige financieringsverplichtingen

(15)

2 190,3

2 119,8

Personeelsbeloningen

(16)

143,6

172,0

Financiële instrumenten

(22)

0,0

2,3

Voorzieningen

(17)

5,4

3,1

Uitgestelde belastingverplichtingen

(20)

Diverse verplichtingen Overige langlopende verplichtingen Kortlopende verplichtingen

5,3

4,6

0,0

0,7

1,0

0,0

292,4

287,0

Voorzieningen

(17)

9,4

10,9

Handelsschulden en overige schulden

(18)

201,1

116,6

2,7

0,5

(19)

79,2

159,0

3 977,9

3 898,1

Belastingsverplichtingen Overige kortlopende verplichtingen Totaal eigen vermogen en verplichtingen


57

Geconsolideerd kasstroomoverzicht (in € miljoen)

Toelichting

2007

2006

77,8

75,9

Netto intrestlasten

(5)

104,4

98,3

Winstbelasting

(6)

29,6

25,8

(7) (8)

92,5

88,3

Bedrijfsactiviteiten Winst van het boekjaar

Aanpassing voor: Afschrijvingen materiële vaste en amortisatie immateriële activa Resultaat op overdracht van materiële vaste activa

(7) (8)

3,1

2,9

(10) (11)

0,4

0,4

Mutatie voorzieningen

(17)

-20,1

-7,6

Waardering naar reële waarde van financiële instrumenten

(22)

0,4

0,2

Mutatie uitgestelde belastingen

(20)

3,0

4,0

Waardeverminderingen op vlottende activa

Mutatie overige niet-geldelijke posten

Kasstroom uit bedrijfsactiviteiten

0,7

0,0

291,8

288,2

Mutatie: Voorraden

(10)

-0,7

-0,7

Handels- en overige vorderingen

(11)

-60,7

-12,2

Overige vlottende activa

(13)

46,4

8,1

Handels- en overige schulden

(18)

84,3

37,7

Overige kortlopende verplichtingen

(19)

-119,3

9,0

-50,0

41,9

Wijzigingen in werkkapitaal Betaalde rente

(5)

-67,3

-97,4

Betaalde winstbelasting

(6)

-27,1

-21,0

147,2

211,7

(7) (8)

-150,0

-148,1

Investeringen verwerkt volgens “equity” methode

(9)

-7,6

0,0

Ontvangen rente

(5)

Nettokasstroom uit bedrijfsactiviteiten Verwerving van (im)materiële activa

Nettokasstroom uit investeringsactiviteiten

2,8 -145,3 0,0

Ontvangsten uit de uitgiften van aandelenkapitaal

(14)

4,2

Kosten verbonden aan uitgifte van aandelenkapitaal

(14)

-0,1

0,0

Betaalde dividenden (-)

(14)

-61,3

-60,8

Aflossing van opgenomen leningen (-)

(15)

-200,0

-50,0

Ontvangsten van opgenomen leningen (+)

(15)

270,0

40,0

12,8

-70,8

Nettokasstroom uit financieringsactiviteiten Nettotoename (afname) van geldmiddelen en kasequivalenten

58

2,7 -154,9

5,3

-4,4

Geldmiddelen en kasequivalenten per 1 januari

45,0

49,4

Geldmiddelen en kasequivalenten per 31 december

50,3

45,0


Geconsolideerd overzicht van het totaalresultaat (in € miljoen)

Toelichting

2007

2006

Veranderingen in de reële waarde van kasstroomafdekkingen

(22)

5,2

10,8

Actuariële winsten (verliezen) te bereiken doel pensioenregelingen

(16)

4,9

0,0

10,1

10,8

Baten en lasten rechtstreeks verwerkt in het eigen vermogen Winst over de verslagperiode

77,8

75,9

Totaalresultaat over de verslagperiode

87,9

86,7

Toe te rekenen aan de aandeelhouders van de vennootschap

87,7

86,7

0,2

0,0

Toe te rekenen aan minderheidsbelang

(14)


59

Toelichting bij de jaarrekening 1. Verslaggevende entiteit Elia System Operator nv is gevestigd in België, Keizerslaan 20, 1000 Brussel. De geconsolideerde jaarrekening 2007 van de groep omvat Elia System Operator nv en 4 dochterondernemingen, namelijk Elia Asset nv, Bel Engineering nv, Belpex nv en Elia Re sa en tevens een geassocieerde onderneming HGRT (zie toelichting 9). HGRT wordt opgenomen in de consolidatie volgens de equitymethode. Elia is de beheerder van het Belgische transmissienet voor elektriciteit. De onderneming staat in voor de transmissie van elektriciteit van de producenten naar de distributienetbeheerders en industriële grootverbruikers en voor de in- en uitvoer van elektrische energie van en naar de buurlanden. Deze activiteiten worden gereguleerd door de Commissie van Regulering van de Elektriciteit en het Gas (CREG). Voor meer informatie verwijzen we naar hoofdstuk 7 in dit verslag.

2. Belangrijke grondbeginselen voor de financiële verslaggeving onder IFRS (a) Overeenstemmingsverklaring De geconsolideerde jaarrekening van het jaar eindigend op 31 december 2007 zoals in dit jaarverslag weergegeven, werd voorbereid onder de verantwoordelijkheid van de raad van bestuur en werd door de raad van bestuur vastgesteld op 14 februari 2008, onder voorbehoud van de goedkeuring van de statutaire niet-geconsolideerde jaarrekening door de aandeelhouders tijdens de gewone algemene vergadering, die zal plaatsvinden op 13 mei 2008. Conform de Belgische wetgeving zal de geconsolideerde jaarrekening tijdens dezelfde gewone algemene vergadering voorgesteld worden aan de aandeelhouders van de groep. De geconsolideerde jaarrekening is niet onderworpen aan wijzigingen, behalve als het gaat om wijzigingen als gevolg van eventuele beslissingen van de aandeelhouders betreffende de statutaire niet-geconsolideerde jaarrekening die een impact hebben op de geconsolideerde jaarrekening. De geconsolideerde jaarrekening is opgesteld in overeenstemming met International Financial Reporting Standards (IFRS) en de interpretaties daarvan die door de International Accounting Standards Board (IASB) zijn vastgelegd zoals aangenomen voor gebruik in de Europese Unie. De groep heeft alle nieuwe en herziene standaarden en interpretaties toegepast die gepubliceerd werden door de IASB, die relevant zijn voor zijn activiteiten en van kracht zijn voor boekjaren die aanvangen op of na 1 januari 2007. De toepassing van deze nieuwe en herziene standaarden

60


en interpretaties heeft niet geleid tot wijzigingen in de waarderingsregels van de groep. Volgende gewijzigde en nieuwe standaarden zijn van kracht maar zijn niet relevant voor de groep: IAS 1: Informatieverschaffing over kapitaal IFRIC 7: Toepassing van de aanpassingsmethode in overeenstemming met IAS 29: Financiële verslaggeving in economieën in hyperinflatie IFRIC 8: toepassingsgebied IFRS 2 IFRIC 9: herbeoordeling van in contracten besloten derivaten IFRIC 10: tussentijdse financiële verslaggeving en bijzondere waardeverminderingen De groep paste onderstaande normen en interpretaties, die op de datum van de bekrachtiging van deze geconsolideerde jaarrekening gepubliceerd, maar nog niet effectief waren, niet voortijdig toe. Ze verwacht dat de toepassing van deze normen en interpretaties in de toekomst geen grote impact zal hebben op de jaarrekening van de groep tijdens de periode van de eerste toepassing: IFRS 8: Operationele segmenten IAS 1: Herziening van de presentatie van de jaarrekening IAS 23: Financieringskosten IFRIC 11: IFRS 2: Transacties in groepsaandelen en ingekochte eigen aandelen IFRIC 12: Dienstverlening uit hoofde van concessieovereenkomsten IFRIC 13: Klantenbindingsprogramma’s IFRIC 14: IAS 19: beperking van activa uit hoofde van toegezegdpensioensregelingen, minimumdekkingsvereisten en hun onderlinge samenhang Om de verplichtingen met betrekking tot de personeelsbeloningen op de balans beter te kunnen weergeven, werd de zogenaamde corridormethode verlaten. De toegelaten verwerking van actuariële winsten en verliezen in de SoRIE (Statement of Recognized Income and Expenses – Geconsolideerd overzicht van het totaalresultaat) voor IAS 19 “Personeelsbeloningen” wordt vanaf de jaarrekening van 2007 toegepast.

(b) Gehanteerde grondslagen bij de opstelling De jaarrekening wordt gepresenteerd in miljoen euro, afgerond op het dichtstbijzijnde honderdduizendtal, tenzij anders vermeld. De jaarrekening is opgesteld op basis van historische kosten, uitgezonderd afgeleide financiële instrumenten die aan reële waarde worden gewaardeerd.

De voor verkoop aangehouden vaste activa en groepen activa die worden afgestoten, worden gewaardeerd op de laagste van de boekwaarde en de reële waarde minus verkoopkosten. De opstelling van de jaarrekening in overeenstemming met IFRS vereist dat het management beoordelingen, schattingen en veronderstellingen maakt die een impact kunnen hebben op de gerapporteerde bedragen van activa en passiva, baten en lasten. De schattingen en onderliggende veronderstellingen zijn gebaseerd op ervaringen uit het verleden en diverse andere factoren die gegeven de omstandigheden redelijk geacht worden, en waarvan de resultaten de basis vormen voor de beoordeling van de boekwaarde van activa en passiva. De uiteindelijke resultaten kunnen verschillen van deze schattingen.

invloed van betekenis ophoudt. Wanneer het aandeel van de groep in de verliezen haar participatie in een geassocieerde deelneming overschrijdt, wordt de boekwaarde van de entiteit in de balans van de groep verminderd tot nul en worden verdere verliezen niet langer opgenomen, behalve in de mate dat de groep een in rechte afdwingbare of feitelijke verplichting is aangegaan of betalingen heeft verricht in naam van een geassocieerde deelneming.

De schattingen en onderliggende veronderstellingen worden voortdurend herzien.

Niet-gerealiseerde winsten die voortvloeien uit transacties met geassocieerde deelnemingen, worden geëlimineerd naar rato van het belang dat de groep in de entiteit heeft. Niet gerealiseerde verliezen worden geëlimineerd op dezelfde wijze als niet-gerealiseerde winsten, maar enkel in de mate dat er geen bewijs voorhanden is van een bijzondere waardevermindering.

Herzieningen van boekhoudkundige schattingen worden opgenomen in de periode waarin de schatting wordt herzien indien de herziening enkel die periode beïnvloedt, of in de periode van de herziening en toekomstige periodes indien de herziening zowel huidige als toekomstige periodes beïnvloedt. De beoordelingen en schattingen die een belangrijke impact hebben op de jaarrekening worden besproken in de toelichting. De hieronder uiteengezette waarderingsregel werden consistent toegepast op alle periodes die in deze financiële verslaggeving toegepast worden. De waarderingsregel werden toegepast door alle entiteiten van de groep.

(c) Grondslagen voor consolidatie (i) Dochterondernemingen Een dochteronderneming is een entiteit gecontroleerd door de vennootschap. Zeggenschap bestaat wanneer de vennootschap de bevoegdheid heeft, rechtstreeks of onrechtstreeks, om de financiële en operationele beleidslijnen van een entiteit te bepalen om voordelen te verkrijgen uit haar activiteiten. Bij het beoordelen van zeggenschap wordt rekening gehouden met potentiële stemrechten die momenteel uitoefenbaar of converteerbaar zijn. De financiële staten van dochtervennootschappen zijn opgenomen in de geconsolideerde jaarrekening vanaf de datum dat de zeggenschap aanvangt tot de datum dat de zeggenschap ophoudt.

(ii) Geassocieerde deelnemingen Een geassocieerde deelneming is een entiteit waarin de vennootschap een invloed van betekenis maar geen zeggenschap heeft over de financiële en operationele beleidslijnen. De geconsolideerde jaarrekening omvat het aandeel van de groep in de totale opgenomen winsten en verliezen van geassocieerde deelnemingen volgens de equitymethode, vanaf de datum dat de invloed van betekenis aanvangt tot de datum waarop de

(iii) Eliminatie van intragroepstransacties Intragroepssaldi en niet-gerealiseerde winsten en verliezen of baten en lasten die voortvloeien uit intragroepsverrichtingen, worden geëlimineerd bij het opstellen van de geconsolideerde jaarrekening.

(d) Vreemde munten Transacties in vreemde valuta worden omgerekend tegen de wisselkoers die geldt op de datum van de transactie. Monetaire activa en passiva aangeduid in vreemde valuta op balansdatum worden omgerekend naar euro tegen de wisselkoers die geldt op die datum. Verschillen die ontstaan bij de omrekening van vreemde valuta worden opgenomen in de winsten verliesrekening. Niet-monetaire activa en passiva die in vreemde valuta op basis van historische kosten worden gewaardeerd, worden omgerekend tegen de wisselkoers op datum van de transactie.

(e) Afgeleide financiële instrumenten De groep maakt soms gebruik van afgeleide financiële instrumenten om de valuta- en renterisico’s af te dekken die voortvloeien uit bedrijfs-, financierings- en investeringsactiviteiten. In overeenstemming met het treasurybeleid houdt de groep geen derivaten aan voor handelsdoeleinden en geeft de groep deze ook niet uit. Derivaten die echter niet in aanmerking komen voor hedge accounting worden verwerkt als instrumenten aangehouden voor handelsdoeleinden. Afgeleide financiële instrumenten worden bij de eerste opname gewaardeerd tegen reële waarde. De winst of het verlies uit fluctuaties van de reële waarde wordt onmiddellijk in de winsten verliesrekening opgenomen. Indien derivaten echter voor hedge accounting in aanmerking komen, is de opname van een resulterende winst of een resulterend verlies afhankelijk van de aard van de post die wordt afgedekt (zie grondslag f). De reële waarde van renteswaps is het geschatte bedrag dat de groep zou ontvangen of betalen om de swap per balansdatum te beëindigen, waarbij rekening wordt gehouden met de actuele rente en de actuele


61

kredietwaardigheid van de tegenpartijen bij de swap. De reële waarde van valutatermijncontracten is de genoteerde marktprijs per balansdatum, zijnde de contante waarde van de genoteerde termijnkoers.

(f) Voor afdekking gebruikte derivaten (i) Kasstroomafdekking Veranderingen in de reële waarde van een afgeleid afdekkingsinstrument dat is aangemerkt als een kasstroomafdekking worden rechtstreeks ten laste van het eigen vermogen gebracht, voor zover de afdekking effectief is. Het niet-effectieve deel wordt als last in de winsten verliesrekening opgenomen. Indien een afdekkingsinstrument niet langer voldoet aan de voorwaarden voor “hedge accounting”, afloopt of wordt verkocht, wordt de afdekking prospectief beëindigd. De cumulatieve winst of het cumulatieve verlies dat eerder in het eigen vermogen was opgenomen, blijft onderdeel uitmaken van het eigen vermogen totdat de verwachte transactie heeft plaatsgevonden. Als het afdekkingsinstrument een niet-financieel actief betreft, wordt het onder het eigen vermogen opgenomen bedrag overgeboekt naar de boekwaarde van het actief wanneer dit wordt verantwoord. In andere gevallen wordt het onder het eigen vermogen opgenomen bedrag overgeboekt naar de winsten verliesrekening in dezelfde periode waarin het afdekkingsinstrument van invloed is op de winsten verliesrekening. Cumulatieve winsten en verliezen met betrekking tot reeds afgelopen derivaten of beëindigde afdekkingsrelaties, blijven verwerkt als onderdeel van het eigen vermogen zolang het waarschijnlijk is dat de afgedekte transactie zich zal voordoen. Indien de afgedekte transactie niet langer waarschijnlijk is, worden de gecumuleerde winsten of verliezen vanuit het eigen vermogen naar de winst– en verliesrekening overgebracht. (ii) Afdekking van monetaire activa en verplichtingen Hedge accounting wordt niet toegepast op afgeleide instrumenten die in economische zin worden gebruikt als afdekking van in vreemde valuta’s luidende activa en verplichtingen. Veranderingen in de reële waarde van dergelijke derivaten worden als onderdeel van de valuta-koerswinsten en -verliezen in de winsten verliesrekening opgenomen.

(g) Terreinen, gebouwen en uitrusting (i) Activa in eigendom Onderdelen van terreinen, gebouwen en uitrusting worden uitgedrukt aan kostprijs (met inbegrip van rechtstreeks toewijsbare kosten) verminderd met cumulatieve afschrijvingen en bijzondere waardeverminderingsverliezen (zie waarderingsregel m). De kostprijs van zelf vervaardigde activa omvat de kosten van materialen, van rechtstreekse arbeid en, waar relevant, van de initiële schatting van de kosten van het ontmantelen en verwijderen van het actief en het herstellen van de site waarop zij gelegen zijn.

62


Wanneer onderdelen van een actiefbestanddeel inzake terreinen, gebouwen en uitrusting een ongelijke gebruiksduur hebben, worden zij geboekt als afzonderlijke actiefbestanddelen van terreinen, gebouwen en uitrusting. (ii) Geleasde activa Leasingovereenkomsten op grond waarvan de groep in wezen alle risico’s en voordelen van eigendom op zich neemt, worden geclassificeerd als financiële leasing. Vastgoed dat wordt gebruikt bij wege van financiële leasing, wordt gewaardeerd op de laagste van de reële waarde en de actuele waarde van de minimale leasebetalingen bij aanvang van de leasing, verminderd met de cumulatieve afschrijvingen (zie verder) en bijzondere waardeverminderingen (zie waarderingsregel m). Leasebetalingen worden geboekt zoals beschreven in waarderingsregel u. (iii) Kosten na eerste opname De groep neemt in de boekwaarde van een onderdeel van terreinen, gebouwen en uitrusting de kostprijs op van het vervangen van een deel van dat actief wanneer die kosten worden gemaakt, indien het waarschijnlijk is dat de toekomstige economische voordelen met betrekking tot het actief aan de groep zullen toekomen, en indien de kostprijs van het actief betrouwbaar kan worden bepaald. Alle overige kosten worden als een uitgave opgenomen in de winsten verliesrekening van zodra zij worden gemaakt.

(iv) Afschrijvingen Afschrijvingen worden in de winsten verliesrekening opgenomen volgens de lineaire methode over de geschatte gebruiksduur van elk stuk van een actiefbestanddeel van terreinen, gebouwen en uitrusting. De terreinen worden niet afgeschreven. De gebruikte afschrijvingspercentages zijn: Administratieve gebouwen

2,00%

Industriële gebouwen

3,00%

Bovengrondse lijnen

2,00%

Ondergrondse kabels

2,00%

Onderstations (installaties & machines)

3,00%

Teletransmissie

10,00%

Dispatching

10,00%

Overige gebouwen en uitrusting

20,00%

Voertuigen

20,00%

Gereedschappen en kantoormeubilair

10,00%

Hardware

33,00%

De gebruiksduur, de afschrijvingsmethode alsook de eventuele restwaarde van de materiële vaste activa worden op het einde van elk boekjaar geëvalueerd en in voorkomend geval prospectief aangepast.

(v) Buitendienststellingen Een actief wordt niet meer op de balans opgenomen in geval van afstoting of indien er geen toekomstige economische voordelen van het

gebruik of de afstoting worden verwacht. Een eventuele opbrengst of verlies voortvloeiend uit de verwijdering van het actief op de balans (hetgeen wordt berekend als het verschil tussen de netto-opbrengst bij afstoting en de boekwaarde van het actief) wordt opgenomen in de winsten verliesrekening gedurende het jaar waarin het actief wordt verwijderd van de balans.

(h) Immateriële activa (i) Bedrijfscombinaties en goodwill Goodwill is het positieve verschil tussen de aankoopprijs en het aandeel van de groep in de netto reële waarde van de verworven identificeerbare activa en (voorwaardelijke) verplichtingen van de dochteronderneming of geassocieerde deelneming op het moment van de overname. Alle bedrijfscombinaties worden boekhoudkundig verwerkt door toepassing van de aankoopmethode. Goodwill vertegenwoordigt bedragen die ontstaan bij verwerving van dochterondernemingen en geassocieerde deelnemingen. Met betrekking tot bedrijfsovernames die hebben plaatsgevonden sinds 1 januari 2004 vertegenwoordigt goodwill het verschil tussen de kostprijs van de overname en de reële waarde van de overgenomen netto-identificeerbare activa, verplichtingen en de voorwaardelijke verplichtingen van de overgenomen partij. Bij verwervingen vóór deze datum (d.i. Elia Asset) is goodwill opgenomen op basis van de veronderstelde kostprijs, die gelijk is aan de waarde die hieraan op grond van de voorheen toegepaste Be GAAP1 werd toegekend. De classificatie en de boekhoudkundige verwerking van bedrijfscombinaties die plaatsvonden voor 1 januari 2004, werd niet herbekeken bij het opstellen van de IFRS-openingsbalans van de groep op 1 januari 2004.

software te ontwikkelen worden in de winsten verliesrekening opgenomen als een uitgave zodra zij gedaan worden. Uitgaven met betrekking tot de ontwikkelingsfase van intern ontwikkelde software worden gekapitaliseerd indien - de ontwikkelingskosten betrouwbaar kunnen bepaald worden; - de software technisch en commercieel haalbaar is en de toekomstige economische voordelen waarschijnlijk zijn; - de groep van plan is – en over voldoende middelen beschikt – om de ontwikkeling te voltooien; - de groep van plan is het actief te gebruiken. De geactiveerde uitgaven omvatten materiaalkosten, de directe arbeidskosten en de indirecte kosten die direct toerekenbaar zijn aan het gebruiksklaar maken van het actief. De overige kosten worden in de winsten verliesrekening opgenomen op het moment dat deze zich voordoen. (iii) Uitgaven na eerste opname Uitgaven na eerste opname voor geactiveerde immateriële activa worden slechts geactiveerd wanneer hierdoor de toekomstige economische voordelen toenemen die zijn besloten in het specifieke actief waarop zij betrekking hebben. Alle andere uitgaven worden geboekt als uitgave van zodra zij gedaan zijn. (iv) Afschrijvingen Afschrijvingen geschieden lineair ten laste van de winsten verliesrekening over de geschatte gebruiksduur van immateriële activa, tenzij deze onbepaald is. Met betrekking tot goodwill wordt systematisch op elke balansdatum nagegaan of er sprake is van bijzondere waardevermindering. Software wordt afgeschreven vanaf de datum dat zij beschikbaar is voor gebruik. De geschatte gebruiksduur is als volgt: Licenties

5 jaar

Intern ontwikkelde software

5 jaar

(i) Beleggingen Goodwill wordt uitgedrukt aan kostprijs verminderd met cumulatieve bijzondere waardeverminderingsverliezen. Goodwill wordt toegerekend aan kasstroomgenererende eenheden en wordt niet afgeschreven maar er wordt jaarlijks getest of er sprake is van bijzondere waardevermindering (zie waarderingsregel m). Met betrekking tot geassocieerde deelnemingen is de boekwaarde van goodwill opgenomen in de boekwaarde van de investering in de geassocieerde deelneming. Negatieve goodwill die ontstaat bij een overname, wordt rechtstreeks opgenomen in de winsten verliesrekening. (ii) Software Softwarelicenties die verworven worden door de groep worden uitgedrukt aan kostprijs verminderd met cumulatieve afschrijvingen (zie verder) en bijzondere waardeverminderingsverliezen (zie waarderingsregel m). Uitgaven in verband met onderzoeksactiviteiten ondernomen om intern

1

Elk type belegging wordt geboekt op de transactiedatum. (i) Beleggingen in eigenvermogensinstrumenten Beleggingen in eigenvermogensinstrumenten omvatten deelnemingen in ondernemingen waarvoor de groep noch zeggenschap noch een belangrijke invloed heeft. Dit is het geval bij ondernemingen waarbij de groep minder dan 20% van de stemrechten bezit. De door de groep aangehouden beleggingen in eigenvermogensinstrumenten worden geklasseerd als voor verkoop beschikbaar, en worden gewaardeerd tegen reële waarde, waarbij de daaruit voortvloeiende veranderingen in reële waarde rechtstreeks in het eigen vermogen worden verwerkt, behoudens bijzondere waardeverminderingsverliezen en valutakoerswinsten en -verliezen. Wanneer deze beleggingen niet langer in de balans worden opgenomen, wordt de cumulatieve winst die, of het cumulatieve verlies dat, rechtstreeks in het eigen vermogen is verwerkt, opgenomen in de winsten verliesrekening.

Be GAAP: Belgian GAAP (generally accepted accounting principles) Elia Jaar ver slag 2007 -

63

(ii) Beleggingen in schuldinstrumenten Beleggingen in schuldinstrumenten geklasseerd als aangehouden voor handelsdoeleinden of als beschikbaar voor verkoop, worden geboekt aan reële waarde. De winsten of verliezen die hieruit voortvloeien, worden respectievelijk geboekt in de winsten verliesrekening of het eigen vermogen. De reële waarde van deze beleggingen is hun genoteerde biedprijs op balansdatum. Waardeverminderingen alsook winsten en verliezen met betrekking tot vreemde valuta worden in de winsten verliesrekening geboekt. Beleggingen in schuldinstrumenten die tot hun vervaldatum worden aangehouden, worden gewaardeerd aan geamortiseerde kostprijs.

(iii) Andere beleggingen De andere beleggingen van de groep worden geklasseerd als beschikbaar voor verkoop en worden gewaardeerd aan reële waarde. De winsten of de verliezen die hieruit voortvloeien, worden geboekt in het eigen vermogen. Waardeverminderingen worden in de winsten verliesrekening geboekt (zie waarderingsregel m).

(j) Handels- en overige vorderingen (i) Onderhanden projecten in opdracht van derden Projecten in uitvoering wordt uitgedrukt aan kostprijs vermeerderd met winst naar rato van de voortgang van de werken, eventueel verminderd met een voorziening voor voorzienbare verliezen en verminderd met gefactureerde termijnen naar rato van de voortgang van het project. De kostprijs omvat alle uitgaven die rechtstreeks verband houden met de projecten en een toerekening van de gemaakte vaste en variabele indirecte kosten in verband met de contractuele activiteiten van de groep gebaseerd op normale operationele capaciteit.

(ii) Leasingvorderingen Vorderingen met betrekking tot financiële leasing overeenkomsten worden bij de aanvang van het contract gewaardeerd aan contante waarde van de toekomstige netto leasebetalingen. De waarde van de vorderingen wordt over de looptijd van de lease-overeenkomst steeds verminderd met het bedrag van de leasebetalingen dat betrekking heeft op de terugbetaling van de hoofdsom. (iii) Handels- en overige vorderingen Handels- en overige vorderingen worden uitgedrukt aan hun geamortiseerde kostprijs.

(k) Voorraden Voorraden (reserveonderdelen) worden uitgedrukt aan hun kostprijs, of hun netto-opbrengstwaarde indien deze lager is. De netto-opbrengstwaarde is de geschatte verkoopprijs, verminderd met de geschatte kosten van voltooiing en verkoopkosten. De kostprijs van voorraden is gebaseerd op de waarderingsregel van de gewogen gemiddelde kostprijs.

64


De kostprijs van voorraden omvat de initiële aankoopprijs vermeerderd met andere directe aanschaffingskosten gerelateerd aan de levering en het operationeel maken. Waardeverminderingen van voorraden aan netto-opbrengstwaarde worden geboekt in de periode waarin de waardevermindering zich voordoet.

(l) Geldbeleggingen en kasequivalenten Geldbeleggingen en kasequivalenten bestaan uit kassaldi, banksaldi en direct opvraagbare deposito’s. Kaskredieten die direct opeisbaar zijn en die een integraal deel uitmaken van het thesoriebeheer van de groep, maken in het kasstroomoverzicht deel uit van liquide middelen en geldbeleggingen.

(m) Bijzondere waardeverminderingen De boekwaarde van de activa van de groep, andere dan voorraden (zie waarderingsregel k) en uitgestelde belastingsvorderingen (zie waarderingsregel v) worden op elke balansdatum herzien om vast te stellen of er enige aanwijzing is voor een bijzondere waardevermindering. Indien zulke aanwijzing bestaat, wordt de realiseerbare waarde van het actief geschat (zie waarderingsregel m(i)). Voor goodwill en immateriële activa met onbepaalde gebruiksduur en immateriële activa die nog niet gebruiksklaar zijn, wordt de realiseerbare waarde geschat op elke balansdatum. Een bijzonder waardeverminderingsverlies wordt opgenomen telkens de boekwaarde van een actief of kasstroomgenererende eenheid de realiseerbare waarde ervan overschrijdt. Bijzondere waardeverminderingsverliezen worden opgenomen in de winsten verliesrekening. Bijzondere waardeverminderingsverliezen opgenomen met betrekking tot kasstroom genererende eenheden worden eerst toegerekend om de boekwaarde te verminderen van goodwill toegewezen aan kasstroomgenererende eenheden; en dan om de boekwaarde te verminderen van de andere activa in de eenheid op een pro-rata basis. Na de opname van een bijzondere waardevermindering, zullen de afschrijvingskosten voor het actief aangepast worden voor toekomstige periodes om de herziene boekwaarde van het actief op zijn resterende gebruiksduur toe te rekenen.

(i) Berekening van realiseerbare waarde De realiseerbare waarde van immateriële activa en terreinen, gebouwen en uitrusting is gelijk aan de reële waarde verminderd met de verkoopkosten, of de bedrijfswaarde indien deze hoger is. Bij het beoordelen van bedrijfswaarde worden de verwachte toekomstige kasstromen verdisconteerd tot hun actuele waarde aan de hand van een verdisconteringsvoet

vóór belasting die een weerspiegeling is van de actuele markttaxaties van de tijdswaarde van geld en de risico’s eigen aan het actief. De activa van de groep genereren geen kasstromen die onafhankelijk zijn van andere activa en de realiseerbare waarde is bijgevolg bepaald voor de kasstroom genererende eenheid (d.i. het gehele hoogspanningsnet) waartoe de activa behoren. Dit is tevens het niveau waarop de groep haar goodwill beheert en economische voordelen bekomt van de verworven goodwill.

(ii) Terugname van bijzondere waardeverminderingen Er gebeuren geen terugnemingen op bijzondere waardeverminderingen met betrekking tot goodwill. Met betrekking tot andere activa wordt een bijzonder waardeverminderingsverlies teruggenomen indien er een wijziging is geweest in de schattingen die gebruikt worden om de realiseerbare waarde vast te stellen. Een bijzonder waardeverminderingsverlies wordt slechts herzien in de mate dat de boekwaarde van het actief niet hoger is dan de boekwaarde, na aftrek van afschrijvingen of waardevermindering, die zou zijn vastgesteld indien geen bijzonder waardeverminderingsverlies was opgenomen.

(n) Aandelenkapitaal (i) Transactiekosten Transactiekosten met betrekking tot de uitgifte van kapitaal worden afgetrokken van de ontvangen kapitalen.

(ii) Dividenden Dividenden worden opgenomen als een schuld in de periode waarin zij vastgesteld zijn.

(o) Rentedragende leningen Opgenomen rentedragende leningen worden initieel verwerkt tegen reële waarde verminderd met toerekenbare transactiekosten. Na de eerste opname worden rentedragende leningen gewaardeerd tegen geamortiseerde kostprijs, waarbij een verschil tussen de kostprijs en het aflossingsbedrag op basis van de effectieve rentemethode in de winsten verliesrekening wordt opgenomen over de looptijd van de leningen.

(p) Personeelsbeloningen (i) Vaste bijdrage pensioenplannen (toegezegdebijdragenregeling) Verplichtingen in verband met bijdragen aan pensioenplannen op basis van toegezegde bijdragen worden in de winsten verliesrekening opgenomen als een uitgave zodra zij verschuldigd zijn.

(ii) Pensioenplannen met een te bereiken doel (toegezegdpensioenregeling) Voor plannen met een “te bereiken doel” worden jaarlijks de pensioenkosten voor elk plan afzonderlijk geschat op basis van de “projected unit credit” methode door erkende actuarissen. Er wordt een schatting gemaakt van de pensioenrechten die werknemers hebben opgebouwd in ruil voor hun diensten in het boekjaar en voorafgaande periodes; deze pensioenrechten worden verdisconteerd om de contante waarde ervan vast te stellen en de reële waarde van de fondsbeleggingen worden hiervan afgetrokken. De verdisconteringsvoet is het rendement op balansdatum op hoogwaardige obligaties die vervaldata hebben die de termijnen van de verplichtingen van de groep benaderen. Wanneer de pensioenrechten van een regeling verbeterd worden, wordt het gedeelte van de verbeterde pensioenrechten dat betrekking heeft op diensten door werknemers verricht in het verleden, lineair als een uitgave opgenomen in de winsten verliesrekening over de gemiddelde periode totdat de beloningen onvoorwaardelijk worden. In de mate dat de pensioenaanspraken onmiddellijk onvoorwaardelijk worden, wordt de last onmiddellijk in de winsten verliesrekening opgenomen. Alle actuariële winsten en verliezen op 1 januari 2004, de overgangsdatum naar IFRS, werden opgenomen via de openingsreserves. De actuariele winsten en verliezen worden volledig en onmiddellijk als voorziening geboekt en beïnvloeden niet de winsten verliesrekening, maar worden rechtstreeks in het eigen vermogen opgenomen. Het bedrag dat wordt opgenomen in de winsten verliesrekening bestaat uit toegerekende pensioenkosten, rentekosten, verwacht rendement op fondsbeleggingen van het betrokken dienstjaar en pensioenkosten van verstreken diensttijd. Waar de berekening resulteert in een voordeel voor de groep wordt het opgenomen actief beperkt tot het saldo van kosten van diensten in het verleden en de contante waarde van toekomstige terugbetalingen van de regeling of kortingen in toekomstige bijdragen tot de regeling.

(iii) Personeelsbeloningen op lange termijn De nettoverplichting van de groep met betrekking tot personeelsbeloningen op lange termijn andere dan pensioenplannen, berekend volgens de “projected unit credit” methode, is het bedrag van de toekomstige beloning dat werknemers verdiend hebben in ruil voor hun diensten in de verslagperiode en voorafgaande periodes. De verplichting wordt verdisconteerd tot de contante waarde ervan en de reële waarde van eventuele daarop betrekking hebbende activa wordt in mindering gebracht. De verdisconteringsvoet is het rendement op balansdatum van hoogwaardige obligaties waarvan de looptijd de termijn van de verplichtingen van de groep benadert.

(iv) Kortetermijnpersoneelsbeloningen Kortetermijnpersoneelsbeloningen worden zonder contantmaking gewaardeerd en opgenomen wanneer de daarmee verband houdende dienst wordt verricht. Er wordt een verplichting verantwoord voor het


65

bedrag dat naar verwachting ten gevolge van een kortetermijnbonus in contanten of een winstdelingsregeling zal worden uitbetaald indien de groep een in rechte afdwingbare of feitelijke verplichting heeft als gevolg van verstreken diensttijd van werknemers en indien deze verplichting betrouwbaar kan worden bepaald.

(q) Voorzieningen Een voorziening wordt in de balans opgenomen wanneer de groep een in rechte afdwingbare of feitelijke verplichting heeft als gevolg van een gebeurtenis uit het verleden en het waarschijnlijk is dat een uitstroom van economische voordelen vereist zal zijn om de verplichting af te wikkelen waarvan een betrouwbare schatting kan worden gemaakt. Indien het effect wezenlijk is, worden voorzieningen vastgesteld door de verwachte toekomstige kasstromen te verdisconteren aan een verdisconteringsvoet vóór belasting die een afspiegeling is van de huidige markttaxaties van de tijdswaarde van geld en, waar aangewezen, de risico’s eigen aan de verplichting. Indien de groep verwacht dat een (deel van de) voorziening wordt vergoed, bijvoorbeeld ingevolge een verzekeringscontract, wordt de vergoeding alleen opgenomen als een afzonderlijk actief indien de vergoeding vrijwel zeker is. De last die met een voorziening samenhangt, wordt opgenomen in de winsten verliesrekening na aftrek van een eventuele vergoeding. De totale geraamde kosten vereist voor de ontmanteling en verwijderen van het actief worden, indien relevant, opgenomen als materiële vaste activa en afgeschreven over de volledige gebruiksduur van het actief. De totale geraamde kosten vereist voor de ontmanteling en de verwijdering van het actief, gedisconteerd tot de huidige waarde ervan, worden geboekt als voorzieningen. Indien gedisconteerd wordt, wordt de toename in de voorziening wegens het verstrijken van de tijd verantwoord als financieringslasten.

(r) Handels- en overige schulden Handels- en overige schulden worden uitgedrukt aan kostprijs.

(s) Kapitaalsubsidies Kapitaalsubsidies hebben betrekking op materiële vaste activa en worden getoond onder de overige verplichtingen. Deze subsidies worden op de balans opgenomen enkel indien men met redelijke zekerheid kan stellen dat ze zullen ontvangen worden en worden vervolgens systematisch in de winsten verliesrekening opgenomen volgens de verwachte levensduur van de desbetreffende activa.

66


(t) Opbrengsten Opbrengsten worden geboekt wanneer het waarschijnlijk is dat de economische voordelen verbonden aan de transactie naar de onderneming zullen vloeien, op voorwaarde dat de opbrengsten op een betrouwbare wijze kunnen ingeschat worden.

(i) Verkochte goederen en geleverde diensten Opbrengsten uit diensten en de verkoop van goederen worden opgenomen in de winsten verliesrekening wanneer de belangrijke risico’s en voordelen van eigendom aan de koper zijn overgedragen. (ii) Onderhanden projecten in uitvoering Zodra het resultaat van een constructiecontract in uitvoering op betrouwbare wijze kan geschat worden, worden contractuele baten en lasten opgenomen in de winsten verliesrekening naar rato van het stadium van voltooiing van het contract. Een verwacht verlies op een contract wordt onmiddellijk opgenomen in de winsten verliesrekening.

(u) Uitgaven (i) Betalingen uit hoofde van operationele leasing Betalingen uit hoofde van operationele leasing worden lineair opgenomen in de winsten verliesrekening over de leaseperiode. Ontvangen vergoedingen als stimulering voor het sluiten van leaseovereenkomsten worden in de winsten verliesrekening opgenomen als een integraal deel van de totale leasinguitgaven.

(ii) Betalingen uit hoofde van financiële leasing Betalingen uit hoofde van financiële leasing worden deels als financieringskosten opgenomen en deels als aflossing van de uitstaande schuld. De financieringskosten worden zodanig aan iedere periode van de leasingtermijn toegewezen, dat dit resulteert in een constante periodieke rentevoet over het resterende saldo van de schuld.

(iii) Financieringslasten & - baten De financieringslasten omvatten interesten op leningen, berekend volgens de effectieve rentevoet methode, wisselkoersverliezen, winsten uit muntafdekkingen die wisselkoersverliezen compenseren, resultaten uit de afdekkingen van interestrisico’s verliezen op voor handelsdoeleinden aangehouden financiële activa, alsook verliezen uit afdekkingsineffectiviteit. Alle interesten en andere gemaakte kosten met leningen of andere gemaakte transacties worden als financiële kosten geboekt wanneer ze zich voordoen. De nettofinancieringslasten omvatten intresten op leningen berekend aan de hand van de methode van de effectieve rente en omrekeningsverschillen.

Baten uit intresten worden opgenomen in de winsten verliesrekening naarmate zij oplopen, aan de hand van de methode van de effectieve rente. De rente-uitgavecomponent van betalingen uit hoofde van financiële leasings wordt opgenomen in de winsten verliesrekening aan de hand van de methode van de effectieve rente.

(v) Winstbelastingen De winstbelastingen omvatten de over de verslagperiode verschuldigde en uitgestelde belasting. De winstbelasting wordt opgenomen in de winsten verliesrekening behalve in de mate dat zij betrekking heeft op posten die rechtstreeks worden opgenomen in het eigen vermogen. De over de verslagperiode verschuldigde belasting is de verwachte te betalen belasting op de belastbare winst voor het jaar, met toepassing van belastingtarieven die zijn vastgesteld op balansdatum, dan wel waartoe materieel reeds op balansdatum is besloten, en alle aanpassingen aan de te betalen belasting met betrekking tot vroegere jaren. Uitgestelde belastingverplichtingen worden verwerkt op basis van de balansmethode, waarbij een voorziening wordt getroffen voor tijdelijke verschillen tussen de boekwaarde van activa en verplichtingen ten behoeve van de financiële verslaggeving en de fiscale boekwaarde van die posten. Uitgestelde belastingverplichtingen worden niet verwerkt voor de volgende tijdelijke verschillen: de eerste opname van activa of verplichtingen in een transactie die geen bedrijfscombinatie betreffen en noch de commerciële noch de fiscale winst beïnvloeden, en verschillen die verband houden met investeringen in dochterondernemingen en entiteiten waarover gezamenlijk de zeggenschap wordt uitgeoefend voor zover het waarschijnlijk is dat deze in de voorzienbare toekomst niet zullen worden afgewikkeld. Voor tijdelijke verschillen die voortvloeien uit de eerste opname van goodwill worden geen uitgestelde belastingverplichtingen opgenomen. Uitgestelde belastingverplichtingen worden gewaardeerd met behulp van de belastingtarieven die naar verwachting van toepassing zullen zijn bij terugname van de tijdelijke verschillen, op basis van de wetten die per verslagdatum zijn vastgesteld of materieel zijn vastgesteld. Uitgestelde belastingvorderingen en -verplichtingen worden gesaldeerd indien er een wettelijk afdwingbaar recht bestaat om de verschuldigde belastingvorderingen en -verplichtingen te salderen en deze vorderingen en verplichtingen samenhangen met door dezelfde belastingautoriteit opgelegde winstbelasting aan dezelfde belasting verschuldigde entiteit, dan wel op verschillende belasting verschuldigde entiteiten die voornemens zijn de verschuldigde belastingvorderingen en -verplichtingen te salderen of waarvan de belastingvorderingen en -verplichtingen gelijktijdig worden gerealiseerd.

Een uitgestelde belastingsvordering wordt slechts opgenomen in de mate dat het waarschijnlijk is dat toekomstige belastbare winsten beschikbaar zullen zijn waartegen de actiefpost kan worden aangewend. Uitgestelde belastingsvorderingen worden verminderd, in de mate dat het niet langer waarschijnlijk is dat het daarmee samenhangende belastingvoordeel gerealiseerd zal worden. Bijkomende winstbelastingen die voortvloeien uit de uitkering van dividenden worden tezelfdertijd opgenomen als de schuld om het betrokken dividend te betalen.

(w) Gesegmenteerde rapportering Een segment is een te onderscheiden onderdeel van de groep dat zich bezig houdt hetzij met het verschaffen van producten of diensten (bedrijfssegment), hetzij met het verschaffen van producten of diensten in een bepaalde economische omgeving (geografisch segment), die onderworpen is aan risico’s en rendement die verschillend zijn van die van andere segmenten. De vennootschap past geen gesegmenteerde rapportering toe aangezien de groep een onderneming is die opbrengsten genereert uit één activiteit namelijk deze van de federale netbeheerder in België. Bovendien is de groep slechts werkzaam in één geografisch gebied (België), waar er geen verschillen bestaan tussen de diverse gewesten met betrekking tot risico’s en rendement.


67

3. Bedrijfsopbrengsten (in € miljoen)

2007

Opbrengsten uit aansluitingen Opbrengsten uit gebruik van het net Opbrengsten uit terugneming van overschotten uit vorige boekjaren (beslissing regulator) Opbrengsten uit ondersteunende diensten Internationale inkomsten Overige opbrengsten Subtotaal bedrijfsopbrengsten Afwijkingen van het goedgekeurde budget Totaal bedrijfsopbrengsten

De geconsolideerde bedrijfsopbrengsten kenden in 2007 een stijging van 2,8% van € 711,5 miljoen naar € 731,7 miljoen. De opbrengsten uit netaansluitingen stegen voornamelijk als gevolg van een aantal nieuwe aansluitingen voor grote industriële gebruikers in 2007. De opbrengsten uit het gebruik van het net daalden met 12,2% door de ingevoerde tariefdaling én omdat in 2007 minder elektriciteit werd afgenomen van het Elia-net dan in 2006, als gevolg van het zachtere weer in 2007.

2006

32,3

29,4

406,7

463,2

85,6

49,8

129,0

134,8

43,1

62,7

25,1

31,6

721,8

771,5

9,9

-60,0

731,7

711,5

De opbrengsten uit ondersteunende diensten daalden door lagere tarieven voor primaire, secundaire en tertiaire regeling, black start en regeling van de spanning van het reactief vermogen. De internationale inkomsten daalden met 31,3% in vergelijking met vorig jaar voornamelijk als gevolg van de start van Belpex eind 2006 met de gelijktijdige vervanging van de expliciete veiling van de dagcapaciteit op de grenzen door een impliciete veiling. Door de capaciteitsuitbreidingen op de grenzen werd de congestie sterk gereduceerd met als gevolg een verdere daling van de internationale inkomsten. Dankzij de marktkoppeling van de Belgische, Franse en Nederlandse elektriciteitsmarkt zijn de groothandelsprijzen sterk geconvergeerd.

Deze tariefdaling is een gevolg van een grotere toename van de opbrengsten uit terugname van overschotten uit vorige boekjaren (+71,9%) die beslist werd door de regulator.

(in € miljoen) Expliciete veiling (auctioning)

2006

29,4

55,7

Impliciete veiling (trilaterale marktkoppeling)

9,7

2,1

ETSO

3,9

4,2

Verkoop hulpenergie

0,1

0,7

43,1

62,7

Totaal internationale inkomsten

68

2007


Het ETSO-mechanisme2 beïnvloedt zowel de rubriek internationale inkomsten als de rubriek overige diensten goederen en wordt weergegeven in onderstaande tabel: (in € miljoen)

2006

Verkopen ETSO (geboekt als bedrijfsopbrengst)

3,9

4,2

Aankopen ETSO (geboekt als bedrijfskost)

0,4

-4,6

Nettowinst/verlies ETSO [+ opbrengsten / - kosten]

4,3

-0,4

De sterke daling (-20,6%) van de overige opbrengsten is voornamelijk het gevolg van de daling van het terug te vorderen pensioenbedrag van de toekomstige tarieven(zie toelichting 19). Vorig jaar werd een bijkomende opbrengst geboekt van € 2 miljoen voor het “terug te vorderen pensioenbedrag”, in 2007 verminderde het “terug te vorderen pensioenbedrag” met € 13 miljoen. Door een nieuw afgesloten Collectieve

(in € miljoen) Intern geproduceerde vaste activa

Arbeidsovereenkomst van 29 november 2007 hebben gepensioneerden kunnen opteren voor de opname van een éénmalig kapitaal in plaats van jaarlijkse renten waardoor de totale pensioenverplichting daalt. Anderzijds werd er een stijging genoteerd voor de activering van intern geproduceerde vaste activa (€ 4,2 miljoen) en door de hogere opbrengsten van Belpex (stijging van € 1,7 miljoen).

2007

2006

15,8

11,6

Bonus vorig boekjaar

2,7

2,3

Optimaal gebruik van activa

9,4

8,3

3,0

1,4

Diensten en technische expertise Beweging op vordering ten gevolge van de toepassing IAS 19 Activiteiten Belpex Andere Totaal overige opbrengsten

De rubriek “Afwijkingen van het goedgekeurde budget” betreft enerzijds het tekort ten opzichte van het goedgekeurde budget voor 2007 (€ 0,5 miljoen) en anderzijds een uitzonderlijk tekort (recuperatie) van € 9,4

2

2007

-13,0

2,0

2,7

1,0

4,5

5,0

25,1

31,6

miljoen ten gevolge een herziening van de regulator van de bonus-malus beslissing over 2005 en 2006. De beperkte operationele afwijking van € 0,5 miljoen op een totaal van € 650,9 miljoen bevestigt het efficiënte beheer van de onderneming.

ETSO mechanisme: European Transmission System Operators (ETSO), waarvan Elia deel uitmaakt, heeft een compensatiemechanisme (“Inter-TSO Compensation” ofwel ITC) gecreërd, waardoor alle deelnemers vergoedingen ontvangen voor verliezen veroorzaakt door ongeprogrammeerde stromen (loop flows) op hun net.


69

Tabel hieronder geeft de details weer van het “afrekeningmechanisme”: (in € miljoen)

2007

2006

2,7

11,6

-10,9

34,5

Bronnen 1. Oorsprong verschillen van het boekjaar Overschot opbrengsten uit nettoegang Overschot internationale opbrengsten Overschot diverse opbrengsten Totaal verschil per einde boekjaar Lagere realiteit t.o.v. budget aankoop ondersteunende diensten Lagere realiteit t.o.v. budget diverse bedrijfskosten

3,0

0,6

-5,2

46,7

8,6

12,9

-9,9

-1,3

Lagere realiteit t.o.v. budget financiële lasten

2,3

-1,6

Totaal verschil bedrijfskosten

1,0

10,0

Herziening bonus-malusbeslissing 2005 en 2006 Totale aanpassing van de gereguleerde winst Totaal verschil opbrengsten

-9,4

0,5

3,7

2,8

-9,9

60,0

2. Beslissing van de CREG Verworpen kosten 2005

0,1

Toewijzing 50% bonus 2005 aan Elia

-2,7

Vermindering RAB - bedrijfskapitaal

4,3

Kosten 2005 gerealiseerd in 2006 Totale impact van de beslissing CREG TOTAAL VAN DE VERSCHILLEN IN RESULTAAT

-3,8 0,0

-2,1

-9,9

57,9

Aanwending 3. Toewijzing aan toekomstige tarieven Tariefvermindering 2007

5,6

Toewijzing 50% bonus 2006 aan tariefvermindering 2008-2011

2,7

Tariefvermindering 2008-2011 TOTAAL VAN DE TOEKOMSTIGE TOEWIJZINGEN

De definitieve beslissing met betrekking tot het saldo van het afrekeningsmechanisme “2006”, daterend van 5 juli 2007 van de CREG, leidde tot toewijzing van een bedrag van € 52,3 miljoen als vermindering van de toekomstige tarieven tijdens de eerste meerjarige tariefperiode 2008 tot en met 2011 alsook een toekenning van € 5,6 miljoen aan 2007. Dit laatste bedrag diende ter compensatie van correcties op de onevenwichtsfacturen van 2006 opgemaakt in 2007. De beslissing van de CREG omvatte: • bijkomende lasten over het boekjaar 2006 van € 0,1 miljoen vóór belastingen, te dragen door Elia in het boekjaar 2007; • een daling van de billijke vergoeding in 2006 van € 2,9 miljoen na belastingen, wegens het opnemen van de lening op lange termijn van € 250 miljoen door de CREG in het nettobedrijfskapitaal waardoor deze eveneens van de RAB werd afgetrokken; • een bonus van € 5,4 miljoen voor het boekjaar 2006, waarvan 50%, hetzij € 2,7 miljoen vóór belastingen, in 2007 toekomt aan Elia en de overige 50% of € 2,7 miljoen in mindering wordt gebracht van de tarieven gedurende de tarifiaire periode 2008-2011;

70


49,6 0,0

57,9

• het resterende overschot over 2006 van € 49,6 miljoen wordt verrekend in de meerjarentarieven van 2008 tot 2011. Door een positieve beslissing van het Hof van Beroep van de bonusmalusbeslissing van 2005 en de daaropvolgende herziening van de bonusmalusbeslissing van 2006 werd de winst voor belasting positief beïnvloed met een bedrag van € 4,9 miljoen voor 2005 en € 4,5 miljoen voor 2006.

4. Bedrijfskosten 4.1 Grond- en hulpstoffen, diensten en overige goederen (in € miljoen) Aankoop van ondersteunende diensten Aankoop verbruiksgoederen en handelsgoederen

2007

2006

138,9

137,8

8,6

7,0

Diensten en overige goederen (excl. aankoop van ondersteunende diensten)

142,1

139,2

Totaal

289,6

284,0

Niettegenstaande de stijgende tendens in de elektriciteitsprijzen bleef de impact op aankoop van ondersteunende diensten beperkt tot 0,8% en dit dankzij een goed beheer en een efficiënte aankooppolitiek. De overige rubrieken, diensten en overige goederen en aankoop verbruiks-

en handelsgoederen stegen met € 4,5 miljoen. Deze toename van 3,1% wordt veroorzaakt door de bijkomende kosten voor de beursactiviteiten van Belpex (€ 1,0 miljoen) en een stijging van de grote werken op de installaties (€ 5,8 miljoen).

4.2 Personeelskosten (in € miljoen)

2007

2006

Bezoldigingen

76,1

76,2

Sociale lasten

21,5

23,1

Te bereiken doel bijdrageregelingen en andere verplichtingen

14,3

14,4

Overige personeelsverplichtingen

-1,8

0,0

Aandelenaankoopplannen met korting Overige personeelskosten Totaal

Gemiddeld aantal voltijdse equivalenten van het boekjaar

De personeelskosten bleven in lijn met vorig boekjaar en bedroegen € 114 miljoen. Meer informatie met betrekking tot de “te bereiken doel bijdrage pensioenregeling” en andere personeelsverplichtingen is terug

0,7 3,2

2,8

114,0

116,5

1 213,2

1 215,0

te vinden in toelichting 16 en in toelichting 21 is er meer detail terug te vinden betreffende de aandelenaankoopplannen met korting.


71

4.3 Afschrijvingen en waardeverminderingen, wijzigingen in voorzieningen (in € miljoen)

2007

2006

89,5

86,4

Afschrijvingen van immateriële activa

2,9

1,9

Waardeverminderingen op voorraden en handelsvorderingen

0,5

0,7

Voorzieningen inzake geschillen

0,9

1,5

Milieuvoorzieningen

0,0

-1,6

Afschrijvingen van materiële vaste activa

Diverse voorzieningen Totaal

De afschrijvingen op vaste activa vertonen een stijging met 3,6% en zijn toe te schrijven aan een accurate opvolging van de indienstnemingen van de technische installaties. De bijkomende afschrijving op immateriële activa (€ 1 miljoen) wordt veroorzaakt door de afschrijving van intern geproduceerde software.

0,0

-0,4

93,8

88,5

Een beknopte beschrijving van de materieel vaste activa, immateriële activa, voorraden en voorzieningen en de onderliggende fluctuaties wordt weergegeven in toelichting 7, 8, 10 en 17.

4.4 Overige bedrijfskosten (in € miljoen) Belastingen, onroerende voorheffing, taksen

2007

2006

12,3

11,1

Minderwaarde op verkoop, buitendienststellingen materiële vaste activa

2,8

2,5

Bonus-malusafrekening vorig boekjaar

4,5

4,9

19,6

18,5

Totaal

De stijging van de bedrijfskosten met 5,9% is hoofdzakelijk te wijten aan bijkomende onroerende voorheffing en een toename van de belasting op masten.

De afwijking in de rubriek in “Bonus–malusafrekening vorig boekjaar” is het gevolg van de toepassing van het afrekeningmechanisme zoals beschreven in het hoofdstuk “Regelgeving en tarieven”.

5. Financieringsbaten en -lasten Opgenomen in de winsten verliesrekening (in € miljoen)

2007

2006

Financieringsbaten

3,7

3,1

Intrestbaten uit beleggingswaarden, geldbeleggingen en kasequivalenten

3,2

2,8

Nettomutatie reële waarde van beleggingswaarden

0,5

0,0

0,0

0,3

Financieringslasten

Diverse financiële opbrengsten

107,7

101,4

Intrestlasten leningen

107,1

92,8

Intrestlasten financiële instrumenten

0,2

8,3

Diverse financiële lasten

0,4

0,3

-104,0

-98,3

Nettofinancieringslasten

72


De financieringsbaten geven een stijging weer van € 0,6 miljoen die het gevolg is van de gerealiseerde meerwaarde die hun oorspong vinden in de wijziging van de nettomutatie van de reële waarde van beleggingswaarden. De financieringslasten van € 107,7 miljoen omvatten vooral de intresten met betrekking tot de leningen. De stijging van € 6,3 miljoen is hoofdza-

kelijk te wijten aan de stijgende rentevoeten van de leningen met variabele rentevoet en bijkomende leningen. Meer informatie hierover bevindt zich in toelichting 15. In 2007 bedragen de netto intrestlasten € 104,4 miljoen (€ 107,3 miljoen lasten minus € 3,7 miljoen baten) tegenover € 98,3 miljoen in 2006.

Rechtstreeks verwerkt via het eigen vermogen (in € miljoen)

2007

2006

Nettomutatie in de reële waarde van renteswaps

7,8

16,4

Financieringsbaten/ lasten rechtstreeks verwerkt via het eigen vermogen

7,8

16,4

7,8

16,4

2007

2006

28,9

27,7

Verwerkt via: Afdekkingsreserve

De afdekkingsreserve wordt uitgebreid besproken onder toelichting 22.

6. Winstbelastingen Opgenomen in de winsten verliesrekening De geconsolideerde winsten verliesrekening omvat de volgende belastingslast: (in € miljoen) Verschuldigde winstbelastingen Aanpassingen m.b.t. voorgaande jaren

0,7

-1,9

Totaal verschuldigde winstbelastingen

29,6

25,8

Ontstaan en afwikkeling van tijdelijke verschillen

3,3

4,0

Totaal uitgestelde belastingen Totaal verschuldigde winstbelasting in winsten verliesrekening

De stijging van € 3,1 miljoen verschuldigde winstbelastingen wordt veroorzaakt door een stijging van het resultaat voor belastingen en aanpassingen met betrekking tot vorige jaren. De impact op de belastingen door de stijging van het resultaat bedraagt € 1,2 miljoen. De aanpassingen met betrekking tot vorige boekjaren (stijging van € 2,6 miljoen) omvatten een teruggave van de belasting in 2006 en in 2007 een bijkomende aanslag zonder verhoging naar aanleiding van een belastingcontrole bij Elia Asset nv met betrekking tot de boekjaren 2004 en 2005. Naar aanleiding van een fiscale controle bij Elia System Operator nv met betrekking tot het boekjaar 2004 heeft Elia begin 2008 een aanslagbiljet ontvangen om de resterende tarifaire overschotten per 31 december 2004 te belasten. De te betalen belastingen bedragen € 85 miljoen, plus een administratieve verhoging van 10%. In samenspraak met haar fiscale raadsheer en met de CREG, en aangezien bij sectorgenoten gelijkaardige tarifaire overschotten niet belast 3

3,4

4,0

32,9

29,8

werden, heeft het management van Elia besloten hiervoor een bezwaarschrift in te dienen. De tarifaire overschotten die aan de basis lagen van deze bijkomende aanslag, worden systematisch in de tarieven verrekend in de komende jaren (teruggave aan de consumenten). Daardoor is er sprake van een tijdsverschil met enerzijds een overschot gegeneerd in het verleden en met anderzijds een teruggave in de daaropvolgende jaren. Indien dit dossier niet positief zou afgehandeld worden, zal de betaalde vennootschapsbelasting3 op de resterende overschotten automatisch gecompenseerd worden met de “terug te vorderen belastingen” op de geboekte teruggave aan consumenten in 2005, 2006 en 2007 en volgende periodes. Daardoor kan het basisbedrag van de vennootschapsbelasting volledig teruggevorderd worden. Indien er een resterend saldo zou zijn, dan zou dit via het tarifaire mechanisme kunnen geneutraliseerd worden.

Elia zal de belasting betalen in het boekjaar 2008 teneinde bijkomende kosten te vermijden Elia Jaar ver slag 2007 -

73

Vergelijking van effectieve belastingstarief De vergelijking tussen de theoretische belastingen berekend op basis van de wettelijke aanslagvoet en de werkelijke winstbelasting zoals voorgesteld in de winsten verliesrekening kan als volgt worden samengevat: (in € miljoen)

2007

2006


77,8

75,9

Totaal winstbelastingen

32,9

29,8

110,7

105,7

Winst vóór belastingen Verschuldigde winstbelastingen met toepassing van het Belgisch belastingtarief

33,99%

Effect van belastingtarief in buitenland

37,6

33,99%

35,9

-0,1

-0,1

Niet-aftrekbare kosten

1,6

1,4

Opbrengsten vrijgesteld van winstbelasting, voornamelijk m.b.t. dividend tussen groepsvennootschappen

0,3

0,2

0,7

-1,9

Aanpassingen m.b.t. voorafgaande jaren Gecompenseerde fiscale verliezen

-0,1

0,0

Gebruik van notionele interesten

-6,7

-6,3

Overige

-0,4

0,6

Totale verschuldigde winstbelasting in winsten verliesrekening

32,9

29,8

Rechtstreeks in het eigen vermogen opgenomen verwerkte winstbelastingen (in € miljoen) Derivaten

2006

-2,7

5,6

Actuariële winsten en verliezen op voordelen voor het personeel

-2,6

0,0

Totaal

-5,3

5,6

Door de zogenaamde corridormethode te verlaten voor de verplichtingen met betrekking tot de personeelsbeloningen worden de actuariële winsten en verliezen rechtstreeks opgenomen in het eigen vermogen, alsook de uitgestelde winstbelastingen op deze actuariële winsten en verliezen (€ -2,6 miljoen).

74

2007


De uitgestelde toelichting 20.

belastingen

worden

uitgebreid

besproken

in

7. Materiële vaste activa (in € miljoen) Hoogspanningsstations en –transformatoren Lijnen en kabels

2007

2006

1 084,7

1 044,0

765,6

765,2

Terreinen waarop stations, lijnen en kabels zijn geïnstalleerd

59,8

58,1

Installaties voor de bediening van het net

30,7

32,6

Administratieve gebouwen, meubilair, rollend materieel en overige activa Totaal materiële vaste activa

De bijkomende investeringen van € 142,5 miljoen in 2007 zijn voor 97,1% toe te schrijven aan nieuwe projecten, voor uitbreidings- en vervangingsinvesteringen in het net van Elia en voor de uitbating van het net. De overige 2,9% heeft hoofdzakelijk betrekking op de uitgaven voor meubilair, hardware en rollend materieel en overige activa. De afschrijvingen bedragen in 2007 € 89,5 miljoen ten opzichte van € 86,4 miljoen vorig jaar (zie toelichting 4.3)

52,4

43,4

1 993,2

1 943,3

De materiële vaste activa in aanbouw bedragen per 31 december 2007 € 160,5 miljoen in vergelijking met € 181,9 miljoen per 31 december 2006 en werden opgenomen in de hieronder vermelde tabel. In 2007 werden voor € 142,1 miljoen vaste activa in aanbouw in dienst genomen en overgeboekt naar activa in gebruik. Er gebeurde voor € 21,8 miljoen investeringen die niet via de activa in aanbouw liepen maar rechtstreeks op hun juiste categorie geboekt werden.


75

Bewegingen van het boekjaar (in € miljoen)

Terreinen en gebouwen

Machines en installaties

Meubilair en rollend materieel

Overige materiële vaste activa

Activa in aanbouw

Totaal

100,2

3 481,0

117,1

8,7

194,1

3 901,1

1,3

127,8

143,1

Kostprijs Saldo per 1 januari 2006 Verworven via bedrijfscombinaties Andere verwervingen

1,5

9,4

3,1

Buitengebruikstellingen

0,0

-13,9

-3,7

Overboekingen van ene post naar andere

0,4

139,6

Saldo per 31 december 2006

102,1

3 616,1

116,5

Saldo per 1 januari 2007

102,1

3 616,1

4,6

-17,6 -140,0

0,0

10,0

181,9

4 026,6

116,5

10,0

181,9

4 026,6

13,1

3,5

0,6

120,7

142,5

-1,0

Verworven via bedrijfscombinaties Andere verwervingen

0,0


-0,3

-18,9


15,1

127,0

121,5

3 737,3


-20,2 -142,1

0,0

119,0

10,6

160,5

4 148,9

0,0

-2 009,8

Afschrijving en bijzondere waardeverminderingsverliezen Saldo per 1 januari 2006 Afschrijvingslast boekjaar

-18,1

-1 875,0

-110,8

-5,9

-0,9

-82,3

-1,9

-1,3

Andere verwervingen

-1,8


11,0


-86,4 -1,8

3,7

14,7 0,0

0,0


-19,0

-1 948,1

-109,0

-7,2

0,0

-2 083,3

Saldo per 1 januari 2007

-19,0

-1 948,1

-109,0

-7,2

0,0

-2 083,3

-1,0

-84,4

-2,3

-1,8

16,1

1,0

Afschrijvingslast boekjaar

0,0

-89,5

Andere verwervingen

0,0

Buitengebruikstellingen Overboekingen van ene post naar andere

17,1 0,0

0,0

-20,0

-2 016,4

-110,3

-9,0

0,0

-2 155,7

Per 1 januari 2006

82,1

1 606,0

6,3

2,8

194,1

1 891,3

Per 31 december 2006

83,1

1 668,0

7,5

2,8

181,9

1 943,3

83,1

1 668,0

7,5

2,8

181,9

1 943,3

101,5

1 720,9

8,7

1,6

160,5

1 993,2


0,0

Boekwaarde

Per 1 januari 2007 Per 31 december 2007

76


8. Immateriële activa Goodwill

Software

Totaal

Kostprijs

1 707,8

6,7

1 714,5

Stand per 1 januari 2006

1 707,8

6,7

1 714,5

0,0

6,8

6,8

Stand per 31 december 2006

1 707,8

13,5

1 721,3


1 707,8

13,5

1 721,3

0,0

7,3

7,3

1 707,8

20,8

1 728,6


0,0

-1,0

-1,0

Afschrijvingen boekjaar

0,0

-1,9

-1,9


0,0

-2,9

-2,9


0,0

-2,9

-2,9

Afschrijvingen boekjaar

0,0

-3,0

-3,0


0,0

-5,9

-5,9

(in € miljoen)

Verworven, overige – intern ontwikkeld

Verworven, overige – intern ontwikkeld Stand per 31 december 2007

Afschrijvingen en bijzondere waardeverminderingsverliezen

Boekwaarde Per 1 januari 2006

1 707,8

5,7

1 713,5


1 707,8

10,6

1 718,3

Per 1 januari 2007

1 707,8

10,6

1 718,3


1 707,8

14,9

1 722,7

De immateriële vaste activa bestaan uit twee rubrieken goodwill en software, deze laatste betreft zowel intern ontwikkelde software voor de uitbating van het net als software voor de normale bedrijfsvoering van Elia. De impact op de winsten verliesrekening van de afschrijvingen op immateriële activa bevindt zich in de rubriek 4.3.

Toetsing op bijzondere waardevermindering voor kasstroomgenererende eenheden die goodwill bevatten De goodwill ontstaan bij de verwerving van Elia Asset nv door Elia System Operator nv in 2002 en de goodwill ontstaan in 2004 bij de aankoop van Bel Engineering nv worden voor de test betreffende de bijzondere waardevermindering als één kasstroomgenerende eenheid beschouwd, aangezien de kosten en opbrengsten worden gegenereerd door één activiteit. De bijzondere waardeverminderingstest werd uitgevoerd door een “onafhankelijke instelling” die zich baseerde op vier verschillende waarderingsmethoden:

1. Verdiscontering van de toekomstige kasstromen; 2. Verdiscontering van de toekomstige dividenden; 3. Toetsing op basis van ratio’s van hoger vermelde waarderingsmethodes met een aantal West-Europese vergelijkbare beursgenoteerde bedrijven zoals Red Electrica España, Enagas, Terna, Fluxys, Snam Rete Gas en National Grid. 4. Marktwaardering op basis van de beurskapitalisatie van het Eliaaandeel. De verdiscontering van de toekomstige kasstromen en dividenden gebeurden op basis van financiële vooruitzichten goedgekeurd door het management voor de periode 2008-2011, aangevuld met een extrapolatie tot 2017 jaar gebaseerd op assumpties opgenomen in het strategische plan 2008-2015, en gebruikmakend van verdisconteringsvoeten tussen de 5,5% en 7,57%. Deze onafhankelijke analyse geeft geen aanleiding tot het boeken van een waardevermindering in 2007 op de goodwill.


77

9. Investeringen verwerkt volgens “equity”-methode Investeringen in geassocieerde deelnemingen In 2007 betaalde de groep (€ 7,6 miljoen) voor een inschrijving op de kapitaalverhoging van “Holding de Gestionnaires de Réseaux de Transport” (HGRT) alsook voor de aankoop van bijkomende aandelen . De deelneming is gestegen van 22,17% (€ 0,5 miljoen) naar 24,5% (€ 8,1 miljoen). HGRT heeft eind 2007 een kapitaalsverhoging doorgevoerd van € 31 miljoen waaraan Elia en haar Franse en Nederlandse colleganetbeheerders RTE (51%) en TenneT (24,5%) hebben deelgenomen. HGRT is geinteresseerd in een overname van de participatie in de Franse energiebeurs Powernext die NYSE Euronext wil verkopen, onder voorbehoud van de goedkeuring van de bevoegde bankautoriteiten. In dit scenario zou NYSE Euronext alleen de handel in emissierechten van Powernext behouden en zijn belang in de energiebeurs verkopen. HGRT heeft al een deelneming van 17% in Powernext en streeft naar een meerderheidsbelang van 51% in Powernext. Het totale verlies van HGRT over het boekjaar 2006 bedroeg € 6 993.

11. Handelsvorderingen en overige vorderingen (in € miljoen)

2007

2006

0,9

0,2

153,7

96,9

Heffingen

2,8

0,0

BTW, diverse belastingen

4,4

2,8

Diversen

5,0

6,1

166,8

106,0

Projecten in opdracht van derden Overige handelsvorderingen en vooruitbetalingen

Totaal

De sterke stijging van de handels –en overige vorderingen (€ 60,8 miljoen) wordt veroorzaakt door een herklassering van de “op te maken facturen” voor nettoegang (€ 51,4 miljoen) van de “overige vlottende activa” naar de “overige handelsvorderingen” alsook een belangrijke toename van de “op te maken facturen” voor de marktkoppeling met Frankrijk en Nederland (€ 10,3 miljoen).

Handelsvorderingen (in € miljoen)

2007

2006

De boekwaarde van de investering is gelijk aan de reële waarde. Niet vervallen

10. Voorraden (in € miljoen)

2007

2006

Grond- en hulpstoffen

22,7

22,0

Geboekte waardeverminderingen

-9,5

-9,1

Totaal

13,2

12,9

De artikelen in het magazijn zijn hoofdzakelijk wissel- en reservestukken voor de installaties van Elia en de totale waarde ervan is in lijn met de waarde van vorig boekjaar. In 2007 werd € 6,0 miljoen, met inbegrip van de waardeverminderingen, opgenomen in de winst –en verliesrekening als last. De geboekte waardeverminderingen in het boekjaar 2007 bedroegen € 0,4 miljoen en maken deel uit van de waardeverminderingen op voorraden en handelsvorderingen in toelichting 4.3.

78


135,9

114

Vervallen minder dan 30 dagen

13,3

-17,9

Vervallen tussen 31 en 60 dagen

3,5

2,7

Vervallen tussen 61 dagen en één jaar

0,3

-2,6

153,0

96,2

0,7

0,7

153,7

96,9

Totaal (excl. waardevermindering) Vorderingen waarvoor een waardevermindering is geboekt Totaal

Handelsvorderingen en overige vorderingen worden opgenomen zonder rekening te houden met vorderingen waarop een waardevermindering geboekt werd. De vorderingen waarvoor een waardevermindering geboekt werd, betreffen voor het grootste gedeelte vorderingen op meer dan één jaar. In 2007 werden geen belangrijke waardeverminderingen op handelsvorderingen opgenomen en bedroeg het totaal geboekte bedrag aan waardeverminderingen op handelsvorderingen € 3,3 miljoen.

(in € miljoen)

Dubieuze debiteuren

Waardevermindering

Resterend saldo


4,0

-3,3

0,7

beweging van het boekjaar

0,0

0,0

0,0


4,0

-3,3

0,7


4,0

-3,3

0,7

beweging van het boekjaar

0,1

-0,1

0,0


4,0

-3,3

0,7

De heffingen vertonen in 2007 een vordering van € 2 miljoen in tegenstelling tot in 2006 waar dit nog een schuld was. Elia heeft de verplichting om de concessiehouder van het windmolenpark op zee een tussenkomst te betalen voor de aanleg van de ondergrondse kabel voor een maximaal

bedrag van € 25 miljoen. Elia financiert, via heffingen op de elektriciteitsfactuur vanaf 2008, een deel van de investering voor deze concessiehouder en heeft in 2007 een eerste schijf van € 5 miljoen betaald.

12. Geldbeleggingen en kasequivalenten (in € miljoen)

2007

2006

1,7

2,3

Direct opvraagbare deposito’s

48,6

42,7

Totaal

50,3

45,0

Banksaldi

De kortetermijndeposito’s worden belegd voor periodes die variëren van enkele dagen tot één maand afhankelijk van de onmiddellijke cashbehoeften van de groep en brengen intrest op volgens de rentevoeten van de korte termijndeposito’s. De rentedragende beleggingen op balansdatum hebben een rente van 3 à 4 percent en vervallen in de eerste week van 2008.

De banktegoeden brengen intrest op tegen variabele rentevoeten op basis van de dagelijkse bankdepositorente. Het renterisico van de groep en de gevoeligheidsanalyse voor financiële activa en verplichtingen werden besproken in toelichting 22.

13. Overige vlottende activa (in € miljoen)

2007

2006

Opbrengsten nettoegang - te factureren volgend boekjaar

0,0

47,4

Toe te rekenen kosten volgend boekjaar

4,4

3,2

Totaal

4,4

50,6

De “op te maken facturen” met betrekking tot de opbrengsten nettoegang worden sinds 2007 geboekt onder de rubriek handelsvorderingen en worden besproken in toelichting 11.


79

14. Eigen vermogen Geconsolideerd mutatieoverzicht van het eigen vermogen

(in € miljoen)

Balans op 1 januari 2006

Geplaatst Uitgifte- Reserves WetteOverkapitaal premie uit lijke gedragen financiële Reserves winst instrumenten

1 196,9

8,5

-12,3

11,2

Waardering naar reële waarde van financiële instrumenten (zie toelichting 5) (na belasting)

0,0

0,0

10,8

0,0

0,0

Totale winsten en verliezen die onmiddellijk werden opgenomen in het eigen vermogen (na belasting)

0,0

0,0

10,8

0,0

0,0

Totaal

77,3 1 281,6

MinderTotaal heidseigen belangen vermogen

1,1

1 282,7

10,8

0,0

10,8

10,8

0,0

10,8

Winst van de periode

0,0

0,0

0,0

0,0

75,9

75,9

0,0

75,9

- Totaalresultaat

0,0

0,0

10,8

0,0

75,9

86,7

0,0

86,7

- Toename reserves

0,0

0,0

0,0

3,4

-3,4

0,0

0,0

0,0

- Betaalde dividenden

0,0

0,0

0,0

0,0

-60,8

-60,8

0,0

-60,8

1 196,9

8,5

-1,5

14,6

89,0

1 307,5

1,1

1 308,6

-7,8

-7,8

Balans op 31 december 2006 Wijzigingen van de grondslagen verslaggeving

Balans op 1 januari 2007

-7,8

1 196,9

8,5

-1,5

14,6

81,2

1 299,7

1,1

1 300,8

Waardering naar reële waarde van financiële instrumenten (zie toelichting 5) (na belasting)

0,0

0,0

5,1

0,0

0,0

5,1

0,0

5,1

Actuariële winsten en verliezen met betrekking tot personeels-verplichtingen (na belasting)

0,0

0,0

0,0

0,0

12,7

12,7

0,0

12,7

Totale winsten en verliezen die onmiddellijk werden opgenomen in het eigen vermogen (na belasting)

0,0

0,0

5,1

0,0

12,7

17,8

0,0

17,8

Winst van de periode

0,0

0,0

0,0

0,0

77,6

77,6

0,2

77,8

- Totaalresultaat

0,0

0,0

5,1

0,0

90,3

95,4

0,2

95,6

- Toename reserves

0,0

0,0

0,0

3,8

-3,8

0,0

0,0

0,0

- Aandelenemissie

4,2

0,0

0,0

0,0

0,0

4,2

0,0

4,2

- Kosten kapitaalverhoging

0,6

0,0

0,0

0,0

0,0

0,6

0,0

0,6

- Betaalde dividenden

0,0

0,0

0,0

0,0

-61,3

-61,3

0,0

-61,3

1 201,7

8,5

3,6

18,4

106,4

1 338,6

1,3

1 339,9

Balans op 31 december 2007

Aandelenkapitaal en agio Gewone aandelen aantal aandelen

Uitstaand per 1 januari Uitgegeven tegen betaling in contanten Uitstaand per 31 december – volstort

80


2007

2006

47 898 052

47 898 052

163 643 48 061 695

47 898 052

Het personeel van de Eliagroep heeft enthousiast ingetekend op de kapitaalverhoging ten belope van € 4,2 miljoen van Elia System Operator (zie toelichting 4.2 en 21). Het aantal aangeboden aandelen werd meer dan tweemaal overschreven. Na de kapitaalverhoging, die op 29 juni 2007 effectief werd doorgevoerd, stijgt het aantal uitstaande aandelen van 47 898 052 naar 48 061 695 aandelen zonder nominale waarde. Het kapitaal van Elia System Operator nv bedroeg op 31 december 2007 €1,2 miljard.

Reserves Volgens de Belgische wetgeving moet elk jaar 5% van de statutaire nettowinst van de moedervennootschap overgedragen worden naar de wettelijke reserve tot die wettelijke reserve 10% van het kapitaal bedraagt. Op 31 december 2007 en 2006 bedroeg de wettelijke reserve van groep respectievelijk € 18,4 miljoen en € 14,6 miljoen. Normaal kan deze reserve niet verdeeld worden onder de aandeelhouders, behalve in het geval van een vereffening. De raad van bestuur kan aan de aandeelhouders de uitkering van een dividend voorstellen tot een maximumbedrag van de beschikbare reserves en van de overgedragen winst van vorige boekjaren van de moedervennootschap, inclusief de winst van het afgelopen boekjaar. De aandeelhouders moeten de hoogte van de dividenduitkering goedkeuren tijdens de gewone algemene vergadering van de aandeelhouders.

solideerde jaarrekening van de groep Elia, opgemaakt onder IFRS. Het dividend wordt echter wel opgenomen in de statutaire jaarrekening onder de Belgische boekhoudnormen. Het totale dividend zal, op basis van het aantal uitstaande aandelen op 15 februari 2008, € 62,5 miljoen bedragen. Al de aandelen uitgegeven voor 1 januari 2008 zijn dividendgerechtigd en hebben recht op het dividend betreffende het boekjaar 2007.

15. Langlopende verplichtingen en overige financieringsverplichtingen Elia beheert haar schulden en haar algemene financieringsstrategie door gebruik te maken van een combinatie van korte- en langetermijnschulden en van renteswaps. De groep financiert haar dagelijks vereist bedrijfskapitaal, indien nodig, via verschillende al dan niet bevestigde kredietlijnen. De leningen op middellange termijn hebben meestal een rentevoet gebaseerd op de interbancaire rentevoet op de datum van de opname vermeerderd met een vooraf bepaalde marge.

Langlopende verplichtingen (in € miljoen (boekwaarde))

2007

2006

Aandeelhouderslening schijf A

495,8

495,8

Aandeelhouderslening schijf B3

387,7

387,7

Afdekkingsreserve

Banklening

250,0

200,0

De afdekkingsreserve bestaat uit het effectieve deel van de cumulatieve nettomutatie in de reële waarde van kasstroomafdekkingsinstrumenten met betrekking tot afgedekte transacties die nog niet hebben plaatsgevonden.

Uitgiften Eurobond(1)

996,8

996,3

Dividend Na de balansdatum is door de raad van bestuur het onderstaande dividendvoorstel gedaan. (in €) per in aanmerking komend gewoon aandeel

2007

2006

1,30

1,28

Op 8 mei 2007 keurden de aandeelhouders de uitkering goed van een brutodividend van € 1,28 per aandeel (€ 0,96 per aandeel zonder VVPR strip of van € 1,088 per aandeel met VVPR-strip) na aftrek van 25% Belgische roerende voorheffing), hetzij een totaal brutodividend van € 61,3 miljoen.

Europese Investeringsbank Totaal (1)

60,0

40,0

2 190,3

2 119,8

Huidige boekwaarde van de Eurobond bestaande uit 2 schijven, met een nominale waarde van € 1 000 miljoen.

De langlopende verplichtingen bedragen € 2 190,3 miljoen en vertonen een stijging van € 70,5 miljoen. De gemiddelde looptijd van de langetermijnschulden bedraagt 9 jaar en deze zijn tot nu toe volledig opgenomen in euro, zodat er geen financiële wisselkoersrisico’s zijn. In juni 2007 werd de lening bij een financiële instelling van € 200 miljoen vervangen door een langetermijnkrediet van € 250 miljoen en werd tevens een bijkomend deel van € 20 miljoen opgevraagd op de al toegekende kredietlijn door de EIB (Europese Investeringsbank) in 2005 en dit voor een looptijd van 10 jaar.

Dit jaar stelt de raad van bestuur de uitkering van een brutodividend van € 1,30 per aandeel voor. Dit dividend is onderworpen aan de goedkeuring door de aandeelhouders tijdens de gewone algemene vergadering op 13 mei 2008 en werd niet opgenomen als een verplichting in de gecon-


81

De tabel hieronder beschrijft de details inzake vervaldag en voorwaarden weergegeven voor de desbetreffende leningen Huidige proportie van de interestvoet Vervaldag

Boekwaarde

Intrestvoet voor hedging

(in € miljoen)

Interestvoet na hedging

Vast

Variabel

Aandeelhouderslening Schijf A

2022

495,8

5,30%

5,33%

100,00%

0,00%

Aandeelhouderslening Schijf B3

2009

387,7

4,79%

4,80%

12,90%

87,10%

Uitgiften van obligatieleningen

2014

498,4

4,75%

4,75%

100,00%

0,00%

Uitgiften van obligatieleningen

2019

498,4

5,25%

5,25%

100,00%

0,00%

Banklening

2009

250,0

4,60%

4,60%

0,00%

100,00%

Europese Investeringsbank

2016

40,0

4,27%

4,27%

100,00%

0,00%


2017

20,0

4,79%

4,79%

100,00%

0,00%

73,17%

26,83%

Totaal

2 190,3

In onderstaande tabel met het aflossingsschema van de verplichtingen worden de bedragen opgenomen die werkelijk dienen terugbetaald te worden in de toekomst. Deze bedragen wijken af van de boekhoud-

(in € miljoen)

Nominale waarde

kundige bedragen doordat de uitgifte van de obligatielening onder pari gebeurde.

1 jaar of minder

1-2 jaar

2-5 jaar

Meer dan 5 jaar

Aandeelhouderslening schijf A

495,8

0,0

0,0

0,0

Aandeelhouderslening schijf B3

387,7

0,0

387,7

0,0

0,0

1 000,0

0,0

0,0

0,0

1 000,0

250,0

0,0

250,0

0,0

0,0

40,0

0,0

0,0

0,0

40,0

Uitgiften Eurobond Banklening Europese Investeringsbank Europese Investeringsbank Totaal

495,8

20,0

0,0

0,0

0,0

20,0

2 193,5

0,0

637,7

0,0

1 555,8

Beschikbare kredietfaciliteiten Bedrag Vervaldag

Beschikbaar bedrag

(in € miljoen)


Niet-bevestigde Kredietlijnfaciliteiten Totaal

82


Gemiddelde interestvoet

Gebruikt

Niet gebruikt

2008

125,0

Euribor + 0,05%

60,0

65,0

-

570,0

Euribor + marge bij afsluiten deal

0,0

570,0

60,0

635,0

695,0

16. Personeelsbeloningen Inleiding Om de verplichtingen met betrekking tot de personeelsbeloningen op de balans beter te kunnen weergeven, werd de zogenaamde corridormethode verlaten. De “SoRIE” methode – een toegelaten alternatieve verwerking van IAS 19 “Personeelsbeloningen” – wordt vanaf 2007 toegepast. Deze methode laat toe de actuariële winsten en verliezen te boeken gedurende de periode waarin ze plaatsvinden. Deze winsten en verliezen worden niet via het resultaat geboekt maar rechtstreeks via het eigen vermogen en worden voorgesteld in het mutatieoverzicht van het eigen vermogen “evolutie eigen vermogen IFRS” (dit overzicht wordt SORIE genoemd “Statement of Recognized Income and Expenses). De personeelslasten die worden opgenomen in de winsten verliesrekening worden eveneens besproken in toelichting aan 4.2.

Beschrijving van de personeelsbeloningsplannen Pensioenregeling met een te bereiken doel (toegezegdpensioenregeling) 1. Overeenkomstig een collectieve overeenkomst van 2 mei 1952 ontvangt het personeel bepaalde beloningen, pensioenaanvullingen genoemd, op grond waarvan zij als gepensioneerde recht hebben (na een volledige loopbaan) om totale inkomsten te ontvangen gelijk aan 75% van hun jaarlijks inkomen, rekening houdend met hun wettelijk pensioen. Deze beloningen zijn gedeeltelijk overdraagbaar aan de weduwe of weduwnaar en kunnen wanneer nodig worden aangevuld door wezenbeloningen. Indien de persoon overleden is terwijl hij/zij aan het werk was, worden bijkomende overlevingssupplementen betaald aan de begunstigden. De toegekende beloningen zijn verbonden met Elia’s bedrijfsresultaat. Voor deze verplichtingen bestaat er noch een extern pensioenfonds noch een groepsverzekering, waardoor er ook geen reserves bij derden opgebouwd zijn. In het kader van sectoriële Collectieve Arbeidsovereenkomst, werd aan een beperkte populatie (222 personen), momenteel gepensioneerd en rechthebbende op een maandelijkse rente, de keuze geboden de rente om te zetten in een éénmalige uitkering van kapitaal. Dit werd succesvol onderschreven en 26% heeft gekozen voor de kapitaalsuitkering. De gevolgen zijn terug te vinden onder de rubriek “winsten en verliezen op afwikkeling of stopzetting van regelingen” van de tabel “overzicht pensioenverplichtingen” en maken deel uit van de winst –en verliesrekening als “Te bereiken doel bijdrageregelingen en andere verplichtingen” in toelichting 4.2.

2. Pensioenplan “te bereiken doel” Met betrekking tot actieve personeelsleden aangeworven van 1 januari 1993 tot en met 31 december 2001 en het management/uitvoerend kaderpersoneel aangeworven voor 1 mei 1999 worden dezelfde waarborgen toegekend via een pensioenstelsel “te bereiken doel pensioenregeling”, gefinancierd door individuele en werkgeversbijdragen zoals uiteengezet in de Belgische wetgeving over aanvullende pensioenen. Aan het personeel tewerkgesteld vóór 1993 werd sindsdien de optie gegeven aan te sluiten bij het stelsel, en tegen 1997 nam meer dan 90% van het actieve personeel deel aan dit pensioenstelsel. Deze bijdragen worden betaald aan respectievelijk Elgabel, Pensiobel en aan de verzekeringsonderneming Contassur. Deze entiteiten handelen gezamenlijk als het pensioenfonds voor de gas- en elektriciteitssector. In het kader van sectoriële akkoorden en akkoorden op ondernemingsvlak, werden de verschillende pensioenstelsels “vaste bijdrageregeling” in lijn gebracht met de recente wetgeving rond de aanvullende pensioenen en heeft een bepaalde categorie gevolg gegeven aan de vraag over te schakelen naar een pensioenstelsel “vaste bijdrage pensioenregeling”. De impact is geregistreerd in onderstaande tabel onder de rubrieken ’winsten en verliezen op wijziging van regelingen’.

Vervroegde pensionering Wanneer aan bepaalde voorwaarden is voldaan, kunnen werknemers gebruik maken van de mogelijkheid Elia vóór de leeftijd van 60 jaar te verlaten.

Overige personeelsbeloningen Naast het boven beschreven pensioenstelsel omvatten de personeelsbeloningen andere extra-legale voordelen zoals: – voor de werknemers wordt een jubileumpremie toegekend wanneer de anciënniteit van 25, 30 en 35 jaar wordt bereikt; – dekking van medische kosten en ziekenhuisopname; – korting op factuur gas- en elektriciteit. Met wederzijds akkoord werd de jubilarispremie voor het management en het uitvoerend kaderpersoneel vervangen door een anciënniteitspremie op 25 en 35 jaar. Deze nieuwe regeling blijft als “Overige personeelsbeloningen” gewaardeerd en bevindt zich in onderstaande tabel als “Actuariële winsten of verliezen op voordelen op lange termijn”.

Overige voorzieningen De overige voorzieningen bestaan uit een herstructureringsvoorziening waar toekomstige uitgaven worden voorzien inzake loopbaanonderbreking en tijdskrediet.


83

Overzicht van de pensioenverplichtingen (in € miljoen)

2007

2006

Toegezegde pensioenregelingen

82,6

107,0

Plan voor vervroegd pensioen

17,2

17,8

Overige personeelsbeloningen

42,1

43,7

141,9

168,5

Subtotaal Overige (herstructurering) Totaal voorzieningen voor personeelsbeloningen

1,7

3,5

143,6

172,0

Verandering in schulden in verband met de beloningen Geraamde schuld in verband met de beloningen bij begin van periode

-322,4

-325,7

Dienstkosten

-6,7

-7,8

Intrestkosten

-11,5

-12,5

Bijdragen van werknemers aan het plan

-0,7

-0,8

Winsten en verliezen op wijziging van regelingen

-7,2

Winsten en verliezen op afwikkeling of stopzetting van regelingen

29,5

Bijzondere beëindigingsbeloningen

-1,2

Actuariële winsten of verliezen op voordelen op lange termijn

0,8

6,6

Actuariële winst (verlies)

24,2

5,2

Betaalde beloningen

30,6

18,4

-258,8

-322,4

143,1

127,1

Geraamde schuld in verband met de beloningen op einde van periode Verandering in fondsbeleggingen Billijke waarde van fondsbeleggingen bij begin van periode Verwachte (niet reële) opbrengst op fondsbeleggingen Vennootschapsbijdragen Bijdragen deelnemers aan plan Winsten en verliezen op inperking, afwikkeling of stopzetting van regelingen Actuariële winst (verlies) Actuariële winsten of verliezen op voordelen op lange termijn

5,5

6,6

18,3

20,2

0,7

0,8

-15,3 0,0

6,8

-4,8

Betaalde beloningen

-30,6

-18,4

Billijke waarde van fondsbeleggingen op einde van periode

116,9

143,1

-141,9

-179,3

Financieringsstatus Financieringsstatus van het plan Niet opgenomen actuariële winst en verlies

0,0

10,9

Opgenomen nettobedrag toegerekend / vooruitbetaald

-141,9

-168,5

Opgenomen nettobedrag (toegerekend)

-145,8

-169,7

3,9

1,2

Opgenomen nettobedrag (vooruitbetaald)

84


Netto periodieke pensioenkosten Dienstkosten

-6,7

-7,8

Intrestkosten

-11,5

-12,5

-0,7

-0,8

Bijdragen deelnemers aan plan Verwachte opbrengst op fondsbeleggingen

5,5

6,6

Afschrijvingen van actuariële netto winst (verlies)

0,0

-0,2

Winsten en verliezen op wijziging van regelingen

-7,2

Bijzondere beëindigingsbeloningen

-1,2

Verlies of winst op inperkingen en afwikkelingen

14,2

Actuariële winsten en verliezen op voordelen op lange termijn Netto periodieke voordeelkosten

0,8

6,6 -1,0

-13,9

Minimale schuldaanpassing (Toegerekende) vooruitbetaalde voordeelkosten

-141,9

-168,5

(Toegerekende) voordeelkosten

-145,8

-169,7

3,9

1,2

2007

2006

0,0

0,0

Vooruitbetaalde pensioenkosten

Rechtstreeks in het eigen vermogen verwerkte actuariële winsten en verliezen (in € miljoen) Cumulatief bedrag per 1 januari In de verslagperiode verwerkt

-7,6

Cumulatief bedrag per 31 december

-7,6

0,0

2007

2006

Actuariële veronderstellingen

Inflatiepercentage

1,90%

1,90%

Interestvoet (zonder inflatie)

3,00%

2,20%

Loonstijgingspercentage (zonder inflatie)

2,00%

2,00%

Opbrengst op deposito’s (zonder inflatie)

3,40%

2,85%

Intrestwaarderingspercentage (zonder inflatie)

0,00%

0,00%

Duur van toekomstige diensten (aantal jaren)

17

16

1,00%

1,00%

2007

2006

Aandelen

31,9%

31,6%

Obligaties

42,9%

44,2%

Vastgoed

8,6%

10,2%

Stijgingspercentage van gezondheidsbeloningen (pensioen en lopend)

Indeling van de fondsbeleggingen (in € miljoen)

Overige (inbegrepen monetair) Totaal aan fondsbeleggingen

16,5%

14,0%

100,0%

100,0%


85

Doorrekening toekomstige tarieven Elia heeft bepaalde verplichtingen met betrekking tot personeelsbeloningen en gelijkaardige sociale voordelen. In overeenstemming met een studierapport uitgegeven door de CREG is het vrijwel zeker dat een gedeelte voor een bedrag van € 78,2 miljoen van de totale personeelsbeloningen door de CREG aanvaard zal worden als redelijke kosten en

bijgevolg doorgerekend zal worden in toekomstige tarieven. Aangezien dit bedrag door Elia kan worden gerecupereerd van derde partijen, in overeenstemming met IFRS-waarderingsregels (IAS 19), wordt dit beschouwd als een actiefbestanddeel. De verwerking hiervan gebeurt onder de overlopende rekeningen van het passief (zie toelichting 19).

17. Voorzieningen (in € miljoen) Stand per 1 januari 2006 Gedurende het boekjaar: dotatie voorzieningen

10,9

Geschillen

Diverse

3,2

0,3

Totaal

14,4

0,2

1,4

0,0

1,6

Gedurende het boekjaar: aanwending voorzieningen

-0,9

-0,1

-0,3

-1,3

Gedurende het boekjaar: terugname voorzieningen

-0,7

0,0

0,0

-0,7


9,5

4,5

0,0

14,0

Langlopend deel

0,0

3,1

0,0

3,1

Kortlopend deel

9,5

1,4

0,0

10,9


9,5

4,5

0,0

14,0

Gedurende het boekjaar: dotatie voorzieningen

0,1

2,6

0,0

2,7

Gedurende het boekjaar: aanwending voorzieningen

-0,1

-0,1

0,0

-0,2

Gedurende het boekjaar: terugname voorzieningen

-0,1

-1,6

0,0

-1,7


9,4

5,4

0,0

14,8

Langlopend deel

0,0

5,4

0,0

5,4

Kortlopend deel

9,4

0,0

0,0

9,4

De voorziening voor milieu bevat verplichtingen geboekt op basis van de raming van sanering van de terreinen met betrekking tot de sanering voor de terreinen gelegen in het Vlaamse gewest, waar Elia naast de saneringsplicht de uiteindelijke aansprakelijkheid voor de kosten van de sanering draagt in het kader van eigendomsoverdrachten uit het verleden. De raming bevat de kosten voor de opmaak van het saneringsproject, “monitoring” en de effectieve saneringskosten. In de loop van 2007, daalde de provisie met € 0,1 miljoen, hoofdzakelijk het gevolg van de aanwending voor de uitgevoerde werken. Voor de terreinen gelegen op het grondgebied van het BrusselsHoofdstedelijke Gewest heeft Elia preventief reeds 15 terreinen gescreend waarvan er 2 terreinen verder onderzocht zullen worden. Tot op heden gaven deze resultaten geen aanleiding tot het boeken van bijkomende voorzieningen. Voor het Waalse Gewest is op 20.12 2007 een nieuw voorontwerp “Avant-projet de décret relatif à la gestion des sols” behandeld in 1° lezing door de Waalse regering. De finale goedkeuring van de tekst is gepland voor eind 2008, begin 2009. Doordat deze evolutie geen effectieve wijziging teweeg bracht in het “wettelijk kader” is het opmaken van een betrouwbare raming van de

86

Milieu


eventuele toekomstige saneringskosten van de desbetreffende mogelijke vervuilde terreinen niet mogelijk op een objectieve en transparante basis. Preventief heeft Elia 54 sites visueel gescreend en 10 bodemanalyses uitgevoerd in 2007. Deze screening binnen het kader van de huidige wettelijke verplichting gaf geen aanleiding tot een bijkomende milieuvoorziening aan te leggen. De voorziening voor geschillen is gebaseerd op de best mogelijke inschatting van het management van de eventuele kosten die Elia zou moeten dragen, ten gevolge geschillen waarvoor Elia door een derde partij gerechtelijk wordt vervolgd of waarvoor zij betrokken is in een juridisch geschil. De verwachte timing van de bijhorende kasuitstroom hangt af van de vooruitgang en de duur van de onderliggende procedures. In 2007 werd de voorziening voor geschillen verhoogd met nalatigheidsinteresten. De beweging van de voorzieningen wordt ook besproken in toelichting 4.3.

18. Handelsschulden en overige schulden (in € miljoen)

2007

2006

Handelsschulden

169,6

89,8

BTW, diverse belastingsschulden

6,5

2,9

Bezoldigingen en sociale lasten

21,0

20,1

Dividend

0,6

0,5

Heffingen

0,0

1,2

Diversen

3,4

2,1

201,1

116,6

Totaal

De fluctuatie van € 84,5 miljoen is hoofdzakelijk toe te schrijven aan het marktkoppelingsmechanisme in 2007 en resulteerde in een opname van “Te ontvangen facturen” van € 109,6 miljoen op einde 2007 ten opzichte van € 21,0 miljoen op einde 2006. Tijdens de maanden november en december ligt een combinatie van 2 factoren aan de basis van de toename;

enerzijds een stijging van de transmissiecapaciteit Belgie – Frankrijk alsook een stijging van de commodity prijzen in die periode. Het valuta- en liquiditeitsrisico van de groep uit hoofde van handelsschulden en overige te betalen posten worden behandeld onder toelichting 22.

19. Overige kortlopende verplichtingen (in € miljoen)

2007

2006

Financiële lasten

39,9

36,0

Diverse kortlopende verplichtingen

3,7

6,7

Saldo afrekeningmechanisme

35,6

116,3

Totaal overige kortlopende verplichtingen

79,2

159,0

2007

2006

Saldo boekjaar 2003

0,0

36,4

Saldo boekjaar 2004

71,3

81,1

Saldo boekjaar 2005

0,0

33,8

Saldo boekjaar 2006

52,4

56,2

Saldo boekjaar 2007

-9,9

Detail afrekeningmechanisme (in € miljoen)

Korting toekomstige tarieven

113,8

207,5

Vordering ten gevolge van de toepassing IAS 19

-78,2

-91,2

35,6

116,3

Saldo afrekeningmechanisme


87

Een detailbeschrijving van dit mechanisme wordt weergegeven in het hoofdstuk “Regelgeving en tarieven”. Op 31 december 2007 vertoont de overlopende rekening een saldo van € 79,2 miljoen en bevat naast de normale toe te rekenen kosten en over te dragen opbrengsten (€ 43,6 miljoen) het resterende saldo ten belope van € 123,7 van het afrekeningsmechanisme van 2004 en 2006 dat nog dient aangewend te worden in de toekomstige tarieven, het tekort van 2007 (€ 9,9 miljoen) dat in de toekomst dient verhaald te worden op de toekomstige tarieven, alsook het bedrag van 78,2 miljoen dat als vordering ontstond bij de toepassing van IAS 19.

De CREG zal in haar finale beslissing, die wordt verwacht in 2008, beslissen hoe het tekort van 2007 kan gerecupereerd worden. Van het resterende saldo op einde 2006 (€ 116,3 miljoen) werd € 85,6 miljoen in 2007 als “opbrengsten” in winsten verliesrekening opgenomen. (zie toelichting 3 opbrengst en uit de terugneming van overschotten uit vorige boekjaren).

20. Uitgestelde belastingsvorderingen en -verplichtingen Niet in de balans opgenomen uitgestelde belastingsvorderingen Voor volgende posten zijn geen uitgestelde belastingen opgenomen in de balans:

(in € miljoen)

2007

2006

Notionele interestaftrek

78,2

35,6

Niet opgenomen belastingsvordering (–) / verplichting

78,2

35,6

De notionele interestaftrek, die niet werden gebruikt, vervallen na 7 jaar. Voor deze verschillen werden geen belastingvorderingen in de balans

opgenomen omdat het niet waarschijnlijk is dat in de toekomst sprake zal zijn van belastbare winst die de groep kan aanwenden voor de realisatie van deze vorderingen.

In de balans opgenomen uitgestelde belastingsvorderingen en –verplichtingen Vorderingen

(in € miljoen)

2007


0,2

2006

-4,3

-3,1

Voorraden

-0,9

-0,9

Rentedragende leningen en overige langlopende financieringsverplichtingen

-2,3

0,3

Overige posten

2006

46,8

55,6

-25,8

-30,3

-5,3

-4,6

13,7

21,3

-5,3

-4,6

Netto belastingsvordering (–) / verplichting

De groep heeft ervoor gekozen om de uitgestelde belastingvorderingen en –verplichtingen te salderen voor de Belgische vennootschappen, gezien deze vennootschappen hun resultaat behalen door een kostplus


2007

-0,3

Immateriële activa


88

Verplichtingen

mechanisme en het uiteindelijk slechts de moedermaatschappij is, waarbij de verplichtingen of –vorderingen worden afgewikkeld en gerealiseerd worden ten opzichte van de belastingsadministratie.

(in € miljoen)

1 januari 2006

Opgenomen in winst/verlies

Opgenomen in eigen vermogen

31 december 2006


-0,5

0,3

Immateriële activa

-1,9

-1,2

-3,1

Voorraden

-1,0

0,1

-0,9


5,7


0,2

-2,2

0,0

-0,1

-0,1

-33,9

-0,9

-34,8

26,2

-4,0

Totaal

(in € miljoen)

-5,5

57,8

Voorzieningen Overige posten

-0,2

1 januari 2007

Opgenomen in winst/verlies

55,6

-5,5

Opgenomen in eigen vermogen

16,7

31 december 2007


-0,2

0,4

0,2

Immateriële activa

-3,1

-1,2

-4,3

Voorraden

-0,9

0,0

-0,9

0,2

0,1


55,6

-6,2

Voorzieningen

-0,1

0,3

0,2

Overige posten

-34,8

3,4

-31,4

16,7

-3,2


Totaal

-2,6 -2,6

-5,2

-2,3 46,8

8,4

Effect van de mutaties in de tijdelijke verschillen gedurende het boekjaar De mutaties van de tijdelijke verschillen in het jaar wordt opgenomen in de winst/verliesrekening als winstbelastingen (zie ook toelichting 6).

21. Op aandelen gebaseerde betalingen Aandelenaankoopplannen met korting In tegenstelling tot in 2006 heeft de groep in juni 2007 aandelenkoopplannen met korting (Discounted Share Purchase Plans) aangeboden aan haar personeel. Door de enthousiaste reactie bedroeg de kapitaalverhoging bij Elia System Operator nv € 4,2 miljoen voor 163 643 nieuwe aandelen (zie toelichting 4.2 en 14). Na toepassing van de korting van 16,7% op de gemiddelde koers gedurende één maand voor de beslissing werd genomen door de algemene vergadering bedroeg de koers € 25,91 per aandeel.


89

22. Financiële instrumenten Risico’s In het kader van haar normale bedrijfsvoering loopt de groep krediet-, markt, vermogenstructuur en liquiditeitsrisico. Het is de bedoeling van de groep om elk van de risico’s te identificeren en om de strategieën te definiëren teneinde de economische impact op de resultaten van de groep te beheersen. Het regelgevende kader, waarin Elia functioneert, beperkt in sterke mate de gevolgen voor de winsten verliesrekening. Zie

hoofdstuk “Regelgeving & tarieven”. De gevolgen van oa… rentestijging, kredietrisico kan in de tarieven verrekend worden. Bepaalde strategieën om deze risico’s te beheersen voorzien in het gebruik van afgeleide financiële instrumenten. Dit zijn instrumenten waarvan de waarde wordt afgeleid van één of meer onderliggende activa, referentieprijzen of indices. De afgeleide instrumenten creeëren rechten en verplichtingen die, geheel of gedeeltelijk, financiële risico’s tussen de contractueel verbonden partijen transfereren. In 2007 maakte de groep gebruik van renteswaps.

Kredietrisico Kredietrisico is het risico dat één van de contracterende partijen zijn verplichtingen met betrekking tot het financiële instrument niet nakomt waardoor er voor de ander partij een verlies kan ontstaan. De leiding heeft een kredietbeleid opgemaakt en het kredietrisico wordt voortdurend bewaakt en verplicht dan ook voor bepaalde contracten de nodige bankgaranties te vragen aan de contracterende partij. Op balansdatum was er geen sprake van belangrijke concentraties van kredietrisico. Het maximale kredietrisico is de balanswaarde van elk financieel actief, met inbegrip van afgeleide financiële instrumenten. (in € miljoen) Leningen en vorderingen Geldmiddelen en kasequivalenten

2007

2006

153,0

96,2

50,3

45,0

5,5

0,0

208,8

141,2

Voor afdekking gebruikte renteswaps Activa Totaal

Marktrisico Het marktrisico is het risico dat wijzigingen in marktprijzen de resultaten van de groep alsook de waarde van financiële investeringen kunnen beïnvloeden. Marktprijzen die een zeer beperkte invloed (zie regulator kader) kunnen hebben op de winst/verliesrekening van de groep zijn, valutarisico, beleggingsrisico en rentevoeten. De groep heeft een reeks voorzorgen genomen teneinde de mogelijke impact op de winsten verliesrekening in te perken.

Valutarisico De groep is niet blootgesteld aan enig belangrijk wisselkoersrisico, noch transactioneel, noch met betrekking tot de omzetting van vreemde munt in euro, aangezien zij geen buitenlandse investeringen of activiteiten heeft en minder dan 1% van haar kosten uitgedrukt zijn in andere munteenheden dan de euro.

Beleggingsrisico Onder het aandelenrisico worden de risico’s verstaan die de groep heeft door belangrijke beleggingen die voor verkoop beschikbaar zijn aan te houden alsook de beleggingen die gebeuren in het kader van de “te bereiken doel pensioenregelingen”. Gezien de groep in 2007 geen beleggin-

90


gen heeft die voor de verkoop beschikbaar zijn is de groep niet onderhevig aan dit risico. Het risico met betrekking tot beleggingen die gebeuren in het kader van de te bereiken doel pensioenregelingen worden verder besproken in toelichting 16.

Renterisico Afdekking Het beleid van de groep is erop gericht te waarborgen dat tussen 40 en 70% van het renterisico op opgenomen leningen is gebaseerd op een vaste rente. De groep heeft renteswaps aangegaan in euro om, binnen het beleid van de groep, een goede verhouding te bewerkstelligen tussen de blootstelling aan een vaste rente en aan een variabele rente. In overeenstemming met de hedge accounting regels van IAS 39 worden alle afgeleide financiële instrumenten aangemerkt als kasstroomafdekkingen en gewaardeerd tegen reële waarde. Bijgevolg wordt het gedeelte van de winst of het verlies op het afgeleide financiële instrument dat beschouwd kan worden als een effectieve afdekking rechtstreeks in het eigen vermogen opgenomen (afdekkingsreserves). De renteswaps hebben een rente variërend van 4,05% tot en met 4,41%. Per 31 december 2007 had de groep indekkingsintrumenten met een gecontracteerd referentiebedrag van € 545,8 miljoen.

De netto reële waarde van de swaps per 31 december 2007 bedroeg € 5,5 miljoen en bestaat volledig uit vorderingen. Deze bedragen zijn opgenomen als derivaten tegen reële waarde. Per 31 december 2007 zijn er geen financiële lasten opgenomen in de winsten verliesrekening voortvloeiend uit ineffectiviteit van de kasstroomafdekkingen.

Sensitiviteitsanalyses Bij het beheer van het renterisico streeft de groep ernaar de invloed van kortetermijnschommelingen op het groepsresultaat te beperken. Op langere termijn echter zullen blijvende wijzigingen in rentetarieven geen invloed hebben op het geconsolideerde resultaat, daar Elia functioneert

in een regulatoir kader waarin de fluctuaties in de financiële lasten via de tarieven wordt gerecupereerd.

Afgeleide financiële instrumenten In overeenstemming met BE GAAP werden derivaten door de groep niet opgenomen. Op grond van IFRS dienen afgeleide financiële opgenomen te worden tegen reële waarde.

Reële waarden Het onderstaande overzicht bevat de reële waarden en de boekwaarden van de afgeleide financiële instrumenten. Aangezien de IRS de variabele intrest omzet naar een vaste intrest is de boekwaarde van de lening gelijk aan de reële waarde.

Boekwaarde

2007

(in € miljoen)

Reële waarde

Boekwaarde

2007

Reële waarde

2006

2006

Renteswaps: Activa

-5,5

-5,5 2,3

2,3

545,8

545,8

545,8

545,8

540,3

540,3

548,1

548,1

Verplichtingen Leningen Totaal

De navolgende tabel laat de perioden zien waarin de kasstromen met betrekking tot de derivaten die als kasstroomafdekkingen fungeren naar verwachting zullen plaatsvinden.

(in € miljoen) Renteswaps: Verplichtingen Stand per 31 december 2006

(in € miljoen) Renteswaps: Activa Stand per 31 december 2007

Reële waarde (= boekwaarde)

Verwachte kasstromen

6 mnd of minder

6-12 mnd

1-2 jaar

2-5 jaar

> 5 jaar

545,8

7,2

1,2

1,2

1,4

2,7

0,7

545,8

7,2

1,2

1,2

1,4

2,7

0,7

545,8

7,2

1,2

1,2

1,4

2,7

0,7

Reële waarde (=boekwaarde)

Verwachte kasstromen

6 mnd of minder

6-12 mnd

1-2 jaar

2-5 jaar

> 5 jaar

5,5

-14,2

-1,4

-1,4

-2,6

-5,1

-3,7

5,5

-14,2

-1,4

-1,4

-2,6

-5,1

-3,7

5,5

-14,2

-1,4

-1,4

-2,6

-5,1

-3,7


91

Schatting van de reële waarde Derivaten Voor renteswaps worden opgaven van makelaars gehanteerd. Deze opgaven worden gecontroleerd met behulp van waarderingsmodellen of technieken gebaseerd op contant gemaakte kasstromen.

Rentedragende leningen De reële waarde wordt berekend op basis van de verdisconteerde toekomstige aflossingen en rentebetalingen.

Financiële leaseverplichtingen De reële waarde wordt geschat op de contante waarde van de toekomstige kasstromen, verdisconteerd tegen de rente voor homogene leaseovereenkomsten. De geschatte reële waarde weerspiegelt de verandering in de rente.

Handels- en overige vorderingen / handelsschulden en overige te betalen posten Voor vorderingen en schulden die binnen één jaar vervallen wordt de nominale waarde geacht een afspiegeling te zijn van de reële waarde. Alle overige vorderingen en schulden worden contant gemaakt om de reële waarde te bepalen.

Liquiditeitsrisico Het liquiditeitsrisico is het risico dat de groep zijn financiële verplichtingen niet kan nagekomen. De groep beperkt dit risico door de kasstromen op een continue basis te bewaken en ervoor te zorgen dat er steeds voldoende niet-opgevraagde kredietfaciliteiten aanwezig zijn. Een overzicht van de beschikbare kredietfaciliteiten wordt gegeven in toelichting 15. Boekwaarde

Contractuele kasstromen

6 mnd of minder

6-12 mnd

1-2 jaar

2-5 jaar

> 5 jaar

996,3

-1 499,8

-50,0

0,0

-50,1

-150,0

-1 249,7

1 123,5

-1 192,6

-24,9

-25,6

-243,5

-89,6

-809,0

116,6

-116,6

-116,6

-7,2

-1,2

-1,2

-1,4

-2,7

-0,7

-2,3

-7,2

-1,2

-1,2

-1,4

-2,7

-0,7

2 234,1

-2 816,2

-192,7

-26,8

-295,0

-242,3

-2 059,4

(in € miljoen) Niet-afgeleide financiële instrumenten Niet door zakelijke zekerheid gedekte obligaties Niet door zakelijke zekerheid gedekte bankfaciliteit en andere leningen Handels- en overige verplichtingen Afgeleide financiële verplichtingen Voor afdekking gebruikte renteswaps Waarvan cashflow hedges Stand per 31 december 2006

92


-2,3

Boekwaarde

Contractuele kasstromen

6 mnd of minder

6-12 mnd

1-2 jaar

2-5 jaar

> 5 jaar

996,8

-1 449,7

-50,1

0,0

-50,0

-150,1

-1 199,5

1 193,5

-1 318,1

-32,9

-33,7

-298,7

-97,4

-855,4

201,1

-201,1

-201,1

14,2

1,4

1,4

2,6

5,1

3,7

5,5

14,2

1,4

1,4

2,6

5,1

3,7

2 396,9

-2 954,7

-282,7

-32,3

-346,1

-242,4

-2 051,2

(in € miljoen) Niet-afgeleide financiële instrumenten Niet door zakelijke zekerheid gedekte obligaties Niet door zakelijke zekerheid gedekte bankfaciliteit en andere leningen Handels- en overige verplichtingen Afgeleide financiële verplichtingen Voor afdekking gebruikte renteswaps Waarvan cashflow hedges Stand per 31 december 2007

5,5

Vermogensstructuur Elia bewaakt constant haar vermogensstructuur, combinatie van schulden en eigen vermogen. Het belangrijkste objectief bij de vermogensstructuur van de gereguleerde activiteiten is de wettelijk opgelegde structuur van één derde eigen vermogen en twee derde vreemd vermogen na te streven. Voor de andere vennootschappen is het belangrijkste objectief de maximalisering van de aandeelhouderswaarde terwijl tegelijkertijd de gewenste financiële flexibiliteit blijft behouden. De dividendpolitiek van de onderneming bestaat erin om de dividenduitkering te maximaliseren, echter rekening houdend met het feit dat een deel van de winst, die voortvloeit uit de verrekening in de tarieven van de goodwill naar aanleiding van buitengebruikstellingen van vaste activa, verplicht moet gereserveerd worden. De reservering van deze winst bevordert aanzienlijk de auto-financieringscapaciteit van de onderneming waardoor zij de nodige investeringen om haar taken uit te voeren kan financieren. De groep geeft aan zijn personeelsleden de mogelijkheid om in te schrijven op kapitaalverhogingen exclusief aan hen voorbehouden. De kapitaalverhoging wordt beschreven in toelichting 14.


93

23. Operationele leaseovereenkomsten Leaseovereenkomsten waarbij als lessee wordt opgetreden De groep huurt een aantal kantoorgebouwen via operationele leasing. De leasing loopt gewoonlijk over een periode van 9 jaar, met een optie om nadien te hernieuwen.

Daarnaast heeft de groep een aantal contracten voor voertuigen, huurmateriaal en diversen die gehuurd worden voor een periode van gemiddeld drie jaar.

(in € miljoen)

<1 jaar

1–5 jaar

>5 jaar

Gebouwen

3,4

18,8

12,0

Voertuigen, IT materiaal & diversen

5,1

2,8

0,0

Totaal per 31 december 2006

8,5

21,6

12,0

Gebouwen

3,5

14,0

10,5


4,3

6,1

0,0


7,8

20,1

10,5

Gedurende het boekjaar 2007 werd met betrekking tot de huur van gebouwen en andere huurcontracten volgende last opgenomen in de winsten verliesrekening: (in € miljoen)

2007

2006

Gebouwen

2,8

3,8


4,0

3,8

Totaal

6,8

7,6

Leaseovereenkomsten waarbij als lessor wordt opgetreden De groep verhuurt sites en hoogspanningsmasten aan de telecomoperatoren op basis van operationele leases. De looptijd van deze contracten bedraagt minimaal 9 jaren. De toekomstige minimale leasebetalingen met betrekking tot deze leaseovereenkomsten luiden als volgt: (in € miljoen)

94

<1 jaar

1–5 jaar

>5 jaar

Telecom

8,0

42,3

36,2


8,0

42,3

36,2

Telecom

9,0

37,6

40,1


9,0

37,6

40,1


Volgende baten werden opgenomen in de winsten verliesrekening voor het boekjaar 2007: (in € miljoen)

2007

2006

Telecom

9,3

8,3

Totaal

9,3

8,3

24. Investering en overige verplichtingen Per 31 december 2007 had Elia investeringsverplichtingen aangegaan ter waarde van € 89,0 miljoen voor de aankoop en de installatie van materiele vaste activa voor de verdere uitbouw van zijn net.

25. Voorwaardelijke verplichtingen en onzekerheden Afrekeningsmechanisme • De bepaling van het bedrag is opgenomen in het hoofdstuk “Regelgeving en tarieven” (zie pagina 101). • Toepassing IFRS Elia opereert thans onder een systeem “cost plus” in een gereguleerde omgeving dat bepaalt dat de tarieven het Elia mogelijk maken een totaal aan opbrengsten te realiseren dat bestaat uit: 1. een billijke vergoeding van het geïnvesteerde kapitaal en; 2. alle niet-onredelijke kosten opgelopen door Elia. Aangezien de tarieven gebaseerd zijn op gebudgetteerde cijfers, is er altijd een verschil tussen de tarieven die effectief zijn aangerekend en de tarieven die hadden moeten worden aangerekend om alle redelijke kosten van de netbeheerder te dekken en de aandeelhouders te voorzien van een billijke vergoeding op hun investering. Indien de toegepaste tarieven resulteren in een overschot (tekort) op het einde van het jaar, impliceert dit dat de tarieven aangerekend aan de gebruikers/het publiek in het algemeen lager (hoger) hadden kunnen zijn (en vice versa). Zich baserend op IAS 18 is Elia ervan overtuigd dat het overschot (tekort) voortvloeiend uit het afrekeningsmechanisme niet als een opbrengst (kost) noch als een onderdeel van het eigen vermogen mag worden beschouwd. Op een gecumuleerde basis, zou men kunnen argumenteren dat het publiek een voorafbetaling gedaan heeft op zijn toekomstig gebruik van het netwerk. Het overschot is als zodanig geen provisie voor een toekomstig verlies van inkomsten maar een passiefschuld aan de gebruikers. Op basis van de elektriciteitswet is Elia van oordeel dat het overschot geen opbrengsten vertegenwoordigt. Bijgevolg heeft Elia in de IFRS-jaarrekening

dit bedrag als een over te dragen opbrengst geboekt die de vermindering reflecteert in toekomstige tarieven die door de regulator moeten worden goedgekeurd. Op basis van dezelfde benadering heeft Elia eveneens beslist bepaalde pensioenuitgaven als te recuperen kosten te boeken, daar de federale regulator het redelijke karakter van dergelijke uitgaven heeft beoordeeld. Elia is ervan overtuigd dat het deze uitgaven kan compenseren in het toekomstige tarief en bijgevolg werden ze als een actief geboekt. Voor doeleinden van presentatie van de geconsolideerde jaarrekening, worden zowel deze “over te dragen opbrengsten” als “te recuperen kosten” voorvloeiend uit de pensioenverplichting tot hun nettowaarde herleid, waardoor enkel een nettoschuld wordt getoond. Momenteel zijn er geen specifieke IFRS-richtlijnen i.v.m. de boekhoudkundige verwerking van het afrekeningsmechanisme in een gereguleerde omgeving. Indien deze boekhoudkundige verwerking niet in overeenstemming zou zijn met toekomstige IFRS-richtlijnen, zouden de resultaten en het eigen vermogen van Elia moeten worden aangepast.

26. Informatie over verbonden partijen Transacties met bestuurders Het vergoedingsbeleid van de bestuurders werd vastgelegd door de algemene aandeelhoudersvergadering. In 2007 werden in het totaal € 432 752 aan vergoedingen betaald aan de twaalf bestuurders van Elia (€ 216 376 voor Elia System Operator nv en € 216 376 voor Elia Asset nv), de indexering inbegrepen. Er bestaan geen andere voordelen in natura, opties op aandelen, kredieten of voorschotten ten gunste van de bestuurders.

Transacties met leden van het directiecomité Basis- en variabele vergoedingen De vergoeding van de voorzitter van het directiecomité, die door Elia System Operator werd betaald, bedroeg in 2007 € 452 733,24, waarvan 29,19% in de vorm van een variabele vergoeding.


95

De vergoedingen die Elia aan de overige leden van het directiecomité in 2007 heeft betaald, bedroegen € 1 438 028,54 (€ 738 050,32 voor Elia System Operator en € 699 978,22 voor Elia Asset), waarvan 21,84% in de vorm van een variabele vergoeding. In het totaal werd in 2007 dus € 1 890 761,78 uitgekeerd aan de leden van het directiecomité.

De overige voordelen die worden toegekend aan de leden van het directiecomité, zoals het gewaarborgde inkomen in geval van langdurige ziekte en ongeval, de verzekeringen voor gezondheidszorg en ziekenhuisopname, de verzekeringen bij invaliditeit, overlijden, de tarifaire voordelen en de terbeschikkingstelling van een dienstwagen volgen de regels die gelden voor de kaderleden in de onderneming.

Overige vergoedingen Alle leden van het directiecomité die aan een pensioenplan deelnemen van het type “te bereiken doel” deelnemen, hebben ervoor geopteerd om zich in 2007 aan te sluiten bij een plan “vaste premies” (Powerbel) waarbij hun verworven geoptimaliseerde rechten worden overgedragen. De kosten voor dit pensioenfonds m.b.t. de prestaties in 2007 die ten laste zijn van Elia System Operator bedragen wat de voorzitter van het directiecomité betreft € 85 779,09 en wat de overige leden van het directiecomité betreft € 263 516,29 (respectievelijk € 135 605,79 voor Elia System Operator en € 127 910,51 voor Elia Asset).

Aandelen De voorzitter van het directiecomité van Elia System Operator bezit 4 360 aandelen Elia System Operator; de andere leden van het directiecomité hebben samen 13 672 aandelen verworven. Elia heeft tot op heden geen langetermijnbeleid voor aandelentoekenning ingevoerd.

Geassocieerde deelnemingen In de boekjaren 2007 en 2006 waren er geen courante transacties tussen Elia en HGRT.

27. Groepsentiteiten Integraal geconsolideerde participaties Elia System Operator nv heeft rechtstreeks en onrechtstreeks de volgende dochterondernemingen onder zeggenschap:

Benaming

Land van vestiging

Zetel

Ondernemingsnummer

Gemiddeld personeelsbestand

Belang

2007

2006

809,1

99,99%

99,99%

Elia Asset nv

België

Keizerslaan 20 1000 Brussel

Bel Engineering nv

België

Keizerslaan 20 1000 Brussel

0471 869 861

184,2

100,00%

100,00%

Belpex nv

België

Keizerinlaan 66 1000 Brussel

0874 978 602

_

60,00%

60,00%

Elia Re sa

Luxemburg

Rue de Merl 65 2146 Luxemburg

-

_

100,00%

100,00%

0475 028 202

Alle entiteiten voeren hun boekhouding in euro en hebben dezelfde afsluitingsdatum als Elia System Operator nv.

Deelnemingen verwerkt volgens de equitymethode Benaming

H.G.R.T S.A.S. (Holding de Gestionnaires de Réseaux de Transport)

96


Land van vestiging

Frankrijk

Zetel

1 Terasse Bellini 92919 La Défense Cedex

Ondernemingsnummer

438 262 800 RCS Nanterre

Gemiddeld personeelsbestand

0

Belang

2007

2006

24,50%

22,17%

28. Bedrijfscombinaties De consolidatiekring van Elia onderging geen wijzigingen in de loop van de boekjaren 2006 en 2007.

29. Gewone winst per aandeel De gewone winst per aandeel wordt berekend door de nettowinst € 77,6 miljoen (2006: € 75,9 miljoen) van het jaar die kan worden toegekend aan de gewone aandeelhouders, te delen door het gemiddeld aantal gewone aandelen (47 981 443) tijdens het jaar. Gewogen gemiddeld aantal gewone aandelen

Uitgegeven gewone aandelen per 1 januari Effect van in juni 2007 uitgegeven aandelen Gewogen gemiddeld aantal gewone aandelen per 31 december

2007

2006

47 898 052

47 898 052

83 391 47 981 443

47 898 052

Verwaterde winst per aandeel De verwaterde winst per aandeel wordt berekend door de nettowinst van het jaar die toegekend wordt aan de gewone aandeelhouders, te delen door het gewogen gemiddelde van het aantal gewone uitstaande aandelen, gecorrigeerd voor de gevolgen van de opties. De verwaterde winst is gelijk aan de gewone winst per aandeel.

30. Niet-auditopdrachten uitgevoerd door commissaris Elia heeft naast de gewone auditwerkzaamheden een beroep gedaan op de diensten van het college van commissarissen Klynveld Peat Marwick Goerdeler Bedrijfsrevisoren, vertegenwoordigd door Erik Clinck, en Ernst & Young Bedrijfsrevisoren, vertegenwoordigd door Jacques Vandernoot, met betrekking tot: IFRS: extra werkzaamheden en advies Kapitaalverhoging Diverse adviezen Hiervoor werden kosten opgenomen voor een bedrag van € 32 843,00. Ernst & Young Tax Consultants hebben bijstand verleend aan Elia System Operator nv, Elia Asset, Bel Engineering voor diverse topics, zoals advies & bijstand voor de fiscale controle, rulingdossier en recurrente adviezen mbt BTW en vennootschapsbelastingen. Voor deze prestaties hebben ze een totaal bedrag van € 126 124,92 excl. BTW gefactureerd.


97

Beschrijving van de risico’s en onzekerheden waarmee het bedrijf wordt geconfronteerd Risk Management De dienst interne audit & enterprise risk management, die onder toezicht van het auditcomité werkt, heeft in coördinatie met de directie en het management van de onderneming de risico’s, waaraan Elia blootgesteld kan worden, geïdentificeerd. Deze werkzaamheden hebben geleid tot het volgende overzicht van de belangrijkste risico’s en onzekerheden.

1. Reglementaire risico’s en inkomensrisico’s Internationaal Ondanks dat Elia de Europese regelgeving proactief anticipeert, houden nieuwe om te zetten richtlijnen en regulering steeds een mate van onzekerheid in. Elia behoort tot de koplopers in Europa wat betreft de elementen opgenomen in het “third package” van de Europese Commissie, in het bijzonder met betrekking tot de onafhankelijkheid en onpartijdigheid van het management, en verwelkomt onder meer de voorziene oprichting van een Europees Netwerk van Transmissienetbeheerders (ENTSO).

Nationaal Het wettelijke kader is met de implementering van de eerste Europese elektriciteitsrichtlijn in de Belgische elektriciteitswet van 29 april 1999 vastgelegd. De nettowinst van de vennootschap wordt in ruime mate bepaald door de wettelijk vastgestelde billijke vergoeding. De CREG kan echter via het jaarlijkse afrekeningsmechanisme (de zogenaamde bonusmalusprocedure), dat hieraan verbonden is, de billijke vergoeding voor het kalenderjaar 2007 beïnvloeden. Indien de CREG een definitieve beslissing heeft genomen vóór de gewone algemene vergadering van 13 mei 2008 en deze een significante impact heeft op deze billijke vergoeding, dan kan tijdens deze vergadering beslist worden de cijfers, waar relevant, aan te passen. Indien Elia de redelijkheid van de bonus-malusbeslissing in vraag stelt, kan ze deze aanvechten wat in 2007 tot een positief effect heeft geleid4. Deze “cost +” regulering was van kracht tot 31 december 2007. Vanaf 01/01/2008 wordt ze vervangen door een “incentive”-regulering via een vierjarig tarief (zie pagina 101) zoals bepaald door de wijziging

4

98

van de elektriciteitswet, gepubliceerd op 1 juni 2005 en via het KB meerjarentarieven van 8 juni 2007. De invoering van deze vorm van regulering bevat een aantal veranderingen met betrekking tot het ex ante goedkeuringsproces van de vierjarige tarieven door de CREG en met betrekking tot de haalbaarheid van de door de Koning vast te leggen efficiëntieverbeteringsfactor toe te passen op de beheersbare kostencomponenten. Het resultaat van Elia wordt jaarlijks beïnvloed, positief of negatief, door het al dan niet realiseren en/of overschrijden van de voorziene efficiëntieverbeteringsfactor, de evolutie van de lineaire overheidsobligaties (OLO), alsook door de analyse, van de regulator op eventuele kruissubsidiëring tussen beheersbare en niet beheersbare kosten.

Regionaal Ook op regionaal vlak houdt het reglementaire kader en de regelgeving risico’s in. Zo kunnen tegenstrijdigheden tussen de verschillende regelgevingen, waaronder onder meer de technische reglementen, de uitoefening van de activiteiten van de vennootschap bemoeilijken. De verdere ontwikkeling en wijziging van deze regelgeving kan ook een impact hebben op de aansprakelijkheid van de vennootschap ingeval van een stroomonderbreking op het net of, in de context van een staatshervorming, op de bevoegdheidsverdeling tussen het federale en het regionale niveau, de bevoegdheid tot het goedkeuren van de transmissietarieven inbegrepen.

2. Operationele risico’s Bevoorradingszekerheid De CREG heeft een risico voor de bevoorradingszekerheid vastgesteld in haar studie over de mogelijke “ontoereikende productiecapaciteit voor elektriciteit in België”. In haar analyses over de afstemming tussen de bevoorrading en het verbruik die Elia uitvoert voor België, maar ook afstemt binnen het kader van UCTE en ETSO, is het steeds de bedoeling vaststellingen en bedenkingen te formuleren die het mogelijk maken een aantal aspecten van dit risico te beheersen en zodoende bij te dragen tot een stabiel investeringsklimaat en een regionale marktomgeving (Centraal West Europa) die voldoende flexibiliteit verschaft.

Dit gebeurde met betrekking tot de bonus-malusafrekening van 2005 na een uitspraak van het Hof van Beroep en met betrekking tot de afrekening van 2006 na een dading met de CREG.


In de criteria voor operationele- en investeringsplanning houdt Elia rekening met een adequaat niveau van reservecapaciteit en zoekt hierbij steeds naar de meest efficiënte en kosteneffectieve manier om de beschikbaarheid van deze reserves te kunnen contracteren. Elia analyseert op nationaal, alsook in een Europees kader, hoe de groei van eenheden voor de productie van elektriciteit uit hernieuwbare bronnen, doch met een minder voorspelbaar karakter, kunnen worden geïntegreerd in het systeem met behoud van de bevoorradingszekerheid. De stijgende tendens van het aantal aangekoppelde eenheden biedt onzekerheden en uitdagingen, zowel voor het toenemende aantal dat aangesloten wordt op lagere spanningsniveaus (in de distributienetten) alsook voor de geplande zeewindmolenparken waarvoor netversterkingen zijn vereist. Het handhaven en verder uitbouwen van de nodige netinfrastructuur ten behoeve van deze en andere nieuwe aansluitingen, veranderende tendensen in de afname en de versterkingen van de interconnectiecapaciteit zijn steeds afhankelijk van vergunningen en goedkeuringen die zowel lokaal, regionaal, nationaal alsook internationaal moeten worden verkregen. Het tijdig verkrijgen van deze vergunningen vormt steeds een grote onzekerheid voor de (tijdige) realisering van deze projecten.

Stroomonderbrekingen Met een Average Interruption Time (AIT) ruim onder de 0,001% van de tijd behoort Elia’s hoogspanningsnet tot de meest betrouwbare in Europa. Nochtans kunnen er zich in dit net, zoals in elk complex technisch systeem, gebeurtenissen voordoen, waardoor de transmissie van elektriciteit wordt onderbroken. In de meeste gevallen hebben deze gebeurtenissen weinig of geen impact op de stroomtoevoer omdat het door Elia beheerde net een vermaasde structuur heeft waarmee de aangesloten netgebruikers langs verschillende wegen kunnen worden bereikt. In extreme gevallen kan het elektrische systeem nochtans volledig uitvallen (lokale of algemene black-out). Dergelijke onderbrekingen kunnen worden veroorzaakt door natuurlijke fenomenen, onvoorziene gebeurtenissen of ook operationele problemen en dit in België of in het buitenland. Elia houdt hiervoor op geregelde tijstippen crisisoefeningen teneinde in te kunnen spelen op de meest onverwachte en extreme situaties. De aansprakelijkheid van de vennootschap is beperkt tot een redelijk niveau door de algemene voorwaarden van de standaardcontracten en de verzekeringspolitiek.

IT-risico Het falen van het IT-netwerk en de ondersteunende IT-systemen voor het beheer van het elektrische systeem kan resulteren in een slecht functioneren van dit elektrische systeem. Elia neemt de nodige maatregelen om het IT-netwerk en de IT-systemen te ontdubbelen, te verbeteren en de nodige “Disaster Recovery Plannen” op te stellen, maar er bestaat geen garantie dat belangrijke tekortkomingen van componenten van het IT-netwerk of de IT-systemen zich nooit zullen voordoen. In de gevallen van het falen van deze systemen wordt ernaar gestreefd de impact ervan tot een minimum te beperken.

Milieurisico Het resultaat van Elia kan worden beïnvloed door mogelijke uitgaven om aan de milieuwetgeving te blijven voldoen, met inbegrip van kosten verbonden aan de implementering van preventieve of remediërende maatregelen of het regelen van aanspraken van derde partijen. De milieupolitiek wordt uitgewerkt en opgevolgd teneinde deze risico’s te beheersen. Waar Elia enige aansprakelijkheid kan dragen als saneringsaansprakelijke werden passende voorzieningen aangelegd. Toekomstige wijzigingen in wetten of reglementeringen kunnen ertoe leiden dat Elia bijkomende provisies zou moeten aanleggen.

Risico’s op geschillen en rechtszaken In de uitoefening van haar activiteiten gebeurt het dat de vennootschap betrokken wordt in juridische geschillen. Indien nodig, werden hiervoor gepaste provisies aangelegd.

Veiligheid en welzijn De veiligheid en het welzijn van de personen (eigen personeel en derden) is een dagelijkse zorg en een prioriteit voor Elia. Belangrijke middelen worden dan ook ingezet om de veiligheid en het welzijn van de personen te waarborgen. In dit kader wordt jaarlijks, en op basis van de evolutie van de veiligheidscijfers, een planning goedgekeurd en uitgevoerd.

Risico’s gebonden aan inefficiënte interne controlemechanismen De interne processen kunnen ieder op hun manier een invloed hebben op het bedrijfsresultaat. Onder het toekomstige vierjarige tarievenmechanisme zal nog meer de nadruk liggen op interne efficiëntie. Het is bijgevolg van groot belang dat de interne processen voldoende onder controle zijn. Hierop wordt toezicht gehouden door het auditcomité dat de werkzaamheden van de dienst interne audit & entreprise risk management aanstuurt en opvolgt.


99

3. Financiële risico’s

5. Omgevingsfactoren

Intrestrisico

Macro-economisch risico

Een wijziging van de intrestvoeten kan een impact hebben op de financiële lasten welke doorgerekend kunnen worden in een volgende regulatoire tariefperiode (of in dezelfde periode bij een uitzonderlijke wijziging van deze lasten). Om dit zoveel mogelijk te beperken heeft de raad van bestuur van Elia een financieringspolitiek goedgekeurd waarin een optimale verhouding tussen vaste en variabele rentevoeten wordt nagestreefd. Daarenboven worden, waar nodig, ook de nodige financiële instrumenten aangewend om eventuele onzekere evoluties verder in te dekken.

De steeds wijzigende inzet van productie-eenheden op Europees niveau ten gevolge van de liberalisering, regelgeving en werking van het systeem van CO2-emissierechten, alsook de globale toename van hernieuwbare energie met een onvoorspelbaar karakter, hebben een sterke invloed op de energiestromen van buitenlandse oorsprong door het Elia-net. Het garanderen aan de verschillende marktpartijen van de contractuele volumes aan import- en exportcapaciteit is erg belangrijk voor Elia, mede gelet op de trilaterale marktkoppeling van Belpex.

Een financieringspolitiek die ernaar streeft de termijn van de leningen beter in lijn te brengen met de levensduur van de activa draagt bij tot een gunstig financieel beleid.

Elia streeft ernaar om deze risico’s zo goed mogelijk te beheersen, door onder meer het uitwisselen en afstemmen van de nodige informatie met de collega-transmissienetbeheerders en het installeren van dwarsregeltransformatoren aan de grenzen, waarmee de energiestromen beter kunnen worden verdeeld over de beschikbare interconnectiecapaciteit.

Liquiditeitsrisico & Counterparty risk Zoals alle ondernemingen kan ook Elia worden geconfronteerd met een tekort aan liquiditeiten. Om tijdelijke tekorten te vermijden kan Elia beroep doen op kredietlijnen. Om het risico op wanbetaling te beperken worden in de standaardcontracten van Elia de nodige zekerheden voorzien.

HR risico Elia voert een actief imago- en aanwervingsbeleid. Toch blijft de handhaving van een gepast niveau van expertise en kennis in een gespannen arbeidsmarkt, en rekening houdend met de sterk gespecialiseerde materie, een steeds grotere uitdaging.

Imagorisico Fiscaal Audit risico Hoewel de fiscale reglementering wordt toegepast in een visie van correctheid en juistheid, valt het niet uit te sluiten dat de interne interpretatie niet overeenstemt met deze van de bevoegde autoriteiten. Nadere informatie betreffende het verschil in visie met de fiscus over de boekingen van de operationele overschotten, staat op pagina 73.

4. Nieuw te ontwikkelen activiteiten Elia streeft ernaar in te spelen op nieuwe opportuniteiten binnen of buiten het gereguleerde kader die verband houden met de kernactiviteiten van het bedrijf. Indien Elia nieuwe ontwikkelingen in het buitenland zou opstarten, kunnen er risico’s, gebonden aan buitenlandse regelgeving, ontstaan of onzekerheden binnen de op te maken business plannen.

100


In het algemeen kunnen er zich omstandigheden voordoen die negatieve effecten hebben op het imago van het bedrijf. Elia hanteert een intern controlemechanisme om de vertrouwelijkheid van gegevens te waarborgen. Desondanks kunnen externe partijen communicatie voeren over in hun bezit zijnde informatie welke een effect kunnen hebben op de beurskoers.

Overige Elia is er zich van bewust dat nog andere risico’s kunnen bestaan, waarvan de onderneming op heden geen kennis heeft. Sommige risico’s kunnen volgens haar inzichten beperkt zijn, wat niet uitsluit dat deze belangrijker kunnen worden. De gebruikte opdeling geeft geen indicatie van de potentiële gevolgen van de opgesomde risico’s.

Regelgeving en tarieven Het dient echter aangestipt dat het niveau van de transmissietarieven in 2007 abnormaal laag was. Als Elia overschotten genereert ten opzichte van het budget dat de regulator aanvankelijk had goedgekeurd, moet zij deze in mindering brengen van toekomstige kosten en de verbruikers hiervan laten genieten. Op die manier waren in de tarieven van 2007 alle of een gedeelte van de operationele overschotten opgenomen die tijdens de boekjaren 2005, 2004 en 2003 werden gegenereerd. Om die reden konden de transmissietarieven niet verder dalen. Omdat in 2008 de overgedragen overschotten beperkt zijn en door de inflatie, liggen de tarieven in lijn met het gemiddelde van de tarieven voor de periode 2004-2007. De tarieven zijn vervolgens stabiel tot in 2011. De transmissie van elektriciteit weegt echter niet zwaar op de eindprijs voor elektriciteit en de eventuele verhoging van de tarieven per vervoerde eenheid moet vooral worden geëvalueerd op basis van de totale kosten-batenverhouding voor de verbruikers. Een betere marktwerking, een betere benutting van de transmissiecapaciteiten op de grenzen en een verhoging van de bevoorradingszekerheid, hebben alle een gunstige impact op de totale elektriciteitsfactuur en op de Belgische economie.

De transmissietarieven van Elia behoren tot de goedkoopste van Europa. Uit de informatie die de Belgische regulator verstrekt, blijkt dat het gedeelte van de transmissietarieven in de factuur van de residentiële verbruikers op dit ogenblik 4% bedraagt en dat de tarieven van Elia de laatste jaren aanzienlijk gedaald zijn dankzij de productiviteitsinspanningen die Elia heeft geleverd en dankzij het effect van de aanwending van de operationele overschotten. De vaststelling dat de tarieven van Elia tot de laagste in Europa behoren is niet verwonderlijk, zoals de vergelijkende studie van ETSO (European Transmission System Operators) nog heeft bevestigd wat de tarieven van 2006 betreft. In 2007 werd de studie uitgediept en werden de verschillende spanningsniveaus van de netten vergeleken. Voor alle categorieën bevindt België zich, wat de volle tarieven betreft, bij de vijf landen met de minst hoge prijzen. Als men rekening houdt met de diverse kosten, zoals de heffingen en toeslagen, geldt deze vaststelling ook, en behoort België tot de kopgroep van deze vijf. (€/MWh) 20

15

10

5

0 B

D

EST

SF

F

GR

H

IRL

I

LT

NL

NK

DK (Oost)

A

PL

P

RO

SK

SL

E

CZ

GB

DK (West)

S

■ De kosten die rechtstreeks verband houden met de activiteiten van de transmissienetbeheerders ■ Andere kosten die geen verband hebben met het transmissienetbeheer zoals openbaredienstverplichtingen, verloren kosten, steun aan hernieuwbare energie…


101

Goedgekeurde tarieven zorgen voor stabiliteit en zijn van kracht sinds begin 2008. Op 1 januari 2008 is een nieuw reguleringsmechanisme in werking getreden. Sindsdien past Elia tarieven toe die ongewijzigd blijven gedurende een periode van vier jaar, van 2008 tot 2011. Dit heeft als voordeel dat de stabiliteit op middellange termijn wordt gewaarborgd, zoals gewenst door de marktpartijen en met een positieve impact voor de verbruikers. De vierjarige tarieven worden goedgekeurd door de Commissie voor de Regulering van de Elektriciteit en het Gas (CREG). Aan de vierjarige tarieven is een nieuw aanmoedigingssysteem gekoppeld dat de onderneming de mogelijkheid biedt, afgezien van het bij koninklijk besluit vooraf vastgestelde verbeteringspercentage van de productiviteit, de vruchten te plukken van haar prestaties en het efficiënte beheer.

Regelgeving en nieuw tarievenstelsel 1. Gereguleerde tarieven systeem 2007 Elia haalt het merendeel van zijn opbrengsten uit de gereguleerde tarieven voor het gebruik van het transmissienet voor elektriciteit (tariefinkomsten). Het tariefmechanisme steunt op de boekhouding volgens de Belgische boekhoudregels (Be GAAP). De tarieven worden vastgesteld op basis van de gebudgetteerde kosten, met vermindering van een aantal niet-tarifaire opbrengsten5, en op basis van een raming van de volumes elektrische energie die van het net zullen worden afgenomen. Tot en met 2007 worden de tariefopbrengsten vastgesteld op basis van een gereguleerd geconsolideerd6 “cost plus”-systeem en omvatten ze een billijke vergoeding. De tarieven worden elk jaar vooraf goedgekeurd door de CREG. De wijzigingen die in juni 2005 en juli 2006 in de elektriciteitswet werden aangebracht en het Koninklijk Besluit van 8 juni 2007 hebben een vierjarig reguleringssysteem voor de tarieven ingevoerd dat van kracht werd op 1 januari 2008 (zie hierna).

Billijke vergoeding De billijke vergoeding vergoedt het kapitaal dat in het net werd geïnvesteerd. De waarde van het geïnvesteerde kapitaal dat wordt vergoed, is de waarde van het gereguleerde actief (Regulated Asset Base). De Regulated Asset Base (RAB) is de som van de waarde van het net en de behoefte

5

aan nettobedrijfskapitaal. De waarde van de gereguleerde activa wordt elk jaar aangepast, rekening houdend met nieuwe investeringen, afschrijvingen en de verandering in de behoeften aan bedrijfskapitaal. Om de billijke vergoeding te bepalen, wordt de volgende formule toegepast: A: [33% x gemiddelde RAB x [(OLO n-2)+(herberekende Bèta x risicopremie)]] min B: [((1-D) – 67%) x gemiddelde RAB (1-t) x (OLO n-2 + 70 basispunten)] min C: Correctie van de te hoge afschrijvingspercentages uit het verleden, waarbij: - OLO n-2 de interestvoet van de Belgische lineaire obligaties op 10 jaar vertegenwoordigt, voor het jaar n-2 (het desbetreffende jaar wordt aangeduid met n); - D = geconsolideerde eigen vermogen/totaal van de geconsolideerde balans, volgens de Belgische boekhoudnormen (Be GAAP); - t de aanslagvoet is.

Deel A Het vergoedingspercentage (in %) zoals vastgesteld door de CREG voor het jaar “n” is gelijk aan de som van het risicoloze percentage, dit wil zeggen het gemiddelde percentage van de Belgische lineaire obligaties op 10 jaar voor het jaar “n-2” en van een premie voor het risico van de aandelenmarkt, gewogen door de toepasselijke bèta-factor. Voor 2007 wordt de toepasselijke bètafactor berekend op basis van de historische bèta van Electrabel, vergeleken met de Bel20-index, over een periode van 7 jaar en herberekend (“relevered”) in overeenstemming met de financiële structuur van Elia. De CREG beveelt voor Elia een solvabiliteitsratio (gemiddeld eigen vermogen/gemiddelde van de totale activa) aan die zo dicht mogelijk 33% benadert. Deze ratio (33%) wordt toegepast op de gemiddelde waarde van het gereguleerde actief (RAB) van Elia om het referentie-eigenvermogen van Elia te bepalen.

Deel B Indien het effectieve gemiddelde eigen vermogen van Elia hoger is dan het referentie-eigenvermogen dan wordt het surplus vergoed tegen een verminderd percentage, dat berekend wordt door toepassing van de formule [(OLO n-2 + 70 basispunten) x (1-t)].

De belangrijkste niet-tarifaire opbrengsten zijn de opbrengsten uit de toewijzing van transmissiecapaciteiten aan de grenzen met Nederland en Frankrijk, de compensatieinkomsten afkomstig van andere transmissienetbeheerders voor de vergoeding van internationale transitstromen, de activering van een aantal personeelskosten en een gedeeltelijke herneming van operationele overschotten van 2003, 2004 en 2005 alsook de telecommunicatiediensten. 6 De kosten volgens de Belgische boekhoudregels (Be GAAP) met een volledige consolidering van Elia System operator, Elia Asset en Bel Engineering en een integratie volgens de equivalentiemethode van Belpex en Elia Re.

102


Indien het totale eigen vermogen van Elia lager is dan het referentie-eigenvermogen dan is de vergoeding van het eigen vermogen gelijk aan de vergoeding die toegepast zou moeten worden op het referentie-eigenvermogen verminderd met een bedrag dat gelijk is aan een vergoeding van [(OLO n-2 + 70 basispunten) x (1-t)] op het ontbrekende deel. Deel C Daarenboven heeft de CREG beslist jaarlijks tussen 2002 en 2011 de billijke vergoeding met € 12,4 miljoen (vóór belastingen) te verminderen omwille van afschrijvingen vóór de aanstelling van Elia System Operator als transmissienetbeheerder die zij als overdreven snel beschouwt.

Het afrekeningsmechanisme Elk jaar maakt Elia een afrekening van de verschillen tussen de werkelijke resultaten en de gebudgetteerde elementen die als basis hebben gediend voor de uitwerking van de tarieven van het jaar voordien. De (positieve of negatieve) verschillen worden op de balans geboekt op een wachtrekening. Op het einde van het eerste halfjaar na het desbetreffende boekjaar (in 2007 werd de afrekening met betrekking tot 2006 beschikbaar gemaakt in juni 2007) beslist de CREG over het bedrag en over het gebruik ervan. Hieruit kan een verhoging of een verlaging van de toekomstige tarieven voortvloeien. De CREG kan aan Elia een deel van het verschil toekennen bij wijze van bonus. Indien de CREG een malus toekent, dan wordt het nettoresultaat van Elia met de malus verminderd. De CREG kent een bonus toe indien aan 3 criteria voldaan wordt: 1. de gebudgetteerde kosten werden goedgekeurd door de CREG 2. de besparing op de kosten werd daadwerkelijk gerealiseerd 3. de besparing heeft een duurzaam karakter op lange termijn. De nettoresultaten van Elia weerspiegelen dus de billijke vergoeding voor de aandeelhouders, die gecorrigeerd dienen te worden met de eventuele bonus van het vorige jaar en verminderd moeten worden met de kosten die de CREG niet aanvaardbaar acht in het kader van de uitoefening van de taken als transmissienetbeheerder. Het bedrag dat uit het afrekeningsmechanisme voortvloeit dat op de wachtrekening wordt geboekt, heeft een onzeker karakter, aangezien de beslissing van de CREG pas verwacht wordt in de loop van het volgende boekjaar.

2. Nieuw tarievensysteem vanaf 2008 Vanaf 1 januari 2008 is een nieuw reguleringsmechanisme voor de tarieven in werking getreden. Sindsdien past Elia stabiele tarieven toe gedurende een periode van 4 jaar. De wijzigingen van 1 juni 2005 en 20 juli 2006 in de elektriciteitswet hebben de principes vastgelegd voor een mechanisme waarmee de tarieven voor meerdere jaren worden gereguleerd. Dit mechanisme werd van kracht in 2008. Dit reguleringsmechanisme voor de tarieven wordt uiteengezet in het Koninklijk Besluit van 8 juni 2007.

Het is een stimulerend reguleringsmechanisme in die zin dat op bepaalde categorieën van kosten (“kosten waarover Elia een rechtstreekse controle heeft” of “beheersbare kosten”) een factor wordt toegepast voor de verbetering van de productiviteit en de efficiëntie. Deze factor geeft de inspanningen weer die Elia dient te leveren om zulke kosten te beheersen: de kosten die in aanmerking mogen worden genomen voor de uitwerking van de tarieven worden vastgesteld na de toepassing van deze factor. Voor de periode 2008-2011 is de door Elia toe te passen productiviteitsgroeifactor vastgesteld bij het Koninklijk Besluit van 18 december 2007. De saldi met betrekking tot de (positieve of negatieve) beheersbare kosten, dit wil zeggen het verschil vastgesteld ex-post tussen de reële en de toegestane kosten, worden in principe opgeteld bij of afgetrokken van de billijke vergoeding. Het nieuwe reguleringsmechanisme bevestigt eveneens het principe van de billijke vergoeding, en dat op basis van modaliteiten die zijn aangepast ten opzichte van het vorige reguleringsmechanisme. In de nieuwe context wordt de volgende formule gebruikt om de billijke vergoeding te bepalen, wanneer het geconsolideerde eigen vermogen meer dan 33% van het totaal van de geconsolideerde balans vertegenwoordigt, wat thans het geval is: A: [33% x gemiddelde RAB x [(OLO n)+(Bèta x risicopremie)]] plus B: [(S – 33%) x gemiddelde RAB x (OLO n + 70 basispunten)] min C: Correctie van de te hoge afschrijvingspercentages uit het verleden, waarbij: - OLO n de intrestvoet van de Belgische lineaire obligaties op 10 jaar is voor het desbetreffende jaar; - S = geconsolideerde eigen vermogen/RAB volgens de Belgische boekhoudnormen (Be GAAP); - Beta zal op termijn berekend worden op basis van noteringen van het Elia-aandeel, in vergelijking met de Bel20-index, over een periode van 7 jaar. In een overgangsfase voorziet het Koninklijk Besluit in het gebruik van de Bèta van Electrabel voor de periode voor de beursgang van Elia. De waarde van de Bèta-parameter is minstens 0,3. Overeenkomstig de nieuwe bepalingen zullen de door de CREG goedgekeurde tarieven in principe van toepassing blijven van 1 januari 2008 tot 31 december 2011. Elia behoudt niettemin de mogelijkheid een aanpassing van de tarieven te vragen tijdens de periode 2008-2011, bijvoorbeeld in uitzonderlijke omstandigheden, in geval van nieuwe producten of een wijziging van bestaande producten.


103

Reconciliatie eigen vermogen – nettowinst: Be GAAP – IFRS De tabel hieronder vermeld geeft de afwijkingen weer die ontstaan bij de toepassing van de IFRS-normen op de geconsolideerde gegevens onder Be GAAP. De nettowinst van de groep volgens de Belgische waarderingsregels bedraagt € 68,0 miljoen. Na toepassing van de IFRS-normen loopt de nettowinst van de groep op tot € 77,6 miljoen.

(in € miljoen)

2007

2006

Eigen vermogen Eigen vermogen Be GAAP IFRS-aanpassingen vorige boekjaren

IFRS-aanpassingen

Kapitaal / Eigen vermogen

Indekkingsreserve IAS 32/39

IAS 19 bewegingen via eigen vermogen

1 340,7

1 329,5

-22,1

-40,6

Winst boekjaar

Kapitaal / Eigen vermogen

Indekkingsreserve IAS 32/39

Winst boekjaar

Software

4,7

3,4

Bel Engineering goodwill

1,4

1,4

Oprichtingskosten Belpex

0,0

0,0

-1,3

-0,8

Waardering voorraden

0,0

-0,4

Vorderingpersoneel (kapitaalverhoging)

0,2

Hardware

Leningen op lange termijn

7,8


0,1

-0,2 7,6

Voorzieningen geschillen

16,4

17,8

5,1

0,2

Uitgestelde belastingen

-2,7

-2,6

-0,1 0,1

-2,3

-5,6

-3,4

Voorzieningen Milieu

0,0

0,0

Consolidatie Elia RE

2,3

1,3

Saldo toekomstige tarieven Dividenden Kosten kapitaalverhoging

-13,0

2,0

0,0

0,0

0,6

-0,6

0,0

-0,3

0,0

0,0

Contracten

0,4

-1,0

Aandeel in de winst van investeringen gewaardeerd volgens de “equity”-methode

0,0

0,0

Kapitaalsubsidies

0,3 Totaal eigen vermogen IFRS

5,1

5,0

9,6

0,0

10,8

7,7

20,0

18,5

1 338,6

1 307,4

Winst Winst van het boekjaar Be GAAP IFRS-aanpassingen Winst van het boekjaar IFRS

104


68,0

68,2

9,6

7,7

77,6

75,9


105

Verslag van het college van de commissarissen over de geconsolideerde jaarrekening

106



107

Verkorte statutaire jaarrekening Elia System Operator nv De volgende bladzijden bevatten uittreksels van de statutaire jaarrekening van Elia System Operator nv, opgesteld in overeenstemming met de Belgische boekhoudkundige normen. Overeenkomstig de wet op de handelsvennootschappen worden de volledige jaarrekening, het jaarverslag en het verslag van het college van commissarissen neergelegd bij de Nationale Bank van België.

Deze documenten zijn tevens beschikbaar op Elia’s website, www.elia. be en kunnen op aanvraag worden verkregen bij Elia System Operator nv, Keizerslaan 20, 1000 Brussel, België. Het college van revisoren maakte een verklaring zonder voorbehoud met toelichtende paragraaf bij de statutaire jaarrekening.

1. Balans na winstverdeling (in € miljoen)

2007

2006

Activa Vaste activa

3 314,1

3 306,5

Financiële vaste activa

3 314,1

3 306,5

Verbonden ondernemingen

3 306,0

3 306,0

3 306,0

3 306,0

Deelnemingen Ondernemingen waarmee een deelnemingsverhouding bestaat Deelnemingen Vlottende activa Voorraden en bestellingen in uitvoering Bestellingen in uitvoering Vorderingen op ten hoogste één jaar Handelsvorderingen Overige vorderingen Geldbeleggingen Overige beleggingen Liquide middelen Overlopende rekeningen Totaal der activa

108


8,1

0,5

8,1

0,5

564,7

464,0

1,0

0,6

1,0

0,6

525,1

400,3

152,0

94,1

373,1

306,2

24,6

11,9

24,6

11,9

1,0

1,6

13,0

49,6

3 878,8

3 770,5

(in € miljoen)

2007

2006

Passiva Eigen vermogen

1 255,4

1 246,1

Kapitaal

1 200,9

1 196,7

Geplaatst kapitaal

1 200,9

1 196,7

Uitgiftepremies

8,5

8,5

Reserves

21,0

17,6

Wettelijke reserve

21,0

17,6

Overgedragen winst

25,0

23,3

4,0

3,9

Voorzieningen voor risico’s en kosten

4,0

3,9

Overige risico’s en kosten

4,0

3,9

2 619,4

2 520,5

Schulden op meer dan één jaar

2 191,5

2 121,3

Financiële schulden

2 191,5

2 121,3

998,0

997,8

310,0

240,0

883,5

883,5

274,1

158,4

190,8

88,6

190,8

88,6

1,3

1,2

Voorzieningen, uitgestelde belastingen

Schulden

Niet-achtergestelde obligatieleningen Kredietinstellingen Overige leningen Schulden op ten hoogste één jaar Handelsschulden Leveranciers Ontvangen vooruitbetalingen op bestellingen Schulden met betrekking tot belastingen, bezoldigingen en sociale lasten Belastingen Bezoldigingen en sociale lasten Overige schulden Overlopende rekeningen Totaal der passiva

7,0

4,5

1,9

0,3

5,1

4,2

75,0

64,1

153,8

240,8

3 878,8

3 770,5


109

2. Winst- en verliesrekening (in € miljoen)

2007

2006

Bedrijfsopbrengsten

702,7

684,6

Omzet

699,9

681,9

Wijziging in de voorraad goederen in bewerking en gereed product en in de bestellingen in uitvoering (toename +, afname -)

0,4

0,4

Andere bedrijfsopbrengsten

2,4

2,3

Bedrijfskosten (-)

-539,0

-513,1

Diensten en diverse goederen

-510,5

-488,1

-28,4

-24,8

-0,1

-0,2

163,7

171,5

Financiële opbrengsten

32,1

19,5

Opbrengsten uit financiële vaste activa

15,6

9,3

Opbrengsten uit vlottende activa

16,5

10,2

Financiële kosten

-107,9

-101,4

Kosten van schulden

-107,4

-101,1

Andere financiële kosten

-0,5

-0,3

WINST UIT GEWONE BEDRIJFSUITOEFENING VOOR BELASTING

87,9

89,6

Uitzonderlijke opbrengsten

12,1

2,3

Andere uitzonderlijke opbrengsten

12,1

2,3

Uitzonderlijke kosten

-4,5

-4,9

Andere uitzonderlijke kosten

-4,5

-4,9

WINST VAN HET BOEKJAAR VOOR BELASTING

95,5

87,0

Belastingen op het resultaat

-27,9

-26,9

Belastingen

-27,9

-27,0

0,0

0,1

67,6

60,1

Bezoldigingen, sociale lasten en pensioenen Voorzieningen voor risico's en kosten (toevoegingen +, bestedingen en terugnemingen -) BEDRIJFSWINST

Terugneming van voorzieningen voor uitzonderlijke risico's en kosten

Voorzieningen voor uitzonderlijke risico's en kosten (toevoegingen +, bestedingen -)

Regularisatie van belastingen en terugneming van voorzieningen voor belasting WINST VAN HET BOEKJAAR

110


Hoogspanningsnetten - België

GE THORNTONBANK

KREEKRAK BORSSELE

2

Kalmthout

R

ZANDVLIET BASF Rijkevorsel

BEERSE

ZEEBRUGGE

Turnhou

2

SOLVAY

MALLE

DOEL

LILLO

EKEREN BAYER

3

HERD ERSBRUG

BLAUWE TOREN

7 e HAVENDOK

BEVEREN

EEKLO NOORD

ESSO

MERKSEM SCHELDELAAN OELEGEM DAMPLEIN 2 ZURENBORG WOMMELGEM BURCHT

SLIJKENS BRUGGE

2

FINA KALLO

EEKLO

KEERKEN

HEZE LIER

ZEDELGEM KOKSIJDE

AALTER

SADACEM

LANGERBRUGGE

AMOCO

Ru

pe

Bornem

ZELE

NIEUWEVAART HAM

DRONGEN

LINT

Hamme

Lokeren

RINGVAART

HEIST/BERG

l

BUGGENHOUT

Langveld Grote

PUTTE

LEEST

KRUISBAAN

NMBS

Muizen

er

e

Leie

Dorenberg De nd er

DEINZE

Noordschote

AALST NOORD Amylum

MUIZELAAR RUMBEKE WESTROZEBEKE

S T-BAAFS-VIJVE OOSTROZEBEKE

WORTEGEM

2

HEULE

ZAVENTEM

NINOVE

OUDENAARDE

DROGENBOS

Gasthuisberg

Leuven (NMBS)

Pellenberg

le Dij

WOLUWE-S T-L. ST-L. WOLUWE

TIENE

IXELLES ELSENE

2

Herfelingen ABORELEC

MEKINGEN

Ronse [Renaix]

BUIZINGEN

DOTTIGNIES [DOTTENIJS]

WIERTZ DHANIS

FOREST VORST

RUIEN Geraardsbergen

HELIPORT

Q. DEMETS K. ZUID/MIDI

EIZERINGEN Appelterre

MOUSCRON [MOESKROEN]

Kessel-lo

2

HARENHEIDE

Heverlee DILBEEK

MOEN AVELGEM

WILSELE

S T-Denijs - Boekel

ZWEVEGEM

Bas-Warneton [Neerwaasten]

HOENDERVELD

SCHAARBEEK

HARELBEKE KUURNE Bekaert 2 K.Oost

Kortrijk - NMBS WEVELGEM

MOLENBEEK

BRUEGEL

WIJGMAAL

2

GRIMBERGEN 3 KOBBEGEM MACHELEN RELEGEM

Essene Denderleeuw (NMBS)

Zottegem

DESSELGEM

PEKKE

VERBRANDE BRUG

AALST

Gavere

IZEGEM

WESPELAAR

TERLINDEN MERCHTEM

Welle

IEPER NOORD

Deux-Acren

ST-GENESIUS-RODE [RHODE-ST-GENÈSE]

Enghien (SNCB) [Edingen (NMBS)]

Jodoigne

WATERLOO Ottignies (SNCB)

Hoves

BRAINE-L’ALLEUD

De

nd

re

CLABECQ OISQUERCQ

Ceroux THIEULAIN

Blandain

Meslin

LIGNE

2 Es

WATTINES SNCB

Ronquières Braine-le-C.

GAURAIN

VIEUX GENAPPE

SNCB Baulers

Aische-en-Refail Sauvenièr e

Carrière du Milieu

SNCB

CHIEVRES

NIVELLES

Soignies

ANTOING

MARCHE-LEZECAUSSINNES

Lens

AVELIN

Waret FELUY

COGNELEE S T-AMAND

COURCELLES

AIR LIQ. TERTRE

CHAMPION

OBOURG

GHLIN

S t-Servais

LA CROYERE V/HAINE

Harchies

GOUY

BASCOUP

BAUDOUR

CHEVALET

AMERCŒUR

BASF

AUVELAIS

2

Namur

FLEURUS

Sambre

Grands-Malades

JEMEPPESOLVAY

TERGNEE

LA PRAYE DAMPREMY FOUR

PERONNES

Ciply HARMIGNIES

Elouges

Wier FARCIENNES

Pâturages

150

BINCHE

MONTIGNIES

MONCEAU

Marche-l

SNCB

GOSSELIES

TRIVIERES

PETIT MARAIS

2

Leuze

Gembloux

2

PETROCHIM CHAMP-DECOURRIERE

Quevaucamps

ZANDVLIET

CORBAIS

le

Dy

ut

ca

WARANDE

Ath (SNCB)

Glatigny

Court-S t-Et.

BAISY-THY

Tournai

MARQUAIN

Dem

Aarschot

eld

TIELT

Sc h

BEVEREN

Nete

MECHELEN

MALDEREN Tisselt

PITTEM

MENEN WEST

E

SIDAL Duffel

Willebroek

Baasrode

S T-GILLISDENDERMONDE

FLORA

Geel/Oevel

SCHELLE -DORP

Temse

KENNEDYLAAN

ZOMERGEM BEERST

IEPER

Olen

Herentals

Herenthout

MERCATOR

WALGOED

HEIMOLEN

Nijlen

MORTSEL

S t-Niklaas

STADEN

MASSENHOVEN

PETROL

SIDMAR

RODENHUIZE

r

POEDERLEE

ZWIJNDRECHT S T-PAUWELS

IJze

S t-JOB

NOORDERDOKKEN (NMBS)

KETENISSE

Sart-Bernard (SNCB)

Bois-deVillers

380+

Lobbes

DOEL

d’Heur e

SNCB

1 : 500 000

MASTAING THUILLIES

0+ 15

OORDEREN

Gerpinnes

Eau

SOLVAY

Warnant

Yvoir (SNCB)

Dorin

Hanzinelle Thy-le-Château

36

Sommière LILLO

BAYER 7 e HAVENDOK

EKEREN

Dinant

150 +

36

Clermont

SE KETENIS KETENISSE

JAMIOLLE

Hastière

NOORDERDOKKEN (NMBS) t

Solre S -Géry FINA

2

ESSO

9

PLATE-TAILLE

SCHELDELAAN

C.ZWIJNDRECHT

MERKSEM

ZWIJNDRECHT

2

DAMPLEIN Belliardstr.

BEVEREN Oever

CHOOZ

2

Hovenierstr. BURCHT

WOMMELGEM WOMMELGEM

Tabakvest

2

3

MHO

S t-Niklaas 150+70

Couvin

Berchem (NMBS)

2

Chimay

Momignies Fourmies

MORTSEL MORTSEL

Wilrijk

Meuse

PETROL S T-PAUWELS

VIREUX

OELEGEM

ZURENBORG

Moonstr.

HEIMOLEN

Romedenne

NEUVILLE

KALLO

Hoboken

MERCATOR WALGOED

REVIN

LIER SCHELLE DORP

Temse

Aartselaar

Kontich

MAZURES

LINT

SCHELLE 7

WAARLOOS

LONNY

Se

MARCHE-LEZ-ECAUSSINNES PETROCHIM

BUISSERET

70

FELUY

(15

LUMES

Gembloux

Sombreffe

2

CHAMP-DECOURRIERE

0)

Chassart

12

VESLE Marbais (SNCB)

Seneffe Liberchies

COURCELLES

ST-AMAND

Maisières

BAUDOUR

150 + 30 30(150)

AIR LIQUIDE

70(150)

+7

0

BOEL FOUR

VILLE/HAINE

70 (1

150 +70

Keumiée LA CROYERE

BOEL TCC BOEL HF

OBOURG PETIT MARAIS

16

50 )

BOEL LL

Mons

JEMAPPES

15

0+

70

La Louvière

GOUY

GOSSELIES

70(150)

BASCOUP 70

(1

50

Heppignies (30) sud

)

TRIVIERES

70+ 30(1

AUVELAIS

50)

50

70(150)

70(150)

70

(1

380 + 150

Piéton (SNCB) 150 + 70

Boussu 70

70(150

(1 50 )

Elouges

Pâturages

Ciply

70

JEMEPPESOLVAY

bre

Sam

Gilly CS MARCINELLE

Anderlues

2

DAMPREMY CARAL FOC

HARMIGNIES

+ 15 0

BINCHE 2

20

+

15

0

MALFALISE

70

F. DE FER BLANCHISSERIE Charleroi 70(1

70

Fontaine l’Evêque

1 : 500 000

+

TERGNEE

AMERCŒUR

PERONNES

)

15 0

FLEURUS

Jumet

)

15

0+

150 + 70

150

150 + 70

GHLIN

70

TERTRE TERTRE

(1

MONCEAU

5

0)

50)

LA PRAYE FOUR

4

FARCIENNES

0

Marchienne MONTIGNIES

1 : 1 000 000

Echelle

PONT-de-LOUP LA PRAYE

Fosses-la-Ville

10

20

CBR

EERTRUIDENBERG

BERNEAU Socolie

LIXHE IXHE

13

Meu

se

Visé (SNCB)

150 + 70

EINDHOVEN

CHERTAL

15

0

FN Vottem 0) (15 70

Vottem

3

CHERATTE

70(1

38 0

Alleur

50)

Herstal

Fooz

+

Ravels

16

FN

4

Saives

Voroux (SNCB)

ut

Monsin

Ans

BRESSOUX Glain

Hollogne

Pouplin

8 Tilleur

70

(1 50 )

BELLAIRE

150 +70

16

JUPILLE

Montegnée

DODEWAARD

16

Grivegnée Angleur

70(220)

MHO

SERAING Ferblatil Jemeppe 17 Sclessin Profondval Ougrée LA TROQUE LE VAL IvozRamet Flémalle Sart-Tilman

S t-Huibrechts-Lille aa s

LOMMEL

M

OVERPELT MOL (I.E.) NYRSTAR

14

22 0+

AWIRS Ramet

Gerdingen

Hechtel

Croix-Chabot

MAASBRACHT

Magotteaux

15 0

BALEN

ROMSEE

Chênée

Vesdre

Ehein Hermalle s/Huy

VAN EYCK

50) 70 (1

CLERMONT

MEERHOUT Maaseik

Les Spagnes AmpsinNeuville

OBERZIER SSOCHEM HERCULES Dowchemical TIP

Esneux

TIHANGE

BERINGEN

RIMIERE

Opglabbeek

TESSENDERLO

e

GRAMME

HOUTHALEN

Ourth

Bekaert H te SARTE

EISDEN Lummen

DIEST

ZONHOVEN

Rivage (SNCB)

MARCHIN

STALEN

Anthisnes

GENKLANGERLO

Paalsteenstr.

Maasmechelen

2

Halen

ZUTENDAAL KNP

Kersbeek

Lanaken

Bilzen

Alken

Uitbatingsspanning

Tension d’exploitation

GODSHEIDE

(NMBS)

BOVENGRONDSE LIJNEN

LIGNES AERIENNES

SIKEL

Hasselt

1 : 500 000

Poulseur

Abée-Scry

380kV

380kV

220kV

220kV 150kV

150kV

70kV

70kV

Aantal draadstellen

Nombre de ternes prévus

N

BRUSTEM

1

S t-Truiden

HERDEREN Borgloon

uitgerust

1

1

1

2

1

2

1

2

2

2

2

>2

>2

Tongeren

4

(avec numéro de référence dans le tableau des compositions)

NMBS Landen

(met referentienummer in de samenstellingstabel)

LIXHE Montzen (SNCB)

HenriChapelle

AVERNAS

CHERTAL Saives

BRESSOUX JUPILLE

SERAING Ivoz AWIRS CroixChabot

Battice

Monsin

GARNSTOCK

EUPEN

Les Plenesses

W

Meuse

2

P T-RECHAIN

ROMSEE Soiron

LA TROQUE LE VAL

Vesdre

150 + 70

70(150)

1 2 3 4 5 6

G

SNCB

RIMIERE

Statte GRAMME (SNCB)

SEILLES

lignes à 2 ternes de tensions différentes tension d'exploitation inférieure à la tension de construction

lijn met 2 draadstellen van verschillende spanningen uitbatingsspanning lager dan de constructiespanning

Tableau des compositions des lignes à plus de 2 ternes:

Gileppe

sd

Ve

pp

TIHANGE

in aanbouw of in ontwerp 2de draadstel in aanbouw of in ontwerp

er

Stembert re

Pepinster

CLERMONT

es

ile

Wanze

en construction ou en projet 2e terne en construction ou en projet

Welkenraedt (SNCB)

Fooz

Hannut

e

Samenstellingtabel van de lijnen met meer dan 2 draadstellen: 7 8 9

2 x 150 + 1 x 70 (3 x 150) 4 x 150 1 x 150 + 2 x 70 (3 x 150) 1 x 150 + 3 x 70 (4 x 150)

3 x 380 (4 x 380) 3 x 70 2 x 150 (4 x 150)

10 1 x 150 + 1 x 70 (2 x 150 + 1 x 70) 11 4 x 70 12 3 x 150

2 x 150 + 2 x 70 (4 x 150) 2 x 150 (2 x 380 + 2 x 150)

Bevercé

3 x 150 (4 x 150) 3 x 150 + 1 x 70 (4 x 150) 3 x 220 1 x 380 + 2 x 150 (2 x 380 + 2 x 150)

150kV 70kV

câbles en parallèle

War

Bütgenbach [Butgenbach]

2

parallele kabels

ve

CENTRALES

CENTRALES

Holzw arche

blè

centrale thermique

thermische centrale kerncentrale

centrale nucléaire

COO

Stephanshof

BRUME Trois-Ponts

Bomal

2

che

Bronrome

Am

Florée

1 x 220 + 2 x 70

70kV

Heid-deGoreux

rde

1 x 70 (4 x 150)

Spa 150kV

Comblain

13 14 15 16 17 18

ONDERGRONDSE KABELS

CABLES SOUTERRAINS

Turon

H te SARTE

Andenne

es-Dames

voorzien

installés

centrale hydraulique

Amel

Miécret

waterkrachtcentrale pompcentrale

centrale de pompage

Amel [Amblève]

offshore windmolenpark

parc d’éoliennes offshore

STATIONS

POSTES

ne SNCB Sankt-Vith [Saint-Vith]

Soy

Ciney Ou

rth e

ACHENE

Cierreux

Hogne (SNCB) Marche-enFamenne MARCOURT Buissonville

existants

bestaande

en projet

in ontwerp

380kV

MERCATOR

380kV

220-150kV

MOLENBEEK

220-150kV

70kV

Herbaimont

COURS D'EAU Charneux

On

70kV

WATERLOPEN Rivieren en kanalen

Rivières et canaux MONT-LEZ-HOUFFALIZE

Le

ss

e

Forrières (SNCB)

Pondrôme

Herbaimont

Hatrival

Ou

VILLEROUX

r

NIEDERSTEDEM

VIANDEN S.E.O.

BAULER

Recogne

FLEBOUR

Monceau-en-Ardennes Sûre

Respelt Fays-les-Veneurs Orgeo

Neufchâteau

Longlier (SNCB)

ois m Vier

re

ROOST TRIER Marbehan (SNCB)

Vierre

Villers-s/Semois

Chiny

Bonnert HEINSCH SNCB Arlon

Mo

se

lle

HEISDORF

BERTRANGE

LATOUR

AUBANGE ESCH-SUR -ALZETTE

MONT ST.MARTIN ROUVROY

30 km

HERSERANGE

MOULAINE

Differd. Arbed OXYLUX Belv. Arbed

BELVAL

tte

S t-MARD Alz e

Schaal

Situation au

SCHIFFLANGE

stand op

1-1-2008

Schif.

LANDRES

VIGY

Institut Géographique National

Nationaal Geografisch Instituut

Concept en eindredactie Elia, departement Communicatie

Grafische vormgeving en drukbegeleiding www.concerto.be

Foto’s: Elia, behalve windmolens p. 6: Elsam A/S

Verantwoordelijke uitgever Jacques Vandermeiren

Zetel van de vennootschap Elia Keizerslaan, 20 B-1000 Brussel Tel: +32 2 546 70 11 Fax: +32 2 546 70 10 www.elia.be [email protected]

Contactpersonen Lise Mulpas, tel.: Erik De Leye, tel.:

+32 2 546 73 75 +32 2 546 72 11

Ce document est également disponible en français This document is also available in English April 2008

energie in goede banen

energie in goede banen Jaarverslag 2007

Recommend Documents