Het echte geluk. door Matthijs de Jong

24e JAARGANG NUMMER 8 OKTOBER 2014 UITGAVE VAN DE PROTESTANTSE GEMEENTE TE LEIDEN EN DE EVANGELISCH-LUTHERSE GEMEENTE TE LEIDEN E.O.

Het echte geluk door Matthijs de Jong

Bijbelzondag met Bijbel in Gewone Taal Op zondag 26 oktober wordt in veel kerken Nationale Bijbelzondag gevierd. Een initiatief van het Nederlands Bijbelgenootschap om de Bijbel op een bijzondere manier onder de aandacht te brengen. Dit jaar staat de Bijbel in Gewone Taal centraal. Een nieuwe vertaling van de Bijbel in duidelijke en begrijpelijke taal, beschikbaar sinds 1 oktober. Het Nederlands Bijbelgenootschap wil met deze duidelijke vertaling de Bijbel dichtbij brengen. De tekst voor Bijbelzondag is Matteüs 5:1-12, speciaal vers 3. In de Bijbel in Gewone Taal: ‘Het echte geluk is voor mensen die weten dat ze God nodig hebben. Want voor hen is Gods nieuwe wereld.’ Waarom kiest de Bijbel in Gewone Taal voor deze nieuwe woorden? En wat voegt dat toe?

Het echte geluk De uitspraken aan het begin van Matteüs 5 worden de zaligsprekingen genoemd. In de NBG-vertaling uit 1951 beginnen ze met het woord zalig: ‘Zalig de armen van geest’. Zalig is geen gang-

baar woord meer. In De Nieuwe Bijbelvertaling uit 2004 staat: ‘Gelukkig de nederigen van hart’. Gelukkig is een bekend woord. Toch is deze zin nog geen gewone taal, want het werkwoord ontbreekt. Het is een soort uitroep of belofte. Maar wat precies?

vooruit op het laatste oordeel. Hier gelden de waarden van Gods nieuwe wereld. Als die komt, zal alles anders zijn. In het gewone leven word je gelukkig geprezen om heel andere redenen: als je succes hebt, beroemd wordt, carrière maakt, of rijk wordt.

Een vertaling die voor iedereen begrijpelijk wil zijn, moet bekende woorden gebruiken én heldere zinnen. Om iets helder te kunnen zeggen, moet je weten wat er precies staat. De zaligsprekingen laten iets zien over de toekomst van degenen over wie ze gaan. Ze grijpen

Maar het gewone wordt omgedraaid. Het gaat niet over ‘gewoon geluk’, maar over het ‘echte geluk’. Om het echte geluk te zien moet je verder kijken dan het alledaagse leven. Om het echte geluk te begrijpen moet je weten hoe het zal zijn als Gods nieuwe wereld

‘De Heer zegene en behoede u. De Heer doet zijn aanschijn over u oplichten en zij u genadig. De Heer verheffe zijn aangezicht over u en geve u vrede.’ Het zijn de laatste woorden die in iedere kerkdienst klinken. Deze hogepriesterlijke zegen, woorden uit Numeri, zijn de oudste woorden uit de Bijbel. Zegenen was in de tijd van de Bijbel heel gewoon. Overal waar mensen kwamen, wensten ze elkaar de zegen toe: als ze binnenkwamen of als ze afscheid namen. Maar deze zegen is bijzonder. Hij werd alleen uitgesproken door de hogepriester. Nog steeds maken deze woorden indruk als ze door mensen worden uitgesproken. Tijdens een huwelijk. Tijdens een belijdenis. Of ‘gewoon’ aan het einde van een dienst. Iemand zei ooit tegen mij: “Hoe de dienst ook geweest mag zijn. Of de preek nu goed was of wat minder aansprekend. Of ik me wel of niet kon vinden in de gebeden. Het maakt niet uit. Want als ik de zegen krijg, weet ik me voor de komende week weer gedragen door God”. Ik hoop oprecht dat u die ervaring ook heeft. Deze column is de laatste van mijn hand voor dit kerkblad. Na drie jaren werd het tijd om het stokje door te geven. Daarnaast mag ik binnenkort een ander kerkblad gaan vullen: dat van de Protestantse Gemeente in Zutphen. Ik wens u allen veel zegen toe en we komen elkaar zeker nog wel eens tegen. Irma Pijpers

Leids Kerkblad | 1

Vervolg van pagina 1 komt. Door te kiezen voor ‘Het echte geluk is voor ….’, wordt de betekenis van deze uitspraken begrijpelijk.

Mensen die weten dat ze God nodig hebben Vroeger stond er ‘de armen van geest’. Een typisch Bijbelse manier van spreken (zie Psalm 24:4, Psalm 34:19, Spreuken 29:23). Het is een omschrijving voor ‘nederig zijn’, in Bijbelse zin. Geest staat hier voor ‘zelfzekerheid’. Het gaat bij ‘arm van geest’ om mensen die niet op eigen kracht en eigen wijsheid vertrouwen, maar op God. Mensen die zich afhankelijk weten van God. De Bijbel in Gewone Taal vertaalt het als ‘mensen die

Colofon Leids Kerkblad is een uitgave van de Protestantse gemeente te Leiden en de Evangelisch-Lutherse Gemeente te Leiden e.o. Dit blad verschijnt 8x per jaar; tussentijds wordt (wijk-)informatie verspreid. Redactieraad De redactieraad wordt gevormd door de scriba’s of andere vertegenwoordigers van de wijken en kerkelijke organen en is verantwoordelijk voor deze uitgave. Redactie ds. A. Alblas, hoofdredacteur mw. H. Eshuis-Boter, eindredactie ds. H.J. Hemstede, interviews E. van der Plicht, algemeen mw. J.I. Schoonwater, jongerenredactie mw. E.E. Veenstra-Monteban, algemeen mw. S.G. Visscher, eindredactie en website e-mailadres van de redactie: [email protected] Fotografen Voor gebruik van de in dit blad gepubliceerde foto’s door derden is voorafgaande schriftelijke toestemming vereist van de redactie. N. Bavelaar H. Labots H.W. Bertram (hwb) R. Pijpers mw. H. van den Broek A.P.J.J. Snepvangers J. van Duuren mw. M. van Vliet E. Elstak F. Voets Advertentieredactie R. Favier, e-mail:[email protected] Administratie, abonnementen en klachten over bezorging enz.: Van Vollenhovenkade 22, 2313 GG Leiden, telefoon: 071-5764145 [email protected] Het volgende nummer verschijnt op 28 november De kopij moet uiterlijk op zaterdag 15 november om 09.00 uur zijn ingeleverd: wijkberichten bij de scriba. Vormgeving [email protected] Druk Groen Media Leiden

2 | Leids Kerkblad

weten dat ze God nodig hebben’. Dat is precies wat in andere vertalingen wordt bedoeld, maar nu is het veel duidelijker.

Gods nieuwe wereld Andere vertalingen spreken over ‘het koninkrijk’ van God. Op zich is het woord koninkrijk niet moeilijk. Maar het gaat hier niet om een koninkrijk in de gebruikelijke betekenis. Het is niet een bepaalde plek op aarde, het is geen gewoon koninkrijk. Er zit veel meer achter de Griekse term basileia in de oorspronkelijke tekst. Het gaat om de allesomvattende heerschappij van God, die op het punt staat om door te breken. Het maakt een einde aan de bestaande situatie, de komst van een heel nieuwe tijd. Er is gekozen voor de term ‘Gods nieuwe wereld’. Want de Bijbel in Gewone Taal wil de kern van de

Bijbelse begrippen helder overbrengen op de lezer.

Iets nieuws De Bijbel in Gewone Taal helpt om de teksten goed te begrijpen, en de diepte en rijkdom ervan te ervaren. Daarom brengt het Nederlands Bijbelgenootschap deze vertaling graag onder de aandacht op Nationale Bijbelzondag. Doet u mee? Matthijs de Jong is één van de vertalers van de Bijbel in Gewone Taal en lid van de Leidse Binnenstadsgemeente.

Redactie in beeld Voor u ligt het laatste nummer van de vijfde jaargang van het Leids Kerkblad nieuwe stijl. Na een voorbereidingstijd van ongeveer een jaar kon eind november 2009 het geheel vernieuwde kerkblad gepresenteerd worden. De eerste twee jaargangen waren nog in zwart/wit met blauw als steunkleur. Vanaf de derde jaargang gingen we in full colour. Al vijf jaar lang vergadert de redactie op de maandag na het verschijnen van weer een kerkblad om gezamenlijk het volgende nummer voor te bereiden en alvast na te denken over onderwerpen die in de toekomst aan de orde zouden kunnen komen. De eindredactie besteedt vervolgens gedurende het weekend van de deadline vele uren om alle teksten van de scribenten te lezen, zo nodig te corrigeren en die correcties digitaal te verwerken. Ook alle aangeleverde foto’s moeten kritisch worden bekeken. Zijn ze scherp genoeg? Is de resolutie hoog genoeg? Soms blijkt dan nader overleg met de scribenten noodzakelijk. Daarna mag dtp-er Chris Driessen aan het werk om alle teksten en foto’s tot een mooi geheel te kneden. De eindredactie bekijkt de drukproeven en geeft ten slotte groen licht voor de drukker. Een week later zijn we steeds weer trots op het resultaat dat op onze deurmat valt. We zullen niet ontkennen dat het telkens weer een hele klus is. Toch doen we het nog steeds met veel plezier en hopen dat onze lezers net zo veel genoegen beleven aan het lezen van ‘ons’ blad. Sytske Visscher

Bezoek ook onze website: www.protestantsegemeenteleiden.nl

Jong!

Jacqueline Schoonwater [email protected]

Boxenbouw bij het AZC Op zaterdagochtend stonden wij, jongeren van M25 Leiden, voor het gebouw van ‘De Vrolijkheid’, een organisatie die probeert het leven van de mensen in het Asielzoekerscentrum in Katwijk op te vrolijken. Vandaag ging het om het maken van ‘relax-dozen’ voor de kinderen; een plekje waar ze konden lezen of naar muziek luisteren. Het concept was eenvoudig. Vijf grote vierkante stukken hout aan elkaar schroeven om zo een open kubus te maken. En op de vloer moet een tapijtje komen om het lekker knus te maken. Mijn broer Christopher en ik moesten de tapijtjes afmeten en bijsnijden. In een mum van tijd lukte het ons om zoveel mogelijk tapijtjes te maken uit het lapje stof, dus gingen we helpen met het

konden maar twee tapijtjes vastlijmen voordat de lijm opraakte. Maar na even zoeken vonden we meer lijm en konden we verder gaan! Later in de middag, toen alles klaar was, poseerden we voor een foto. Wij stapelden de dozen op elkaar om een soort activiteitenrots te creëren en gingen in de kubussen zitten. Natuurlijk was het gekke bekken trekken! Kortom een geslaagde dag met veel lachen. Wij hopen dat de kinderen van het AZC ook veel plezier daarmee zullen hebben. Nicholas

maken van de doosjes. Nadat we twee dozen hadden afgemaakt, begonnen we met het vastlijmen van de tapijtjes. We

De jongeren van M25 Leiden waren ter gelegenheid van Burendag en op initiatief van Stichting ‘De Vrolijkheid’ in het AZC in Katwijk.

Kindernevendienst Maranathawijk/Vredeskerk Sinds we vanuit de Maranathawijk kerken in de Vredeskerk zijn de kindernevendiensten in elkaar geschoven. Het was even wennen aan elkaar, maar nu na zoveel jaar is het een fijne homogene groep geworden.

De groep kinderen is wisselend. Op dit moment zijn er veel kinderen doorgeschoven naar de jeugdkapel, maar er is al weer aanwas vanuit de crèche. Voor de vakantie zijn we, als afsluiting van het jaar, met de kinderen gaan

zeilen op het Joppe. We hebben werkelijk een prachtige dag gehad met wind, zon en vrolijkheid. De kinderen hebben gezwommen, zelf aan het roer gezeten en achter de boot gehangen aan een touw. Met een picknick hebben we de dag afgesloten. Inmiddels hebben we de traditionele startmiddag gehad. Hierbij proberen we aan te sluiten op het thema van de startzondag, zodat het één aansluitend geheel wordt. Dit jaar was het thema ‘Op weg met Abraham’. De kinderen hebben een prachtige tent gebouwd achter de kerk, die ook de hele nacht en de volgende dag is blijven staan. De tent is ook gebruikt op de startzondag. Regeren is vooruitzien, wordt gezegd. Dat betekent, dat we ons nu al weer gaan voorbereiden op de Kerst in goede samenwerking met de commissie ‘Muzikaal Liturgisch Overleg’ en ds. René Venema. Ieder jaar proberen we aan het project van ‘Kind op Zondag’ een persoonlijk tintje te geven. José van het Veld

Leids Kerkblad | 3

Bijzonder Kerkenwerk Leiden Predikant: ds. A. Alblas, Jac.P. Thijsselaan 43, 2341 PM Oegstgeest, tel. 071 - 5232488, [email protected] Secretaris: E. van der Plicht, Raaphorst 35, 2352 KJ Leiderdorp, [email protected] Penningmeester: F. van Dijk, Koninginnelaan 88, 2313 AT Leiden Bankrekeningnr.: IBAN: NL 15 INGB 0000 7839 95 t.n.v. penningmeester Bijzonder Kerkenwerk Website www.openkerkleiden.nl

Jubileum Evensong klinken in de oorspronkelijke setting van een kerkdienst met gebeden, Bijbellezingen, samenzang en overweging, in een geweldige kerk.

Hooggetijden Met een Festive Evensong vieren we op 19 oktober om 19.00 uur dat 25 jaar geleden deze serie Evensongs in Leiden van start is gegaan. Sindsdien zijn er ongelofelijk mooie avonden geweest in de Hooglandse, een kerk die ‘echt Engels’ klinkt volgens Engelse gastkoren. De gekozen vorm voegt aan de basisvorm van de Evensong extra samenzang en een meditatieve overdenking toe. BKL zou het bijzonder op prijs stellen als vele betrokkenen ons die avond fêteren met hun aanwezigheid en meevieren. Met twee koren pakken wij onzerzijds flink uit. De Evensong duurt iets langer dan gebruikelijk. Na afloop vieren we dit jubileum tijdens een ontmoeting in de kerk. Het feestprogramma bestaat uit een introïtus door beide koren in het hoogkoor. Onder de titel ‘St Pancras preces & responses’ klinken de gebeden, gecomponeerd door onze ‘eigen’ Emma Brown. Canticles horen we in een versie van Thomas Tertius Noble en beide koren zingen de anthem. Daarbij komt nog de Engelstalige samenzang. De korte overweging is gewijd aan de spiritualiteit van Maria de Groot met als thema ‘Hoe ver de weg nog is’.

Cantatedienst De nieuwe serie cantatediensten gaat van start in de Pieterskerk op 26 oktober om 19.00 uur. Voor deze dienst komt het Bachkoor BWV Middelburg naar Leiden. Het koor staat onder leiding van Joop

Column

Schets en wordt begeleid door het barok­orkest Aspetti Musicali. Het wordt een bijzonder feestelijk getoonzette dienst, rond cantate 225 ‘Zingt voor de Heer een nieuw lied’ en ‘O eeuwig vuur, o oorsprong van liefde’. Deze cantates

Jan Boersema

Kerk, wildernis en welvaart

In Holland, Michigan, waar ik momenteel verblijf, staat op bijna iedere straathoek een kerk. De stad is in 1847 door Nederlandse emigranten gesticht. Het waren Afgescheidenen die onder leiding van ds. Albertus van Raalte zich vestigden in de toenmalige wildernis. De wouden waren zo dicht dat je ‘nauwelijks met een bijl kon zwaaien’. Er woonden wat Indianen die van jacht en visserij leefden. De Nederlanders verspreidden zich al snel over het gebied en noemden hun woonplaatsen dan naar hun geboortegrond: ‘Vriesland’, ‘Zeeland’ of ‘Graafschap’. Het eerste wat ze ter plekke deden was een kleine blokhut bouwen voor hun gezin en een fors grotere blokhut die als kerk kon dienen. Vervolgens werden er bomen gerooid om wat landbouwgrond te maken. Pas na enkele jaren volgde andere bedrijvigheid. Die volgorde is opmerkelijk. De kerk neemt hier nog steeds een centrale plaats in. Voor de Latino’s en Afro-Amerikanen, die nu ruim 50% van de bevolking in Holland uitmaken, is dat niet veel anders. Het gebied is inmiddels al ruim een eeuw zeer welvarend. Over de relatie tussen dit alles denk ik hier regelmatig na.

4 | Leids Kerkblad

De serie Hooggetijden zit er weer op. Vergeleken met vorig jaar was het bezoekersaantal weer als vanouds: zo tussen de 15 en 25 bezoekers. Een woord van dank aan de voorgangers, waarvan een aantal al enkele jaren hun medewerking verleent. Dank voor de inspirerende woorden vanuit de Psalmen. Ook dank aan de organisten, die met hun fraaie orgelspel op het hoofdorgel of kabinetorgel de Hooggetijden luister bijzetten. En tot slot dank aan de trouwe medewerkers die zorgden dat de Hooggetijden keurig verliepen. Herman de Geus

Hoe kun je het kwaad bestrijden? Ad Alblas stort zich naar aanleiding van de gruweldaden van IS op deze vraag. In zijn blog op www.openkerkleiden.nl laat hij zien dat hij zoekende is. ‘Het is een heftige vraag waar ik mee worstel, zeker ook als dominee: Zou het christelijke antwoord op het kwaad op de één of andere manier ook op de actuele situatie in Irak en Syrië (en nog veel meer plaatsen) én op mogelijke jihadisten in Nederland toegepast kunnen worden? (…) Ik wil het er over hebben met geestverwanten, bezoekers van Open Kerk Leiden, verantwoordelijke burgers.’ Naar aanleiding van deze blog is inmiddels een levendige discussie gaande. Ook een reactie achterlaten? Ga snel naar www.openkerkleiden.nl. Bezoek wekelijks OPEN KERK LEIDEN: www.openkerkleiden.nl

Kerk en samenleving ‘Nee’ tegen oplaaiend antisemitisme door ds. Jan Groenleer, voorzitter deputaatschap Kerk & Israël van de Chr. Geref. Kerken in Nederland

De beelden van de oorlog in Gaza waren verschrikkelijk. Dat zal iedereen, nietJood en Jood, beamen. Dat is ongeveer wel het enige waarin alle groeperingen in de samenleving overeenstemmen. Over het antwoord op de vraag wie de (hoofd)schuldige van deze verschrikkingen is en hoe het conflict opgelost zou moeten worden, gaan de wegen op zijn zachtst gezegd uiteen. Het is hier niet de plek om aan de vele elkaar tegensprekende antwoorden er nog een toe te voegen. De strijdende partijen zullen zelf in gezamenlijkheid tot een oplossing moeten komen die voor allen rechtvaardig is en vrede schept. Zolang, bij welke partij ook, haat de boventoon voert, valt te vrezen dat dit nog lang op zich laat wachten.

Antisemitisme vandaag Al voor de oorlog in Gaza stak het antisemitisme hier en daar weer dreigend de kop op waarbij de moord op vier bezoe-

kers van het Joods Museum in Brussel een dieptepunt betekende. De bloedige oorlog in Gaza bracht ook in onze samenleving heel wat beroering. Demonstraties in Den Haag en Amsterdam voor de Palestijnen waren tegelijk protesten tegen Israël als zodanig. Dus niet alleen tegen de handelwijze van Israël. Daarbij schalden leuzen en werden teksten meegedragen die zonder meer antisemitisch waren. Dat is hiervoor wel meer gebeurd, bijv. door supporters tijdens voetbalwedstrijden. Maar de omvang en de wijze waarop het nu plaatsvond, was grootschaliger en dreigender. Als in het huis van opperrabbijn Jacobs (en niet alleen bij hem) een aantal keren een steen door de ruiten van zijn huis wordt gegooid en Joodse medeburgers de mezoeza van hun deurpost halen uit angst om doelwit te worden van verbaal of fysiek geweld, dan is wat mij betreft code oranje van kracht geworden. Er doemen vanzelf beelden op uit de recente geschiedenis waarbij het ook zo begonnen is. Wat daarvan terecht is gekomen, is een schandvlek in de WestEuropese beschaving geworden die zijn weerga niet kent en die ingrijpende sporen heeft nagelaten tot op de huidige dag. Dat betekent dat we geen tijd te verliezen hebben om hiertegen in het geweer te komen, zo het al niet te laat is.

Reactie Je kunt je afvragen hoe het komt dat antisemitisme telkens weer ontvlamt. Dat is een donker raadsel. De diepste oorzaak is volgens K.H. Miskotte het innerlijk verzet tegen de God van Israël en zijn Messias. Omdat Hij ongrijpbaar is, vergrijpt men zich aan zijn volk. Volgens hem sluimert dit in elk onbekeerd mensenhart.

Daarom is er voortdurend toerusting nodig om een goed zicht te krijgen en te houden op Israël en christenen handvatten te geven om verantwoord te kunnen spreken en handelen in de huidige omstandigheden. Daarbij heeft de kerk een eigen verantwoordelijkheid op het terrein van theologie, prediking en catechese. Daarnaast moet heel nuchter onzin ontmaskerd worden. Hoe je ook denkt over het conflict tussen Israël en de Palestijnen, het mag toch niet zo zijn dat onze Joodse medeburgers aansprakelijk gesteld kunnen worden voor wat er in Gaza gebeurde. Nog minder dat hun Jood zijn een reden zou zijn om zich aan hen te vergrijpen. Elke uitspraak of leuze die daartoe oproept, dient verworpen te worden. En wie openlijk zulk gedachtegoed uitdraagt, overschrijdt in onze samenleving ontoelaatbare grenzen en zal daarvan ook de juridische consequenties moeten dragen. Wij spreken in ieder geval een hartgrondig ‘nee’ uit tegen elke vorm van antisemitisme. Wat voor praktische consequenties dat zou kunnen hebben, zal de tijd leren. Ons gebed mag wel zijn dat de samenleving bewaard wordt voor haat en waanzin waardoor Joodse medeburgers in angst onder ons zouden moeten leven. En we bidden om vrede over Israël die tegelijk een vrede voor alle volken is.

Jan Groenleer is emeritus predikant te Leiden.

Dit artikel werd eerder gepubliceerd in De Wekker, uitgave van de Chr. Geref. Kerken in Nederland

Leids Kerkblad | 5

Raad van Kerken in Leiden Voorzitter: ds. A.Alblas, Jac.P.Thijsselaan 43, 2341 PM Oegstgeest, telefoon 071- 523 24 88; email: [email protected] Secretaris: vacature Internet: www.raadvankerkenleiden.nl

Jaarvergadering Op 22 oktober wordt de jaarvergadering van de Raad van Kerken in Leiden gehouden in het Hooglandsche Huys. De uitgebreide agenda geeft een beeld van de activiteiten van de raad in het afgelopen jaar. Daarop staat o.m. verslag en evaluatie over de betrokkenheid van de raad bij het netwerk rond Benno L, waarmee onze Raad landelijk in de publiciteit kwam; datum vaststellen voor de kerkennacht; het houden van een interkerkelijke gebedsdienst voor de noodsituatie in de wereld, en uitbreiding en verkiezing van het dagelijks bestuur als uitvoerend orgaan. Grote thema’s zijn verder: 1. Interreligieuze dialoog en activering van het Levensbeschouwelijk Platform en 2. Overleg met Raden van Kerken in de Leidse regio, voor uitwisseling en waar mogelijk elkaar versterken door samenwerking.

Voorbereiding wereldgebedsdag Voor de wereldgebedsdag op 6 maart 2015 is de liturgie geschreven door vrouwen uit verschillende christelijke kerken van de Bahama’s, een eilandengroep in het Caraïbisch gebied. De vrouwen kozen voor hun dienst als thema een vers uit Johannes 13, over de voetwassing: ‘Begrijpen jullie, wat ik voor je heb gedaan?’ Wie wil ons helpen voorbereiden? Wie kent de Bahama’s en kan ons daarvan vertellen, zodat we de dienst uit dit land beter begrijpen? De bijeenkomsten zijn een mix van een oecumenische gesprekskring over het land en zijn situatie, en over de Bijbelteksten met de voorbereiding van de dienst. Informatie en aanmelding bij Barbara Heubeck-Duijts, tel. 071 - 522 34 03.

Dag van de mantelzorg Op maandag 10 november wordt de jaarlijkse Dag van de Mantelzorg gehouden. Een dag van waardering voor de zorg die mantelzorgers bieden aan iemand met een ziekte of beperking in hun naaste omgeving. Mensen, jong en oud, die zorgen voor iemand in hun

6 | Leids Kerkblad

naaste omgeving genieten van theater, wandelingen, diverse workshops en film.

Leidse vrijwilligersprijs De jury van de Leidse Vrijwilligersprijs vraagt om voordrachten voor de Leidse Vrijwilligersprijs 2014, voor de Aanmoedigingsprijs 2014 voor jongeren van 18 t/m 27 jaar en voor de (dit jaar ingestelde) Organisatieprijs 2014. De feestelijke uitreiking is op woensdag 10 december in de Burgerzaal van het Stadhuis. Voordragen kan tot 27 oktober via de website www.Leidsevrijwilligersprijs.nl/ voordrachten of via het aanmeldingsfor-

mulier verkrijgbaar bij I-Doe, tel. 071 5160477, vragen naar Emily Wetselaar.

Levensbeschouwelijk Platform Dialoog christen- en moslimjongeren Na het bekend worden van de gewelddaden van ISIS heeft de Turkse gemeenschap in Nederland zich met een vredesboodschap verbonden. Zie in het vorig kerkblad de preek van prof. dr. Mastafa Ünver, de voorzitter van de Islamitische Stichting Nederland. In Leiden werd zowel van christelijke als van moslim zijde de roep gehoord om initiatieven te nemen die de vrede dienen. Dat wordt inmiddels vormgegeven in een pilotgroep in Leiden-Noord. Imam Fatih Atik en dominee Ad Alblas faciliteren een kleine groep die elkaar ontmoet onder het door de imam voorgestelde thema: ‘éénheid in vrede’.

Omalief Dit project werd onlangs informeel geëvalueerd met de deelnemende jongeren, vertegenwoordiging van Haagwijk waar een proefproject draait en de organisatie van Omalief. Op de website www. projectomalief.nl is hiervan een impressie te vinden. De indruk van de jongeren is dat hun bezoeken aan de ouderen iets toevoegen, zoals gezelligheid, vrolijkheid, andere gezichten. Voor henzelf is de belangrijkste motivatie gelegen in hun geloof. Ook de islamitische jongeren leven vanuit het liefdesgebod: ‘behandel de ander zoals je zelf behandeld zou willen worden’. Via de Nederlandse Islamitische Federatie wordt dit project nu ook in andere steden opgezet.

Mens in beeld Frederieke in gesprek met redactielid Ad Alblas

De Gedichtensite gaf een Zilveren Veer voor haar gedicht ‘Van gebed naar uitvoering’

Eenvoud Het is eigenlijk zó eenvoudig, ‘gewoon’ een regel uit het ‘Onze Vader’. Bij het hardop lezen van het gedicht voel je de intensiteit ervan nog sterker. Als vanzelf ga je luider spreken: ‘dit wil ik écht’. Of juist aarzelen: ‘kan ik dit wel?’ Het maandthema van de Gedichtensite ‘vergeving’ bracht dichter Frederieke tot het uitlichten van de bekende gebedsregel. Je spreekt de woorden bijna achteloos. Deze regel zeggen, er naar luisteren, doorleven, wekt kracht om dit uit te gaan voeren.

Van gebed naar uitvoering

Vergeef mij vergééf mij vergeef míj gelijk ook ik óók ik ook ík vergeven zal kan mag moet wil Nu. Doen.

Het is moeilijk om echt te vergeven. Niet een luchtig ‘sorry’ maar iets waarin je hart spreekt. Als je flink bezeerd bent heeft dat tijd nodig, plus hemelkracht. We verwachten eerder vergeving te krijgen, dan dat we bereid zijn om zelf te vergeven.

Pseudoniem Frederieke is mijn tweede doopnaam, dus heel erg ‘ik’. Ik wil mijn meer zakelijke kant van het dagelijks leven en mijn spirituele kant graag gescheiden houden. Mijn opdrachtgevers snappen niet altijd dat iemand die gedichten schrijft wel degelijk zakelijk kan zijn.

Hoe word je dichter © Frederieke 24 september 2014

Ik schreef mijn eerste ‘tekstjes’ toen ik 14 was. ‘Tekstjes’ over wat zich

op school voordoet en liefdesverdrietjes. Het begon sterker te stromen toen een vriendin een ‘tekstje’ van me had gelezen en me met tranen in de ogen zei “ik vind het zó mooi!” Mijn moeder kon ik troosten met een gedicht na een gruwelijke gebeurtenis met haar ouders, mijn opa en oma. ‘Heb je al gehuild’ vond ik jaren later, na haar overlijden, terug in de portefeuille van mijn moeder. Stuk gelezen. Na het overlijden van mijn vader vond ik in zijn werkkamer aan de binnenkant van een kastdeur een gedicht van mij ‘Verjaardagvisite’.

Inspiratie Of ik altijd inspiratie hebt? Meestal overkomt het me gewoon. Dan weet ik niet hoe snel ik een pen moet pakken om op te schrijven wat ik kant-en-klaar in mijn hoofd heb. Soms word ik door iets wat ik hoor of wat gebeurt uit een soort ‘slaap’ gewekt. Ik moet vooral de rust nemen om een tekst te laten komen, de inspiratie niet tegenhouden. Een woord, een vorm, een gebaar, muziek… eigenlijk alles kan mij inspireren. In de eredienst gebeurt het me wel dat een regel uit gebed, lied of preek de ‘Frederieke’ in me wekt: dan weet ik niet hoe snel ik naar huis moet fietsen.

Heb je al gehuild? Heb je al gehuild? Heb jij je al geuit? Heb jij je al even laten gaan? Schaam je nu niet voor tranen Laat je emoties gaan Huil en zoek troost bij elkaar en bij die Ander

Frederieke is betrokken bij de LBG Meer informatie is te vinden op de site www.gedichten-frederieke.nl

Leids Kerkblad | 7

Met respect voor uw wensen In rust en stijl afscheid nemen

du Prie BOUW & ONTWIKKELING B.V.

Ichthus

Boekhandel

ADMIRAAL BANCKERTWEG 23 LEIDEN - TELEFOON 071-5222919

BijBels, Boeken en muziek www.ichthusboekhandel.nl hooigracht 35 REDKEN 2312 kn leiden

e •Leiden AMBASSADOR korevaarstraat leiden •• Telefoon: 071-5147061 Nieuwstraat 27 2•164 postbus

Dat kan 24 uur per dag, Dat was pas een mooie uitvaart. 7 dagen per week in Maar hoe regel je zoiets? ons uitvaartcentrum. Van muziek tot rouwauto: in Monuta Uitvaartwens kunt u al uw wensen vastleggen. Kijk op monuta.nl of bel ons voor een afspraak.

2300 ad leiden telefoon 071 514 32 44 telefax 071 514 35 49 e-mail [email protected] BOUW & ONTWIKKELING B.V.

du Prie Begraafplaats Rhijnhof

ADMIRAAL BANCKERTWEG 23

Bij Monuta in Leiden denken we graag met u mee.

LEIDEN - TELEFOON 071-5222919

Monuta Luit BelVan 071der - 521 32 31 WillemMonuta de Zwijgerlaan 179, Leiden Van der Luit Willem de Zwijgerlaan 179, Leiden 071-5213231 Bel’t071 - 573 08 30 Monuta Leidse Huys Monuta ‘t Leidse Huys & Soek Gitstraat 1, Leiden Gitstraat 1, Leiden www.monuta.nl 071-5730830

Dat was pas een mooie uitvaart. De steun bij iedere uitvaart.8

ZAALBERG

***

makelaardij

Lid LMV

***

voor vergaderingen, recepties, cursussen, bijeenkomsten e.d.

Bij Monuta in Leiden denken we graag met u mee.

- snelle transactie Bel 071 - 521 32 31 - snelle taxaties - scherpe tarieven Bel 071 - 573 08www.zaalbergmakelaardij.nl 30 web:

Monuta ‘t Leidse Huys & Soek email: [email protected] Gitstraat 1, Leiden www.monuta.nl

IchthusLid ZAALBERG

Rooseveltstraat 12 - 2321 BM Leiden Tel. (071) 579 75makelaardij 00 - www.groenmedia.nl

BoekhandelLMV

***

Korevaarstraat 35 - Tel. 071-514 91 47

BijBels, Boeken en muziek - snelle transactie - snelle taxaties - scherpe tarieven

www.ichthusboekhandel.nl “Rijks beëdigd makelaar”

du Prie

korevaarstraat 2e • leiden • Telefoon: 071-5147061 web: www.zaalbergmakelaardij.nl email: [email protected]

Beheerder : R. van Heyningen Watermolen 1, 2317 ST Leiden Tel. 071 - 52 128 58

met recht van koop

Openingstijden kantoorPIANO’S in het Poortgebouw BARNING sinds 1921 Fournituren DMC splitzijden Babykleding op werkdagen van 09.00 tot 16.00 uur Rijkstraatweg 22d, 2171 AL Sassenheim e-mail: [email protected] www.barning.com website: www.rhijnhof.nl

Verhuur van zaalruimte

voor vergaderingen, recepties, Setterlady / Setterlaine damesmode cursussen, bijeenkomsten e.d. Hollandia / Ten Cate ondermode

Beheerder : R. van Heyningen Leiden Tel. 071 - 52 128 58

Kerk en Theologie

1, 5123578 2317 ST Hoge Rijndijk 114, 2313 KM Watermolen Leiden, Tel. (071)

n Ichthus r dra e e m a

ja Al Boekhandel

. 8

8

35 hooigracht 35 REDKEN 2312 kn leiden AMBASSADOR B i j B epostbus l s ,164 Boeken en muziek 2300 ad leiden telefoon www.ichthusboekhandel.nl 071 514 32 44 telefax 2e • leiden • Telefoon: 071-5147061 korevaarstraat www.baartbv.nl 071 514 35 49 e-mail | Leids Kerkblad [email protected]

HAARHUIS VA N TO N G E R E N

Fournituren DMC splitzijden Babykleding

Kappersbenodigdheden Pruiken - Toupets Breestraat 32 Leiden Telefoon 071-5125212

Dusters Ochtendjassen Ondergoed Badkleding

LEIDEN - TELEFOON 071-5222919

Nachtkleding Lingerie Linnentextiel Panty’s

BOUW & ONTWIKKELING B.V. ADMIRAAL BANCKERTWEG 23

Dusters Ochtendjassen Ondergoed Badkleding

leidend in communicatie productie

LAAN TE RHIJNHOF 2332 HZ LEIDEN TEL. 071 532 06 09 FAX 071 532 04 48 Nachtkleding Lingerie Linnentextiel Panty’s

“Rijks beëdigd makelaar”

***

mogelijkheden voor begraven en as-bestemmingen. Verhuur van zaalruimte

Korevaarstraat 35 - Tel. 071-514 91 47

Monuta Van der Luit Willem de Zwijgerlaan 179, Leiden

an er dr e m Al 35 jaa

hooigracht 35 REDKEN 2312 kn leiden AMBASSADOR postbus 164 met recht van koop 2300 ad leiden BARNING PIANO’S sinds 1921 telefoon Al meer jaar Rhijnhof een bijzondere 071dan 514100 3222d, 44 is 2171 Rijkstraatweg AL Sassenheim begraafplaats met een prachtige natuur. telefax www.barning.com Het nieuwe met mooi aangelegde vijvers en 071gedeelte 514 35 49 hagen kwam in 2010 gereed. e-mail De begraafplaats [email protected] een ruime keuze aan

Monuta Soek Hoogmadeseweg 66, Leiderdorp 071-5730834 Maar hoe regel je zoiets?

Van muziek tot rouwauto: in Monuta Uitvaartwens kunt u al uw wensen vastleggen. Kijk op monuta.nl of bel ons voor een afspraak.

Nachtkleding Lingerie Linnentextiel Panty’s

email: [email protected]

Spreken over God

Setterlady / Setterlaine damesmode Dijkmanschans 198 ZoeTermeerJilles de Klerk Hollandia / Ten Cate Vorig jaarondermode promoveerde

Telefoon 079-3312993 Onderbrekingen: het begrip metaforis

Restauratie / Renovatie / Utiliteitsbouw / Woningbouw [email protected]

www.haarhuisvantongeren.nl Hoge Rijndijk 114, 2313 KM Leiden, Tel. (071) 5123578 Eberhard Jüngel? Dat is niet echt een bekende naam.

HAARHUIS

hemel echter niet. Dat was voor mij een geweldige schok. ‘Geldt van God dan Hij typeert het metafor niet hetzelfde?’, dacht ik. ‘Is God niet over God nergens als fi eveneens ‘van papier’: een personage in Fournituren DMC splitzijden Babykleding dat alle spreken over G bijbelverhalen, zonder bestaan buiten is, maar dat betekent v die verhalen?’ De vraag of het spreken God uiteindelijk onken over God uiteindelijk ‘slechts bij wijze geheim blijft. van spreken’ is, liet mij niet meer los. Toen ik deze vraag aan professor De Hoe kan Jüngel die con Kruijf voorlegde, wees hij mij op EberSetterlady / Setterlaine damesmode mijden? hard Jüngel. Jüngel besteedt namelijk Kort gezegd: doordat Jü grote aandacht aan het gegeven dat de Hollandia / Ten Cate ondermode God zich ‘beneden’ laa bijbel God ter sprake brengt met behulp door Monique van Strien van Milaan Kerst geworden: God ko van metaforen, gelijkenissen en vertelHoge Rijndijk 114, 2313 KM Leiden, Tel. (071) 5123578 de wereld en identifice lingen. Hij erkent volmondig dat we geen bij de opening van het vernieuwde kerkgebouw aan de Ceasar Franckstraat, mens. Daardoor is het taal voorop God hebben dan de taalgetiteld Vorig jaar promoveerde Jilles de Klerk predikant teandere Wassenaar een proefschrift het kerkelijk thuis voor vier gefuseerde gemeenschappen in de regio Leiden. send om met aan onze wereld. Woorden uit die wereld Onderbrekingen: het begrip metaforische waarheidvaninonze de theologie van Eberhard Jüngel. HAARHUIS taal over God te spreke dragen we over op God. Alle spreken VA N TO N G E R E N zelf maakt dat mogelijk over boven komt van beneden, om een Kappersbenodigdheden naar abstracte, verheve bekende uitspraak van Kuitert aan te Eberhard Jüngel? Dat is niet echt een Als kind van Leiden te mogen leven en een apostel is iemand die zich inzet voor Pruiken - Toupets alomtegenwoordigheid halen. Godsdienstige taal komt voort uit bekende naam. leren in een prachtig gebouw als dit de vrede. Dus vertaald zou je kunnen Breestraat 32 grijpen als we adequaa de wereld waarin wij leven en wordt overDat klopt. In Nederland geniet Jüngel maakt me dankbaar, trots en nederig te zeggen dat apostolischen werken aan de Leiden spreken. De concrete, m gedragen op God. Alle spreken over God gelijk. Ikgeen lichtgrote graagbekendheid. toe: waarom vrede. In zo Duitsland veel Telefoon 071-5125212 gebouwd en waarom van wij van spreken van de bijb is daarom overdrachtelijk, metaforisch. meer. Hij won investeren bijvoorbeeldinindit2006 deIn deze tijd van tegenover elkaar, 198 boegebouw,Duitse wat doen we er?Dijkmanschans en zij, is het meer dan ooit nodig dattrekt er daaruit de conclusie dat waarop God zich in Jez Kuitert preekprijs. Zijn theologische ZoeTermeer Extra gevelopeningen, deuren, Hij mensen zijn die aan de vredespreken willen over God een gok blijft is, een Spreken over Hem als i ken zijn echter ramen niet ergen toegankelijk. Telefoon 079-3312993 werken in huis en hart. maken dat het gebouw transparant heeft en trouw is, die v tasten in den blinde, een ‘bij wijze van schrijft in een lastige stijl over ingewikoogt. Stond het voorheen in de wijk geheel en dat we zelf betekenis geven www.haarhuisvantongeren.nl kent, is volgens Jüngel spreken.’ Jüngel trekt die conclusie niet. kelde zaken. Een veelgelezen theoloog bekend als ‘De Bunker’, als je er nu Een mooie omgeving kan helpen om tot aan ons bestaan. Dat doen we door voor zal hij nooit worden. ’s avonds langs loopt is het een lichtpunt ontmoeten te komen. Met jezelf, met de liefde te kiezen. En door, ondanks alles Tel. 071 - 52 128 58

Dusters Ochtendjassen Ondergoed Badkleding

Kerk en Theologie

Kerken in Leiden

Het Apostolisch Genootschap

Spreken over God Kerk en Theologie

Spreken over God

Vorig jaar promoveerde Jilles de Klerk predikant te Wassenaar op een proefschrift getiteld

in de wijk en oogt het op sommigehet avonanderen. Wij willenwaarheid ons er voorin inzetten wat er gebeurt, te willen blijven geloven Onderbrekingen: begrip metaforische de theologie van Eberhard Jüngel. kwam waarin je bij Jüngels theologie den eenHoe bijenkorf jonge en dat het een zichtbare plek wordt die in het goede van de mens. terecht? inlopen en meedoen aan oudere mensen onderdak biedt aan zulke ontmoetingen. Via eenActiviteiten omweg. Tijdens een activiteit. die ermijn toe studie zeiNiet voor apostolischen alleen maar voor Geloven is een kwestie van vertrouwen Eberhard Jüngel? Dat is niet echt een en waar vertrouw ik dan op? Ik weet een docent: ‘In de bijbel is de hemel van bekende naam. niet zoveel zeker, maar ik geloof in en papier.’ Hij bedoelde daarmee dat de Dat klopt. In Nederland geniet Jüngel vertrouw onvoorwaardelijk op de kracht hemel een door de bijbelschrijver verzongeen grote bekendheid. In Duitsland veel van de liefde. Ik luister en ik zie gewone, nen verhaalelement is. Het functioneert meer. Hij won bijvoorbeeld in 2006 de herkenbare mensen die zorgen voor binnen het verhaal als de plek waar God kwetsbare kinderen. Mensen die muziek­ Duitse preekprijs. Zijn theologische boewoont. Buiten het verhaal bestaat de les geven, naar je luisteren of met je ken zijn echter niet erg toegankelijk. Hij hemel echter niet. Dat was voor mij een sjoelen. Mensen die iedere week een schrijft in een lastige stijl over ingewikgeweldige schok. ‘Geldt van God dan avond met kinderen nadenken over wat kelde zaken. Een veelgelezen theoloog aan hetis.beperkte, voorstelHij typeert het metaforische spreken van waarde niet hetzelfde?’, dacht ik. ‘Is God niet Mensen menselijke die zorg geven zal hij nooit worden. maar een wijze over God nergens als fictie. Hij erkent als hetlingsvermogen, eveneens ‘van papier’: een personage in nodig is, mensen die luisterenvan enspredie past bij Gods menselijkheid. dat alle spreken over God metaforisch doen ken bijbelverhalen, zonder bestaan buiten wat hun handen vinden om te Hoe kwam je bij Jüngels theologie Mensen die bescheiden moet alleen wel steedsbeschikbedenken dat is, maar dat betekent voor hem niet datdoen.Je die verhalen?’ De vraag of het spreken terecht? enen soms als metaforen geroepen komen. liefde trouw zijn. God uiteindelijk onkenbaar, een duisterbaar zijn over God uiteindelijk ‘slechts bij wijze Via een omweg. Tijdens mijn studie zei We trekken daarin samen op alle-God Voor Jüngel betekent datwant niet dat geheim blijft. van spreken’ is, liet mij niet meer los. een docent: ‘In de bijbel is de hemel van maal hebben wel eens een eigenlijkwe nietnog liefheeft. ‘Liefhebben’ Toen ik deze vraag aan professor De papier.’ Hij bedoelde daarmee dat de peptalk nodig. Ook om de krant van geldt niet slechts ‘bij wijze van spreken’. Hoe kan Jüngel die conclusie dan verKruijf voorlegde, wees hij mij op Ebervandaag aan te kunnen. hemel een door de bijbelschrijver verzonAls metafoor onthult het iets wezenlijks mijden? hard Jüngel. Jüngel besteedt namelijk nen verhaalelement is. Het functioneert van God. Maar omdat het een metafoor Kort gezegd: doordat Jüngel gelooft dat grote aandacht aan het gegeven dat de doen enbinnen die gezien (en gehoord alle mensen van goede wil. Onderdak Monique van Strien - van Milaan het verhaal als de ) plek waar God is, klinkt het verschil tussenJeugd Gods en liefde God zich ‘beneden’ laat kennen. Het is bijbel God ter sprake brengt met behulp mogen woont. worden. Niet omdat we zo goed de bieden aan een cultuur waarin de liefde is bestuurslid Buiten het verhaal bestaat en de liefde van mensen altijd ook door. Kerst geworden: God komt in Jezus tot van metaforen, gelijkenissen en vertelzijn maar omdat we met het goede gewerkt en versterkt wordt. landelijk voorganger in hemel echter niet. Dat was voor mij een Gods liefde is bijvoorbeeld grenzeloos de wereld en identificeert zich met de lingen. Hij erkent volmondig dat we geen bezig zijn. En dat is ook precies wat we Het Apostolisch Genootschap geweldige schok. ‘Geldt van God dan en eindeloos. Dat is de menselijke liefde mens.dat Daardoor is het en pasandere taalinvoor hebben dan de taal willen: meer open de God samenleving Wij geloven het leven nietmogelijk een gegeaan het beperkte, menselijke voorsteltypeert metaforische hetzelfde?’, dacht ik. ‘Is God niet ven is, Hij staan. niet maar ons met ishet gegeven. wespreken deel informatie is te vinden Onze liefde beperktop zich tot wie ons send om aan onzeDat wereld ontleendeMeer niet. van onze wereld. Woorden uit die wereld lingsvermogen, maar een wijze van spreover God nergens als fictie. Hij erkent eveneens ‘van papier’: een personage in Maar wel twee we kanten zichtbaar en mogentaal zijnover van een groot lief zijn. Gods liefde strekt zich uit tot God onvoorstelbaar te spreken. Gods komen www.apgen.nl dragen over op: op God. Alle spreken ken die past bij Gods menselijkheid. dat alle spreken over God metaforisch bijbelverhalen, zonder bestaan buiten met effect. bestaansrecht ontlenen het liefdeloze. zelf maakt dat mogelijk. We hoeven niet overOns boven komt van beneden, om een Je moet alleen wel steeds bedenken dat is, maar dat betekent voor hem niet dat die verhalen?’ De vraag of het spreken we niet bekende aan een mooi gebouw maar aan Dat samengaan van overeenkomst en naar abstracte, verheven begrippen als uitspraak van Kuitert aan te liefde en trouw metaforen zijn. God uiteindelijk onkenbaar, een datgeneover watGod we uiteindelijk er doen en ‘slechts wat de bij wijze Het Apostolisch Genootschap een duister vrijzinnige geloofsgemeenschap van mensen verschil, van het vertrouwde en verrasalomtegenwoordigheid en is eeuwigheid te halen. Godsdienstige taal komt voort uit samenleving daarvanis,merkt. liefde blijft. willen werken aan een menswaardige Voorwereld. Jüngel betekent dat niet dat God geheim van spreken’ liet mij niet meer los. die in sende is hét kenmerk van metaforen. grijpen als we adequaat over God willen de wereld waarin wij leven en wordt overWe geloven dat alle leven voortkomt uit een eeuwig mysterie en deel is‘Liefhebben’ van een eigenlijk niet liefheeft. Toen ik deze vraag aan professor De spreken. De concrete, mensvormige wijze gedragen opstaat God.op Alle spreken over Godondeelbaar Aan de Kruijf buitenkant dehijgevel: Uit eerbied voelen ons verantwoordelijk nietwe slechts ‘bij wijze van spreken’. Hoe kangeheel. Jüngel die conclusievoor dandit ver-mysteriegeldt voorlegde, wees mij op EberN.a.v. met J.M.de Klerk, Onderbrekingen: het spreken demedemens. bijbel past bij is daarom overdrachtelijk, metaforisch. voor van Het Apostolisch Genootschap. In liefde de aarde envan onze Wewijze werken samen verwante maatschapAls metafoor onthult het iets wezenlijks mijden? hard Jüngel. Jüngel besteedt namelijk begrip “metaforische waarheid” in de waarop God zich in Jezus laat kennen. Kuitert trekt daaruit de conclusie dat werken aan een menswaardige wereld. pelijke en levensbeschouwelijke organisaties om eigentijdse inzichten uit te van God. Maar omdat het een metafoor Kort gezegd: doordat Jüngel gelooft dat grote aandachtop aan het proefschrift gegeven dat degetiteld k predikant Wassenaar theologieinspireren van Eberhard Jüngel (2010). Spreken over Hemhulp als iemand die We lief-willen mensen spreken over God een blijft is, een dragen Dat iste een hele mond vol.een Watgok betekent en praktische te bieden. bij het zoeken is, klinkt het verschil tussen Gods liefde God zich ‘beneden’ laat kennen. Het is bijbel God ter sprake brengt met behulp sche waarheid in de theologie van Eberhard Jüngel. heeft en trouw is, die verdriet en berouw tasten in den blinde, een ‘bij wijze van dit eigenlijk? Letterlijk betekent Apostonaar eigen antwoorden op levensvragen. en de liefde van mensen altijd ook door. Kerst geworden: God komt in Jezus tot van gelijkenissen enen vertellisch: van demetaforen, apostelen (…) kent, is volgens Jüngel geen aanpassing spreken.’ Jüngelafkomstig trekt die conclusie niet. Gods liefde is bijvoorbeeld grenzeloos de wereld en identificeert zich met de lingen. Hij erkent volmondig dat we geen en eindeloos. Dat is de menselijke liefde mens. Daardoor is het mogelijk en pasandere taal voor God hebben dan de taal Leids Kerkblad | 9 niet. Onze liefde beperkt zich tot wie ons send om met aan onze wereld ontleende van onze wereld. Woorden uit die wereld lief zijn. Gods liefde strekt zich uit tot taal over God te spreken. Gods komen dragen we over op God. Alle spreken

e

d

9

Diaconie Secretariaat: De Bakkerij, Oude Rijn 44b/c, 2312 HG Leiden, tel. 071 - 5144965, [email protected] Coördinator: Ton Snepvangers, [email protected] Diaconaal werker: Jacqueline Schoonwater, [email protected] Redactie diaconie-pagina: Henriëtte van den Broek, [email protected] Bankrekeningnrs: NL46INGB0000097065 t.n.v. Diaconie Protestantse gemeente Leiden; NL61INGB0007820129 t.n.v. Vrienden van De Bakkerij Website: www.debakkerijleiden.nl Stichting Hofjes Hervormde Diaconie: [email protected]

Leidse Vredeswake 2014 Ruim honderd deelnemers aan de Vredeswake 2014 stonden zondagmiddag 21 september op het Stadhuisplein van Leiden stil bij de onschuldige slachtoffers van geweldconflicten veraf en dichtbij. De wake werd ook nu weer gehouden in het kader van de nationale Vredesweek, die dit jaar het motto draagt: ‘Wapen je met Vrede.’

Waarom een wake?

Krowinkel namens de werkgroepen MOV/ZWO een gebed om Vrede uit.

Stilte, muziek en bloemengroet Tijdens de wake waren er naast de woorden ook momenten van stilte ter nagedachtenis van slachtoffers van oorlogsgeweld en voorvechters van vrede in conflictgebieden, gevolgd door muzikale intermezzo’s verzorgd door Thera de Zwart op panfluit en Lenny Bos op gitaar.

‘Omdat’, in de woorden van Ton Snepvangers, coördinator van Diaconaal Centrum De Bakkerij, ‘vrede niet vanzelfsprekend is. Vrede niet luidruchtig is. Vrede nog te vaak de stilte is die vermoeid en kwetsbaar neerdaalt als de wapens eindelijk zwijgen.’

Enkele woordvoerders Imam Fatih Atik van de Islamitische gemeenschap, haalde enkele conclusies aan van een conferentie van Islamitische voorgangers uit 33 landen in juli van dit jaar, waarin de beweegredenen en daden van bewegingen als IS in Irak en Syrië onomwonden werden veroordeeld. Ton Snepvangers memoreerde de slachtoffers en nabestaanden van vlucht MH17 en het verdriet, het ongeloof, de onmacht, de wanhoop, de woede en het onbegrip dat velen van ons in die dagen overviel. Wethouder Roos van Gelderen constateerde dat Leiden gelukkig geen grote spanningen kent tussen culturele of religieuze groeperingen en dat we daar best trots op mogen zijn, maar dat we niet altijd zicht hebben op wat er in het verborgene achter de voordeuren van huizen in onze eigen straat zich afspeelt. Namens de Doopsgezinde Remonstrantse Gemeente Leiden nodigde Mieneke Hage alle aanwezigen uit om woensdagavond 24 september deel te nemen aan de workshop ‘Communiceren als het spannend wordt’ om verbaal en fysiek geweld te leren voorkomen door op een vruchtbare verbindende manier met conflicten te leren omgaan. Ter afsluiting van de wake sprak Regina

10 | Leids Kerkblad

Op enkele momenten tijdens de wake werden de aanwezigen uitgenodigd om bloemen neer te leggen binnen de omtrekken van een vredesduif te midden van de deelnemers van de Vredeswake.

Wapen je met Vrede Eén ding werd tijdens deze bijeenkomst op het Stadhuisplein duidelijk: Vrede is nooit vanzelfsprekend en vraagt voortdurend om aandacht en waakzaamheid. Het vraagt om inspanningen van ieder van ons, al was het maar om ook onze kinderen te leren om nooit te accepteren dat angst en geweld je leven regeren. Alleen die gedachte is al de moeite waard om eens per jaar samen bij stil te staan. De Leidse Vredeswake 2014 werd mede mogelijk gemaakt door de Raad van Kerken Leiden, Pax (voorheen IKV/Pax Christi), Vluchtelingenwerk Zuid-Holland Noord, de Gemeente Leiden, de Islamitische Stichting Nederland, Diaconie Protestantse gemeente Leiden, Roomskatholieke Diaconie Leiden, de Werk-

groepen ZWO/MOV, Stichting Vrouwennetwerk Leiden, Amnesty International Leiden en vele anderen.

Rode bak voor babyspullen Sinds kort staat er een grote rode bak in het Atrium van De Bakkerij, bestemd voor het doneren van babykleertjes t/m maatje 92, voor de Stichting Babyspullen. Veel mensen hebben babyspullen op zolder staan waar de kinderen uitgegroeid zijn. Daar kunnen ouders die het financieel niet breed hebben goed mee geholpen worden. De Goemoers, de diaconale organisatie in de historische Goemoerskamer in De Bakkerij, deelt sinds 1582 babypakketten uit aan kraamvrouwen die het nodig hebben; de laatste jaren in de vorm van een financiële bijdrage. Het geld van De Goemoers raakt echter langzamerhand op, terwijl er wel aanvragen binnenkomen. Daarom hebben we samen met de Diaconie een oplossing gezocht en gevonden in Stichting Babyspullen in Alkmaar. Stichting Babyspullen is een enthousiaste, professioneel werkende organisatie

met vrijwilligers, die door heel Nederland 100 inzamelpunten heeft met rode containers. De babyspullen worden in Alkmaar gecontroleerd, gesorteerd en gebruikt om een babystartpakket en vervolgpakket samen te stellen. Deze -gratis- pakketten worden vervolgens via verwijzing door verschillende hulpverleners zoals de Voedselbank, Jeugdzorg en Vluchtelingenwerk verspreid. Ook via De Goemoers en de Diaconie zullen pakketten hun weg vinden. Op die manier kunnen we ouders met een smalle beurs tóch helpen.

Wat kunt u in de rode bak stoppen? Alles wat een baby nodig heeft, t/m maatje 92. Ook verzorgingsproducten voor baby’s zijn welkom. Voor spullen als ledikantjes, boxen, kinderwagens, of maxi cosi’s is de container niet bedoeld. Daar is in De Bakkerij ook geen ruimte voor. Op de website van Stichting Baby­ spullen (www.stichtingbabyspullen.nl) kunnen die wel aangeboden worden, maar alleen als ze gratis zijn. Meer info: Chantal Knulst of Jacqueline Schoonwater, [email protected] of 071-5144965.

Diaconaal Weekend 8 en 9 november: Wij gaan voor ‘kwalitijd’ Gebrek aan tijd, wie heeft het niet? De dagen gaan al zo snel. Is het al weer zo laat? Tijd is niet voor niets het meest kostbare goed dat veel mensen hebben in onze samenleving. Veel hulpverleners raken nog dagelijks gefrustreerd omdat ze naast de noodzakelijke bezigheden nauwelijks meer tijd mogen besteden aan gewoon menselijk contact. Een beetje aandacht, een kopje thee, een praatje maken, even vragen hoe het werkelijk gaat. Tijdens dit Diaconaal Weekend vragen wij u wat van die kostbare tijd vrijwillig beschikbaar te stellen voor mensen die wat extra aandacht goed kunnen gebruiken. Wij zijn op zoek naar ‘kwalitijd’, niet geregeerd door de wijzers van de klok, maar door ruimte en aandacht voor een ander.

moeten worden, contacten die gelegd moeten worden met scholen, andere hulpverlenende instanties en organisaties in Leiden e.o. en ga zo maar door. We hebben geen tijd. Maar als iemand zich meldt met een acute hulpvraag gaat alles opzij. Want hier ligt de kernopdracht van ons werk: om tijd en aandacht te hebben voor mensen die bij ons aankloppen voor hulp, advies en ondersteuning. Wij hebben geen tijd, wij maken hem.

Mogen wij even van uw tijd gebruik maken? Vandaar dat Diaconaal Centrum De Bakkerij in samenwerking met Stichting Present Leiden een bijzondere collecte gepland heeft tijdens het Diaconaal Weekend van 8 en 9 november: een tijd-

collecte. Met de vraag of u een dag of een dagdeel beschikbaar wilt stellen voor een ander. Om samen met een groepje vrijwilligers een kopje koffie te drinken en met de rolstoel naar buiten te gaan, samen met ouderen de stad in te gaan om een boodschap te doen, de handen uit de mouwen te steken bij een diaconale activiteit, een overwoekerde tuin op te ruimen of behang- en schilderwerk te doen. Op een formuliertje dat u wordt aangereikt tijdens de viering in het Diaconaal Weekend vult u in hoeveel tijd u wilt vrijmaken en waarvoor u uw talenten graag wilt inzetten. U kunt het invullen voor één persoon, maar ook in overleg met het hele gezin, een werkgroep of koor. Eén van hen is dan de contactpersoon. Stichting Present Leiden zal dan in de loop van het komende jaar samen met u bekijken hoe uw tijd op een betekenisvolle wijze ten goede kan komen aan mensen die onze tijd en aandacht meer dan waard zijn.

Bewoners van De Bakkerij De laatste tijd zijn er wisselingen geweest in de organisaties die een werkof vergaderplek hebben in Diaconaal Centrum De Bakkerij. Welke organisaties er op dit moment gehuisvest zijn is te zien op een groot bord met kleurrijke logo’s, bij de toegangsdeuren. Nieuw zijn: het Vrouwennetwerk Leiden e.o., Jobgroups, de Adviesraad WMO Leiden en de Adviesraad Werk en Inkomen Leiden en Leiderdorp.

Wij hebben geen tijd, wij maken hem Het thema is ingegeven door de wijze waarop medewerkers van Diaconaal Centrum De Bakkerij in de loop der tijden ook altijd gewerkt hebben. Er is altijd veel te doen: projecten en activiteiten die op stapel staan, verslagen en vergaderstukken die gemaakt en gelezen moeten worden, vrijwilligers die gevraagd, ingewerkt en bijgepraat

Leids Kerkblad | 11

Leidse Binnenstadsgemeente Predikant: ds. A. Alblas, Jac. P. Thijsselaan 43, 2341 PM Oegstgeest, mail: [email protected] tel. 071 - 5232488, bij voorkeur tussen 08.00 en 09.00 uur, bij spoed: 0654797098 Secretariaat: Nieuwstraat 20, 2312 KC Leiden Scriba: M. Dijkstra, tel.: 06 - 25275203, [email protected] Penningmeester: mw. G.G. Betgen-Vroomans, Nijmanhof 2, 2375 WD Rijpwetering Bankrekeningnr.: IBAN: NL30INGB0000111806 t.n.v. penningmeester Binnenstadsgemeente; doel s.v.p. vermelden Wijkkerk: Hooglandse Kerk, Nieuwstraat/Middelweg Wijkgebouw: Het Hooglandsche Huys, Moriaansteeg 7, 2312 KD Leiden Website wijkgemeente: www.leidsebinnenstadsgemeente.nl Website Hooglandse Kerk: www.hooglandsekerk.com Koster/beheerder: R. Hartsuiker, tel. 071 - 5149636, [email protected]

GEMEENTELEVEN Gedoopt In de viering onder het thema ‘geloof als een mosterdzaadje’ op 31 augustus zijn gedoopt: Jasmijn Anastasia Esmé de Boer, dochter van Jenny de Boer; Samuel Quinten Dijkstra en Benjamin Julius Dijkstra, zonen van Manuel en Mieke Dijkstra-Waltmans; Mees Reinder Dirk Laman,

zoon van Dirk Jan en Evelien LamanKrijgsheld, broer van Julie-Jet en Fien; Floris Frederik Wouter Prakken zoon van Fred en Wendy Prakken-Scherpenzeel, broer van Annelotte.

Volgende doopviering Op zondag 9 november is de volgende doopviering. De voorbereidingsavond is op maandag 3 november van 20.00-22.00 uur in het Hooglandsche Huys. Aanmelding bij de wijkpredikant.

Afscheid ambtsdrager Op zondag 5 oktober trad Jan den Boeft na negen ambtsjaren terug als diaken. De laatste vier jaar was hij secretaris van de Diaconie. In onze wijkgemeente bezoekt hij ouderen met een verjaardagsbloemetje. Toen de ouderensoos door gebrek aan belangstelling de deuren moest sluiten kwam hij op het idee om hen iets anders aan te bieden. Zo werd de ‘gesprekskring kerkgeschiedenis’ geboren. Deze ochtendkring begint dit jaar al weer aan haar negende jaargang en wordt druk bezocht door mensen van uiteenlopende leeftijden.

12 | Leids Kerkblad

Leidse Binnenstadsgemeente 2017 De kerkenraad heeft in een eerste discussieronde de contouren van de Leidse Binnenstadsgemeente in 2017 verkend aan de hand van drie vragen: • Hoe duiden we de maatschappelijke ontwikkelingen? • Hoe zien we de ontwikkelingen binnen de LBG en waar leggen we meer verbinding? • Naar welk profiel groeien we in 2017? Deze discussie wordt vervolgd tijdens de kerkenraadsdag op 25 oktober. Welke dromen hebben we en hoe kunnen we die realiseren? Daarnaast zullen gesprekken worden georganiseerd met groepen en kringen binnen de geloofsgemeenschap. Eigenlijk willen we elke stem horen. Verder is afgesproken hoe de kerkenraad de 0,1 fte zal invullen. Deze aanvullende pastorale inzet is het resultaat van de uitkomsten van de door de Algemene Kerkenraad vastgestelde matrix. Cent van Vliet

Met de dominee in het café Dit ‘uit het niets’ ontstane initiatief van één-op-één gesprekken in een café is inmiddels ontdekt door meerdere jongeren. Het begon voor geslaagden van de middelbare school, op het scharnierpunt naar een nieuwe opleiding. Het is inmiddels verbreed tot de leeftijdsgroep 15-20 jaar. De muntthee of cola is voor mijn rekening. Wie een uurtje bij mij wil aanschuiven kan zich melden per e-mail, sms, whats app, of telefoon.

Koffie met de dominee Naar aanleiding van bovengenoemd initiatief voor jongeren vroegen ouderen of ze ook niet een keertje met me naar de kroeg konden. Dat kan natuurlijk, maar uit die vraag is een ander initiatief voortgekomen. Tweemaal per maand wil ik wie maar wil uitnodigen bij mij in de sfeervolle consistoriekamer van de kerk te komen voor een ‘koffie-praatje’. Bij

dit initiatief kunnen maximaal vijf personen tegelijk aanschuiven. Daarom graag aanmelding vooraf, per telefoon, e-mail, of brief. De eerste data zijn xxx en xx x van 10.00-11.45 uur, ingang Hooglandse Kerkgracht 50.

Ouders van tieners Op 21 oktober is een avond voor ouders van (on-)gelovige tieners. We gaan die avond niet roddelen over de ‘jeugd van tegenwoordig’ maar onszelf een spiegel voorhouden: wat vinden wij belangrijk en hoe gaan we daarover in gesprek met onze jongeren?

Voorbereiding jeugddienst Op zondag 30 november is er weer een jeugddienst in onze gemeente. Keuze van thema en de voorbereiding gebeurt in samenspraak met de jongeren. De deelnemers aan de basiscatechese en ‘wordt vervolgd’ worden persoonlijk uitgenodigd, maar ook andere leeftijdsgenoten zijn welkom op 28 oktober om 20.00 uur in het Hooglandsche Huys.

Informatie bij Jan-Peter Loof ([email protected]).

De samenwerking van de LBG met LSE en De Bakkerij is als vruchtbaar ervaren. Een voorbeeld van ‘kerk in de stad’.

LEREN

Groet

Verdiepingskring De verdiepingskring is van start gegaan. Eén van de deelnemers bracht als ‘mystery guest’ een Bijbels begrip mee: Stilte. We hebben - tóch met woorden - Stilte ontmoet. Elke keer staat de groep een nieuwe ‘gast’ te wachten. De kring begint elk jaar opnieuw, waardoor nieuwe deelnemers makkelijk kunnen instromen. De data worden in overleg vastgesteld. Informatie bij Gerda Hamoen.

Bewust geloven Het ziet er naar uit dat er dit jaar twee groepjes komen, waarvan één speciaal voor de jonger-volwassenen - zeg tot 21 jaar - en één voor de verdere twintigers en dertigers. Beide groepen starten in januari, maar gaan elkaar de komende tijd voor het eerst ontmoeten ter kennismaking. Wie mee wil doen melde zich snel bij de wijkpredikant.

Gesprekskring De gesprekskring ‘Wat betekent de kerkgeschiedenis voor ons?’ komt op de volgende donderdagochtenden van 10.00-12.00 uur bijeen: 30 oktober, 27 november, en 11 december. Voor informatie kunt u terecht bij Jan den Boeft (tel. 5132657).

DIENEN Diaconale Raad We hebben ons goed laten informeren over alles wat met de WMO samenhangt. Mogelijk zal in de toekomst een (nog) sterker beroep gedaan worden op de missie van de kerken ‘omzien naar elkaar’. We vroegen ons af hoe we in contact kunnen komen met mensen die in de problemen geraakt zijn, omdat betrokkenen daarmee niet graag te koop lopen. We spraken over ‘Schuldhulpmaatje’ (zie vorig kerkblad). Verder werkt deze raad aan het diaconale beleidsplan LBG 2014-2017.

CITYKERK

Nieuw: Koorvespers Op zondag 16 november start een nieuw initiatief: koorvespers in het hoogkoor van de Hooglandse Kerk. Een projectkoor o.l.v. cantor-organist Theo Visser zingt de vaste onderdelen van de vesper: Psalm, Magnificat en enkele motetten. De lezing van de dag klinkt en we zingen een avondlied. Een prachtige medita-

tieve vorm voor iedereen die van (koor) muziek houdt en verstilling zoekt. Wie belangstelling heeft om mee te zingen in het koor kan zich melden bij Theo Visser, [email protected] of tel 06-24704395

De herfst doet inmiddels intrede. Een wonderlijke pracht aan kleuren en variatie van herfstgeuren dringt zich aan ons op. In de kerk is dit ‘het einde van het kerkelijk jaar’. Drie zondagen kleuren mee met de dingen die voorbijgaan en lichten op door het Rijk van God dat, hoe dan ook, komt. Goede weken van hoop gewenst en het licht van Gods aangezicht over de kortende dagen. ds. Ad Alblas

VIEREN Op 12 oktober gaat ds. Arie Kooijman van het Diaconessenhuis voor. Hij zal stilstaan bij Prediker 7 met als thema: Prediker als medicijn: de relativering van alles en iedereen. Op 19 oktober is ds. Iris van der Heul onze voorganger. Zij deed belijdenis in de LBG, is regelmatig onze gastvoorganger en inmiddels dominee van Oegstgeest . Ze leest Psalm 119: 1-16 en Marcus 12: 28-31. Het gaat over de pelgrimsweg als je levensweg met uiteindelijk onbekend doel. Op 26 oktober verzorgt uw wijkpredikant de liturgie en ons gemeentelid Matthijs de Jong de uitleg en verkondiging. Hij is deze weken ‘bekende Nederlander’ vanwege de presentatie van de Bijbel in Gewone Taal. Hij zal preken over Matteüs 5: 3 Op 2 november komen we in de sfeer van de ‘voleindingszondagen’, geïnspireerd door Gods nieuwe wereld die komen gaat, richten de Bijbelse teksten ons op wat er nu te doen staat. We lezen uit Matteüs 25. Deze zondag gaat het over het voorbeeld van de tien meisjes, bekend en verrassend. De Leidse Cantorij o.l.v. Hans Brons verleent haar medewerking. Op 9 november leren we hoe om te gaan met wat (materieel en immaterieel) aan ons is toevertrouwd. Het Bijbelse voorbeeld gaat over een man die zijn geld in bewaring geeft bij zijn dienaren; na lange tijd komt hij terug en vraagt wat ze er mee hebben gedaan. Dit sluit ook aan bij de aan mensen toevertrouwde nieuwe levens, die het teken van de Heilige Doop mogen ontvangen. Op deze zondagavond is de jaarlijkse vesper van het cluster. Medewerking verlenen voorgangers en koren van de drie samenwerkende geloofsgemeenschappen. Zie verder onder ‘Cluster Binnenstad’ (op pag.15) Op 16 november is ds. Jacob Meinders uit Hoorn onze voorganger. Ook hij heeft wortels in onze LBG, is jaarlijks onze gastvoorganger en werd onlangs in zijn nieuwe gemeente bevestigd. Op 23 november vieren we een dienst Schrift en Tafel. Het koningschap van Christus verbindt gestorvenen en levenden. We horen over het komen van de Mensenzoon die mensen en hun daden in twee groepen verdeelt. Zoals bij de profeten wil deze voorstelling van zaken bewerken dat je aan de goede kant staat. Op 30 november begint de Advent. De jeugd van onze gemeente bereid deze dienst voor. In het volgende kerkblad en in Op de Hoogte volgt meer info.

Leids Kerkblad | 13

Leidse Studenten Ekklesia Secretariaat: Rapenburg 100, 2311 GA Leiden, 071 - 5134558, [email protected], www.ekklesia.leidenuniv.nl, www.ekklesialeiden.nl, www.rapenburg100.nl Studentenpastor: ds. Rob van Waarde (PKN), 06 - 41935997, [email protected] Participantenpastores: ds. Christiane van den Berg-Seiffert (PKN), 071 - 5125137, [email protected] ds. Henk Schouten (PKN), 071 - 5218723, [email protected] drs. Jac van der Hoeven (RK), 071 - 5224801, [email protected] Academiepredikant: ds. Christiane Berkvens-Stevelinck (Rem.), 010 - 2298774, [email protected], www.moederoverste.nl Rekeningnummers: Voor lidmaatschap LSE en vrijwillige bijdragen: NL66 INGB 0004 8198 29 t.n.v. Vereniging LSE Voor diaconaat: NL42 INGB 0003 3133 66 t.n.v. Stichting Diac. Fonds LSE Vereniging LSE: Amos Kater, [email protected], Marga Bakker, vicevoorzitter, [email protected] Wim Schouten, [email protected], Diederik van Essel, [email protected]

HOOGLANDSE VIERINGEN Iedere zondag is er om 11.45 uur een oecumenische viering van de Leidse Studenten Ekklesia in de Hooglandse Kerk. Deze vieringen worden niet alleen door studenten bezocht, maar ook door anderen die aangesproken willen worden in een taal die niet dogmatisch is, maar ook niet vrijblijvend. De diensten zijn thuis te beluisteren via www.kerkomroep.nl De meditaties zijn na twee weken verkrijgbaar op de informatietafel. Vaak zijn ze ook te vinden op www.ekklesialeiden.nl onder ‘overwegingen’. Vanaf eind oktober zullen de diensten aan ‘Oude en nieuwe profeten’ gewijd zijn. Het vertrekpunt zal zijn het boek van de Joodse theoloog-filosoof rabbi Abraham Joshua Heschel (1907-1972). Hierin komt niet alleen het profetisch bewustzijn in zijn algemeenheid ter sprake maar ook in relatie tot een aantal concrete profeten. De bedoeling van de diensten is om telkens één profeet via Heschel en natuurlijk ook rechtstreeks aan het woord te laten en daarbij een overeenkomende hedendaagse profetische figuur te zoeken. De eerste dienst zal waarschijnlijk aan Hosea en de tweede aan Micha gewijd zijn.

Overleden Op 5 september is op 87-jarige leeftijd overleden Co van Vliet-van Noppen, vijf jaar na het overlijden van haar man Jaap. Zij was een onafhankelijk denkende vrouw, die in haar leven van kinds af aan stellingen innam, die ingingen tegen het milieu, ook het geloofsmilieu, waarin zij werd grootgebracht en tegen het

14 | Leids Kerkblad

werkklimaat in de gezondheidszorg. Maar zij was ook een kwetsbaar mens, die haar onzekerheden niet verborg en openstond voor de levensverhalen van de mensen die haar omringden. Dat maakte haar bij velen geliefd. De uitvaartdienst in de Hooglandse Kerk gaf daarvan ruimschoots blijk. Met haar oprechte liefde heeft zij veel voor haar man, haar vier kinderen en acht kleinkinderen betekend. Ook aan de LSE-gemeenschap heeft zij veel mogen bijdragen. Zij is begraven op begraafplaats Soestbergen in Utrecht bij haar man Jaap en haar overleden kleinzoon Kasper. Mogen zij rusten in vrede.

Afscheid van pianist Pieter van Dooren Pieter van Dooren heeft in september afscheid genomen als een van de beide vaste pianisten van de Schola Cantorum. Tijdens het studieweekend van de Schola in Elspeet hebben de Scholaleden hem stevig uitgezongen. Van de LSE-gemeenschap heeft Pieter afscheid genomen na de dienst van 21 september. Hij werd toegesproken door zijn medepianist Ronald Meester. Pieter heeft ons zeventien jaar begeleid tijdens de repetities en op de zondagen, in toerbeurt met Ronald. Wij zijn hem daarvoor zeer dankbaar. In het Leids Kerkblad van april 2014 is op pagina 2 nog een portret van hem te lezen.

LSE-startfeest zondag 21 september: Onderweg Op zondag 21 september is het nieuwe seizoen van de LSE gevierd met een feest

voor de Ekklesia in haar volle breedte. Het thema van het feest was ‘Onderweg’. We begonnen met een viering in de Hooglandse Kerk. Daar stonden we stil bij de wijze waarop wij in ons leven onderweg zijn en onderweg willen zijn. Onderweg naar wie we zijn als mens, onderweg als Ekklesia-gemeenschap, onderweg in onze wereld. Na de viering gingen we letterlijk met elkaar op weg naar het archeologisch Park Matilo in de wijk Roomburg. Daar hebben we samen geluncht in het nieuwe onderkomen van de Scouting St. Jozef. Na de lunch kwamen de thema’s onderweg zijn, het schetsen van visioenen en het bouwend, zingend en spelend verbeelden van onze wereld terug. De kinderen hebben een speurtocht gedaan en gebouwd met de scouts. Wij hebben theatersport gedaan met Bette Westera, gezongen met Wim de Ru en creatief geknipt en geplakt met Lidy van der Spek. En er was natuurlijk tijd voor gezelligheid en voor ontmoeting in de zon.

Nieuwe maandagavondserie: Geloofsverandering, het persoonlijke verhaal Voor de LSE-lezingen van dit najaar hebben we het thema ‘Geloofsverandering’ gekozen. In de ontwikkelingen van ons levensverhaal verandert vaak ook

Agenda De vieringen zijn altijd in de Hooglandse Kerk, Middelweg 2, Leiden Aanvang: 11.45 uur zondag 19 oktober ds. Henk Schouten (liturg) en Hans Nuiver over ‘gelijkheid’ zondag 26 oktober ds. Henk Schouten over Hosea

GELOOFS VERANDERING

zondag 2 november ds. Japke van Malde over Micha maandag 3 november, 20 uur Het persoonlijke verhaal van ds. Klaas Hendrikse, BonaventuraCollege, ingang Kernstraat

het persoonlijke verhaal van:

zondag 9 november ds. Jan Delhaas

Klaas Hendrikse 3 november 2014 Huub Oosterhuis 10 november 2014 Carel ter Linden 24 november 2014

maandag 10 november, 20 uur Het persoonlijke verhaal van Huub Oosterhuis, BonaventuraCollege, ingang Kernstraat

BonaventuraCollege, Burggravenlaan 2, Leiden ingang Kernstraat, vrij entree 19.45 uur 20.00 uur 20.30 uur 22.15 uur

zondag 16 november ds. Karin van den Broeke

koffie/thee persoonlijk verhaal interview door Ronald Meester einde

ons geloofsverhaal. Soms gaat dat geleidelijk, soms is daar een duidelijk veranderingsmoment in aan te wijzen. We hebben drie prominente theologen bereid gevonden ons te vertellen over hun persoonlijke verhaal. Klaas Hendrikse ontmoeten we op 3 november, Huub Oosterhuis op 10 november en Carel ter Linden op 24 november. Zij worden geïnterviewd door Ronald Meester. Plaats: de Aula van het BonaventuraCollege aan de Kernstraat, aanvang 20.00 uur, koffie/thee vanaf 19.45 uur. Zie: www.ekklesialeiden.nl

Jongere participantengroep In de zomer is het idee ontstaan om binnen de LSE een nieuwe groep op te richten voor jonge participanten tussen de 25 en 35 jaar. Daarvoor willen wij je graag uitnodigen. Gezelligheid en verdieping staan daarbij centraal. Het idee is dan ook om maandelijks bijeen te komen om samen te eten en een bepaald thema verder uit te diepen. Ook lijkt het ons leuk om af en toe een open activiteit te organiseren, zoals een ontbijt op zondagochtend voor de dienst, om andere mensen binnen de LSE te ontmoeten. De thema’s bepalen we in overleg. Een aantal ideeën dat de revue is gepasseerd zijn het bestuderen van een Bijbeltekst, iemand uitnodigen voor een discussieavond of juist iets meer creatiefs. We staan voor alles open, dus laat het vooral weten als je suggesties hebt. De eerste bijeenkomst is geweest op 6 oktober op Rapenburg 100. We begonnen met een maaltijd. Maar je kunt je

zondag 23 november ds. Rob van Waarde maandag 24 november, 20 uur Het persoonlijke verhaal van ds. Carel ter Linden, BonaventuraCollege, ingang Kernstraat zondag 30 november ds. Christiane van den Berg, doopdienst

voor de volgende bijeenkomsten nog opgeven bij Bjarke ([email protected]), Roosmarijn (roosmarijngoldbach@ hotmail.com) of Christiane

([email protected]). Christiane is als participantenpastor betrokken bij de groep, maar in principe zijn we zelfstandig.

Cluster Binnenstad Contactadres: dhr C. van Vliet - e-mail: [email protected]

Vesper Op D.V. zondag 9 november houden de drie binnenstadsgemeenten (de Leidse Binnenstadsgemeente, de Leidse Studenten Ekklesia en de Marewijkgemeente) weer hun gezamenlijke vesper. Deze vesper houden we alweer heel wat jaren. De predikanten en de voorzitters van de drie kerkenraden vergaderen ongeveer 4x per jaar om te kijken hoe ze elkaar kunnen helpen. En toen kwam het plan op tafel om niet alleen te vergaderen, maar ook eens per jaar een viering met elkaar te hebben. Dat is best wel bijzonder omdat de drie gemeentes qua geloofsleer behoorlijk verschillen. In een vesper willen we proberen met onze verschillende achtergronden een thema te doordenken zodat het verbindend werkt. Het thema is dit jaar ‘danken’. Danken willen wij vanuit drie invalshoeken belichten: vanuit God (ds. Christiane van den Berg-Seiffert), vanuit de medemens (ds. Ad Alblas) en vanuit onszelf (ondergetekende). Wie dankbaar in het leven durft te staan is een ander mens. Dankbaarheid vraagt om geloof. De Schriftlezing is uit 1 Thessalonicenzen 5:14-18. Net als de vorige jaren zullen de drie koren hun medewerking verlenen: De Leidse Cantorij o.l.v. Hans Brons, de Schola Cantorum o.l.v. Wim de Ru en MareVocale o.l.v. Henk Gijzen. Theo Visser is deze avond de organist. De vesper wordt gehouden in de Hooglandse Kerk en begint om 19.00 uur. Allen hartelijk welkom. ds. Ton Jacobs

Leids Kerkblad | 15

Hervormde Marewijkgemeente Predikant: ds. T. Jacobs, Edelkarper 28, 2318 NK Leiden, tel. 071 - 8870207, [email protected] Scriba: Jan en Tineke Domburg, Loevestein 42, 2352 KP Leiderdorp, tel. 071 - 5897816, e-mail: [email protected] Penningmeester: P. Jasperse, Postbus 62, 2300 AB Leiden, tel. 071 - 5610122, [email protected] Bankrekeningnr.: NL62 INGB 0001 7202 66 t.n.v. Hervormde Marewijkgemeente Lange Mare 48, 2312 GS Leiden, tel. 071 - 5121208 Wijkkerk: Marekerk, Lange Mare 48, 2312 GS Leiden, tel. 071 - 5121208 Beheerder kerk en wijkgebouw: P. Breedijk, tel. 06 - 57721473 Website: www.marekerk.nl

Winterseizoen

Trouwverbond

Jaren geleden sprak ik een Amerikaanse evangelist. Hij verbaasde zich er over dat het kerkenwerk in Nederland hoofdzakelijk tijdens het winterseizoen plaatsvindt. ‘Weet u wel hoeveel tijd er tussen mei en september ligt?’ Ik moet hem wel gelijk geven - tegelijkertijd moet ik erkennen dat wij (Nederlanders) ook erg gehecht zijn aan de adempauze van de ‘zomer’. En natuurlijk hoop ik van harte dat wij tijdens het zomerreces niet denken dat wij geen persoonlijke omgang met de Here hoeven te onderhouden.

Op vrijdag 19 september waren Egbert en Jacqueline Moolenaar 25 jaar getrouwd. Dit hebben zij ‘s avonds in de Marekerk gevierd met familie en vrienden. Tijdens deze gelegenheid nam muziek een belangrijke plaats in, hetgeen ook niemand zal verbazen, gezien hun liefde voor muziek.

De zomermaanden lenen zich prima om een goed boek te lezen. Op dit moment lees ik Tijd om mee te gaan van Wim Dekker, Bert de Leede en Arjan Markus over discipelschap vandaag. Dit boek is echt een aanrader. In iedere tijd staan christenen voor de uitdaging om te ontdekken wat discipelschap inhoudt. In onze geseculariseerde cultuur vraagt het tijd, concentratie en oefening, want je

Overlijden van ds. J.M.D. van den Berg Ds. J.M.D. van den Berg kwam in 1961 vanuit Rotterdam-Vreeswijk naar Leiden als opvolger van de overleden ds. Van der Wiel. Hij diende de Leidse gemeente tot augustus 1967 en vertrok toen naar IJmuiden-West. In Leiden was hij predikant van de toenmalige wijk Molenwijk. Later is deze wijk gefuseerd met de Koningskerkgemeente tot wat nu heet de Marewijkgemeente.

Ook langs deze weg willen wij hen van harte feliciteren met hun zilveren huwelijksjubileum. Wij wensen hen Gods zegen toe voor de toekomst en hopen dat ze nog jaren hun steentjes mogen bijdragen aan de (Mare)kerk.

In memoriam

kunt het spoor zomaar kwijtraken. Het is mijn gebed dat wij allen tijdens het winterwerk en op persoonlijk vlak bezig mogen zijn met discipelschap. Het leerling-zijn van Jezus Christus vraagt om toewijding die begint in de ‘binnenkamer’.

16 | Leids Kerkblad

de kerk door onder andere te breien voor christenen in Roemenië en voor de GZB. Op 10 september was de dankdienst voor haar leven in de aula van Rhijnhof. Wij hebben haar herdacht met de woorden van Jesaja 43:1-7. ‘Wees niet bevreesd, want Ik heb u verlost, Ik heb u bij uw naam geroepen, u bent van Mij.’ Wij wensen de familie Gods troost en nabijheid toe. ds. Ton Jacobs

Op woensdag 3 september is Maria Elisabeth Laman overleden. Zij is 89 jaar oud geworden. Ze ging steeds verder achteruit. Ze vond het heel erg dat ze de laatste jaren niet meer naar de Marekerk kon gaan. Gelukkig luisterde ze vanuit Haagwijk altijd naar onze diensten. Wij gedenken zr. Laman als een rustige vrouw die dicht bij de Here leefde. Ze droeg haar steentje bij aan het werk van

Ds. Van den Berg vertolkte destijds het confessionele geluid. Zijn wijze van preken deed velen destijds naar de Marekerk komen. Vele malen was de kerk volledig bezet, wat toen 900 zitplaatsen betrof. Helaas is hij later nooit meer in Leiden geweest. Wel ging hij nog wel eens voor in trouwdiensten van oud-catechisanten. Ds. Van den Berg is op 31 augustus overleden en op 5 september begraven in zijn eerste gemeente Giessen-Rijswijk. Wim Bleijie

Agenda Presentatie kistorgel op monumentendag 13 september Het gebeurt niet vaak meer dat in een kerk een nieuw orgel in gebruik wordt genomen. De Marewijkgemeente kreeg de kans om opdracht tot de bouw van een kistorgel te verlenen aan de firma Klop uit Garderen. Het orgel is aangeschaft uit een gedeelte van de nalatenschap van oud-koster en orgelliefhebber, de heer Nan van der Mark. Het nieuwe kistorgel heeft al een paar keer geklonken tijdens kerkelijke feestdagen, ter begeleiding van het kerkkoor MareVocale. De bedoeling is het kistorgel een bredere functie te geven, bijvoorbeeld bij de zaterdagmiddagconcerten. Ook kan het instrument verhuurd worden bij concerten, die regelmatig in de Marekerk plaatsvinden. Tijdens monumentendag is het instrument voor het eerst onder de aandacht gebracht van het concertpubliek met een feestelijk concert. Henk Gijzen speelde eerst een solowerk, de Sonate nr. 3 van de Leidse componist Philip Pool (17091795). Daarna volgden composities van Mozart (Allegro uit Sonate in D KV 245), Händel (Concerto op. 4 nr. 5 HWV 293) en Bach (Sinfonia BWV 169), waarbij het kistorgel klonk tezamen met 17 musici van het Brederode Consort.

hwb

Na een korte toespraak van ondergetekende werden vader Henk en zoon Niels Klop aan het publiek voorgesteld en gecomplimenteerd voor het prachtige instrument dat zij hadden gebouwd. Ten slotte trad MareVocale op, begeleid door het kistorgel en de instrumentalisten van het Brederode Consort, waarbij het motetto O Jesu Christ, meins Lebens Licht van Bach en Nichts soll uns scheiden von der Liebe Gottes (deel 1) van Buxtehude werden uitgevoerd. Egbert Moolenaar

Kinderdankdagdienst Woensdag 5 november wordt er weer een kinderdankdagdienst georganiseerd door de Marekerk, de Herengrachtkerk en de Opstandingskerk in Leiden. De

zondag 19 oktober ’s morgens - uitzendingsdienst Pieter Biemond als Agapè-medewerker te Leiden. zondag 2 november ’s morgens - doopdienst van Matthias en Karlijn woensdag 5 november 15.00 uur Marekerk - kinderdankdagdienst, samen met de Opstandingskerk- en de Herengrachtkerkgemeente 19.30 uur Marekerk - dankdagdienst zondag 9 november 19.00 uur Hooglandse Kerk - vesper (samen met de Leidse Binnenstadsgemeente en de Leidse Studenten Ekklesia) woensdag 12 november Ouderenmiddag in Rosenburch (viering Heilig Avondmaal) zondag 16 november ’s morgens - Jeugddienst ’s middags - themadienst ‘kerk-zijn in de stad’ zondag 23 november - laatste zondag van het kerkelijk jaar 10.00 uur - het gedenken van de overleden gemeenteleden 19.30 uur - Alphadienst

dienst begint om 15.00 uur in de Marekerk en ds. De Snoo zal in deze dienst voorgaan. Ook zal kinderkoor Marekidz een bijdrage leveren aan deze dienst. Het thema is “Genoeg te delen”. We vinden het fijn als de kinderen iets meenemen wat later uitgedeeld kan worden bij de Voedselbank. We denken dan aan iets wat kinderen zelf graag eten (bijvoorbeeld een pak koeken). Als ze dat dan meenemen en naar voren brengen komt het begrip “delen” wellicht nog dichterbij! Tijdens de dienst zal ook een collecte zijn voor de Voedselbank. We vinden het fijn als je komt! En natuurlijk zijn ook kinderen uit andere kerken, vriendjes, ouders, opa’s en oma’s en andere belangstellenden van harte welkom! Tineke Domburg-de Rooij

StudentLife zoek ik studenten op en ga met hen in gesprek over zingeving en geloof.

Agapè StudentLife In je studententijd komen veel vragen op je af. Wat wil ik voor werk gaan doen? Wat vind ik écht belangrijk? Ook zijn er veel studenten die zich afvragen of ze iets met het geloof willen. Kan God de belangrijkste plek in hun leven krijgen? Wat betekent het als je Jezus je Verlosser noemt? Zoveel vragen waar wij studenten over willen helpen nadenken, en stimuleren om verder te vragen dan de standaard antwoorden. Ik ben Pieter Biemond en zal komend jaar één dag in de week actief zijn als studentwerker onder studenten in Leiden. Met het team van Agapè

We stellen vragen over God, Jezus, en over wat het betekent om christen te zijn. Als we merken dat studenten interesse hebben, helpen we hen graag verder, met vooral vervolggesprekken, Bijbelstudies en open avonden. We helpen hen verder in het geloof, en moedigen hen aan om zelf het geloof op een manier uit te dragen die bij hen past. We hopen dat Gods Koninkrijk mag gaan leven bij veel studenten. We willen zo toeleven naar de belofte dat de aarde vol zal zijn van de kennis van de HEERE. Pieter Biemond

Leids Kerkblad | 17

Maranathawijk Kerkelijk werker: Vacant Consulent: dr. G.J. Venema (Vredeskerkgemeente, gegevens: zie aldaar) Scriba: Bas van Velzen, Coornhertstraat 7, tel. 5132551, e-mail [email protected] Bankrekening (IBAN): NL43 INGB 0000 2407 76, t.n.v. Protestantse Maranathawijkgemeente Leiden Wijkkerk: Vredeskerk, Van Vollenhovenkade 24, 2313 GG Leiden Internet: www.vredeskerk-leiden.nl Kerkdienst op internet: www.kerkomroep.nl Wijkcentrum: ‘De Wijkplaats’, Topaaslaan 23, 2332 JC Leiden Beheerder: Jacintha Groen, tel. 5763372, e-mail [email protected] Auteur niet ondertekende artikelen: Mario Boelen

BERICHTEN VANUIT DE KERKENRAAD

Meer informatie hierover vindt u op de wijkpagina van de Vredeskerk.

Beleidsplan

Nieuwe baan voor Mario Boelen

Op 17 september heeft de kerkenraad van de Maranathawijkgemeente na een gemeenteberaad het beleidsplan 20142018 in concept vastgesteld. In concept, omdat het beleidsplan nog zal worden besproken in de Algemene Kerkenraad. Wij danken de gemeenteleden die het beraad hebben bijgewoond voor hun belangstelling en steun.

Mario Boelen heeft met ingang van 1 oktober een baan gevonden als kerkelijk werker in Hoofddorp. Het gaat om een tijdelijke aanstelling voor een jaar voor 0,50 fte, met zicht op een vaste aanstelling. Wij feliciteren Mario en zijn gezin ook vanaf deze plaats met dit goede nieuws. Namens de kerkenraad, Bas van Velzen

Invulling vacature kerkelijk werker Behalve een (concept)beleidsplan heeft de kerkenraad op 17 september in samenspraak met de vacaturecommissie ook een (concept)profielschets vastgesteld voor de invulling van de vacature van kerkelijk werker. Inmiddels is ook een (concept)taakomschrijving geformuleerd. Op het moment van schrijven vindt over deze stukken constructief overleg plaats met de Algemene Kerkenraad en het College van Kerkrentmeesters. De kerkenraad en de vacaturecommissie hopen snel verder te kunnen gaan met de invulling van de vacature. Vanzelfsprekend houden wij u op de hoogte van nieuwe ontwikkelingen.

Samenstelling kerkenraad Dit najaar loopt de ambtstermijn van Mirjam van Griethuijsen, Koos Groen, Jacintha Groen Stewart en Thijs van Varick af. Koos, Jacintha en Thijs gaan door als ambtsdrager, waar wij erg blij mee zijn. Mirjam van Griethuijsen legt haar ambt neer. Wel blijft zij actief in het bezoekwerk en bij het regelen van de bloemengroet. Ook daar zijn wij blij mee. De kerkenraad is of gaat in gesprek met enkele gemeenteleden om te bekijken of zij de kerkenraad kunnen en willen versterken, of een andere bijdrage kunnen leveren aan het werk van de gemeente. In de dienst van 16 november hopen de ambtsdragers te worden (her) bevestigd of het ambt neer te leggen.

18 | Leids Kerkblad

Giften periode 22 augustus tot en met 29 september Bloemengroet: mw. H. (via Anna Bakker), € 15,00; Gift wijkwerk: mw. H. (via Anna Bakker) € 50,00; dhr. A.R.M. de Wit (29-9) € 25,00. Met vriendelijke groet, Pieter Kop penningmeester

Robijnhof Het Heilig Avondmaal van 17 september in Robijnhof was een ontroerende dienst. We hebben gebeden voor ouders en schoonouders die hun kinderen hebben moeten begraven als gevolg van een ongeneselijke ziekte.

een verslag van de reis die vier gemeenteleden van de Maranathawijkgemeente naar ons zusterdorp Istihaza in Roemenië gemaakt hebben. De dienst in november zal plaatsvinden op 12 november, dus niet op de derde maar tweede woensdag van de maand. Ook de aanvangstijd is gewijzigd: we komen om 14.30 uur bij elkaar. De wijzigingen hebben alle te maken met activiteiten van Schouwenhove, waarbij de grote zaal gebruikt moet worden. Pastor Henk van Breukelen zal in deze dienst voorgaan. Na de dienst is er gelegenheid met elkaar na te praten onder het genot van een kopje koffie of thee. Iedereen uit Schouwenhove is uiteraard welkom, maar ook mensen uit de wijk ontmoeten we graag. Elly Venekamp-van Hal coördinator kerkdiensten Schouwenhove

Inloopmiddagen op donderdag We wijzen u graag op de data en tijden van de laatste inloopmiddagen van het jaar 2014. Op de derde donderdagmiddagen van de maand staan vanaf 14.30

De overdenking van ds. Schouten ging over Abraham, Sara en hun dienares met buitenechtelijk kind. Er werd uitgelegd dat de een reageerde in relatie tot haar cultuur en daardoor de ander in verwarring en boosheid achterliet. Heel interessant. De opbrengst van de collecte was die middag € 46,50. De volgende Heilig Avondmaalsviering zal zijn op woensdag 14 januari 2015 in de Vijverzaal. Met vriendelijke groet, Lia van der Laan

Protestantse kerkdiensten in Schouwenhove U ontvangt dit kerkblad als de dienst van oktober al gevierd is. Na afloop van deze dienst hebben we mogen luisteren naar

uur koffie en thee voor u klaar in De Wijkplaats. De data zijn 16 oktober, 20 november en 18 december. De bijeenkomsten zijn informeel zonder een vast programma, maar altijd heel gezellig. U bent van harte welkom. Namens de kerkenraad, Elly Venekamp-van Hal

Pastorale vragen Met pastorale of andere vragen die u normaal gesproken aan de kerkelijk werker zou voorleggen, kunt u terecht bij de kerkenraad. Wij bekijken dan in overleg met u wat te doen. Eerste aanspreekpunt in oktober 2014 is José van het Veld-van Breda, 06 5187 5994. Eerste aanspreekpunt in november 2014 is Bas van Velzen, tel. 071 - 5132551

Zorgzame kerk In het kerkblad van juli dit jaar stond een bericht over het project de Zorgzame kerk van Kerk in Actie. De eerste pilot van dat project gaat namelijk starten in de Maranathawijkgemeente. Het project in de wijk moet nog goed op stoom

ten al naadloos aan op de ideeën van de Zorgzame Kerk. We zijn er dan ook trots op dat boven het artikel de foto’s prijken van het fietsenspreekuur in ‘De Wijkplaats’ onder de bezielende leiding van Simon en Thijs. De foto’s bij dit artikel komen uit het NRC en zijn gemaakt door Olivier Middendorp. Koos Groen

Istihaza komen. Maar omdat de gemeente tijdelijk zonder kerkelijk werker zit en ook omdat enkele vrijwilligers door omstandigheden zich niet volledig kunnen inzetten is de start enkele maanden uitgesteld. Toch verscheen in de NRC van zaterdag 27 september een artikel, getiteld de ‘Comeback van de kerk’. Onderwerp van het artikel zijn de initiatieven waarbij de christelijke kerken uit hun wat in zichzelf gekeerde en marginale positie naar buiten treden. In de samenleving, en heel concreet in de wijken, gaan zij zich weer manifesteren als een knooppunt en een ontmoetingsplek: voor mensen in materiële nood, voor eenzamen, maar ook voor mensen met levensvragen, zoals we die allemaal kennen.

Na ruim 4600 km rijden kwamen wij, Bea, Willy, Henk en Sam, op zaterdag 27 september weer terug van onze reis naar Istihaza in Roemenië. Het was fijn daar weer te zijn en daadwerkelijk te zien hoe het er nu is. De bestaande contacten zijn weer aangehaald en er zijn weer nieuwe contacten gemaakt. Er is kennis gemaakt met de nieuwe, vrouwelijke, dominee. De kennismaking was goed. Zelfs zo goed dat zij ons

Het is niet toevallig dat de Maranathawijk in aanmerking kwam voor deze pilot. De huidige activiteiten in de wijk, gedragen door allerlei vrijwilligers, slui-

woensdag 29 oktober en begint om 20.00 uur. Veel is er al gerealiseerd, maar er moet toch nog veel gedaan worden. Dit zullen wij ook vertellen in ons verslag en op de gemeenteavond. Daarom vragen wij uw hulp via de op 19 oktober te houden extra collecte, of als u wilt via bankrekeningnr. NL68 INGB 0000 0635 92 t.n.v. Istihazacommissie. Alvast hartelijk dank voor uw gift. Istihazacommissie

In memoriam mevrouw S.A. Middelkoop Op 3 september is overleden mevrouw Sara Apolonia Middelkoop-Ramak, op de leeftijd van 89 jaar. Mevrouw Middelkoop woonde voorheen in Leiden Zuidwest, waar ze ook kerkelijk betrokken was. De laatste jaren van haar leven verbleef ze in zorgcentrum Robijnhof. We hebben afscheid genomen in een dienst op begraafplaats Rhijnhof, waar we luisterden naar de vraag uit het boek Prediker: als er voor alles een tijd is voor vreugde en verdriet, voor oorlog en vrede, voor leven en sterven - waar doe je het dan eigenlijk voor? Sary Middelkoop heeft alle tijden gekend die een mensenleven kan bieden; tegelijk is ze blijven geloven dat de hemelse Vader onze tijden in zijn hand bewaart. Haar gedachtenis zij tot zegen van haar kinderen en kleinkinderen. René Venema

Start van het Seizoen

uitnodigde voor haar huwelijk op 18 oktober. Helaas kunnen wij uit praktische overwegingen aan die uitnodiging geen gehoor geven. Er zijn weer voedselpakketten uitgedeeld en er is een gezin blij gemaakt met een tweedehands scootmobiel voor hun gehandicapte zoon. Een verslag over onze reis kunt u binnenkort tegemoet zien. We vinden het fijn om tijdens de komende gemeenteavond ons verhaal te vertellen met een fotopresentatie. De gemeenteavond is op

Inmiddels is het seizoen weer gestart. Dit hebben we met elkaar gedaan op de startzondag. Het was een bijzondere dienst waarin niets was zoals normaal, maar we hebben elkaar weer een beetje beter leren kennen. De vrijwilligers zijn ook, letterlijk, in het zonnetje gezet door de kerkenraden. Dit was een gezellige en fijne middag. Een verslag kunt u lezen op de pagina van de Vredeskerk. Vanaf deze plek wil ik iedereen die aan deze evenementen hebben meegewerkt heel hartelijk bedanken. Voor informatie rondom de diensten verwijs ik u naar de pagina van de Vredeskerk. José van het Veld

Leids Kerkblad | 19

Vredeskerk Predikant: dr. G.J. Venema, Voltastraat 22, 2316 DN Leiden, tel. 071 - 5137919, [email protected] Scriba: mw. R. Smit, p/a Vredeskerk, Van Vollenhovenkade 24, 2313 GG Leiden, [email protected] Penningmeester: Th. Weizenbach, Van Vollenhovenkade 5, 2313 GG Leiden, tel. 071 - 5149092 Bankrekeningnr.: NL32INGB0008285572 t.n.v. Protestantse wijkgemeente Vredeskerk Wijkkerk: Vredeskerk, Van Vollenhovenkade 24, 2313 GG Leiden, tel. 071 - 5142317 Koster/beheerder: H. Holswilder, [email protected] Website: www.vredeskerk-leiden.nl

Afscheid Wanneer Abraham in het land der beloften gaat wonen, vestigt hij zich ‘bij de eiken van Mamre, bij Hebron’ (Genesis 13:18). Het zal niet toevallig zijn dat het graf dat Abraham koopt voor zijn vrouw Sara op precies dezelfde plek is gelegen. Hij legt zijn geliefde vrouw neer in ‘de grot van het veld Machpela, tegenover Mamre, dat is Hebron’ (Genesis 23:19). Waar zij samen zijn begonnen, daar eindigt het ook. Het verhaal over de begrafenis van Sara is in het boek Genesis dan ook tegelijk het eind van de vertelling over Abraham.

zijn zoon Isaak zal huwen, en wel met een vrouw uit zijn land van herkomst (Genesis 24). Zo ging dat in die dagen. Wij herkennen in deze gang van zaken dat het leven niet stopt, maar doorgaat: de volgende generaties gaan verder waar hun ouders en grootouders zijn gebleven. Het moment en de plek zijn echter wel door Abraham gemarkeerd: het eerste stukje grond in eigendom is het graf van zijn vrouw. Zonder haar te gedenken zal ‘het land der beloften’ nooit werkelijkheid kunnen worden. René Venema

Impressie vrijwilligersmiddag

De plek om je geliefde te herinneren. De kracht van de herinnering, de sterke emoties die je voelt, zitten natuurlijk niet vast aan de grond, of aan de bomen. Het gaat niet om de plek op zichzelf. De plaats doet echter wel wat, het maakt de herinnering levend aan wat je samen hebt meegemaakt. Abraham zal het voor zich hebben gezien: hoe ze samen mooie momenten hebben beleefd en zich hebben verheugd over de toekomst. Maar ook hoe ze samen hun verdriet hebben gedeeld, over dingen die niet goed zijn gegaan, of verlangens die niet vervuld werden.

Het verhaal eindigt hier niet definitief. Er volgt toch nog iets: Abraham stuurt een knecht er op uit omdat hij wil dat

20 | Leids Kerkblad

Zaterdag 13 september werden alle vrijwilligers die actief zijn binnen de Vredeskerk- en Maranathawijkgemeente door de beide wijkkerkenraden in het zonnetje gezet. Dit kan zowel letterlijk als figuurlijk worden opgevat, want het was die dag in elk geval prachtig zonnig weer. Om 15.00 uur werd iedereen verwelkomd bij de fontein in het Plantsoen met een kopje thee of koffie en iets lekkers. De voorzitter van de kerkenraad, Evert Wolters, hield een kleine inleiding waarin iedereen werd bedankt voor zijn of haar inzet en waarbij hij benadrukte dat het belangrijk is dat wij zichtbaar zijn en blijven in de

wijk. Daarom werd een aantal van ons ook gevraagd om enige bloembollen te planten in en rond het Plantsoen, die dan in het voorjaar een zichtbaar kleurig geheel en aandenken aan deze middag zullen opleveren. Na het welkom werden de aanwezigen opgesplitst in twee groepen, je mocht kiezen voor een boottocht over de singels, of een wandeling door een deel van de binnenstad waarbij er in groepjes een aantal vragen beantwoord moest worden. Het was een leuke en leerzame ontdekkingsreis door pittoreske steegjes, langs hofjes, mooie gevels, knusse winkeltjes en muren met gedichten. Als laatste opdracht moest bij een aantal foto’s de exacte locatie/straatnaam worden ingevuld, maar dat viel achteraf toch niet mee. Behalve voor degenen die de puzzeltocht in een andere volgorde maakten, zij hadden deze laatste opdracht van te voren al gezien. Rond 17.00 uur was iedereen weer terug in het Plantsoen en gingen we naar de Vredeskerk voor een heerlijk buffet dat in de gezellig aangeklede foyer werd opgediend onder het genot van een drankje. Ook werden de winnaars van de puzzeltocht en de juiste antwoorden bekend gemaakt. We kunnen terugkijken op een geslaagde middag en iedereen die betrokken was bij de voorberei-

ding van deze middag namens alle vrijwilligers: ‘Heel hartelijk bedankt!’

bereid zijn hun tijd, energie en inspiratie te delen met de gemeente.

Mobiele theebrigade

Aan die dankbaarheid zullen we in de dienst van 16 november uiting geven, met betrekking tot de mensen die als ambtsdrager gaan en die komen. Hun namen staan op het moment van schrijven nog niet vast; in het volgende nummer van het kerkblad zullen die te lezen zijn.

Onlangs ging een nieuw project van diaconale en pastorale aard van start: de mobiele theebrigade. De diakenen van de Vredeskerk- en Maranathawijkgemeente hebben gemerkt dat oudere gemeenteleden die minder mobiel zijn niet alleen de regelmatige gang naar de kerk missen, maar ook minder (kerkelijk) bezoek thuis krijgen. Mensen uitnodigen, spullen regelen, vervoer, het kan allemaal net te veel worden. Daarom is in overleg met het pastoraal beraad de mobiele theebrigade opgericht. Wie graag eens een paar mensen uit de kerk thuis op bezoek krijgt, wordt geholpen door diakenen. Zij zetten koffie, thee en zorgen voor iets lekkers erbij, en ruimen na afloop alles weer op. De contacten tussen geïnteresseerden worden door de diaconie gelegd, in samenwerking met het pastoraal beraad. Zo hebben mensen een gezellige en goede ochtend of middag, en ervaren concreet dat zij bij de gemeente van Christus horen. De start van dit nieuwe project is veelbelovend! Hebt u interesse of wilt u meer weten? Dan kunt u contact opnemen met de heer Henk Vis, tel. 06 20 85 49 28.

Komende en gaande ambtsdragers Op zondag 16 november zal een aantal ambtsdragers een punt zetten achter een lange periode van kerkelijk werk als ouderling of diaken. Tevens zal een aantal mensen beginnen aan een tweede termijn. Ook hopen we enkele gemeenteleden te bevestigen in het ambt en welkom te heten in hun nieuwe functie. Het is in deze tijd niet eenvoudig om je voor langere tijd te binden aan het ambt. Sterker: het ambt zelf is niet meer zo vanzelfsprekend als vroeger. Wat doe je eigenlijk als diaken in deze tijd? Wat wordt tegenwoordig van een ouderling verwacht? Over deze vragen voeren we gesprekken als iemand wordt benaderd met de vraag ‘uit het midden van de gemeente naar voren te komen’. De kerkenraad probeert ook ‘maatwerk’ te leveren: per persoon bekijken we hoe het ambt kan worden ingevuld, waar iemands talenten liggen, wat er nodig is. De een wil bijvoorbeeld wel vergaderen, maar niet in de eredienst voorgaan in de gebeden; bij de ander ligt het omgekeerd. We zijn dankbaar dat er altijd weer mensen gevonden worden die

Gemeenteavond Op woensdag 29 oktober is er een gemeenteavond voor de Maranathawijken Vredeskerkgemeente samen. De delegatie die vanuit de Maranathawijk onlangs op bezoek is geweest in Istihaza (Roemenië) zal verslag doen van de reis. Meer hierover kunt u lezen op de pagi-

na’s van de Maranathawijkgemeente in dit nummer. De gemeenteavond wordt gehouden in de Vredeskerk en begint om 20.00 uur.

Financiële actie Als bijlage bij dit nummer van het Leids Kerkblad ontvangen de leden van de Vredeskerkgemeente een brief namens de kerkrentmeesters. Hierin wordt u gevraagd de jaarlijkse bijdrage voor de wijkgemeente over te maken. Tevens wordt uitgelegd waarvoor het geld zal worden gebruikt, en hoe belangrijk het is om voldoende giften te ontvangen. Uw financiële steun is in deze tijd nodig om het vele werk dat wordt verzet mogelijk te blijven maken. We verzoeken u daarom vriendelijk de brief aandachtig te lezen.

Rondom de eredienst Tot en met begin november lezen we in de eredienst uit het boek Genesis. Ook de gastvoorgangers hebben zich bereid verklaard dit leesrooster te volgen. Het is fijn dat we op die manier de draad vasthouden en in het spoor van Abraham blijven gaan, tot aan het eind. 19 oktober, ds. Marjan Driesssen - Genesis 18:1-15: Drie mannen aan tafel bij Abraham en Sara 26 oktober, ds. Jos Wolthaus - Genesis 18:16-33: Abraham bidt voor Sodom 2 november, ds. René Venema - Genesis 23: De begrafenis van Sara In de dienst van zondag 2 november Allerzielen - gedenken we de overledenen. Van de mensen die in het voorbije jaar zijn gestorven noemen we de namen en we ontsteken voor hen het licht van Christus aan de paaskaars. Daarna is ieder in de gelegenheid een kaarsje te ontsteken voor geliefden en bekenden die men wil gedenken. Aan de dienst zal worden meegewerkt door een gelegenheidskoor o.l.v. Peter-Bram ’t Hoen. Daarna volgen de drie zondagen van de Voleinding, het einde van het kerkelijk jaar. We lezen dan delen uit de zogeheten ‘Rede over de laatste dingen’, uit het Evangelie naar Matteüs. De eerste passage - de gelijkenis van de talenten uit Matteüs 25 - past mooi bij het bijzondere karakter van de dienst. Die valt namelijk in het diaconaal weekend. Voorganger is dan de coördinator van het Diaconaal Centrum De Bakkerij. 9 november, Ton Snepvangers - Matteüs 25:14-30: diaconaal weekend 16 november, ds. René Venema - Matteüs 25: 31-46: komende en gaande ambtsdragers 23 november, ds. René Venema - Matteüs 24:14-35: dienst van Schrift en Tafel Met een hartelijke groet en tot ziens in en rondom de eredienst, dominee René Venema Voor actuele informatie: www.vredeskerk-leiden.nl

Leids Kerkblad | 21

Protestantse wijkgemeente Leiden Zuidwest Predikant: Vacature Ouderenwerker: Casper van Dongen, [email protected], tel. 06 – 39771287 Scriba: H. van der Vlist, Tommy Dorseykade 1, 2324 LB Leiden, tel. 071 – 5790677 Penningmeester: mw. E.T. van der Vlist-Zandstra, Tommy Dorseykade 1, 2324 LB Leiden, tel. 071 – 5790677 Bankrekeningnr.: NL51 INGB 0000 5349 30 t.n.v. penningmeester Protestantse wijkgemeente Leiden Zuidwest Wijkkerk: Antoniuskerk, Boshuizerlaan 11, 2321 TS Leiden (vieringen: zondag 09.15 uur) Wijkcentrum: ‘De Verdieping’, Stevensbloem 269, 2331 JD Leiden, tel. 071 – 8882393 Website: http://leidenzuidwest.protestantsekerk.net

In memoriam: ds. Hans van Hunnik In een periode dat wij zonder vaste predikant zitten en op zoek zijn naar een nieuwe herder bereikte ons het bericht van het overlijden van een vroegere predikant ds. Hans van Hunnik op 6 augustus.

ds. H. van Hunnik en familie Ds. Hans van Hunnik is in Veenendaal in 1943 geboren. Hij begon in 1973 als predikant in Bergentheim, daarna Aalten en in 1990 deed hij intrede in de voormalige Bevrijdingskerk. In onze Samen-op-weg-gemeente van hervormden en gereformeerden had hij een goede samenwerking met ds. Rietveld. Het gezin Van Hunnik woonde aan de Lammenschansweg. Hans is 40 jaar getrouwd met Henrieke. Deze verbintenis is gezegend met drie dochters, een zoon en zeven kleinkinderen. In hun Leidse tijd maakten de kinderen deel uit van de ‘Free Talent Singers’, het jongerenkoor en de muziekgroep van de Bevrijdingskerk, die waren opgericht om andere jongeren voor de kerk enthousiast te maken. In 1996 is het gezin naar Terborg vertrokken omdat Hans daar een beroep had aangenomen en hij is ten slotte in 2007 met emeritaat gegaan. Wij als gemeenteleden hebben Hans voor het laatst ontmoet in 2008 tijdens de afscheidsdienst van ds. Schelhaas in de Antoniuskerk.

22 | Leids Kerkblad

Na een lange ziekteperiode is ds. Hans van Hunnik op 6 augustus in Millingen aan de Rijn overleden. De afscheidsdienst werd op 11 augustus gehouden in de St. Maartenskerk in Elst. Gelezen werd uit Psalm 42, ‘Hijgend hert’ als heimwee-psalm, heimwee naar vroeger, toen alles zo mooi was, en het geloof eenvoudig. De voorganger citeerde enkele woorden van Hans als echtgenoot, vader, opa en predikant, gericht aan hen die hij achterlaat: ‘Dank jullie wel voor jullie liefde en aanhankelijkheid, voor alle zin die jullie in mijn leven brachten. Geloven dat alles niet voor niets is geweest, het maakt wel degelijk uit wie of wat je bent, of geweest bent, in liefde, in vriendschap. Het leven krijgt pas zin door het te delen met anderen. Hoe heb ik dat mogen beleven met jou, met ons gezin, met onze kinderen, kleinkinderen, met de kerkelijke gemeente die ik diende. Vanaf nu gaan jullie zonder mij, maar ik blijf in de geest bij jullie’, aldus enkele woorden van ds. Hans van Hunnik uitgesproken tijdens de afscheidsdienst. Op de rouwkaart staat onder het kruis de volgende tekst: ‘Liefdevol zijn de voeten van hen die de vrede verkondigen.’ De begrafenis heeft in besloten kring plaatsgevonden op de begraafplaats in Veenendaal. Moses Workala

Bijbel in Gewone Taal Op 1 oktober verscheen een nieuwe Bijbelvertaling, de Bijbel in Gewone Taal (BGT). Sommigen denken misschien: ‘Al wéér: zó kort na 2004, toen de Nieuwe Bijbel Vertaling (NBV) verscheen?’ Vooropgesteld: iédere Bijbelvertaling is een verzwakking van de oorspronkelijke grondtalen: ‘vertalen is schaden’, welk doel je er ook mee beoogt. Maar wat ik van de BGT heb gezien, stemt mij vrolijk. Het doel is: ‘een vertaling in gewone taal, die we allemaal dagelijks gebrui-

ken. Zo kan iedereen ervaren wat de Bijbel mensen van nu te zeggen heeft’. Het is een complete zéér toegankelijke Bijbel geworden, met gewone woorden, kortere zinnen en taal van vandaag, zonder dat de inhoud versimpeld is. De stukjes vertaling die ik zag, vind ik geslaagd. De NBV 2004 wilde nog een kerkbijbel zijn in de lijn van de oude Statenvertaling en de NBG-vertaling 1951 met traditionele ‘vormkenmerken’, alleen moderner. Ze is daardoor, vind ik, eigenlijk geen vlees en geen vis geworden. Maar de kersverse BGT heeft het lef heel direct de ‘doeltaal’ (het Nederlands) te gebruiken. Zelfs moeilijke teksten zijn helder. Ik zag nog maar enkele teksten, maar ik ga ‘m zeker aanschaffen en – denk ik- ook wel eens in de kerk gebruiken. Zet deze ‘Bijbel in Gewone Taal’ maar op uw wensenlijstje, of geef ‘m aan mensen (kinderen?) die verder van de kerk af zijn komen staan.

Oktober: de najaarsfeesten Na Rosj Hasjana (Joods Nieuwjaar) op 25 september werd het op 4 oktober Jom Kipoer (Grote Verzoendag), vanaf 9 oktober Soekot (Loofhuttenfeest) en dan op 17 oktober Simchat Tora (Vreugde der Wet). Ook Jezus vierde deze Joodse ‘najaarsfeesten’ (in ieder geval Loofhuttenfeest, Johannes 7:10 e.v.) die Joods net zo essentieel zijn als de ‘voorjaarsfeesten’ Pesach (Pasen) en Sjewoeot (Pinksteren). De voorjaarsfeesten hebben wij - in Christus en de Geest - overgenomen; de najaarsfeesten hebben de christenen laten schieten. Helaas. Ik denk er ieder jaar aan en zou het mooi vinden als ooit eens zou uitkomen, dat Jezus niet op het oorspronkelijk heidense midwinterfeest 25 december zou zijn geboren (wat wij er van gemaakt hebben), maar op Grote Verzoendag of op Vreugde der Wet. Wat winkeliers - en de Kerstman - er ook van denken.

Agenda Wat mis ik je! Een ouder gemeentelid, weduwe, las me op huisbezoek onderstaand gedicht voor. Ze had het uit een krant geknipt, de dichter onbekend. Ik mag en wil het aan u doorgeven, de herfst in, richting 23 november, de laatste zondag van het kerkelijk jaar:

Wat mis ik je! Wat een ‘vrede’ heb ik met jouw heengaan. Wat ben ik ‘blij’ met de rust die je nu hebt. Wat een troost put ik uit het feit dat gebeurd is wat je wilde, maar… Wat mis ik je! ‘Nooit wordt het meer zo leuk als het was’, dat zeiden we tegen elkaar als we spraken over het heengaan van één van ons beiden. Dat dit zo’n grote waarheid is, heb ik me nooit gerealiseerd, want… Wat mis ik je! Alles in mijn leven heeft een ander perspectief: nooit meer ergens over praten, nooit meer: ‘Wat vind jij daar nu van, mijn lief?’… Wat mis ik je! Maar ik ga verder omdat ik moet. Omdat zovelen om mij geven, mede door jou gevoed. Maar… Wat mis ik je!

Uw ds. Casper van Dongen, ouderenwerker.

Burendag 2014 Burendag is een jaarlijks terugkerend feest, dat je samen viert met je buren, in

7 oktober, 14.30 - 16.00 uur Ouderensoos, Antoniuskerk 15 oktober, 10.30 - 12.00 uur Bijbelkring, De Parelvissers 22 oktober, 10.30 - 12.00 uur Mantelzorg en rouwverwerking, Antoniuskerk 31 oktober, 18.00 - 21.00 uur Maaltijd + levensvragen, De Verdieping 4 november, 14.30 - 16.00 uur Ouderensoos, Antoniuskerk 5 november, 10.30 - 12.00 uur Bijbelkring, De Verdieping 5 november, vanaf 15.30 uur Bijbelkring, De Statenhof 10 november, vanaf 13.30 uur Dag van de Mantelzorg in het centrum van Leiden 19 november, 10.30 - 12.00 uur Bijbelkring, De Parelvissers 28 november, 18.00 – 21.00 uur Maaltijd + levensvragen, De Verdieping

de vierde week van september. De Antoniuskerk heeft als directe buren de woonlocatie Boshuizerlaan, voor mensen met een verstandelijke beperking. Een aantal leden van de wijkgemeente Leiden-Zuidwest heeft op zaterdag 27 september een bezoek gebracht aan de bewoners van deze locatie. Het pand telt vijftien permanente bewoners. Daarnaast is het mogelijk voor mensen met een verstandelijke beperking om daar de warme maaltijd te gebruiken. Tevens heeft het een logeerkamer. Wij als buren werden allerhartelijkst begroet door de persoonlijk begeleider Monique Bruning en de bewoners. Koffie en thee stonden klaar met een versnapering. Wij gingen tussen de bewoners zitten en al gauw was het een gezellige boel. Ondertussen waren er ook nog meer buren binnengekomen van de Antoniuskerk, leden van de katholieke parochie. Als buren moesten wij kamers bekijken van de bewoners waar ze trots op waren, en terecht. Alle bewoners hadden zowel een zit- als slaapkamer, die ze naar eigen inzicht hadden ingericht. Na de rondleiding werd een drankje geschonken en een hapje geserveerd. De sfeer was zo ontspannen en gezellig zowel tussen de bewoners als de verzorgenden. Wij hebben onze ‘kerkburen’ een beetje beter leren kennen en hebben een bijzondere en aangename middag gehad. Anne Wipkink

Versterk uw broeders, versterk uw zusters Zaterdag 20 en zondag 21 september is er weer een symbolische start gemaakt van het nieuwe kerkelijk seizoen 20142015. Vooraf hadden wij iedereen gevraagd een pasfoto mee te nemen, zodat wij die op een groot bord konden prikken. Al die foto’s worden met een draadje verbonden naar de straat waarin de mensen wonen, katholiek en protestant. Op die manier willen wij zichtbaar maken wie waar woont, misschien wel tot de conclusie komen dat er mensen bijna buren zijn zonder te weten dat de kerk elkaar bindt.

Hopelijk geven wij op die manier ook gestalte en gezicht aan het samen wonen in de wijk, een kleine vorm van samenleving waarin er door samenwerken veel meer gedaan kan worden dan de vele eenlingen nu doen. Bundel elkaars kracht en versterk zo uw zuster en uw broeder maar ook uzelf. Lever een pasfoto in en met veel kleine draadjes maken wij een sterke kabel. Hans van der Vlist

Leids Kerkblad | 23

Oecumenische geloofs­gemeenschap Merenwijk Pastores: mw. drs. M. Falke-De Hoogh (RK), pastoraal werker, p/a Watermolen 1, 2317 ST Leiden, tel. 06 53249187, [email protected] mw. ds. E.S. Smidt, p/a Watermolen 1, 2317 ST Leiden, tel. 071 - 5284909, [email protected] Scriba: mevr. J. Langeveld, Stadzicht 105, 2317 RV Leiden, [email protected] Wijkkerkenraad: voorzitter P.J. van den Broek, [email protected] Algemene Kerkelijke Merenwijkraad: voorzitter mw. Ingrid (I.J.A.M.) Weitenberg, p/a Watermolen 1, 2317 ST Leiden, tel. 071 - 5211963, [email protected], secretaris E.M. Korbee-van Hille, [email protected] Bankrekeningnr: ING 2581191 t.n.v. Algemene Kerkelijke Merenwijkraad Kerkelijk Centrum de Regenboog, Watermolen 1, 2317ST Leiden,tel. 071 - 5212858 Koster-beheerder: R. van Heijningen: [email protected] Website: www.deregenboogmerenwijk.nl

Bij de vieringen Zondag 5 oktober was het Regenboogzondag. Een nieuw seizoen ligt voor ons. De afgelopen jaren waren jaren vol veranderingen en beslissingen die genomen moesten worden. Dat viel ons soms zwaar. Veel dat eigen en vertrouwd was bleek te moeten veranderen. Toch zijn we wonderwel uit al deze veranderingen gekomen. Het lijkt wel of er een nieuw élan aan het ontstaan is nu we onder druk van de omstandigheden opnieuw over bestaan en voortgang van onze geloofsgemeenschap moeten nadenken. Dat betekent ook een nieuw besef van wat er echt mooi aan onze geloofsgemeenschap is en op welke gebieden best iets verbeterd kan worden. Net als bij een huis vraagt ook een kerk blijkbaar voortdurend om onderhoud, en niet alleen materieel. Ook dit jaar gaat dat onderhoud door: er moet een beleidsplan komen en daar zijn we al een heel eind mee op streek. Zoals bij alle veranderingen de afgelopen jaren, heeft de Regenboog geprobeerd zoveel mogelijk leden van de geloofsgemeenschap te betrekken bij de vraag: hoe gaan wij verder binnen de veranderende situatie van de protestantse en van de rooms-katholieke kerken in Leiden. Heel veel mensen hebben ook dit keer weer intensief, betrokken en opbouwend meegedacht. Het resultaat, een beleidsplan in eerste opzet, is besproken na de koffie. De lezingen van deze zondag zetten ons zoeken naar een goede weg naar de toekomst voor de Regenboog in een bijzonder licht. We lazen uit Matteüs 21 de gelijkenis van de pachters die de pacht voor de wijngaard niet af wensten te dragen (een bewerking van eenzelfde soort gelijkenis uit Jesaja 5). In deze gelijkenis(sen) is één ding heel duidelijk: de wijngaard waarin de pachters werken is niet hun eigendom. De eigenaar is God

24 | Leids Kerkblad

die deze vieringen voorbereidt, krijgt theologische en liturgische begeleiding en toerusting om volwaardige vieringen te garanderen. Ingrid Weitenberg, voorzitter AKM

Eerste vijg zelf. Kijkend naar de kerken zet dat aan het denken: hoe gaan wij om met wat God ons geschonken heeft aan geloof, vorm gegeven in rituelen, en aan mensen, bijeengebracht in instituten? Kunnen wij ermee omgaan als mensen die er zorg voor dragen en er de vruchten van plukken, of worden geloof en kerk behandeld als eigendom? Op zondag 2 november gedenken we hen, die ons dit jaar ontvallen zijn. In hen vieren we de gedachtenis aan al die mensen die deel uitmaakten van ons leven. Zij zijn niet vergeten, maar ze leven in ons hart, in onze gedachten en onze herinneringen. En zij leven – zo zijn wij overtuigd - in Gods hart. Wij steken in deze viering het licht van onze verbondenheid en liefde bij hen aan. ds. Inge Smidt

Vieringen In juni heeft de AKM het rooster van de zondagse vieringen voor 2015 vastgesteld. Er is geprobeerd een evenwichtige verdeling van vaste voorgangers, gastvoorgangers en leden van de geloofsgemeenschap te maken. De viering van de Maaltijd van de Heer, eenmaal per maand, is gekoppeld aan de eigen voorganger ds. Inge Smidt. Bij bijzondere vieringen, zoals bijvoorbeeld Allerheiligen / Allerzielen / Hervormingsdag (dit jaar op 2 november), kan daarvan afgeweken worden. Die vieringen hebben hun eigen liturgie en dynamiek. De vieringen door leden van de geloofsgemeenschap hebben een vaste plaats op het rooster gekregen. De werkgroep

De vijgenboom die we bij ons 40-jarig jubileum van de Protestantse Gemeente Leiden hebben gekregen, draagt vrucht.

Tijdens het tuinonderhoud op 28 augustus werd door de tuingroep de eerste vijg aan de vijgenboom ontdekt. Eigenlijk is er nog niet echt sprake van een vijgenboom, maar hij doet wel erg zijn best om bladeren van enig formaat voort te brengen. En, miraculeus, nu al een eerste vrucht. Edo Elstak

Eén uur per maand voor het milieu! Dat moet toch wel kunnen Elke eerste donderdag van de maand staat tegenover het KC ‘De Regenboog’ de welbekende papierbak en de auto voor gebruikt papier en metalen, schone kleding, boeken en bruikbaar meubilair en gereedschap. Steeds meer mensen weten hoe belangrijk hergebruik van deze materialen is en zij willen daarom graag aan de recycling meedoen. Van 09.00 tot 21.00 uur kan het materi-

Agenda Regenboog en Stiltecentrum:  open elke werkdag van 10.00 tot 12.00 uur Rozenkring: elke derde maandag van de maand van 20.15 tot 22.00 uur Morgengebed: elke woensdag van 09.30 tot 09.45 uur Inloop koffieochtend: elke woensdag van 10.00 tot 12.00 uur Repetitie Regenboogkoor: elke woensdag van 20.00 tot 22.00 uur Inzamelen oud papier, metaal en kleding: elke eerste donderdag van de maand van 09.00 tot 21.00 uur Meditatie: elke vrijdag van 09.15 tot 10.00 uur aal ingeleverd worden. Vrijwilligers van de Milieugroep van de Regenboog organiseren deze inzameling. Zij zorgen ervoor dat daarbij steeds minstens één persoon aanwezig is om aanwijzingen te geven en behulpzaam te zijn. Er zijn ‘vaste klanten’ die regelmatig langskomen. Zo kunnen leuke ontmoetingen met gezellige gesprekken ontstaan. Het meest plezierig is het dat op deze manier jaarlijks honderden euro’s bijeen gebracht worden, die aan goede doelen kunnen worden besteed. De medewerkers van de vrijwilligerswerkgroep worden zodanig ingeroosterd dat ze na één uur worden afgelost. Natuurlijk kunnen zij indien nodig hun ‘diensturen’ onderling ruilen. Het is van belang dat er voldoende mensen (m/v) zijn die met ons meedoen om dat rooster aan te kunnen houden. Daarom hierbij de oproep: kom meehelpen om deze actie in stand te houden. U krijgt er gratis een prettige werksfeer bij binnen de vrijwilligerswerkgroep! Probeer het eerst en als het goed bevalt, plaatsen wij u graag op ons rooster. Heeft u een buurman of -vrouw, een neef of nicht, een vriendin of vriend, die een aantrekkelijke en nuttige bezigheid zoekt, maak die dan attent op deze mogelijkheid. Diploma’s zijn niet vereist, wél hart voor ons milieu en dat van onze kinderen en kleinkinderen. Met uw hulp bewijzen we het milieu een goede dienst en kunnen we blijven zorgen voor een goede jaaropbrengst! Voor inlichtingen en aanmelden tel: 071 5213506, email: [email protected]. Namens de Milieugroep, Dick Talma

vrijdag 24 oktober, 18.00 uur - Regenboogdis dinsdag 4 november, 20.00 uur - Schilderijen nader bekeken maandag 10 november, 19.45 uur - Jong Volwassenen woensdag 12 november, 20.00 uur - Poëzieavond met ds. Ronald da Costa maandag 25 november, 20.00 uur - Jonge gezinnen vrijdag 28 november, 18.00 uur - Regenboogdis dinsdag 2 december, 20.00 uur - Schilderijen nader bekeken

vond het zo’n leuk idee dat ik besloot om er zelf ook eentje te plaatsen in de Merenwijk. Via Fonds 1818 kon ik een bieb met korting aanschaffen en na een leuk gesprek met Ingrid Weitenberg en de hulp van Ronald van Heijningen bij het plaatsen (waarvoor veel dank), kon de bieb in september van start.

Wat is een Minibieb? Er zijn geen vaste regels voor wat een Minibieb precies is. Een grote ruimte met tien boekenkasten in een buurthuis is net zo goed een Minibieb als een klein plankje bij iemand in de tuin. Het gaat erom dat de Minibieb boeken uitleent aan mensen in de buurt of bezoekers van die plaats. En of de ‘leners’ nu kunnen kiezen uit honderd of vijf boeken, dat maakt helemaal niet uit. Het gaat om het idee dat je met elkaar een plek beheert waar iedereen boeken kan lenen, ruilen of achterlaten. Met elkaar en voor elkaar dus. Minibieb werkt vanuit het idee dat je de samenleving met elkaar leuker kunt maken.

Ontstaan Steeds meer instellingen hebben last van de crisis of er wordt om andere redenen bezuinigd. Zo verdwijnen er steeds meer bibliotheken of moeten boekwinkels hun deuren sluiten. Tegelijkertijd zijn er steeds meer initiatieven van burgers voor elkaar. Samen een auto delen, planten ruilen, tegen een kleine vergoeding koken voor een ander en noem maar op. Minibieb sluit aan bij deze beweging. Wat is er mooier dan met elkaar in een buurt, bij een vereniging of bedrijf boeken te delen. Vaak staan ze in de kast nadat u ze gelezen hebt, maar met Minibieb kunt u er iemand anders blij mee maken. En wie weet komt u ook weer een mooie verrassing tegen in een andere Minibieb.

Minibieb

Wees vrij om een kijkje te nemen in de kast, neem er een boek uit en zet er eens één terug. Dat hoeft zeker niet meteen, kan ook de week erna. Daarnaast kunt u natuurlijk ook een briefje ophangen achter ’t raam als u op zoek bent naar een bepaald boek of met een andere boodschap.

Mijn naam is Caroline Grimbergen en ik heb een Minibieb geplaatst bij de voordeur van de kerk, om maar even met de deur in huis te vallen. Misschien heeft u ’m al zien staan: een blauwe kast op een paal met boeken er in. Ik woon al even in de Merenwijk en las ergens vorig jaar een inspirerend artikel over ‘Little Free Library’ in Canada, een Minibieb bij iemand in de voortuin. Ik

Ik woon vlakbij en zal de bieb regelmatig bezoeken en controleren. Bij onraad of problemen mag u altijd contact opnemen via de e-mail: caroline.grimbergen@ outlook.com of telefoon (06 4749487). Tot slot wens ik u veel plezier met de bieb. Ik hoop dat hij frequent gebruikt wordt! Hartelijke groet, Caroline Grimbergen

Leids Kerkblad | 25

Evangelisch-Lutherse Gemeente Kerkelijk werker: Barbara Heckel MA, Kortenaerstraat 21, 2014 RR Haarlem, tel. 023 - 5444525 Consulent: drs. S. van Kammen, Abraham Mensstraat 26, 2015 JR Haarlem Voorzitter kerkenraad: mw. G. Graner-Bijma, Westerdreef 145, 2161 GR Lisse, tel. 0252 - 414887, [email protected] Secretaris kerkenraad: mw. C.C. Pet-Vonk, Muiderkring 217, 2332 BP Leiden, tel. 071 - 5762782, [email protected] Bankrekeningnrs: NL14 INGB 0000 1039 46 en NL63 ABNA 0451 0243 03 t.n.v. ELG Leiden te Lisse Kerk en consistorie: Hooglandse Kerkgracht 26 en 28, 2312 HV Leiden, tel. 071 - 5140783, [email protected] Kosterij: mw. H.J. Schotsman, Middelweg 36, 2312 KL Leiden, tel. 071 - 5140783, [email protected] Website: www.luthersekerkleiden.nl

Wat is sterk? Het befaamde lied ‘de Steen’ met de veel herkende openingsregel ‘Ik heb een steen verlegd in een rivier op aarde’, geschreven door Bram Vermeulen en bekend geworden in een versie gezongen door Paul de Leeuw is een op muziek gezet gedicht dat de tand des tijds royaal heeft doorstaan. Terecht! Het is een lied dat duidelijk maakt dat ieder mens het verschil kan maken en dat het verschil niet groot hoeft te zijn om opgemerkt te worden wanneer er met liefde, tijd en aandacht naar gekeken en geluisterd is. Er zijn meer gedichten en meer liederen die zoiets overbrengen. Een ander gedicht (dat er eigenlijk op wacht om eens op muziek gezet te worden) is van veel oudere makelij. De steen is sterk, maar het ijzer breekt hem. Het ijzer is sterk, maar het vuur smelt het. Het vuur is sterk, maar het water blust het. Het water is sterk, maar de zon verdampt het. De zon is sterk, maar de wolk verduistert haar. De wolk is sterk, maar de wind drijft hem voort. De wind is sterk, maar de mens weerstaat hem. De mens is sterk, maar de dood velt hem. De dood is sterk, maar sterker dan de dood is de liefde. Wat u zojuist las en waarvoor u zichzelf de tijd heeft gegeven het tot u te nemen, is een al wat ouder gedicht. Het is van Jan Goeverneur, een dichter die bijna vergeten is. Maar de woorden die hij hiermee nagelaten heeft zijn het waard om meegenomen te worden. Mee je leven in.

26 | Leids Kerkblad

Wat in het ritme van dit gedicht onmiddellijk opvalt is, dat er steeds zich iets nieuws aandient dat zich opwerpt om opgemerkt te worden als zijnde ‘sterk’. Zelfs te sterk. En steeds is er weer een nieuw element dat dit het zwijgen oplegt, teniet doet, uitwist. In het gedicht passeren de elementen in de gedaanten van verschillende materie en in natuurlijke verschijnselen de revue. Zo wisselen de seizoenen en wordt wat vast was tot stof om daarna geheel te verdwijnen en plaats te maken. Uiteindelijk komt de rij aan bij degene die, volgens het begin van het Bijbelboek Genesis, in het licht en het midden van alles dat tot de schepping behoort geroepen is en alles een naam heeft mogen geven: de mens. Maar ook aan hem of haar is niet het laatste woord. Vertel ons wat! Degene die al even meegaat hoef je hier, voor zeker, niets te vertellen. Uitgedaagd als wij worden door het leven in verlies en loslaten, kunnen we er, als wij zouden willen, een hartig woordje over meepraten. De mens lijkt geboren om uiteindelijk te gaan. Vrolijker lijken we het niet te kunnen maken. De dichter heeft echter nog een ‘laatste instantie’ die hij per se niet over het hoofd gezien wil hebben. Het is hierom dat dit gedicht, net als dat over de verlegde steen in de rivier, pastorale kracht bezit. Niet de dood krijgt het laatste woord en is het sterkst. Het is de liefde die de steen op onze maag (het afscheid, het verdwijnen in de nacht) de pas afsnijdt. Dat dit een schrale troost zou zijn is een blijk van cynisme (of van gebroken liefde die een ongeheelde wond heeft nagelaten). Daarbij...niet alleen de dood, maar ook wat dood maakt, de haat, is ijzersterk. Zie al het tribale geweld, de terreur van

IS en de treur van de Slavische clash tussen de Oekraïne en de Russische separatisten. Moet dat het laatste woord krijgen? Godsdienst die doodt? De liefde die blijft is het die ons mogelijk maakt de steen te zien die er wel toe doet. De steen die verlegd is in de levensstroom, al is het maar een klein stukje. Die steen verleggen is één ding, deze steen opmerken is het noodzakelijke wat daarop volgt. Om te ‘zien’ is liefde, geduld, mededogen en aandacht nodig. En het verlangen dit te laten gebeuren. Sietse van Kammen

De barbecue Het was nog een erg grijze lucht toen de kerkgangers zo tegen tienen de kerk binnenkwamen. Na de koffie brak het wolkendek open en straalde het zonnetje.. Het vuurtje in de barbecues brandde

al en de lekkere geuren lokte iedereen naar buiten de tuin in. Het werd weer een gezellige en smakelijke start na de zomervakantie. Het buffet werd alle eer aan gedaan!

Kerkenraadsmiddag De kerkenraad heeft zaterdag 20 september gesproken over het beleid van de komende tijd. Het oude beleidsplan moest aangepast worden en daar is

Agenda een start mee gemaakt. Verder is er gekeken naar mogelijkheden en onmogelijkheden van onze gemeente. Zo kwamen onder anderen het 400-jarig bestaan van ons kerkgebouw en het Lutherjaar ter sprake. Wanneer alles een vaste vorm heeft gekregen, zal de kerkenraad dit met u delen.

Evangelisch-Luthers Dagboek 2014–2015 Binnenkort verschijnt het EvangelischLuthers Dagboek 2014-2015. Dit boek kan voor u een dagelijkse begeleider worden voor het komende kerkelijk jaar. Elke dag wordt een Bijbellezing aangereikt met een bijbehorende uitleg, gedicht, lied of gebed. U heeft met dit boek een waardevolle verzameling van teksten in handen. Traditiegetrouw vindt u in deze uitgave de liturgische gegevens van de zon- en feestdagen met de Bijbellezingen van het Luthers rooster en het gemeenschappelijke rooster, het zondagslied en de liturgische kleuren van de zondagen. Een boek dat zeer de moeite waard is! De prijs van het dagboek is vastgesteld op € 14,00 en is verkrijgbaar via de heer Graner.

Boekpresentatie Op zaterdag 29 november zal de presentatie plaatsvinden van het boek De Molenpage-Stichting, een HervormdLuthers hofje in Amsterdam sedert 1918, op De Lutherhof, om 15.00 uur in de Bestuurskamer (Staringplein 9, Amsterdam).

Barbara Heckel([email protected]), kerkelijk werker, is op dinsdag en verder wisselend op woensdag of vrijdag werkzaam in onze gemeente. Voor dringende zaken op andere dagen kunt u contact opnemen met de voorzitter of secretaris van de kerkenraad. Activiteiten van A tot Z Erediensten 19 oktober - geen dienst 26 oktober - ds. C. Groot-Korstanje 2 november - geen dienst 9 november - drs. T.S. Smit 16 november - geen dienst 23 november - mw. B. Heckel 30 november - geen dienst Kerkenraad 11 november om 20.00 uur in de consistorie Redactiecommissie contactpersoon Lenie de Jongh (0348 419778). Periode van het volgende Leids Kerkblad is van 28 november t/m 18 januari. Inleverdatum kopij: uiterlijk 12 november per mail bij [email protected]

Om een exemplaar van dit boek te verkrijgen kunt u tijdens de presentatie intekenen, het boek wordt u dan bij vertrek van de presentatie kosteloos overhandigd. Het boek kan later besteld worden bij de SLUB, Lutherse Burgwal 7, 2512 CB ‘s-Gravenhage; tel. 070 - 3648094 of e-mail [email protected].

Groot onderhoud orgel Na de restauratie van het orgel in 1965 dient er nu aan de de orgelkast, de windvoorziening, de windladen, de mechanieken, klaviatuur en het pijpwerk een groot onderhoud plaats te vinden om het orgel voor de komende jaren in

goede staat te houden. De werkzaamheden zullen worden uitgevoerd door Flentrop Orgelbouw. Peter van Dijk, lid van het College van Orgeladviseurs Nederland, is onze adviseur hierbij. De kosten van deze restauratie zijn aanmerkelijk hoger - € 18.000,00 - dan een paar jaar geleden was ingeschat bij het opstellen van een onderhoudsplan en de aanvraag voor de daarbij behorende subsidie. Er werd toen uitgegaan van € 30.000,00. Bij een vijftiental fondsen is om subsidie gevraagd en we zijn dan ook in afwachting van hun antwoord. Een bijdrage van uw kant voor deze restauratie is eveneens van harte welkom.

Dit boek, geschreven door de Lutherse kerkhistoricus drs. Th.A. Fafié (Haarlem), vormt een uniek document over de bijna 100-jarige geschiedenis van het meest onbekende Lutherse hofje in Amsterdam en verrast door de relatie met het ontstaan van het Museumplein en het Rijksmuseum in Amsterdam. De heer Fafié zal tijdens de presentatie een korte samenvatting geven van deze geschiedenis van een wel heel bijzonder hofje. Ontstaan in 1918 als gevolg van het testament van Mevrouw Hendrina Maria Molenpage, met als doelstelling het huisvesten van alleenstaande dames op leeftijd, bij voorkeur van EvangelischLutherse of Nederlands Hervormde huize. De besturen van De Lutherhof en van de Molenpage-Stichting werken nauw samen en nemen gemeenschappelijk beslissingen over het reilen en zeilen van De Lutherhof en De MolenpageStichting.

Leids Kerkblad | 27

Vereniging van Vrijzinnige Protestanten Pastoraal werker: mw. G. Kooijman-van Andel, Prinses Irenelaan 19, 2341 TP Oegstgeest, tel. 06 - 18392604, e-mail: [email protected] Voorzitter: G. Eegdeman, Laan van Arenstein 23, 2341 LS Oegstgeest, tel. 071 - 5153865 Secretaris: (waarnemend) G. Eegdeman, Laan van Arenstein 23, 2341 LS Oegstgeest, tel. 071 - 5153865, [email protected] Bankrekeningnr.: 175067 t.n.v. 2e penningmeester VVP Leiden-Oegstgeest Kerkdiensten: Gemeentecentrum, Lijtweg 9, 2341 HA Oegstgeest Website: www.vvpleidenoegstgeest.nl

Extra ledenvergadering Op 6 september kwamen 25 leden bij elkaar in het Dorpscentrum in Oegstgeest om met elkaar enkele belangrijke zaken te bepreken. Allereerst werd de pastoraal werker mw. G. Kooijman-van Andel aan de leden voorgesteld. Het was fijn te mogen constateren, dan mw. Kooijman al direct door de leden werd geaccepteerd als opvolger van ds. Marjan Driessen. Daarna is veel tijd besteed aan het beleid van de Vereniging voor de periode september 2014 - 1 januari 2017. Vrijwel iedereen deelde de mening van het bestuur, dat niet alles dat werd georganiseerd, in de komende periode behouden kan blijven. Ten slotte kwam ook het VVP-Steunfonds aan de orde. Hoe kunnen wij in de komende jaren de middelen van dit fonds inzetten ten behoeve van de voortgang van ons werk voor de Vereniging? Januari 2017, als onze gebruikersovereenkomst voor het Dorpscentrum afloopt, nadert snel. Ook dan nog hopen we, misschien met een beperkt

programma, het vrijzinnige geluid te laten horen. Dan is het goed te weten welke financiële bijdrage het VVP-Steunfonds kan leveren.

Zondag 14 september Deze zondag was het een drukte van belang. Voor en na de dienst konden er kaarten van namen worden voorzien. Deze kaarten zijn bestemd voor die leden en vrienden, die niet meer naar onze kerkdiensten kunnen komen. Op deze manier laten wij weten, dat wij hen niet vergeten zijn. Als u geïnteresseerd bent in het activiteitenprogramma van de Vereniging, dan kunt in het bezit komen van ons jaarprogrammaboekje via Gé Eegdeman, Laan van Arenstein 23, 2341 LS Oegstgeest, tel: 071-5153865 of via email: [email protected]

Zondag 2 november Deze zondag zullen we de overledenen van het afgelopen kerkelijk jaar gedenken. Ds. Marjan Driessen zal in de dienst voorgaan. Ook het koor ‘Libera Voce’ o.l.v. Marjolein de Groot zal aan deze dienst meewerken.

Agenda 21 oktober, 14.30 uur - Dorpscentrum Vrijzinnig Protestantse Vrouwengroep - Dialezing over Chagall: de ramen van de twaalf stammen van Israël 3 november, 20.00 uur - Dorpscentrum Kring ‘Literatuur en Religie’ 4 november, 14.30 uur - Dorpscentrum Kring ‘Literatuur en Religie’ 11 november, 14.30 uur - Dorpscentrum Vrijzinnig Protestantse Vrouwengroep - De heer en mevrouw Pellinkhof tonen voorwerpen uit ‘langvervlogen tijden’ 11 november, 20.00 uur - Dorpscentrum Lezing door prof. dr. R. Benjamins: ‘Inspiratie uit traditie’ 18 november, 10.00 uur - Vredeskerk, van Vollenhovenkade 24 Leiden. Kring ‘Geloofsbeleving’ 23 november , 17.00 uur Dorpscentrum Kring ‘Kunst en Spiritualiteit à la Carte’

28 | Leids Kerkblad

Dinsdag 11 november In het Dorpscentrum aan de Lijtweg 9 te Oegstgeest zal prof. dr. Rick Benjamins spreken over ‘Inspiratie uit traditie’. Aanvang: 20.00 uur. In de theologie krijgt men steeds meer oog voor de betekenis van ervaringen. Er waren in het verleden ook al theologen die daar aandacht voor hadden. De theoloog Wilhelm Herrmann (1846 - 1922) heeft invloed uitgeoefend op de theologie van de 20e eeuw. Herrmann maakt een fundamenteel onderscheid tussen de bewijsbare wereld en de ervaarbare wereld. Hij pleit ervoor om onze ervaringen serieus te nemen. Rick Benjamins wil in deze lezing laten zien, dat wij geïnspireerd kunnen raken door wat er uit de traditie tot ons komt.

Zondag 23 november Om 17.00 uur komen we in de serie ‘Kunst en Spiritualiteit à la Carte’ in het Dorpscentrum (Lijtweg 9 te Oegstgeest) bij elkaar om te luisteren naar de harpiste Gertrude Ploeg. Zij vertelt iets over de geschiedenis van de harp en vooral over de ontwikkeling van het instrument. Zij zal zelf ook op de harp spelen. De bijeenkomst wordt afgesloten met een eenvoudige maaltijd. Geïnteresseerd? Geeft u zich dan op bij ds. Marjan Driessen, tel: 071 - 5131422 of email [email protected]

Eglise wallonne Pasteur: Mme Françoise Weber, Houtlaan 15, 2334 CJ Leiden, tel. 071 – 5177533, [email protected] Presbytère: Houtlaan 15, 2334 CJ Leyde Président du consistoire: A. Vletter, Valkenburgerweg 96, 2231 AP Rijnsburg, [email protected] Compte de l’Eglise: NL46 ABNA 0451 2673 03 et NL72 INGB 0005 3700 99 Temple: Breestraat 62, 2311 CS Leiden, tél. 071 – 5134139 Compte de la diaconie: 575834431 au nom de Diaconie Waalse Kerk Leiden. Salle Loeber: Breestraat 62, 2311 CS Leiden Marguillier et organiste: Erik van Bruggen, Breestraat 64, 2311 CS Leiden, tél. 071 – 5134139, [email protected] Site web: https://sites.google.com/site/eglisewallonnedeleyde Secrétariat: [email protected]

La foi pour les jeunes et moins jeunes Notre plus jeune membre de l’Eglise a reçu le baptême le 7 septembre pendant le culte, ici en photo, Sophie Emi Catha-

des jeunes des églises de Leyde avec à la clé le voyage à Taizé en juillet 2015. La formation des adultes portera une fois par mois sur ‘L’économie dans la Bible, les bibles de l’économie‘ en s’appuyant sur le livre de Tomas Sedlacek ‘L’économie du bien et du mal’, survol historique, philosophique et théologique des systèmes.

Jour de la reforme, jour de la bible

rina Temples entourée de ses parents. Cette année, la formation des enfants

Le dernier dimanche du mois d’octobre sera jour de la Réforme et journée nationale de la Bible. A cette occasion le culte sera entièrement préparé sur le thème de ‘Sola scriptura- les Ecritures seulement’ en références aux thèses des réformateurs et en continuité avec notre travail de choix d’une nouvelle traduction de la Bible: liturgie, prédication, chorale et interventions des enfants feront rude concurrence à nos exemplaires de la Bible datant de la fin du 19eme siècle.

Invitation au repas paroissial Dimanche 16 novembre vous êtes cordialement invités au repas paroissial après le culte. On y fait connaissance avec les autres, on y parle autant le néerlandais que le français, on partage les plats apportés par chacun, ce qui fait découvrir des recettes de bien des pays différents, nos paroissiens étant issus de pas moins de 8 pays sur quatre continents.

Orgelconcert en bezichtiging Op 8 november komt Dietrich Kollmannsperger uit Tangermünde naar Leiden om op het Steevens/Assendelft­ orgel (1746/1748) een concert te geven. Het concert begint om 16.30 en is gratis toegankelijk (collecte na afloop). Verder wordt u na het concert een kopje thee of koffie aangeboden. Twitter: @waalsekerk of Linkedin: Stichting Muziek Waalse kerk Leiden Voorafgaand aan het concert zijn belangstellenden van 12.00 tot 16.00 uur welkom om de kerk te bezichtigen.

Programme des prédications Chaque dimanche, le programme des prédications suit le lectionnaire œcuménique avec pour thème en octobre: ‘Qui commande, ici?’ et en novembre: ‘Entre terreur et douceur’. Dimanche 26 octobre à 10h30 jour de la Réformation et journée nationale de la Bible avec Sainte Cène, participation de la chorale, participation des enfants, sur le thème de la nouvelle traduction de la Bible: ‘Sola scriptura’. Vendredi 7 novembre de 19h30 à 21h au presbytère: catéchisme mensuel pour adultes sur le thème : ‘L’économie et la Bible, les bibles de l’économie’. S’inscrire chez [email protected] / 06 39148693. sera assurée au cours du culte pendant le temps de la prédication. En photo vous voyez les enfants en visite au musée le 14 septembre. La formation des adolescents consistera plus en des rencontres à thème quelques dimanches après-midi. Les jeunes adultes sont invités à s’inscrire dans le groupe de projet

Samedi 8 novembre de midi à 16h30 - portes ouvertes avec accueil des visiteurs au temple. Samedi 8 novembre à 16h30 - concert d’orgue avec Dietrich Kollmannsperger. Dimanche 16 novembre après le culte - repas paroissial organisé par la diaconie.

Leids Kerkblad | 29

BMS Netwerk Notarissen Notarissen mr. R.H. Breedveld mr. E.J. Moolenaar mr. M. Schwarze

Plantsoen 25 2311 KG Leiden T (071) 516 29 30 F (071) 516 29 35 E [email protected]

persoonlijk, betrokken en altijd dichtbij

> Alle rechtsgebieden > Combinatievoordeel bij gelijktijdig passeren van verschillende akten

Nico Soek begeleidt en verzorgt de uitvaart, ook als u elders verzekerd bent.

> Gratis abonnement op onze elektronische nieuwsbrief > Eigen parkeerterrein 16458

www.bmsnotarissen.nl

Tuinontwerp, aanleg en onderhoud

SCHOONWATER

TUINEN

06-30443867 www.schoonwatertuinen.nl

online Schrijf u

rd in voo

ieuw tis n a r g e

071 - 57 20 076 dag en nacht www.arumuitvaartzorg.nl

BOUW & AANNEMERSBEDRIJF

H. de Bolster BV “Wij hebben ons goed gehoord en gesteund gevoeld. De juiste prioriteiten kwamen in de goede volgorde.” Lange Voort 3, Oegstgeest, t 071 565 15 77, AttendoUitvaartzorg.nl

van BEUKERING MAKELAARS

Ons actuele woningaanbod vindt u ook op:

30 | Leids Kerkblad

e sbri

nieuwbouw - verbouw - renovatie Rooseveltstraat 14-K, 2321 BM Leiden Tel. 071-5213733 - Fax 071-5217070 E-mail: [email protected]

f

Kerk en samenleving Herdenkingsdienst 3 oktober door ds. Arnold Vroomans

Gemeente van Jezus Christus, Het is mij een grote eer om hier als Leidenaar vanuit Delft voor u komen te staan. Vanuit de Prinsenstad de Sleutelstad toe te spreken. Het verschil moet er uiteraard zijn. Delft heeft heel wat te wensen.

Dat is als je weet dat je ontzet nabij is, de redding er aankomt. Dat is als je weet dat wat je nu meemaakt tijdelijk is, dat is als je weet dat je voor een goede zaak strijdt, dat is als je weet dat het morgen beter wordt. Anders hou je het niet vol. Maar hoe weet je dat nu?

Het is ook de enige manier waarop u mij als predikant op 3 oktober de kerk in zal krijgen. Dit is voor mij altijd het moment dat ik thuis gebak van Jacobs tot mij neem en het plan-de-campagne voor de dag bespreek. Wat altijd hetzelfde is: op naar het land! Het is een mooie traditie en wat let u om dat volgend jaar weer te doen. Om vanuit Delft uw predikant te laten komen. Niet zozeer omdat het nu een Leijenaar in hart en nieren betreft maar vanwege de geschiedenis. En daar wil ik het met u vanochtend over hebben.

Over hoop. En dat hebben we hard nodig vandaag de dag.

Hoop. Hoe hielden die Leidenaars het toen vol in 1574?

De toenmalige organist van de Pieterskerk, Willem Corneliszoon Speelman. Speelman van het orgel dus., had een hobby. Hij was duivenmelker. En hij bood het stadsbestuur zijn duiven aan. En zo lukte het een enkele Leijenaar tussen de stellingen door te glippen en die ging niet naar Valdez. Niet naar de Spaanse overheerser. Nee die ging naar Delft. Want daar was de prins van Oranje. En die schreef brieven. De eerste brief kwam van Louis de Boisot op 28 september en op 29 september de volgende. En dat is hoop. Daardoor wisten ze van de ophanden zijnde komst van de geuzen. Dan denk je, alleen vandaag nog, alleen deze dag en morgen weer. Maar de redding komt eraan!

Het volk Israël is bevrijd uit Egypte maar nog niet thuis in het koninkrijk van God. Dat perspectief van die hemel laat op zich wachten. Voor hen 40 jaar. Een hele generatie. En ook wij wachten.

Hoop is een krachtig ding.

Maar ze weten dat ze er eens komen. En dat geeft hoop. En steeds hebben ze ook van die vogels met boodschappen nodig. Water uit de rots, manna in de woestijn, niet makkelijk om dat vol te houden. Maar God die toont zich…altijd een vonk of twee. Hij gaat mee op reis. Ook met jou. Zelfs met hen mee als ze niets meer van God willen horen. En ze zeggen dat hij er niet voor hen is. We hebben wel moeite om dat te zien, toe te geven, mee te buigen. Want er is naast die hoop ook altijd die belegering, die schansen, die narigheid, dat bezet, dat duistere…

Het neemt niet alle zorgen weg. Maar plaatst ze in een ander licht.

Hoop… Een mens met hoop. Hoop op die nieuwe wereld, dat komende koninkrijk. Temidden van een wereld die ook zo kapot gemaakt wordt, kan zijn. Een mens die gelooft, vertrouwt, dat God aan het einde van deze wereld er voor je is. Die nieuwe wereld komt… Die mens, die dat verlangt, zoekt. Die kan veel aan. Die is niet bang. Die zorgt dat niemand achterblijft. En viert feest als nooit tevoren. Omdat God hem tegemoetkomt. Gods toekomst houdt ons gaande. Amen Arnold Vroomans is predikant te Delft

Leids Kerkblad | 31

Mens en maatschappij Een kijkje in het filosofisch café door Hans Feddema

Goddelijk bewustzijn in een tijdelijke menselijke vorm’ Het goed lopende Filosofisch Cafe Leiden, dat filosofe dr. Tania Meira en ik in juli 2013 in het leven riepen en maandelijks plaats vind in m’n grote woning aan de Nieuwstraat, heeft meest sprekers van buiten.

Wie of wat is God en idem de mens? Mystiek was zozeer ‘zijn ding’ als jonge monnik, dat zijn toen wat conservatieve abt ongerust werd, aldus Brigitte, maar toch toestond dat hij een achtjarige zenopleiding kreeg in een boeddhistisch klooster in Japan. Daarmee werd hij eerst met recht mysticus, zijn christendom verbindend met zenboeddhisme en ons er bij bepalend, wie of wat de mens en wie of wat God en/of het goddelijke is. Dat laatste is niet rationeel te doorgronden, te meer nu we beseffen, dat het universum al 35 miljard jaar bestaat en de mens slechts een 300-ste deel daarvan. Wie, wat en waarom we ‘zijn’, is enkel vanuit de mystiek of vanuit onze innerlijke goddelijke kern te ervaren.

Filosofie gericht op levenskunst is het hoofdthema, maar soms komen ook items aan de orde die raken aan religie. Zo hadden we bijvoorbeeld eens een spreker over het Tao-isme en idem iemand van de Vrijmetselaars. Zondag 5 oktober sprak de bekende schrijfster en coach Brigitte van Baren, die zich laat inspireren door de 90-jarige rooms katholieke mysticus Willigis Jäger, die in het Duitse Holzkirchen een internationaal centrum heeft en daar jaarlijks 100.000 mensen ontvangt. Zijn stelling is, dat ‘religie het leven en ook andersom het leven religie is’. Wat is zo bijzonder aan deze man, van wie vier boeken in het Nederlands vertaald zijn en die als spreker en schrijver zoveel weerklank kreeg in zijn land, dat de latere paus dr. Ratzinger hem in 2001 een spreekverbod gaf in Benedictijner kring?

32 | Leids Kerkblad

Die ervaring kan ons bevrijden van het beperkte waarnemingsveld van het ‘ik’, zeker zolang dat zich louter door onze 5 zintuigen laat leiden. We zijn veel meer dan wat we via die zintuigen waarnemen en zijn in wezen ook niet ons lichaam volgens Willigis Jäger, legt Brigitte uit. In zijn visie zijn we geen mensen, die van tijd tot tijd een mystieke ervaring kunnen hebben, maar ‘gestolde geest’ of ‘onstoffelijk bewustzijn’, dus ten diepste ‘spirituele wezens, die tijdelijk een menselijke vorm aannemen’, of ‘goddelijk bewustzijn, dat tijdelijk menselijke ervaring heeft’. Je kon een speld horen vallen, toen ze dit schokkende omdraaien van onze percepties over God en mens uiteenzette, waarbij ze stelde dat we zeker niet vormloos zijn, maar niettemin meer (goddelijke) energie dan vorm. Het betekent niet dat we ons lichamelijk zijn moeten ontkennen, maar dat we het

ankerpunt verleggen naar de goddelijke dimensie in ons, een dimensie, die we door ‘naar binnen’ te gaan en ‘stiller’ te worden meer gestalte kunnen geven. Dus dat we beseffen dat spiritualiteit zich uit in het dagelijkse leven. Dat we een instrument zijn daarin of een noot in het goddelijke concert, een dans in de goddelijke dans, - naast ons ‘ik’-spel worden we ‘gespeeld’ door God - waarbij God niet een buitenaardse belonende of bestraffende Heer is, zoals we vaak dachten, maar in de wereld is, (ook in wat wij kwaad noemen) en bij wijze van spreken gebeurt op het Centraal Station. Tekenend is dat Willigis’ eerste boek ‘Elke golf is de zee’ heet, aangevend dat wij mensen een zijn met God. Brigitte’s inleiding viel erg goed en werd gevolgd door een boeiende discussie, waarna we beneden tussen Afrika-schilderijen blijmoedig een glas wijn dronken. dr. Hans Feddema is antropoloog, oud-docent VU, publicist en lid van de PKN plus Studentenekklesia

Algemene Kerkenraad Algemene Kerkenraad Protestantse Gemeente te Leiden preases: F. van Oosten, Akkerhoornbloem 36, Leiden scriba: M.P.H.J. Korbee, Zandzegge 11, 2318 ZK Leiden, tel. 071 - 5126574 postadres: Kerkelijk Bureau, Van Vollenhovenkade 22, 2313 GG Leiden telefoon: 071 - 5764145 e-mail: [email protected]

Voorzitter F. van Oosten, ds. Venema en ondergetekende waren zondag 30 augustus namens de Algemene Kerkenraad (AK) aanwezig bij de afscheidsdienst van ds. M. Driessen in de Vredeskerk; de kerk waar zij ooit haar eerste preek hield. Ds. Driessen was als predikant met een bijzondere opdracht voor de Vereniging van Vrijzinnige Protestanten (VVP), tot haar emeritaat verbonden aan de PgL. Wel blijft zij consulent voor Leiden Zuidwest tot de komst van de nieuwe predikant.

De AK kwam op 9 september weer bijeen, voor zijn eerste vergadering na de zomervakantie. Na het welkomstwoord door voorzitter G. van Baarle F. van Oosten en assessor ds. Venema

waren verhinderd - werd afscheid genomen van B. Oosthoek. Van Baarle dankte hem voor zijn jarenlange inzet voor de PgL, in het bijzonder voor zijn bijdrage aan de totstandkoming van het Beleidsplan 2014-2017, als lid van de Commissie Beleidsplan. Tevredenheid overheerst bij Oosthoek als hij terugkijkt op zijn periode dat hij als aangewezene vanuit Leiden Zuidwest deel uitmaakte van de AK. Alleen het laatste half jaar was hem zwaar gevallen, toen bleek dat de vacatures voor de predikantsplaatsen niet zondermeer ingevuld konden worden. De AK hoopt in oktober afscheid te nemen van K. Groen, die verhinderd was. De leden stonden vervolgens stil bij het overlijden van ds. Van den Berg en ds. Van Hunnik. Ds. Van den Berg was van 1961 tot 1967 predikant in de Marekerk en ds. Van Hunnik was van 1990 tot 1996 verbonden aan Leiden Zuidwest (zie ook de themapagina van Marewijkgemeente en Zuidwest). Vervolgens werd de stand van zaken rond de vacature van Zuidwest besproken. Er was goed nieuws te melden. Het breed moderamen van de classis heeft toestemming gegeven voor het beroepen van een 0,5 fte predikant tot en met 31 december 2021 en het RCBB heeft een solvabiliteitsverklaring afgegeven. Met dat laatste wordt bedoeld dat de PgL ook in staat is de predikantsplaats te financieren. Inmiddels heeft Zuidwest de vacature geplaatst en konden belangstellenden tot 26 september reageren. Het is voor de AK nu afwachten totdat de wijk met een voordracht komt van de beoogde predikant. Het vaststellen van de Jaarrekening 2013 van de PgL in tweede lezing, was een formaliteit; vanuit de gemeente waren geen vragen of opmerkingen gekomen.

De laatste leden vanuit de PgL zijn toegevoegd aan de Commissie Vitaliseringsfonds. Het gaat om de heren J.P. Loof (LBG) en T.J.H. Krispijn (Vredeskerk). Op moment van schrijven werden de twee externe deskundigen benaderd. Op 29 september is de commissie voor het eerst bijeengekomen om een aantal praktische zaken te regelen, zoals wie voorzitter of secretaris wordt. Het doel van de commissie is om aanvragen voor het Vitaliseringsfonds te beoordelen aan de hand van een aantal criteria, waaronder vergroting van de betrokkenheid bij de kerk en vergroting van de zichtbaarheid van de kerk in Leiden. De beoordelingen vormen de basis voor het opstellen van het advies aan de AK, die uiteindelijk beslist over wel of niet uitvoeren van het project. Bijzonder Kerkenwerk meldde dat tijdens de Evensong op zondag 19 oktober, wordt stilgestaan bij het al 25 jaar houden van deze gezongen avondgebeden van de Anglicaanse Kerk. Tot slot is een concept van de Plaatselijke Regeling besproken. Afgesproken is dat in de oktober-vergadering het moderamen een toelichting geeft op de keuzes die het gemaakt heeft bij de voorbereiding ervan. Een concept van het Aanwijzingsrooster (beter bekend als afvaardigingsschema) was nog niet gereed. Mede omdat nagedacht moet worden over de vertegenwoordiging van predikanten in de AK. De kerkorde schrijft voor dat dit er minimaal twee moeten zijn. Nu het aantal predikantsplaatsen afgenomen is en sommige predikanten parttime werken, roept dit de vraag op of de huidige predikanten nu niet extra belast worden. Een vraag die in oktober beantwoord moet worden. Michael Korbee

Leids Kerkblad | 33

College van Kerkrentmeesters Secretaris: J.P. Karstens, tel. 071 - 5212087 Adres: Kerkelijk Bureau, Van Vollenhovenkade 22, 2313 GG Leiden, tel. 071 - 5764145, [email protected] Bankrekeningnrs: NL78INGB0000041878 t.n.v. Protestantse Gemeente te Leiden (voor giften) NL92INGB0000121554 t.n.v. Actie Kerkbalans Leiden (voor vrijwillige bijdragen) Kerkelijk Bureau: Van Vollenhovenkade 22, 2313 GG Leiden Geopend: maandag t/m donderdag van 09.00-12.00 uur, tel. 071 - 5764145 Mutaties: in verband met verhuizing, huwelijk, geboorte of overlijden gaarne melden bij het Kerkelijk Bureau ten behoeve van de verwerking in de ledenadministratie. Collectebonnen: bonnen van € 0,75 van € 15,00 per vel, bonnen van € 1,20 van € 24,00 per vel, en bonnen van € 2,00 van € 40,00 per vel. Betaling op rekening nr. NL78INGB0000041878 t.n.v. Protestantse Gemeente te Leiden o.v.v. aantal bonnen en prijs.

Renovatie kerkwoningen gestart

Lezersonderzoek Leids Kerkblad.

Het was de bedoeling dat de renovatie van de kerkwoningen aan de Hooglandse Kerkgracht direct na de bouwvakvakantie zou starten. Er kwam echter een kink in de kabel. Bij een laatste inspectie bleek eind juni dat in de verdiepingsvloer asbesthoudend materiaal was verwerkt. Dat moest eerst verwijderd worden. Een tegenvaller. Zowel voor de planning als voor de kosten (€ 70.000,-). Gelukkig kon het asbestverwijderingsbedrijf snel starten en kregen wij in augustus de verklaring dat het complex asbestvrij is. Onder het toeziend oog van projectleider Ruud Breedveld is de aannemer begin september met de renovatie gestart. Hij stelt alles in het werk om het complex ondanks de vertraging toch eind december op te leveren.

De oplage van dagbladen en tijdschriften loopt terug. Dat ligt niet aan de kwaliteit van de dagbladen en de tijdschriften maar aan veranderende gewoontes van het lezerspubliek. In toenemende mate lezen mensen dagbladen, tijdschriften en boeken via hun computer, iPad etc. Het komt ook voor dat mensen aan lezen nauwelijks toekomen. Wij vermoeden dat dit ook bij ons kerkblad het geval kan zijn. Immers ons kerkblad is ook via onze website te lezen en te downloaden. En ook onder onze lezers zijn mensen die zo druk zijn dat ze nauwelijks aan lezen toekomen waardoor het kerkblad regelmatig ongelezen naar het oud papier gaat. Dat vinden wij jammer van het papier, van de kosten en van de tijd die onze bezorgers er aan geven. Daarom starten wij deze maand een onderzoek onder een deel van ons lezerspubliek. In een persoonlijk gerichte brief stellen wij hen de vraag: stelt u er prijs op dat wij ons kerkblad bij u blijven bezorgen. Als dat het geval is dan vragen wij het strookje bij de brief in te vullen en in de portvrije envelop aan ons Kerkelijk Bureau te sturen. Als lezers die de brief hebben ontvangen niet reageren dan geven zij daarmee aan dat de toezending van ons kerkblad achterwege kan blijven. Lezers die de brief niet hebben ontvangen hoeven niets te doen. Zij blijven het kerkblad gewoon ontvangen. Wij zijn uiteraard heel benieuwd naar de uitkomst! Hans Karstens

700 jaar Hooglandse Kerk - Herinneringen gevraagd Dan kunnen de kamers en woningen vanaf januari 2015 verhuurd worden. Er zijn al mensen die belangstelling hebben om in het complex te gaan wonen. Het complex bestaat uit vijf kamers met gezamenlijke keuken- en douchefaciliteiten, vier 1-kamer appartementen en drie 2-kamer appartementen. De huurprijzen moeten nog definitief worden vastgesteld maar zullen globaal variëren van € 330,00 tot € 480,00 voor de kamers (incl. gas, licht water), € 630,00 tot € 680,00 voor een eenkamerappartement en € 650,00 tot € 750,00 voor een tweekamerappartement. Wij verwachten in november de inschrijving te kunnen openen.

34 | Leids Kerkblad

Voor de te houden tentoonstelling in het kader van 700 jaar Hooglandse Kerk en voor het boek dat over de kerk zal verschijnen zijn wij op zoek naar foto’s, (reproductie van) schilderijen, tekeningen, voorwerpen van en herinneringen aan de kerk. Als u materiaal heeft en dat (tijdelijk) beschikbaar wilt stellen dan kunt u dat melden per e-mail aan [email protected] of per brief aan Wim Timmers, Morsweg 152, 2332 ER Leiden. Let op: nog geen materiaal sturen alleen melden wat u hebt!

Kerkdiensten ■■ Zondag 19 oktober

Deurcollecte: door de wijken te bepalen doel

■■ Maandag 20 oktober

Haagwijk

15.00 u. mw. ds. M. Wassenaar

■■ Zaterdag 1 november

Zuydtwijck

10.30 u. pastor H. van Breukelen

Hooglandse Kerk

10.00 u. mw. ds. I.E. van der Heul 11.45 u. oecumenische studentendienst, ds. H.E. Schouten 19.00 u. ds. A. Alblas, Evensong m.m.v. Leidse Cantorij en Schola Davidica Marekerk

10.00 u. ds. T. Jacobs 17.00 u. ds. G.H. Abma, Gouda Maranathawijk

10.00 u. zie Vredeskerk Vredeskerk

10.00 u. mw. ds. M. Driessen

■■ Zondag 26 oktober

Deurcollecte: huur/onderhoud ten behoeve van het kerkgebouw of wijkgebouw

Deurcollecte: huur/onderhoud ten behoeve van het kerkgebouw of wijkgebouw

Hooglandse Kerk

Hooglandse Kerk

Pieterskerk

Marekerk

10.00 u. M. de Jong en ds. A. Alblas 11.45 u. oecumenische studentendienst, ds. H.E. Schouten 19.00 u. ds. A. Alblas, Cantatedienst, m.m.v. Bachkoor BWV Middelburg Marekerk

09.15 u. mw. E. Kromhout, Oegstgeest

10.00 u. ds. W.H.B. ten Voorde, Almere 17.00 u. ds. M.J. Middelkoop, Middelharnis

10.00 u. mw. ds. B. Heubeck

10.00 u. zie Vredeskerk

Antoniuskerk

De Regenboog

Evangelisch-Lutherse Kerk

10.15 u. geen dienst

Dorpscentrum Oegstgeest

10.30 u. K. Bezemer, Oegstgeest Waalse Kerk

10.30 u. mw. ds. F. Weber

Zorgcentrum Groenhoven

10.00 u. J. van Wallinga, Leiderdorp Overrhyn

10.30 u. mw. J.K. Borreman-la Fleur, Leiderdorp LUMC

10.00 u. ds. A.J. Hammer Diaconessenhuis

10.15 u. ds. A.C. Kooijman

Scheppingskerk Leiderdorp (kapelzaal): Dienst voor doven

10.00 u. G.P. de Best

■■ Zondag 2 november

Maranathawijk Vredeskerk

10.00 u. ds. J.R. Wolthaus

10.00 u. ds. A. Alblas, m.m.v. Leidse Cantorij 11.45 u oecumenische studentendienst, mw. ds. J. van Malde 10.00 u. ds. T. Jacobs 17.00 u. ds. D.M. van de Linde, Rotterdam Maranathawijk

10.00 u. zie Vredeskerk Vredeskerk

10.00 u. ds. G.J. Venema, gedachtenisdienst Antoniuskerk

09.15 u. D. de Roest De Regenboog

De Regenboog

10.00 u. mw. ds. E.S. Smidt, Hervormingsdag, Allerheiligen, Allerzielen, m.m.v. het Regenboogkoor

Evangelisch-Lutherse Kerk

10.15 u. geen dienst

Antoniuskerk

10.00 u. ds. H.E. Schouten 10.00 u. T. Snepvangers

10.15 u. mw. ds. C. Groot - Korstanje Dorpscentrum Oegstgeest

10.30 u. ds. P.A. Wilbrink, Delft Waalse Kerk

10.30 u. mw. ds. F. Weber, Heilig Avondmaal Zorgcentrum Groenhoven

10.00 u. R. Rus, Oegstgeest Overrhyn

10.30 u. C. van Rijn, Katwijk LUMC

10.00 u. pastor J.H.S. Evers Diaconessenhuis

10.15 u. pastor H. van Breukelen

Evangelisch-Lutherse Kerk Dorpscentrum Oegstgeest

10.30 u. mw. ds. M. Driessen, herdenkingsdienst Waalse Kerk

10.30 u. mw. ds. F. Weber

Zorgcentrum Groenhoven

10.00 u. mw. E. Kruyt Overrhyn

11.00 u. mw. S. Poppe-Rienks, Oegstgeest LUMC

10.00 u. pastor H. van Breukelen Diaconessenhuis

10.15 u. ds. A.C. Kooijman

Leids Kerkblad | 35

Scheppingskerk Leiderdorp (kapelzaal): Dienst voor doven

10.00 u. A.K. van Dalen

■■ Zaterdag 15 november

Zuydtwijck

10.30 u. mw. ds. M. Wassenaar

Antoniuskerk

10.00 u. ds. J.C. van Dongen, gedachtenisdienst De Regenboog

10.00 u. mw. M. Hoogervorst Evangelisch-Lutherse Kerk

■■ Maandag 3 november

Haagwijk

15.00 u. pastor H. van Breukelen ■■ Woensdag 5 november dankdag voor gewas en arbeid

Marekerk

15.00 u. ds. A. de Snoo, kinderdankdagdienst samen met de Opstandingskerk- en Herengrachtgemeente 19.30 u. ds. T. Jacobs, dankdagdienst

■■ Zondag 16 november

Deurcollecte: kosten gemeenteleven Protestantse gemeente te Leiden Hooglandse Kerk

10.00 u. ds. J. Meinders, Hoorn 11.45 u. oecumenische studentendienst, mw. ds. K. van den Broeke 19.00 u. koorvesper Marekerk

10.00 u. G. Glismeijer, Gouda, jeugddienst 17.00 u. ds. T. Jacobs Maranathawijk

10.00 u. zie Vredeskerk ■■ Zondag 9 november

Deurcollecte: kosten Kerkelijk Bureau Hooglandse Kerk

10.00 u. ds. A. Alblas, Heilige Doop 11.45 u. oecumenische studentendienst, ds. J. Delhaas 19.00 u. vesperdienst Binnenstadsgemeente, Marewijkgemeente en LSE Marekerk

10.00 u. ds. A.J. Zoutendijk, Utrecht 17.00 u. geen dienst i.v.m. vesperdienst om 19.00 in de Hooglandse Kerk Maranathawijk

10.00 u. zie Vredeskerk Vredeskerk

10.00 u. T. Snepvangers i.s.m. De Bakkerij Antoniuskerk

10.00 u. ds. J.C. van Dongen, Heilig Avondmaal, oogstdienst De Regenboog

10.00 u. leden geloofsgemeenschap, m.m.v. musici Evangelisch-Lutherse Kerk

10.15 u. T.S. Smit

Dorpscentrum Oegstgeest

10.30 u. ds. E.P. Meijering, Oegstgeest Waalse Kerk

Vredeskerk

10.00 u. ds. A. de Snoo Overrhyn

10.30 u. ds. R. Venema LUMC

10.00 u. pastor J.H.S. Evers Diaconessenhuis

10.15 u. mw. M. Maas

Dorpskerk Leiderdorp: dienst voor mensen met een verstandelijke beperking

15.00 u. mw. ds. E. de Paauw, Heilig Avondmaal ■■ Donderdag 13 november

De Regenboog

19.00 u. pastor A. van der Helm, eucharistieviering

36 | Leids Kerkblad

Dorpscentrum Oegstgeest

10.30 u. mw. ds. I. Hasselbach-Jongsma, Leiderdorp en mw. ds. M. Driessen, bevestiging pastor G. Kooijman-van Andel Waalse Kerk

10.30 u mw. F. Weber.

Zorgcentrum Groenhoven

10.00 u. mw. J.K. Borreman-la Fleur, Leiderdorp Overrhyn

11.00 u. mw. E. Kruyt LUMC

10.00 u. pater C. van Haasteren Diaconessenhuis

10.15 u. pastor H. van Breukelen

10.00 u. ds. G.J. Venema Antoniuskerk

09.15 u. ds. J.J. Kooman De Regenboog

■■ Zondag 30 november - Eerste Advent

10.00 u. ds. B.J.W. Schelhaas

Deurcollecte: kosten voor energieverbruik kerkelijke gebouwen

10.15 u. geen dienst

Hooglandse Kerk

Evangelisch-Lutherse Kerk Dorpscentrum Oegstgeest

10.30 u mw. ds. C. Dahmen, Berkenwoude Waalse Kerk

10.30 u. mw. ds. F. Weber

Zorgcentrum Groenhoven

10.00 u. R. Rus, Oegstgeest Overrhyn

11.00 u. mw. E. Kromhout LUMC

10.00 u. mw. ds. H.C. Pasterkamp Diaconessenhuis

10.15 u. ds. A.C. Kooijman

Scheppingskerk Leiderdorp (kapelzaal) Dienst voor doven

10.00 u. W. Smit

■■ Maandag 17 november

Haagwijk

15.00 u. mw. ds. M. Wassenaar

10.00 u. ds. A. Alblas, jeugddienst 11.45 u. oecumenische studentendienst, mw. ds. Chr. van den Berg-Seiffert, doopdienst Pieterskerk

19.00 u. ds. A. Alblas, Cantatedienst m.m.v. Collegium Musicum Marekerk

10.00 u. ds. T. Jacobs, Heilig Avondmaal 17.00 u. ds. T. Jacobs Maranathawijk

10.00 u. zie Vredeskerk Vredeskerk

10.00 u. ds. G.J. Venema Antoniuskerk

09.15 u. ds. B.J.W. Schelhaas De Regenboog

10.00 u. mw. ds. E.S. Smidt, viering Maaltijd van de Heer Evangelisch-Lutherse Kerk

10.15 u. geen dienst

Dorpscentrum Oegstgeest

10.30 u. ds. D. Ribs

Zorgcentrum Groenhoven

10.15 u. mw. B. Heckel

■■ Zondag 23 november

Deurcollecte: kosten predikantsplaatsen en kerkelijk werkers Hooglandse Kerk

10.00 u. ds. A. Alblas, Heilig Avondmaal, gedachtenisdienst 11.45 u. oecumenische studentendienst, ds. R. van Waarde Marekerk

10.00 u. ds. T. Jacobs 17.00 u. ds. W. Verboom, Harderwijk 19.30 u. ds. N.M. Tramper, Gouda, Alphadienst

10.30 u. ds. A.C. Kooijman Waalse Kerk

10.30 u mw. ds. F. Weber

Zorgcentrum Groenhoven

10.00 u. mw. S. Poppe-Rienks, Oegstgeest Overrhyn

11.00 u. nog niet bekend LUMC

10.00 u. ds. A.J. Hammer Diaconessenhuis

10.15 u pastor H. de Groot

Scheppingskerk Leiderdorp (kapelzaal): Dienst voor doven

10.00 u. F. de Best (met tolk)

Maranathawijk

10.00 u. zie Vredeskerk Vredeskerk

10.00 u. ds. G.J. Venema, dienst van Schrift en Tafel

■■ Maandag 1 december

Haagwijk

15.00 u. pastor H. van Breukelen