‘Meer kleur in groen buitengebied’ -
Hoe ontdekken Nieuwe Nederlanders het platteland -
Verslag Kiemshop II 8 december 2009, Hof van Twello. Welke initiatieven zijn gaande om Nieuwe Nederlanders te betrekken bij het platteland? Wat kunnen we van elkaar leren om plannen aan te scherpen en uit te voeren? Voor deze workshop zijn initiatiefnemers uitgenodigd met concrete plannen en ideeën om elkaar te inspireren.
Inspirerende voorbeelden In de plenaire sessie geeft Henk Kloen kort een overzicht van verschillende typen initiatieven en doelgroepen (zie bijlage). Vervolgens worden kort 3 initiatieven belicht. Stichting Multiculturele Zorgboerderij (SMZ) Enschede. De stichting is op zoek naar een locatie voor een boerderij met een combinatie van zorg (in de vorm van dagopvang), leerwerkplekken voor toekomstige allochtone leerlingen die voor een groene opleiding kiezen, groene allochtone ondernemerschap en recreatie. De huidige zorgboerderijen zijn onvoldoende afgestemd op de specifieke wensen van nieuwe Nederlanders. Na 122 bijeenkomsten is de boerderij er nog niet, maar wel heeft men een locatie op het oog. Ook heeft men een nu een stukje grond bij de boerderij
1
Viermarken. De ervaring is dat de wereld van boeren en nieuwe Nederlanders twee gescheiden werelden zijn. Er is nu behoefte aan meer contact met het Ministerie van LNV. Contactpersoon is Ali Bingol, Voorzitter SMZ, Viermarkenweg 85, 7522 LC Enschede T 0541 520553 / 06 5346 1023. Zie het interview met Ali Bingol op http://meerkleuringroenbuitengebied.wordpress.com/ Ondernemerschap in de stad, samengevat in het concept ‘East’n cooking’. In de ‘Food night’ tijdens de week van de smaak kregen allochtone ondernemers de mogelijkheid om hun bijzondere producten te presenteren. Het idee is om meer contacten te leggen tussen ondernemers in de stad en ondernemers op het platteland, vooral rond voedsel, gezondheid en voedselbeleving. Dit zou bijvoorbeeld kunnen via een Food Trail. Contactpersoon: Jeffrey Sprangenberg, (“Spang 31”),
[email protected] T 06 50278920 / 020 7077889 Samenwerking VoorleesExpress en Boerderij in de Kijker. Na een proefexcursie is het plan om 6x per jaar kinderen die meedoen aan het project de VoorleesExpress in de stad Utrecht mee te nemen met een touringbus naar een boerenbedrijf dat aangesloten is bij vereniging Boerderij in de Kijker. Het project is mede mogelijk via de financiering van een prijs van de Rabobank. Contactpersoon: Linda Poelman, Stichting SodaProducties, PC Hooftstraat 7, 3521 VG Utrecht. E
[email protected] , T 06-41350202, W /www.sodaproducties.nl of www.voorleesexpress.nl/ Hof van Twello
Een rondleiding over de Hof van Twello door initiatiefnemer Gert-Jan Jansen geeft ook inspiratie. Zijn Blote Voetenpad is een publiekstrekker geworden, met jaarlijks zo’n 7000 bezoekers. Hoofdactiviteit is echter het bevorderen van een lokale economie van versproducten. In de winkel worden producten van eigen bedrijf en andere bedrijven in de regio verkocht. Ook kunnen mensen een stukje grond huren en daar producten telen volgens een vooraf vastgesteld teeltplan, waarvan ze een gedeelte leveren aan de winkel en een gedeelte zelf kunnen consumeren. In de wijngaard kunnen mensen voor een zacht prijsje wijnbladeren kopen voor traditionele Marokkaanse en Turkse gerechten; en dat scheelt de ondernemer weer in snoeiwerk. Ook worden verschillende ‘oude’ gewassen geteeld, vooral gericht op smaak. Zie ook www.hofvantwello.nl en verslag van 8 december op Twitter www.twitter.com/kleuringroen
2
Ideeën in intervisie Na de rondleiding wordt in 3 groepen gewerkt volgens de intervisiemethode om nieuwe initiatieven verder te helpen. Het gaat om de volgende plannen: 1 2 3
Nieuwe cultuur in het Groene Woud Boerenstadswens, de Boer op: stadstuin met allochtone vrouwen en van daaruit link leggen naar voedsel en platteland. Stichting wAarde – kennismaken met natuur via inburgeringscursussen.
1 Nieuwe cultuur in Het Groene Woud (werktitel) Streekraad Het Groene Woud en de Meierij (PG de Meierij) Keefheuvel 1a, 5298 AH Liempde Contactpersoon: Peter van Oers e-mail:
[email protected] telefoon: 06 53794938 webinfo: www.hetgroenewoud.com Casus Brabant stad (Breda, Eindhoven, Helmond, 's-Hertogenbosch en Tilburg) wil Culturele Hoofdstad 2018 worden. Het bijzondere is dat ze daarin een verbinding willen leggen tussen stad en platteland. De regio kent een aantal ‘creatieve’ opleidingen (HBO en MO); met, zoals overal in het land, een zeer gering aandeel ‘Nieuwe Nederlanders’. Streekraad ‘Het Groene Woud en de Meierij’ heeft als opdracht ‘gebiedsontwikkeling vanuit de streek met aandacht voor cultuur en landschapsbeheer en educatie’. Met die opdracht wil de streekraad de verbinding leggen tussen het groene gedeelte en de Culturele Hoofdstad. En daarbij zou ze het platteland onder de aandacht willen brengen van met name jonge Nieuwe Nederlanders. Het idee is om de ‘creatieve’ opleidingen op MBO en HBO niveau bijeen te brengen in een Community of Practice. Doel is de creatieve opleidingen aantrekkelijker te maken voor nieuwe Nederlandse studenten én hen te betrekken bij gebiedsontwikkeling. Dit kan bijvoorbeeld door uitwisseling (bijvoorbeeld via het Leonardo programma voor het MBO) met de herkomstlanden van de nieuwe Nederlanders van Brabantstad en het omliggende platteland. Ook zijn er ideeën voor stage- en projectopdrachten voor ‘nieuwe Nederlandse studenten’ om het gebied te promoten of om streekproducten te vermarkten. Peter van Oers wil zowel vanuit de opleidingen als vanuit de streekraad (zijn opdrachtgever) hier mee aan de slag en vroeg op de workshop feedback op het plan en om suggesties. Reacties: Het is altijd slim om mee te liften met een grote ontwikkeling, zoals Culturele Hoofdstad. Dat kan veel energie en (financiële) mogelijkheden opleveren. Verschillende thema’s verbinden kan ook winst opleveren. In deze casus worden wel veel verbindingen gelegd; met heel verschillende organisaties met uiteenlopende doelstellingen en belangen. Het advies is om niet teveel tegelijk te willen; het te splitsen in meerdere projecten op meerdere niveaus.
3
Heel belangrijk is dat er een trekker is, zoals de streekraad met een persoon als Pet er die de zaak in beweging brengt. Maar vervolgens is het zaak om zo snel mogelijk draagvlak te vinden bij de groep ‘nieuwe Nederlanders’. Hun betrokkenheid is min of meer de rode draad, maar hun vraag en vooral hun belang mist nog in deze casus.
2 Stadstuin met allochtone vrouwen als link naar voedsel en platteland. Annet van Hoorn Vereniging Boerenstadswens, Ahorn Projecten Overtoom 328hs, 1054 JE Amsterdam e-mail:
[email protected] telefoon: 06-25302315 webinfo: www.vrouwenvaart.nl en als achtergrond: www.permacultuur.eu Casus Annet wil een (moes)tuin ontwikkelen met een aantal allochtone vrouwen in AmsterdamWest. Deze vrouwen zitten met hun kinderen veel thuis, maar komen wel naar koffieochtenden in het wijkcentrum. De tuin moet een laagdrempelige activiteit worden en kan een rol spelen in hun zelfontplooiing. Annet is al een jaar bezig met geld zoeken voor dit plan. Er zijn veel partijen betrokken bij dit plan, o.a. een bewonersvereniging. Het gaat om 450 m2 grond die nu nog betegeld is. Een hovenier is gevraagd een plan te maken. Annet wil de tuin koppelen aan vitale voeding, het idee van permacultuur spreekt haar aan. Afgelopen jaar heeft ze een eerste groencursus gegeven, daar zijn 3 gemotiveerde vrouwen enthousiast geworden die nu ook als ‘ambassadeur’ meedoen. Werken in de tuin is pas mogelijk in voorjaar 2010. In de winter wil Annet een wervend programma uitvoeren om achtergronden over vitale voeding en permacultuur te geven en vrouwen te enthousiasmeren. Ze zet in op zo’n 20 vrouwen. Ze denkt vrouwen vooral aan te kunnen spreken op hun moederschap en het belang van gezonde voeding. Qua werkwijze denkt ze aan samen koken, filmpjes, boer uitnodigen, spreker uit hun eigen cultuur als rolmodel, etc. Ook wil ze kijken of ze producten kan gebruiken van het FoodCenter en een student kan inzetten om te kijken wat de marktstromen zijn. Reacties Belangrijkste vragen richten zich op de doelgroep: wie zijn de vrouwen, en wat willen ze zelf? Het is goed om een vooronderzoek te doen en te kijken naar kennis, houding en gedrag. In dit onderzoek kun je dan ook meenemen hoe de echtgenoten van deze vrouwen staan tegenover dit soort activiteiten. Mogelijk is hiervoor een student (e) antropologie in te schakelen. Advies is om prioriteit te geven aan dit vooronderzoek, en de inventarisatie van voedselstromen later te doen. Een idee is ook om vrouwen mogelijkheden aan te reiken om zelf te gaan ondernemen, bv. producten uit de tuin verwerken en verkopen, soort catering. Advies is vooral om het in het begin simpel te houden, er niet teveel bij te halen, zodat je het goed kunt managen en je je kunt richten op de primaire activiteit.
4
3 Band met het land – kennismaken met natuur via inburgeringscursussen Liesbeth Kemme Stichting wAarde Rijksstraatweg 174, 6573 DG Beek-Ubbergen e-mail:
[email protected] telefoon: 024- 6844836 webinfo: www.waarde.nl
Casus Stichting wAarde biedt organisaties die inburgeringcursussen leiden de mogelijkheid in het kader van deze cursus o.l.v. een natuurgids een excursie te doen in de natuur in hun eigen nabije woonomgeving. Dit vanuit de gedachte dat pas echt kunt wortelen in je nieuwe vaderland wanneer je een band met de natuur aangaat. Via “blik op werk” zijn alle opleidingsinstituten/cursusleiders benaderd met een gratis wAardebon. In 2009 zijn 70 excursies gehouden, met ca. 1000 deelnemers. In een map zijn impressies in woord, foto’s en tekeningen verzameld van de deelnemers. Deelnemers en cursusleiders zijn vrijwel altijd enthousiast, er ontstaat een boeiende uitwisseling van kennis en cultuur. LNV financiert een tweede ronde in 2010. Reacties Er is alom lof voor dit initiatief en de map met impressies zou meer bekendheid moeten krijgen. Adviezen die stichting wAarde meekrijgt: betrek naast LNV ook andere ministeries. Verbreed natuur met landbouw en cultuurlandschap, dit thema ligt mogelijk nog dichter bij Nieuwe Nederlanders. Betrek agrarische organisaties zoals Agrarische Natuur Verenigingen bij excursies. Probeer ook nieuwe Nederlanders als excursieleiders te werven of daarvoor op te leiden (als follow-up 1e kennismaking, tevens meer vraaggericht werken, rolmodellen ontwikkelen). Wellicht zijn er ook HBO-opleidingen “Nederlands” of “inburgering die geïnteresseerd zijn in deze excursies.
5
Plenaire discussie, afsluiting en vervolgactiviteiten Uit de plenaire discussie komen de volgende leerpunten naar voren: • • • • • •
De intervisiemethode werkt goed. Je krijgt goede raad, hoort nieuwe dingen en het behoedt je voor misstappen. Er is weinig kennis over nieuwe Nederlanders in relatie tot landbouw en platteland. Het is zaak om de betrokken doelgroepen zo snel mogelijk zelf te benaderen via intermediairen uit hun eigen kring. Geef mensen een klein zetje om te komen kennismaken, daarna doen ze het zelf en komen terug. Zorg voor goede uitwisseling tussen nieuwe en oude Nederlanders. Ga op zoek naar ‘groene rolmodellen’ voor nieuwe Nederlanders.
Vervolg Het project ‘Meer kleur in het buitengebied’ wil publiekscampagnes inkleuren en pilots helpen ontwikkelen en monitoren. Een optie zou kunnen zijn het ontwikkelen van een nieuwe regionale aanpak in samenwerking met Nederland Bloeit. En de cases die nu besproken zijn verder te volgen, elkaar te inspireren en van elkaar te leren. Zo denkt Jeffrey Sprangenberg aan een ‘Foodsafari’ of ‘Foodtrail’ in de stad om ondernemers uit stad en platteland met elkaar in gesprek te brengen. In het verleden heeft Stamm in Drenthe iets dergelijks gedaan met een ‘maatjesproject’ voor allochtone en zittende ondernemers en dat werkte goed. Fondsenwerving voor dit soort activiteiten is vaak lastig omdat het nu vaak gaat om gescheiden potjes voor plattelandsontwikkeling en sociale cohesie, er zijn nog te weinig raakvlakken tussen de Ministeries. Jannie Schonewille van Movisie heeft overzicht gemaakt van mogelijke subsidies, dat zal worden rondgemaild. Ook Greenwish maakt een financieringswijzer en kan hulp bieden bij het ontwikkelen van projecten. De organisatoren sturen een verslag en adressenlijst rond, met de uitnodiging via web 2.0 te blijven netwerken. In januari volgt nader bericht over het verdere verloop van het project.
Netwerk Platteland en twee van de hierin participerende organisaties, CLM en Movisie, hebben een netwerk en ervaring om stedelijke en plattelandspartijen bijeen te brengen rond dit onderwerp. Het project ‘Meer kleur in groen buitengebied’ wordt uitgevoerd in opdracht van het Ministerie van LNV.. Contact Rita Joldersma en Henk Kloen, CLM, 0345 470700,
[email protected],
[email protected] Mellouki Cadat, Movisie, 030 789 20 23,
[email protected]. Er komt ook steeds meer informatie over het project op: • web2.0: http://platteland.ning.com/group/meerkleuringroenbuitengebied en • weblog: http://meerkleuringroenbuitengebied.wordpress.com
6
