Meer aan in Drenthe Praktische en toeristische informatie voor de recreatievaart
Inhoud Bedieningstijden bruggen en sluizen Algemeen informatienummer Drentse bruggen en sluizen: (0592) 36 57 75 Informatieborden onderweg De brugwachter komt eraan Ritsen in de sluis Bediening op afstand Hoog en laag in Drenthe Lange linten met een geschiedenis Nieuws 2009 Kaarten en vaarroutes Legenda Noord-Willemskanaal De Punt - Assen Drentsche Hoofdvaart Assen - Dieversluis Drentsche Hoofdvaart Dieversluis - Meppel Hoogeveensche Vaart Meppel - Hoogeveen Verlengde Hoogeveensche Vaart Hoogeveen - Nieuw-Amsterdam Verlengde Hoogeveensche Vaart / Bladderswijk Nieuw-Amsterdam - Emmen Stieltjeskanaal Nieuw-Amsterdam - Coevorden
5 5 7 7 8 8 9 11 13 17 19 21 25 29 33 37 41 45
Meer weten? Bedieningstijden bruggen en sluizen
(0592) 36 57 75 Toeristische informatie
www.drenthe.nl (0521) 59 32 10 (Recreatieschap Drenthe) Provincie Drenthe
Colofon
Westerbrink 1, 9405 BJ Assen
Meer aan in Drenthe 2009 is een productie van de provincie Drenthe. Teksten Bertus Boivin (Boivin Tekstproducties Assen) Fotografie Hans Dekker, Willem Kolvoort, WillemJan Kleppe, Marja Verberne, Drents Archief Grafische verzorging Docucentrum, provincie Drenthe
Postbus 122, 9400 AC Assen telefoon (0592) 36 55 55 fax (0592) 36 57 77 www.drenthe.nl
RO09070703
Welkom in Drenthe Welkom in Drentse wateren. Deze brochure is gemaakt om u onderweg van praktische informatie te voorzien over sluizen en bruggen en over de voorzieningen langs de Drentse vaarten en kanalen. We hopen dat u onderweg van Drenthe zult genieten. Daarom hebben we in deze brochure ook informatie gezet die u wat dat betreft de goede kant op wil sturen. Voor mensen die hun vakantie varend doorbrengen, is Drenthe grotendeels nog een relatief onbekend gebied. We maken van deze gelegenheid dan ook graag gebruik om u een aantal mogelijkheden te laten zien op enkele kilometers afstand van de populaire ligplaatsen. U zult zien dat Drenthe het meer dan waard is om er langer te blijven dan aanvankelijk wellicht de bedoeling was... Samen met de gemeenten en de waterschappen hebben we als provincie Drenthe de afgelopen jaren flink geïnvesteerd in de kwaliteit van onze vaarwegen. Sinds 2008 kunt u het centrum van Assen weer per schip bereiken. U kunt zelfs een aantal dagen en nachten midden in de Asser binnenstad aanleggen.
3
Een andere nieuwe mogelijkheid is het weer bevaarbaar maken van het Kieldiep en het Grevelingskanaal in de Gronings-Drentse Veenkoloniën. Sinds vorig jaar kan er weer van het Zuidlaardermeer naar Stadskanaal en verder naar Oost-Groningen en Duitsland worden gevaren. Op dit moment zijn we hard aan het werk met een nieuwe vaarverbinding tussen Erica en Ter Apel. Over enkele jaren is het mogelijk om varend een rondje Drenthe te maken... Voor het zo ver is, kunt u ook nu al veel genieten en ontdekken langs de Drentse wateren. We hopen dat u een goede vaart heeft en een aangenaam verblijf bij ons in Drenthe. Rob Bats en Rein Munniksma gedeputeerde provincie Drenthe
Dieversluis
Pauze
maandag
dinsdag
woensdag
donderdag
vrijdag
zaterdag
zondag
8:00 - 17:00 8:00 - 17:00 8:00 - 17:30 8:00 - 17:00 8:00 - 17:30
8:00 - 17:00 8:00 - 17:00 8:00 - 17:30 8:00 - 17:00 8:00 - 17:30
8:00 - 17:00 * Gesloten 8:00 - 17:30 * Gesloten 8:00 - 17:30 *
Gesloten Gesloten Gesloten Gesloten Gesloten
8:00 - 18:00 8:00 - 17:00 8:00 - 18:00 8:00 - 17:00 8:00 - 18:00
8:00 - 18:00 8:00 - 17:00 8:00 - 18:00 8:00 - 17:00 8:00 - 18:00
8:00 - 18:00 Gesloten 8:00 - 18:00 Gesloten 8:00 - 18:00
Gesloten Gesloten Gesloten Gesloten Gesloten
8:00 - 18:00 8:00 - 17:00 8:00 - 18:00 8:00 - 17:00 8:00 - 18:00
8:00 - 18:00 8:00 - 17:00 8:00 - 18:00 8:00 - 17:00 8:00 - 18:00
8:00 - 18:00 8:00 - 17:00 8:00 - 18:00 8:00 - 17:00 8:00 - 18:00
Gesloten Gesloten Gesloten Gesloten Gesloten
8:00 - 18:00 8:00 - 17:00 8:00 - 18:00 8:00 - 17:00 8:00 - 18:00
8:00 - 18:00 8:00 - 17:00 8:00 - 18:00 8:00 - 17:00 8:00 - 18:00
8:00 - 18:00 8:00 - 17:00 8:00 - 18:00 8:00 - 17:00 8:00 - 18:00
9:00 - 17:00 9:00 - 17:00 Gesloten Gesloten Gesloten
8:00 - 18:00 8:00 - 17:00 8:00 - 18:00 8:00 - 17:00 8:00 - 18:00
8:00 - 18:00 8:00 - 17:00 8:00 - 18:00 8:00 - 17:00 8:00 - 18:00
8:00 - 18:00 8:00 - 17:00 8:00 - 18:00 8:00 - 17:00 8:00 - 18:00
Gesloten Gesloten Gesloten Gesloten Gesloten
8:00 - 18:00 8:00 - 17:00 8:00 - 18:00 8:00 - 17:00 8:00 - 18:00
8:00 - 18:00 8:00 - 17:00 8:00 - 18:00 8:00 - 17:00 8:00 - 18:00
8:00 - 18:00 Gesloten 8:00 - 18:00 Gesloten 8:00 - 18:00
Gesloten Gesloten Gesloten Gesloten Gesloten
Periode 1 november - 1 april Noord-Willemskanaal Drentsche Hoofdvaart ** Hoogeveenschevaart Verl. Hoogeveenschevaart Stieltjeskanaal/Bladderswijk/Zijtak
12:00 - 13:00 12:00 - 13:00 12:00 - 12:30 12:00 - 13:00 12:00 - 12:30
8:00 - 17:00 8:00 - 17:00 8:00 - 17:30 8:00 - 17:00 8:00 - 17:30
Noord-Willemskanaal (m.u.v. sl. Peelo) Drentsche Hoofdvaart t/m sl. Peelo Hoogeveenschevaart Verl. Hoogeveenschevaart Stieltjeskanaal/Bladderswijk/Zijtak
12:00 - 13:00 12:00 - 13:00 12:00 - 12:30 12:00 - 13:00 12:00 - 12:30
8:00 - 18:00 8:00 - 17:00 8:00 - 18:00 8:00 - 17:00 8:00 - 18:00
Noord-Willemskanaal (m.u.v. sl. Peelo) Drentsche Hoofdvaart t/m sl. Peelo Hoogeveenschevaart Verl. Hoogeveenschevaart Stieltjeskanaal/Bladderswijk/Zijtak
12:00 - 13:00 12:00 - 13:00 12:00 - 12:30 12:00 - 13:00 12:00 - 12:30
8:00 - 18:00 8:00 - 17:00 8:00 - 18:00 8:00 - 17:00 8:00 - 18:00
Noord-Willemskanaal (m.u.v. sl. Peelo) Drentsche Hoofdvaart t/m sl. Peelo Hoogeveenschevaart Verl. Hoogeveenschevaart Stieltjeskanaal/Bladderswijk/Zijtak
12:00 - 13:00 12:00 - 13:00 12:00 - 12:30 12:00 - 13:00 12:00 - 12:30
8:00 - 18:00 8:00 - 17:00 8:00 - 18:00 8:00 - 17:00 8:00 - 18:00
Noord-Willemskanaal (m.u.v. sl. Peelo) Drentsche Hoofdvaart t/m sl. Peelo Hoogeveenschevaart Verl. Hoogeveenschevaart Stieltjeskanaal/Bladderswijk/Zijtak
12:00 - 13:00 12:00 - 13:00 12:00 - 12:30 12:00 - 13:00 12:00 - 12:30
8:00 - 18:00 8:00 - 17:00 8:00 - 18:00 8:00 - 17:00 8:00 - 18:00
Noord-Willemskanaal (m.u.v. sl. Peelo) Drentsche Hoofdvaart t/m sl. Peelo Hoogeveenschevaart Verl. Hoogeveenschevaart Stieltjeskanaal/Bladderswijk/Zijtak
12:00 - 13:00 12:00 - 13:00 12:00 - 12:30 12:00 - 13:00 12:00 - 12:30
8:00 - 18:00 8:00 - 17:00 8:00 - 18:00 8:00 - 17:00 8:00 - 18:00
8:00 - 17:00 8:00 - 17:00 8:00 - 17:30 8:00 - 17:00 8:00 - 17:30
8:00 - 17:00 8:00 - 17:00 8:00 - 17:30 8:00 - 17:00 8:00 - 17:30
Periode 1 april - 15 mei 8:00 - 18:00 8:00 - 17:00 8:00 - 18:00 8:00 - 17:00 8:00 - 18:00
8:00 - 18:00 8:00 - 17:00 8:00 - 18:00 8:00 - 17:00 8:00 - 18:00
Periode 15 mei - 1 juli 8:00 - 18:00 8:00 - 17:00 8:00 - 18:00 8:00 - 17:00 8:00 - 18:00
8:00 - 18:00 8:00 - 17:00 8:00 - 18:00 8:00 - 17:00 8:00 - 18:00
Periode 1 juli - 1 september 8:00 - 18:00 8:00 - 17:00 8:00 - 18:00 8:00 - 17:00 8:00 - 18:00
8:00 - 18:00 8:00 - 17:00 8:00 - 18:00 8:00 - 17:00 8:00 - 18:00
Periode 1 september - 15 september 8:00 - 18:00 8:00 - 17:00 8:00 - 18:00 8:00 - 17:00 8:00 - 18:00
8:00 - 18:00 8:00 - 17:00 8:00 - 18:00 8:00 - 17:00 8:00 - 18:00
Periode 15 september - 1 november 8:00 - 18:00 8:00 - 17:00 8:00 - 18:00 8:00 - 17:00 8:00 - 18:00
8:00 - 18:00 8:00 - 17:00 8:00 - 18:00 8:00 - 17:00 8:00 - 18:00
* op afroep: 1 dag van te voren melden voor 16:00 uur ** op afspraak: in overleg met de bedienaars, men wordt binnen 3x24 uur geholpen
4
Bedieningstijden bruggen en sluizen Let op 21 mei 1 juni 27 juni
Hemelvaartsdag geen bediening 2e Pinksterdag geen bediening i.v.m. TT dient men op de Drentsche Hoofdvaart rekening te houden met vertraging.
Opmerking De bedieningstijden van de Witterbrug en de Veenlustbrug in Assen wijken af van de tijden op pagina 4. Voor informatie kunt u contact opnemen met de gemeente Assen, telefoonnummer (0592) 36 61 66. De bedieningstijden van de Monierbrug in het Coevorden-Vechtkanaal wijken af van de tijden op pagina 4. Voor informatie kunt u contact opnemen met de gemeente Coevorden, telefoonnummer (0524) 59 85 98. De bedieningstijden van de bruggen in het Meppelerdiep wijken af van de tijden op pagina 4. Voor informatie kunt u contact opnemen met de gemeente Meppel, telefoonnummer (0522) 85 05 00.
Algemeen informatienummer Drentse bruggen en sluizen: (0592) 36 57 75
Na het draaien van dit nummer komt u in een keuzemenu. U kunt doorverbonden worden met vier sluizen: • Sluis Vries traject Noord-Willemskanaal • Veenesluis traject Drentsche Hoofdvaart • Nieuwebrugsluis traject Meppel-Hoogeveen • Stieltjeskanaalsluis traject Hoogeveen-Coevorden-Emmen Ook kunt u via het menu doorverbonden worden met de coördinator brug- en sluiswachters van de provincie Drenthe.
5
6
Informatieborden onderweg Vanaf 1 mei 2009 krijgen vijf locaties informatieborden die op afstand van actuele informatie kunnen worden voorzien. • Hoogeveensche Vaart nabij de brug Staphorster Grote Stouwe te Meppel • Drentsche Hoofdvaart nabij de Paradijssluis • Wittewijk nabij de Wittewijksbrug te Smilde • Noord-Willemskanaal nabij Oosterbroeksebrug • Stieltjeskanaal nabij de Stieltjessluis te Zandpol Via de borden kunnen we u bijvoorbeeld snel eventuele storingen of stremmingen doorgeven! Toegestane afmetingen
lengte
breedte
hoogte diepgang
Noord-Willemskanaal
65.00
6.60 / 7.30
5.40
1.90 / 2.50
Drentsche Hoofdvaart *
26.76
5.80
5.40
1.55
Wittewijk
28
5.00
Meppelerdiep
110 / 90 11.50 / 9.50
Hoogeveensche Vaart
65.00
6.70 / 7.30
5.20
2.20 / 2.00
- Hoogeveen-Veenoord
40.00
5.85
5.10
1.50
- Veenoord-Bladerswijk
40.00
5.85
5.30
1.90
- Bladderswijk-Klazienaveen
40.00
5.85
4.20
1.10
Bladerswijk
40.00
5.85
4.20
1.90
Stieltjeskanaal
40.00
5.80
5.40
1.90
Coevorden-Vechtkanaal
40.00
5.80
6.00
1.90 / 2.50 * = tot ROC Haven
1.50 3.25 / 2.30
Verlengde Hoogeveensche Vaart
* Houdt rekening met drempels in de Haarsluis, Dieversluis en Paradijssluis
De brugwachter komt eraan Veel bruggen worden in Drenthe in combinatie bediend. Dezelfde brugwachter bedient dan een aantal bruggen. Dit staat op een bord bij de brug. Tijdens de openingsuren staan de scheepvaartseinen bij afwezigheid van de brugwachter op dubbel rood. Weet in zo’n geval dat de brugwachter van uw komst op de hoogte is en dat hij zo snel mogelijk naar u toe komt! 7
Ritsen in de sluis Bij het invaren van de sluizen wordt u verzocht te ritsen. Met andere woorden: de eerste boot meert aan stuurboord af, de volgende boot aan bakboord, de derde weer aan stuurboord enzovoort. Bij het uitvaren verlaat u de sluis in dezelfde volgorde.
Bediening op afstand In de loop van 2009 worden alle bruggen en sluizen op de Hoogeveensche Vaart centraal bediend vanaf Nieuwebrugsluis bij Hoogeveen. Komend vanaf het Meppelerdiep zijn dit achtereenvolgens: • Staphorster Grote Stouwe • Rogatsluis • Ossesluis • Nieuwebrugsluis • Vlinderbrug • Tweelandenbrug • Brug Krakeel/Edisonbrug (Industriehaven Hoogeveen)
8
Er zijn twee manieren om de bediening van de brug of de sluis te starten: • U meldt zich via marifoonkanaal 84 aan bij de Nieuwebrugsluis. • U meldt zich aan via de meldknop op het remmingswerk. Wees bij de sluizen met bediening op afstand extra alert: • Meer op een juiste wijze in de sluiskolk af en bevestig de touwen op de goede manier. • Let goed op tijdens het stijgen of dalen van de waterstand. • Volg de aanwijzingen op die u via de omroepinstallaties hoort.
Hoog en laag in Drenthe Drenthe lijkt op een omgekeerd soepbord. Het water stroomt van het bord af naar de rand. Bij de Oranjesluis in Emmen staat het waterpeil op 17,70 meter boven NAP. Aan de randen van het soepbord, zoals in de haven van Meppel, ligt het oppervlaktewater gemiddeld 0,20 meter onder NAP. Ofwel een hoogteverschil van bijna achttien meter... Tussen de Oranjesluis bij Emmen en de Rogatsluis bij Meppel en de drie tussenliggende sluizen zijn de Verlengde Hoogeveensche Vaart en de Hoogeveensche Vaart verdeeld in in totaal vijf panden. Elk pand heeft zijn eigen waterpeil. Het grootste hoogteverschil dat onderweg in één keer wordt overbrugd, is bij de Nieuwebrugsluis bij Hoogeveen. Daar worden de schepen in één keer 6,30 meter omhoog getild of naar beneden gelaten.
9
10
Lange linten met een geschiedenis De vraag hoe Drenthe aan haar mooie vaarten en kanalen komt, is eenvoudig te beantwoorden. Drenthe had turf en die moest vervoerd worden naar afnemers elders in het land. Vroeger was er maar één mogelijkheid om turf goed en voordelig te vervoeren en dat was per schip. Al sinds de middeleeuwen varen er schepen naar Drenthe om er turf op te halen.
Schuitenschuivers Al aan het eind van de veertiende eeuw voeren de eerste turfschuiten uit de stad Groningen het riviertje de Hunze op naar de veenmoerassen in het Gronings-Drentse grensgebied. Vele honderden jaren lang had het ‘Schuitenschuiversgilde’ in de stad Groningen het alleenrecht voor de aanvoer van Drentse turf via de Oostermoersche Vaart, zoals men de bevaarbaar gemaakte Hunze destijds meestal noemde. Aan het begin van de negentiende eeuw werd deze functie door het Stadskanaal overgenomen.
Gouden Eeuw In de zeventiende eeuw, de Gouden Eeuw werd de Drentse turf big business. In 1612 verkochten de boeren van Diever en Leggeloo een groot deel van hun veengrond aan een groep Amsterdamse kooplieden. Deze richtten de ‘Compagnie van de Dieverder en Leggelder Smilder Venen’ op. Met gebruikmaking van bestaande riviertjes liet de compagnie de Smildervaart graven. In de achttiende eeuw ging de vaart onderdeel uitmaken van de Drentsche Hoofdvaart van Meppel naar Assen. Niet veel later dan de Hollandse zakenlieden kwam ook de ondernemende jonker Roelof van Echten tot Echten op het idee om de enorme venen, die bij wijze van spreken in zijn achtertuin lagen, te exploiteren. In 1625 kocht hij de eerste veencomplexen van de boeren van Steenbergen en Ten Arlo in het gebied waar mettertijd ‘Echten’s Hoogeveen’ zou ontstaan. Om de turf in Meppel te krijgen liet zijn ‘Algemene Compagnie van de 5000 Morgen’ de Hoogeveensche Vaart graven in het beekdal van het Oude Diep.
11
Topjaren De negentiende eeuw bracht de topjaren van de Drentse turf en de Drentse kanalen. De venen in Zuidoost-Drenthe kwamen aan snee. Er werden maar liefst drie nieuwe kanalen gegraven om het ‘bruine goud’ te transporteren: het Oranjekanaal (1858), de Verlengde Hoogeveensche Vaart (1862) en het Stieltjeskanaal (1884). Het Oranjekanaal was van de drie het meest prestigieuze project omdat het over een lengte van 44 kilometer dwars door het hart van Drenthe gegraven moest worden. Feitelijk mislukte het Oranjekanaal-project omdat er voordurend problemen waren om voldoende water in het kanaal te houden. De meeste Drentse turf ging destijds via Hoogeveen dat uitgroeide tot hét schippersdorp van Drenthe.
Einde en begin... Het einde van de Drentse turf in de twintigste eeuw betekende niet het einde van de scheepvaart in Drenthe. Aardappelen, suikerbieten en kunstmest werden de belangrijkste vracht aan boord. Voor de Tweede Wereldoorlog passeerden jaarlijks duizenden schepen de Drentse bruggen en sluizen. Zelfs de verste uithoeken van de provincie konden schepen via wijken en kanaaltjes bereiken. Pas na de oorlog namen de vrachtauto’s in Drenthe de functie van de binnenvaart over en werd het een tijd lang akelig stil op de Drentse wateren. In de jaren zestig en zeventig werden tal van kanalen voor de scheepvaart gesloten. Tientallen bruggen en sluizen werden door dammen vervangen. De opkomst van de recreatievaart heeft er de afgelopen jaren voor gezorgd dat het weer gezellig druk geworden is op de Drentse vaarten en kanalen. En dat kanalen die dertig, veertig jaar geleden gesloten werden, weer bevaarbaar gemaakt worden...
12
Nieuws 2009
Varen door de veenkolonie Annerveenschekanaal Sinds 2008 is het weer mogelijk om vanaf het Zuidlaardermeer via Kiel-Windeweer door het Grevelingskanaal naar Bareveld te varen. Het is een mooie gelegenheid kennis te maken met Annerveenschekanaal en Eexterveenschekanaal, twee van de meest authentieke Drentse veen koloniale dorpen. In het kader van het project Van Turfvaart naar Toervaart zijn de afgelopen jaren tussen het Zuidlaardermeer en Bareveld over het Kieldiep en het Grevelingskanaal in totaal 38 bruggen en twee sluizen gerenoveerd of nieuw gebouwd. De meeste bruggen in Annerveenschekanaal en Eexterveenschekanaal stammen uit het eind van de negentiende eeuw. Ze staan op de monumenten lijst. Bij de restauratie werden ze geschilderd in de oorspronkelijke kleuren groen en wit. Ook de brugwachterswoningen zijn in oude luister hersteld. Deze bijzondere elementen maken van een tocht door het Grevelingskanaal een reis door de tijd. Voorbij Bareveld op het Stadskanaal kunt u na een paar kilometer twee kanten op.
13
Linksaf vaart u via het Pekelerhoofddiep richting Winschoten en daarna mogelijk naar het Oldambtmeer en de Blauwe stad. Rechtdoor brengt het Stadskanaal u naar de gelijknamige plaats, naar Musselkanaal en Ter Apel. Vanuit Ter Apel kunt u via Rütenbrock Duitsland in. Over enige tijd wordt het bovendien weer mogelijk om via de kanalen van ZuidoostDrenthe naar Erica te varen, zodat u een rondje Drenthe kunt maken. Kijk voor praktische informatie over de route ZuidlaardermeerBareveld op de site www.vareninhetnoorden.nl.
Nieuws 2009
De ontbrekende schakel Erica - Ter Apel
Al jaren hadden de provincies Groningen en Drenthe en de betrokken gemeenten de wens om weer een vaarverbinding tussen Erica en Ter Apel tot stand te brengen. De nieuwe verbinding zou de Veenkoloniën goed op de kaart moeten zetten, was de gedachte erachter. Het miljoenenproject is dan ook opgenomen op de Agenda voor de Veenkoloniën. Naar verwachting zal het in 2012 voor het eerst sinds jaren weer mogelijk worden om vanuit Erica per schip Ter Apel te bereiken. • Eind 2008 is de verbinding tussen Ter Apel en Emmer-Compascuum al tot stand gekomen. Hoewel alle bruggen en dergelijke inmiddels klaar zijn, is het traject nog niet voor de scheepvaart opengesteld.
14
• In de loop van dit jaar hoopt men het tweede deel van de eerste fase van het project te kunnen afsluiten. Het kanaal heeft dan het Veenpark in BargerCompascuum bereikt. Volgend jaar is het waarschijnlijk mogelijk om vanuit Ter Apel het Veenpark binnen te varen. • De tweede fase is een grotendeels nieuwe vaarverbinding tussen Veenparkkanaal/ Scholtenskanaal en de Bladderswijk naar Erica. De route komt door het Oosterbos te liggen. Aan de oostkant van het bos wordt een nieuwe sluis gebouwd. Kijk voor actuele informatie over het herstel van de vaarbinding Erica - Ter Apel op de site www.erica-terapel.nl.
Beeldschoon water in Drentse beken en meren Hoe ziet het leven onder water er in Drenthe uit? De Milieufederatie Drenthe en Stichting Het Drentse Landschap hebben fotograaf Willem Kolvoort gevraagd om de Drentse onderwaterwereld in beeld te brengen. Dit leverde unieke beelden op. Kijk voor een selectie van deze foto’s op www.beeldschoonwater.nl. Meer foto’s en het verhaal erachter zijn terug te vinden in het boek Beeldschoon water en op de gelijk namige tentoonstelling. Beeldschoon water - Drents water tot op de bodem bekeken brengt het leven onder water in Drentse beken en meren in beeld en vertelt het verhaal achter de beelden. Waarom groeien bepaalde planten op de ene plaats wel en elders juist niet? Hoe kun je de waterkwaliteit aan het onderwaterleven aflezen? Tientallen betoverende beelden van waterplanten, waterdieren en onderwaterlandschappen illustreren dit bijzondere verhaal. Een belangrijke aanleiding voor het project Beeldschoon water is de Europese
15
Kaderrichtlijn Water. Deze richtlijn geldt sinds 2000 voor alle EU-lidstaten en verplicht landen als Nederland om de kwaliteit van de natuur in het water te verbeteren. Ook moet er veel gebeuren aan de chemische kwaliteit van het oppervlaktewater. Volgens de richtlijn moeten de doelen in 2015 zijn bereikt. Het initiatief van de Milieufederatie en Het Drentse Landschap is bedoeld om de natuur onder water tastbaarder te maken voor iedereen. Beeldschoon water probeert aan de hand van de onderwaterbeelden uit te leggen wat er zou moeten gebeuren om het water ecologisch gezond te krijgen. De beelden laten zien dat het er onder water prachtig uit kan zien. Maar ook dat er nog veel moet gebeuren voor Drenthe écht trots kan zijn op zijn natuur in het water. >>
Zie voor het bestellen van het boek de website www.beeldschoonwater.nl. Van april tot en met oktober 2009 kunt u de expositie ‘Beeldschoon water’ bekijken in bezoekerscentrum Drenthehof in Orvelte (www.orvelte.net)
>>
Bouw passantenhaven Dieverbrug in 2009 van start Direct ten zuiden van de Dieversluis wordt eind 2009 gestart met de aanleg van de passantenhaven Dieverbrug. In de nieuwe haven zal plaats zijn voor zo’n dertig schepen. Naar verwachting kunnen vaarrecreanten reeds in de loop van het volgende seizoen van de voorzieningen gebruikmaken. In het kader van het project worden nieuwe 16
sanitaire voorzieningen en elektriciteitsaan sluitingen voor de scheepvaart aangelegd. Inmiddels is de monumentale oude opzichterswoning bij de sluis gerestaureerd. Het pand is nu in gebruik als restaurant. Een loods is omgebouwd tot bedrijfsunits voor ambachtelijke ondernemers. Inmiddels is daar al een glasatelier gevestigd.
Kaarten en vaarroutes
17
Legenda 1 2 3 4 5 6 7
Noord-Willemskanaal, De Punt - Assen Drentsche Hoofdvaart, Assen - Dieversluis Drentsche Hoofdvaart, Dieversluis - Assen Hoogeveensche Vaart, Meppel - Hoogeveen Verlengde Hoogeveensche Vaart, Hoogeveen - Nieuw-Amsterdam Verlengde Hoogeveensche Vaart / Bladderswijk, Nieuw-Amsterdam - Emmen Stieltjeskanaal, Nieuw-Amsterdam - Coevorden
te bevaren waterweg
werf / reparatie
te bevaren waterweg buiten provincie
camping
route in ontwikkeling
stroom
Zwembad
sluis
vuilwaterpomp
Zwemplas
beweegbare brug
tourist info
Grondwatermeter
vaste brug / viaduct
national park
Radiotelescoop
passantenhaven
fietspad
Bijzonder reservaat
voorziening om af te meren
heuvelrug
Vogelkijkhut en uitkijkheuvel/toren
hoogte boven N.A.P.
Startplaats fietsvierdaagse
toilet
Oude Boerderij
Toeristisch overstappunt
douche
Prehistorische boerderij
aangepast voor rolstoelgebruikers
Koeherdershut
Fietstunnel
drinkwaterkraan + slang
Hunebed
Museum
grote afvalcontainer
Grafheuvel
Kasteel of havezathe
stortplaats chemische toiletten
Bijzonder monument
Molen
stortplaats afgewerkte olie
Historisch stadscentrum
Bijzondere kerk
brandstofverkooppunt
Bijzondere laan
Klokkenstoel
telefoon wc
18
15.60+
(Openlucht) theater
B
OV
Bezoekerscentrum
Station met OV fiets
19
20
Noord-Willemskanaal
De Punt
De Punt - Assen Kunst op de kant Opmerkelijke kunstwerken onderweg in Noord-Drenthe... Bij Sluis De Punt wordt u opgewacht door twee wachters van Maree Blok en Bas Lugthart. De stalen wachters staan op de palen van het remmingswerk om u welkom te heten in Drentse wateren. Verderop zit bij de Sluis Vries een rijtje bronzen kabouters op de dukdalven. Roland Sohier maakte ze. En wat te denken van de zeven meter hoge aluminium Toetertoren van Alphons ter Avest bij de Sluis Peelo. Lange toeters begeleiden met hoge en lage tonen het zakken en het stijgen van het water in de sluis. Rolde
21
Rolde
Schipborg
Fietsen
Winkelen Het beekdal van de Drentsche Aa
De gezellige binnenstad van Assen
Een paar kilometer ten oosten van het Noord-Willemskanaal ligt het Nationaal beek- en
Sinds 2008 bestaat de mogelijk-
esdorpenlandschap Drentsche Aa. Nergens in Nederland vind je een beek als de Drentsche Aa. Ze zoekt kronkelend haar weg door het landschap, zoals zij dat al vele eeuwen gedaan heeft. Vrijwel overal
heid om over het water tot in het centrum van Assen te komen. Heel
elders werden de beken langs de liniaal rechtgetrokken om keurige rechte afwateringskanaaltjes te
veel mensen hebben al van die mogelijkheid
worden. De Drentsche Aa kon gelukkig rustig haar gang blijven gaan. U kunt in het gebied fantastisch
gebruikgemaakt en het leidde tot een gezel-
fietsen. (www.drentscheaa.nl)
lige drukte op en rond het water. Assen heeft een compacte binnenstad met alle winkels op zeer korte afstand, knusse pleintjes met terrassen, tal van historische bezienswaardigheden en een prachtig wandelbos vlakbij. Op woensdag en zaterdag is er een drukke markt in de stad. Eind juni stroomt de stad vol vanwege de wereldberoemde TT-races. In het laatste weekend van augustus zal in Assen de Spaanse wielerronde de Vuelta van start gaan. (www.assen.nl)
Westervelde
22
Assen
Schipborg
Een kijkje waard Het Drents Museum in Assen
In 2008 stonden dagelijks lange rijen wachtenden voor de deur van het Drents Museum aan de Asser Brink om het wereldberoemde Chinese terracotta-leger te bewonderen. Dit jaar zal er minder van uw geduld gevraagd worden. Ook nu echter is het Drentse Museum dankzij zijn beroemde archeologische afdeling, een prachtige collectie Nederlandse kunst- en kunstnijverheid uit het begin van de twintigste eeuw en hedendaagse figuratieve kunst een bezoek meer dan waard. In de stijlkamers van het museum kunt u zien hoe de Drentse landadel in vroeger eeuwen geleefd heeft. Deze zomer heeft het Drents Museum een grote Art Deco-tentoonstelling. (www.drentsmuseum.nl)
23
Assen, Drents Museum
24
Drentsche Hoofdvaart
Wapserveld
Smilde
Assen - Dieversluis
Kunst op de kant Maar liefst zeventien kilometer vaart u door de dorpen die samen het lange veenkoloniale lint Smilde vormen. Kunstenaars maakten vier beelden die de verbondenheid van Bovensmilde, Smilde, Hijkersmilde en Hoogersmilde met elkaar symboliseren. Het beeld in Hoogersmilde, het oudste dorp van de vier, kreeg de naam Aarzeling. Het staat voor het begin van het mensenleven en het begin van Smilde. De andere beelden heten Ontmoeting, Bezieling en Voleinding. Aarzeling en Voleinding zijn van Joan Bruggink, de andere twee van Tine Mersmann.
25
Dieverbrug
Fietsen Fochteloërveen en Veenhuizen
Vanuit de aanlegplaatsen in Smilde kunt u een aantal prachtige fietstochten maken. Bijvoorbeeld naar het Fochteloërveen, een van de weinige overgebleven levende hoogvenen in Nederland. Bovenin de opmerkelijk vormgegeven uitkijktoren aan de rand van het veen heeft u weids uitzicht over dit unieke stuk natuur. Voorbij het Fochteloërveen komt u in het gevangenisdorp Veenhuizen waar de meeste gebouwen en woonhuizen sinds de negentiende eeuw nauwelijks veranderd zijn. Natuurlijk kunt u in Veenhuizen ook even een bezoek aan het interessante Gevangenismuseum brengen. (www.gevangenismuseum.nl)
Fietsen Het Drents-Friese Wold
Tussen Smilde en Dieverbrug loopt de Drentsche Hoofdvaart vrijwel langs de grens van het Drents-Friese Wold, een van de grotere nationale parken van Nederland. U kunt er urenlang ongestoord fietsen door de uitgestrekte bossen, over de heide en langs grote zandverstuivingen. Een opvallend natuurontwikkelingsproject is de reconstructie van de beekjes die samen de Fochteloërveen
Vledder Aa vormen. Het Drents-Friese Wold heeft informatiecentra onder andere bij Appelscha en Diever. (www.nationaalpark-drents-friese-wold.nl)
Veenhuizen
26
Fochteloërveen
Wapserveld
Aekingerzand
Een kijkje waard Bezoekershuis Veenesluis
De Veenesluis is een van de zes sluizen in de Drentsche Hoofdvaart. Ze vervingen tegen het eind van de negentiende eeuw de oude, te kleine schutsluizen. Niet lang daarna bouwde Rijkswaterstaat er elektrische gemalen naast waarmee in droge tijden via het Meppelerdiep water Drenthe in kon worden gepompt. In de sluiswachterswoning van de Veenesluis is een expositie ingericht over de geschiedenis van de Drentsche Hoofdvaart.
Fochteloërveen
27
Dieverbrug
Veenhuizen
28
Drentsche Hoofdvaart
Dieversluis - Meppel Kunst op de kant Onderweg langs de Drentsche Hoofdvaart komt u langs een aantal opmerkelijke kunstwerken. Zo staat bij de Uffeltersluis het beeld van een man die een boot draagt, gemaakt door de kunstenaar Steef Roothaan. Bij de Haarsluis staat het kunstwerk Balans van Guido Geelen. De gewichten van de balans zijn twee vergulde bronzen emmers.
Het bewegen van de balans verwijst naar het op en neer gaan van het water in de sluis. Hoewel... menigeen zal bij het zien van het kunstwerk ook onmiddellijk denken aan het kinderversje ‘Twee emmertjes water halen’. 29
Fietsen Het Dwingelderveld
Vanaf Dieverbrug en Uffelte is het maar een klein eindje fietsen naar het Nationaal Park Dwingelderveld, een van de grootste heidevelden van Nederland. Iedereen die voor het eerst het Dwingelderveld bezoekt, raakt onwillekeurig geïmponeerd door de ‘grote, stille heide’ en de eindeloze horizon. Rond de heide vindt u levendige dorpen als Dwingeloo en Ruinen. Bij het laatste dorp staat ook een interes-
Drostenveen
sant bezoekerscentrum om meer over het Dwingelderveld te weten te komen. (www.nationaalpark-dwingelderveld.nl)
Een kijkje waard Shakespeare in Diever
Het dorp Diever is in heel Nederland bekend vanwege de Shakespearevoorstellingen in het openluchttheater van het dorp. De kwaliteit van het spel en de bijzondere entourage zorgen voor honderden trouwe bezoekers. In 2009 staat de romantische komedie ‘Much ado about nothing’ - ofwel ‘Een hoop gedoe om niks’ - op het programma. Er zijn in totaal zo’n vijftien voorstellingen in augustus en september. (www.shakespearetheaterdiever.nl)
30
Een kijkje waard De hunebedden bij de Havelterberg
Vanaf de Haveltersluis is het maar een paar kilometer naar de Havelterberg, een verrassend hoge ‘bult zand’ die hier in de voorlaatste ijstijd door de gletsjers omhooggestuwd werd. Aan de voet van de Havelterberg liggen twee hunebedden. Deze prehistorische grafmonumenten werden zo’n 5000
Dwingeloo
Dwingeloo
Havelte
Dwingeloo
jaar geleden door steentijdboeren gebouwd om er hun belangrijkste doden in bij te zetten. Drenthe telt nog zo’n vijftig hunebedden. (www.hunebedden.nl)
31
Havelterberg
Holtveen
32
Hoogeveensche Vaart
Reest
Meppel - Hoogeveen
Kunst op de kant Op de punt van het schiereiland in het haventje bij de Rogatsluis staat het beeld Zomergasten, een ontwerp van Cune van Groeningen. Volgens de k unstenaar moet het beeld als een wachter de passanten beschermen die de nacht bij de sluis doorbrengen. Verderop staan bij de Nieuwebrugsluis in Hoogeveen de drie roestvrijstalen Sluisventielen van Martin Borchert. Deze Sluisventielen verbeelden de zes meter hoogteverschil voor en achter de sluis. Bij het schutten bewegen de rode vlotters in de beelden.
33
Echten
Meppel
Ruinen
Winkelen Donderdag Meppeldag
Al vele eeuwen lang is Meppel het centrum voor de wijde omgeving. Donderdag was traditiegetrouw de marktdag. Meppel had vroeger een belangrijke veemarkt en iedereen in de buurt trok die dag naar het stadje. Nog steeds is er zomers op donderdag nog iets van die oude sfeer in het centrum van Meppel te proeven, zittend op een terrasje op het Kerkplein of aan De Wheem of wandelend langs de
Koekange
Heerengracht of de Stoombootkade. In het weekend van 12 tot en met 14 juni wordt het populaire Grachtenfestival georganiseerd. (www.meppel.nl)
Koekange
34
Fietsen Het Reestdal
De Reest is niet meer dan een paar meter breed en vormt al eeuwenlang de grens tussen Drenthe en Overijssel. De fiets is een uitstekend vervoermiddel om dit onbekende stukje Drenthe goed te verkennen. De beek kronkelt
Echten
Veeningen
door de hooilanden die in het voorjaar in de prachtigste kleuren bloeien. Aan de rand van het beekdal staan eeuwenoude boerderijen
Een kijkje waard
in alle soorten en maten en monumentale
De Lokkerij
landgoederen. Meer over het Reestdal vindt u
Bij het dorp de Wijk ligt het ooievaars-
in het informatiecentrum in boerderij ’t Ende
buitenstation De Lokkerij dat indertijd
bij de Wijk. (www.drentslandschap.nl)
werd opgericht toen het erg slecht ging met de ooievaar in Nederland. Dankzij de inspanningen op De Lokkerij en centra elders in Nederland is de ooievaar weer helemaal terug. Jaarlijks komen op De Lokkerij enkele tientallen jonge ooievaars uit het ei gekropen. Met de geboorten in de omgeving erbij gaat het sommige jaren wel om 500 jonge dieren. In de zomermaanden bent u op woensdagmiddag en zaterdagmiddag van harte welkom op De Lokkerij. (www.delokkerij.nl)
35
Zuidwolde
Echten
36
Verlengde Hoogeveensche Vaart
Hoogeveen
Hoogeveen - Nieuw-Amsterdam
Kunst op de kant Bij de Noordscheschutsluis staat sinds 1991 het beeld De Sluiswachter van Onno de Ruijter. Het werd er destijds geplaatst ter gelegenheid van het 225 jarig bestaan van het dorp Noordscheschut en de schutsluis die het dorp zijn naam gaf. Halverwege de negentiende eeuw werd vanaf Noordscheschut de Verlengde Hoogeveensche Vaart gegraven toen de venen in Zuidoost-Drenthe aan snee kwamen.
Aalden
37
Winkelen Nieuw en oud in Hoogeveen
‘Gelukkig in ’t groen’ zegt Hoogeveen over zichzelf. De stad combineert groen en rust met goede voorzieningen, zoals het grootste theater van Drenthe en bioscopen met alles erop en eraan. In de zomer worden op donderdag de Pulledagen gehouden, grote rommelmarkten door het hele centrum van de stad heen. Herinneringen aan het oude schippersdorp Hoogeveen vindt u in Museum de 5000 Morgen in het zeventiende-
Hoogeveen
Zweeloo
eeuwse huis Venendal aan de Hoofdstraat. (www.hoogeveen.nl) (www.5000morgen.nl)
Zweeloo
Fietsen De oude esdorpen rond Oosterhesselen
Ten noorden van de Verlengde Hoogeveensche Vaart ligt een authentiek Drents esdorpenlandschap dat zich uitstekend per fiets laat verkennen. In de streek vindt u prachtige oude boerendorpen als Gees, Meppen, Aalden, Zweeloo, Oosterhesselen en Benneveld. De beekjes en stroompjes die hier hun tocht naar Coevorden beginnen, zijn de afgelopen jaren flink onder handen genomen en hebben voor een groot deel hun oude beekdal teruggekregen. U komt onderweg door prachtige stukjes natuur, zoals het heideveld Hooge Stoep bij Gees, De Palms bij Meppen met zijn karakteristieke jeneverbessen, de bloeiende groenlandjes in De Stroeten bij Zweeloo en het landgoed Hoogeveen
38
De Klencke bij Oosterhesselen.
Nieuw-Amsterdam
Hoogeveen
Een kijkje waard Van Goghhuis in Nieuw-Amsterdam
Begin oktober 1883 reisde Vincent van Gogh met de trekschuit vanuit Hoogeveen naar Nieuw-Amsterdam. Daar huurde hij een kamer in het logement van Hendrik Scholte aan het kanaal. Van Gogh bleef er twee maanden en werkte er alsof zijn leven er vanaf hing. Dagelijks tekende en schilderde hij de ruige wereld van heide en turf. Enige jaren geleden werd het oude logement van Scholte gerestaureerd en deels ingericht als museum. Het beroemdste werk dat Van Gogh in NieuwAmsterdam maakte, is De Turfschuit die in het Drents Museum in Assen hangt. (www. vangogh-drenthe.nl)
Nieuw-Amsterdam, Van Goghhuis
39
Drijber
40
Verlengde Hoogeveensche Vaart / Bladderswijk
Barger-Compascuum
Nieuw-Amsterdam - Emmen Kunst op de kant Aan de Verlengde Hoogeveensche Vaart in Nieuw-Amsterdam staan twee zuilen van damwandprofiel met de intrigerende titel 1 plus 1 is 1. Makers van het kunstwerk zijn Carlo Kroon en Loes Heebink. Het beeld symboliseert de verbinding van de aarde en het water met de lucht. Naast de Ericasluis ziet u een met blauwe tegeltjes bekleed kunstwerk van Wia van Dijk. Het heet Waterweg als bouwwerk.
41
Barger-Compascuum, Veenpark
Barger-Compascuum
Emmen
Winkelen Emmen, méér dan een dierentuin
De meeste mensen associëren Emmen onmiddellijk met zijn beroemde dierentuin. Als u in de buurt bent, moet zeker een bezoek aan het Dierenpark Emmen brengen, maar Emmen is méér... Emmen heeft een gezellig winkelcentrum rond de oude brink waar het in het zonnetje op de terrassen altijd goed toeven is. Op een aantal dinsdagen in juli en augustus worden in het centrum de Vlindermarkten georganiseerd: een warenmarkt gecombineerd met een grote rommelmarkt plus optredens van tal van artiesten. (www.emmen.nl) (www.zoo-emmen.nl)
Schoonebeek
42
Bargerveen
Barger-Compascuum, Veenpark
Fietsen Het Bargerveen
Vanuit Nieuw-Amsterdam en Erica bent u op de fiets zo in het Bargerveen. Dit 2000 hectare grote natuurgebied laat u ervaren hoe tot ver in de negentiende eeuw heel Zuidoost-Drenthe eruit zag. ‘Op fietse’ is de beste manier om het gebied te verkennen. U komt langs al die plaatsen die Daniël Lohues en zijn band Skik in hun bekende nummer ‘Op fietse’ zo liefdevol bezingen. ‘Wie döt mij wat, wie döt mij wat, wie döt mij wat vandage. ‘k Heb de banden vol met wind. Nee, ik heb ja niks te klagen.’
Bargerveen
43
Emmerdennen
Barger-Compascuum
Bargerveen
Een kijkje waard Het Veenpark in Barger-Compascuum
Ter gelegenheid van het honderdjarig bestaan van hun dorp in 1966 bouwden de inwoners van Barger-Compascuum de oude plaggenhutten van vroeger na. Het groeide uit tot het openluchtmuseum Veenpark. In de nagebouwde veenkolonie Bargermond staan arbeiderswoningen, boerderijen, winkels, werkplaatsen, een molen, een kerk, een kroeg en een school. Een veentreintje brengt u naar het hoogveengebied Berkenrode. (www.veenpark.nl)
44
Stieltjeskanaal
Coevorden
Schoonebeek
Nieuw-Amsterdam - Coevorden Kunst op de kant Bij de Stieltjeskanaalsluis bij Nieuw-Amsterdam staat een opvallend en kleurrijk kunstwerk op een hoge betonnen paal. De keramiek-kunstenaar Hans van Bentem maakte van zijn Sluiswachter een mythisch wezen dat hier speciaal neergestreken lijkt om de passerende schepen te beschermen. Midden in Coevorden staat sinds jaar en dag het bronzen beeld van Ganzen Geesje met haar ganzen, een werk van beeldhouwer Johan Sterenberg. Al vele eeuwen lang heeft Coevorden op de eerste maandag van november een ganzenmarkt. Het beeld van Ganzen Geesje is het symbool van de stad Coevorden.
Coevorden
45
Coevorden
Schoonebeek
Winkelen Door de straatjes van Coevorden
Coevorden is de kleinste, maar tegelijk ook de meest ‘stadse’ stad van Drenthe. U kunt naar de Stadshaven tot midden in het stadje varen. Hiervandaan kunt u de winkelstraatjes van het stadje uitgebreid verkennen die allemaal op de Markt beginnen. Op de oude vestingwerken is een prachtig stadspark aangelegd waar zich op mooie zomerdagen half Coevorden lijkt te v erzamelen. (www.coevorden.nl)
Schoonebeek
Schoonebeek
46
Fietsen De oude boerderijen van Schoonebeek
In de middeleeuwen ontstonden langs het Schoonebekerdiep buurtschappen waar het dorp Schoonebeek uit groeide. U kunt per fiets een tocht maken langs het Westerse Bos en het Oosterse Bos. Langs de oude straatjes staan boerderijen die sinds de zeventiende eeuw niet veranderd lijken. Meer over het boerenleven in het oude Schoonebeek vindt u in Museumboerderij Zwaantje Hans Stokman’s Hof. Regelmatig strooit men op de keukenvloer een vers tapijt van zand. (www.zandstrooiboerderij.nl)
Coevorden
Een kijkje waard Museum Drenthe’s veste in Coevorden
De geschiedenis van Coevorden herleeft in Stedelijk Museum Drenthe’s Veste. Het museum is gevestigd in het voormalige Arsenaal van de vesting aan de haven. In de vroege middeleeuwen ontstond Coevorden bij een doorwaadbare plaats in het Drostendiep. Al snel werd er op deze strategische plek een kasteel gebouwd. Wie het kasteel in handen had, was vroeger heer en meester in Drenthe. In de Tachtigjarige Oorlog begon men van Coevorden een vrijwel onneembare vesting te maken. Het huidige Kasteel is gerestaureerd naar de vorm die het in de zeventiende eeuw had. (www.museumcoevorden.nl) 47
Coevorden
