meedoen
Nieuw perspectief
Kracht Jaarbeeld 2011
beweging
vooruit
WONEN
“Door het theater heb ik mijn eigen kracht ontdekt. Ik wist niet dat ik het kon, en wat het voor mij zou betekenen. Ik woon in het Sociaal Pension en ben met mijn hobby’s en mijn werk als postbode bij Neos weer gelukkig. Maar ik heb ook mijn mindere periodes, dan gaat het gewoonweg niet zo goed. Het theater trekt mij er dan weer door heen. Want daar kan ik mijn emoties kwijt en mijn gepieker stoppen.” Frans van der Zanden, cliënt en postbode bij Neos
Inhoudsopgave Nieuw perspectief
3
De beweging vooruit!
4
Weer midden in het leven met DOOR!
6
Housing First Eerst veiligheid dan de rest
7
Sporten heelt wonden
8
Column Pim Dijkstra Hink-stap-sprongpolitiek
9
Krachtwerk Wat iemand kan, nu overal uitgangspunt
10
Exploitatieresultaten 2011
11
Huiselijk geweld, eerder opgemerkt en aangepakt
12
Aanpak huiselijk geweld Zonnebril en vuile was doorbreken taboes
13
Altijd helemaal op de hoogte met nieuwe ICT
14
Rust en ruimte voor jongeren
15
En verder nog…
16
Neos’ trots
2
Jaarbeeld 2011
Theatergroep Home Made Tranen om straatverhalen
5
Preventieve woonbegeleiding Huis blijft thuis
8
Verpleegzorg Zorgeloze oude dag
11
Raad van Bestuur
Nieuw perspectief juist ook in crisistijd
De economische crisis houdt aan en dat voelen we bij Neos. Subsidies staan onder druk en tegelijkertijd neemt door de economische crisis en de stapeling van bezuinigingsmaatregelen het aantal hulpvragen toe. Economische tegenwind maakt het leven juist voor de meest kwetsbaren in de samenleving extra lastig. Op het moment dat ze over de rand glijden, biedt Neos eerste hulp en zonodig 24-uurs opvang. En we zetten de volgende stap: we versterken hun positie zodat cliënten weerbaarder in de maatschappij komen te staan en weer zelfstandig verder kunnen.
Met begeleid en beschermd wonen en nieuwe initiatieven zoals Housing First, geven we mensen die op straat zijn beland weer nieuw perspectief. Het samenwerkingsverband DOOR! bewijst de kracht van nauwe samenwerking: zorgorganisaties (waaronder Neos) en woningcorporaties vinden elkaar al tien jaar lang en helpen mensen zo aan een nieuw thuis. Toch ligt er nog steeds een formidabele uitdaging. Door de economische crisis zit de woningmarkt op slot. De onderkant van de huurmarkt wordt daardoor steeds smaller. En juist daar zitten de woningen die voor onze cliënten geschikt zijn. We kijken dan ook halsreikend uit naar hervormingen op de woningmarkt. Tot die tijd koesteren we alle inspanningen van woningcorporaties om voldoende aanbod te creëren en beschikbaar te stellen. Een begeleide en duurzame terugkeer naar de maatschappij is voor Neos het hoogste doel. Dak- en thuislozen zijn immers ook gewone burgers en hebben recht op een goede kwaliteit van leven, op veiligheid en geborgenheid. Een huis kan dat bieden. Goede
ondersteuning is in het geval van onze cliënten wel van vitaal belang. Helaas begint juist daar de schoen meer en meer te wringen. De bezuinigingen in de GGZ en andere sectoren, maar ook de verhoging van de eigen bijdrage voor de tweedelijnszorg maakt de drempel voor begeleiding hoger. Als er extra betaald moet worden, is dat steeds vaker reden om te zeggen: “Dan kap ik ermee.” Ook de voorgestelde maatregelen op het gebied van de sociale zekerheid en de nieuwe Wet Werken naar Vermogen is voor cliënten met een grote achterstand op de arbeidsmarkt, een extra drempel om weer te kunnen participeren en reïntegreren. Er is een reële kans dat ook een nieuwe regering er niet aan ontkomt om meer te bezuinigen in zorg en welzijn. En het risico is groot dat mensen die Neos het hardst nodig hebben, ook het hardst in de portemonnee zullen worden getroffen. Om die ontwikkelingen het hoofd te bieden, is veranderkracht en een sterke toekomstvisie nodig. Daar is in 2011 en de jaren ervoor hard aan gewerkt. Ons doel is helder: samen met onze partners daadkracht tonen en als organisatie betrouwbaar zijn. Dat zijn de belangrijkste ingrediënten om in de toekomst de voorwaarden te creëren om onze cliënten weer als volwaardig burger met rechten en plichten, een rol te laten spelen in de samenleving. Juist nu de grenzen van de verzorgingsstaat bereikt zijn en er andere oplossingen nodig zijn om onze doelen te bereiken. Wij gaan dus niet bij de pakken neerzitten, maar maken een beweging naar voren.
Pim Dijkstra en Ting Yu Chu Raad van Bestuur
3
Vertrouwen op eigen kracht is bepalend voor nieuwe organisatiestructuur 4
De beweging vooruit! Nieuwe inzichten over zorg en ondersteuning, een veranderend politiek klimaat en een veeleisende maatschappij. Het zijn ontwikkelingen waarop Neos anticipeert met ‘De beweging vooruit!’; de blauwdruk voor een slimmere en flexibele organisatie die de meest kwetsbaren van de samenleving nog beter kan begeleiden. Maar ook een Neos dat klaar is voor de toekomst. “Het fundament van Neos werd tot op heden gevormd door een aantal autonome afdelingen. Maar deze structuur, grotendeels gebaseerd op locaties en diensten, past niet meer in deze blauwdruk”, zegt bestuursvoorzitter Pim Dijkstra. “De vraag en de mogelijkheden van de cliënt moeten leidend zijn, niet het beschikbare aanbod. Daarom gaan we met cliënten vanaf het eerste contact een individueel trajectplan opstellen en uitvoeren, in plaats van dat ze automatisch in een 24-uursvoorziening belanden. Hierbij streven we naar een zo kort mogelijk verblijf van cliënten in Jaarbeeld 2011
de opvang. Persoonlijke begeleiders gaan samen met de klant bekijken wat nodig is: huisvesting, opvang, werk, financiële ondersteuning, enzovoort. We willen ernaartoe dat cliënten zich beter realiseren hoe ze weer volwaardig mee kunnen doen in de maatschappij.” Gedragspatronen doorbreken Voor medewerkers betekent ‘De beweging vooruit!’ dat ze vooral coach en begeleider zijn en dat de regie bij de cliënt moeten blijven liggen. “Oude gedragspatronen moesten worden doorbroken.” Daarom hebben dit jaar alle medewerkers van Neos een gecertificeerde basistraining in Krachtwerk gevolgd”, vertelt Pim. Deze ‘Krachtwerk’-methode is het resultaat van nieuwe inzichten op het gebied van rehabilitatie en herstelgerichte zorg en focust op wat cliënten wél kunnen en hoe dat versterkt kan worden. Pim erkent dat dit veranderingen zijn die veel van medewerkers en cliënten vraagt. “Maar de zorgvisie en ambities van Neos konden geen gestalte krijgen in de oude structuur.”
‘De beweging vooruit!’ moet Neos beter dan ooit verbinden met de samenleving. “We gaan veel meer naar buiten kijken en externe hulpbronnen en steunstructuren in wijken en buurten aanboren. Cliënten zijn tijdelijk bij ons om daarna op eigen kracht zo zelfstandig mogelijk hun rol als volwaardig burger in de samenleving te vervullen, met bijbehorende rechten en plichten.” Een deel van de begeleiding zal zich dus steeds meer gaan afspelen in de woonwijk in plaats van in de 24-uursvoorzieningen. Cliënten zullen vaker en sneller terugkeren in de maatschappij en gebruik leren maken van informele en formele buurtnetwerken. Daar bestaan nog wel de nodige vooroordelen. Daarom is het nodig om het beeld over dak- en thuislozen met goede communicatie regelmatig bij te stellen. Cliëntenraad Hoe groot de impact ook is op medewerkers of de maatschappij, “uiteindelijk doen we het voor de cliënt”. De Centrale Cliëntenraad (CCR) van Neos
Neos’ TrotS
Tranen
om straatverhalen
theatergroep Home made was daarom een cruciale gesprekspartner. “De CCR vindt ‘De beweging vooruit!’ een ambitieus, aantrekkelijk en bevlogen statement”, zegt secretaris Duikje Schaeffer. “Het is goed doordacht en laat zien dat het bestuur van Neos het hoofd boven het maaiveld uit wil steken. Als de plannen goed worden u itgevoerd, wordt dit een succesverhaal met een gouden randje.” De verplichte meting van cliëntenervaringen (CQ-index) bevestigde het beeld dat cliënten achter de veranderingen staan. Ook onder stakeholders en medewerkers werd regelmatig gepeild hoe zij tegen ‘De beweging vooruit!’ aankeken.
Hoe vaak mag een dak- of thuisloze applaus in ontvangst nemen? Aan die zeldzaamheid maken de mannen en vrouwen van Neos’ theatergroep Home Made een einde. Met hun voorstelling Straatmonologen toerden ze in 2011 langs organisaties en bedrijven, om een verpletterende indruk achter te laten én geld in te zamelen voor Serious Request. De wereld op zijn kop? Niet als je het werkbegeleider Mark Ernest vraagt. “Het is een fantastisch middel om te laten zien dat we allemaal mensen zijn.” In de show zetten cliënten van Neos en Novadic-Kentron eerst het stereotype beeld neer: de alcohol kantelende zwerver die zijn hand op houdt bij
passanten (het publiek). Daarna beginnen de monologen. Eén voor één vertellen cliënten hoe ze dakloos zijn geworden en wat ze doen om er weer uit te komen. Hun emotionele monologen raken het publiek in het hart. “Sommigen laten zelfs een traan”, Voor de cliënten is het een hulpmiddel om het verleden een plek te geven. Mark: “En ze kunnen het bedrijfsleven en maatschappelijke organisaties laten zien dat we goede mensen in huis hebben.” Met deze vorm van theater wordt ook een beroep gedaan op vaardigheden die cliënten moeten ontwikkelen in hun herstel proces naar een zelfstandig bestaan.
“Met ‘De beweging vooruit!’ versterken we de verbinding tussen cliënten met de maatschappij, medewerkers met hun vakgebied en de organisatie met haar samenwerkingspartners”, vat Pim samen. Het is een noodzakelijke, maar ook een logische ontwikkeling vind hij. De totstandkoming van ‘De beweging vooruit’ heeft hij dan ook als ‘natuurlijk’ en nooit ‘als moeilijk’ ervaren. “Maar dat betekent niet dat we er makkelijk over doen. Er is een gedegen voorbereiding aan vooraf gegaan, nu is het tijd om het uit te voeren.”
5
10 jaar samenwerking corporaties en hulporganisaties 6
Weer midden in het leven
met DOOR! Een mooier samenwerkingsverband is haast niet denkbaar. De zeventien organisaties die participeren in DOOR! stelden tien jaar geleden een gemeenschappelijk doel: kwetsbare mensen met ondersteuning van hun eigen netwerk weer zelfstandig laten wonen. Elly Bens, manager Begeleid Wonen bij Neos: “Ieder jaar bouwen meer mensen op deze manier weer een zelfstandig bestaan op. Dat zegt iets over het succes.” Mensen belanden om allerlei redenen op straat. Ze zijn dan aangewezen op hulporganisaties voor opvang en directe huisvesting. Om ze snel weer zicht te geven op een zelfstandig leven, sloegen tien hulporganisaties en zeven woningcorporaties in 2001 onder de naam DOOR! de handen ineen. Sindsdien spannen ze zich in om mensen die in een instelling wonen of dakloos zijn, versneld weer een woning en de benodigde begeleiding te bieden. Met beide benen in het bluswater was Neos één van de logische founding fathers van deze aanpak. Jaarbeeld 2011
Vlekkeloos Nu, tien jaar verder, maken jaarlijks ruim 170 mensen een nieuwe start. In acht van de tien gevallen verloopt de stap naar weer zelfstandig wonen nagenoeg vlekkeloos. De woonbegeleiding en andere vormen van ondersteuning spelen daarbij een belangrijke rol. De eigen kracht en mogelijkheden van de cliënt staan steeds centraal. Wat het initiatief voor corporaties werkbaar maakt, is dat het huurcontract minimaal het eerste jaar op naam van de ondersteunende organisatie (Neos, GGzE, Novadic-Kentron, etc.) staat. Pas daarna komt het contract op naam van de huurder te staan. Dat geeft veel zekerheid. Belangrijk “DOOR! is ontzettend belangrijk voor Neos”, zegt Elly. “Het is onze voornaamste uitstroommogelijkheid voor de 24-uursopvang.” De samenwerking is volgens haar dan ook goud waard. “Er is ontzettend veel commitment. Er zijn regelmatig werkgroepoverleggen waarbij alle betrokken instellingen aanwezig zijn. Er is altijd
Cliënt Desiree betrekt haar eigen woning.
wel discussie, maar uiteindelijk zitten we allemaal op één lijn.” Het belang van DOOR! zou de komende jaren nog wel eens veel groter kunnen worden, verwacht Neos-bestuurder Pim Dijkstra. “De klassieke verzorgingsstaat kraakt nu in zijn voegen. Alle DOOR!-partijen hebben zorgen over de toekomst. De combinatie van schulden en armoedeval werken indringend door. Terwijl het moet gaan over wonen, een zinvolle dagbesteding, in jezelf geloven.” DOOR! in cijfers Ruim vier op de vijf cliënten ronden DOOR! succesvol af: ze wonen zelfstandig en zijn zelf eigenaar van het huurcontract. Met 11 procent van de ingestroomde cliënten lukt het niet om in een situatie te komen waarin het huurcontract aan de huurder kan worden toevertrouwd. DOOR! blijft de mensen volgen die dit wel lukt. Met slechts 1 procent van de mensen in deze groep wordt het huurcontract later alsnog ontbonden.
Thijs Honig, verpleegkundig specialist en coördinator van Housing First
Housing First Soms is de problematiek van een dakloze zo zwaar en complex dat de reguliere hulpverlening weinig tot niets kan betekenen. De problemen zijn chronisch en er is er sprake van zorgmijdend gedrag. In deze extreme gevallen biedt Neos eerst veiligheid en stabiliteit, in de vorm van een eigen woning en persoonlijke begeleiding. De rest volgt later. “We beginnen met de basis. Dat is de kracht van Housing First. ‘Normale’ zorgtrajecten werken bij deze groep over het algemeen niet (meer), omdat de problemen te complex zijn en het vertrouwen in de zorg helemaal weg is”, zegt Thijs Honig, coördinator van Housing First. “Het gaat om een groep mensen die niet gevoelig zijn voor dwang en drang, maar wel een plekje wil in de maatschappij.” Drie voorwaarden Housing First biedt deze moeilijk benaderbare daklozen een huis, op drie voorwaarden: de cliënt moet zijn huur op tijd betalen, mag geen overlast veroorzaken en moet begeleiding accepteren. Dat
Eerst veiligheid
dan de rest lijken zware eisen voor iemand met complexe problemen die hulpmoe is. Toch lukt het de meeste cliënten om zich eraan te houden. “Deze mensen wonen in kleine corporatiewoningen in gewone wijken. We hebben nog geen één klacht gehad”, zegt Thijs. Zijn verklaring: “Dit zijn mensen die de regie in eigen hand willen hebben. Daar gaan wij in mee.” Doordat een cliënt binnen duidelijke kaders zijn eigen koers bepaalt, ontstaat bijna altijd een stabiele situatie. “We geven ze echt de ruimte. Ik ken een vrouw die nachten lang op haar balkon heeft geslapen. Ze had altijd buiten geslapen en voelde zich angstig binnen. Dat mag zolang ze geen overlast veroorzaakt. Onze insteek is steeds: je hebt een woning, van daaruit kijken we verder. Bijvoorbeeld wat hulpverleners kunnen betekenen.” Neos en het Leger Des Heils besteden aandacht aan woonvaardigheden en dagbesteding. GGZe verzorgt vaak psychische hulpverlening. Midden in de samenleving De insteek van Housing First is compleet anders
dan bij de zogenaamde Skaeve Huse. Die woningen plaatsen mensen die overlast blijven veroorzaken zoveel mogelijk aan de rand van de samenleving. “Met Housing First laten we mensen juist merken dat ze erbij horen”, legt Thijs uit. “We ondersteunen in plaats van dat we duwen en trekken.” Cijfers laten het succes zien: 85 procent van de Housing First-cliënten blijft in de woning en klachten zijn er niet. De woningen worden aangeboden door woningbouwcorporaties zoals Domein, Trudo, Woonbedrijf en Wooninc. Neos verzorgt de woonbegeleiding. Het is precies die samenwerking die het succes van het programma verankert. Thijs benadrukt dat Housing First een aanvulling is op de bestaande hulpverlening. “Het is alleen voor een zeer specifieke doelgroep die moeilijk van straat is te krijgen.” Daarom wordt bij iedere aanmelding goed afgewogen wat het beste traject is. Als dat inderdaad Housing First is, dan heeft de cliënt binnen drie maanden een woning.
7
Sporten
heelt wonden
preventieve woonbegeleiding
Huis blijft
Sporten is ongekend belangrijk. Voor iedereen! Daar is Geesje Liebregts van overtuigd. “Het heelt fysieke en mentale wonden en verbindt”, schrijft de projectleider Sport en Bewegen in haar visie. In 2011 werd het sportaanbod voor cliënten bij Neos daarom bij wijze van proef flink verbreed. In 2012 bepaalt Neos of het aanbod structureel wordt.
thuis
Met het huidige aanbod, Sportief Wandelen, Xtreme Body Boost en de Dutch Street Cup, kunnen cliënten al aardig uit de voeten. Geesje hoopt dat in samenwerking met plaatselijke verenigingen het aanbod in de toekomst verder uitgebreid kan worden. Magis Vastgoedbeheer sponsort het sportprogramma.
8
Jaarbeeld 2011
Een huis is voor vrijwel iedereen de basis voor alles. Een huis biedt veiligheid en zekerheid en geeft mensen een plek in de maatschappij. Met preventieve woonbegeleiding zet Neos daarom in samenwerking met woningcorporaties, zorg- en welzijnsorganisaties en de gemeente alles op alles om huisuitzetting te voorkomen. Dat voorkomt een hoop persoonlijk leed en bespaart de maatschappij vele tienduizenden euro’s aan opvang. “Wij pakken de crisis in huis aan, stabiliseren de boel”, zegt woonbegeleider Peter van der Heijden. “Alles is gericht op snel resultaat, zodat de cliënt ziet dat er iets verandert en verbetert. Op het gebied van schulden en allerlei andere problemen
Neos’ TrotS
“Op iedere locatie is een sportcoördinator aangesteld. Dat zorgt voor een breed draagvlak en maakt dat we het sportbeleid duurzaam kunnen invoeren”, legt Geesje haar strategie uit. Door cliënten te vragen naar hun wensen, werd duidelijk dat er behoefte is aan variatie en dat ze het liefst ’s avonds sporten. Daar wordt nu zoveel mogelijk rekening mee gehouden. Een buddyproject, waarbij coördinatoren samen met cliënten gaan sporten, helpt om eventuele drempels te overwinnen.
kan Neos deuren openen. Dat motiveert enorm.” Peter benadrukt bij ondersteunende organisaties steeds weer het belang van snelheid: er moet nú wat gebeuren. “Door de goede resultaten hebben we behoorlijk wat krediet opgebouwd en krijgen we in een korte tijd veel voor elkaar bij organisaties waar hulpvragen normaal gesproken veel tijd nodig hebben om beantwoord te worden. Iedereen ziet wel in dat het belang van snel handelen groot is. Iedere uitzetting die we voorkomen bespaart veel leed en geld en heeft een positieve uitwerking op het terugdringen van criminaliteit en werkloosheid.”
Column Hink-stap-sprong
politiek
“Een thuisbasis, een rustpunt, dat is mijn huis voor mij. Mijn huissleutel staat daar symbool voor. Voor cliënten van Neos markeert een sleutel of huurcontract het begin van een nieuw leven. Zo herstelt iemands eigenwaarde.” Eva Borkes, Materieel Dienstverlener Blijf-vanmijn-lijfhuis
Zo’n veertig jaar geleden kwamen de eerste Turkse en Marokkaanse gastarbeiders naar Nederland. En wat zag je: zij woonden soms wel met zo’n vijftien tot twintig personen in een eengezinshuis. Die geschiedenis herhaalt zich nu opnieuw, maar dan met OostEuropese arbeidsmigranten. Ze worden soms uitgebuit door malafide huisbazen en uitzendbureaus en onder valse voorwendselen naar Nederland gehaald, terwijl ze gewoon hun brood en dat voor hun gezin in het thuisland willen verdienen.
slachtoffer van uitbuiting en soms ook van hun eigen naïviteit. Ze zijn misbruikt en doen een oprecht appèl op onze hulp. Wij zeggen: dit is een kwetsbare groep met weinig perspectief. Daar mag je de ogen niet voor sluiten. Eerste opvang biedt dan toch vooral de mogelijkheid om dakloze arbeidsmigranten met ernstige gezondheidsproblemen, medisch gezien weer in beeld te krijgen en hen goed te informeren over hun rechten en plichten in Nederland.
De politiek reageert onvoorspelbaar. Dit riekt toch Het algemene standpunt is: voor Midden- en Oost-Europeanen, naar een vorm deze mensen is er geen toekomst in MOE-landers, die hier zonder werk van gelegenNederland. Toch kwam er ‘uit humane komen te zitten, raken hun werkveroverwegingen’ een raadsbrede motie in gunning kwijt. Als de inkomsten heidspolitiek Eindhoven die stelde dat MOE-landers wegvallen, belanden ze al snel in ruim voordat de winter inviel, wel een uitzichtloze situatie op straat en opgevangen moesten worden. Dit terwijl opvang in de winter vaak in de opvang. Terwijl de politiek er van dakloze MOE-landers, behoudens de winterop aandringt dat ze teruggaan naar waar ze vandaan noodopvang, tot dan toe ambtelijk werd tegengekomen. De publieke opinie wordt daarnaast beïnvloed houden: deze mensen voldoen niet aan de criteria door een aantal bedenkelijke politieke opvattingen, van regiobinding. In maart hoorde je er vervolgens die met het initiatief van het Polenmeldpunt inspeelt niemand meer over. Dat riekt toch naar een vorm op het onderbuikgevoel dat sommige N ederlanders van gelegenheidspolitiek. En dat terwijl er structurele hebben: ze associëren MOE-landers vooral met oplossingen op de plank liggen. Dakloze MOE-landers overlast en alcoholmisbruik, terwijl je van het moeten we weer aan een toekomst helpen met overgrote deel dat gewoon aan het werk is, nooit iets betaalbare huisvesting, werk en zo nodig begeleide zult merken. terugkeer naar het land van herkomst. Met de huidige hink-stap-sprongpolitiek houden we de problematiek Ja, er wordt soms ook op een verkeerde manier alleen maar in stand. gebruik gemaakt van onze voorzieningen. Sommigen zien de opvang als een goedkoop hotel. Maar de Pim Dijkstra, Raad van Bestuur meeste MOE-landers die zich bij ons melden zijn het
9
Krachtwerk organisatiebreed ingevoerd 10
Wat iemand kan nu overal uitgangspunt
Eén begeleidingsmethodiek voor alle cliënten. In 2011 werd het een feit. Cliënten kunnen dankzij de methode veel meer bereiken. “We hebben het groots aangepakt”, zegt trainer Janne Baudoin. Het resultaat is er ook naar: “Een cliënt zei tegen mij: ‘Mijn dromen waren in slaap, nu zijn ze wakker.’” Je hoort het overal in de welzijnszorg: de cliënt staat centraal, moet zelf de regie voeren. Een waardevolle en menselijke gedachte. Maar hoe ga je daar als medewerker mee om? “Opleidingen leren hun studenten nog altijd probleemanalyses te maken. Het probleem staat centraal, niet de cliënt”, zegt Janne. Dat maakt het lastig om te vragen wat de cliënt eigenlijk wil en daarmee aan de slag te gaan. Er werd natuurlijk al wel rekening gehouden met de wensen van de cliënt, maar goede handvatten om er effectief mee aan de slag te gaan ontbraken. Wetenschappelijke onderbouwing De afgelopen drie jaar heeft Neos de methodiek samen met andere opvangorganisaties en het Onderzoeksinstituut Maatschappelijke zorg van het
Jaarbeeld 2011
UMC St. Radboud in een academische werkplaats ontwikkeld. De uit de VS overgenomen basisprincipes van krachtgericht werken (zie kader) biedt die handvatten wel. Uit onderzoek is gebleken dat werken volgens deze principes de meest effectieve manier is om cliënten te coachen naar een zo zelfstandig mogelijk leven. Het is de onderbouwing voor de methodiek om de cliënt aan het roer te zetten. In 2011 zijn informatiebijeenkomsten gehouden voor bestuurders en medewerkers van de ondersteunende diensten over Krachtwerk. Management en de eerste drie groepen medewerkers zijn getraind om krachtgericht te werken met teams en cliënten. Dankzij de krachtwerkmethode komen cliënten erachter dat ze dingen kunnen die ze niet voor mogelijk hadden gehouden, merkt Janne . Het begint bij het uitspreken van wensen en het stellen van doelen. “Daar werk je dan met kleine stapjes naartoe.” En als het een onbereikbaar doel is? “Dan kijk je hoe ver je kunt komen. Ieder stapje is een overwinning. Ik zeg tegen jou toch ook niet: ‘Dat huis in Frankrijk gaat je nooit lukken!’”
Hobbels en successen Bij het Blijf van m’n Lijfhuis zijn medewerkers als eerste krachtgericht gaan werken. Daar werden de eerste hobbels genomen én de eerste successen ervaren. “Voor sommige medewerkers voelde de methodiek als een keurslijf. Er zijn toch problemen? Dat is ook zo. Dus die erken je ook, maar ze zijn niet het uitgangspunt”, legt Janne uit. “Tegelijkertijd ervaarden medewerkers dat Krachtwerk ze nieuwe ingangen geeft. Door in te zoomen op positieve zaken zien ze cliënten groeien.”
De zes pijlers van krachtwerk 1 cliënten hebben het vermogen te herstellen; 2 de focus ligt op krachten in plaats van tekortkomingen; 3 de cliënt heeft de regie over de begeleiding; 4 er is een gelijkwaardige relatie tussen cliënt en hulpverlener; 5 werk in de natuurlijke omgeving van de cliënt; 6 de samenleving is rijk aan hulpbronnen. De nadruk ligt op de opbouw van steunsystemen van de cliënt in de gemeenschap.
Exploitatieresultaten 2011
In 2011 heeft Neos een exploitatietekort van D 0,1 miljoen.
Inkomsten
uitgaven
Totaal: 16,3 miljoen euro
Totaal: 16,2 miljoen euro
0,8
0,8 3,6
5,7
5,7
8,3
8,3 11,8 1,5
0,7
1,5
0,1
0,7
AWBZ
Gemeente Eindhoven
Personeelskosten
Afschrijvingskosten
Eigen bijdragen cliënten
Overige opbrengsten
Overige kosten
Financiële kosten
Neos’ TrotS
oude dag
0,1
11,8
verpleegzorg
Zorgeloze
3,6
Rust en ruimte. Dat zijn wel de belangrijkste verworvenheden voor de verpleegzorgcliënten van Neos. Deze extra kwetsbare dak- en thuislozen wonen sinds medio 2011 in een voormalig klooster. Dit pand is verbouwd tot een moderne en unieke verpleegzorgvoorziening voor gemiddeld 24 bewoners. Daar beschikken ze nu over een eigen kamer die ze naar eigen smaak kunnen inrichten. Velen maken daar gretig gebruik van. Persoonlijke spulletjes krijgen allemaal een ereplaats. Bewoner Truus Stegemans is dolgelukkig met haar nieuwe plek: “Ik ben vrienden met iedereen. Ik voel me thuis hier.” Cliënten kunnen zich terugtrekken of elkaar juist opzoeken. Twee grote zalen zijn omgebouwd tot een sfeervolle eetkamer en een gezellige woonkamer. De zorg die nodig is, is in de volle breedte beschikbaar. Van verpleegkundige, medische en paramedische zorg tot persoonlijke begeleiding op alle leefgebieden. Maar medewerkers werken ook met cliënten aan hun zelfredzaamheid. Persoonlijke wensen en mogelijkheden vormen steeds het uitgangspunt. In een aantal gevallen leidt dat ertoe dat cliënten weer zelfstandig gaan wonen. Voor afdelingshoofd Ady Spierings is duidelijker dan ooit waar ze het voor doet: “Je ziet mensen opknappen.” De inrichting van Neos Verpleegzorg is mede gerealiseerd door financiële steun van de op pagina 16 vermelde organisaties. 11
Huiselijk geweld eerder opgemerkt en aangepakt
Monique Brouns en Annelies Koudijs
Vrijwel dagelijks komen er meldingen van huiselijk geweld binnen bij Neos. Via de politie, de huisarts, buren en de slachtoffers. Neos participeert in het Steunpunt Huiselijk Geweld* en vervult de voordeurfunctie voor melding, verwijzing of directe opvang – 24 uur per dag. Samenwerking Het is een krachtige samenwerking. “Het Steunpunt is altijd bereikbaar. Voor advies, maar wij screenen ook of er gevaar dreigt”, zeg Neos-intaker Monique Brouns. Als uit het gesprek duidelijk wordt dat het thuis niet meer gaat, dan biedt de time-outvoorziening van Neos uitkomst. Daar kan een slachtoffer van huiselijk geweld tijdelijk met kinderen verblijven. “De tijdelijke afstand geeft de mogelijkheid om de hulpverlening op te starten. Medewerkers van de Lumens Groep bespreken de opties, zoals relatietherapie of echtscheiding. Voor plegers zijn er carrouselgroepen waarin ze praten over wat er gebeurt.” Bij een time-out is het netwerk van het Steunpunt van grote waarde. Maatschappelijk werkers, behandelaars van GGzE en Novadic-Kentron, Jeugdzorg, ze kunnen
12
Jaarbeeld 2011
snel worden ingeschakeld om een gezin te begeleiden. Na de time-out houdt het steunpunt een vinger aan de pols, zodat de situatie niet opnieuw escaleert. * Het Steunpunt Huiselijk Geweld is onderdeel van het totale aanbod op het gebied van Huiselijk Geweld van Neos. Zo biedt de 24-uurs opvang Blijf van m’n Lijf opvang en begeleiding aan vrouwen (met kinderen) die gevlucht zijn voor geweld van een partner en/of familie, voor mensenhandel en/of gedwongen prostitutie of ernstige dreiging als gevolg van eergerelateerd geweld.
Hulp bij loverboyspraktijken
Ook slachtoffers of potentiele slachtoffers van loverboys zijn een belangrijke doelgroep voor het Steunpunt Huiselijk Geweld. Om jongeren via internet hulp en voorlichting te kunnen bieden , is er een speciale, laagdrempelige website ontwikkeld. Jongeren die vragen hebben over wat zich afspeelt in hun relatie, kunnen die anoniem en zonder verplichtingen stellen op www.loverboyseindhoven.nl. Behalve een signaalfunctie kan er direct online contact worden gezocht met hulpverleners. Medewerkers van het Steunpunt kunnen adviseren bij concrete hulpvragen of proberen met de jongere een vertrouwensband op te bouwen om er achter te komen wat er schuil gaat achter de vraag. Annelies Koudijs: “Doordat je het vertrouwen wint, hoop je iemand uiteindelijk uit te kunnen nodigen en te helpen.”
Vroegsignalering
Neos wil zo vroeg mogelijk ingrijpen als er sprake is van huiselijk geweld. Want hoe eerder je erbij bent, hoe meer leed je kunt voorkomen. Voorlichting, een time-outvoorziening en nauwe samenwerking met de Lumens Groep en politie maken vroegsignalering en snelle hulpverlening mogelijk.
Aanpak huiselijk geweld
Zonnebril en vuile was
doorbreken taboes
Steeds meer vrouwen die te maken hebben met huiselijk geweld, vinden de weg naar de opvang. Het taboe verdwijnt, mede door landelijke campagnes waar Neos actief aan meedoet. Krachtwerk en de aanpak waarbij aan alle betrokkenen hulp wordt geboden maakt dat er voor mensen weer zicht komt op een relatie zonder geweld. Met landelijk 100.000 slachtoffers per jaar, is een geïntegreerde aanpak nodig, vertelt Rianne Scherpe nisse van Neos. De beleidsmedewerker signaleert een toenemende druk op de crisisopvang. “Het aantal mensen dat zich meldt stijgt, maar de capaciteit blijft gelijk.” Ze verwacht dat de trend zich door zal zetten. “Het taboe is nog lang niet helemaal doorbroken. Huiselijk geweld wordt heel vaak nog als schaamtevol gezien.” Campagnes Die geïntegreerde aanpak bestaat onder andere uit landelijke campagnes die worden opgestart door de brancheorganisatie Federatie Opvang. Een bekend beeld was ‘de zonnebril’ met als onderschrift: “11 procent van de vrouwen draagt hem ook als de zon niet schijnt.” Net als in alle grote steden, deelden in Eindhoven medewerkers van Neos flyers uit. Cliënten lieten ook van zich horen met de actie ‘Hang je vuile was WEL buiten’. Ze beschreven T-shirts met aangrijpende teksten. Modellen maakten er indruk mee op de catwalk.
Deze campagnes hebben talloze mensen bereikt met het doel om te durven praten over Huiselijk Geweld.
“In mijn agenda heb ik foto’s geplakt van mijn reis naar Laos en Cambodja. Het is zo indrukwekkend als je bij Ankor Wat staat. Reizen geeft me het gevoel van vrijheid. Door de foto’s in mijn agenda word ik daar steeds weer aan herinnerd.” Rianne Scherpenisse, beleidsmedewerker
Regionale opvang Wat betreft aanpak ligt het accent steeds meer op het stoppen van geweld binnen de relatie en het voorkomen van opvang. “We werken samen met de Lumens Groep in het Steunpunt Huiselijk geweld. Daar komen meldingen binnen en gaan we naar het gezin toe en verlenen hulp aan alle betrokken partijen”, zegt Rianne. Als dat echt niet gaat, komt regionale opvang in beeld. “Tenzij dat niet veilig is. Dan moet er worden uitgeweken naar opvangvoorzieningen elders in het land. Hiervoor maakt Neos deel uit van een landelijk netwerk. Maar we geven de eigen woonomgeving niet zomaar op. Vrouwen zijn er geworteld. De kinderen gaan er naar school, hun vriendinnen wonen er. Dat raken ze allemaal kwijt als je ze standaard naar een andere regio stuurt, zoals voorheen gebeurde.” Krachtwerk De effecten van de krachtgerichte basismethodiek wordt op dit moment gemeten in een landelijke effectstudie door het UMC St. Radboud, Onderzoeksinstituut Maatschappelijke zorg (zie ook het artikel over Krachtwerk elders in dit Jaarbeeld). Rianne: “We zijn benieuwd naar de resultaten, maar we zien al zo’n groot verschil. Cliënten hebben de regie, er wordt gekeken naar wat wel kan. Daar plukken ze de vruchten van.” 13
Altijd helemaal op de hoogte met
nieuwe ICT Om de interne en externe ontwikkelingen en eisen op het gebied van informatisering het hoofd te kunnen bieden, heeft Neos het cliëntregistratiesysteem Regas uitgebreid en opnieuw ingericht. Het cliëntvolgsysteem is nu een samenhangend geheel. “Omdat iedereen met hetzelfde systeem werkt, kan informatie beter worden overgedragen en kunnen cliënten beter worden begeleid”, zegt bestuurder Ting Yu Chu.
“Zitten, trappen en gaan. Dat is het mooie van fietsen. Het helpt me om me even af te sluiten. Op mijn mountainbike fiets ik de hele regio door. Ik kan ook van de paden af, dat geeft me een vrij gevoel.” Volkmar Lehmann, cliënt Begeleid wonen
Het systeem maakt het traject dat iedere cliënt volgt transparant voor medewerkers, maar ook voor cliënten zelf en ketenpartners. Doordat iedereen die betrokken is bij de begeleiding van een cliënt over een schat aan informatie beschikt, is meteen duidelijk wat er moet gebeuren en waar extra aandacht voor nodig is, zegt Ting Yu. Naast Regas is er in 2011 ook een cliëntnetwerk ingericht. “Net als iedereen doen ook onze cliënten steeds meer via internet. Denk aan internetbankieren, lotgenotencontact en solliciteren.” Daarom beschikken onze locaties tegenwoordig over een wifi-verbinding en zijn er verschillende vaste computerwerkplekken beschikbaar.”
Meer opnames in 2011 Het aantal cliënten dat bij Neos wordt opgenomen en behandeld, blijft groeien. In 2011 waren dat er 114 meer dan een jaar eerder. Ook het aantal ingeschreven cliënten nam toe. We kregen minder adviesvragen te verwerken.
14
Jaarbeeld 2011
Aantal vragen voor advies en opvang Aantal gerealiseerde opnames Aantal meldingen Steunpunt Huiselijk Geweld Aantal meldingen Jeugdprostitutie
2009 4.365 715 1.096 56
2010 3.633 730 1.173 92
2011 3.489 844 1.088 68
Aantal ingeschreven cliënten Waarvan kinderen jonger dan 16 jaar
1.379 195
1.216 254
1.273 191
Rust en ruimte voor
jongeren In- en uitstroom 620 600 580 560 540 520 500 480
603 588
538 534
590 557
2009
2010
2011
Instroom
Uitstroom
Speciaal voor thuisloze jongeren die een woning met woonbegeleiding nodig hebben, heeft Neos samen met woningcorporatie Domein zes appartementen gerealiseerd. Gewoon in een normale woonwijk. Zo krijgen jongeren weer een thuis en de rust en ruimte om aan hun toekomst te werken.
heeft, hoeft hij het appartement echter niet te verlaten. Dat is uniek en alleen mogelijk door de nauwe samenwerking tussen Neos en Domein. De jongeren plukken er de vruchten van. “Er is geen druk om weg te gaan, iemand kan zich blijven ontwikkelen”, zegt wooncoördinator Annefrie van de Kimmenade.
In de beginfase zijn de huur en de acceptatie van begeleiding onlosmakelijk aan elkaar verbonden. Deze begeleiding richt zich op leefgebieden als dagbesteding, financiën en hygiëne. Als een jongere dat allemaal (weer) onder controle
Toch is er voldoende doorstroom. “De appartementen zijn bescheiden qua formaat en je mag er niet samenwonen, waardoor jongeren uiteindelijk toch op zoek gaan naar iets anders.” 15
En verder nog… Neos is continue in beweging om voor en met cliënten nieuw perspectief te creëren. In dit jaarbeeld hebben we melding gemaakt van een groot aantal van deze bewegingen die onderdeel zijn van de lange lijst van onze jaaractiviteiten in 2011. Wij bedanken onze medewerkers voor hun tomeloze inzet en grote betrokkenheid en ook onze samenwerkingspartners, voor het mede mogelijk maken van de goede resultaten. Hieronder geven we op hoofdlijnen een beknopt aanvullend overzicht van deze activiteiten en resultaten in het afgelopen jaar.
Certificering verlengd
Medewerkers en ondersteunende diensten van Neos zetten zich continue in voor het verbeteren van de kwaliteit van de dienstverlening en de bedrijfsvoering. In 2011 zijn de HKZ certificaten voor Maatschappelijk Opvang en Vrouwenopvang, Verpleegzorg en de Jeugdzorg verlengd. Daarnaast zijn voorbereidingen getroffen voor de inrichting van een nieuw kwaliteitsmanagementsysteem (KMS), de invoering van nieuw beleid op het terrein van dagbesteding, de implementatie van de training ‘Samenspel’ (cliëntenbejegening) en de cursus ‘Herstellen doe je zelf’ (cliënten en zelfredzaamheid).
Sterkere positie door samenwerking Neos heeft haar positie als maatschappelijke onderneming in de regio versterkt, onder andere door de intensivering van samenwerking met uiteenlopende ketenpartners, waaronder Woonbedrijf ten behoeve van het buurtontmoetingspunt ‘De Straatkamer’, met de LEVgroep uit Helmond voor het inzetten van preventieve woonbegeleiding in Geldrop-Mierlo en met de Lumens Groep voor de gezamenlijke uitvoering van het Steunpunt Huiselijk Geweld. Op het gebied van arbeidsintegratie heeft het UWV Neos formeel erkend als Jobcoachorganisatie voor cliënten van het UWV; Neos is daarnaast door de gemeente Eindhoven op de voorkeurslijst van ‘preferred suppliers’ geplaatst voor de permanente aanbesteding van persoonsgebonden budgetten. Neos heeft ook haar positie binnen de jeugdzorgketen in Zuidoost Brabant verstevigd, onder andere door de samenwerking met de Stichting Go4it voor het inzetten van jongerencoaches en de nieuwe aanpak rondom zwerfjongeren in coproductie met de GGzE en het Leger des Heils.
Participatie in lokale netwerken
Neos participeert in lokale netwerken, onder andere in Veldhoven en Geldrop-Mierlo ten behoeve van signalering, waarvoor door de partners GGD, GGZ, LEVgroep, Neos, gemeente, politie en woningcorporaties een convenant is getekend. Met de buurtvereniging Villapark werd een beheerconvenant gesloten in het kader van de nieuw gerealiseerde Verpleegzorgvoorziening voor zieke dak- en thuislozen. Tevens onderhoudt Neos goede contacten met cliëntenorganisaties en de gemeentelijke klankbordgroep KDET.
Neos in de media
Daarnaast is gewerkt aan een positieve beïnvloeding van de beeldvorming van cliënten in de opvang. Zo heeft de voorstelling ‘Straatmonologen’ veel positieve aandacht en waardering opgeleverd bij haar publiek onder andere door de TV-uitzending van Kanjers, een samenwerking met het Vrijwilligerspunt. Neos is veelvuldig met positieve verhalen in het nieuws getreden.
Nieuw opleidingsbeleid
Op het gebied van HRM en personeelsbeleid werd een nieuw strategisch opleidingsbeleid vastgesteld en zijn voorbereidingen getroffen voor de herinrichting van de organisatiestructuur. Daarnaast werden verbeteringen aangebracht in de informatievoorziening, registratiesystemen en ICT faciliteiten.
fondsen, sponsoren
en donateurs 2011 Met onze grote dank voor de ondersteuning en betrokkenheid bij de inrichting van de Neos Verpleegzorg onder andere: Stichting Thomas van Villa Nova, Parochiele Charitas Instelling St. Catharina, Fonds Nuts Ohra, Coovels-Smits Stichting, Stichting Maria Emmalia Dorepaal, M.A.O.C. Gravin van Bylandt Stichting, Projecten in Nederland, Skanfonds, Trudo Ten behoeve van andere projecten, onder andere: Magis Vastgoedbeheer, Bosch Security Systems, FEI Company, Oranje Comite, Rina Kremers, IKEA, Cafe 't Vonderke, Wijkvereniging Het Vonderkwartier, Inu4Vintage, Joke Zwanniken, Stichting Present
Bedankt! Productie:
Benefietfestival
Neos heeft zich verheugd in de belangstelling van vele organisaties en vrijwilligers, waaronder Stichting Present ten behoeve van cliënten van Begeleid Wonen en in het kader van NL Doe dag. De organisatie ‘InU4Vintage’ heeft haar jaarlijkse benefiet Festival of Creative Minds in het teken van Neos georganiseerd. Fondsenwerving en sponsoractiviteiten hebben het werk van de organisatie op een positieve manier onder de aandacht gebracht van belanghebbenden.
Open dag
Neos heeft voor het eerst een ‘Open Dag’ voor alle belangstellenden in Eindhoven georganiseerd. Men kon kennismaken met de organisatie, de cliënten, hun activiteiten en hun persoonlijke verhaal. De belangstelling was groot en de beeldvorming is hierdoor positief beïnvloed.
Nieuw perspectief Neos Centraal bureau Postadres Postbus 922 5600 AX Eindhoven Bezoekadres Hoogstraat 222a-b 5615 PX Eindhoven (040) 250 15 80
[email protected] www.st-neos.nl
