Studium Generale 23 april 2013
Medisch geassisteerde voortplanting en nieuwe vormen van ouderschap: in het belang van het kind?
Prof.dr. Guido de Wert FHML, Vakgroep Metamedica
Inhoud 1. Het belang van het kind bij MAV: wiens verantwoordelijkheid? Criteria? 2. Alleenstaande vrouwen en lesbische paren 3. Gedeeld ‘lesbiologisch’ moederschap 4. Draagmoederschap 5. Preventie van mitochondriale ziekten: het kind met 3 ouders? 6. Conclusies
Faculty name
1. Het belang van het kind Een dubbele verantwoordelijkheid van de arts: - jegens de wensouders - jegens het eventuele toekomstige kind
Bezwaren tegen ‘bemoeizorg’: niet overtuigend - het recht op voortplanting - een dubbele standaard (onrechtvaardig) - vooroordelen - arbitraire oordelen (willekeur) Relevante aandachtspunten: de ‘gezinssituatie’? NVOG. Mogelijke morele contra-indicaties bij vruchtbaarheidsbehandelingen. 2010 Faculty name
Het belang van het kind (cont.)
Welke evaluatiestandaard? - optimaal welzijn - wrongful life - de redelijk welzijn-standaard c.q. een hoog risico op ernstig leed Procedurele waarborgen tegen willekeur - geen ad hoc oordelen - relevante expertise - teamoverleg Faculty name
2. Alleenstaande heterovrouwen en lesbische paren Bezwaren: A. levensbeschouwelijk (deontologisch): in strijd met de natuur van de voortplanting c.q. het gezin. Echter: preek voor eigen parochie? B. schade voor het kind (consequentialistisch): problemen w.b. seksuele identiteit/isolement/depressie, etc. Echter: hoe sterk is de evidentie? B1. alleenstaande heterovrouwen Verschillende typen alleenstaande vrouwen met kinderwens: - van negatieve naar positieve keuze - van isolement naar netwerk Golombok en Badger, Human Reproduction 2010;25:150-157
Faculty name
Alleenstaande heteroseksuele vrouwen en lesbische paren (cont.)
B2. lesbische paren Ontwikkeling van de kinderen - seksueel - cognitief - sociaal-emotioneel lijkt minstens zo goed als bij hetero-stellen. Wel schade door omgeving: implicaties? Volhardende critici: verborgen translatie/schaduwboksen Anti-discriminatie: open beleid van ziekenhuizen Pennings, Human reproduction 2011;26:1609-1615 Faculty name
3. Gedeeld ‘lesbiologisch’ moederschap Varianten van gedeeld lesbisch moederschap: -
via KID: 1 vrouw is ‘slechts’ sociale moeder
-
via IVF: een vrouw levert de eicel, de ander draagt het kind
Praktijk wat betreft IVF-variant tot nu toe: -
vrijwel overal indien medische indicatie
-
slechts hier en daar ook om niet-medische reden: ‘symmetrisch’ ouderschap Marina et al., Hum Reprod 2010
Faculty name
Gedeeld ‘lesbiologisch’ moederschap (cont.)
Aanvaardbaar? Indicatie voor IVF, als dit belastender en minder kosteneffectief is dan KID? Motief: is samen kinderen krijgen dan zo belangrijk? Analogie: heteroparen met mannelijke subfertiliteit Vroeger KID, nu ICSI, om een voor beide partners ‘genetisch eigen’ kind te krijgen. Dondorp, De Wert & Janssens, Human Reproduction 2010 Faculty name
4. Draagmoederschap Twee methoden/vormen: - via KI, met eicellen van draagmoeder: laagtechnologisch - via IVF, met eicellen van wensmoeder: hoogtechnologisch Redenen: - vrouw kan niet zwanger worden - zwangerschap is riskant voor vrouw - sociale redenen - homoparen
Faculty name
Draagmoederschap (cont.)
Ethische zorgen: - wb het kind - wb de draagmoeder - wb de wensouders Juridisch/regelgeving - verbod commercieel draagmoederschap - vrouw die kind baart is moeder (mater semper certa) - NVOG Richtlijn Hoogtechnologisch DMS
Faculty name
Draagmoederschap (cont.)
Richtlijn NVOG Hoogtechnologisch DMS bepaalt o.a. alleen harde medische redenen draagmoeder moet al gebaard hebben onafhankelijke en individuele counseling van alle direct betrokkenen Eerste ervaringen: hoe gaat het?* Ethische implicaties? Vraag: ook voor homo-paren? * Dermout et al., Human Reproduction 2010
Faculty name
5. Preventie mitochondriale ziekten: ‘spindle transfer’ Wat zijn mitochondriale (mt) ziekten? Oorzaak: afwijkend mitochondriaal (mt) DNA Oplossing: vervanging van afwijkend mtDNA Hoe: spindle transfer: kern-DNA van wensmoeder overhevelen naar ontkernde donoreicel, met gezond mtDNA (van eiceldonor) Faculty name
Preventie van mitochondriale ziekten: ‘spindle transfer’
Ethiek
van ‘spindle transfer’
- genetische manipulatie van het nageslacht? - een kind met 3 ouders (2 genetische moeders)? - gezondheidsrisico’s van de techniek voor aldus verwekte kinderen
Faculty name
Spindle transfer als casus voor verantwoord innoveren Experimentele reprotechnieken: afscheid van moreel niemandland Analogie: nieuwe medicijnen Een framework voor verantwoord innoveren: - preklinisch onderzoek met dieren - des Pudels kern: de status van dieren - preklinisch onderzoek met menselijke embryo’s - des Pudels Kern: de status van embryo’s - clinical trials, met - follow-up studies onder aldus verwekte kinderen TF Ethics & Law ESHRE, Hum Reprod; Dondorp en De Wert, Hum Reprod 2011 Faculty name
6. Conclusies
Morele intuities…
… eerste indrukken …
een spontane workshop!
Faculty name
Reproductive testing (cont.)
But: are the ethical objections convincing? What about PD or PGD for serious conditions? But how to determine ‘serious’? Which points to consider should be taken into account? Research question: What are the pros and cons of reproductive testing? Do you consider such testing to be morally justified – and if so: why, and on what conditions? Do you think, then, that MetS-related characteristics could qualify from a moral point of view?
Faculty name
How to proceed? (1) Group assignment (max. 5 students per group): write the first paper, based on relevant literature; literature mentioned in the Course Book (per subtheme) is the minimum! Paper: requests regarding - writing style - structure - format - deadline cf Course Book, par.3
Faculty name
How to proceed? (2): workshop 1 Aims: - to help students to understand the subthemes/issues; - to guide students through the literature. Interactive structure: - the coordinator will invite particular groups to formulate a provisional view or to address 1 (nb) particular problem related to the subtheme chosen by these groups; - other students will comment; - the coordinator gives additional comments and stimulates further reflection. Cf timetable in Course Book Faculty name
