MEDISCH AFVAL EN AFVALBEHEER

Consensustekst Medisch Afval

pagina 1 van 5

MEDISCH AFVAL EN AFVALBEHEER G. Oris, F. Van Laer, J. Vanpellicom

WETTELIJK KADER a. Decreet van 2 juli 1981: Afvalstoffendecreet Medisch afval = bijzondere afvalstof

b. Vlaams reglement inzake afvalvoorkoming en afvalbeheer (VLAREA) van 17 december 1997 Regels omtrent het beheer van medisch afval

OMSCHRIJVING VAN MEDISCH AFVAL Ziekenhuisafval Afval geproduceerd i.v.m. patiëntenzorg in de extramurale gezondheidszorg

DEELSTROMEN Risicohoudend medisch afval Niet-risicohoudend medisch afval Bijzonder afval Gevaarlijk afval Bedrijfsafval Radioactief afval: http://www.niras.be/nederlands/1_index_nl.html

AFVALBEHEER IN EEN ZIEKENHUIS http://www.stimular.nl/factsheets/factsheet-14.html

1.

Verminderen van de totale hoeveelheid afval en optimaliseren van recyclageprojecten Afschaffing van rituelen zoals beschreven in de literatuur: plastic schoenovertrekkers voor het betreden van het OK; plastic eetgerei voor patiënten in bronisolatie Sensibiliseren van het personeel voor het sorteren van afval (papier, glas, batterijen, toners, kwik, ...) hetgeen aangepaste afvalcontainers op de afdelingen veronderstelt: Glas: afspraken maken met glasophaler om ook flacons en glazen infuusflessen mee te nemen. Papier en karton: via afzonderlijk perscontainer verwijderen. Vertrouwelijke documenten: te verzamelen in speciale containers voor vertrouwelijke documenten Batterijen, apparatuur met geïntegreerde batterijen (bv. digitale thermometers): via BEBAT. Kwik (thermometers, bloeddrukmeters): apart te verzamelen. Drankverpakkingen en blik: recipiënten voor selectieve verzameling vooral in de keuken/restaurant voorzien. TL-lampen. Toners, inktcasettes.

http://webh01.ua.ac.be/ZHA/afvalmed.html

27/02/2007


pagina 2 van 5

Piepschuim: vooral winst op het vlak van milieuhygiëne Plastic-folie: financieel niet voordelig; wel op het vlak van milieuhygiëne selectief verzamelen van vervallen geneesmiddelen http://www.ovam.be/ovam/persberichten/persber20_06_2002.asp en http://www.agimavgi.be/nl/publicaties/ Verkleinen van de recipiënten voor bemonsteringen (urine, stoelgang, bloed); medische indicaties voor bemonsteringen beperken: geen overconsumptie van onderzoeken. Centraal verdeelsysteem van monsters om gebruik van recipiënten te beperken. Het oneigenlijk gebruik van middelen vermijden: bv. duurzame dweilen, sopdoeken, e.d. ter beschikking stellen om te vermijden dat bv. onderleggers als poetsdoek worden gebruikt. Wegwerpscheermesjes vervangen door electrische tondeuzes. Scheermesjes moeten als scherpe voorwerpen in naaldencontainers worden verwijderd, die op hun beurt nog eens verpakt moeten worden in kartonnen of plastic afvalcontainers voor risicohoudend medisch afval. Het gebruik van alternatieve preoperatieve ontharingsmethoden blijkt bovendien een gunstig effect te hebben op de incidentie van postoperatieve wondinfecties (waardoor opnieuw minder afval zoals verbanden, enz...) Recycleren van incontinentiemateriaal (via het bedrijf Knowaste; volgens VLAREA komt echter incontinentiemateriaal uit ziekenhuizen niet in aanmerking voor recyclage (= niet-risicohoudend medisch afval). In verzorginsinstellingen kan het incontinentiemateriaal 30 tot 60% van de totale hoeveelheid bedrijfsafval bedragen, terwijl dit per afdeling in deze instellingen kan oplopen tot 60 à 80%. Door incomateriaal te recycleren bedraagt de miulieubesparing per ton: 8700 liter water, 145 kuub aardgas, 400 kg hout en zijn er bovendien geen reststromen. Daarnaast levert 1 ton incontinentieafval 200 kg papiervezels. Het recycleringsproces gaat als volgt te werk: de verpleeg- en verzorgingstehuizen krijgen speciale containers en afvalzakken waarin de gebruikte incontinentiesystemen hygiënisch kunnen worden verpakt. Knowaste haalt de containers bij de instellingen op en verwerkt de plastic zakken in zijn geheel in het recycleringsproces. De vervuilde incontinentiesystemen bestaan uit vier componenten: 1. Papierpulp: 25% 2. Kunststof (zowel van de incontinentiesystemen als van de plastic zak): 15% 3. S.A.P. (super absorberend polymeer): 5% 4. Urine en faeces: 55% Het proces scheidt deze vier componenten en maakt deze dusdanig schoon dat de eerste twee genoemden voor hergebruik geschikt zijn. De papierpulp die bij het proces vrijkomt, voldoet aan de kwaliteiten van de beste papiersoort die op de markt verkrijgbaar is. De kunststof kan worden verwerkt tot granulaat, waarvan weer nieuwe plastic zakken kunnen worden gemaakt. De kunststof kan ook worden verwerkt in bouwmaterialen en gebruik als olieabsorber is tevens mogelijk. Knowaste beschikt over dezelfde faciliteiten als afvalwateringzuiveringsinstallaties om het afvalwater biologisch af te breken, terwijl het slib (bestaande uit water, papierslib, fecaliën en de gedeactiveerde absorptiekorrels) wordt vergist waarbij groene energie wordt opgewerkt. Het residu wordt daarna opgewerkt tot compost. Op dit moment worden de contracten met de verpleeg- en verzorgingstehuizen afgesloten. Vanaf september 2001 wordt de recycleringsinstallatie in Arnhem in gebruik genomen. Binnenkort wordt gestart met een proef om ook in België incontinentieafval gescheiden in te zamelen. Dit project wordt uitgevoerd in samenwerking met OVAM, VVI en VVSG. http://www.knowaste.org/ Gebruik van wasbare onderleggers hebben vanuit milieuoogpunt de voorkeur. Tevens wordt bij het gebruik van duurzame onderleggers het oneigen gebruik van onderleggers beperkt. Een bijkomend voordeel van wasbare onderleggers is dat patiënten hiermee overeind getild kunnen worden. Aankoop materialen met het laagste gewicht en minste verpakkingsmateriaal (echter zonder kwaliteitsvermindering). Afspraken maken met producenten om overbodige verpakkingen te vermijden (geen onnodige omverpakkingen) en materialen in bulkverpakking te leveren. Evalueren van het gebruik van apart verpakte steriele producten. Bepaalde producten hoeven namelijk niet altijd steriel te zijn. Bijvoorbeeld i.p.v. transparante steriele folie voor de bescherming van een eindverband, bij beginnende roodheid of voor het fixeren van een hydrocolloïdverband, kan ook gebruik gemaakt worden van onsteriele transparante folie op rol (OpSite® Flexifix®). Hersteriliseren van disposables: zie EG-richtlijn 93/42/CEE en vraag in commissievergadering van 4 april 2000. http://www.dekamer.be/commissions/acts/bc169n01.htm#E43E15 Duurzame materialen i.p.v. disposables: bv. nierbekkens, schorten, washandjes, ... Katoenen handdoekautomaten i.p.v. wegwerpbare papieren handdoekjes. Afzonderlijke recipiënten voor huishoudelijk of bedrijfsafval (bv. grijze zakken): voor de verwerking van dit afval wordt soms een lagere prijs aangerekend dan voor niet-risicohoudend medisch afval. Gebruik maken van terugnameplicht van de producenten. http://www.oivo-crioc.org/teksten/62.shtml http://www.a-m.be/actie/verslWB.html http://www.recupel.be/ http://www.fostplus.be/ http://valipac.be/ Sedert 1 juli 1999 is in het Vlaamse gewest ingevolge de verordening van de Vlaamse regering betreffende het voorkomen en het beheer van afvalstoffen, iedere beroepsverkoper verplicht tot terugname. Zo moet bijvoorbeeld ingeval van verkoop van een wasmachine, de oude wasmachine teruggenomen worden. Deze verplichting tot


27/02/2007


pagina 3 van 5

terugname bestaat voor papierafval, accumulatoren, batterijen, autowrakken en afgedankte voertuigen, gebruikte banden, "witte" producten (koelkasten, wasmachines, stofzuigers,...) en bruine producten (TV, video, camera's, hifi, computers, telefoon en fax). Deze reglementering geldt momenteel enkel in Vlaanderen. Omdat het onderscheid tussen witgoed en bruingoed steeds meer vervaagt zijn deze benamingen niet langer in de wetgeving opgenomen. De onderneming die verrantwoordelijk is voor de verpakkingen, verzekert zelf de terugname ervan wat betekent dat zij de lege verpakkingen ophaalt bij de klanten en deze bij een recycleerder brengt. Daar het moeilijk is zelf deze verbintenis na te komen, wordt deze opdracht meestal toegekend aan een erkende instelling. De interregionale verpakkingscommissie heeft daartoe FOST PLUS erkend voor huishoudelijke verpakkingen en VALI-PAC voor industriële verpakkingen. VAL-I-PAC, is het intersectorieel organisme dat dus belast is met het beheer van verpakkingsafval van industriële oorsprong, wat eveneens de verzorgingsinstellingen dekt. Vanaf 1 juli 2001 is de aanvaardings- of terugnameplicht van gebruikte elektrische en elektronische toestellen van kracht geworden. RECUPEL, het overkoepelend beheersorganisme werd voor deze milieubeleidsovereenkomst opgericht.

2.

Frequentie van ophaling van risicohoudend medisch afval Wanneer risicohoudend medisch afval wordt gestockeerd in hermetisch gesloten plastic recipiënten waardoor geurhinder en contaminatie van de omgeving wordt uitgesloten, is er geen bezwaar om de frequentie van ophaling te reduceren indien dit praktisch haalbaar is (voldoende stockageruimte) en indien dit tot bijkomende besparingen zou leiden. In het VLAREA wordt trouwens enkel vermeld dat de inzamelplaats (buiten het beddengebouw) op "regelmatige tijdstippen" moet geledigd worden (art. 5.5.3.12, 1°, d).

3.

Verminderen van de hoeveelheid risicohoudend medisch afval Evaluatie van het gebruik van een ledigings-, reinigings- en desinfectieautomaat (bv. van type Meiko®-Medela®) voor wegwerpbare aspiratiezakken en Redonrecipiënten. Geledigde recipiënten zouden dan als niet-risicohoudend medisch afval kunnen verwijderd worden. Andere systemen (zoals de Sluicemaster) zijn ontwikkeld om recipiënt met inhoud integraal via de riolering te verwijderen http://www.haigh.co.uk/service/service32.html. Volgens het VLAREA moeten met lichaamsvochten en bloed gevulde aspiratierecipiënten echter als risicohoudend medisch afval worden verwijderd (er wordt niet gesproken over "lozen"). Deze manier van werken is wel in contradictie met de sectorale milieuvoorschriften (Vlarem). Hierin wordt bij lozing van afvalwater in oppervlaktewater of riool het volgende gesteld: alle biologische, menselijke of dierlijke stoffen, evenals de voedingsbodems die levende organismen bevatten, mogen niet geloosd worden; het afvalwater dat pathogene kiemen kan bevatten, moet ontsmet worden. Sensibilisering van het personeel voor wat betreft het correcte gebruik van de afvalcontainers voor risicohoudend medisch afval. Een lijst van medisch afval ten behoeve van de toezichthoudende ambtenaar en het personeel dient te worden opgesteld conform de bepalingen in het VLAREA (Art. 5.5.3.2 § 6). De lijst van kiemen zoals vermeld in het VLAREA is onlogisch en/of onvolledig. Overshooting ? (ook linnen dat evenzeer kan gecontamineerd zijn, wordt herbruikt). http://www.emis.vito.be/asp/frame.asp?titel=/wet/wet-titel.htm|navigatie=/wet/navigatie/wetnavigatie.htm|inhoud=//wet/teksten/sb/archief/98-04/sb160498-2.htm Risicohoudend medisch afval van het labo microbiologie verminderen door: autoklavering of verwijderen via kartonnen afvalcontainers i.p.v. plastic containers (= vermindering kostprijs) of enkel positieve kulturen met de in bijlagen 5.5.3.2. van het VLAREA vermelde micro-organismen als risicohoudend medisch afval beschouwen. Dit veronderstelt een aanpassing van het VLAREA. Afvoer van kunstnieren in stevige plastic zakken, i.p.v. containers voor risicohoudend medisch afval (= conform VLAREA, tenzij besmet met de in bijlage vermelde micro-organismen). Toepassen van alternatieve technologieën. Bv. thermische desinfectie van medisch afval zodat het als bedrijfsafval of niet-risicohoudend medisch afval kan verwijderd worden: Steris EcoCycle 10™ Procédé van de Duitse firma Roland KG (cfr. demonstratie AZ Middelheim 1993)

http://www.state.nj.us/dep/dshw/rrtp/aamwdt.htm http://www.health.state.ny.us/nysdoh/environ/alttech.htm

4.

Verminderen van de hoeveelheid gevaarlijk afval Radiografie:


27/02/2007


pagina 4 van 5

Overschakelen op droge afdruktechniek: Bij een conventionele laserprinter voor het afdrukken van bijvoorbeeld röntgen-, MRI- of echo-opnamen verloopt het afdrukproces volgens een natte methode. Bij de zogenaamde droge afdruktechniek (Kodak DryView™ Laser Imaging Systeem) komen er geen chemicaliën of water aan te pas. De twee afdruktechnieken - de natte en de droge - zijn voor een gedeelte dezelfde. In beide gevallen ontvangt de printer digitale informatie van een röntgen-, MRI-, angio of echo-apparaat waarna een laserdiode deze gegevens lijn voor lijn overbrengt op een film. Na dit beschrijven van de film, die op enkele details na qua samenstelling voor beide systemen hetzelfde is, bevinden de zilverhalidekristallen zich in een instabiele situatie, waardoor het beeld latent aanwezig is. Bij de conventionele laserprinter volgt een zogenaamd nat procédé waarvoor een aparte ontwikkelmachine is ingebouwd. De film gaat door ontwikkelaar, fixeer, een spoelbad en wordt tenslotte gedroogd. De afdruk is dan gereed. Bij de droge methode ontbreekt zo'n ontwikkelmachine. Tijdens het ontwikkelen komt er dan ook geen druppel vloeistof aan te pas. De droge film wordt langs een cilinder geleid die een constante temperatuur heeft. In dit geval zorgen niet de chemicaliën ervoor dat de zilverhalidekristallen uit elkaar vallen en het beeld vervolgens opdoemt, maar bewerkstelligt de warmte dit ontwikkelproces. Het systeem is dus veel milieuvriendelijker dan de natte laserprinters. Er zijn immers geen chemicaliën nodig, spoelwater behoort ook tot het verleden en er is geen vervuiling van de directe omgeving doordat bij het droge procédé het vrijkomen van onaangename gassen achterwege blijft. Het systeem is bovendien goedkoper: de aanschafprijs is lager door het weglaten van de ontwikkelmachine. Ook in het gebruik is het apparaat voordeliger. Voor de chemicaliën moet je normaal 7% van de totale filmkosten rekenen. Bovendien vallen de verwerkingskosten voor deze stoffen weg en bespaar je op water en aansluitingskosten. Daarnaast is er ook nog een ruimtebesparing (cfr. Bob Visser in 3M Magazine, 1996; 20:12-13). Recyclage van Rx-foto's: Bij voorkeur middels het Edelchemie NUL-optie concept. Het betreft hier een proces met vele interne materiaalkringlopen. Afvalstoffen worden gebruikt voor de verwerking van andere afvalstoffen, het zogenoemde "waste to waste"-principe. Materialen worden teruggewonnen voor hergebruik. http://www.sdnl.nl/edelchemie/edelchemie.htm Centraal beheer van chemicaliën voor de laboratoria. Aanduiden van een verantwoordelijke voor het voorraadbeheer. Toepassen van het FIFO (first-in-first-out)principe voor beperkt houdbare producten, zodat voorkomen wordt dat een product moet worden weggegooid vanwege het bereiken van de vervaldatum. Systemen waarbij alles door elkaar bewaard wordt moeten worden vermeden. Het gebruik van chemicaliën kan verminderd worden door toepassing van nieuwe technologieën. Voorzieningen treffen om reagentia in laboratoria apart op te vangen i.p.v. via de riolering te verwijderen. Kwik Overschakelen op digitale thermometers en electronische / mechanische bloeddrukmeters. De gemiddelde levensduur van een thermometer in een ziekenhuis is 1 maand. In Frankrijk heeft men berekend dat op die manier jaarlijks 5 miljoen thermometers werden vervangen. Aangezien elke thermometer 2 g kwik bevat vertegenwoordigt dit in totaal 10 ton kwik. Hier moet dan nog eens het particulier gebruik bijgeteld worden. De American Hospital Association (AHA) ondertekende een overeenkomst met het Environmental Protection Agency (EPA), waarin werd opgeroepen tot het volledig uitbannen van kwik uit ziekenhuisafval in het jaar 2005. Deze overeenkomst heeft een vrijwillig karakter. In een aantal Europese landen zoals Denemarken, Zweden, Noorwegen en Zwitserland is de invoer en productie van kwikthermometers verboden. PVC PVC wordt mede verantwoordelijk geacht voor de dioxinevorming in verbrandingsovens. Overschakelen op materialen vervaardigd uit PE (=gewijzigde aankooppolitiek). Bv. PE-infuuszakken i.p.v. PVC-infuuszakken. Glazen infuusflessen zijn een tweede alternatief. Zoveel mogelijk heroplaadbare batterijen gebruiken (bv. voor draadloze oproepingssystemen).


27/02/2007


Bedrijfsafval

Nietrisicohoudend medisch afval

pagina 5 van 5

Papier (incl. vertrouwelijke documenten)

Plastic container met de vermelding "Papierrecyclage"

Karton

Afzonderlijk te verzamelen

Glas (incl. flacons)

container met logo van gebroken glas

Overig bedrijfsafval (frigolit, oliën, plastic folie,...)

Afzonderlijk te verzamelen conform afspraken of info bij preventieadviseur / milieucoördinator / ziekenhuishygiënisten

Keukenafval, koffiefilters, afval van patiëntenmaaltijden, planten, bloemen, papieren handdoekjes en zakdoekjes, plastic eetgerei, verpakkingsmateriaal van o.a. naalden, ...

Grijze plastic zak

Spuiten zonder naald, verbanden, deppers, lege bloed- en urinezakken, onderleggers, luiers, stomazakken, sondes, zuurstofmaskers, katheters Blauwe plastic zak met de vermelding zonder naald, handschoenen, infuusleidingen, "Niet risicohoudend medisch afval" of geabsorbeerd bloed, dialysesets, gips, container voor risicohoudend afval wegwerplinnen, mutsen, nierbekkens, papier van indien vloeibaar of pasteus afval onderzoekstafel, overschoenen, wegwerpschorten, ... Chemotherapeutische afval

Risicohoudend medisch afval

Met bloed of bloedderivaten gevulde zakken, tuben, drainagesets (Redon, thoraxdrainageset), kunstnieren Viraal of bacterieel besmet labo-afval Anatomisch afval, foetussen, placenta's

Gele plastic container van 60 of 30 liter, of naaldencontainer

Gele plastic container van 60 of 30 liter of kartonnen doos met gele plastic zak indien niet vloeibaar afval

Afval van patiënten met besmettelijke ziekten (cfr. lijst VLAREA)

Gevaarlijk afval

Naalden en scherpe voorwerpen, incl. glasscherven en breekampullen

Naaldencontainer of plastic container van 30 of 60 liter

Kwik

Opzuigen in spuit en te bezorgen aan biotechnische dienst

Vervallen geneesmiddelen en resten van geneesmiddelen

Te bezorgen aan apotheek

Batterijen, incl. digitale thermometers, ...

Te verzamelen in containers van BEBAT

Toners en inktcassettes

Afzonderlijk te verzamelen

Zuren, basen, fixeer, ontwikkelaar, chemische producten, Rx-film, ...

Te verzamelen conform afspraken of info bij preventie-adviseur / milieucoördinator / ...

Radioactief afval

conform NIRAS-specificaties

Update. : 15-april-2003


27/02/2007

MEDISCH AFVAL EN AFVALBEHEER

Recommend Documents