MEDEZEGGENSCHAP VAN WERKNEMERS BIJ FINANCIEEL-ECONOMISCHE BESLUITEN met enige beschouwingen naar Duits recht
DOOR
MR. J. ROEST
KLUWER - DEVENTER - 1996
INHOUDSOPGAVE Lijst van afkortingen
XV
INLEIDING
DEEL I
Medezeggenschap bij financieel-economische besluiten, een verkenning
Hoofdstuk 1 Directe medezeggenschap: Wet op de ondernemingsraden 1.1 Geschiedenis van de Wet op de ondememingsraden 1.2 Terminologie van de Wet op de ondememingsraden 1.3 Adviesrecht 1.3.1 Artikel 25 WOR: adviesrecht 1.3.2 Adviesrecht gesteund door beroepsrecht 1.3.3 Adviesrecht gesteund informatie-, overleg-, en initiatiefrecht 1.4 Financieel-economische informatie: artikel 31a WOR 1.4.1 Algemeen 1.4.2 Wetsgeschiedenis 1.4.3 Artikel 31a WOR 1.5 Instemmingsrecht; adviesrecht bij benoeming en ontslag van bestuurders 1.6 Beroepsmogelijkheden van de ondernemingsraad 1.6.1 Geschillenregeling: artikel 36 WOR 1.6.2 Procesbevoegdheid ondernemingsraad 1.7 De Wet op de ondernemingsraden in concernverhoudingen 1.7.1 Algemeen 1.7.2 Concernbevoegdheid 1.7.3 Aangelegenheid van gemeenschappelijk belang 1.8 Toerekening en besluitvorming 1.9 Toezeggingen, afspraken en convenanten 1.9.1 Algemeen 1.9.2 Toezegging 1.9.3 Afspraken en convenanten
11 11 15 17 17 22 25 30 30 30 33 35 36 36 37 39 39 40 41 44 50 50 50 53
VII
Inhoudsopgave
Hoofdstuk 2 Indirecte medezeggenschap: structuurregeling
61
2.1 Geschiedenis van de structuurregeling 2.2 Toepasselijkheid van de structuurregeling; ondernemingsbegrip 2.3 Samenstelling van de raad van commissarissen 2.3.1 Algemeen 2.3.2 Benoeming van commissarissen 2.3.3 Vertrouwenscommissaris 2.4 Goedkeuringsrecht 2.5 Overige bevoegdheden van de raad van commissarissen 2.6 Structuurregeling als beschermingsconstructie 2.7 Contacten tussen raad van commissarissen en ondernemingsraad 2.8 Nederland-constructie 2.9 Convenanten
61
Hoofdstuk 3 Overige medezeggenschapswet- en regelgeving
89
3.1 Enqueterecht 3.2 Jaarverslaglegging 3.2.1 Algemeen 3.2.2 Commerciele rechtspersonen 3.2.3 Vrijgestelde groepsmaatschappijen 3.2.4 Commerciele stichtingen en verenigingen 3.2.5 Jaarrekeningprocedure 3.3 SER-Fusiegedragsregels 3.3.1 Algemeen 3.3.2 Toepasselijkheid van de SER-Fusiegedragsregels 3.3.3 Medezeggenschapsrechten op grond van de SERFusiegedragsregels 3.3.4 Toekomst van de SER-Fusiegedragsregels 3.4 Artikelen 7A:1639aa-dd BW 3.5 Collectieve arbeidsovereenkomst
VIII
63 65 65 66 71 72 78 79 80 84 86
89 95 95 96 101 102 103 105 105 105 107 109 111 112
Inhoudsopgave
Hoofdstuk 4 Duitse medezeggenschapswetgeving
115
4.1 Inleiding 4.2 Medezeggenschapsregelingen in Duitsland, een verkenning 4.3 Medezeggenschap op bedrijfsniveau 4.3.1 Instelling van een bedrijfsraad 4.3.2 Bevoegdheden van de bedrijfsraad 4.4 Medezeggenschap op ondernemingsniveau 4.4.1 Mitbestimmungsgesetz 1976 4.4.2 Betriebsverfassungsgesetz 1952 4.4.3 Montan-Mitbestimmungsgesetz 1951 en Mitbestimmungs-Ergänzungsgesetz 1956 4.4.4 Arbeitsdirektor 4.5 Medezeggenschapsovereenkomsten 4.5.1 Bedrijfsniveau 4.5.2 Ondernemingsniveau 4.6 Tarifverträge 4.7 Samenvatting
115 116 120 120 124 132 133 140 143 147 147 148 152 153 155
Hoofdstuk 5 Europese ontwikkelingen op het terrein van medezeggenschap
159
5.1 Inleiding 5.2 Richtlijn Europese ondernemingsraad 5.2.1 Voorgeschiedenis 5.2.2 Doelstelling en inhoud 5.2.3 Bijlage 5.2.4 Evaluatie 5.3 Vijfde Richtlijn (Naamloze Vennootschap) 5.4 Europese Vennootschap, Vereniging, Coöperatie en Onderlinge Waarborgmaatschappij 5.4.1 Algemeen 5.4.2 Europese Vennootschap (Societas Europaea) 5.4.3 Europese Vereniging, Coöperatie en Onderlinge Waarborgmaatschappij 5.5 Conclusie
159 161 161 163 168 170 171 174 174 175 183 187
IX
Inhoudsopgave
DEEL n
Medezeggenschap bij financieel-economische besluiten, een analyse
Hoofdstuk 6 Fusie, overname en samenwerking van ondernemers 6.1 Inleiding 6.2 Aandelenfusie 6.2.1 Algemeen 6.2.2 Wet op de ondernemingsraden 6.2.3 SER-Fusiegdragsregels 6.2.4 Structuurregeling 6.2.5 Aandelenfusie door oprichting van een derde vennootschap 6.2.6 Aandelenfusie door emissie van aandelen 6.3 Bedrijfsfusie 6.3.1 Algemeen 6.3.2 Wet op de ondernemingsraden 6.3.3 SER-Fusiegedragsregels 6.3.4 Structuurregeling 6.4 Juridische fusie 6.4.1 Algemeen 6.4.2 Wet op de ondernemingsraden 6.4.3 SER-Fusiegedragsregels 6.4.4 Structuurregeling 6.5 Onvriendelijke overname 6.5.1 Algemeen 6.5.2 Wet op de ondernemingsraden 6.5.3 SER-Fusiegedragsregels 6.5.4 Structuurregeling 6.6 Geen fusie, wel samenwerking 6.6.1 Algemeen 6.6.2 Joint venture 6.6.3 Stemovereenkomst en volmachtverlening 6.6.4 Bestuursovereenkomsten 6.6.5 Beheersovereenkomst 6.7 Samenloop van medezeggenschapsregelingen bij fusie 6.8 Europese ontwikkelingen op het terrein van fusie 6.8.1 Ontwerp tiende richtlijn X
191 191 193 193 193 207 209 210 213 214 214 214 215 216 217 217 218 220 221 221 221 223 225 227 228 228 229 232 234 235 236 241 241
Inhoudsopgave
6.8.2 Ontwerp dertiende richtlijn 6.9 Conclusie
242 245
Hoofdstuk 7 Ontbinding, faillissement en herstructurering van de ondernemer
247
7.1 Inleiding 7.2 Ontbinding van de ondernemer 7.3 Sluiting en inkrimping van de onderneming 7.3.1 Algemeen 7.3.2 Sluiting van de onderneming 7.3.3 Inkrimping van de onderneming 7.4 Surseance van betaling en faillissement van de ondernemer 7.5 Herstructurering van de ondernemer 7.5.1 Algemeen 7.5.2 Splitsing 7.5.3 Verkoop van (een onderdeel van) een onderneming of ondernemer 7.5.4 Sterfhuis- en ziekenhuisconstructies 7.5.5 Management Buy-Out 7.6 Conclusie
269 276 281 285
Hoofdstuk 8 Financiering van de ondernemer en investeringen
287
8.1 Inleiding 8.2 Aantrekken van eigen vermögen door een NV en BV 8.2.1 Uitgifte van aandelen 8.2.2 Preferente aandelen 8.2.3 Prioriteitsaandelen 8.2.4 Certificaten van aandelen 8.2.5 Overige stukken 8.2.6 Converteerbare aandelen 8.2.7 Beursgang van de ondernemer 8.3 Aantrekken van eigen vermögen door een coöperatie, commerciele stichting en vereniging 8.3.1 Coöperatie
247 247 249 249 250 256 257 265 265 266
287 289 289 291 294 296 300 306 308 309 309 XI
Inhoudsopgave
8.3.2 Commerciele stichting en vereniging 8.4 Vreemd vermögen; kredieten 8.4.1 Medezeggenschap bij kredietverlening aan de ondernemer 8.4.2 Medezeggenschap bij kredietverstrekking door de ondernemer 8.5 Concernfinanciering 8.5.1 Wijze van concernfinanciering 8.5.2 Medezeggenschap bij concernfinanciering 8.6 Investeringen en desinvesteringen 8.7 Conclusie
312 313
Hoofdstuk 9 Medezeggenschapsconvenanten
331
9.1 Inleiding 9.2 WOR-convenanten 9.2.1 Algemeen 9.2.2 Interpretatie van de WOR 9.2.3 Uitbreiding van bevoegdheden 9.2.4 Fusie 9.2.5 Herstructurering 9.3 Commissarisconvenanten 9.4 Conclusie
331 332 332 333 335 337 338 338 339
Hoofdstuk 10 Medezeggenschap bij financieel-economische besluiten naar Duits recht
341
10.1 Inleiding 10.2 Fusie, overname en samenwerking van de ondernemer 10.2.1 Rechtspersonenrecht 10.2.2 Medezeggenschap op ondernemingsniveau 10.2.3 Medezeggenschap op bedrijfsniveau 10.3 Ontbinding, failissement en herstructurering van de ondernemer 10.3.1 Rechtspersonenrecht 10.3.2 Medezeggenschap op ondernemingsniveau 10.3.3 Medezeggenschap op bedrijfsniveau 10.4 Financiering van de ondernemer XII
313 320 321 321 323 325 328
341 345 345 349 352 353 353 354 355 356
Inhoudsopgave
10.4.1 Algemeen 10.4.2 Medezeggenschap op ondernemingsniveau 10.4.3 Medezeggenschap op bedrijfsniveau 10.5 Vergelijking van het Duitse en het Nederlandse recht
356 356 357 357
SAMENVATTEVG EN CONCLUSIES
361
ZUSAMMENFASSUNG UND ERGEBNISSE
371
Lijst van geraadpleegde literatuur
383
Jurisprudenticregister
411
Trefwoordenregister
421
XIII
