1. Info van bestuur en werkgroepen.
N.B.: Vanaf 17 december 2012 is de bibliotheek op maandag gesloten en vervalt onze inloopmiddag op maandag. Vanaf die dag zijn we voortaan elke donderdagmiddag geopend van 14.00u tot 16.00u.
MEDEDELINGENBLAD Heemkundekring “Vehchele” is aangesloten bij de “Stichting Brabants Heem” en opgericht op 28 april 1981. Secretariaat: Heemkamer: Bankrelatie: Redactie:
Bouwmeesterstraat 3, 5462 CP Veghel Mevr. Corry Lunenburg, tel. (0413) 36 71 45 In “Het Raadhuis”, Markt 1 te Veghel, tel. 06-27343727 (tijdens openingsuren) gewijzigd!!!! Rabobank Uden Veghel, rekeningnr. 15.33.93.173 t.n.v. Heemkundekring “Vehchele” Henk van der Voort, Esdoornstraat 7, 5461 CH Veghel. Tel. (0413) 36 36 51
2012-07
december 2012
Inhoud: 1. Info van bestuur en werkgroepen. 2. Terugblik lezing op 6 november door Wim Boeijen. 3. Terugblik tentoonstelling 9-11 november over 44 jr openbaar carnaval. 4. Terugblik lezing op 11 december door Ad Rooms. 5. Lezing op 15 januari over de grote en kleine kerk door André Velthausz. 6. Overleden leden. 7. Nieuwe leden. 8. Ontvangen materiaal/documentatie. Nieuwjaarswens voorzitter 1
Heemkamer De heemkamer in “Het Raadhuis” is voortaan elke donderdagmiddag van 14.00 uur tot 16.00 uur geopend, behalve met carnaval, juli en augustus. U bent altijd welkom om materiaal af te geven, zoals bidprentjes, oude foto’s om te scannen of spulletjes van vroeger, waarvan u weet dat uw kinderen er niets meer mee zullen doen. Voor ons (en ons nageslacht) kan dit materiaal soms waardevol zijn. Ook kunt u eens oude foto’s bekijken en uw commentaar geven of gewoon even een praatje komen maken onder het genot van een kopje koffie. Tijdens openingsuren is de heemkamer bereikbaar onder het gewijzigde telefoonnummer 06-27343727. Bestuursvergaderingen 17 december 2012 28 januari 2013 11 maart 2013 23 april 2013 Jaarlijkse Algemene Ledenvergadering 2. Terugblik op de lezing ”Het leven anno 1930-1945, mobilisatie en oorlog” door Dhr. Wim Boeijen. Op 6 november hebben bijna honderd aanwezigen met interesse geluisterd naar het boeiende verhaal over mobilisatie en Tweede Wereldoorlog. De heer Boeijen is in Schaijk geboren en heeft de oorlog bewust meegemaakt. Later heeft hij gewerkt bij de Logistieke Dienst op Vliegbasis Volkel. Hij heeft zich vooral verdiept in de gebeurtenissen van de oorlog in zijn eigen omgeving. Over deze periode heeft hij twee boeken geschreven. In zijn eerste boek: ”Het 2
vergeten vliegveld Keent”/Airstrip B82 Grave beschrijft hij de historie van dit vliegveldje, dat niet lange tijd is gebruikt. In de Operatie Market Garden heeft het even een belangrijke functie gehad. De vliegvelden van Eindhoven en Volkel, 43 hangars, hebben een grotere rol gespeeld. Uitvoerig beschrijft hij de crisis, de mobilisatie en het aanleggen van diverse verdedigingswerken, o.a. het afwateringskanaal met de kazematten. De lezing werd ondersteund door een groot aantal unieke dia’s. Veel fotomateriaal heeft hij ontvangen uit Canada. Ook toonde hij dia’s van zijn schoonfamilie samen met onderduikers en bevrijders. Operatie Market Garden kwam uitgebreid aan bod. Helaas is deze operatie niet goed gelukt. Daardoor is Noord-Nederland pas een half jaar later bevrijd en hebben zij de hongerwinter meegemaakt. ZuidNederland was toen al bevrijd.
Er was ook een kleine tentoonstelling ingericht met spullen uit die tijd. Er was een doopjurkje te zien, gemaakt van parachutestof en geborduurd door de Zusters Franciscanessen uit Veghel. Dit doopjurkje is heel vaak gebruikt in de familie. Kleding werd zeer intensief gebruikt, gestopt en gerepareerd als het nodig was. Als het ene kind eruit gegroeid was kreeg het volgende kind de kleren aan. Ook was er een lap parachutestof te zien en een gebreid jurkje. 3
Zijn tweede boek heeft als titel: ”Vliegen en vechten bij de Maas 1940-1945”. De voorzitter bedankte Dhr. Boeijen voor zijn interessante lezing. Na afloop van de lezing werd er door enkele mensen nog nagepraat over deze moeilijke periode. 3. Terugblik tentoonstelling over 44 jaar Openbaar Carnaval in Veghel van 9 t/m 11 november. Het was een drukte van belang in “Het Raadhuis” waar C.V. “De Kuussegatters” in samenwerking met heemkundekring Vehchele een tentoonstelling organiseerde ter gelegenheid van het 44-jarig jubileum van Openbaar Carnaval in Veghel.
In de bibliotheek hingen prachtige grote foto’s van alle Prinsen, in het trappenhuis waren diverse Prinsenkostuums te zien en op de bovenverdieping complete series foto’s van Prinsentrio’s, jeugdprinsen, Raden van Elf, Boerenbruidsparen etc. In de Trouwzaal hingen verder prachtige Prinsenproclamaties van de hand van Michel Danse en waren veel kleine kaartjes, bonnetjes, documenten, krantenknipsels en voorwerpen tentoongesteld. In de vitrines in de 4
heemkamer waren vrijwel alle onderscheidingen van de Prinsen te zien met de exclusieve Prinsenscepters vanaf 1979.
Een hoogtepunt waren de vele oude carnavalskranten op de heemtafel, die werden verslonden door nieuwsgierige bezoekers. In een zijzaaltje werden DVD’s vertoond met Veghelse tonpraters uit Hofzittingen. Vooraf aan de opening van de tentoonstelling werd het jubileumboek “Kuussegat 44plus” gepresenteerd. Ons lid Jurrie Steenkamp heeft daar vijf jaar aan gewerkt en het resultaat mag er zijn. Het prachtige boek is nog te koop bij Het UITpunt voor € 11,00. Het archief van C.V. De Kuussegatters is overgedragen aan heemkundekring Vehchele.
over de Engelbewaarder, het Angelusklokje en de “Engel des Heren” en over de Kindsheidoptocht, waaraan je alleen mocht meedoen als je lid was van “De Kindsheid”. Afhankelijk van de maatschappelijke positie van je ouders kreeg je al dan niet een belangrijke rol in de optocht, want dat kostte geld. Wie weet nog dat een scapulier van oorsprong een schouderkleedje was, waarmee je een zekere verbondenheid aangaf met een heilige of kloosterorde. Later werden dat stoffen lapjes die soms door nonnen fraai werden geborduurd en met lange linten op hun plaats werden gehouden tussen boven- en onderkleding. In de jaren vijftig werden steeds vaker metalen scapuliermedailles gebruikt, meestal vastgespeld aan een onderhemd. Ook de Eerste H. Communie en het nuchter zijn om ter communie te mogen gaan kwamen met herkenbare anekdotes aan de orde, evenals het biechtritueel. Na de pauze ging de lezing over miswijn. Dhr. Ad Rooms viel met de deur in huis door te citeren uit de “Catechismus voor Bestrijders van het drankmisbruik door het Kruisverbond in het Groot-Seminarie te Hoeven” (1913). Dit boekje van Mgr. Ariëns stond, als een echte Catechismus, vol met vragen en antwoorden over alcoholisme en de gevaren van “onschuldig” drankgebruik. De miswijn is van oorsprong rood (kleur van het bloed), maar om praktische redenen (vlekken) ging men uit blauwe druiven een zogenaamde rode witte miswijn produceren. De druivenvelletjes werden al in een vroeg stadium gescheiden van de rest, zodat de kleur bijna wit werd. Miswijn moet minstens 14% alcohol bevatten om lang genoeg houdbaar te zijn en is zoet van smaak omdat dit beter “valt” op een nuchtere maag dan een droge wijn. Sinds het Concilie van Trente (1563) is de miswijn wit. Na de lezing bestond ook de mogelijkheid om miswijn te proeven. Er waren circa 35 toehoorders naar de interessante lezing gekomen.
4. Terugblik lezing op 11 december door Ad Rooms over het Rijke Roomse leven en miswijn.
5. Lezing “De kleine en grote kerk van Veghel” op 15 januari 2013 door André Velthausz, aanvang 20.00 uur.
De lezing van de heer Rooms, oud-hoofdredacteur van het “Brabants Nieuwsblad” en later “BN De Stem”, bestond uit twee delen. Voor de pauze putte hij uit de meer dan 750 verhalen die hij schreef of ontving over “Het Rijke Roomse leven”. Hij vertelde onder meer
Wat wordt deze avond verteld? Ik licht een tipje van de sluier op. De eerste Lambertuskerk aan de Markt in Veghel, op de plaats waar nu ‘Het Raadhuis’ staat, heeft een grote rol gespeeld voor zowel de Rooms Katholieken als de Protestantse kerkgemeenschap.
5
6
In deze kerk hebben de Rooms Katholieken eeuwen gekerkt terwijl de Protestanten daar 171 jaar hebben gekerkt. Aandacht wordt geschonken aan: - De afgebroken eerste Lambertuskerk - De grootte en de bouwstijlen van de huidige twee kerken van de Hervormde gemeente aan de Hoofdstraat 57 en de Rooms Katholieken aan de Deken Van Miertstraat 2 - De inrichting en de aankleding van beide kerken Nieuwsgierig geworden? U bent van harte welkom op dinsdag 15 januari a.s.
8. Ontvangen materiaal, documentatie Van de fam. van Stiphout ontvingen we de originele oorkonde met Apostolische zegen, die Mgr. Hubertus van Stiphout (Schotland) van Paus Pius XI ontving bij gelegenheid van zijn Gouden priesterjubileum op 19 september 1924. (zie ook het artikel in Kroniek 98, pag 9)
6. Overleden leden. Op 1 november overleed mevr. J. Beunis-Laanen, lid vanaf 2000. Op 24 november overleed dhr. Bert van den Heuvel. Ondanks zijn eeuwig optimisme heeft hij de ongelijke strijd niet kunnen winnen. Met lidnummer 18 was Bert een lid van het eerste uur en heeft hij de hele geschiedenis van de vereniging meegemaakt. Ook zat Bert namens heemkundekring Vehchele geruime tijd in de gemeentelijke Monumentencommissie, waar hij een belangrijke en deskundige inbreng had. Wij zullen hem missen. De nabestaanden wensen we veel sterkte om dit verlies te kunnen dragen. 7. Nieuwe leden. In de afgelopen periode hebben we de volgende nieuwe leden mogen inschrijven: Dhr. Eef Bosch, Kwarteldonk 16, Veghel Dhr. en mevr. C. Buiting, Hertog Janstraat 1, Veghel Wij heten hen van harte welkom binnen onze vereniging. 7
Van mevr v. Oorschot-van der Voort uit Schijndel ontvingen we een heel oud kookboek. Van dhr. W. de Wilt ontvingen we een aantal schoolboekjes etc. uit het Bijzonder Lager Onderwijs. Van dhr. G. van Asperen ontvingen we een tegelplateau van wandtegels afkomstig uit de gangen van de Aloysiusschool. Van mevr. A. Pigmans- van Helvoort ontvingen we een groot aantal schoolboeken uit het Lager Onderwijs. Van dhr. B. Ketelaars ontvingen we een Informatiemap (uit 1988) voor de leden melkveehouders van Coöperatieve Zuivelvereniging Campina. Van mevr. van Dijk ontvingen we oude lidmaatschapskaarten, mededelingenbladen en een distributiestamkaart met bonnen. 8
Van dhr. Th. van Os ontvingen we weer een aantal bidprentjes en mochten we oude ansichtkaarten scannen.
(handleiding voor velddienst), een boekje “Bonte Avond-Klanken”, programmaboekjes van de Eerste, Tweede en Vierde Veghelse Revue (1948, 1949 en 1951) en een riem van de verkenners.
Van heemkundekring Erthepe ontvingen we bidprentjes en foto’s. Van mevr. van Eerd-Bek ontvingen we o.a. een wandtegeltje “Hulde aan hen die vielen, Grebbe 10-5-1940”, een “Televisiekaart” en andere documentjes uit de jaren 40 en 50.
Van dhr. B. v.d. Heuvel ontvingen we vier 8mm films over carnaval uit begin 70-er jaren. Ze zijn nog niet bekeken, maar we willen de films laten digitaliseren. Kent u iemand die dit tegen een zeer geringe vergoeding zou willen doen? Neem dan even contact op met het bestuur.
Via dhr. Wim v.d. Louw ontvingen we een prachtig fotoboek van het afscheid van Zuster Gijsbertini Suurs van de P. A.
Van fam. v.d. Ven ontvingen we een oorkonde van de Karmelieten uit 1941. Het betreft een erelidmaatschap voor Petronella KerkhofBouwmans (van De Leest).
Alle schenkers worden hartelijk bedankt voor hun giften. Wij zullen er goed voor zorgen. ____________________________________________________
Van mevr. v. Stiphout-Vissers ontvingen we een aantal lesboekjes en schriften m.b.t. nijverheidsonderwijs, jaargang 1946 van Roomse Jeugd, het boekje “Eigen haard is goud waard” en de Parochiële cursus van de R.K.J.B. van 1938-1939.
JAARLIJKSE HEEMDAGEN op 8 en 9 AUGUSTUS te BREDA
Van dhr. W. v.d. Louw ontvingen we o.a. een gedenkalbum t.g.v. het regeringsjubileum en de troonswisseling in 1948. Het gedenkboek “De Gouden Kroon” t.g.v. 50-jarig jubileum Wilhelmina, het boekje “Een ogenblikje Veghel” van Zomarwa en een Veghelse gedichtenbundel. Verder enkele boeken over het Rijke Roomse leven: “Leven in geloof”, “Roomsch in alles”, “De kerk gaat uit” en “Katholieken in de twintigste eeuw”.
De officiële uitnodiging met inschrijfformulier ontvangt Vehchele pas in januari 2013. Ieder lid kan voor deze dagen inschrijven.
Van dhr. G. Roovers ontvingen we oude kerkboeken en een exclusieve uitgave over Dr. IJdo.. Van dhr. P. v.d. Velde ontvingen we een ordner met documenten over Het Airbornecomité. Van mevr. F. Hendriks ontvingen we o.a. een aantal Communie- en andere religieuze prentjes, diverse documenten, ’t Groene Boekje 9
De jaarlijks terugkerende heemdagen van Brabants Heem worden in 2013 gehouden op donderdag 8 en vrijdag 9 augustus in Breda.
Gezien de mogelijkheden van organisatorische aard is een limiet gesteld van maximaal 100 deelnemers. Inschrijvingen worden behandeld in volgorde van binnenkomst. Voor geïnteresseerden onder uw leden wellicht tot ziens op de heemdagen in Breda, die gehouden worden onder het motto: “BREDA NASSAUSTAD” Misschien kunt u ook iemand uit uw familie- of kennissenkring warm maken voor een lidmaatschap van onze heemkundekring. Voor het geld hoeft men het niet te laten en met meer leden staan we sterker. Dit mededelingenblad is ook te downloaden vanaf www.vehchele.nl 10
Nieuwjaarswens van de voorzitter Geachte leden, Namens het bestuur van Heemkundekring Vehchele mag ik u heel fijne kerstdagen, een mooie jaarwisseling en een goed, maar vooral gezond 2013 toewensen. En weer is een jaar verleden tijd. 2012, een jaar waarin vreugde en verdriet elkaar afwisselden, een jaar van spanning en hoop of we in deze locatie mochten blijven. Intussen is er duidelijkheid, we mogen onze ruimten blijven gebruiken. Een heel mooie ruimte waar u als lid ook regelmatig aanwezig was (de teller staat op bijna 1500 bezoekers) in het afgelopen jaar, het bewijs dat onze vereniging met recht mag zeggen: we doen het voor onze leden en samen met onze leden. In 2012 is weer veel aan het archief van Vehchele toegevoegd, zo hebben we van scholen als Fioretti- en Zwijsencollege klassenfoto’s, en documentatiemateriaal in bewaring gekregen. Van Carnavals Vereniging “De Kuussegatters” kregen we na de expositie bij het 44-jarig jubileum het complete archief in beheer, waarbij onderscheidingen, veel foto’s, carnavalskranten en andere documenten. Van leden kregen we onder meer gebruiksvoorwerpen en boeken uit het verleden. In 2012 heeft een aantal leden meegewerkt bij het Slokdarmfestival met de tentoonstelling in Het Raadhuis over oude gerechten. De werkgroep voor de Openmonumenten dagen met als thema “Groen van Toen” heeft in samenwerking met IVN en Fotoclub Veghel een mooi boekje uitgegeven over oude bomen in het centrum en daarbij rondwandelingen en fietstochten georganiseerd. Wij willen u allen bedanken voor het vertrouwen dat wij krijgen om oude spullen voor u te bewaren en onze waardering uitspreken voor alle hulp die u ons, gevraagd of ongevraagd, gaf als wij daarom vroegen. Als u zich geroepen voelt om actief met ons bezig te zijn, houd u niet in. Actief zijn kost, maar geeft ook, energie vooral als je het kunt delen met anderen.
Fijne feestdagen 11
12
